�

คณะผจดทำ มลนธชววถ (BioThai) มลนธชวตไท (RRAFA) มลนธเกษตรกรรมยงยน (ประเทศไทย) เครอขายเกษตรกรรมทางเลอก

� �

สนบสนนการจดทำโดย แผนงานฐานทรพยากรอาหาร สำนกงานสรางเสรมสขภาพ (สสส.) โครงการขบเคลอนประเดนเกษตรและอาหารเพอสขภาพตามมตสมชชาสขภาพแหงชาตครงท 1 พ.ศ. 2551 สการปฏบต สำนกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาต

ภาวะโลกรอน และการแกปญหา : ผลกระทบตอภาคเกษตรกรรม

� �

โลกรอนคออะไร ทกวนนไปทางไหนเราจะไดยนคำวา โลกรอนกนบอยครงขน มการรณรงคประชาสมพนธลดโลกรอน ประเภทปดไฟ หวถงผาลดโลกรอน รวมไปถงโฆษณาสนคาตาง ๆ นานา ใชสนคาจำพวก แอร รถยนต กลดโลกรอน ลาสดไดยนขาววา หนวยงานดานประชากรของสหประชาชาตรณรงคแจกถงยางอนามยเพอลดโลกรอน ประมาณวาลดประชากร ทำใหโลกไมตองรบภาระหนก กลดโลกรอน แลวมนคออะไรกน โลกรอนคอ สภาวะทอณหภมโดยเฉลยของโลกเพมสงขนอนเปนผลมาจากการเพมขนของกาซเรอนกระจกในชนบรรยากาศสรางใหเกดปรากฎการณคลายเรอนกระจกปกคลมชนบรรยากาศของโลก ปดกนไมใหความรอนของดวงอาทตยสะทอนกลบออกไปนอกโลกไดเหมอนเดม เมออณหภมของโลกเปลยนไปจะสงผลใหเกดการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ซงเปนความเปลยนแปลงทเพมเตมจากความแปรปรวนของสภาวะอากาศตามธรรมชาตทสงเกตไดในชวงระยะเวลาเดยวกน ไดแก อณหภม ความชน ปรมาณนำฝน ฤดกาล ผลกระทบทวไปไดแก ระดบนำทะเลขนสง หากอณหภมเฉลยของโลกเพมสงขนอก 1.4-5.8 องศาเซลเซยส จะสงผลใหนำแขงทขวโลกละลาย และระดบนำทะเลเฉลยสงขนอก 14 - 90 เซนตเมตร ซงจะสงผลกระทบ ไดแก การสญเสยทดนการกดเซาะและการพงทลายของชายฝง ในสวนของพนททจะไดรบความเสยหายมากทสด คอหมเกาะเลกๆ เชน หมเกาะในมหาสมทรอนเดยและทะเลแครเบยน รวมถงสามเหลยมปากแมนำในพนทราบลม หากระดบนำทะเลเพมขน 50 ซม.จะมผลกระทบตอประชากรโลกประมาณ 92 ลานคน นอกจากน ระดบนำทะเลทขนสงยงกอใหเกดความเสยหายตอระบบนเวศนชายฝง เชน การสญเสยพนทปาชายเลน ซงเปนแหลงทอยอาศยของสตวนำนานาชนด การรกลำของนำเคมเขาสแหลงนำจดทจะสง

: ผลกระทบตอภาคเกษตรกรรม�

�เรยบเรยงโดย กงกร นรนทรกล ณ อยธยา มลนธชววถ จาก เอกสารเพอการหารอ ภาคเกษตรกบการแกไขปญหาโลกรอนอยางเปนธรรม: ประเดน ผลกระทบ ขอถกเถยงและขอเสนอโดย ศจนทร ประชาสนต มลนธเกษตรกรรมยงยน (ประเทศไทย) แล The Dirt on Dirt : Soil Carbon Sequestration - Co-benefits or Collateral damage? By Susanne Gura (Econexus) , Deepak Rughani (BiofuelWatch), Diana Bronson (ETCGroup)

