องคการและการจดการ 1

องคการและการจดการ ผศ.เอกณรงค วรสหะ

แนวคดการจดการองคการภายใตการเปลยนแปลง - การจดการภายใตการเปลยนแปลงไดใหความส าคญตอการเปลยนแปลงตามสภาพแวดลอมทงภายนอก

และภายในองคการ - การจดการองคการในปจจบนและอนาคตมงสการจดการเชงกลยทธ - แนวคดการจดการองคการภายใตการเปลยนแปลงม 5 ประการไดแก

o มลกษณะเปนพลวตร o ตองปรบตวใหสอดคลองกบยคโลกาภวฒน o เนนความสามารถในการแขงขน o ใหความส าคญกระบวนทศนหรอพาราไดมใหม o มการจดการกบความหลากหลายของประชากร

การจดองคการสมยใหม - การจดองคการสมยใหมมจดเนนทส าคญ 5 ประการ ซงตองบรณาการองคความรสการบรการเหนอความ

คาดหวง - มมมองของนกบรหารสมยใหมเชอวาการบรหารองคการสมยใหมเปนไปเพอประสทธผลและประสทธภาพ

มงสการบรหารเพอตนทนทถกกวา ดกวา เรวกวา บรการดกวา - มมมองของนกเศรษฐศาสตรเชอวาการบรหารองคการสมยใหมเปนไปเพอการลดคาใชจายใหต าสดและหา

ผลตอบแทนใหไดสงสด ทเรยกวา “Cost-Benefit Analysis” - มมมองของนกสถาปนกองคการ เชอวาการบรหารองคการสมยใหมตองมการจดโครงสรางและการ

ออกแบบใหสอดคลองตอการเปลยนแปลงของสภาพแวดลอม - มมมองของนกสงคมวทยาเชอวาการบรหารองคการสมยใหมตองมการอบรมขดเกลาทางสงคม - มมมองนกวทยาศาสตรเชอการบรหารองคการสมยใหมตองมงสการบรหารอยางเปนระบบ มการคนควา

ทดลอง พสจนไดดวยวธการทางวทยาศาสตร และน าเอาศาสตรการจดการและศาสตรเชงปรมาณมาใช - กลยทธทส าคญ 9 ประการเพอการจดการองคการสมยใหมไดแก ท าถกตอง, คลองแคลววองไว, พงพอใจ

บรการ, ประสานความรวมมอ, ยดถอนวตกรรมใหม, มองไกลสมาตรฐาน, เชยวชาญความสมพนธ, รวมกนเปนเครอขาย, มงประทบใจตลอดไป

ดชนชวดการจดการองคการแหงความส าเรจ - แนวคดการก าหนดตวชวดการจดการองคการสความส าเรจม 3 ประการคอ ความเปนเลศ, ความไดเปรยบ

ในการแขงขน และความทนสมย - ดชนชวดการจดการองคการสความเปนเลศเรมตนจากการวจยของ Tom Peter and Waterman - องคการทบรหารงานประสบความส าเรจมปจจยและตวแปรทส าคญคอ

o โครงสราง มรปแบบเรยบงาย พนกงานอ านวยการมจ านวนจ ากด o กลยทธ ใหความส าคญตอลกคา ท าธรกจทมความเชยวชาญและเกยวเนอง o ระบบ สมผสกบงานอยางใกลชด ใชวธการวทยาศาสตร o พนกงาน มความรสกเปนเจาของ มอสระในการท างาน o ลลาผจดการ มภาวะผน าและมสตปญญาเฉลยวฉลาด o ทกษะ มความรความสามารถ งานบางอยางควรควบคม งานบางอยางควรปลอย o คานยมรวม มความเชอในคณคาเปนแรงผลกดน ความคด ความเชอ อดมการณตองสอดคลอง

กนของทกฝาย - ตวชวดการจดการองคการเพอความไดเปรยบในการแขงขน 3 ประการไดแก ตองมการบรหารกลยทธทด,

ตองมการจดองคการทด, ตองมการจดการทรพยากรมนษยทด

องคการและการจดการ 2

- การจดองคการสมยใหม เปนองคการทมงเนนกระบวนการเปนหลก เพอผลส าเรจของงานโดยใชทมงานทมงเนนการเชอมประสานงานแบบขามหนวยงาน โดยยดความพอใจลกคาเปนจดรวมของทกฝาย

- องคการสมยใหมมงสองคการแบบแนวราบ, องคการเครอขาย, องคการคณภาพ, องคการแหงการเรยนร และองคการแบบสงมชวต

- เกณฑทใชวดวามการจดการททนสมย พจารณาไดจาก 10 ประการคอ o มการใชเทคนคการเปรยบเทยบเพอปรบปรง (Benchmarking) o มการปรบปรงอยางตอเนอง (Continuous Improvement) o ไมชนชมอดตจนกอใหเกดความประมาท (Icarus Paradox) o มการจดการคณภาพทวทงองคการ (TQM) o มการออกแบบงานและใหความส าคญในงาน (Job Design and Job Enrichment) o มการประดษฐสงใหมและนวตกรรมใหม (Reinventing and Innovation) o มผน าทมวสยทศน (Visionary Leadership) o มการประเมนการปฏบตงานทเนนผลงาน (Performance Base) o มการปรบโครงสรางองคการ (Restructuring) สความสามารถหลก (Core Competency) o มแผนจายคาตอบแทนอยางเหมาะสม (Compensation Plan)

- ตวแปรใชวดความเปนเลศในการจดการองคการไดแก โครงสราง, กลยทธ, พนกงาน, ลลาผจดการ, ทกษะ, ระบบ, คานยมรวม

การจดการองคการ แนวคดเกยวกบผจดการ

- ผจดการเปนผทท าหนาทจดการเพอใหงานบรรลผลส าเรจตามเปาหมายทก าหนดไวโดยอาศยพลงความรวมมอของผอน ผจดการม 3 ระดบไดแก ผจดการระดบตน, ผจดการระดบกลาง และผจดการระดบสง

- การด าเนนงานในองคการโดยทวไป แบงงานออกไดเปน 2 ลกษณะคอ ลกษณะของงานปฏบต และงานจดการ

- ผจดการ คอบคคลซงท าหนาทประสานกจกรรมตางๆ เพอใหองคการด าเนนไปสวตถประสงคทก าหนดไวและเปนผทรบผดชอบตอผลการปฏบตงานของบคคลคนเดยวหรอหลายคน

- ผจดการระดบสง ไดแกต าแหนงประธานและรองประธานฝายตางๆ ท าหนาทในการก าหนดวสยทศนกลยทธและประสานการสงการทงหมดขององคการและประสานกจกรรมทส าคญๆ รวมถงเปนประธานในทประชม เปนตวแทนหรอสญลกษณขององคการตอประชาชนภายนอกและตอนรบลกคาส าคญๆ เปนประธานในพธตางๆ เปนตน

- ทฤษฎตวหมดเชอมโยง หรอผทอยระหวางกลาง จะหมายถงผจดการทงระดบกลางและระดบตน แตโดยทวไปจะใชกบผจดการระดบตนมากกวา โดยผจดการระดบตนมกจะถกเรยกวา “ผอยระหวางกลาง” โดยเปนผท างานรวมกบผใตบงคบบญชาของตนอกตอหนง ท าใหผจดการระดบตนตกอยในระหวางแรงกดดนจากสองฝาย

- ผจดการระดบกลาง ตองใหความส าคญตอการแปลงนโยบายวสยทศน กลยทธสแผนด าเนนการ

แนวคดเกยวกบการจดการ - การจดการคอ การประสมประสานทรพยากรการจดการเพอบรรลวตถประสงคทก าหนดไวอยางม

ประสทธผลและประสทธภาพ - French and Saward ไดนยามค าวา Management หรอการจดการคอ กระบวนการ กจกรรมหรอการศกษา

เกยวกบการปฏบตหนาทในอนทจะเชอมนไดวา กจกรรมตางๆ ด าเนนไปในแนวทางทจะบรรลผลส าเรจตามวตถประสงคทก าหนดไว โดยเฉพาะอยางยงหนาททจะสรางและรกษาไวซงสภาวะทจะเอออ านวยตอการบรรลวตถประสงคดวยความพยายามรวมของกลมบคคล

องคการและการจดการ 3

- Michael A. Hitt ไดอธบายความหมายของค าวา การจดการ คอ การประสมประสานทรพยากรตางๆ เพอใหการด าเนนงานเปนไปเพอบรรลผลส าเรจตามวตถประสงคทก าหนดไว อยางมประสทธผลและประสทธภาพ

- ในปจจบนอาจใหความหมายของค าวา การจดการ เปนเรองเกยวกบการวางต าแหนงทางการแขงขนขององคการเพอด าเนนงานในรปของวสยทศน ภารกจ นโยบาย เปาหมายและกลยทธทชดเจนและใชเปนแนวทางส าหรบการก ากบใชทรพยากรในแผนงานตางๆ โดยมจดมงหมายเพอน าองคการไปสการมความไดเปรยบทางการแขงขน มการเจรญเตบโตทยงยนในระยะยาว

- ประเดนหลกของการบรหาร 4 ประการคอ วตถประสงค, ประสทธผล, ทรพยากร, การประสมประสาน - ประสทธผล หมายถงความสามารถขององคการในอนทจะบรหารงานใหบรรลวตถประสงคไดเปนอยางด

ในชวงเวลาทก าหนด - ทรพยากร หมายถง ทรพยากรทผบรหารเกยวของดวยโดยตรง แตเดมประกอบไปดวย 4 M’s (Man,

Money, Material, Method) แตปจจบนไดแก ทรพยากรมนษย, ทรพยกรการเงน, ทรพยากรวสดอปกรณ, ทรพยากรเทคนคและวธการจดการ,ทรพยากรดานตลาด, ทรพยากรเวลา, ทรพยากรเทคโนโลย, ทรพยากรเครอขาย

- การจดการในองคการม 4 ลกษณะทส าคญ คอ o เปนทงศาสตรและศลป o เปนเรองทมจดมงหมายแตไมอาจวดไดโดยตรง o เปนเรองทเกยวกบความส าเรจของเปาหมาย o เปนเรองของการแขงขน

- การจดการในอนาคตมงเนนการจดการเรองการแขงขน เนองจากในอนาคตเปนยคโลภาภวฒนทมการแขงขนแบบเสร

แนวคดเกยวกบองคการ - องคการคอ กลมบคคลทมารวมตวกนเพอบรรลวตถประสงคทก าหนดไว มการด าเนนการมงสการผลต

สนคาและบรการเพอตอบสนองความพงพอใจของลกคาเปนส าคญ - การจดการเปนเครองมอหรอมรรควธทจะท าใหองคการบรรลเปาหมายทก าหนดไวอยางมประสทธภาพ - องคการตองกระท าหรอด าเนนการเพอใหไดมาใน 5 เรองทส าคญคอ

o ท าอยางไรใหการผลตสนคาและบรการในตนทนทถกกวา (Cost) o ท าอยางไรใหการผลตสนคาและบรการในคณภาพทดกวา (Quality) o ท าอยางไรใหการผลตสนคาและบรการในเวลาทรวดเรวกวา (Speed) o ท าอยางไรใหการผลตสนคาและบรการในความพงพอใจทมากกวา (Satisfaction) o ท าอยางไรใหการผลตสนคาและบรการในรปแบบ วธการทแตกตางและสงใหมมากกวา

(Differentiation and Innovation) - คณภาพชวตของพนกงาน (Quality of Work Life – QWL) คอสงส าคญทองคการควรใหความสนใจไมนอยไป

วาคณภาพของงานบรหาร

ภารกจผจดการ หนาทของผจดการ

- ผจดการมหนาทตองกระท า 4 ประการ (POLC)ไดแก การวางแผน, การจดองคการ, การน าและการควบคม - การก าหนดวสยทศนและกลยทธอยในหนาทดานการวางแผนของผจดการ

บทบาทของผจดการ - ผจดการมบทบาททส าคญ 10 ประการไดแก ผเปนสญลกษณ, ผน า, ผประสาน, ผตดตามงาน, ผเผยแพร

ขาวสาร, ผประชาสมพนธ, ผประกอบการ, ผขจดความขดแยง, ผจดสรรทรพยากร และผเจรจาตอรอง - แนวคดของมนซเบรก ไดก าหนดบทบาทของผจดการไว 10 ประการคอ

o บทบาทดานปฏสมพนธ ประกอบไปดวยผเปนสญลกษณ, ผน า, และผประสาน

องคการและการจดการ 4

o บทบาทดานขอมลขาวสาร ประกอบดวยผตดตามงาน, ผเผยแพรขาวสาร, และผประชาสมพนธ o บทบาทดานการตดสนใจ ประกอบดวยผประกอบการ, ผขจดความขดแยง, ผจดสรรทรพยากร,

และผเจรจาตอรอง - กจกรรมการสรางเครอขายจดอยในบทบาทดานปฏสมพนธ ซงอาจจะเกยวกบผทเปนสญลกษณ ผน าหรอ

ผประสานกได ทกษะและความสามารถของผจดการ

- ทกษะ คอ ความช านาญในการแปลงความรสการปฏบตใหประสบผลส าเรจตามทไดตงเปาหมายไว - ผจดการทดตองมทกษะใน 3 ประการคอ ทกษะเชงเทคนค, ทกษะเชงมนษย และทกษะเชงความคดรวบ

ยอด รวมทงตองมความสามารถในการเรยนรเพอพฒนาตนเองอยตลอดเวลาในหลายดาน - ทกษะเชงมนษย เปนความช านาญในงานเกยวกบบคคลเพอการประสาน เชอมตอ สมพนธและระดมความ

รวมมอของบคคล มงเนนบทบาทดานปฏสมพนธ - ทกษะเชงความคดรวบยอด เปนความช านาญในการวเคราะหสถานการณ การฉายภาพ มองภาพอนาคต

การมงสแนวคดกวาง การคดเชงกลยทธ การคดวเคราะห และการคดสรางสรรค - การเรยนร คอ การเปลยนแปลงพฤตกรรมซงเปนผลมาจากประสบการณ ผจดการตองมการเรยนรจาก

การปฏบต เรยนรตลอดชวต และการเรยนรอยตลอดเวลา การเรยนรกระท าไดดวยการพด ฟง คด เขยนและดงาน

- ความสามารถทางการจดการทผจดการตองก าหนดไดแก o มภาวะผน า o มการประเมนจากความจรง o มความคดเชงวเคราะห o มความยดหยน o มความสามารถในการพดและเขยน o มการสรางความประทบใจแรกพบ o มความอดทน o มความสามารถในการจดการความไมแนนอน

แนวความคดทางการจดการ แนวความคดทางการจดการแนวคลาสสก แนวความคดทางการจดการเชงวทยาศาสตร

- แนวความคดทางการจดการแนวคลาสสกเนนประสทธภาพ ประสทธผลและประหยด และเนนดานเทคนคขององคการ นกทฏษฏแนวคดนใหความส าคญกบการออกแบบงานและโครงสรางขององคการ โดยเนนการพฒนาหลกการและเทคนคเพอเปนกลไกชวงใหผบรหารหาวธการทดทสดในการท างานได พฤตกรรมของมนษยไมไดรบการใหความส าคญ โดยนกทฤษฏตงคตฐานเกยวกบมนษยอยางงายๆ วาเปนมนษยเศรษฐศาสตร ซงสามารถใชเงนเปนสงจงใจใหปฏบตงานใหบรรลวตถประสงคขององคการ

- โรเบรต โอเวน เปนผเสนอใหใชระบบ Silent Monitor ในการเพมผลผลต เขาเหนดวยวาวธการลงทนในทรพยากรมนษยเทานน จะท าใหสามารถเพมผลผลตไดมากกวาการพงพาระบบเครองจกร

- ชารล บบบารด เปนผบกเบกรายแรกๆ ในดานการจดการเชงวทยาศาสตร การจดการเชงวจยปฏบตการ และการจดการเชงปรมาณ โดยเทคนคทบบบารดเสนอ ไดแก การแบงสวนก าไร และการเสนอแนะของฝายพนกงาน

- แนวความคดทางการจดการแบงออกเปน o แนวความคดทางการจดการแนวคลาสสก o แนวความคดทางการจดการแนวพฤตกรรมศาสตร o แนวความคดทางการจดการสมยใหม o แนวความคดทางการจดการยคโลกาภวฒน

องคการและการจดการ 5

- แนวความคดทางการจดการแนวคลาสสกก าเนดขนหลงการปฏวตอตสาหกรรม และไดรบอทธพลอยางมากจากแนวความคดของการจดการเชงวทยาศาสตรและแนวความคดของการจดการเชงกระบวนการ

- แนวความคดทางการจดการยคทฤษฏแนวคลาสสกหรอทฤษฏสมยเดม แยกไดเปน 3 แนวหลกคอ o แนวความคดทางการจดการเชงวทยาศาสตร o แนวความคดทางการจดองคการระบบราชการ o แนวความคดทางการจดการเชงกระบวนการ

- แกนแนวความคดของการจดการเชงวทยาศาสตรกลาววา เราสามารถจะใชหลกการทางวทยาศาสตรชวยในการศกษาวเคราะหงานใดๆ ไดเสมอ เมอมองในเชงประยกตกบหนาททางการบรหารอาจจะกลาวไดวา ผบรหารไมควรทจะใชวธการแบบลองผดลองถก แตควรใชหลกของความสมเหตสมผล และใชการศกษาวเคราะหตามหลกทางวทยาศาสตรในการแกปญหาตางๆ ทประสบอย

- ผสนบสนนแนวความคดของการจดการเชงวทยาศาสตรไดแก เฟรดเดอรค เทยเลอร, แฟรงค กลเบรธและลเลยน กลเบรธ, เฮนร แกรนท

- เฟรดเดอรค วนสโลว เทยเลอร ไดรบการยอมรบวาเปนบดาหรอผน าของแนวความคดทางการจดการเชงวทยาศาสตร

- หลกการส าคญ 4 ประการของแนวความคดทางการจดการเชงวทยาศาสตรคอ o การหาวธทดทสดในการท างาน o การคดเลอกคนงานโดยใชหลกการและหลกเกณฑทแนนอน o การจดใหมการจงใจดานการเงน (จายคาตอบแทนเปนสดสวนโดยตรงตอผลผลตของแตละคน

แทนการจายคาแรงตามชวโมงทท างาน) o การแยกฝายบรหารจากฝายปฏบตการ (เนนความช านาญเฉพาะดาน)

- เทยเลอร ไดเนนเกยวกบการแบงงานกนท าในระดบปฏบตโดยเสนอใหมการใชหวหนาคนงานทมความช านาญเฉพาะดาน และใหมการสงเกตและวเคราะหอยางเปนระบบตามหลกการทางวทยาศาสตร รวมถงการใชวธจงใจดานการเงนและเสนอใหมการปฏวตดานจตใจใหม

- แนวความคดของการจดการเชงวทยาศาสตร จะใชไดอยางมประสทธภาพเมอองคการอยในสภาวะแวดลอมทรวตถประสงคอยางชดเจน, งานมลกษณะเปนงานประจ า, ผลผลตขององคการทผลตไดสามารถจ าหนายไดหมด และทรพยากรทมคณภาพมใหใชอยางไมจ ากด เชนระบบราชการหรอหนวยงานในภาครฐ

- แมแนวความคดทางการจดการเชงวทยาศาสตรจะชวยเพมผลผลตใหมากขนกตาม แตกท าใหเกดปญหาเกยวกบมนษยแทรกซอนขน

- แกนทไดลมเลกการสนบสนนตอระบบการจายคาตอบแทนจากชนงาน โดยเสนอใหใชระบบการจายโบนสแทน

แนวความคดทางการจดการเชงกระบวนการ - แนวความคดทางกรจดการเชงกระบวนการ เนนประสทธภาพของการปฏบตงานในระดบบรหาร

แนวความคดนเนนศกษาในแงของโครงสรางและปจจยทท าใหองคการประสบผลส าเรจ ในแนวความคดน เฮนร ฟาโยล ผไดรบการยอมรบเปนบดาของแนวความคดน เปนผเสนอเนนหนาทของการบรหาร 5 หนาท และหลกการส าหรบการบรหาร 14 หลกการ กลคและเออรวค เนนหลกการเกยวกบการจดโครงสราง มนและเรลล เนนหลกการในการจดโครงสรางองคการ และเวเบอรเนนการสรางองคการในอดมคตทมการจดแบงงานกนท า สายการบงคบบญชา อ านาจหนทโดยกฏหมาย การมมาตรฐาน และการมกฏระเบยบทชดแจง

- นกทฤษฏองคการตามแนวความคดทางการจดการเชงกระบวนการไดแก อองร ฟาโยล, ลเธอร กลคและ ลนดอลล เออรวค, เจมส มนและ แอลเลน เรลล

- แนวความคดของเทยเลอรใหความส าคญกบการจดการในระดบปฏบตการ แตแนวความคดของฟาโยลเนนการจดการในระดบสง

องคการและการจดการ 6

- ฟาโยล เปนผบกเบกเกยวกบการก าหนดหลกการทางการจดการเชงบรหาร โดยกจกรรมของการจดการในอตสาหกรรม ประกอบไปดวยกจกรรมตางๆ ซงแบงไดเปน 6 ประเภทคอ

o กจกรรมดานเทคนค (ดานการผลต) o กจกรรมดานการคา (ดานการซอขายและแลกเปลยน) o กจกรรมดานการเงน (ดานการหาแหลงทนและใชประโยชนสงสดจากทน) o กจกรรมดานความมนคง (ดานการปองกนทรพยสนและบคคล) o กจกรรมดานบญช (ดานการจดคมสนคา การจดท างบดล ตนทนและสถต) o กจกรรมดานการจดการ (ดานการวางแผน การจดการองคการ การสงการ การประสานงานและ

การควบคม) - ฟาโยล เหนวากจกรรมดานการจดการเปนกจกรรมทตองใหความส าคญมากทสด โดยแบงออกเปนเรองท

เกยวกบหลกการของการจดการและองคประกอบของหนาทการจดการ - ในสวนทเกยวกบหลกการจดการของฟาโยลไดแก การจดแบงงานกนท า, การก าหนดอ านาจหนาทและ

ความรบผดชอบ, การมระเบยบวนย, การมเอกภาพในการบงคบบญชา, การมเอกภาพในแนวทาง, การใหประโยชนสวนตวเปนรองประโยชนสวนรวม, การจดใหมคาตอบแทนทยตธรรม, การรวมอ านาจ, การจดสายการบงคบบญชา, การจดระเบยบ, การผดงความเปนธรรม, การท าใหมความมนคงในการท างาน,การมความคดรเรม, การรกษาความสามคคของหมคณะ

- ในสวนทเกยวกบองคประกอบของการจดการ ฟาโยลไดแบงการจดการเปน 5 ประการคอ PODCC ไดแก การวางแผน (Planning), การจดองคการ (Organizing), การส งการ (Directing), การประสานงาน (Coordinating), การควบคม (Controlling)

- โครงสรางองคการของฟาโยลมแนวโนมเอยงมาในเรองของการรวมอ านาจและการจดโครงสรางองคการทเนนการแบงหนาทตามความช านาญเฉพาะดาน ในแงของการปฏบตงานไดเนนใหท าก ารประสานวตถประสงคของพนกงานใหสอดคลองกบวตถประสงคขององคการนน ฟาโยลเนนใชวธของการท าโทษ การสงการ และควบคมอยางตอเนอง และใหผลประโยชนสวนตวของพนกงานเปนรองผลประโยชนขององคการ

- กลค เปนทรจกดในเรองของการใหความหมายของการจดการวาประกอบไปดวยหนาทตางๆ POSDCORB - ผลงานของกลคและเออรวคเนนเกยวกบโครงสรางขององคการ โดยเสนอหลกการทควรน ามาใชในการจด

โครงสรางองคการคอ หลกการเกยวกบการแบงงานกนท า, การประสานงาน, การจดแผนกโดยอาศยเกณฑการแบงแยกตามวตถประสงค กระบวนการ คนและสถานท และหลกการเกยวกบหนวยชวยอ านวยการ

- หลกการซงมนและเรลลเสนอม 3 ประการคอ o หลกเกยวกบการประสานงาน o หลกเกยวกบสายการบงคบบญชา o หลกการแบงแยกหนาทตามความช านาญเฉพาะดาน

- กลคและเออรวค, มนและเรลลตางเนนเกยวกบโครงสรางขององคการ โดยไมเนนในสวนทเกยวกบการจงใจคนใหปฏบตตามวตถประสงคขององคการ แตยอมรบวาโครงสรางขององคการเพยงอยางเดยวไมเปนการประกนถงการมประสทธภาพในการด าเนนงานขององคการ จงตองมการพฒนากลไกเขามาชวยใหคนเกดความปรารถนาทจะท างาน

- จดมงหมายของแนวความคดทางการจดการเชงกระบวนการซงฟาโยลเปนผบกเบก พยายามทจะสรางกฏเกณฑอนเปนทยอมรบใชกนไดทวไปเกยวกบหนาทของผบรหารในการปฏบตงาน

แนวความคดทางการจดองคการระบบราชการ - แนวความคดทางการจดองคการระบบราชการมงเนนการออกแบบโครงสรางองคการทมประสทธภาพ

สงสด โดยเฉพาะกบองคการขนาดใหญ มความซบซอนของงานมากและมความเปนทางการสง

องคการและการจดการ 7

- ผลงานของเวเบอรจะเนนมากในเรองทเกยวกบการออกแบบโครงสรางและการบรหารองคการเพอใหเกดประสทธภาพสงสด และเนนทความมระเบยบวนยของคนเปนสงจ าเปนเบองตนทขาดไมไดในระบบราชการทเขาคดขน

- องคประกอบของระบบราชการของเวเบอร สรปไดดงน o จะตองมการก าหนดหนาทแยกจากกนตามความช านาญเฉพาะดาน o จะตองมการก าหนดสายการบงคบบญชาอยางเปนทางการ o ผทอยในต าแหนงหนาทตางๆ จะถอเปนพนกงานคนหนงเทานน (สทธในการบรหารหรอปฏบต

หนาทถกก าหนดใหไวกบต าแหนงไมใชก าหนดใหกบผทอยในต าแหนง) o การคดเลอกบคคลเขาท างานและการเลอนต าแหนงใหสงขน (ตองอาศยหลกของความสามารถ