� �

ผลเสยตอการเกษตร และจากการทนำทะเลหนนจะยงทำใหเกดนำลนตลงและทวมบานเรอนอกดวย สภาพอากาศรนแรง เมออณหภมเฉลยของโลกเพมสงขน ภยธรรมชาตตางๆมแนวโนมวาจะเกดบอยครง และรนแรงมากยงขน เชน ภยแลง ไฟปา พายไตฝนโซนรอน นำทวม และการพงทลายของชนดน เปนตน เราเรมเหนตวอยางทชดเจนของปรากฎการณเหลาน เชน พายไตฝนโซนรอน (กฤษณา กบปาหมา) ในชวง 3-4 เดอนทผานมา ผลกระทบตอสขภาพของมนษย ภย ธรรมชาตทเกดขนอยางรนแรง เชน ภาวะนำทวม และคลนรอน ลวนสงผลกระทบตอสขภาพของมนษยทงทางตรงและทางออม เชน อณหภมทสงขนจะทำใหยงลาย ซงเปนพาหะนำไขมาลาเรยและไขเลอดออกขยายตวเพมขน สงผลใหมผปวยดวยโรคมาลาเรยเพมขนประมาณ 50-80 ลานคนตอป โดยเฉพาะในเขตศนยสตรและเขตรอนเชนเอเซยตะวนออกเฉยงใต โครงการสงแวดลอมของสหประชาชาต ระบวาการเปลยนแปลงภมอากาศจะกระทบกระบวนการผลตอาหาร สขอนามยและกอใหเกดปญหาดานสงคมและเศรษฐกจตามมา สงเหลานกจะยงกอใหเกดปญหาดานสขภาพทเกดขนในประเทศเขตรอน ชน เชน โรคทองรวง โรคขาดอาหาร โรคหอบหดและโรคภมแพอนๆ ยงไปกวานนอณหภมทสงขน จะลดปรมาณนำสำรอง และเพมปรมาณจลชพเลกๆ ในอาหารและนำ กอใหเกดโรค เชน โรคอาหารเปนพษ ผลกระทบตอการเกษตรและแหลงนำ การ ศกษาของสถาบนสงแวดลอมไทย ระบวา ผลกระทบของการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศทมตอภาคการเกษตรในประเทศไทย สมพนธกบปรมาณนำ ในประเทศไทยมแนวโนมวาการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศจะทำใหปรมาณนำลดลง (ประมาณ 5 - 10 เปอรเซนต) ซงจะมผลตอผลผลตดานการเกษตร โดยเฉพาะขาว ซงเปนพชเศรษฐกจทสำคญ และตองอาศยปรมาณนำฝนและแสงแดดทแนนอน รวมถงความชนของดนและอณหภมเฉลยทพอเหมาะดวย นอกจากน ผลกระทบยงอาจเกดขนกบการทำประมง เนองจาก แหลงนำทเคยอดมสมบรณตลอดทงป เชน แมนำสายเลกๆ ทะเลสาบ และหวยหนองคลองบง อาจแหงขอดลงในบางฤดกาล ซงจะสงผลกระทบตอการขยายพนธและการเจรญเตบโตของสตวนำ ซงจะทำใหจำนวนและความหลากหลายของชนดของสตวนำลดจำนวนลงอยางมาก ตวอยางเชน ความหลากหลายทางชวภาพและความอดมสมบรณในแหลงนำแถบลมแมนำโขงในภาคตะวนออก เฉยงเหนอจะลดลงอยางตอเนอง ผลกระทบของภาวะโลกรอนดงกลาว กอใหเกดความเสยหายทรนแรง โดยจะเกดกบกลมประเทศกำลงพฒนาทยากจนรนแรงมากทสด เนองจากประเทศกำลงพฒนาโดยเฉพาะเปนประเทศเกษตรกรรม ผลผลตทางการเกษตรทลดลงจากสภาพอากาศแปรปรวน และจะสงผลกระทบทรนแรงตอปรมาณอาหารสำรอง และเศรษฐกจโดยรวมของประเทศทตองพงพาการสงออกสนคาทางการเกษตรเปนหลก ประเทศไทยเองกเปนหนงในประเทศกำลงพฒนาทจะไดรบผลกระทบทรนแรงจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศโลกเชนเดยวกน

กาซเรอนกระจกทถกควบคมโดยพธสารเกยวโตมเพยง6ชนดโดยทเปนกาซทเกดจากกจกรรมของมนษยไดแก 1.กาซคารบอนไดออกไซด(CO2)2.กาซมเทน(CH4)3.กาซไนตรสออกไซด(N20) 4.กาซไฮโดรฟลออโรคารบอน(HFC)5.กาซเพอรฟลออโรคารบอน(PFC)6.กาซซลเฟอรเฮกซะฟลออไรด(SF6)

อณหภมโดยเฉลยของโลกเพมสงขนอนเปนผลมาจากการเพมขนของกาซเรอนกระจกในชนบรรยากาศ

� �

แลวภาคเกษตรเกยวของกบโลกรอนอยางไร ภาคเกษตรถกกลาวถงใน 2 ฐานะ คอเปนทงโจทก และจำเลย ภาคเกษตรในฐานะโจทก คอผไดรบผลกระทบ เนองจากกจกรรมทางการเกษตรเกยวของสมพนธกบสภาวะแวดลอมดนฟาอากาศและทรพยากรธรรมชาต เชน นำและดน อยางมาก ภาวะโลกรอนจะสงผลกระทบตอกจกรรมทางการเกษตรในแตละพนทแตกตางกน ปจจบนมงานศกษาทางวทยาศาสตรหลายชนทพยายามคาดการณผลกระทบทจะเกดขนในอนาคต เชน คณะกรรมการระหวางรฐบาลวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (IPCC) ซงมหนาทประเมนผลกระทบในดานตางๆภายใตอนสญญาฯ ระบในรายงานป 2550 วาภายในป พ.ศ. 2050 ปรมาณนำใชในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตจะลดลงสงผลกระทบตอภาคการเกษตรโดยตรง พนทชายฝงโดยเฉพาะพนทสามเหลยมปากแมนำขนาดใหญมความเสยงสงตอการเกดนำทวม และจะมปญหาโรคระบาดและการเสยชวตจากทองรวงทสมพนธกบนำทวมและภยแลงมากขน ในประเทศไทย การศกษาของคณะนกวชาการไทยเบองตนพบวา ในอก 20-50 ปขางหนา พนทประเทศไทยโดยทวไปจะมอณหภมจะสงขนเลกนอย พนททมอากาศรอนจดจะแพรขยายตว ทำใหพนททมอากาศเยนลดลง ขณะทชวงเวลาอากาศรอนกจะยาวนานขน ฤดหนาวสนลง ปญหาภยแลงและนำทวมจะเกดขนบอยครงขน ซงผลกระทบทเกดขนเชนนจะสงผลตอเกษตรกรแตละกลมแตละรายไมเทากน ขนอยกบสภาพการณทเปนอยเดมและความสามารถในการปรบตวและจดการกบการเปลยนแปลงหรอความผนผวนทเกดขน รวมถงนโยบายและมาตรการของภาครฐในสวนกลางและทองถนทจะเตรยมตวรบมอ ปรากฎการณทเกดขนในพนทสะทอนความแปรปรวนไปจากทเคยเปนมา ตวอยางเชน เกษตรกรทอำเภอสนามไชยเขต จ.ฉะเชงเทรา เลาวา ปนผลผลตขาวรวมตกตำเกอบสบเทา เมอเทยบกบปทแลว ทงทนำฝนกไมไดนอยลงมากนก สนนษฐานกนวาพนดนนาจะแหงมากขน ทยโสธร ชาวบานสงเกตไดวาฝนมาไมปกตเลย เวลาตกกลาตองการนำ กไมมนำฝนมาให ตองหวานกลาใหม 2 ถง 3 ครง เมอยามจะเกยวไมตองการนำ ปรากฎวาฝนตกหนก ขาวเสยหายเปนสวนใหญ ระหวางเดอนตลาคม 2551- มนาคม 2552 มลนธเกษตรกรรมยงยนและเครอขายเกษตรกรรมทางเลอกไดจดประชมเรองโลกรอนในหลายพนท พบวา แมเกษตรกรจะไมรจกคำวา “โลกรอน” หรอ “การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ” แตจำนวนมากรสกไดถงภาวะความแปรปรวนทางสภาพอากาศทเกดขนในชวงระยะเวลา 10-20 ปทผานมา ทำใหฤดการผลตไมแนนอน มแมลงและศตรพชเพมขน ทำใหผลผลตเสยหายหรอไมไดผลผลตเทาทควร และมผลทำใหตองใชแรงงานและปจจยทางการผลต เชน เมลดพนธเพมขน ภาคเกษตรกรรมเปนกลมท ไดรบผลกระทบอยางมากจากวกฤตปญหาภมอากาศ