ซงวดจากผลการปฏบตงาน) o จะตองมการก าหนดกฏและระเบยบตางๆ อยางชดแจง o การปฏบตงานตางๆ จะตองไมองความสมพนธสวนบคคล

- สรปไดวาแนวความคดทางการจดการแนวคลาสสกจะเนนหนกในเรองหลกการของการแบงงานกนท า การก าหนดสายการบงคบบญชา การก าหนดอ านาจหนาทและความรบผดชอบ การก าหนดมาตรฐานของงาน และการก าหนดกฏและระเบยบวธการปฏบตงานทชดเจน หรอกลาวอกนยหนงไดวาใหความสนใจสวนใหญในดานของโครงสรางองคการ

- แนวความคดทางการจดการแนวคลาสสกจะมองมนษยในทางลบ โดยมองวามนษยเปนคนเกยจครานและไมสนใจท างาน และมนษยเปรยบไดกบมนษยเศรษฐศาสตร ดงนนการจงใจใหมนษยท างานไดอยางเตมความสามารถจะตองใชสงตอบแทนเปนตวเงนเปนสงจงใจ

- ระบบราชการตามแนวคดของเวเบอร น ามาใชไดทงองคการภาครฐและภาคเอกชน แตจะใชไดอยางมประสทธภาพในองคการทมสภาวะแวดลอมคงทหรอมการเปลยนแปลงแบบชาๆ ส าหรบสภาวะแวดลอมทมการเปลยนแปลงทรวดเรวและแบบกาวกระโดด ระบบราชการจะเปนขอจ ากดอยางมาก เพราะจะเนนทระเบยบปฏบตและขนตอย ท าใหมนษยไมเกดมความคดสรางสรรคและไมสามารถปรบตวไดทนกบสภาพการณปจจบนทตองเนนเรองการแขงขนและการสรางความไดเปรยบทางการแขงขนแบบยงยน

- ระบบราชการ จะเนนก าหนดโครงสรางองคการทเปนทางการและการออกกฏระเบยบ วธปฏบตตางๆ เพอก ากบควบคมพฤตกรรมของมนษยขณะปฏบตงาน โดยมองมนษยในเชงลบวาเปนมนษยเศรษฐกจทเหนแกรายไดและสนจาง มากกวาการมองวาเปนมนษยสงคม ทมเกยรต มศกดศร มความเขาใจและเตมใจจะกระท าตามบทบาททไดรบมอบ

หลกการส าคญตามแนวคดทางการจดการแนวคลาสสก - หลกการตางๆของแนวคลาสสกมพนฐานมาจากความคดทวา การทจะท าใหการปฏบตงานใดใหเกด

ประสทธภาพไดนน จ าเปนจะตองใหความส าคญกบเรองของการประสานงานและการแบงงานกนท าตามความช านาญเฉพาะดาน

- หลกการตางๆ ทพฒนาขนเพอชวยการประสานงานและการแบงงานกนท าตามความเฉพะดานไดแก o หลกสกาลาร o หลกเอกภาพในการบงคบบญชา o หลกชวงของการบงคบบญชาหรอขอบขายการบงคบบญชา o หลกการเนนทจดส าคญ o หลกการจดแบงแผนกงาน o หลกการเกยวกบหนวยงานหลกและหนวยชวยอ านวยการ o หลกการเกยวกบศนยก าไร

- หลกสกาลาร คอ สายการบงคบบญชา (Chain of Command) - ชวงของการบงคบบญชาของผบรหารคนใดคนหนงควรมไมเกน 5คนหรออยางมากไมเกน 6 คน ถางาน

ของผใตบงคบบญชามความเกยวพนกน

องคการและการจดการ 8

- หลกพนฐานในการจดแบงแผนกงานแบงไดดงนคอ แบงตามหนาท, แบงตามกระบวนการ, แบงตามเขตพนท, แบงตามวตถประสงคหรอผลตภณฑ, แบงตามประเภทของลกคา

- หลกการเกยวกบหนวยงานหลกและหนวยชวยอ านวยการ เหนกวาในโครงสรางองคการควรจดใหมหนวยงาน 2 จ าพวกคอ หนวยงานหลกและหนวยงานชวงอ านวยการ

- หนวยชวยอ านวยการคอ หนวยงานทคอยท าหนาทในการใหค าแนะน าและค าปรกษาตอหนวยงานหลกโดยไมมอ านาจหนาทในการสงการหนวยงานหลกได

- หลกการเกยวกบศนยก าไรเรมใชครงแรกท General Motor โดย เอ.พ.สโลน - แนวความคดทางการจดการแนวคลาสสก ไดรวมเอาแนวความคดทางการจดการเชงวทยาศาสตรกบ

แนวความคดทางการจดการเชงกระบวนการไวดวยกน เพราะทงสองแนวความคดนไดเนนเกยวกบการออกแบบโครงสรางขององคการใหเกดประสทธภาพสงสด จะแตกตางกนเพยงระดบของการบรหารทเนนในองคการเทานน ในหลกการแนวคลาสสกซงกลาวในเรองนหลกการเนนทจดส าคญ เปนหลกการซงเสนอแนวความคดทางการจดการเชงวทยาศาสตรและโดยเฉพาะเปนแนวความคดของเทยเลอร ซงไดเสนอใหมการแยกการวางแผนและการปฏบตออกจากกน เพอทผบรหารจะไดมเวลาใหกบกจกรรมส าคญๆ ขององคการ

- หลกการเกยวกบศนยก าไรกคอ หลกการกระจายอ านาจนนเอง โดยทวไปบรษทขามชาตซงมการลงทนอยในพนทตางๆ ทวโลก จะก าหนดโครงสรางองคการเปนลกษณะหนวยงานอสระแยกจากกนเปนเอกเทศ และมองไดเปนศนยก าไรซงผบรหารแตละหนวยงานอสระจะตองถกประเมนในแงของการท าก าไร

ขอวจารณตอแนวความคดและหลกการของแนวคลาสสก - ปญหาพนฐานซงท าใหเกดการขดแยงกนระหวางหลกการตางๆ ดวยกนเกดจากการทหลกการตางๆ ท

พฒนาขนนนไมไดก าหนดแนวทางส าหรบผบรหารเพอทจะสามารถคดเลอกหลกการมาใชไดอยางถกตอง เชนในการน าหลกการเกยวกบเอกภาพในการบงคบบญชาและหลกการสายการบงคบบญชามาใชเพอใหเกดประสทธภาพในการประสานงานนน จะท าใหลดความส าคญของหลกการแบงงานกนท าตามควมช านาญเฉพาะดาน แตถาเนนหลกการของการแบงงานกนท าตามความช านาญเฉพาะดาน กจะท าใหเกดความสบสนเกยวกบการสงการและเอกภาพของการบงคบบญชา หรอเชนการเลอกใชหลกการของการแบงงานแผนกงานกไมไดแสดงถงหลกเกณฑทชดเจนวาจะมกฏเกณฑการแยกขอแตกตางอยางไร ระหวางทการจดแผนกงานตามวตถประสงคกบการจดแผนกงานตามกระบวนการเชน หนวยฉกเฉนในโรงพยาบาบนนควรถอวาเปนกระบวนการหรอวตถประสงค จะมวธการจ าแนกขอแตกตางไดอยางไร

- ขอวจารณตอแนวความคดและหลกการของแนวคลาสสก ไดแก o หลกการทขดแยงกนเองและขาดหลกฐานพสจน o คตฐานเกยวกบมนษยทไมถกตอง o คตฐานทเกยวกบงานทไมถกตอง o ผลกระทบทางดานอนทคาดไมถง

- เฮอรเบรต ไซมอน วจารณวา หลกการตางๆของแนวคลาสสกเปนไดแตเพยงสภาษตเทานน - ทฤษฏและหลกการของแนวคลาสสกเนนเกยวกบเรองโครงสรางขององคการแตไมไดใหค าตอบทวาจะ

จดการเกยวกบโครงสรางขององคการไดอยางไร - คตฐานเกยวกบงานทไมถกตอง ซงเปนขอวจารณตอแนวความคดและหลกของแนวคลาสสกคอ

o องคการเปนระบบปด o งานมลกษณะเปนงานประจ า o วตถประสงคขององคการจะไมเปลยนแปลงบอยครง

แนวความคดทางการจดการแนวพฤตกรรมศาสตร แนวความคดทางการจดการเชงมนษยสมพนธ

- แนวความคดทางการจดการเชงมนษยสมพนธหนเหจดเนน จากโครงสรางขององคการมาในใจทมนษย คตฐานของแนวความคดนเหมอนกบแนวความคดแนวคลาสสก คอเชอวามวธการทดทสดในการจดโครงสราง

องคการและการจดการ 9

ความสมพนธของานและคน แตเหนวาโครงสรางดงกลาวจะตองยดหลกความมอสระของมนษย และหลกการจงใจทเกดจากภายในตวมนษยเองเปนเครองมอในการจงใจใหท างาน

- แนวความคดทางการจดการตามแนวพฤตกรรมศาสตรเนนประสทธภาพในปจจยทเกยวกบคน โดยเนนปญหาเกยวกบการจงใจคนใหปฏบตสอดคลองกบวตถประสงคขององคการและเนนปญหาเกยวกบโครงสรางขององคการเปนปญหาทส าคญรองลงมา แนวความคดนปฏเสธคตฐานเกยวกบมนษยวาเปนมนษยเศรษฐศาสตร โดยเนนวาควรจะมองมนษยในลกษณะเปนมนษยสงคมซงไมสามารถใชสงลอทางเศรษฐกจมาใชในการจงใจอยางเดยวได

- แนวความคดทางการจดการแนวพฤตกรรมศาสตรไดแก o แนวความคดทางการจดการเชงมนษยสมพนธ o แนวความคดทางการจดการเชงสงคมศาสตร o แนวความคดทางการจดการเชงพฤตกรรมศาสตร

- คตฐานของแนวความคดทางการจดการเชงมนษยสมพนธเหมอนกบแนวความคดแนวคลาสสก คอเชอวามวธการทดทสดในการจดโครงสรางความสมพนธของงานและคน แตเหนวาโครงสรางดงกลาวจะตองยดหลกความมอสระของมนษยและหลกการจงใจทเกดจากภายในตวมนษยเองเปนเครองมอในการจงใจใหท างาน

- นกทฤษฏองคการหนมาสนใจในประเดนเกยวกบพฤตกรรมมนษยมากขน เนองมาจากการทดลองของเอลตน มาโยทฮอรธอรน ซงท าใหเกดแนวความคดทางการจดการเชงมนษยสมพนธขนมา

- แนวความคดเชงมนษยสมพนธตางจากแนวความคดแนวคลาสสกคอ แมจะเนนการจดระเบยบความสมพนธระหวางคนกบต าแหนงงานตางๆ เหมอนแนวคลาสสก แตไดหนมาเนนในดานของคนมากกวาดานการจดระเบยบความสมพนธของงานตางๆ

- แนวความคดเชงมนษยสมพนธ เนนการศกษาคนควาในดานทศนคต คณคา และความรสกหรออารมณของมนษย เปนการศกษาในแงของจตวทยาสงคมของบคคลและกลมในองคการเปนสวนใหญ

- คตฐานของแนวความคดเชงมนษยสมพนธ ไดแก o การเนนการศกษาทศนคต (การจะควบคมพฤตกรรมของมนษยใหไดผลจะตองท าใหเกดมาจาก

สวนลกของจตใจของมนษยแตละคนกนเอง) o การเนนภาวะผน าทเปนประชาธปไตย (โดยใหพนกงานทสวนรวมในการตดสนใจ และการ

ออกแบบงานเพอใหเปนทสนใจของผปฏบตงาน) o การเนนหาวธการท างานทดทสด (โดยยดหลกการความมอสระของมนษยและตองยดหลกการใน

การจงใจทเกดจากภายในตวมนษยเปนเครองมอจงใจใหคนท างาน) - ขอแตกตางระหวางการจดการเชงวทยาศาสตรและการจดการเชงมนษยสมพนธไดแก

o การจดการเชงวทยาศาสตร เนนการจดระเบยบความสมพนธของต าแหนงงาน, การจดการเชงมนษยสมพนธเนนการศกษาดานทศนคต คณคา และอารมณหรอความรสกของคน

o การจดการเชงวทยาศาสตรใชหลกการทางวทยาศาสตร,การจดการเชงมนษยสมพนธใชหลกทางจตวทยาสงคม

o การจดการเชงวทยาศาสตรเนนการควบคมพฤตกรรมมนษยไมแตกตางจากเครองจกร, การจดการเชงมนษยสมพนธยดหลกการความมอสระของมนษย

ผลสรปจากการวจยทฮอรธอรน - สรปผลการวจย 4 ระยะทฮอรธอรน

o องคการ คอโครงสรางทางสงคม ประกอบไปดวยสวนตางๆ ซงตองพงพากนและมความสมพนธตอกน การเปลยนแปลงใดๆ ในสวนหนงจะมผลกระทบตอสวนอนๆ

o องคการมภารกจ 2 ดานคอ ผลตสนคาและบรการ และสรางความพอใจใหเกดในหมสมาชกขององคการ

องคการและการจดการ 10

o ในองคการใดๆ เหมอนกบระบบสงคม จะมการแยกผน าหรอผตามออกจากกน โดยอาศยพนฐานของกระบวนการประเมนคาทางสงคมของสมาชกในองคการ

o พฤตกรรมของมนษยจะไมถกจงใจโดยสงจงใจทเปนตวเงนเทานน แตพฤตกรรมแตละคนขนอยกบคานยม ความเชอถอ และอารมณความรสกทอยในตวเองแตละคนดวย

o กลมมสวนอยางมากในการก าหนดปทสถานทางสงคมและมาตรฐานของงาน o ผลงานขนอยกบกลมเปนส าคญ o ลกษณะของงานทใหความหมายและทมความส าคญเปนสงทก าหนดผลผลต o มนษยเปนสตวสงคม

- ผลสรปของการวจยทฮอรธอรนไดสรางคตฐานเกยวกบธรรมชาตของมนษยขนใหมคอ มนษยไมสามารถทจะใชสงจงใจดวยเงนเพยงอยางเดยวเพอใหเกดการยอมรบปฏบตตามวตถประสงคขององคการ แตยงมองคประกอบอนๆ อกซงมผลกระทบตอพฤตกรรมของมนษย เชน สภาวะของสงคมในองคการ รปแบบสภาวะผน าและความสนใจทไดรบจากหวหนาและเพอนรวมงานทนบวามความส าคญไมดอยไปวาสงจงใจดวยเงน หรอกลาวอกนยหนงไดวา มนษยไมใชมนษยเศรษฐศาสตรแตเปนมนษยสงคม

- ขอวจารณตอแนวความคดเชงมนษยสมพนธไดแก o ความพยายามทจะเพมผลผลตโดยการปรบปรงสภาวะแวดลอมของการท างานและความพอใจ

ของพนกงานไมไดมผลน าไปสการเพมผลตภาพตามทคาดหวงไดอยางเหนชด o แนวความคดในการมองคนเปนมนษยสงคม เปนสงส าคญทน ามาแทนแนวความคดเดมทมอง

เพยงดานเดยววาเปนมนษยเศรษฐกจ แตแนวความคดนกลมเหลวทกลาวถงมนษยทสมบรณในสภาวะแวดลอมของการท างาน

o สภาวะแวดลอมทางสงคมในทท างาน มใชเปนปจจยส าคญเดยวทมอทธพลตอผลตภาพ แตยงมปจจยอนๆ ทส าคญไมยงหยอนกวากนคอ เงนเดอน ระดบความสนใจตองาน โครงสรางขององคการ และวฒนธรรม รวมถงความสมพนธระหวางคนงานกบฝายบรหาร

o ผลการวจยจ านวนไมนอยพบวามความสมพนธกนนอยมากระหวางความพอใจในงานกบผลการปฏบตงาน และความสมพนธระหวางพนกงานทไมพอใจกบอตราการลาออก

- Hawthorne Effect หมายถง ผลของการวจยทฮอรธอรนซงเปนสาเหตของการทคนท างานหนกขนดวยเหตผลเพราะไดรบความสนใจ และไดพบปะกบสถานการณแปลกใหม

แนวความคดทางการจดการเชงสงคมศาสตร - แนวความคดทางการจดการเชงสงคมศาสตร เปนผลงานซงไมสามารถจดเขาอยในสงกดของแนวความคด

หรอกลมทฤษฎองคการใดไดอยางขดเจน เพราะผลงานของนกวชาการเหลานมขอบเขตครอบคลมไปในแนวความคดตางๆ หลายแนวหรอหลายกลมดวยกน จงมกจะไดรบการจดแยกไวตางหากเปนแนวความคดทางการจดการเชงสงคมศาสตร

- นกทฤษฏแนวความคดทางการจดการเชงสงคมศาสตร ไดแก May Parker Follett, Chester Barnard, Herbert Simon)

- โฟลเลตไดเสนอกระบวนการเพอเปนแนวปฏบตของผบรหารในการบรหารความขดแยงไดแก การใชอ านาจครอบง า, การประนประนอม, การเชอมตอหรอประสานใหไปกนได โดยสองขอแรกจะไมท าใหทกฝายพอใจ แตการเชอมตอหรอประสานใหไปกนไดจะท าใหทกฝายพอใจได

- โฟลเลต มความเหนวาบคคลหนงบคคลใดไมควรทจะไดรบมอบอ านาจใหออกค าสง อกบคคลหนงแตทง 2 คนควรทจะยอมรบทจะรบค าสงจากสถานการณมากกวา

- บารนารด เหนวาความรวมแรงรวมใจของบคคลในองคการ และการรวมความพยายามของบคคลตางๆ เขาเปนระบบความรวมมอเปนองคประกอบส าคญตอองคการ โดยเหนวาคนเปนปจจยทส าคญทสด จงตองพยายามชกจงใหคนหนมารวมแรงรวมใจกนท างาน

- บารนารด เปนคนแรกทเนนความส าคญในสวนทเกยวกบตวแปรตางๆ ของพฤตกรรมบคคลในขณะปฏบตงานหลงจากทไดมการทดลองทฮอรธอรน

- บารนารด ไดเสนอหลกการไวดงน

องคการและการจดการ 11

o องคการตองตระหนกวา ความเตมใจของบคคลทจะใหความรวมมอเปนสงจ าเปนทส าคญ o ค าสงใดๆ จะไดรบการยอมรบน าไปปฏบตไดตอเมอ เปนทเขาใจของผรบ, สอดคลองกบ

วตถประสงคขององคการ, สอดคลองกบความพอใจสวนบคคลของผรบ, ปฏบตไดทงความสามารถทางกายและจตใจ

o ตองมการจงใจทงทเปนตวเงนและไมใชตวเงนมนการสรางการยอมรบใหเกดขน - บารนารดไดเนนความส าคญของ การตดตอสอสารในองคการ วาจะเปนตวเชอมทส าคญระหวางผทม

อ านาจหนาทในการตดสนใจ ซงอยในต าแหนงตางๆ ภายในโครงสรางองคการ และยงไดเนนบทบาทของกลมอรปนยทจะมสวนชวยในการตดตอสอสารไดดวย

- คตฐานของไซมอนนนมองมนษยวาเปนมนษยบรหาร ซงพยายามทจะยดหลกของความสมเหตสมผล และพยายามทจะแสวงหาผลตอบแทนทตนพอใจแทนทจะแสวงหาผลตอบแทนสงสด

- ไซมอนเสนอใหมการกระจายอ านาจการตดสนใจแกบคคลทอยในระดบตางๆ - ไซมอนเสนอวา การทจะท าใหการตดสนใจของผบรหารเปนทยอมรบของพนกงานและพนกงานใหความ

รวมมอ อาจท าได 2 วธคอ o การใชอ านาจหนาทกบพนกงาน o การใชวธควบคมตนเองของพนกงาน

- ไซมอน เหนวามนษยไมใชมนษยเศรษฐศาสตรแตเปน มนษยบรหาร ซงมความรอบรอยางจ ากดในสภาวะแวดลอมและทางเลอกตางๆ โดยจะเลอกทางเลอกทถกใจและเปนทพอใจของตน

- คตฐานของเทยเลอรนนมองมนษยวาเปน มนษยเศรษฐศาสตร ซงจะพยายามแสวงหาผลก าไรสงสดตอตนเอง จะกระท าสงตางๆ เพอบรรลวตถประสงคดงกลาว โดยยดหลกของความสมเหตสมผล

- คตฐานของมาโยมองมนษยในแงจตวทยาเปนมนษยสงคม ซงมคานยม ทศนคตอารมณ และจะตอบสนองตอสงตางๆโดยไมองหลกของความสมเหตสมผล

- คตฐานของไซมอนนนมองมนษยวา เปนมนษยบรหาร ซงพยายามทจะยดหลกของความสมเหตสมผล และพยายามทจะแสวงหาผลตอบแทนทตนพอใจ แทนทจะแสวงหาผลตอบแทนสงสด

- ในการแกไขปญหาความขดแยงฝายบรหารนน โฟลเลตเสนอแนวทางแกไขโดยเนนการท าใหทกฝายพอใจดวยวธการเชอมตอหรอประสานใหไปกนไดมากกวาจะใชวธใชอ านาจฝายบรหารครอบง า หรอใชหาทางของการประนประนอม

แนวความคดทางการจดการเชงพฤตกรรมศาสตร - นกทฤษฏตามแนวความคดทางการจดการเชงพฤตกรรมศาสตร เหนวาควรจะเนนการจงใจพนกงานกอน

แลวคอยก าหนดโครงสรางองคการทเหมาะสมจงจะสามารถจงใจใหคนท างานดขนและมขวญก าลงใจเพมขน

- ผลงานของนกทฤษฏตามแนวความคดเชงพฤตกรรมศาสตรไดแก ทฤษฏล าดบขนความตองการของมาสโลว, ทฤษฏ 2 ปจจยของเฮอรซเบอรก, ทฤษฏเกยวกบภาวะผน าของโรเบรต แทนเนนบาม และวอรเรน เอช ชมดท

- ผลงานของแมกเกรเกอรคอ ทฤษฏ X และทฤษฏ Y - มนษยตามคตฐานของทฤษฏ X จะเปนมนษยทเกยจครานไมชอบท างาน, ขาดความรบผดชอบ, ชอบทจะ

ใหใชวธการบงคบควบคมและลงโทษ จงใจใหท างานไดดวยตวเงน - มนษยตามคตฐานของทฤษฏ Y จะถกมองวาเปนคนด มความรบผดชอบ รกทจะท างานและสามารถ

ควบคมตนเองได - อารกลสเหนวาการใชกฏระเบยบเปนเครองมอในการบงคบมนษยจะเปนการขดขวางการพฒนาการของ

มนษยทจะพฒนาไปเปนบคลกภาพทสมบรณและเปนการสนบสนนใหมนษยมพฤตกรรมทไมสามารถจะท างานไดอยางอสระดวยตนเองและขาดความคดสรางสรรคและไมเรยนรสงใหมๆ ซงอารกลสเรยกวา Model I Organization

- Model II Organization คอการทบคคลในองคการจะมโอกาสเขาถงขอมลตางๆ เพอใชในการตดสนใจ และสามารถก าหนดสภาพแวดลอมของงาน มสวนรวมในการก าหนดแนวคดของโครงการตางๆ ตงแตเรมแรก

องคการและการจดการ 12

มสวนรบผดชอบในการด าเนนงานสวนตางๆ รวมกบคนอนๆ และทายทสดเปนผก าหนดวางระบบทจะตรวจสอบและตดตามการด าเนนงาน สรปคออารกลสเสนอใหผบรหารเหนความส าคญของคนในฐานะทเปนมนษยมากขน

- ทฤษฏแนวคลาสสกเหนวาควรจะเนนโครงสรางขององคการเปนประเดนส าคญกอน ถาจดโครงสรางไดดแลวความรวมมอของคนกจะเปนผลตามมาเอง นกทฤษฏพฤตกรรมศาสตรเหนวาควรจะเนนเกยวกบคน โดยเฉพาะการจงใจ แลวจงก าหนดโครงสรางทเหมาะสมเพอสามารถจงใจใหคนมขวญและก าลงใจและท างานไดดและเพมผลผลตขนกวาเดม

แนวความคดทางการจดการสมยใหม ลกษณะของแนวความคดทางการจดการสมยใหม

- แนวความคดทางการจดการสมยใหมหนเหความส าคญของการศกษาวเคราะหในลกษณะแยกวเคราะหเปนสวนๆ มาวเคราะหในลกษณะองครวม โดยเหนวาจะน ามาซงผลรวมทมากกวาการไดรบผลสมฤทธ จากผลของสวนตางๆ รวมกนแนวความคดนไดเนนความส าคญขององคการในฐานะทเปนระบบยอยในระบบเศรษฐกจและสงคมทเปนระบบใหญกวา ซงองคการจะตองปรบแตงโครงสรางและวธการด าเนนการตางๆ ใหเขากนไดกบสภาวะทเปลยนแปลงไปเสมอ

- แนวความคดทางการจดการสมยใหมไดแก o แนวความคดทางการจดการเชงปรมาณ o แนวความคดเชงระบบ o แนวความคดเชงสถานการณ

- แนวควมคดเชงระบบและแนวความคดเชงสถานการณ มงทจะศกษาเพอท าความเขาใจเกยวกบความซบซอนและความสมพนธระหวางหนวยงานตางๆ ภายในองคการโดยไมพยายามคนหาวธทดทสดในการจดองคการเหมอนแนวความคดคลาสสกและแนวความคดทางการจดการเชงพฤตกรรม

- แนวความคดเชงระบบ มองวาการศกษาเกยวกบองคการควรตองท าการวเคราะหความมปฏสมพนธระหวางสวนตางๆ เพอทจะไดภาพรวมขององคการทถกตองไมใชน าแตละสวนของคนและหนวยงานในองคกรมาวเคราะหแยกจากกน