เปลยนแปลงและโลกรอน เชน ระยะเวลา ทฝนตกทงชวงทยาวนานขน หรอ ปรมาณฝนทเพมมากขนในพนทหนงๆ หรอแบบแผนการตกของฝนทเปลยนแปลง สงผลตอผลผลตทางการเกษตร จะตองมการพฒนาหาแนวทางการปรบตว ทงในดานพนธพช การจดการดน การจดการนำ เชน การพฒนาพนธททนแลง ทนนำทวม ในพนทชายฝงกอาจเปนทนเคม ทงนควรเปนการพฒนาทางเลอกในการตงรบปรบตวทสอดคลอง และอยบนฐานความรของชมชนเกษตรกร และไดรบการสนบสนนดานตาง ๆ ทจำเปนอยางเปนรปธรรม อยางไรกตาม ความสนใจของผกำหนดนโยบายของไทยและในเวทเจรจาฯ ตอประเดนการรบมอและการสรางรปธรรมใหเกดขนอยางจรงจงถอวามอยนอยมาก เมอเทยบกบความสนใจตอประเดนการลดการปลอยกาซคารบอนผานมาตรการทางการตลาด ขณะเดยวกนในสวนการวางแผนรบมอเทาทม กมแนวโนมวาอาจจะใชนโยบายทผดพลาด เชน การสนบสนนพชตดแตงพนธกรรมซงอยภายใตควบคมของบรรษทขามชาตและเปนตวการทำลายความหลากหลายทางชวภาพ เปนทางออกสำหรบการปรบตวของภาคเกษตร ภาคเกษตรในฐานะจำเลย กราฟหนา 10 แสดงใหเหนวาการปลดปลอยกาซเรอนกระจกทสำคญทงหมดของโลกในป 2543 มกาซคารบอนไดออกไซดเปนหลกโดยคดเปนประมาณ 72% ตามมาดวยกาซมเทน 18% และกาซไนตรสออกไซด 9% โดยตนตอของกาซคารบอนไดออกไซดอยในภาคพลงงานและอตสาหกรรม ขณะทกาซมเทนและไนตรสออกไซดในภาคเกษตรเปนหลก

ฝนไมมาตามฤดกาล เดอน7 (หรอพ.ค.)จะเรมปลกพชไดแตตอนนจะเลยเวลาไปสองเดอนขาวโพดเคยปลกไดเดอนเจดตองขยบมาเปนเดอนเกาสวนถวลสงจะปลกหลงจากขาวโพดแซมไปพอตดขาวโพดกจะลงถว แตพอไมมฝนกตองขยบไปอกเดอนหนง แตพอฝนไมมาตามฤดกาลถวจะแทงขนไมไดเพราะดนแขงและพอฝนมนอยและไมมนำคางทำใหผลตไมได ราคาถวเมอกอนราคาถงละ80บาทแตตอนนถวถงละ130บาทแตชาวนาไมมขายหรอมกมนอยขาวโพดเสยหายเพราะฝนทงชวงปกตแลวจะตองรอ25วนถงจะใสปยแตพอไมมผลใสปยไปกไมมผลมนจะลบ”

เกษตรกรจงหวดแพร(พฤศจกายน2551)

�0 ��

แหลงทมา: Robert_A._Rohde Global Warming Art, http://www.globalwarmingart.com/wiki/Image:Greenhouse_Gas_by_Sector.png

กระบวนการอตสาหกรรม

เชอเพลงขนสง

ผลพลอยได

การขดคา แปรรป แจกจาย พลงงานฟอสซล

ทอยอาศย การพาณชย และแหลงอน

การใชทดนและเผาซากอนทรย

การกำจดขยะ

โรงไฟฟา

คารบอนไดออกไซด มเทน ไนตรสออกไซด

พลงงาน (56%)

เกษตรกรรม (24)

ขยะมลฝอยและของเสย (8%)

ปาไมและการใชทดน(7%)

กระบวนการอตสาหกรรม (5%)

แหลงปลอยกาซเรอนกระจกในภาคเกษตร กาซมเทน เกดจากกระบวนการ ยอยสลายสารอนทรยตามธรรมชาตของแบคทเรยบางชนดโดยไมมอากาศในนาข า วท ม น ำข งนอกจากน ยงเกดจากเรอหรอตดในคอกปศสตว ก าซไนตรสออกไซดเกดขนภายใตกระบวนการทางธรรมชาตในดน แตกจกรรมของมนษยบางอยางจะไปเพมไนโตรเจนในดนเพมขน เชนการใชสารเคมทางการเกษตรการใชป ยท ทำจากมลสตวเปนตน กาซคารบอนไดออกไซด เกดภายใตกระบวนการสงเคราะหแสงและหายใจของพชตามธรรมชาตแตการไถพรวนเปดหนาดนหรอการหกรางถางพงพ นท ป า เพ อทำ เกษตรหรอปศสตว ทำใหเกดการปลดปล อ ยค า ร บ อนกข น ส ช นบรรยากาศมากขน