- แนวความคดเชงสถานการณยดปรชญาแนวคดเชงระบบเปนพนฐานโดยเสนอความคดเกยวกบการมปฏสมพนธกนระหวางสภาวะแวดลอม เทคโนโลย โครงสรางและการจงใจคนใหท างาน โดยเหนวาไมมวธการใดทดทสดจะน ามาใชไดกบองคการในทกสถานการณ องคการทจะประสบผลส าเรจตองปรบตวใหสอดคลองกบสภาวะแวดลอมทเปลยนไปเสมอ

แนวความคดทางการจดการเชงปรมาณ - จดกอก าเนดแนวความคดทางการจดการเชงปรมาณ เกดขนหลงสงครามโลกครงท 2 โดย OR Group เพอ

แกปญหาในการตดสนใจตางๆ ดานการทหาร - แนวความคดทางการจดการเชงปรมาณ เปนแนวคดทมงน าวธการทางวทยาศาสตรมาประยกตใชในการ

แกปญหาระบบปฏบตการโดยใชตวแบบทางคณตศาสตร - กระบวนการในการแกปญหาโดยใชวธการทางวทยาศาสตรหรอคณตศาสตรไดแก

o การสงเกต o สรางตวแบบจ าลอง o การอนมาน โดยอนมานจากตวแบบจ าลอง o ทดสอบตวแบบจ าลอง

- มการน าเอาแนวความคดเชงปรมาณไปประยกตใชในปญหาเกยวกบตารางเวลาการปฏบตงาน การวางต าแหนงท าเลทตง และทเกยวกบการบรรจภณฑ

- ตวแบบเชงปรมาณไดแก ตวแบบการขนสง ตวแบบการควบคมสนคาคงเหลอ ตวแบบโครงขายปฏบตงาน (PERT/CPM) ตวแบบการจดล าดบงาน และตวแบบความนาจะเปน

- ลกษณะของปญหาทจะน าแนวความคดเชงปรมาณมาใชไดแก

องคการและการจดการ 13

o เปนปญหาทมความซบซอนในการวเคราะหสงเพราะมตวแปรเกยวของมาก o เปนปญหาทตองการประสทธภาพในเชงเศรษฐศาสตรซงสามารถวดไดเปนตวเลข o เปนปญหาทสามารถใชตวแบบทางคณตศาสตรในการวเคราะหและตดสนใจได o เปนปญหาซงสามารถใชประโยชนจากคอมพวเตอรในการวเคราะหและตดสนใจได

แนวความคดเชงระบบ - นกบกเบกคนส าคญของแนวความคดเชงระบบคอ ลดวค โฟร เบอรทาลนฟ - แกนของแนวความคดเชงระบบคอ ผลทไดจากการวเคราะหปญหาของสงใดสงหนงในลกษณะขององค

รวมจะใหผลทมากกวาผลทไดจากการวเคราะหปญหาของสงนนโดยแยกสวน - แนวความคดเชงระบบ ไดมการเสนอใหปฏรปปรชญาความคดของทฤษฏองคการใหมดงน

o เปลยนแนวทางการวเคราะห แบบแยกสวนเปนเชงรวมหรอระบบ o เปลยนแนวทางการมองปญหาเกยวกบการจงใจคนใหท างาน โดยใหมองมนษยแบบเปนกลาง

โดยไมควรมองธรรมชาตของมนษยวาเปนแบบทฤษฏ X หรอทฤษฏ Y - หลกการของแนวความคดเชงระบบไดแก

o ระบบทกระบบประกอบไปดวยระบบยอย o การเนนทองครวมของระบบทงระบบ (ท าใหไดผลรวมทมากกวาการเนนทแตละสวนของระบบ

มารวมกน) o การเปนระบบเปด (ท าใหองคการสามารถสนองตอบหรอปรบเปลยนใหสอดคลองกบสภาวะ

แวดลอมไดตลอดเวลา) o การมขอบเขตสนสดของระบบ (เพอเปนเสนกนแบงขอบเขตจากระบบอนๆ) o การลมสลายของระบบปด (มแนวโนมทจะลมสลายตวไดงายกวาระบบเปด) o การใชขอมลปอนกลบ (เพอน าขอมลมาปรบตวใหด าเนนอยตอไปไดอยางคงทสม าเสมอ) o การมล าดบขนของระบบ (ระบบใดๆ จะประกอบไปดวยระบบยอย ในขณะทตวระบบท

ประกอบไปดวยระบบยอยนนกเปนระบบยอยของระบบทใหญกวา) - การน าเอาแนวความคดเชงระบบมาประยกตใชกบการบรหารจะกอใหเกดประโยชนดงน

o ชวยใหเกดการเนนวเคราะหและสรางความเขาใจในปฏสมพนธระหวางกนของหนวยงานตางๆ ภายในกจการ

o ชวยท าใหเกดการเนนวเคราะหและสรางความเขาใจปฏสมพนธระหวางกจการกบสภาวะแวดลอมภายนอก

แนวความคดเชงสถานการณ - แนวความคดเชงสถานการณยดปรชญาของแนวความคดเชงระบบเปนพนฐาน แตกาวไปไกลกวา

แนวความคดเชงระบบอกขนหนง คอพยายามทจะท าใหเกดความสอดคลองเขากนไดระหว างสภาวะแวดลอมกบโครงสรางขององคการ

- นกทฤษฏตามแนวความคดเชงสถานการณกลาววาโครงสรางขององคการทดทสดนนจะขนอยกบสภาวะแวดลอมขององคการ กลาวคอ ไมมโครงสรางองคการใดจะสามารถน ามาใชไดกบองคการในทกสถานการณ และในองคการหนงองคการใดอาจจะน าโครงสรางองคการแบบหนงมาใชกบหนวยงานหนง และโครงสรางอกแบบหนงมาใชกบหนวยงานอนๆ ในองคการเดยวกนกได

- จดเรมตนของแนวคดเชงสถานการณเกดจากผลการวจยของ โจน วดวารด - วดวารด จ าแนกประเภทบรษทตามสภาวะความซบซอนทางเทคโนโลยของการผลตซงไ ดจดแบงไว 3

สภาวะคอ การผลตตามค าสง, การผลตจ านวนมาก, การผลตตามกระบวนการ - ผลการวจยของวดสารด สรปไดวา ในการผลตตามกระบวนการซงมความยงยากซบซอนจะมสายการ

บงคบบญชายาวหรอมระดบการบรหารหลายระดบ ในขณะทการผลตตามสงจะมสายการบงคบบญชาสน

องคการและการจดการ 14

กวา ดงนนโครงสรางองคการของการผลตแบบกระบวนการจงมลกษณะเปนโครงสรางแบบสง สวนโครงสรางองคการในแบบผลตตามสงจะมลกษณะโครงสรางแบนราบ

- ผลการวจยของลอเรนซและลอรซ กวาววา ถาสภาวะแวดลอมมการเปลยนแปลงและยากแกการท านายเทาใด ยงตองมระดบความแตกตางดานโครงสรางและคนในหนวยงานตางๆ ของบรษทมากยงขนเทานน เพอทจะสามารถรบกบอทธพลของสภาวะแวดลอมภายนอกไดอยางมประสทธภาพ

- แนวโนมในปจจบนจะยอมรบ แนวความคดเชงสถานการณมากกวาแนวความคดอน

แนวความคดทางการจดการยคโลกาภวฒน การควบคมคณภาพ

- แนวความคดทางการจดการยคโลกาภวฒน ไดแก การควบคมคณภาพ, การออกแบบองคการและการบรหารทรพยากรมนษย

- ลกษณะของการจดการทจะท าใหองคการอยรอดไดจะตองมการปรบตวดงน o ยอมรบกระแสโลกาภวฒน o ใชประโยชนจากขอมลและเทคโนโลยใหเกดประโยชนสงสด o มความเขาใจในกฏกตกาของประชาคมโลกและเศรษฐกจของแตละประเทศในประชาคมโลก o ปรบบทบาทของผน าและของพนกงาน

- แนวความคดทางการจดการยคโลกาภวฒน หนมาเนนการก าหนดกลยทธ เพอใชเปนแนวทางในการสรางความไดเปรยบทางการแขงขน และใหความสนใจในการพฒนาและสรางความสามารถในการแขงขนเพอใหมงไปสการมความไดเปรยบทางการแขงขน โดยอาศยแนวทางการพฒนาดานคณภาพ เชน ISO 9000, TQM, QCC Benchmarking, Reengineering และ Continuous Improvement

- วธการควบคมคณภาพโดยรวม (TQM) ทไดรบการยอมรบกนอยางกวางขวางคอ แนวทางสคณภาพของเดมมง

- การปรบปรงอยางตอเนองตองกระท าควบคกบเทคนค Benchmarking ดวย - แนวคดของกลมควบคมคณภาพเพอการปรบปรงอยางตอเนอง นยมใชกนมากในการจดการของญปน - หลกการของการรอปรบระบบของ Michael Hammer ม 7 หลกการคอ

o จดโครงสรางใหเนนทผลลพธ o การก าหนดใหหนวยงานผใชผลผลตจากกระบวนการใด เปนผรบผดชอบในการปฏบตการตางๆ

ของกระบวนการซงกอใหเกดผลผลตนน o ท าใหหนวยงานซงท าหนาทเกยวกบการเกบรวบรวมขอมล ไดท าหนาทอยางเหนผลในการผลต

ขอมลดวย o ท าใหหนวยงานหรอหนวยธรกจตางๆ ขององคการซงอยกระจดกระจาย สามารถท าหนาทได

เหมอนอยกนแบบกระจกตว o เชอมโยงปฏบตการตางๆ ทมกระบวนการทขนานกนไว แทนทจะไปเนนการบรณาการทผลลพธ o ก าหนดจดของการตดสนใจใหอย ณ จดปฏบตงาน o เกบรวบรวมขอมลจากแหลงก าเนดขอมล และสงผานขอมลแกผตองการใชขอมลอยางทนเวลา

โดยการเกบขอมลดวยระบบคอมพวเตอรออนไลน การออกแบบองคการและการบรหารทรพยากรมนษย

- การออกแบบองคการสมยใหมไดแก องคการเสมอนจรง, องคการปรามดกลบหว, แนวคดการท างานเปนทมงาน

- องคการเสมอนจรง หรอองคการเครอขาย เปนองคการซงก าหนดขนโดยการรวมตวขององคการอสระหลายๆ องคการทงภายในและภายนอกประเทศ ทอยในภาคธรกจเดยวกนหรอกลม ธรกจทมความตอเนองกนเพอท าหนาทแทนกนในลกษณะเหมอนเปนองคการเดยวกน โดยแตละองคการอสระยงสามารถด าเนนธรกจตามบทบาทหรอความสามารถหลกของตนเองไดเชนเดม

องคการและการจดการ 15

- โดยสรป องคการเสมอนจรงจะมลกษณะดงนคอ o องคการเครอขาย o มชอเปนหนงเดยว o ไมมสายการบงคบบญชา o ความสมพนธแบบกงถาวร o ขอบเขตองคการแบบคลมเครอ (สมาชกสามารถมความรวมมอแมกระทงกบคแขงขนหรอลกคา

ผขายวตถดบและอนๆ ไดตลอดเวลา) o ระบบเทคโนโลยขอมลทซบซอนหลายชนเปนพนฐาน o การเปนเจาของรวม o การมความไวใจกนเปนพนฐาน o ไมมโครงสรางทเปนทางการ o มการกระจายตวทวโลก o จดมงหมายเพอการตอบสนองลกคา o ใหความส าคญทนวตรกรรม

- การออกแบบองคการของยคโลกาภวฒน ไดแก องคการปรามดแบบกลบหว, แนวคดการท างานเปนทมงาน

- แนวความคดขององคการปรามดกลบหว จะใหความส าคญอยางมากกบบทบาทของผปฏบตงานในระดบลาง โดยผบรหารระดบรองและหรอหวหนางานจะตองเปลยนบทบาทมาเปนผใหการสนบสนนและแกไขปญหาตางๆ และผบรหารระดบสงตองเปลยนบทบาทมาใหการสนบสนนผบรหารระดบลางในแงของงบประมาณและทรพยากรตางๆ และการพฒนาดานทรพยากรมนษย

- แนวความคดการท างานเปนทมงานจะกอใหเกดสภาวะทสมาชกในทมงานมนายถง 2 คนในเวลาเดยวกนคอ หวหนาทมงาน และหวหนาหนวยงานตามหนาท

- แนวความคดการจดการทรพยากรมนษยในปจจบนไดมการกลาวถง องคการอจฉรยะหรอองคการแหงการเรยนร

- ทฤษฏ Z เปนแนวความคดทางการจดการตามแนวทางของญปนซงเนนปรชญาของการจางงานระยะยาว, การเลอนต าแหนงแบบชาๆ, การปรบเปลยนต าแหนงในแนวนอน, การวางแผนและการพฒนาการเรยนรและบนไดอาชพของพนกงาน, การตดสนใจทเปนเอกฉนท และการมสวนรวมของพนกงานมากขน

การวางแผน แนวคดและลกษณะของการวางแผน ความส าคญและความหมายของการวางแผน

- การวางแผนเปนหนาททส าคญมากหนาทหนงและเปนจดเรมตนของหนาทการจดการในกระบวนการการของการจดการ

- การวางแผนหมายถง การตดสนใจลวงหนาในการก าหนดแนวทางการด าเนนงานในรปของวสยทศน ภารกจ ปรชญา นโยบาย วตถประสงคและแนวทางปฏบต(แผน) เพอใหสอดคลองกบสภาพแวดลอมทเปนทงโอกาสและขอจ ากดขององคการทมอย หรอหมายถงการคาดท านายเหตการณและตดสนใจลวงหนาวาจะท าอะไร อยางไร เมอใด งบประมาณเทาใด และใครเปนผกระท า

- การวางแผนและการคาดคะเนคอคนละสงกน การคาดคะเนหมายถง การท านายการคาดการณหรอประมาณการเกยวกบเหตการณ หรอเงอนไขทจะเกดขนในอนาคต โดยอาศยขอมลจากอดตและปจจบน การวางแผนใชสมมตฐานทไดจากการคาดคะเน เพอก าหนดวตถประสงคและแผน

- เครองมอทชวยในการตรวจสอบและตดตามสภาวะแวดลอมตางๆ ทเปลยนไปคอ การวางแผน - Peter Drucker: การก าหนดวตถประสงค, การจดองคการ, การชกจงใจ, การตดตอสอสาร, การวดและการ

พฒนาคน

องคการและการจดการ 16

- H. Fayol: การวางแผน, การจดองคการ, การสงการ, การประสานงาน, การชกจงใจและการประสานงาน, การควบคม

- L. Gulick: การวางแผน, การจดองคการ, การจดคนเขาท างาน, การสงงาน, การประสานงาน, การรายงาน, การงบประมาณ (POSDCORB)

- L.F. Urwick: การคาดคะเน, การวางแผน, การจดองคการ, การสงการ, การประสานงาน, การควบคม, การตดตอสอสาร

- H.Koontz and O’Donnell: การวางแผน, การจดองคการ, การจดคนเขาท างาน, การสงการ, การควบคม - เหตทการวางแผนเปนกจกรรมทตองปฏบตกอนกจกรรมอน เพราะวา การวางแผนเปนการก าหนด

แนวทางหรอเปาหมายหลก และแนวทางปฏบตส าหรบอนาคตใหกบองคการ - หนงสอเลมนถอเอาวาหนาทตามกระบวนการจดการ หมายถง การวางแผน, การจดองคการ, การจดคน

เขาท างาน, การสงการ, การควบคม ตามทนยามโดย Koontz และ O’Donnell - Koontz and O’Donnell: การวางแผนคอ การตดสนใจลวงหนาวาจะท าอยางไร และใครเปนผกระท า - Sikura: การวางแผนประกอบดวยกจกรรมตางๆ ทงทเปนความคดและการกระท า ซงเกดขนกอนเหตการณ

จรง แผนคอแนวปฏบตทก าหนดไวลวงหนา และการวางแผนคอกจกรรมตางๆ ซงเกยวเนองกบการจดท าแผนและการน าแผนนนไปปฏบต

- Massie: การวางแผนคอ กระบวนการทนกบรหารมองออกไปสอนาคต เพอคนหาแนวทางเลอกตางๆ ทจะเปดใหเลอก

- Hicks: การวางแผนเปนหนาทอนดบทสองของนกบรหารทจะตองท าส าหรบกจกรรมหนงกจกรรมใด ความส าเรจของการวางแผนขนอยกบการวเคราะหขอมลในอดต การตดสนใจในปจจบนและการประเมนสภาวะแวดลอมของอนาคต

- Kast and Rosenzweig: การวางแผนคอ กระบวนการในการตดสนใจลวงหนาวา จะท าอะไร อยางไร มการก าหนดวตถประสงค นโยบาย โครงการและแนวปฏบตเพอบรรลวตถประสงคนน

- Shermahorn: การวางแผนคอ กระบวนการก าหนดวตถประสงคและแนวทางในการด าเนนการเพอบรรลวตถประสงคทก าหนด

- การวางแผนเปนหนาทส าคญในกระบวนการของการจดการ ซงเกยวของกบการตดสนใจลวงหนาในการก าหนดวตถประสงคหรอเปาหมายและแนวทางในการปฏบตในอนาคต โดยการวเคราะหจากสภาวะแวดลอมของโอกาสและขอจ ากดตางๆ ขององคการและจดแขงจดออนขององคการทมอย

- แผนคอผลทไดจากการวางแผน ซงกคอแนวปฏบตทจะใชเปนแนวทางในการบรรลวตถประสงค โดยทวไป แผนมกจะแสดงออกเปนตวเลขเพอสะดวกแกการน าไปปฏบต

- เปาหมาย คอ แผนซงแสดงออกในลกษณะทเปนการคาดหวงจะไดผลหรอเงอนไขบางอยางในอนาคต - มาตรฐาน คอเกณฑทใชวดวาไดมการปฏบตตามแผนทไดจดท าไวหรอไม เปนเกณฑทก าหนดขนเพอใชใน

การวดเปรยบเทยบและตรวจสอบการปฏบตงานนนเอง - การคาดคะเนและการวางแผนไมใชสงเดยวกน การคาดคะเนหมายถง การท านาย การคาดการณ หรอ

ประมาณการ เกยวกบเหตการณหรอเงอนไขทจะเกดขนในอนาคต สวนการวางแผนเปนการตดสนใจวาจะท าอะไรกบเหตการณทอาจจะเกดขนไดเพอใหเปนประโยชนตอองคการ

- การตดสนใจไมใชการวางแผน แตการวางแผนจ าเปนทจะตองท าการตดสนใจ

ความจ าเปนในการมแผน - การวางแผนเปนสงจ าเปนเนองมาจากเหตผลส าคญดงตอไปน

o ชวยใหเกดความยดหยนตอองคการ o ชวยใหองคการมเปาหมายและแนวทาง o ชวยใหเกดการประสานงานของฝายตางๆ o ชวยใหการควบคมท าไดงายและเหนผล o ชวยในการประหยดคาใชจายและเวลา

องคการและการจดการ 17

ววฒนาการของแผน - Frederick W. Gluk เสนอความคดเหนวาองคการโดยทวไปจะมววฒนาการของการวางแผนมาคลายๆ กน

โดยเรมจาก การวางแผนทางการเงน, การวางแผนระยะยาวเนนการพยากรณ, การางแผนทเนนการปรบตวกบสภาวะแวดลอมภายนอก, การวางแผนและการจดการเชงกลยทธ

- ขนการวางแผนทางการเงน ถอเปนขนเรมแรกของการวางแผนในองคการ ในขนนจะเนนการก ากบควบคมภายในองคการเปนหลก และจะใหความส าคญมากกบการจดท างบประมาณของฝายตางๆ และการก าหนดมาตรวดทางการเงนทมประสทธภาพ

- เครองมอส าคญทไดรบการพฒนาขนในชนการวางแผนระยะยาวเนนการพยากรณคอ เทคนคการพยากรณเพอการวางแผน ซงใชสถตตวเลขในอดตมาเปนฐานในการพยากรณอนาคต

- ขนการวางแผนระยะยาวเนนการพยากรณ จะใหความส าคญ กบความพยายามในการพยากรณอนาคตระยะยาว

- การวางแผนทเนนการปรบตวกบสภาวะแวดลอมภายนอก จะมลกษณะเปนพลวตรทมความยดหยนและมลกษณะสรางสรรค การวางแผนจะเนนคนหาวธการใหมๆ ทตอบสนองความตองการของลกคา มการประเมนจดแขงจดออนขององคการและเปรยบเทยบกบคแขงขน และน าผลลพธทไดมาก าหนดแนวทางใหมของธรกจและพฒนากลยทธใหมเพอสรางความไดเปรยบทางการแขงขน การวางแผนจะเปนลกษณะลางขนบน ท าใหเกดภาวะเวนวรรคของฝายบรหารระดบสงในการเขามามสวนรวม และในภายหลงเปนผลกระตนใหเขามามบทบาทในกระบวนการวางแผนขององคการเพมขนอยางชดเจน

- การวางแผนและการจดการเชงกลยทธ ด าเนนการโดยผบรหารระดบสง โดยสนบสนนใหเกดการตดสนใจแบบมสวนรวมทรวดเรว และมประสทธภาพ และมบทบาทในการประสานการใชทรพยากรทงหมดขององคการใหมงไปสทศทางเดยวสการมความไดเปรยบทางการแขงขน

กระบวนการของการวางแผน - กระบวนการการวางแผนมอย 5 ขนตอนคอ

o การก าหนดวตถประสงคหลกและรอง o การคนหาโอกาสในการด าเนนการ o การก าหนดแผน o การก าหนดมาตรฐานการปฏบตงาน o การตดตามและการประเมนแผน

- วตถประสงคหลกจะก าหนดออกมาในรปของวสยทศน ภารกจ ปรชญา นโยบาย โดยเปนหนาทของผบรหารระดบสง

- วตถประสงครองเปนวตถประสงคทแคบกวามระยะเวลา 1-3 ป มความชดเจนกวาวตถประสงคหลก โดยทวไปจะไดรบการก าหนดโดยรองประธานบรษทหรอผจดการทวไปและก าหนดขนเพอใหสามารถเปนเกณฑวดวาจะสามารถบรรลวตถประสงคหลกไดหรอไม

- การแสวงหาหรอการคนหาโอกาสในการด าเนนการ กคอการคาดคะเน ซงม 4 วธคอ o การคนหาขาวสารขอมลโดยทางออม o การคนหาขาวสารขอมลโดยทางตรง o การคนหาขาวสารขอมลอยางไมเปนพธการ o การคนหาขอมลขาวสารอยางเปนพธการ

- การคนหาขอมลขาวสารโดยทางออมจะไมพยายามมงคนหาขอมลเกยวกบสภาวะแวดลอมเปนการเฉพาะ แตพยายามทจะรบขอมลทกชนดทจะผานเขามา เชน การอานหนงสอ รายงานตางๆ ของทางราชการหรอ การอานหนงสอพมพรายวน

- การคนหาขาวสารขอมลโดยทางตรง เชน การอานหนงสอรายงานแตเฉพาะทเกยวกบการเงนหรอการตลาด เพอคนหาโอกาสทจะเปดใหในดานเหลานเปนการเฉพาะ

องคการและการจดการ 18

- การคนหาขาวสารขอมลอยางไมเปนพธการ เปนการคนหาขอมลอยางหนงอยางใดเปนการเฉพาะ โดยทการคนหานนจะมลกษณะจ ากดและเปนไปอยางไมมขนตอนพธการ ซงมกจะเปนขอมลทรจกกนดอยแลววาอยทแหลงใด เชนการคนหาขอมลโดยการสอบถามจากผร หรอการสงเกตจากการปฏบตงาน

- การคนหาขอมลขาวสารอยางเปนพธการ เปนการคนหาขอมลทตองมการก าหนดขนตอนหรอแผนการหาขอมลอยางเปนพธการ เพอคนหาแหลงทมาของขอมล เชนการคนหาจากหองสมด การคนหาดวยวธการทดลองและการวจยตลาด มกท ากตอเมอขอมลทตองการเปนสงจ าเปนส าหรบการท าการคาดคะเนเหตการณ

- ชนดของการคาดคะเนแบงออกเปน การคาดคะเนสภาวะเศรษฐกจ, การคาดคะเนสภาวะสงคม การเมองและสงแวดลอม, การคาดคะเนเกยวกบการเปลยนแปลงของเทคโนโลย, การคาดคะเนเกยวกบการแขงขน

- เทคนคของการคาดคะเนไดแก การเกบรวบรวมความคดเหน, การส ารวจตลาด, การถวเฉลย, การวเคราะหอนกรมเวลาและวธเดลไฟ

- การส ารวจตลาด เปนวธทใชกนมากในการพยากรณยอดขายของสนคาทจะออกวางตลาดใหม - การวเคราะหอนกรมเวลา เปนเทคนคของ Time-series analysis ทใชเปนเทคนคในการวางแผนกลยทธ ซง

จะมการคาดท านายยอดขายโดยการน าตวเลขของยอดขายของเดอนตางๆ มาพลอตลงบนแกนทแสดงเวลาเพอหาแนวโนมของยอดขายภายในอนาคตวาจะเปนอยางไร

- การคาดคะเนเหตการณในอนาคตควรเปนหนาทของผบรหารระดบสง - ขนการก าหนดแนวปฏบตหรอแผน เปนขนทจะตอบค าถามวา “เราจะตองท าอยางไรเพอบรรล

วตถประสงคทตงไว” โดยก าหนดเปนแนวทางปฏบตในรปของแผนงานของฝายตางๆ วธทใชในการวางแผน

- วธการทใชในการวางแผนแบงออกเปน 5 วธคอ o การวางแผนแบบบนลงลาง (Top-Down) o การวางแผนแบบลางขนบน (Bottom-Up) o การวางแผนแบบในออกนอก (Inside-Out) o การวางแผนแบบนอกเขาใน (Outside-In) o การวางแผนส าหรบสถาการณฉกเฉน (Contingency)

- การวางแผนแบบบนลงลาง เนนใหความส าคญกบผบรหารระดบสง เหมาะใชกบองคการขนาดเลกทมการด าเนนธรกจแบบผลตภณฑเดยวในตลาดเดยว เพราะเงอนไขของสภาวะแวดลอม และการแขงขนมไมมาก

- การวางแผนแบบลางขนบน เนนความมสวนรวมของพนกงานตงแตตนเพอใหเกดความรสกมสวนรวมและผกพนตอเปาหมายและแผนการด าเนนการตางๆ ทตนมสวนก าหนดขน ประเดนปญหาคอ ฝายตางๆ อาจน าเสนอแผนการด าเนนการตางๆ ศงน าองคการไปคนละทศคนละทางและท าใหการใชทรพยากรไมเกดประสทธภาพสงสด ผบรหารจงตองสงวนอ านาจในการตดสนใจ การวางแผนแบบนเหมาะส าหรบองคการขนาดใหญประเภทมผลตภณฑหลายตวอยในตลาดหลายสวนตลาดและพนท

- การวางแผนแบบในออกนอก เปนการวางแผนทเนนการใชขอมลภายในองคการทมอยเป นฐานในการพจารณาอนาคต โดยตงขอสมมตฐานอยบนความสามารถขององคการวามความสามารถอะไร และจะแสวงหาประโยชนจากความสามารถทมอยอยางไรบาง การวางแผนวธนจะใหความส าคญทการใชประโยชนจากทรพยากรทมอยใหเกดประโยชนสงสดและมงมนพฒนาทกษะและความรความสามารถและเทคโนโลยเพอใหสามารถก ากบใชทรพยากรตางๆ อยางมประสทธภาพ

- การวางแผนแบบนอกเขาใน เปนวธการวางแผนทใหความสนใจกบปจจยภายนอกอยางมาก โดยการตงสมมตฐานวาปจจยภายนอกเปนตวแปรส าคญในความส าเรจและลมเหลวขององคการ จงตองมการตรวจสอบตดตามและประเมนอยางใกลชดวามแนวโนมเปลยนไปอยางไร การวางแผนวธนจะใหความส าคญกบระบบขอมลทสามารถวเคราะหและประเมนสภาวะแวดลอมไดอยางถกตองรวดเรว เพอใหฝายบรหารระดบสงก าหนดแนวทางและกลยทธใหเขากบสภาวะแวดลอมไดอยางสอดคลอง

องคการและการจดการ 19

- การวางแผนส าหรบสภาวการณฉกเฉน จะมการมองสภาวการณทสดขอบในทางลบไวและ ก าหนดจดพลกผนวาเมอใดควรตองเปลยนไปใชแผนฉกเฉน

ขอดและขอจ ากดของการวางแผน - ขอดของการวางแผน

o ชวยลดความไมแนนอนและการเสยงภย o ท าใหองคการสามารถใชประโยชนจากทรพยากรทมอยจ ากดอยางมประสทธภาพ o ท าใหการพยากรณและการปรบตวใหเขากบการเปลยนแปลงเปนไปไดโดยงาย o เปนพนฐานส าคญของการควบคม o ชวยฝกฝนใหผวางแผนรจกมองออกไปสอนาคต o ชวยในการตดและประเมนผลของพนกงาน o ชวยใหการด าเนนการขององคการเปนไปในลกษณะทเนนองคการโดยสวนรวม o ชวยใหผบรหารรสกเชอมนในการเปนผน าของตนเอง

- ขอจ ากดของการวางแผน o มขอจ ากดเดยวกบความถกตองของขอมลและสมมตฐานเกยวกบอนาคต o ท าใหเกดผลเสยดานจตวทยาตอบคคลภายในองคการ o เปนตวกดกนความคดทางดานสรางสรรคหรอความคดรเรม o ท าใหการแกปญหาในสภาวการณฉกเฉนไมสามารถท าไดโดยเรว o มคาใชจายสง o ผวางแผนท ารายละเอยดของแผนมากจนเกนความจ าเปน o ไมสามารถน ามาใชเปนตววดผลงานของผบรหารในระยะสนได o คณคาของแผนในทางปฏบตมจ ากด

ประเภทของแผน การจ าแนกแผนตามขอบเขตครอบคลม

- การจ าแนกแผนส าหรบการใชประโยชนของผบรหาร อาจจ าแนกออกไดเปนประเภทใหญๆ คอ o จ าแนกตามขอบเขตความครอบคลมของแผน o จ าแนกตามระยะเวลาของแผน o จ าแนกตามระดบการบรหารในองคการ o จ าแนกตามลกษณะหนาทการด าเนนงานในองคการ

- แผนทจ าแนกตามขอบเขตความครอบคลมของแผนไดแก วสยทศนหรอภารกจ, ปรชญา, นโยบาย, วตถประสงคหรอเปาหมาย, กลยทธ, กลมแผนงาน แผนงาน, แผนงบประมาณ,ระเบยบวธปฏบต, วธการท างาน, มาตรฐาน

- สวนทเปนแผนกลยทธ ไดแก วสยทศน, ปรชญา, นโยบาย, วตถประสงคหรอเปาหมาย, กลยทธ - สวนทเปนแผนปฏบตการไดแก กลมแผนงานหรอแผนงาน, แผนงบประมาณ, ระเบยบวธปฏบต, วธการ

ท างาน, มาตรฐาน - แผนทจ าแนกตามระยะเวลาของแผน ไดแก แผนระยะยาว, แผนระยะสน - แผนทจ าแนกตามระดบการบรหารในองคการไดแก แผนกลยท, แผนปฏบตการ - แผนทจ าแนกตามลกษณะหนาทการด าเนนงานในองคการ ไดแก แผนแมบท, แผนตามหนาท - วสยทศน หมายถงบทบาทหลกขององคการทพงกระท าตอสงคมหรอทตองการจะด ารงอย - ภารกจ หมายถงขอความทแสดงถงภารกจหลกขององคการ เปนการประกาศกวางๆ ถงจดมงหมายหรอ

แนวทางทใชเพอการเจรญเตบโตและความอยรอดขององคการ ท าใหองคการมเอกลกษณของตนเอง - การก าหนดภารกจเปนการแปรวสยทศนองคการใหมขอบเขตทแคบลงพอทจะท าใหการบรหารในระดบ

ตางๆ รองลงมาขององคการสามารถใชความคดรเรมสรางสรรคตอไปได

องคการและการจดการ 20

- ในขอความของภารกจขององคการอาจระบพนททางการตลาด สวนทางการตลาด ชองทางการตลาด สนคาและบรการ ระดบของเทคโนโลยทองคการจะน ามาใช คณภาพของผลตภณฑและบรการ ภาพลกษณขององคการตอสงคมและพนกงาน เปนตน

- ปรชญา คอ คานยมขององคการเพอใหบคลากรในองคการยดถอไวในใจเมออยในเวลาปฏบตงาน ปรชญาจะเปนสงก าหนดหรอเปนกรอบก าหนดพฤตกรรมการปฏบตงานของบคคลซงองคการคาดหวง

- นโยบาย เปนการก าหนดแนวปฏบตอยางกวางๆ เพอใหการด าเนนงานบรรลผลส าเรจตามทไดก าหนด การก าหนดนโยบายชวยใหผบรหารมกรอบในการตดสนใจไดงายขน

- นโยบาย เปนแผนซงก าหนดขอบเขตของแนวปฏบตไวอยางกวางๆ เพอใหสามารถเลอกตดสนปฏบตการไดและท าใหการตดสนใจมความสม าเสมออยในกรอบของนโยบายซงจะชวยใหบรรลวตถประสงคหรอเปาหมายได

- กลยทธ แบงออกเปน กลยทธในระดบสงคม, กลยทธในระดบทงองคการ, กลยทธในระดบหนวยงาน, กลยทธในระดบหนาทธรกจ

- กลยทธในระดบองคการ เปนกลยทธทมทศทางกวางๆ ทมลกษณะประกอบไปดวยหลายหนวยงานหรอหลายหนวยธรกจกลยทธกระจายอยในตลาดหลายสวนตลาดและในหลายพนทแตกตางกน

- กลยทธระดบหนวยงาน จะมงเพอการแขงขนและครอบคลมในเรองของการสรางความไดเปรยบในการแขงขน การจดสรรทรพยากรในหนวยธรกจ การสรางความแตกตางในผลตภณฑ การมประสทธภาพและคณภาพในกระบวนการผลต และออกแบบ และการเนนสวนตลาดเปาหมาย เปนตน

- กลยทธในระดบหนาทธรกจ เปนกลยทธทแสดงขอบเขตการปฏบตในเชงแผนงานทชดเจนของฝายตางๆ ในแงของเปาหมายทตองการบรรล ทรพยากรทตองใช และระยะเวลาด าเนนการ เพอสนบสนนกลยทธในระดบทสงกวา

วตถประสงคหรอเปาหมายขององคการ - เปาหมายแบงออกเปน 3 ระดบไดแก เปาหมายกลยทธ, เปาหมายยทธวธ, เปาหมายปฏบตการ - เปาหมายกลยทธ เปนเปาหมายทก าหนดโดยผบรหารระดบสง เนนการก าหนดแนวทางหรอทศทางเพอ

การมต าแหนงทางการแขงขนทไดเปรยบคแขงขน และการมการเจรญเตบโตทยงยนในสภาวะแวดลอมทเปลยนไปได ครอบคลมในเรองตลาด เทคโนโลย ทรพยากรบคคล การเงน ผลก าไรและความรบผดชอบตอสงคม เปนตน

- เปาหมายยทธวธ เปนเปาหมายรวมทก าหนดโดยผบรหารระดบสงและระดบกลางขององคการ และเปนเปาหมายทองคการตองบรรลในระดบฝายหรอระดบหนวยงานหรอหนวยธรกจ ทเนนการสรางความสามารถในการแขงขนโดยเฉพาะในสวนทเกยวกบคณภาพ ประสทธภาพ นวตรกรรม และความสามารถในการสนองตอบลกคา เพอใหองคการอยในสถานะทมความไดเปรยบทางการแขงขน สวนใหญจะเนนทการปรบเปลยนวธการด าเนนการตางๆ ในแตละฝายในองคการ

- เปาหมายปฏบตการ เปนเปาหมายทก าหนดโดยผบรหารระดบกลางและระดบตน เปนการก าหนดสงทตองท าใหบรรลผลส าเรจในระดบแผนกหรอในระดบบคคล เปนเปาหมายระยะสน

- เทคนคการบรหารโดยวตถประสงค (Management by Objective: MBO) เปนการเชอมโยงวตถประสงคซงเปนสวนหนงของระบบการวางแผนและระบบการควบคมเขาดวยกน โดยจะมการท าขอตกลงรวมกนระหวางผบงคบบญชาและผใตบงคบบญชาดงนคอ

o วตถประสงคเชงปฏบตการซงผใตบงคบบญชาจะตองปฏบตใหบรรลในกรอบเวลาทก าหนด o แผนปฏบตการทผใตบงคบบญชาจะใชถอปฏบต o มาตรวดทจะก าหนดใชวดผลการปฏบตงาน o ระเบยบวธทจะใชในการประเมนผลการปฏบตงาน

- การบรหารโดยวตถประสงค (MBO) คอ กระบวนการในการก าหนดวตถประสงครวมกนระหวางฝายผบงคบบญชาและผใตบงคบบญชานนเอง

องคการและการจดการ 21

- ประโยชนซงไดรบจากการบรหาร MBO คอในดานการบรหารโดยมสวนรวม, การก ากบควบคมตนเอง, การตดตอสอสารระหวางฝายบรหารและพนกงาน และดานขวญก าลงใจของพนกงาน

- การก าหนดเปาหมายทดควรมลกษณะดงนคอ มความครอบคลม ชดเจน เปนทยอมรบและเขาใจของทกฝายทเกยวของ สามารถปฏบตได วดผลได มก าหนดระยะเวลาและมความทาทาย

แผนงาน งบประมาณ ระเบยบวธปฏบต วธการท างาน และมาตรฐาน - การจ าแนกแผนตามขอบเขตครอบคลมจะจ าแนกแผนออกเปนระดบสงสดถงต าสด เรมจาก วสยทศน

ภารกจ ปรชญา นโยบาย วตถประสงคหรอเปาหมาย กลยทธ แผนงานงบประมาณ ระเบยบวธปฏบต วธการท างานและมาตรฐาน

- กลมแผนงาน (Program) เปนแผนส าหรบกจกรรมทมขนาดใหญ เปนการอธบายกจกรรมตางๆ ทจะตองปฏบตเพอใหบรรลวตถประสงคทตงไวและทนตามเวลาทก าหนดไว

- แผนงานโครงการ (Project) มความคลายคลงกบ Programs แตจะมขอบเขตทแคบกวาและความซบซอนนอยกวา ในบางครง Project อาจะเปนสวนหนงของ Programs หรออาจเปนแผนใชครงเดยวดวยกได

- งบประมาณ คอ แผนซงไดรบการก าหนดขน ซงประกอบดวยขอความทคาดหมายผลทคดไวลวงหนาและแสดงออกมาเปนตวเลข ในรปตวเงน จ านวน เวลา หรอทวดไดดวยสงอนๆ

- แผนงบประมาณ คอ การวางแผนทแสดงออกมาในรปของตวเลขทสามารถวดไดเพอเปนขอมลทเปนแนวทางส าหรบการปฏบตและควบคม ซงอาจแสดงอยในรปทางการเงน ชวโมงการท างาน หรออยในรปของปรมาณหรอน าหนกของผลตภณฑ

- ระเบยบวธปฏบตหรอวธการด าเนนงาน เปนแผนซงเกยวของกบการก าหนดแนวปฏบตทเฉพาะเจาะจงไปวาจะตองท าอะไรบาง เพอใหบรรลวตถประสงคทตงไว

- สงส าคญของระเบยบปฏบตคอ ล าดบเหตการณทจะตองกระท า - กฏระเบยบ เปน Standing Plan ทมขอบเขตแคบทสด - วธการท างาน เปนแผนอกชนดหนงทบอกใหทราบถงแนวทางการท างานทละเอยดกวาระเบยบวธปฏบต - มาตรฐานเพอการปฏบตงาน (Standard Operating Procedures: SOPs) เปนแผนทมความเฉพาะเจาะจงกวา

นโยบาย เปนการอธบายล าดบขนตอนการปฏบตและวธการเพอใหพนกงานปฏบต การจ าแนกแผนตามเกณฑอน

- แผนระยะสน โดยทวไปมระยะเวลานอยกวา 1 ป - แผนระยะยาว โดยทวไปมระยะเวลาเกนกวา 5 ปขนไป เปนแผนทมความยดหยนและคลองตวสง - แผนระยะกลาง โดยทวไปมระยะเวลา 1-5 ป - แผนกลยทธมจดมงหมายเพอการสรางความไดเปรยบทางการแขงขน และมความยดหยนสง - โดยทวไป แผนกลยทธจะมลกษณะดงนคอ

o เกยวของกบการก าหนดวตถประสงคหรอเปาหมาย ซงเปนแนวทางหลกในการด าเนนงาน o มขอบเขตครอบคลมสาระอยางกวางๆ แตมงเสรมสรางใหองคการมความไดเปรยบคแขง o มระยะเวลาของการด าเนนการทยาวนาน

- แผนงบประมาณมลกษณะโดยทวไปดงนคอ o เปนแผนซงแสดงการจดสรรทรพยากรขององคการในรปตวเงน o เปนหมายก าหนดการทแสดงการใชประโยชนจากทรพยากรภายในก าหนดระยะเวลา 1 ป o เปนแผนซงแสดงหนาทความรบผดชอบของหนวยงานตางๆ ในการเปนหนวยลงทน o เปนเครองมอส าหรบใชในการควบคม

- แผนแมบท คอ แผนกลยทธหรอแผนระยะยาวทเกยวของกบการวางแผนอนาคตของบรษท เปนแผนทมลกษณะเปนแผนรวมของแผนตางๆ ทงหมด ไมไดเนนทการก าหนดแผนของแตละหนาทการด าเนนงานตางๆ ในองคการ แตเนนทการก าหนดแผนขององคการทงหมดในสวนรวม

- แผนใชถาวรไดแก นโยบาย ระเบยบวธปฏบตและวธการท างาน - แผนใชครงเดยวไดแก แผนงาน ภารกจ กลยทธ และงบประมาณ

องคการและการจดการ 22

การออกแบบระบบการวางแผน คณลกษณะและหลกการของการวางแผนทด

- คณสมบตทดของแผนและการวางแผนไดแก o การท านายเหตการณในอนาคตลวงหนา o เปรยบเทยบกบผทดทสด o จดตงหนวยงานดานการวางแผน o มความยดหยน o มความครอบคลม o คมคาใชจาย o มความชดเจน o มก าหนดระยะเวลาของแผน o มความเปนพธการ (โดยผานขนตอนตางๆ) o มความปกปด และเปดเผยเฉพาะผทเกยวของ o มเหตและผล o มความสอดคลอง (กบภารกจวตถประสงค และนโยบายขององคการ) o เนนทอนาคต o มความตอเนอง

หนาทความรบผดชอบของแผน - ในกจการขนาดเลก ผบรหารสงสดหรอเจาของเปนผท าหนาทดานการวางแผน เมอองคการเจรญเตบโตขน

กจะใชทปรกษาเขามาชวยในการก าหนดทางเลอกในการวางแผน และเมอองคการเจรญเตบโตเตมทจะนยมจดตงหนวยงานอยางเปนทางการขนเพอการวางแผนโดยเฉพาะ

- หนวยงานวางแผน มลกษณะเปนหนวยงานใหค าปรกษาจะท าหนาทรายงานโดยตรงตอประธานบรษท โดยมหนาทตงแตรบผดชอบรวบรวมวเคราะหขอมลและเสนอแนวทางเลอกในการปฏบตใหผบรหารหรอผรบผดชอบงานเปนผตดสนใจแลวไปจนถงการเปนผรบผดชอบแตผเดยวในการก าหนดแผนและแนวทางปฏบตใหผบรหารระดบตางๆ ในองคการปฏบตตาม โดยทวไปมกไมคอยมองคการใดทมอบหมายหนาทดานการวางแผนใหกบหนวยงานวางแผนเปนการเฉพาะแตผเดยว แตผบรหารระดบสงจะมสวนในการใหความเหนชอบ หนวยงานวางแผนจะกระจายอยกบผรบผดชอบในระดบการบรหารตางๆ

- การน าหนวยงานวางแผนเขามาใชในองคการ เปนเพราะการตระหนกงา หนาทการวางแผนในปจจบนไมสามารถทจะท าไดอยางมประสทธภาพโดยบคคลคนเดยวได

- ปญหาดานการวางแผนระหวางหนวยงานหลกและหนวยงานทปรกษาทไมเกยวกบความรบผดชอบมกจะเกดในแงเทคนค คอ แผนทหนวยงานวางแผนก าหนดขนมกจะเปนปญหาในการทผจดการฝายหรอแผนกตางๆ ทรบผดชอบในงานหลกไมสามารถทจะปฏบตตามได อนเนองมาจากหนวยงานวางแผนใชเทคนคทสลบซบซอนและเขาใจยากและการก าหนดแผนนนไมไดวเคราะหจากความสามารถของหนวยงานหลก โดยมวธแกปญหาคอ การมอบหมายใหผจดการของหนวยงานหลกไดมโอกาสสบเปลยนเขามาท าหนาทในการวางแผนรวมกบหนวยงานวางแผนเพอใหหนวยงานวางแผนไดรบรสภาพความเปนจรงทเปนอย

การมสวนรวมของการวางแผน - วธการใหพนกงานระดบตางๆ ไดมโอกาสเขารวมในการวางแผนทกอใหเกดประสทธภาพคอ ว ธการท

เรยกวา การบรหารโดยวตถประสงค Management by Objective) หรอ การบรหารโดยผลลพธ (Management by Result)

- การวางแผนแบบบนลงลาง มกใชในกรณทขอมลจากสภาวะแวดลอมภายนอกมความส าคญอยางมากตอการวางแผนขององคการ

- การวางแผนแบบลางขนบน มกใชในกรณทขอมลจากภายในองคการเปนสงทส าคญอยางมากตอการวางแผน โดยจะมพนกงานเขารวมในการวางแผนเปนจ านวนมาก

องคการและการจดการ 23

- ปญหาทพบเกยวกบการใหพนกงานระดบตางๆ เขามามสวนรวมในการวางแผนคอ แผนทไดอาจเปนแผนทแตกตางไปจากทผบรหารตองการ เนองจากความแตกตางของบคคล

เทคนคของการวางแผนกบระดบการบรหาร เทคนคการวางแผนกลยทธ

- กลยทธระดบทงองคการไดแก กลยทธหลก, กลยทธการเจรญเตบโต, กลยทธการวางต าแหนงของหนวยธรกจในพอรท

- กลยทธระดบหนวยงาน เปนเรองเกยวกบการก าหนดกลยทธเพอการแขงขนวาควรเนนกลยทธผน าดานตนทน, การสรางความแตกตาง และการเจาะตลาดกลมเปาหมาย

- กลยทธหลก คอกลยทธพนฐานทผบรหารของบรษททมลกษณะเปน Corporate จะตองก าหนด โดยหนวยธรกจใดควรจะมพจารณาวางต าแหนงกนอยางไร เชน กลยทธการ เจรญเตบโต, กลยทธการรกษาเสถยรภาพ, กลยทธการถอนตว, กลยทธการผสมผสาน

- กลยทธการเจรญเตบโต ไดแก การทมตลาดหรอเนนตลาด, การขยายตวโดยการรวมกลมธรกจในแนวดง (แบบไปขางหนาและแบบไปขางหลง), การขยายตวในแนวนอน, การขยายตวสธรกจใหมหรอการกระจายธรกจ

- การรวมกลมธรกจแบบไปขางหนา เหมาะส าหรบองคการทมสายธรกจทใกลกบผบรโภคคนสดทาย - การรวมกลมธรกจแบบไปขางหลง เหมาะส าหรบองคการทมสายธรกจทไปไกลจากผบรโภคคนสดทาย - กลยทธการวางต าแหนงของหนวยธรกจในพอรต (Corporate Portfolio Strategies) หรอ การวางแผนกลยทธ

ในระดบทงองคการ อาจน าเทคนคมาใชในการวเคราะหเพอวางต าแหนงของธรกจในพอรตใหเหมาะสม คอ Portfolio Management Matrix ไดแก BCG Matrix, GE Business Screen และ Five Forces Model

- การพจารณาต าแหนงทางการแขงขนของหนวยธรกจโดยใชเทคนค BCG Matrix จะพจารณาจากมต 2 ดานคอ ดานอตราการเจรญเตบโตของอตสาหกรรมและสวนแบงตลาด เปรยบเทยบกบคแขงขน

- BCG Matrix แบงผลตภณฑหรอหนวยธรกจออกเปน 4 ลกษณะคอ ดาว, ววเงน, สนข, เครองหมายค าถาม - เทคนค BCG Matrix เปนการก าหนดกลยทธในระดบทงองคการในแงของการจดสรรทรพยากรใหกบ

หนวยงานหรอผลตภณฑขององคการใหเหมาะสมและเกดประโยชนสงสด - การก าหนดกลยทธในระดบหนวยธรกจเปนเรองของการก าหนดกลยทธของแตละหนวยงานหรอ แตละ

หนวยธรกจกลยทธ (Strategic Business Unit: SBU) ซงด าเนนธรกจอยในอตสาหกรรมทแตกตางกน ใหมความสามารถในการแขงขนและมความไดเปรยบคแขงขน

- กลยทธพนฐานในระดบหนวยงาน โดยทวไปจะใชกลยทธของ Porter’s Generic Strategies ซงเสนอใหพจารณาในเรองของ การเปนผน าดานตนทน, การสรางความแตกตาง, การเจาะตลาดกลมเปาหมาย

- เทคนคในการวางแผนกลยทธอกเทคนคหนงคอ เทคนควงจรชวตของผลตภณฑ (Product Life Cycle: PLC) ซงเปนการพฒนาหรอด าเนนกลยทธใหมความสมพนธกบวงจรชวตของผลตภณฑ

เทคนคการวางแผนยทธวธและแผนปฏบตการ - เทคนคการวางแผนยทธวธไดแก การวเคราะหจดคมทน, การวเคราะหความเปนไปไดของโครงการ

งบประมาณ PERT/CPM, การควบคมสนคาคงคลง และอตราสวนทางการเงน เปนตน - เทคนคการวางแผนปฏบตการไดแก Standard Costing, Grantt Chart หรอ Bar Chart, Work Breakdown, Line

of Balancing, Linear Responsibility Charting, Loading Sequencing และ Scheduling - เทคนคการวเคราะหความเปนไปไดของการลงทน ม 3 วธคอ

o วธระยะเวลาคนทน (Payback Period: PP) o วธคาปจจบนสทธ (Net Present Value: NPV) o วธอตราผลตอบแทนจากการลงทน (Internal Rate of Return: IRR)

- วธระยะเวลาคนทน = เงนลงทนเรมตน / กระแสเงนสดรบสทธตอป

องคการและการจดการ 24

- เทคนคการวางแผนจดตาราง (Scheduling) มความส าคญอยางมากในกระบวนการผลต คอชวยเพมประสทธภาพการผลตใหดยงขน โดยประกอบไปดวยการจดงานใหแกหนวยงานผลต และการจดล าดบการท างาน

การควบคม แนวคดของการควบคม ลกษณะและองคประกอบของระบบการควบคม

- การควบคม คอ การตรวจสอบดแลใหปฏบตการหรองานเปนไปตามแผนทก าหนด และหนาทการควบคมมความสมพนธกนเปนระบบกบหนาทการจดการอนๆ

- Henri Fayol: การควบคม คอการตรวจสอบดวาทกสงทกอยางด าเนนสอดคลองไปตามแผน ค าสง และหลกการทไดจดท าไวหรอไม

- Earl P.Strong และ Robert D. Smith: การควบคม เปนหนาทของนกบรหารในการระบปญหา หรอการเปลยนแปลงใดๆ คนหาสาเหตและตดสนใจแกไขเพอรกษาสถานภาพใหคงเดมภายในขอบแขตแหงอ านาจหนาทและความรบผดชอบทเขามอย

- Alan C.Filley, Robert J.House, Steven Kerr: กระบวนการของการควบคม คอ การพยายามท าใหแผนและการด าเนนงานสอดคลองตรงกน

- W.Warren Haynes, Joseph L. Massie: การควบคม หมายถงกระบวนการซงน าทางกจกรรมตางๆ ใหมงไปสเปาหมายทก าหนดไวลวงหนา