�� ��

(รปหนา 10 ในกรอบ )การปลอยกาซเรอนกระจกของไทยรายสาขาพบวาภาคพลงงานมสดสวนการปลอยกาซสงสดในป 2546 ขณะทภาคเกษตรมสดสวนการปลอยกาซรองลงมา คอ ประมาณ 24% ของกาซเรอนกระจกทงหมด โดยกาซสวนใหญเปนมเทนจากการปลกขาวในนานำขง ซงสามารถแกไขไดดวยการระบายนำออกจากนาในชวงทเหมาะสม ตวเลขในป 2548 คาการปลอยกาซเรอนกระจกจากภาคเกษตรกรรมคดเปนรอยละ 10-12 ของปรมาณกาซเรอนกระจกทเกดจากกจกรรมของมนษยทงโลก ขณะทสดสวนของกาซมเทน และไนตรสออกไซคคดเปน 3 ใน 4 ของการปลอยกาซเรอนกระจกจากเกษตรทงโลก กาซคารบอนไดออกไซดเปนสวนประกอบหลกของกาซเรอนกระจกทปลดปลอยจากประเทศพฒนาแลว ขณะทกาซมเทนและไนตรสออกไซดมแหลงกำเนดหลกอยในประเทศกำลงพฒนา ในการเจรจาระหวางประเทศ มความพยายามจากประเทศพฒนาแลวทจะผลกดนภาระความรบผดชอบใหประเทศกำลงพฒนาใหตองจดการกบการปลอยกาซมเทนในภาคเกษตร โดยอางวากาซมเทนมศกยภาพทำใหโลกรอนกวาคารบอนไดออกไซด 60 เทา แมวาจะมอายอยในชนบรรยากาศสนกวา 5-20 เทาของอายคารบอนไดออกไซดกตาม ตอประเดนน ประเทศกำลงพฒนาซงประชากรจำนวนมากยงคงพงพงภาคเกษตรไดแสดงความคดคานและศกษาวจยเพอนำขอมลมาหกลางขอกลาวหาน เพราะแมการปลอยกาซมเทนจะเกดขนจรงภายใตกระบวนการผลตทางการเกษตร แตกเกยวของสมพนธกบความมนคงทางอาหารและวถชวตของผคนในชนบทจำนวนมาก นอกจากนแลว ไดมความพยายามลดการปลอยกาซมเทนจากประเทศกำลงพฒนาในหลายทางโดยเฉพาะการนำกาซมเทนมาผลตเปนแกสชวภาพเพอใชในครวเรอน นอกเหนอจากการตกเปนจำเลยขอหาปลอยกาซมเทน และไนตรสออกไซด พนทเกษตรยงทำหนาทกกเกบคารบอนไวในพชและและสารอนทรยในดน ในลกษณะทคลายกบการกกเกบของพนทปา แตระยะเวลาในการกกเกบและการรบกวนของระบบนเวศแตกตางกน เรยกวาเปน “อางกกเกบคารบอน” ( Carbon sink) การลดกาซเรอนกระจกจากภาคเกษตร ภาคเกษตรนบเปนภาคทมบทบาทซบซอนตอภาวะโลกรอน โดยทเปนไดทงแหลงปลดปลอย และกกเกบกาซเรอนกระจก จงมความพยายามผลกดนให ภาคเกษตรกรรมเปนกลไกหนงในขอตกลงหลงพนธกรณป 2555 การเจรจาแนวทางลดกาซเรอนกระจกในภาคเกษตรกรรม แบงเปน 2 แนวทางไดแก 1.การลดกาซเรอนกระจกจากมเทนและไนตรสออกไซด 2.การกกเกบคารบอนในดน ( การเพมความสามารถในการกก และการดดกลบคารบอน : Enhance carbon sink & carbon sequestration)