- Marc J.Wallace และ Douglas S.Sherwin: การควบคมคอ การตรวจสอบดวาไดมการด าเนนการตามแผนและมความกาวหนาไปในแนวทางทจะบรรลวตถประสงคทวางไวหรอไมและด าเนนการเทาท จ าเปนทจะแกไขปญหาการเบยงเบนใดๆ จากวตถประสงค

- ธนชย ยมจนดา: การควบคม คอ การก าหนดมาตรวดเพอใชเปนมาตรการในการตรวจสอบและตดตามการด าเนนงานใหเปนไปตามแนวทางของแผนงานทก าหนด ในการควบคมตองมการวดและตดตามผล การวเคราะหและประเมนผลกบมาตรวด และการปรบแกไขผลการด าเนนงานทจ าเปน

- การควบคมเนนทการกระท าทจะปรบแตงหรอแกไขการปฏบตการใดๆ ใหเปนไปตามวตถประสงคหรอเปาหมายทก าหนดไว, ขอมลเปนสงทจ าเปนอยางยงส าหรบสนบสนนหนาทดานการควบคม, การควบคมนอกจากควบคมระบบวธการท างานและโครงสรางของงานแลว ยงตองควบคมพฤตกรรมของคนในการปฏบตงานดวย

- แผนอาจประสบกบความลมเหลวเนองจากสาเหตใหญ 2 ประการคอ เกดเหตการณทไมคาดคดจากภายนอกทอยนอกเหนอการควบคมขององคการ, ผทไดรบมอบหมายมไดปฏบตใหเปนไปตามแผนทก าหนดไว

- ระบบขอมลทจะท าหนาทในการควบคมไดเปนอยางด ไดแก ระบบขอมลชนดทเรยกวา ขอมลยอนกลบ - ระบบขอมลยอนกลบ คอกระบวนการของการปรบแตงการกระท าในอนาคต โดยอาศยขอมลจากการ

กระท าในอดตเปนพนฐาน เมอมการปอนกลบขอมลในอดตกจะสามารถแกไขการกระท าในอนาคตได - องคประกอบของระบบการควบคม คอ วตถประสงค, มาตรฐาน, การวดผลงาน, การเปรยบเทยบ, การ

ด าเนนการแกไข - Peter Drucker ไดระบเนอหาทควรก าหนดไวในวตถประสงครวม 8 ดานคอ

o การก าหนดจดยนหรอสวนแบงดานการตลาด o การวจยและพฒนาสงใหมๆ หรอนวตกรรม o ผลตภาพ ผลผลต ในแงประสทธภาพและคณภาพ o ทรพยากรทางกายภาพและทางการเงน o ผลก าไรทตองการ o ผลทคาดหมายดานการพฒนาการบรหาร o ผลการปฏบตงานและทศนคตของคนงาน

องคการและการจดการ 25

o ความรบผดชอบตอสาธารณะ - เกณฑการก าหนดวตถประสงคไดแก

o ควรก าหนดวตถประสงคทสามารถท าได o ควรก าหนดวตถประสงคทสามารถวดได o ควรก าหนดวตถประสงคใหมขอบแขตจ ากดของระยะเวลา o ควรท าใหวตถประสงคทก าหนดขนไดรบการยอมรบโดยบคคลทเกยวของ

- การท าใหบคคลยอมรบในวตถประสงค ไดแก o แบงยอยวตถประสงคทก าหนดขนใหเปนวตถประสงคยอย เพอใหเหมาะก บทจะเปน

วตถประสงคของบคคลได o ปรบแตงการจดรปงาน o ท าทงสองวธพรอมกน

- สงทควรค านงถงในการก าหนดมาตรฐานไดแก o ความเปนจรง o แนวคดของระบบ (ท าใหการก าหนดมาตรฐานใด ตองค านงถงองคประกอบตางๆ ทประกอบกน

ขนเปนระบบดวย) o การเบยงเบนไปจากมาตรฐาน (เปนหนาทของนกบรหารทจะตองก าหนดขอบเขตวาจะยอมรบ

การเบยงเบนนนไดมากนอยเทาใด) o การมมาตรฐานซอน (ความสามารถของบคคลในการท างานในแตละวนจะแตกตางกน ดงนนนก

บรหารจงควรพจารณาก าหนดมาตรฐานของานใหเหมาะสมส าหรบแตละวน) o การก าหนดมาตรฐานเฉพาะในกจกรรมส าคญๆ (เพอประหยดคาใชจายและเพอประสทธภาพ

ของการบรหาร) - มาตรฐานทควรก าหนดไดแก

o มาตรฐานเกยวกบจรรยาบรรณของคนในองคการ o มาตรฐานเกยวกบก าหนดเวลาเสรจสนของงาน o มาตรฐานเกยวกบปฏบตงานดานเทคนค o มาตรฐานของคาใชจาย o มาตรฐานเกยวกบอตราสวนทางการเงน o งบประมาณ o อตราสวนการคนทน o มาตรฐานอนๆ ซงสามารถน ามาใชในการประเมนผลการปฏบตการขององคการ

กระบวนการของการควบคม - กระบวนการควบคมแยกไดเปน 4 ขนตอนคอ การก าหนดมาตรฐานผลงานหรอเปาหมาย, การวดผลงาน,

การเปรยบเทยบผลงานกบมาตรฐาน, การด าเนนการแกไข - มาตรฐานหรอเปาหมายจะเปนไดทงเชงปรมาณและเชงคณภาพ - วธการวดผลงานไดแก วธการท ารายงาน และการสงเกต - การวดผลงาน เปนขนทตองใหความสนใจมากทสดและเปนขนทตองสนเปลองคาใชจายอยางมาก

เนองจากตองมการจดระบบขอมลเพอท าการบนทกและรายงานผลใหเหมาะสมกบระบบการควบคมทเปนอย โดยมขอพจารณาเชน วธการทจะน ามาใชวดผล, จะวดอะไร, จะวดอยางไร, จะวดเมอใด

- ในขนของการวดผลงานเปนขนทตองใหความสนใจมากทสดและเปนขนทตองสนเปลองคาใชจายอยางมาก เนองจากตองมการจดนะบบขอมลเพอท าการบนทกและรายงานผลใหเหมาะสมกบระบบการควบคมทเปนอย

องคการและการจดการ 26

- การเปรยบเทยบผลงานกบมาตรฐาน มเทคนคทชวยใหสามารถวเคราะหและเหนความสมพนธของผลงานกบมาตรฐานไดอยางดเชน การเปรยบเทยบโดยใชอตราสวน,เสนกราฟแสดงแนวโนม, สมการคณตศาสตร และแผนภมเวลา เปนตน

- ปญหาทนกบรหารประสบอยเสมอในการด าเนนการแกไขขอบกพรองมอย 2 ประการคอ o การท าการแกไขขอบกพรองโดยไมจ าเปน หรอเมอยงไมถงเวลา o การไมไดท าการแกไขขอบกพรองเมอเกดสถานการณจ าเปน

- การแกไขปญหาในการด าเนนการแกไขขอบกพรองจะอยทความสามารถทจะแยกลางเหต (Symptom) ออกจากมลเหต (Causes)ทแทจรงใหได

ประเภทของระบบการควบคม - ระบบการควบคมทเปนพนฐานมอย 3 ประเภทคอ

o ระบบการควบคมทใชทรพยากรขอมลลวงหนาหรอกอนเกดเหตการณจรง (Feed Forward Control System)

o ระบบการควบคมทใชขอมลยอนกลบในภายหลงหรอหลงจากทเหตการณเกดขนแลว (Feedback Control System)

o ระบบการควบคมทตองไดรบการตรวจสอบกอน (Yes-No Control System) - ระบบการควบคมทใชการพยากรณขอมลลวงหนาหรอ ระบบการควบคมกอนการด าเนนการ เปนระบบ

การควบคมทมงจะท านายการเบยงเบนโดยเนนวดทสงน าเขาวาจะเปนไปตามาตรฐานทก าหนดหรอไม และด าเนนการแกไขอยางไรกอนทจะเกดการเบยงเบนหรอขอผดพลาดขนจรงๆ

- ระบบการควบคมทใชขอมลยอนกลบหลงจากทเหตการณเกดขนแลว จะใชขอผดพลาดหรอการเบยงเบนทเกดขนจรง เปนพนฐานในการแกไข โดยจะท าการวดการเบยงเบนจากสงน าออกและเปรยบเทยบกบมาตรฐาน

- ระบบการควบคมทตองไดมการผานการตรวจสอบกอน จะมการตรวจสอบดเปนเรองๆ หรอเปนชวงหรอเปนระยะ ซงหากงานมไดด าเนนการตามเปาหมายจะตองแกไขกอนทจะสามารถด าเนนตามขนตอนตอไป และการด าเนนการใดๆ จะตองขออนญาตและไดรบการอนมตกอนทกครง

- ระบบการควบคมทตองไดมการผานการตรวจสอบกอนไดแก o การตรวจสอบคณภาพของสนคา o การก าหนดมาตรฐานของคณภาพ o การใชโทรศพทในการด าเนนงานของหนวยตางๆ o การจดซอเครองจกรอปกรณเพอการผลต o การเพมเงนเดอนประจ าป o การรบพนกงานใหมเขาท างาน

- การควบคมทางดานปรมาณ เปนการควบคมทสามารถท าไดงายทสด

ความส าคญของการควบคมตอการวางแผน - Newman ไดชความส าคญของการควบคมในแงสรางสรรคไวดงนคอ

o การควบคมเปนสงจ าเปนและเปนสงสรางสรรคสงคม o การควบคมทไดประสทธผลชวยเปนสงชบอกแนวทางใหกบพฤตกรรมของคนใหอยในกรอบของ

วตถประสงค o ท าหนาทในการเปนตวชวยชบอกปญหา โดยชวยเปนเครองมอในการวดและตรวจสอบผลงาน

อยางสม าเสมอ o ระบบควบคมทมประสทธภาพชวยใหองคการสามารถแกไขปญหาความไมแนนอนทองคการตอง

เผชญอยได โดยเปนตวชวยพยากรณการเปลยนแปลงทอาจเกดขนกอนทจะเกดขนจรง - การวางแผนและการควบคมมกจะถกเปรยบเปรยวาเปนเสมอน “เหรยญเดยวกนคนละดาน” เมอมการ

วางแผนจะตองมการควบคมทควบคกนไป เพราะการวางแผนจะไมสามารถด าเนนไปไดอยางมผลสมฤทธถาปราศจากการควบคม

องคการและการจดการ 27

การควบคมทางการบรหารและการควบคมทางบญช การควบคมทางการบรหาร

- โดยทวไปจะจ าแนกการบรหารออกเปน 3 ระดบคอ o ระดบการวางแผนและควบคมกลยทธ o ระดบควบคมงานบรหาร o ระดบควบคมปฏบตการ

- การวางแผนและควบคมกลยทธ เปนเรองของการสรางและหรอมมาตรวดเพอตรวจสอบและตดตามสภาวะแวดลอมทอาจเปลยนแปลงและมผลตอการด าเนนงานขององคการ

- การควบคมระดบปฏบตการจะค านงถงการใชทรพยากรขององคการใหเกดประสทธภาพสงสด โดยใชเทคนคในการควบคมปฏบตการตางๆ เชน Bar Chart, PERT/CPM, Loading และ Scheduling

- การควบคมระดบงานบรหาร(ระดบกลาง) จะเนนการควบคมทการจดการ เพอใหเกดการใชทรพยากรอยางมประสทธภาพเปนไปตามแผนงานหรอแผนงบประมาณของฝายตางๆ ทก าหนดขน

- การควบคมงานบรหาร ไดแก การควบคมทางบญช,การควบคมโดยงบประมาณ, การควบคมคณภาพ, การควบคมขอมลขาวสาร, การควบคมทรพยากรมนษย

- เครองมอทใชในการเพมคณภาพเพอพฒนาไปส TQM ไดแก การเทยบวด (Benchmarking), การจดจางภายนอกท างานแทน (Outsourcing), การควบคมคณภาพโดยสถต (Statistical Quality Control: SQC)

- การควบคมคณภาพโดยสถต เปนการตรวจสอบคณภาพโดยใชเทคนคทางสถตเชน Acceptance Sampling, In-Process Sampling

- Acceptance Sampling เปนการตรวจสอบสนคาโดยการสมหยบสนคาขนมาหลงจากผานขนตอนตางๆ ในกระบวนการผลตมาเรยบรอยแลว

- In-Process Sampling เปนการตรวจสอบสนคาทอยระหวางกระบวนการผลต โดยการสมหยบสนคาขนมาทดสอบคณภาพ ถาพบวามสงผดปกตเกดขนจะมการแกไขทนทกอนทจะออกมาเปนสนคาส าเรจรป วธนจะชวยปองกนปญหากอนทจะเกดความเสยหายมากไปกวาเดม

- บางองคการเรมหนมาใชการควบคมสนคาคงเหลอแบบใหมตามแนวทางญปน นนคอ การควบคมสนคาคงเหลอแบบทนเวลาพอด (JIT)

- ธรกจใชเทคนคการควบคมทางการตลาดเพอใหแนใจวาสนคาและบรการของกจการเปนทนาพอใจของลกคากลมเปาหมาย

- เทคนคการควบคมทางการตลาดทใชเพอปองกนปญหาและตรวจสอบการปฏบตงานไดแก การวจยตลาด, การทดสอบตลาด, อตราสวนทางการตลาด

- การวจยตลาด เปนการเพมความมนใจกอนทจะตดสนใจลงทนในธรกจหรอสนคาตวใดตวหนง - การทดสอบ เพอประเมนความพอใจและทศนคตของผใชทมตอสนคา - อตราสวนทางการตลาด ใชเพอประเมนกจกรรมดานการตลาดเพอตรวจสอบผลการด าเนนงานและท าการ

เปรยบเทยบอตราสวนกบมาตรฐานทก าหนด - การควบคมคณภาพ เปนการควบคมระดบปฏบตการ - การควบคมสนคาคงเหลอ เปนการควบคมระดบผจดการฝายและผบรหารระดบสง - การควบคมดานการตลาด เปนการควบคมระดบผจดการฝายเปนสวนใหญ

การควบคมทางบญช - การควบคมทางบญช ไดแก งบการเงน, อตราสวนทางการเงน, ศนยรบผดชอบทางการเงน, การตรวจสอบ

ทางการเงน - การควบคมทางบญชจะใชงบการเงนทส าคญซงใชประโยชนในแงการควบคมคอ งบดลและงบก าไรขาดทน - งบก าไรขาดทน เปนขอมลการเงนทแสดงทมาทไปของรายไดและคาใชจายในการด าเนนงานของกจการ

ภายในชวงเวลาใดเวลาหนง การเปรยบเทยบงบก าไรขาดทนขององคการปตอปชวยใหสามารถระบปญหาของการด าเนนการและน าไปสการแกไขปญหาเหลานได

องคการและการจดการ 28

- หลกการท างบดลตองท าใหทรพยสนทงหมดเทากบหนสนทงหมดรวมกบสวนของผถอหน - อตราสวนทางการเงนทใชในการควบคมไดแก อตราสวนวดสภาพคลอง, อตราสวนวดสภาพหนส น,

อตราสวนวดประสทธภาพ, อตราสวนวดความสามารถท าก าไร เปนตน - ศนยรายจาย (Expenses Center) เปนศนยรบผดชอบประเภทซงสามารถท าการวดปจจยน าเขาเปนตวเงน

หรอคาใชจายทเกดขนไดชดเจน แตไมสามารถวดปจจยออกทอยในรปของเงนได - ศนยรายจาย แบงไดเปน 2 ชนดคอ Engineered Expenses Centers และ Discretionary Expenses Center - Engineered Expenses Center หรอ Standard Cost Centers เปนตนทนหรอคาใชจายโดยตรงทเกดขนซง

สามารถวดหรอคาดประมาณไดแนนอนวามความสมพนธกบปจจยน าออกอยางไร - Discretionary Expenses Center หรอ Management Cost เปนศนยตนทนดานการบรหาร ซงไมสามารถ

ก าหนดความสมพนธระหวางปจจยน าเขากบปจจยน าออกไดชดเจนแนนอน - Discretionary Expenses Center ไดแก หนวยงานดานการวจยและพฒนา, หนวยงานดานกฏหมาย,

หนวยงานดานการบญช, การประชาสมพนธและการเจาหนาท เปนตน - ศนยรายได (Revenue Center) เปนศนยรบผดชอบประเภททมการวดปจจยน าออกในรปของตวเงนโดยไมม

ความพยายามในการวดปจจยน าเขาเปนตวเงน เชนฝายขายของบรษท - ศนยก าไร (Profit Center) เปนศนยความรบผดชอบซงจะวดผลการด าเนนงานของหนวยงานโดยวดทง

ปจจยน าออก(รายได)และปจจยน าเขา(รายจาย) เชนหนวยทรบผดชอบบรหารผลตภณฑเฉพาะตว - ศนยลงทน (Investment Center) เปนหนวยงานซงจะมการวดผลตอบแทนทจะไดรบจากการลงทนของ

หนวยงานวาคมคาหรอไม โดยเปรยบเทยบระหวางก าไรทไดรบในปจจบนกบก าไรทจะไดรบในอนาคต - การตรวจสอบทางการเงน แบงได 2 ประเภทคอ การตรวจสอบภายในและการตรวจสอบภายนอก

การควบคมโดยงบประมาณ - งบประมาณ คอ แผนซงแสดงวตถประสงค เปาหมาย และโครงการตางๆ ขององคการในลกษณะทเปน

ตวเลขภายในขอบเขตของระยะเวลาทก าหนดในอนาคต - ลกษณะของงบประมาณแตกตางจากแผนทวๆ ไปอยบางคอ

o การจดท างบประมาณมเหตผลมาจากความตองการในการมเครองมอส าหรบควบคมการด าเนนงานขององคการ

o การจดท างบประมาณมวตถประสงคเพอใหการควบคมการด าเนนงานขององคการในสวนรวมเปนไปอยางมประสทธภาพ

o ระยะเวลาของงบประมาณสวนมากใชเวลา 1 ป o งบประมาณแสดงไวเปนตวเลขโดยเฉพาะในลกษณะทเปนตวเงน เพอประโยชนในการ

เปรยบเทยบและการประสานการด าเนนงานทงหมดขององคการ - การจดท างบประมาณมลกษณะทเกยวเนองกบกระบวนการในการควบคมมากกวากระบวนการในการ

วางแผน - งบประมาณโดยตวของมนเองท าหนาททงทางดานการวางแผน การควบคม และการประสานงาน - ขนตอนในการจดท างบประมาณแมบทไดแก การจดท างบประมาณขาย, การจดท างบประมาณเพอการ

จดซอ, การจดท าวยประมาณคาใชจายในการด าเนนการตางๆ, การจดท างบประมาณด าเนนการ, การจดท างบประมาณเงนสด, การจดงบประมาณงบดล

- งบประมาณขายเปนจดเรมตนของการจดท างบประมาณแมบท เพราะกจกรรมอนๆ ของธรกจจะขนอยกบจ านวนสนคาและบรการทจะขายไดทงสน

- การควบคมโดบงบประมาณใชประโยชนกนมากในการบรหารระดบควบคมงานบรหาร ซงจะตองก ากบการใชทรพยากรใหเปนไปตามเปาหมายของแผนงาน ส าหรบการบรหารระดบปฏบตการนน ลกษณะการใชงบประมาณปรากฏใหเหนในลกษณะของตนทนมาตรฐาน ซงก าหนดใชเพอการควบคมปฏบตการตางๆ

- งบประมาณคาใชจายในการด าเนนการตางๆ เชน งบประมาณคาใชจายในการขาย, งบประมาณดานการบรหาร

องคการและการจดการ 29

- งบการด าเนนการ เปนงบทแสดงผลก าไรและขาดทนในงวดปงบประมาณ สามารถใชเปนเครองวดผลงานวาไดตามวตถประสงคหรอไมและจะตองแกไขอะไร

- การควบคมโดบงบประมาณใชประโยชนกนมากในการบรหารระดบควบคมงานบรหาร ซงจะตองก ากบการใชทรพยากรใหเปนไปตามเปาหมายของแผนงาน ส าหรบการบรหารระดบปฏบตการนนลกษณะการใชงบประมาณปรากฏใหเหนในลกษณะของตนทนมาตรฐาน ซงก าหนดใชเพอการควบคมปฏบตการตางๆ

เทคนคในการควบคม การวเคราะหจดคมทน

- การวเคราะหจดคมทน เปนเครองมอใชในการวางแผนก าไร ท าใหทราบถงความสมพนธของปรมาณ ราคา ตนทน และก าไรวาจะมความสมพนธตอกนอยางไร

- การวเคราะหจดคมทน เปนเครองมอชวยในการวเคราะหความสมพนธของตวแปรตางๆ คอคาใชจายในการผลต, ปรมาณของสนคาและราคาขายของสนคาทมผลกระทบตอก าไรของกจการ

- ขอจ ากดของการใชการวเคราะหจดคมทนเปนเครองมอในการวางแผนและควบคมคอ เครองมอดงกลาวเหมาะส าหรบทใชกบสภาวการณทคงทและในระยะเวลาอนสนเทานน และไมเหมาะทจะใชเครองมอในการควบคมส าหรบองคการทสภาวะแวดลอมมลกษณะเปลยนแปลงอยตลอดเวลาและองคการทตองท าการวางแผนและการควบคมทมขอบเขตระยะเวลาทยาวนาน

- ความยงยากของเทคนคการวเคราะหจดคมทนคอ จดคมทนจะไมใชจดทแนนอนตายตว แตจะเปลยนไปตามสภาพการตดสนใจของผบรหารและตามสภาวะการเปลยนแปลงของตวแปรตางๆ

- การวเคราะหจดคมทนท าไดหลายวธคอ สตรค านวน, วธกราฟ, วธใชตารางค านวน - ปรมาณขาย ณ จดคมทน = ตนทนคงทรวม / (ราคาตอหนวย – ตนทนผนแปรตอหนวย)

ระบบการควบคมสนคาคงเหลอ - คาใชจายเกยวกบสนคาคงเหลอสามารถแยกออกไดเปนคาใชจายในการเกบรกษาสนคาคงเหลอ และ

คาใชจายในการสงซอสนคาคงเหลอ - ปญหาของการควบคมสนคาคงเหลอแยกไดเปน 2 ประเดนคอ ท าอยางไรจงจะสามารถมสนคาคงเหลอไว

โดยเสยคาใชจายต าสด และ จะสงซอในเวลาใดจงจะท าใหองคการมสนคาคงเหลอเพอสนองความตองการไดตลอดเวลาโดยองคการไมตองมสนคาคงเหลอจนมากเกนไปหรอนอยเกนไป

- เทคนคการค านวนปรมาณสงซอทประหยด เปนวธการแกปญหาการมสนคาคงเหลอไวโดยเสยคาใชจายต าสด และเทคนคของการค านวนจดสงซอเปนวธการแกปญหาทองคการจะมสนคาตลอดเวลาโดยไมตองมสนคาคงเหลอมากเกนไปหรอนอยไป

- ขอจ ากดของเทคนคระบบควบคมสนคาคงเหลอ ไดแก ความตองการการใชสนคาคงเหลอในระหวางปตองคงท, ระยะเวลาในการสงซอจะตองรแนนอน

การควบคมโดยงบประมาณระบบ PPBS และ ZBB - การควบคมโดยงบประมาณระบบ PPBS (Planning Programing Budgeting System)) หรองบประมาณระยะ

ยาวตามโครงการ เปนระบบการจดท างบประมาณทน าเอาการวเคราะหเชงระบบเขามาชวยในการก าหนดวตถประสงคหรอเปาหมาย และมงเนนการจดสรรงบประมาณทการพฒนาหรอจดท าโครงการตางๆ เพอใหบรรลวตถประสงคทก าหนดไว โดยใชวธของการวเคราะหเปรยบเทยบคาใชจายและผลตอบแทน (Cost-Benefit Analysis) เปนหลกในการวเคราะหโครงการหรอทางเลอกตางๆ

- สาเหตและความจ าเปนในการน าเอาระบบ PPBS มาใชในหนวยงานรฐไดแก o ในอดตหนวยงานรฐไดท าการก าหนดงบประมาณในลกษณะปตอป ท าใหการวเคราะหคาใชจาย

ทงสนของโครงการตางๆ ทมระยะเวลายาวนานไมสามารถทจะท าการประเมนไดอยางถกตอง o การจดท างบประมาณของรฐ แบงแยกงบประมาณออกตามลกษณะหนาทของแตละหนวยงาน

แทนทจะจดในลกษณะทแสดงความสมพนธของงบประมาณตอนโยบายและแผนของรฐ นนคอไปเนนทคาใชจายตางๆ ทจะตองใช แทนทจะเนนใหเหนถงผลลพธทคาดหวงจะไดรบจากงบประมาณทขอไป

องคการและการจดการ 30

o การจดท างบประมาณในลกษณะปตอปของหนวยงานตางๆ ท าใหไมสามารถมองเหนถงผลตอบแทนในลกษณะรวมทรฐจะไดรบจากงบประมาณทจดสรรใหกบแตละหนวยงาน

- ประโยชนของระบบ PPBS ตอหนวยงานของรฐ o ผบรหารระดบสงไดรบขอมลทครอบคลมและมลกษณะเฉพาะทจะเปนประโยชนตอการตดสนใจ

ในปญหาทมขอบเขตครอบคลมกวางขวางมากขน o การก าหนดวตถประสงคและเปาหมายของโครงการตางๆ ของรฐ เปนไปโดยชดแจง o มการวเคราะหอยางเปนระบบ เพอคนหาทางเลอกในการตดสนใจตางๆ ซงจะเปนประโยชนตอ

การตดสนใจของหวหนาหนวยงานและของผรบผดชอบในการจดสรรงบประมาณ o มการวเคราะหและเปรยบเทยบระหวางคาใชจายและผลประโยชนทจะไดรบจากโครงการทคด

จะท า o มการค านวนหาคาใชจายทงสนของโครงการ มากกวาทจะท าการประมาณคาใชจายของ

โครงการเปนสวนๆ o มการเสนองบประมาณคาใชจายทจะตองใชในการบรรลวตถประสงคของโครงการทคดจะท าใน

ลกษณะทมขอบเขตครอบคลมระยะเวลาตลอดโครงการ o มการวเคราะหทบทวนวตถประสงคและปรบแตงการด าเนนงานตามโครงการอยางตอเนองปตอ

ป แทนทจะไปวเคราะหทบทวรวตถประสงคและปรบแตงการด าเนนการในปซงโครงการมก าหนดจะสนสด

- ขนตอนการด าเนนการของงบประมาณ PPBS จะมการน าเอาหลกการของการบรหารโดยวตถประสงค (MBO), การวเคราะหคาใชจายเปรยบเทยบกบผลตอบแทน (Cost-Benefit Analysis) และวธการของการจดท างบประมาณรวมเขาอยดวยกนดวยหลกการของระบบ PPBS

- ขนตอนของงบประมาณ PPBS ไดแก o การวางแผน (ขนทหนวยงานของรฐก าหนดวตถประสงคหรอเปาหมาย) o การจดท าโครงการ (ขนก าหนดโครงการตางๆ ขนเพอบรรลวตถประสงคทก าหนดไว) o การวเคราะหโครงการ (ขนน าโครงการตางๆ มาวเคราะหเปรยบเทยบคาใชจายและผลตอบแทน

ทจะไดรบ (Cost-Benefit Analysis) o การจดท างบประมาณ o การด าเนนการ o การประเมนผล

- การประเมนผลในระบบ PPBS จะท าการประเมนผลแบบปตอปอยางตอเนองจนสนสดโครงการ - ความแตกตางระหวางระบบ PPBS และระบบงบประมาณแบบธรรมดา

o PPBS จดสรรทรพยากรใหกบโครงการแทนทจะเปนหนวยงาน o ระบบ PPBS เนนทสงน าออก (Output) มากกวาสงน าเขา (Input) o ระบบ PPBS เนนทการจดท างบประมาณระยะยาว o ระบบ PPBS ชวยก าหนดมาตรฐานซงสามารถน ามาใชวดและประเมนความกาวหนาของ

โครงการ o ระบบ PPBS เนนทการวาแผนสอนาคตมากกวาทจะมงทการเปนระบบควบคมคาใชจาย o ระบบ PPBS เนนทระบบ

- อปสรรคในการน าระบบ PPBS มาใช o การขดแยงระหวางกลมผรบผดชอบในการวางแผนระยะยาว และกลมผรบผดชอบในการจดท า

งบประมาณ o การขาดขอมลทเชอถอไดในการประมาณคาใชจาย และการขาดเครองมอทสามารถน ามาวด

ผตอบแทนในลกษณะทเหนไดชด o การขาดบคลากรทสามารถน าแนวคดตามระบบ PPBS ไปปฏบตได o ปญหาดานการเมอง

องคการและการจดการ 31

- งบประมาณฐานศนย (Zero- Base Budgeting หรอ ZZB) เปนระบบการจดท างบประมาณทก าหนดงบประมาณคาใชจายส าหรบกจกรรมตางๆ ทกกจกรรมตงแตเรมตนจนถงสนสดโครงการ โดยไมค านงถงงบประมาณคาใชจายทเคยก าหนดไวส าหรบกจกรรมตางๆ ในอดต

- งบประมาณฐานศนยจะบงคบมใหผบรหารท าการก าหนดและจดล าดบของกจกรรมทจะตองท ากอนหรอหลง พรอมตองท าการวเคราะหกจกรรมแตละกจกรรมเพอค านวนงบประมาณคาใชจายทจะตองใช

- กระบวนการของระบบ ZBB ไดแก o ก าหนดกจกรรมแตละกจกรรมในลกษณะทเออตอการตดสนใจ o การวเคราะหเปรยบเทยบคาใชจายและผลตอบแทน o การจดสรรงบประมาณ

การตรวจสอบการจดการ - การตรวจสอบการจดการ (Management Audit) เปนการตรวจสอบทมขอบเขตครอบคลมกวาง กลาวคอ

เปนการตรวจสอบและประเมนผลการด าเนนการทงหมดขององคการ และเปนเครองมอในการวเคราะหกจกรรมตางๆ ทงในอดต ปจจบนและอนาคต เพอใหองคการไดรบผลตอบแทนทสงสดจากทรพยากรทมอยอยางจ ากด โดยการตรวจสอบการจดโครงสรางขององคการ นโยบายวธการท างาน ระเบยบวธปฏบตทางการเงน ประสทธภาพของเครองจกรอปกรณ การปฏบตงานของพนกงานและผบรหาร

การควบคมดวยแผนภมเวลา - การควบคมดวยแผนภมเวลาเปนการควบคมทใชระดบปฏบตการขององคการจ าแนกไดเปน 2 วธคอ

o การควบคมก าหนดงานตามตาราง หรอ แผนภมเทง (Bar Chart) o การควบคมดวยโครงขายงานปฏบต (PERT/CPM)

- แผนภมแทงมขอจ ากดคอ ไมสามารถแสดงความสมพนธระหวางกจกรรมตางๆ ใหเหนได ท าใหไมทราบถงผลกระทบของการลาชาในกจกรรมหนงตอกจกรรมอนๆ

- แผนภมแทงใชกบโครงการทมขนาดเลกมลกษณะงานทไมยงยากซบซอน - PERT/CPM เปนเทคนคซงไดรบกรพฒนาขนเพอใชเปนเครองมอในการวางแผนและควบคมการบรหาร

โครงการใหญๆ หรอโครงการทมขายปฏบตงานทยงยากสลบซบซอน - PERT จะเนนทการควบคมเวลา สวน CPM ควบคมทงแวลาและคาใชจาย - การก าหนดเวลาของกจกรรมหนงกจกรรมใดของ PERT ไมเปนทแนนอนและตองใชการค านวนตามทฤษฏ

ความนาจะเปน สวน CPM รก าหนดเวลาของกจกรรมหนงกจกรรมใดอยางแนนอนวาตองใชเวลาเทาใด - PERT เนนทเหตการณ สวน CPMเนนทกจกรรม - ทางสายวกฤต (Critical – Path) หมายถงทางสายของกจกรรมทตอเนองกนจากจดเรมตนจนถงสนสด

โครงการ ซงมระยะเวลาการด าเนนการยาวทสด - วธการค านวนหาระยะเวลาทคาดวาจะเสรจ (te): te = (a + 4m +b) / 6 - ผลทแตกตางของ TE และ TL เรยกวาคายดหยนหรอคาคลองตว (Slack) หรอเทคนค CPM เรยกวา คา

Float โดย Slack หมายถงก าหนดเวลาซงงานสามารถจะเลอนหรอลาชาออกไปได - กระบวนการหรอขนตอนของ PERT จะประกอบไปดวยขนตอนตางๆ ดงน

o จดท าโครงขายปฏบตงานของ PERT o ค านวนระยะเวลาทคาดวางานจะเสรจสน o ค านวนหาก าหนดเวลาแลวเสรจเรวทสด (TE) และก าหนดเวลาแลวเสรจอยางชาทสด (TL) o หาต าแหนงของทางสายวกฤต o ค านวนหาคายดหยน (Slack) o วเคราะหและประเมนผลโครงขายปฏบตงานของ PERT ทสรางขน

- ประโยชนของ PERT ไดแก

องคการและการจดการ 32

o ท าใหสามารถมองเหนถงผลกระทบของขอผดพลาดหรอการด าเนนการทผดไปจากแผนและโครงการไดลวงหนา และสามารถท าการแกไขขอผดพลาดทอาจจะเกดขนไดกอนทจะเกดขนจรง

o ชวยใหสามารถท าการปรบแผนใหทนสมยไดตลอดเวลา o ชวยใหการด าเนนการตามโครงการเสรจสนภายในระยะเวลาและคาใชจายทต า o ชวยใหผรบผดชอบในกจกรรมตางๆรระยะเวลาของการด าเนนงานทแนนอน o ท าใหสามารถแบงหนาทความรบผดชอบไดอยางถกตองมเหตผล o ท าใหการวางแผนและการควบคมโครงการสามารถท าไดโดยงาย

- ขอจ ากดของ PERT o การจดท า PERT ซงสะทอนความเปนจรงของโครงการท าไดยากเพราะไมมทางทราบไดอยาง

แนนอนวาผวางแผนไดใชวจารณญาณของตนไดอยางดทสด o การจดแบงระดบกจกรรมในโครงการใหถกตองเหมาะสมท าไดยาก เพราะขนอยกบวจารณญาณ

และประสบการณของผรบผดชอบในการจดท า PERT ของแตละคน o การฝกอบรมพนกงานใหเรยนรเทคนคของ PERT เปนปญหาใหญ

การควบคมทรพยากรมนษย - การวางแผนดานบคลากร คอ การวางแผนการด าเนนงานขององคการทมงเนนเกยวกบบคลากร

จดมงหมาย นโยบาย และแนวทางการปฏบตงานของพนกงาน เพอใหบคลากรไดใชความรความสามารถทตนมอยไดอยางเหมาะสมกบงาน

- เทคนคการควบคมทรพยากรมนษยไดแก การวเคราะหเชงสถต, การประเมนมลคาของมนษยเสมอนเปนสนทรพยอยางหนง, การฝกอบรมและพฒนา, การประเมนผลการด าเนนงาน, การส ารวจทศนคต

- การวเคราะหเชงสถต ไดแก การหมนเวยนเขา-ออกจากงาน, การขาดงาน - เครองมอทชวยในการประเมนมลคาของพนกงานแตละคนทมตอองคการนยมใชกนอยางกวางขวาง คอ

การบญชทรพยากรมนษย การออกแบบระบบการควบคม

- วธทจะกอใหเกดประสทธผลกบองคการมากทสด คอ การผสมผสานระหวางการควบคมและการใหอสระกบพฤตกรรมของบคคล

- ปฏกรยาของคนทมตอการควบคมประเภทตางๆ o ปฏกรยาในทางทดตอระบบการควบคมทใชการพยากรณขอมลกอนเกดเหตการณจรง o ปฏกรยาเปนกลางหรอในทางทไมดตอระบบการควบคมทตองผานการตรวจสอบกอน o ปฏกรยาทมองระบบการควบคมทใชขอมลยอนกลบหลงจากงานสนสดแลว ในลกษณะทเปรยบ

การควบคมเหมอนเปนบตรบนทกหลกฐาน

ขอมลและการออกแบบระบบขอมล - ระบบขอมลโดยทวไป มลกษณะส าคญ 4 ขอคอ

o ก าหนดใหขอมลเฉพาะสวนทตองการใช o เนนรายงานแตเรองส าคญ o มความถกตองและรวดเรว o ตระหนกในความแตกตางของการใชขอมลในการบรหารระดบตางๆ

- ระบบของการบรหารหรอระดบของอ านาจหนาทความรบผดชอบในหนวยงานหรอองคการแบงออกเปน 3 ระดบคอ ระดบวางแผนกลยทธ, ระดบควบคมงานบรหาร, ระดบควบคมงานปฏบตการ

- ระดบวางแผนกลยทธ หมายถงระดบทรบผดชอบเกยวกบงานดานการก าหนดวตถประสงคขององคการแกไขเปลยนแปลงวตถประสงคและการใชทรพยากรเพอบรรลวตถประสงคทก าหนดและงานเกยวกบการก าหนดนโยบายเพอควบคมการจดหา การใชและแจกจายทรพยการขององคการ

- ระดบควบคมงานบรหาร หมายถง ระดบงานทรบผดชอบเกยวกบการจดหาและการใชประโยชนจากทรพยากรขององคการเพอใหสามารถบรรลวตถประสงคอยางมประสทธภาพ

องคการและการจดการ 33

- การควบคมงานปฏบตการเปนเรองเกยวกบงาน แตระดบควบคมงานบรหารเปนเรองเกยวกบคน - ระดบการวางแผนกลยทธ ตองการขอมลในลกษณะรวมทมเนอหาอยางกวางๆ และมกเปนขอมลทมาจาก

ภายนอก ความตองการใชขอมลไมบอย ความถกตองในขอมลกไมเขมงวดเปนพเศษ - ระดบควบคมปฏบตการ มกตองการขอมลทก าหนดไวแนนอน และมเนอหาทมขอบเขตอยางแคบๆ โดย

ขอมลในระดบนมกจะเนนทรายละเอยดและไดมาจากแหลงภายใน ความตองการในการใชมกเกดขนบอยจงตองเขมงวดกบความถกตองของขอมลเปนพเศษ

- Management Control เกยวของกบเรองของการก ากบการใชทรพยากรใหเกดผลส าเรจตามเปาหมายของแผนงาน สวนใหญจะใชงบประมาณเปนเครองมอในการควบคม นอกจากนยงมการใชอตราสวนทางการเงนตางๆ เปนมาตรชวด

- Operation Control เกยวของกบการก ากบควบคมงานหรอปฏบตการตางๆ เพอใหแลวเสรจตามตารางเวลาและตนทนทก าหนด สวนใหญจะใชตนทนมาตรฐานและเทคนค เชน Grant Chart, PERT/CPM เปนเครองมอในการควบคม

การออกแบบระบบควบคมทมประสทธภาพ - การออกแบบระบบการควบคมทมประสทธภาพ มหลกเกณฑตางๆ คอ

o ควรควบคมเฉพาะจดทส าคญๆ o ควรใชระบบขอมลยอนกลบในการควบคม (ผทควรรบผดชอบในการแกไขควรเปนผเดยวกบผท

ก าหนดมาตรฐานไวแตเรมแรก) o ควรใหมการควบคมมลกษณะยดหยนได o ควรใหการควบคมสอดคลองกบวตถประสงคและนโยบานของหนวยงาน o ควรใหการควบคมเปนทเขาใจของผทเกยวของทกฝาย o ควรออกแบบระบบการควบคมใหเหมาะสมกบโครงสรางขององคการ o ควรใชหลกการของ “การบรหารตามวตถประสงค (MBO) o ควรเนนการควบคมทการแกไข o ควรพจารณาถงคาใชจายและผลทไดรบจากการควบคม o ควรมอบหนาทความรบผดชอบของการควบคมใหกบผบรหารทกคน

- ในระดบปฏบตการ ขอมลมกจะอยในลกษณะเปนขอเทจจรงหรอขอมลดบ - ในระดบกลางจะไดรบขอมลทอยในลกษณะของรายงานซงไดรบการประมวบเรยบรอยแลว - ในระดบสงจะไดรบขอมในรปของสรปรายงาน - หลกการของการบรหารตามวตถประสงค เนนการท างานรวมกนเปนทม ก าหนดวธการควบคมในลกษณะ

ควบคมตนเอง และยอมรบในวตถประสงคหลกขององคการมากยงขน

ระบบการควบคมเชงกลยทธ - องคประกอบของความไดเปรยบทางการแขงขน 4 ดานไดแก ประสทธภาพ, คณภาพ, นวตกรรม,

ความสามารถในการตอบสนองความตองการลกคา - Balanced Scorecard เปนระบบการควบคมเชงกลยทธซงชวยประเมนศกยภาพในการแขงขนขององคการ

โดยไมเพยงชวยท าการประเมนอดตเทานน แตยงชวยเสนอมมมองส าหรบอนาคต ซงองคการจะตองสรางและมความสามารถในการแขงขนดวย จงจะสามารถด ารงอยหรอมการเจรญเตบโตทยงยนในระยะยาวได การใช Balanced Scorecardจะตองท าการประเมนในมตตางๆ ดงนคอ

o พนธกจและเปาหมาย (อนาคต) o กลยทธและโครงสราง(อนาคต) o องคประกอบความไดเปรยบทางการแขงขน(อนาคต) o ผลประกอบการขององคการ (อดต)

- มาตรวดพนธกจและเปาหมาย ไดแก ขอมลทเกยวกบเศรษฐกจ, ตลาดลกคา, แน วโนมและการเปลยนแปลงของอตสาหกรรมและการแขงขน

องคการและการจดการ 34

- มาตรวดทอาจพฒนาขนเพอใชวด กลยทธและโครงสรางไดแก อตราการขยายตวของบรษท, ภาพพจนดานคณภาพทไดรบการยอมรบจากลกคา

- มาตรวดผลประกอบการขององคการ ไดแก อตราผลตอบแทนจากการลงทน, ก าไรตอหน, อตรารอยละของก าไรตอยอดขาย, ราคาของหน, สวนครองตลาด และอตราเพมขนของยอดขาย

การตดสนใจ แนวคดเกยวกบการตดสนใจ ความหมายและความส าคญของการตดสนใจ

- บารนารด ใหความหมายของการตดสนใจวา เปนเทคนควธทลดทางเลอกลงมาใหเหลอเพยงทางเลอกเดยว

- ไซมอน ใหความหมายของการตดสนใจวา การตดสนใจเปนกระบวนการของการหาโอกาสทจะตดสนใจ การหาทางเลอกทพอเปนไปไดและการเลอกทางเลอกจากทางเลอกตางๆ ทมอย

- มด ใหความหมายของการตดสนใจวา เปนการกระท าทตองท าเมอไมมเวลาทจะหาขอเทจจรงอกตอไป - โจนส ใหความหมายของการตดสนใจวา เปนกระบวนการทจะแกปญหาขององคการโดยการคนหา

ทางเลอกและเลอกทางเลอกทดทสดเพอบรรลเปาหมายขององคการทไดก าหนดไว - ลกษณะของการตดสนใจไดแก

o การตดสนใจเปนกระบวนการ o การตดสนใจเกยวของกบทางเลอก o การตดสนใจเกยวของกบโครงสรางขององคการ o การตดสนใจเกยวของกบพฤตกรรมของคน

- กระบวนการตดสนใจ ประกอบไปดวย การคนหาแสวงหาขอมลขาวสาร, การออกแบบ, การเลอกเพอใหสามารถเลอกทางเลอกทดทสด

- การตดสนใจเชงกลยทธ เปนการตดสนใจเกยวกบแนวทางทถกตองเพอใชทรพยากรทจ ากดใหเกดผลประโยชนสงสด ท าใหบรรลวตถประสงคขององคการทก าหนดไว

- ผบรหารระดบกลางจะตดสนใจเกยวกบการจดการเปนการตดสนใจเพอใหสามารถใชทรพยากรอยางมประสทธภาพและประสทธผล

- การตดสนใจมความส าคญ 4 ประการคอ o การตดสนใจเปนเครองวดแตกตางระหวางผบรหารกบผปฏบต o การตดสนใจเปนมรรควธน าไปสเปาหมายขององคการ o การตดสนใจเปนเสมอนสมองขององคการ o การตดสนปญหาเปนกลยทธการแกปญหาในอนาคต

ประเภทและองคประกอบของการตดสนใจ - บารนารด แบงการตดสนใจตามทมาของเรองเพอตดสนใจ 3 ประเภทคอ

o การตดสนใจเพอใหเกดความเขาใจตรงกน o การตดสนใจตามเรองทผใตบงคบบญชาสงเรองมาใหพจารณา o การตดสนใจเชงสรางสรรค (เปนการตดสนใจทเกดจากความคดรเรมของผบงคบบญชาเปน

ส าคญ) - แมสซ แบงการตดสนใจโดยตวบคคลออกเปน 2 ประเภทคอ

o การตดสนใจโดยคนคนเดยว o การตดสนใจโดยกลม

- มอรเฟท แบงการตดสนใจตามจดมงหมายเปน 3 ประเภทคอ o การตดสนใจทเกดขนประจ า o การตดสนใจเพอการปรบเปลยน o การตดสนใจเพอนวตรกรรมใหม

องคการและการจดการ 35

- แนวคดของมอรเฟทสอดคลองกบผบรหารยคใหมทตองตดสนใจเพอปรบเปลยนองคการ โดยเปลยนองคการแบบระบบราชการสองคการปรบตว

- โจนส แบงการตดสนใจตามลกษณะการวางแผนไว 2 ประเภทคอ o การตดสนใจทก าหนดโปรแกรมไวลวงหนา o การตดสนใจทไมไดก าหนดโปรแกรมไวลวงหนา

- การตดสนใจทก าหนดโปรแกรมไวลวงหนา เปนการตดสนใจในงานทท าบอยซ าซากและงานประจ า ซงสวนใหญหมายถง กฏ ระเบยบขอบงคบ ขนตอนการปฏบตงานและมาตรฐานการท างาน

- การตดสนใจทไมไดก าหนดโปรแกรมไวลวงหนา เปนการตดสนใจทแปลกใหม ไมมโคร งสราง ไมมกฏระเบยบ ไมใชงานประจ า ผบรหารจงตองคนหาแนวทางการตดสนใจเพอแกปญหานนๆ

- การตดสนใจมองคประกอบ 4 ประการคอ ผท าการตดสนใจ, ประเดนปญหาทตองตดสนใจ, ทางเลอกตางๆ ทบรรลเปาหมายได, สภาวการณทท าการตดสนใจ

- ผท าการตดสนใจ เปนองคประกอบทส าคญทสด - สภาวการณทท าการตดสนใจ แบงออกเปน สภาวการณทแนนอน, สภาวการณทเสยง,สภาวการณทไม

แนนอน ทฤษฏการตดสนใจ

- ทฤษฏการตดสนใจเปนแนวทางทมเหตผลในการเลอกทางเลอกทดทสด ซงจ าแนกไดเปน 2 ประเภทคอ ทฤษฏการตดสนใจจ าแนกตามวธการตดสนใจ และทฤษฏการตดสนใจตามบคคลทตดสนใจ

- ฮลด จ าแนกทฤษฏการตดสนใจตามวธการตดสนใจเปน 3 วธคอ o ทฤษฏการตดสนใจโดยการคาดการณ (Predictive Decision Theories) o ทฤษฏการตดสนใจโดยพรรณา (Descriptive Decision Theories) o ทฤษฏการตดสนใจโดยก าหนดความ (Prescriptive Decision Theories)

- ทฤษฏการตดสนใจโดยการคาดการณ มการใชเทคนคการคาดการณและการพยากรณประกอบการตดสนใจ เชน การพยากรณโดยใชแนวโนม

- ทฤษฏการตดสนใจโดยพรรณา มการใชกระบวนการวจยเปนเครองมอในการตดสนใจ บางครงเรยกการตดสนใจแบบนวา การตดสนใจเชงประจกษ หรอการตดสนใจดวยวธการทางวทยาศาสตร

- ทฤษฏการตดสนใจโดยก าหนดความ เปนทฤษฏทค านงถงวาแนวทางการตดสนใจ ควรจะเปนหรอนาจะเปนอยางไรจงจะสามารถบรรลเปาหมายทตองการตดสนใจได

- กลธน ธนาพลศธร ไดจ าแนกทฤษฏการตดสนใจตามวธการตดสนใจออกเปน 2 ประเภทคอ o ทฤษฏการตดสนใจแบบปทสสถานหรอก าหนดความ (Normative/Prescriptive Decision Theories) o ทฤษฏการตดสนใจแบบพรรณาความหรอพฤตกรรม (Descriptive / Behavioral Decision

Theories) - ทฤษฏการตดวสนใจแบบปทสสถาน มลกษณะส าคญคอ จะค านงถงแนวทางการตดสนใจ “นาจะเปน”

หรอ “ควรจะเปน” เชนใดจงจะสามารถบรรลถงเปาหมายทตองการตดสนใจได การตดสนใจวธนขนอยกบมาตรฐานความพงพอใจของบคคลแตละคนทเปนผตดสนใจชขาดมาตรฐานหรอหลกเกณฎดงกลาวจะเปนเครองก าหนดวาควรจะตดสนใจอยางไรจงจะดทสด

- ทฤษฏการตดสนใจแบบพรรณาความหรอพฤตกรรม เปนทฤษฏการตดสนใจเพอแกปญหาหนงๆ เพอใหไดผลสมฤทธใมวาผลของการตดสนใจจะเปนทชนชอบหรอพงพอใจของผตดสนหรอไมกตาม เปนการตดสนใจอยางมเหตผลเปนทยอมรบของคนทวไป

- ทฤษฏการตดสนใจจ าแนกตามบคคลทตดสนใจ แบงออกเปน การตดสนใจคนเดยว และการตดสนใจโดยกลม

- ทฤษฏการตดสนใจทมงความรวดเรวและมประสทธภาพเปนส าคญ คอ การตดสนใจโดยคนๆ เดยว กระบวนการตดสนใจ

- ฟลปโป แบงกระบวนการตดสนใจเปน 5 ขนตอนไดแก o การระบและวเคาะหปญหา

องคการและการจดการ 36

o การก าหนดแนวทางแกปญหาไวหลายๆ ทาง o การรวบรวมและวเคราะหขาวสารขอมลเกยวกบทางเลอกตางๆ o เลอกตดสนใจแนวทางแกปญหาทถกตองหรอดทสด o การน าการตดสนใจนนไปปฏบตใหบรรลผล

- ธนชย ยมจนดา แบงกระบวนการตดสนใจเปน 4 ขนตอนไดกแก o การระบและวเคราะหปญหา o การแสวงหาหรอคนหาทางเลอกตางๆ ในการแกปญหา o การวเคราะหและประเมนทางเลอกตางๆ ทก าหนด o เลอกทางเลอกทจะน าไปใชแกปญหา

- สรปกระบวนการตดสนใจ 5 ขนตอนคอ o การระบปญหา o การวเคราะหปญหา o การคนหาทางเลอก o การประเมนทางเลอก o การตดสนใจเลอก

ตวแบบการตดสนใจทางการบรหาร ตวแบบการตดสนใจโดยเหตผล

- ตวแบบการตดสนใจโดยเหตผล เปนการตดสนใจทอยบนพนฐานของผลไดสงสด กลาวคอ เปนการใชคาใชจายนอยทสดเพอใหเกดผลตอบแทนสงสด โดยไดรบผลกระทบมาจากแนวคดทางเศรษฐศาสตรเปนส าคญ

- ตวแบบการตดสนใจโดยเหตผลมลกษณะส าคญคอ o มงสความส าเรจตามเปาหมายขององคการ o มงสเงอนไขความแนนอนของทกๆ ทางเลอก o มงผลตอบแทนทางเศรษฐกจสงสด o มงสผลประโยชนสงสดขององคการ

ตวแบบการตดสนใจโดยความพงพอใจ - ตวแบบการตดสนใจโดยความพงพอใจ เปนตวแบบการตดสนใจทสอดคลองกบสถานการณและความเปน