ปรากฎการณทเกดขนในพนทสะทอนความแปรปรวนไปจากทเคยเปนมา ตวอยางเชน เกษตรกรทอำเภอสนามไชยเขตจ.ฉะเชงเทรา เลาวา ปนผลผลตขาวรวมตกตำเกอบสบเทา เมอเทยบกบปทแลว ทงทนำฝนกไมไดนอยลงมากนก สนนษฐานกนวาพนดนนาจะแหงมากขน

�� ��

ผรายลอยนวล ไมมใครโตแยงขอเทจจรงทวาภาคเกษตรมสวนในการปลอยกาซเรอนกระจกอยางมาก และเหนดวยกนอกวา การทำเกษตรท “ด” มสวนชวยในการลดการปลอยกาซเรอนกระจก แตสงทโตแยงหาขอสรปไมได คอ อะไรคอองคประกอบของ “เกษตรทด” และอะไรคอองคประกอบ “เกษตรทเลว” มการพดถงนอยมากวาจะลดกาซเรอนกระจกจากอตสาหกรรมเกษตรอยางไร ลดไนตรสออกไซดจากการใชปยเคมอยางไร จะลดมเทนซงสวนใหญปลอยมาจากการเลยงปศสตวแบบอตสาหกรรมอยางไร พดงาย ๆ กคอ ความดเลวถกทำใหคลมเครอแยกแยะไมไดในการเจรจา โดยเกษตรบรรษททพยายามพลกตวเองหลดรอดออกไปจากความรบผดชอบตอปญหาซงตนเองเปนผกอ ลทางใหมในการทำกำไร $$$$$$$$$$$$$$$ ไมเพยงแตจำเลยตวจรงของการปลอยกาซเรอนกระจกจากภาคเกษตร กำลงจะลอยนวล หากจำเลยนนยงพยายามพลกวกฤตเปนโอกาสอยางมประสทธภาพ นกลอบบของบรรษทไบโอเทค และอตสาหกรรมปศสตว ทำงานอยางหนกเพอผลกดนใหการเจรจาการลดกาซจากภาคเกษตร เนนไปทการกกเกบคารบอน หรอการดดกลบ และการคาขายคารบอน ถงกบมการประเมนมลคาการตลาดของคารบอนเครดต ทจะเพมจากเดม เชน ในสหรฐอเมรกา ประเมนวามมลคาถง 100,000 ลานเหรยญสหรฐ เทากบครงหนงของมลคาผลผลตการเกษตรของสหรฐเลยทเดยว พวกเขาใชผลการคำนวณของคณะทำงานวทยาศาสตรสหประชาชาต (IPCC : ไอพซซ) ทวาศกยภาพของดนในการกกเกบคารบอนสงมาก ถง 90 % ของศกยภาพการลดกาซจากภาคเกษตร มาเปนเครองมอในการพฒนาสนคาตวใหม “soil carbonsequestration” “การดดเกบคารบอนในดน” ทเจรจากนอยางขะมกขะเมนไปสโคเปนเฮเกนปลายปน คอ การทำให “การดดเกบคารบอนในดน” เขาสตลาดคารบอนไดงายขน โดยการโยกยายความรบผดชอบการปลอยคารบอนในประเทศพฒนา มาทำโครงการลดกาซจากภาคเกษตรและปาไม ในประเทศกำลงพฒนา และทแยไปกวานนกคอ เวลาพดถงกจกรรมการลดกาซจากภาคเกษตร ไมมการใหความสำคญถงการปรบเปลยนระบบเกษตร หรอการใชทดนสความยงยน เชน ระบบวนเกษตร ระบบเกษตรอนทรย เกษตรยงยน และความรเรมใด ๆ ของเกษตรกรรายยอย แตกลบมงไปทการผลกดน ทำทางใหกบการขายของ ขายเทคโนโลยของตนเอง ไดแก1) เทคนคการไมไถพรวน (No till) อนรกษดน (Soil conservation) แถมจเอมโอ และ 2) ถานคารบอน (Biochar:ไบโอชาร) เทคนคการไมไถพรวน (No till) เปนการทำเกษตรแบบไมไถพลกหนาดนเพอกำจดวชพช อางวาเปนการอนรกษดน รกษาคารบอนไวในดน เมอไมไถพรวนกำจดหญาวชพช กตามมาดวยการใชยาฆาหญา และพชจเอมโอ ซงมคณสมบตตานทานยาฆาหญา เทคนคนมการใชอยางแพรหลายทง