จรงมากทสด โดยยดหลกความพงพอใจของผทเกยวของทงผบรหารและผปฏบตงานเปนส าคญ ตวแบบการตดสนใจโดยสวนเพม

- ตวแบบการตดสนใจโดยสวนเพม เปนตวแบบทเชอวาการเปลยนแปลงทละเลกละนอยน ามาซงการเปลยนแปลงทยงใหญ และไมกอใหเกดผลลบตอองคการ เปนการตดสนใจทเสยงนอยทสด และประหยดทสด

- ลกษณะการตดสนใจโดยสวนเพมม 2 ประการคอ o ไมมการก าหนดวตถประสงค (การก าหนดวตถประสงคและทางเลอกจะเปนกจกรรมทด าเนนไป

พรอมๆ กน) o เปนทางเลอกมากกวาทฤษฏ

- การตดสนใจโดยสวนเพมสวนใหญเปนการตดสนใจโดยใชฐานเดมหรอประสบการณเดมเปนส าคญ ตวแบบการตดสนใจโดยความไมแนนอน

- ตวแบบการตดสนใจโดยความไมแนนอน หรอตวแบบไมมโครงสรางชดเจน เปนตวแบบทอธบายวา ผบรหารทดควรสามารถตดสนใจในอนาคตทมภาวะมดมวและไมแนนอนได เปนการตดสนใจแบบไมมแผนงานลวงหนา

- เทคนคทใชในการบรหารความไมแนนอนคอ SWOT

องคการและการจดการ 37

- ผท าการตดสนใจทมประสทธภาพและประสทธผลจ าเปนตองค านงถงความสมพนธระหวางความเชอในความสมพนธเชงเหตผล และความเปนไปไดของผลลพธ โดยมรปแบบการตดสนใจ 4 แบบคอ ตวแบบคณตศาสตร, ตวแบบประนประนอม, ตวแบบดลยพนจ, ตวแบบดลใจ

- ตวแบบคณตศาสตร เปนการตดสนใจภายใตความเชอทวา มความสมพนธเชงเหตผลแนนอน และความเปนไปไดของผลลพธแนนอน

- ตวแบบประนประนอม เปนการตดสนใจภายใตความเชอทวามความสมพนธเชงเหตผลแนนอน และความเปนไปไดของผลลพธไมแนนอน

- ตวแบบดลยพนจ เปนการตดสนใจภายใตความเชอทวามความสมพนธเชงเหตผลไมแนนอน และความเปนไปไดของผลลพธแนนอน

- ตวแบบดลใจ เปนการตดสนใจภายใตความเชอทวาความสมพนธเชงเหตผลไมแนนอน และความเปนไปไดของผลลพธไมแนนอน

ตวแบบการตดสนใจโดยนวตกรรมและการเรยนร

- จดเนนของนวตรกรรมทส าคญม 3 ประการคอ ผถอหน, พนกงานและลกคา เทคนคการตดสนใจ เทคนคการตดสนใจเชงปรมาณ

- เทคนคการตดสนใจแบงออกเปน เทคนคการตดสนใจเชงปรมาณและเทคนคการตดสนใจเชงคณภาพ - เทคนคการตดสนใจเชงปรมาณเปนเทคนคทใชสถต ตวเลขและตวแบบคณตศาสตรในการตดสนใจ

ประกอบดวยแขนงการตดสนใจ และผลตอบแทนทคาดหวง - เทคนคการตดสนใจเชงปรมาณ ไดแก แขนงการตดสนใจ, ผลตอบแทนทคาดหวง

เทคนคการตดสนใจเชงคณภาพ - การตดสนใจเชงคณภาพ เปนเทคนคทใชทกษะความร สตปญญา และประสบการณของผท าการตดสนใจ

เปนส าคญ ไดแก การระดมสมอง, มตเอกฉนท, เทคนคเดลฟาย และกลมคณภาพงาน - การระดมสมอง เปนวธการรวบรวมขอมลทเกาแกทสดวธหนง ซงมประสทธผลมากในการกอใหเกด

ความคดใหมๆ คดคนโดย อเลก เอฟ ออสบอรน - กลมคณภาพ เปนการตดสนใจโดยใชกลมเขามามสวนรวม เปนการตดสนใจโดยกลมขนาดเลก - กระบวนการของกลมคณภาพสามารถสรปเปนวงจรคณภาพ 4 ประการคอ PDCA(Plan, Do, Check, Action)

การจดองคการ แนวคดเกยวกบการจดองคการ ความหมายของการจดองคการ

- การจดองคการ หมายถง การจดโครงสรางใหเปนระบบโดยการใชทรพยากรใหเกดประโยชนสงสด เพอบรรลวตถประสงคขององคการทก าหนดไว

- ฟลปโป อธบายวา การจดองคการประกอบดวยความสมพนธขนมลฐาน 3 ประการคอ ความรบผดชอบ, อ านาจหนาท และความพรอมทจะใชตรวจสอบ

- แมคลาน อธบายวา การจดองคการคอ การวางระเบยบใหกจกรรมตางๆ ขององคการสมดลยกนโดยก าหนดวาใครมหนาทท าอะไร และมอ านาจหนาทและความรบผดชอบอยางไร

- คนซและโอดอนแนล อธบายวา การจดองคการจะเกยวของกบการจดการเกยวกบอ านาจหนาทและความรบผดชอบหมายรวมถงการจดการตามแนวดงและแนวนอน

- จากความหมายของนกวชาการเกยวกบการจดองคการสรปไดวา o การจดองคการเปนเรองทเกยวของกบจดมงหมาย o การจดองคการเปนการก าหนดกจกรรมเฉพาะอยางทจ า เปนเพอใหการด าเนนการส าเรจตาม

เปาหมายทก าหนดไว o การจดกลมกจกรรมใหเปนระบบโดยการจดกจกรรมทเหมอนกนมาไวในหมวดหมเดยวกน

องคการและการจดการ 38

o การจดความสมพนธ โดยเปนการก าหนดแบบแผนความสมพนธของงาน หนวยงาน บคคล อ านาจหนาท สายการบงคบบญชา การตดตอสอสาร การรายงาน และการประสานงาน

- โครงสรางองคการ หมายถง การจดความสมพนธระหวางองคประกอบของกจกรรมและกลมกจกรรมเปนความสมพนธทงในแนวดงและแนวนอน

ความส าคญของการจดองคการ - ความส าคญของการจดองคการไดแก

o เพอเปนเครองมอในการบรรลวตถประสงคขององคการ o เพอแสดงใหเหนถงต าแหนงงาน o เพอแสดงใหเหนถงการจดกลมของกจกรรม o เพอแสดงใหเหนระบบเชอมโยงการวางแผนและการควบคม o เพอแสดงใหเหนระบบการตดสนใจขององคการ

ปจจยสถานการณทมผลตอการจดองคการ

- ปจจยสถานการณทมผลตอการจดองคการไดแก กลยทธ, สภาพแวดลอม, ขนาดและวงจรชวตองคการ, เทคโนโลย, ความเกยวพนของงาน

- ขนาดและวงจรชวตขององคการ แบงออกเปนวยแรกเกด, วยเดก, วยกลางคน,วยผใหญ - การรวมอ านาจขององคการในวยกลางคน จะมการกระจายอ านาจสระดบหนวยงาน สวนวยผใหญจะเปน

การบงคบกระจายอ านาจ - การแบงงานในวยกลางคน จะเปนการท างานตามความช านาญเฉพาะดาน สวนวยผใหญจะเปนการท างาน

เลกๆ ตามค าอธบายงาน - ความเปนทางการของวยกลางคน จะใชคมอนโยบายและระเบยบการท างาน - การบรหารในวยเดกจะมสายงานหลกและทปรกษาบาง วยกลางคนจะมสายงานหลกทปรกษาและ

สนบสนน สวนวยผใหญจะมทกฝายและใหญเกนไป - ระบบการจดการภายในของวยกลางคนจะมระบบควบคมเดนชดและรายงาน สวนวยผใหญจะมระบบ

วางแผนการเงนและบคคลเพมขน - ทมงานในวยเดกจะมเฉพาะผน าระดบสง สวนวยกลางคนจะใชผประสานงานและทมงานเฉพาะกจ สวนวย

ผใหญจะมผบรหารสวนลางและพนกงานเปนอปสรรค - การผลตจ านวนนอย ใชโครงสรางรวมแบบสงม ชวต, การผลตจ านวนมากใชโครงสรางรวมแบบ

เครองจกรกล และการผลตอยางตอเนองใชโครงสรางรวมแบบสงมชวต การจดโครงสรางองคการ แนวคดการจดโครงสรางองคการ

- การจดโครงสรางองคการ หมายถง การจดแบงงาน จดกลมกจกรรมออกเปนแผนกงานโดยแสดงใหเหนถงความสมพนธระหวางแผนกงานในแนวดงและแนวนอน

- การจดโครงสรางขององคการม 4 ขนตอนคอ o แบงงานหรอกจกรรมในองคการออกเปนแผนกงานหรอหนวยงานยอย o จดระบบหนวยงานดงกลาวโดยยดหลกการแบงงานตามความเหมาะสม o มการมอบหมายอ านาจหนาทในแตละต าแหนงงานอยางชดเจน ก าหนดการตรวจสอบ การ

รายงานและการประสานงาน o จดใหมหนวยงานทปรกษาตามความเหมาะสมในแตละกรณไป

ประเภทโครงสรางองคการ - โครงสรางองคการแบงไดเปน 4 ประเภทไดแก

o โครงสรางแบบงานหลก o โครงสรางแบบหนาทการงานเฉพาะอยาง o โครงสรางแบบหนวยงานหลกและหนวยงานทปรกษา

องคการและการจดการ 39

o โครงสรางแบบคณะกรรมการ - โครงสรางแบบงานหลก เปนโครงสรางซงจดท าขนแบบงายๆ โดยมผบงคบบญชาสงสดอยคนเดยว มสาย

การบงคบบญชาลดหลนลงมาตามล าดบอยางชดเจน รวาใครบงคบบญชาใครในแตละหนวยงาน หนวยงานระดบเดยวกนเปนอสระจากกนไมกาวกายงานกน และมเฉพาะหนวยงานหลก เหมาะกบองคการขนาดเลก

- โครงสรางทจดใหมหนวยงานหลก และหนวยงานทปรกษา แยกออกจากกนเพอใหการบรหารองคการเปนไปอยางมประสทธภาพ สงเสรมใหเกดความช านาญเฉพาะดาน ลดภาระผบรหารในดานการคดเพราะมหนวยงานทปรกษาท าหนาทน แตมปญหาในดานการประสานงาน และความเขาใจในงานซงกนและกน

- โครงสรางองคการแบบงานหลกและทปรกษา เปนโครงสรางทจดใหมเจาหนาทงานหลกและทปรกษาอยในหนวยงานเดยวกน เพอท างานรวมกนอยางใกลชด สะดวกในการบงคบบญชาและประสานงาน แตอาจเกดขอขดแยงระหวางเจาหนาททง 2 ฝายได

- โครงสรางองคการแบบคณะกรรมการ เปนการก าหนดใหบคคลหลายๆ คนมารวมรบผดชอบในรปคณะกรรมการเพอพฒนาปญหาและตดสนใจในการบรหารงานรวมกน กอใหเกดความรอบคอบในการตดสนใจและความรวมมอประสานงานในหนวยงานไดดยงขนแตอาจจะสนเปลองเวลา คาใชจายและกอใหเกดความลาชาได

หลกการจดโครงสรางองคการในแนวดง - การจดองคการในแนวดงมหลกการทส าคญ 4 ประการคอ

o หลกเอกภาพในการบงคบบญชา o หลกขอบขายการควบคม o หลกก าหนดสายการบงคบบญชา o หลกการรวมอ านาจและกระจายอ านาจ

- สายการบงคบบญชามลกษณะส าคญ 3 ประการคอ o ความสมพนธในแงอ านาจหนาท o ความสมพนธในแงความรบผดชอบ o ความสมพนธในแงการตดตอสอสาร

- การรวมอ านาจ เหมาะสมกบองคการทมสภาพแวดลอมทแนนอน ไมมการเปลยนแปลงมากนก มการท างานซ าซอนกนนอยมาก การปฏบตใชความช านาญพเศษสง และมความสะดวกสบายในการรายงานผลการปฏบตงาน

หลกการจดโครงสรางองคการในแนวนอน - การจดโครงสรางองคการในแนวนอน มหลกการทส าคญ 2 ประการคอ หลกการจดแผนกงาน และ

หลกการประสานงาน - หลกการจดแผนกงาน แบงออกเปน การจดแผนกงานแบบหนาท, แบบผลตภณฑ, แบบทม, แบบเมตรกซ,

แบบเครอขาย, แบบหนวยธรกจกลยทธ - การจดแผนกงานแบบเครอขาย หมายถงการจดแผนกงานทมหนวยธรกจหลกของบรษทไวทสวนกลางหรอ

เปนโบรกเกอร แลวกระจายหนวยงานธรกจยอยตามหนาทในพนทตางๆ โดยไมรวมไวทเดยวกนแตมลกษณะเครอขายความสมพนธ

- การจดองคการแบบเครอขาย มงสการลดขนาดขององคการ เพอกอใหเกดประสทธภาพในการท างานและลดคาใชจายลง มงสองคการเสมอนจรงมากขน

- การประสานงาน หมายถง การจดระเบยบวธการท างานเพอลดความซ าซอน และลดความขดแยงในองคการ รวมทงเปนการสรางความเปนน าหนงใจเดยวกนเพอกอใหเกดประสทธภาพ

- การประสานงานแบงออกเปน 2 ประเภทคอ การประสานงานภายในองคการและการประสานงานภายนอกองคการ

การออกแบบองคการและวฒนธรรมองคการกบการจดองคการ การออกแบบองคการ

องคการและการจดการ 40

- การออกแบบองคการ เปนกระบวนการเลอกโครงสรางองคการใหดทสด แลวน าไปปฏบตการใหบรรลภารกจ และวตถประสงคขององคการ

- การออกแบบองคการม 2 รปแบบคอ องคการแบบระบบราชการ และองคการแบบปรบตว - องคการระบบราชการแบงออกเปน 3 ลกษณะคอ

o ระบบราชการแบบเครองจกร o ระบบราชการแบบวชาชพ o ระบบราชการแบบหนวยธรกจ

- องคการแบบปรบตวหรอองคการแบบสงมชวตแบงไดเปน 2 ลกษณะคอ โครงสรางอยางงาย, โครงสรางแบบชวคราว

วฒนธรรมองคการ

- วฒนธรรมองคการ หมายถง ความคดความเชอและคานยมทเกอหนนตอการด าเนนงานขององคการใหบรรลวตถประสงคของการจดองคการอยางมประสทธภาพ

การจดการทรพยากรมนษย แนวคดทวไปเกยวกบการจดการทรพยากรมนษย ความหมายและความส าคญของการจดการทรพยากรมนษย

- ทรพยากรมนษย (Man) มความส าคญมากทสดในบรรดา 5M (Man, Money, Machine, Material, Management)

- ลอเรนซ แอปปล : การตดการทรพยากรมนษยคอ การวางแผนและการก าหนดกระบวนการเกยวกบทรพยากรมนษย ในการศกษาวจยและพฒนานโยบายและเทคนคในการจดการทรพยากรมนษยรวมทงการพฒนาความสามารถของบคคลในองคการ

- สกจ จลละนนท: การจดการทรพยากรมนษย คอ กระบวนการเกยวกบการวางนโยบาย การวางแผนโครงการ ระเบยบและวธด าเนนการเกยวกบตวบคคลหรอเจาหนาททปฏบตงานในองคการเพอใหไดมาใชประโยชนและบ ารงรกษาไวซงทรพยากรมนษยทมประสทธภาพและมปรมาณเพยงพอเพ อใหการปฏบตงานบรรลผลส าเรจตามวตถประสงค

- สมพงษ เกษมสน: การจดการทรพยากรมนษย คอ การจดการเกยวกบทรพยากรมนษยนบตงแตการสรรหาทรพยากรมนษยเขาปฏบตงาน การดแล การบ ารกรกษา จนกระทงพนไปจากการปฏบตงาน

- การจดการทรพยากรมนษยคอ การท ากจกรรมใหไดคนดมความสามารถเขามาท างานจดวางระบบการใชทรพยากรมนษยใหเหมาะสมกบงาน ในหนวยงานและเวลาทตองการ จดสภาพการท างานใหมความปลอดภย สะดวกสบาย เกดความพงพอใจและมความสขกบการปฏบตงาน

- การจดการทรพยากรมนษยทดคอ สามารถสรางความพงพอใจใหกบทงฝายองคการและบคลากรหรอทรพยากรมนษย

ขอบขายของการจดการทรพยากรมนษย - เปาหมายของการจดการทรพยากรมนษยทองคการตองการจะบรรลประกอบไปดวย

o มการท างานอยางมประสทธภาพ o มการท างานอยางมประสทธผล o ทรพยากรมนษยมความพงพอใจในการท างานรวมกน

- กจกรรมของการประสานความพยายามของทรพยากรมนษยในองคการใหปฏบตงานบรรลผลส าเรจประกอบไปดวย

o การใหค าแนะน า o การใหความชวยเหลอ o การใหบรการ o การควบคม

องคการและการจดการ 41

หลกการจดการทรพยากรมนษย - การจดการทรพยากรมนษย ตองยดหลกคณธรรม โดยประเมนเฟนหาผมความรความสามารถ และม

คณสมบตครบถวนทสดตามทองคการตองการ โดยไมค านงถงความสมพนธสวนตวและการเมอง - การจดการทรพยากรมนษยตามหลกคณธรรมยดหลกส าคญในการจดการ 4 ประการคอ

o หลกความเสมอภาค o หลกความสามารถ o หลกความมนคง o หลกความเปนกลางทางการเมอง

- ในทางปฏบตอาจยงตองใชระบบอปถมภควบคไปกบคณธรรมในบางกรณ เชนการจดการในระดบประเทศในต าแหนงทางการเมอง การบรหารราชการลบจ าเปนตองแตงตงบคคลทใกลชดไวใจไดเขามาท างาน ในดานเอกชนอาจจ าเปนส าหรบการแตงตงทมงานบรหารมออาชพ

- การจดการทรพยากรมนษยระบบอปถมภ จ าแนกออกเปน 3 ลกษณะคอ ระบบชบเลยง, ระบบเลนพวก, ระบบชอบพอเปนพเศษ

- ระบบชบเลยง เปนระบบอปถมภโดยมลกษณะการสบทอดต าแหนงโดยสายโลหตของครอบครว - ระบบเลนพวก เปนระบบอปถมภโดยมลกษณะการชกจงวงศาคณาญาตเขามาท างาน ซงเปนการจดการ

ทรพยากรมนษยเพอชบเลยงผทมสายสมพนธเปนครอบครวเดยวกน - ระบบชอบพอเปนพเศษ เปนระบบอปถมภทมลกษณะแตงตงคนทโปรดปรานใกลชดลงในต าแหนงส าคญๆ

ปญหาและอปสรรคในการจดการทรพยากรมนษย - ปญหาและอปสรรคระดบประเทศบางปญหาอาจมความเชอมโยงไปเปนปญหาอปสรรคของการจดการ

ทรพยากรมนษยในระดบองคการ เชน ปญหาเกยวกบการใหโอกาสทางการศกษาไมไดทวถง - ปญหาและอปสรรคของการจดการทรพยากรมนษยในระดบประเทศแบงออกเปนปญหาและอปสรรคท

เกดจากปจจยกระแสการเปลยนแปลงภายนอกประเทศและภายในประเทศ - ปญหาและอปสรรคทเกดจากปจจยแวดลอมภายในองคการไดแก

o นโยบายการจดการทรพยากรมนษย o การวางแผนทรพยากรมนษย o การจดโครงสรางองคการ o ความเปนผน าของผบรหาร o การควบคมทและการตรวจสอบ o ฐานะทางการเงนของกจการ

การวางแผนทรพยากรมนษย ความหมายและความส าคญของการวางแผนทรพยากรมนษย

- การวางแผนทรพยากรมนษยในองคการมความหมายครอบคลมถงสวนประกอบทส าคญดงนคอ o การคาดคะเนลวงหนาถงความตองการทรพยากรมนษยในองคการวาจะตองการทรพยากร

มนษยจ านวนเทาใด o การพฒนาทรพยากรมนษยและการใชทรพยากรมนษยทมอยในหนวยงานใหไดประโยชนสงสด o การศกษาวจยทรพยากรมนษย เพอมาตรการและโครงการปรบปรงระบบการจดการทรพยากร

มนษย อนจะเปนการจงใจใหผปฏบตงานในองคการท างานไดอยางมประสทธภาพ - การวางแผนทรพยากรมนษยประกอบดวย

o การประมวลทกษะของทรพยากรมนษยทอยในองคการ o วเคราะหเพอคาดคะเนจ านวนทรพยากรมนษยทตองการ o วเคราะหเพอคาดคะเนการเพมหรอตดทอนทรพยากรมนษย o วคราะหความตองการในการฝกอบรม และการพฒนาทรพยากรมนษยตามแผนขององคการ

- ความส าคญของการวางแผนทรพยากรมนษยไดแก o ชวยใหองคการบรรลความส าเรจตามเปาหมายในการจดการ

องคการและการจดการ 42

o ชวยใหการใชทรพยากรมนษยเปนไปอยางมประสทธภาพ o ชวยใหผบรหารมความเชอมนในการบรหารงานมากขน o ชวยขจดความขดแยงทอาจเกดขนในองคการ o ชวยใหผบรหารสามารถตรวจสอบความส าเรจของเปาหมายดานทรพยากรมนษยได

- การวางแผนทรพยากรมนษยขององคการในปจจบนมกประสบปญหาส าคญ 3 ประการคอ o ในดานปรมาณ (มทรพยากรมนษยเกนความตองการหรอไมเพยงพอ) o ในดานคณภาพของทรพยากรมนษย o ในดานการใชทรพยากรมนษย (ใชทรพยากรมนษยไมเหมาะสมกบความรความสามารถ)

กระบวนการวางแผนทรพยากรมนษย - กระบวนการวางแผนทรพยากรมนษย เปนกระบวนการตดสนใจเกยวกบทรพยากรมนษยในอนาคต โดย

อาศยขอมลสนบสนนจากอดตในการคาดคะเนแนวโนมในอนาคต - กระบวนการวางแผนทรพยากรมนษยเรมจากการพจารณาวตถประสงคและกลยทธของกจการ เพอ

ก าหนดกรอบในการพยากรณความตองการของทรพยากรมนษยและการสนองความตองการทงจากสภาวะแวดลอมภายในและภายนอกองคการ

- กระบวนการในการวางแผนทรพยากรมนษยจ าแนกออกไดเปน 4 ขนตอนคอ ขนเตรยมการ, ขนก าหนดแผน, ขนปฏบตตามแผน, ขนประเมนแผน

- ในขนของการเตรยมการเพอการวางแผนทรพยากรมนษย ผวางแผนจะตองด าเนนการดงน o ศกษาวเคราะหสภาพหรอสถานการณปจจบนทงภายในและภายนอกองคการ o การก าหนดเปาหมายของการพฒนาทรพยากรมนษย o พจารณาความสอดคลองของวตถประสงคองคการกบเปาหมายทรพยากรมนษย o ก าหนดสภาพการณทตองการในอนาคต o การก าหนดนโยบายทรพยากรมนษย

- ขนก าหนดแผนตองด าเนนการเปนขนตอน 4 ขนตอนดงนคอ o ก าหนดทางเลอก o วเคราะหทางเลอก o เลอกทางเลอก o ก าหนดแผน

ปจจยในการพยากรณทรพยากรมนษย - ปจจยภายนอกทใชในการพยากรณทรพยากรมนษยไดแก ตลาดแรงงาน, การขยายตวทางอตสาหกรรม,

ระเบยบกฏหมายตางๆ ทเกยวของ, เทคโนโลย, สภาวะทางเศรษฐกจและสภาวะสงคม - ปจจยภายในทใชในการพยากรณทรพยากรมนษยจ าแนกออกเปนสองสวนคอ ปจจยทเกดจากก าร

ตดสนใจขององคการ และปจจยทเปนตวแปรในดานทรพยากรมนษยโดยตรง - ปจจยภายในทเกดจากการตดสนใจขององคการไดแก การขยายขนาดขององคการ, การกระจายอ านาจ

การบรหาร, การเปลยนแปลงทางดานเทคโนโลยและกระบวนการผลต, การเปลยนแปลงนโยบายใหม - ปจจยทเกดจากทรพยากรมนษยโดยตรง ไดแก การโยกยายต าแหนงภายใน, อตราการเขาออก, การ

เกษยนอาย, การตาย การพยากรณความตองการทรพยากรมนษย

- การพยากรณความตองการทรพยากรมนษยขององคการสามารถกระท าไดหลายวธคอ o การพยากรณโดยผเชยวชาญ o การพยากรณโดยการคาดคะเนแนวโนม o การวเคราะหงบประมาณและการวางแผน o การวเคราะหการด าเนนการขององคการน ารอง o การพยากรณฐานศนย o การพยากรณจากเบองลางสเบองบน

องคการและการจดการ 43

o การพยากรณโดยใชตวแปรทมความสมพนธกบทรพยากรมนษย o การพยากรณโดยใชสถานการณจ าลอง o การพยากรณโดยใชแบบจ าลองของมารคอฟ

- การวเคราะหงบประมาณและการวางแผน เปนวธการพยากรณความตองการทรพยากรมนษย โดยการเจาะลกลงไปถงงบประมาณและแผนงาน

- การพยากรณโดยใชแบบจ าลองของมารคอฟ เปนวธการพยากรณความตองการทรพยากรมนษยทน าหลกการทางคณตศาสตรมาประยกตใชในการวเคราะหการเปลยนแปลงของทรพยากรมนษยในอนาคต โดยพจารณาการวางแผนทรพยากรมนษยเปนรายบคคลวาในชวตการท างานของเขาจะเปลยนแปลงอยางไร และไปสจดใดในระยะเวลาเทาใด