ในสหรฐอเมรกา และอเมรกาใต ในถวเหลอง และฝาย และยงไดรบการสนบสนนจากองคการอาหารโลก (FAO:เอฟเอโอ) นยงคงเปนการทำเกษตรแบบใชสารเคมเขมขน ผสมดวยพชจเอมโอ และใชเครองจกรการเกษตร ทแมในระยะสนกสามารถเหนผลเสยไมวาจะเปน การทวชพชพฒนาตวเอง เปนวชพชจอมพลง ความอดมสมบรณของดนถกทำลาย ความเสยหายตอระบบนเวศ และสขภาพของมนษยเอง ถานคารบอน (Biochar:ไบโอชาร) กลาวอยางงาย ๆ กคอ การเผาเศษซากวสดตาง ๆ หรอไม ใหเปนถาน และฝงอดกลบกลบลงไปในดน เปนลกษณะเมดคารบอนเกบไวในดน วากนวาหากจะอดคารบอนกลบลงไปในดนใหเพยงพอตอการชดเชยการปลอยกาซเรอนกระจกทเพมขนจากภาคขนสงและอน ๆ นน ตองใชพนทปลกสวนปาเพมอกราว 5 แสนลานเฮกตาร หรอประมาณ 3 ลาน ลานไร นอกจากนผลการศกษาในแปลงทดลองถงความสมบรณของดนหลงใสถานคารบอน กยงผสมปนเปหาขอสรปไมได แตทแนนอนคอ ผลของการหกลางถางพงปลกสรางสวนปาจะปลดปลอยคารบอนแบบทตองชดเชยกนเปนทศวรรษ นอกเหนอจากประเดนทวาดนนนเปนระบบทซบซอน การจะปรบปรงดนทเสอมโทรมนนตองใชอนทรยวตถ และใชเวลา การใชเทคนคแบบดวนได (Quick fix technology) ประเภทขาดคารบอนกอดถานคารบอนกลบเขาไป ไมนาจะใชหนทางทเหมาะสม

ไมมใครโตแยงขอเทจจรงทวาภาคเกษตรมสวนในการปลอยกาซเรอนกระจกอยางมาก และเหนดวยกนอกวา การทำเกษตรท “ด” มสวนชวยในการลดการปลอยกาซเรอนกระจก

��

บทสรป ทศทาง และกระบวนการเจรจาลดกาซเรอนกระจกจากภาคเกษตรและปาไม ทเหนและเปนอยในปจจบน ดไปแลวไมไดเออตอประโยชนของไมวาจะเปนโลกรอน ๆ ใบน หรอเกษตรรายยอย ทรายไปกวานนกคอจะยงสรางปญหาซำเตมปญหาทมผานมา ไมวาจะเปนปญหาการแยงชงทดนรนแรงขน เนองจากทดนสามารถใชประโยชนไดหลายวตถประสงค เมอไมกปทผานมาเราไดเหนปรากฎการณแยงชงทดนจากการปลกพชพลงงาน ซงไดสรางปญหา การสญเสยทดน ทดนไมเพยงพอ คาเชาทขนราคา อาหารราคาแพง ตนทนการผลตสง เปนหนสน การนำทดนไปกกเกบคารบอน หรอฝงถานคารบอนกำลงจะกลายเปนชนวนตวใหมในการเบยดขบ ชมชนทองถน คนชายขอบ ชนเผา และหากตลาดคารบอนใหมนเกดขน หรออาจมกองทน หรอโครงการใด ๆ เขามาใหการสนบสนนกจกรรมลดกาซของเกษตรกร คนรบประโยชนกมแนวโนมจะเปนรฐ ซงอางรบแทนประชาชน ดงนนจงมความจำเปนอยางยงท เราตองสรางแรงผลกดนทางนโยบายทงในระดบชาตและสากล ใหแนวทางการทำเกษตรยงยน (เกษตรทด) และความรเรมในการปรบปรงการใชทดนอยางยงยนของเกษตรรายยอย เปนแนวทางสำคญทรฐและโลกตองใหการสนบสนน และรวมกนผลกดนการเปลยนแปลงทศทางการพฒนาและโครงสรางภาคเกษตรกรรมทงในระดบทองถน ระดบชาต และระดบโลก เกษตรอตสาหกรรมทสรางปญหาตอสภาพแวดลอม ตอโลก ตองถกการจดการใหมารบผดชอบอยางจรงจง อาหารจากเกษตรอตสาหกรรม (เกษตรทเลย) ไมใชทางออกทมนคง ยงยน และเปนธรรม ตอมนษยชาต และโลก