- เทคนคในการพจารณาความตองการทรพยากรมนษยในระดบผบรหารทนยมใชกนแพรหลาย คอ การพจารณาความตองการโดยอาศยรายละเอยดของบทบาทในต าแหนงงาน (Role Description)

- กระบวนการในการพฒนาทรพยากรมนษยประกอบไปดวย o วเคราะหปจจยแวดลอม o วเคราะหและประเมนทรพยากรมนษยทม o วเคราะหและประเมนแหลงทรพยากรมนษย o วเคราะหความตองการ o พยากรณความตองการ o สรางความสมดลระหวางอปสงคและอปทาน

- การพยากรณความตองการทรพยากรมนษยเพอวางแผนบรรจทดแทนอยางเปนระบบ อาจใชผงการบรรจทดแทน, แบบฟอรมการบรรจทดแทน และจดท าการดจดการตรวจนบทรพยากรมนษย

การสรรหาทรพยากรมนษย แนวคดของการสรรหาทรพยากรมนษย

- การสรรหาทรพยากรมนษยมกประสบปญหาในเรองเวลาทตองการ และสถานททตองการทรพยากรมนษยใน 2 ระดบคอ ผบรหารระดบสงและผบรหารระดบกลาง เนองจากมกยายงานบอยเพอความกาวหนาของพวกเขา

- ปญหาในการสรรหาทรพยากรมนษยไดแก o การสรรหาทรพยากรมนษยทงของภาครฐและภาคเอกชนมคาใชจายสงมาก o ผทมหนาทในการสรรหาทรพยากรมนษยอาจมอคตตอคณสมบตของผสมครบางรายหรอบาง

กลม o ผสมครบางรายอาจมอคตตอหนวยงานในเรองคาจาง สถานทท างาน และความสะดวกสบาย

- สงทหนวยงานภาครฐและภาคเอกชนควรไดด าเนนการ o ควรจดตงหนวยงานจดหางานกลางเพอใหบรการแกหนวยงานทงภาครฐและเอกชนและผสมคร

งาน o องคการความท าความเขาใจหรอใหความรกบผทมหนาทในการสรรหาทรพยากรมนษย

แหลงในการสรรหาทรพยากรมนษย - แหลงในการสรรหาทรพยากรมนษย โดยทวไปม 2 แหลงคอ แหลงภายนอกและแหลงภายในองคการ - การสรรหาทรพยากรมนษยจากแหลงภายนอกอาจสรรหาไดจากแหลงตอไปนคอ ส านกงานจดหางาน,

ประกาศรบสมครทวไป, สถาบนการศกษา, ตดตอสหภาพแรงงาน, บรษทรบจางปรกษาทางบรหาร, ผสมครเขามาสมครเอง, ผสมครเขยนจดหมายมาสมครเอง, การสรรหาจากขอมลคอมพวเตอร, แหลงอนๆ เชน นทรรศการแรงงาน เปนตน

กระบวนการในการสรรหาทรพยากรมนษย - กระบวนการในการสรรหาทรพยากรมนษย ประกอบดวยขนตอนตอไปน

o ขนการวางแผนการสรรหา o ขนการพฒนากลยทธการสรรหา

องคการและการจดการ 44

o ด าเนนกจกรรมการสรรหา o ประเมนผลการสรรหา

- การประเมนผลการสรรหา ประกอบไปดวยขนตอนยอยดงนคอ o ประเมนจ านวนต าแหนง ทไดรบการบรรจทดแทนต าแหนงทวาง o ประเมนคาใชจายทใชในการสรรหาวามความคมคาหรอไม o ประเมนเวลาทใชในการสรรหา o ประเมนประสทธผลของการสรรหา

การคดเลอกทรพยากรมนษย - การคดเลอกบคลากรจ าเปนตองกระท าดวยความยตธรรม โดยใชระบบคณภาพทเรยกวา Merit System - การคดเลอกทรพยากรมนษยโดยใชระบบคณธรรมมอยหลายวธดวยกนคอ การสอบขอเขยน การสอบ

สมภาษณ การสอบทกษะทางสงคม การวดความสามารถในการปฏบตหนาท การวดความมอาวโส การเปรยบเทยบความสามารถระหวางผรวมงาน

- ลกษณะขอสอบทออกในการสอบขอเขยนทดจะตองมลกษณะดงนคอ o เปนปรนย o มความสมบรณในสงทควรวดความรความสามารถ o มเหตผลทเชอถอได

การธ ารงรกษาและพฒนาทรพยากรมนษย แนวคดเกยวกบการธ ารงรกษาทรพยากรมนษย

- หลกการทส าคญของการธ ารงรกษาทรพยากรมนษยทส าคญคอ การสราง และรกษาความสมดลของทรพยากรมนษยทมคณคาขององคการใหคงมอยในองคการในระดบทเพยงพอตอการปฏบตงานอยางตอเนองตลอดไปทงในระยะสนและระยะยาว

วธการในการธ ารงรกษาทรพยากรมนษย - การธ ารงรกษาทรพยากรมนษยกระท าไดโดยการจดใหมการพฒนาทรพยากรมนษย การประเมนผลการ

ปฏบตงานและสวสดการอยางมประสทธภาพ - การสวสดการควรตองยดหลกการดงนคอ

o สนองความตองการของทรพยากรมนษยสวนใหญ o ใหโดยสม าเสมอ คอจดใหมอยางตอเนองตามเกณฑทพงจะไดรบในทกโอกาส o จดใหมสวสดการทตรงกบความตองการของผปฏบตงาน o ยดหลกประหยดและเสรมสรางใหบคคลชวยตนเอง o ยดหลกแหงการบ ารงขวญ o มความยตธรรมทงกบทรพยากรมนษยและองคการ o สะดวกตอการปฏบต พยายามขจดขนตอนทยงยากซบซอนออกไป o มประสทธภาพโดยค านงถงประโยชนททรพยากรมนษยและองคการจะไดรบอยางแทจรง ม

ความเสมอภาค ทวถง รวดเรวทนเหตการณ การพฒนาทรพยากรมนษย

- หลกการในการพฒนาผบรหารประกอบดวยหลกส าคญ 3 ประการคอ o การพฒนาทรพยากรมนษยระดบผบรหารจะตองถอหลกการพฒนาตนเองเปนส าคญ o การพฒนาทรพยากรมนษยระดบผบรหารควรก าหนดเปนนโยบายขององคการ o การพฒนาทรพยากรมนษยระดบผบรหารควรตองเปนโครงการระยะยาว

- ขนตอนในการด าเนนการจดแผนโครงการพฒนาผบรหาร o วเคราะหความตองการขององคการ o ประเมนความสามารถของการบรหารงานในปจจบน o ส ารวจทรพยากรมนษยฝายบรหารทมอย o วางโครงการพฒนาส าหรบทรพยากรมนษยระดบผบรหารแตละราย

องคการและการจดการ 45

o ก าหนดโครงการพฒนา o ประเมนผลโครงการพฒนาทรพยากรมนษย

- การพฒนาผบรหารแยกไดเปน 2 วธใหญๆ คอ การพฒนาโดยใหประสบการณจากการท างาน และการพฒนาโดยฝกอบรม

- วธการพฒนาโดยประสบการณจากการท างานไดแก การทดลองเรยนงาน, การหมนเวยนงาน, การสอนงาน, การตงกรรมการทปรกษาผบรหาร

- วธการพฒนาทรพยากรมนษยระดบปฏบตการไดแก o วเคราะหความตองการขององคการ o ประเมนความสามารถดานการบรหารงานของทรพยากรมนษยระดบปฏบตการทมอยในปจจบน o ศกษาจ านวนทรพยากรมนษยในระดบบรหารทมอยในปจจบน o วางแผนพฒนาทรพยากรมนษยใหเหมาะสมกบบคลากรแตละคน o ใหแผนกทรพยากรมนษยรบผดชอบในการเสนอโครงการพฒนาและอบรม o ประเมนผลการพฒนา

- การฝกอบรมทรพยากรมนษยระดบปฏบตการ o การฝกอบรม o การฝกอบรมในหองทดลองปฏบตการ o การฝกงานใหกบพนกงานในแขนงใดแขนงหนง o การฝกอบรมเฉพาะเรอง

การประเมนผลการปฏบตงาน - วตถประสงคของการประเมนผลการปฏบตงาน ไดแก

o เพอพจารณาผลตอบแทนทเหมาะสมใหกบทรพยากรมนษยแตละรายขององคการ o เพอพจารณาปรบปรงผลการปฏบตงาน o เพอพจารณาศกยภาพของทรพยากรมนษย

- ขนตอนกระบวนการในการประเมนผลการปฏบตงาน ไดแก o ก าหนดวตถประสงคของการประเมน o ก าหนดนโยบายของการประเมน o ก าหนดวธการประเมน o ก าหนดมาตรฐานของงานทจะประเมนใหเหมาะสม o ก าหนดผท าการประเมนผลการปฏบตงาน o น าผลการประเมนมาอภปรายและพจารณารวมกบผใตบงคบบญชา

- วธการประเมนผลการปฏบตงานไดแก o วธการประเมนผลการปฏบตงานแบบจดล าดบขนตามความสามารถ o วธประเมนผลการปฏบตงานแบบจดเรยงล าดบ o วธประเมนผลการปฏบตงานแบบจบคเปรยบเทยบ o วธประเมนผลการปฏบตงานแบบกระจายเปนกลม o วธการประเมนผลการปฏบตงานแบบรายการถวงน าหนก o วธการประเมนผลการปฏบตงานแบบบงคบเลอก o วธการประเมนผลการปฏบตงานแบบเนนเหตการณวกฤต o วธการประเมนผลการปฏบตงานแบบเนนพฤตกรรมส าคญๆ o วธการประเมนผลการปฏบตงานแบบเนนวตถประสงค o วธการประเมนผลการปฏบตงานแบบเขยนค าบรรยาย o วธการประเมนผลการปฏบตงานแบบตรวจสอบภาคสนาม o วธการประเมนผลการปฏบตงานแบบศนยการประเมน

องคการและการจดการ 46

- วธการประเมนผลการปฏบตงานแบบจดล าดบขนตามความสามารถ เปนวธทมคาใชจายถกทสด การประเมนใหขอมลทเปนคะแนนรวมไมสามารถจ าแนกได

- วธการประเมนผลการปฏบตงานแบบกระจายกลมไมเหมาะกบการประเมนทรพยากรมนษยในจ านวนนอยเพราะไมมจ านวนมากพอทจะกระจาย

- วธการประเมนผลการปฏบตงานแบบถวงน าหนก เปนหนาทของฝายจดการทรพยากรมนษย ผบงคบบญชาไมมหนาทประเมน แตมหนาทรายงานผลการปฏบตงานไปยงฝายจดการทรพยากรมนษยเทานน

- วธการประเมนผลการปฏบตงานแบบเนนวตถประสงค (MBO) เปนวธการประเมนทหวหนางานกบผใตบงคบบญชารวมกนก าหนดเปาหมาย เปนวธมนยมใชกนมากในปจจบน เพราะมความขดแยงนอยและเปนการสรางบรรยากาศการท างานเปนทม

- วธการประเมนผลการปฏบตงานแบบเขยนค าบรรยาย เหมาะกบการประเมนผลการปฏบตงานวชาชพ - วธการประเมนผลการปฏบตงานแบบศนยการประเมน เปนวธการประเมนทประเมนผลงานจากบคคลท

คาดหวงในอนาคตดวยการน าทรพยากรมนษยจากหนวยงานหรอฝายตางๆ ในองคการมาทดลองปฏบตงานรวมกน 2-3 วน แลวเลอกทรพยากรมนษยรายทเหมาะสมทสดมามอบหมายงานใหท า

คาตอบแทนและสวสดการ - การจดสวสดการใหกบทรพยากรมนษยในองคการ โดยทวไปประกอบไปดวย การลา, การปฏบตงาน

ทดแทน, การรกษาพยาบาล, การอธรณรองทกข, การบ าเนจบ านาญ

การสอสาร แนวคดเกยวกบการสอสาร การสอสารกบผบรหาร

- ระดบการสอสารแบงไดเปน 6 ระดบคอ การสอสารกบตวเอง, การสอสารระหวางบคคล, การสอสารในกลมยอย, การสอสารสาธารณะ, การสอสารมวลชน, เทคโนโลยทางการสอสาร

- ในแงของการบรหารงานในองคการระดบการสอสารทส าคญคอ ระดบระหวางบคคล, ระดบกลมและ ระดบเทคโนโลย

- ผบรหารจะตองมบทบาททางดานขอมล 3 บทบาทยอยคอ ผรบขอมล, ผกระจายขอมล, ผแถลงขาว - การสอสารทมประสทธผล หมายถง ความหมายของขอมลทสงกบความหมายของขอมลทรบตรงกน - การสอสารทมประสทธภาพ หมายถง ทรพยากรทใชในการสอสารต าทสด - วตถประสงคของการสอสารทผบรหารใชในองคการไดแก

o เพอบอกขอมล o เพอประสานงาน o เพอแลกเปลยนขอมล o เพอควบคม o เพอใชอทธพล o เพอกระตน

- เพอใชอทธพล คอการชดจงใหคนในองคการมพฤตกรรมทองคการตองการกเปนสวนหนงทท าใหงานขององคการเปนไปตามเปาหมายทก าหนด

- เพอกระตน ท าใหคนมทศนคตทดตอองคการ ใหเกดความผกพนตอองคการตลอดจนสรางใหเกดอารมณ ความรสก เชอมน มความแนวแนในการท างาน มความสข ความสบายใจ และมส านกทดตอองคการ

กระบวนการสอสาร - สวนประกอบทส าคญของกระบวนการสอสารคอ

o สภาพของการสอสาร o แหลงขาว o การเขารหส

องคการและการจดการ 47

o ขาวสาร o ชองทางการสอสาร o ผรบขาว o การถอดรหส o สงรบกวน o ขอมลสะทอนกลบ o ผลกระทบจากการสอสาร

อปสรรคทางการสอสาร - อปสรรคทางการสอสารทท าใหการสอสารไมมประสทธผลคอ อปสรรคทเกดจากสงรบกวนเชน

o ปญหาทเกดจากค าศพท o การใชชองทางการสอสารทไมเหมาะสม o การไมมขอมลสะทอนกลบ o การขดขวางทางกายภาพ o ความแตกตางทางวฒนธรรม o ผลกระมบจากสถานภาพ

- ปญหาทเกดจากค าศพทม 2 อยางคอ ปญหาเกดจากความหมายของค าทเปนการสอสารทเปนค าพด และปญหาทเกดจากสญลกษณทไมใชค าพด

การบรหารการรบรในการสอสาร การรบรกบการสอสาร

- การรบรเปนกระบวนการรบและแปลความหมายของขอมลจากการสอสาร การรบรทท าใหเกดความผดพลาดหรอบดเบอนม 4 ประการคอ การเหมารวม ผลกระทบจากความประทบใจ การเลอกรบร และการคาดคะเน

- การเหมารวม เชนพวกวยรนมกจะไมชอบการใชอ านาจ ผสงอายมกจะตอตานการเปลยนแปลง - ผลกระทบจากความประทบใจ (Halo Effect) เกดจากการพจารณาหรอประเมนคณสมบตอยางเดยวของ

คนทกอใหเกดความประทบใจไมวาจะเปนในทางบวกหรอทางลบ ตามปกตจะเกดขนเมอพบบคคลนนครงแรกแลวเหนลกษณะเดนอยางใดอยางหนง

- สถานการณทท าใหเกด Halo Effect มอย 3 ประการคอ เมอลกษณะหรอคณสมบตทเหนหรอรบรนนไมแสดงพฤตกรรมออกอยางชดเจน, เมอลกษณะทแสดงออกนนไมเคยปรากฏใหเหนบอยๆ, เมอลกษณะหรอคณสมบตทเหนนนมสวนเกยวของกบศลธรรมหรอคณธรรม

- การเลอกรบร (Selective Perception) เปนแนวโนมทคนจะเลอกรบรเฉพาะสงทตนเองสนใจเพยงอยางเดยวหรอบางอยางอนเกดจากแรงจงใจอยางใดอยางหนงหรอหลายอยางจากความเชอ คานยม

- การเลอกรบรเปนอปสรรคส าคญของการสอสารโดยเฉพาะการรบขาวเกดจาก 3 ประเภทคอ การเลอกร, การเลอกสนใจ, การเลอกจ า

- การคาดคะเน (Projection) ไดแก การประเมนคณสมบตหรอลกษณะสวนตวของคนอนคนทประเมนกจะน าเอาความเชอ คานยม และความตองการของตวเองใสลงไปในการประเมน โดยเอาตวเองเปนบรรทดฐาน

การบรหารกระบวนการรบร - การบรหารความประทบใจ คอการก าหนดพฤตกรรมของตวเองเพอสรางใหบคคลอนเกดความประทบใจ

ในพฤตกรรมนน เปนการใชอทธพลทางดานความรสกในทางบวกใหเกดขนโดยอาศยพฤตกรรมทงทเปนค าพดและไมใชค าพด

- การบรหารความประทบใจอาศยปจจย 2 อยางคอ การจงใจใหเกดความประทบใจ และการสรางใหเกดความประทบใจ

- การบรหารความประทบใจมกลยทธ 2 อยางคอ กลยทธการสงเสรมใหมากขน และกลยทธลดระดบปองกนตว

องคการและการจดการ 48

- กลยทธสงเสรมใหมากขนไดแก o การใชสทธ o การเสรมใหสงขน o การเปดเผยอปสรรค o การเขารวม

- การใชสทธ ใชเมอบคคลรสกวาตวเองไมไดรบความนาเชอถอ ในการมสวนรวมในผลงาน - การเสรมใหสงขน เกดขนเมอบคคลนนไดรบความนาเชอถอในการมสวนรวมกบความส าเรจของงานแต

ไดรบนอยหรอไมมากพอทบคคลนนมสวนรวในผลงานนน - การเปดเผยอปสรรค ใชเพอระบวาบคคลนนเผชญปญหาสวนตว - การเขารวม ใชเพอใหแนใจวาบคคลนนเปนผสมควรไดรบสทธอยางเตมทเพอใหคนอนเหนวาไดมสวนรวม

ตอความส าเรจของโครงการหรองานอยางสมบรณ - กลยทธลดระดบการปองกนตว ไดแก

o การรายงาน o การขอโทษ o การไมเขารวม

- การรายงาน โดยพนกงานพยายามแกตวและพสจนวาการกระท าของเขาไมไดเกดผลรายแรงอยางทรสกกน

- การขอโทษ ใชเพอหาทางออกอยางอนไมได พนกงานกจะกลาวค าขอโทษตอหวหนาทผลงานออกมาในทางลบ

- การไมเขารวม ใชเมอพนกงานไมไดมสวนเกยวของโดยตรงกบความลมเหลวนน แตเพราะเปนคนหนงในกลมหรอเปนสมาชกของกลมและไมไดรบมอบหมายในการท างานนน

การสรางทกษะทางการสอสาร - การสรางทกษะทางการสอสารม 4 วธคอ

o การสรางทกษะในการสงขาว o การสรางทกษะในการเขยน o การสรางทกษะในการฟง o การสรางทกษะในการสะทอนกลบในทางสรางสรรค

- ขาวสารทสามารถชกจงผฟงใหคลอยตามไดมากทสด คอ ขาวสารทมรปแบบงายๆ และใหความร - การฟงเปนทกษะทส าคญมากในการบรหารยคปจจบน เพราะจะท าใหเขาใจสถานการณอนแทจรงของ

การปฏบตงาน - อปสรรคในการฟงทท าใหผฟงไมสามารถรบขอมลไดครบถวนคอ

o การมอคตในการฟง o การเลอกฟงหรอทเรยกกนวาเลอกรบร o การใชความคดกบเรองทฟงไมสมพนธกน o การมงสนใจภาษาหรอกรยาทาทางของผพดมากกวาจะตงใจฟงความหรอเนอหาทก าลงฟง

การสอสารทางการบรหาร การสอสารระหวางบคคลในองคการ

- วตถประสงคของการสอสารระหวางบคคลกเพอหยงรสภาพทางดานจตใจของอกฝาย - การสอสารระหวางบคคลเกดจากทฤษฏการขยายความมากทสด คอคนสองคนทสอสารกนจะแปล

ความหมายของขาวสารทงทเปนค าพดหรอไมใชค าพดเอาเองจากปจจยภายในตวบคคล - ประโยชนของการสอสารระหวางบคคลในองคการคอ

o เนนการสอสารแบบพบหนา o สงเสรมการสอสารสองทาง o ใชการสอสารเพอรวมรบผดชอบกบผใตบงคบบญชา

องคการและการจดการ 49

การสอสารในองคการ - การสอสารในองคการแบงออกเปน 5 ประเภทคอ

o การสอสารจากบนลงลาง o การสอสารจากลางขนบน o การสอสารในแนวนอน o การสอสารในแนวไขว o การสอสารสวนบคคล

- ปญหาและอปสรรคของการสอสารจากบนลงลางไดแก o ขอมลมากเกนไป o การไมเปดเผยขอมล o ขอมลตกหลนอนเกดจากการกลนกรองจากหลายระดบ o ระยะเวลาในการสงขอมลไมเหมาะสมจงท าใหขอมลตกหลนและไมทวถง

- การทผปฏบตจะตดตอจากลางขนบนมากนอยเพยงใดขนอยกบปจจยภายในตวบคคลเปนส าคญ รองลงมาคอ บรรยากาศของความไววางใจในองคการ

- วธการทใชสอสารในแนวนอนเชน การประชม การแลกเปลยนความคดเหนกนระหวางหยดพกงาน การคยกนทางโทรศพท การกระท ากจกรรมสงคม และวงจรการควบคมคณภาพเปนตน

- การสอสารในแนวไขว ใชกนมากทสดส าหรบบคลากรทเปนทปรกษา - การสอสารสวนบคคล ลกษณะคลายกบขาวลอ

ขายการสอสารในกลมยอย - ขายการสอสารอาจแยกเปน 2 อยางคอ ขายการสอสารทเปนทางการและ ขายการสอสารทไมเปนทางการ

โดยแบงออกเปน 5 ประเภทคอ o ขายการสอสารแบบลกโซ o ขายการสอสารแบบตววาย o ขาวการสอสารแบบมศนยกลาง o ขายการสอสารแบบวงกลม o ขายการสอสารทตดตอกนไดหมดทกคน

- ขายการสอสารแบบลกโซ เปนขายการสอสารทสมาชกในกลมตดตอไดเฉพาะคนทอยถดไปทงสองขางหรอขางเดยวเทานน

- ขายการสอสารแบบตววาย เปนขายการสอสารทสมาชกทอยตรงกลาง 2 คน เทานนทท าหนาทประสานงานและสงขอมล

- ขายการสอสารแยยมศนยกลาง เปนขายการสอสารทมสมาชกคนหนงเปนผท าหนาทรบขาวจากสมาชกแลวสงขาวไปยงสมาชกคนอนๆ

- ขายการสอสารแบบวงกลม เปนขายการสอสารทสมาชกในกลมมกคนสามารถตดตอกบสมาชกทอยถดไปจากตนทงสองขาง

- ขายการสอสารทตดตอกนไดหมดทกคน เปนขายการสอสารทสมาชกทกคนสามารถตดตอกนไดโดยตรงโดยไมตองผานสมาชกคนอนๆ ทงการรบขาวและการสงขาว

- ขายการสอสารทมลกษระรวมอ านาจ ไดแก ขายการสอสารแบบลกโซ, ขายการสอสารแบบตววาย,ขายการสอสารแบบมศนยกลาง

- ขายการสอสารแบบกระจายอ านาจ ไดแก ขายการสอสารแบบวงกลม และแบบตดตอกนไดหมดทกคน - ขายการสอสารแบบวงกลมสรางความพอใจใหแกสมาชกในกลมไดสงสด สวนขายการสอสารแบบม

ศนยกลางสรางความพอใจต าสด - ขายการสอสารแบบกระจายอ านาจมประสทธภาพสงในการแกปญหาทมความยงยากซบซอน - ขายการสอสารทไมเปนทางการ กคอขาวลอ

องคการและการจดการ 50

การออบแบบองคการและการออกแบบงาน การออกแบบองคการ แนวคดการออกแบบองคการ

- การออกแบบองคการเปนกระบวนการเลอกโครงสรางองคการทเหมาะสมอยางตอเนอง เพอใหสามารถด าเนนภารกจตามกลยทธและเปาหมายภายใตสภาวะแวดลอมขององคการ ในการออกแบบองคการนอกจากจะตองพจารณาเรองการก าหนดโครงสรางขององคการ ซงตองเลอกระหวางโครงสรางตามหนาทโครงสรางตามหนวยงาน โครงสรางตามหนวยกลยทธ และโครงสรางทางเมตรกซแลว ยงตองพจารณาถงแนวคดของการจดองคการในยคตางๆ ของยคคลาสสก ยคคลาสสกแนวใหมและยคการจดการเชงสถานการณ และจะตองพจารณาก าหนดโครงสรางระบบยอยในองคการใหเหมาะสมอกดวย

- การออกแบบองคการ หมายถงกระบวนการเลอกโครงสรางองคการทเหมาะสมอยางตอเนองเพอใหสามารถด าเนนภารกจตามกลยทธและเปาหมายภายใตสภาวะแวดลอมขององคการ

- Paul R. Lawrence และ Jay W. Lorsch ไดจ าแนกความแตกตางทางบทบาท ความคด สไตลการท างาน (Differentiation) ไวเปน 4 ประเภทคอ

o ความแตกตางของหนวยงาน o ความแตกตางในมตของเวลา o ความแตกตางในสไตลการท างานของคน o ความแตกตางในความเปนพธการ

- ความแตกตางของหนวยงาน โดยแตละหนวยงานจะมการรบรและความคดทแตกตางกนโดยมการก าหนดเปาหมายขององคการขนกนเอง

- ความแตกตางในมตของเวล โดยแตละหนวยงานจะมมมมองในมตแหงเวลาทแตกตางกน เชนฝายผลตใชวธการแกปญหาแบบการกระท าใหเหนผลทนททนใด แตฝายวจยและพฒนาอาจคนเคยกบการใชเวลาทยาวนานในการแกปญหา

- ความแตกตางในสไตลการท างานของคน เชนฝายผลตคนเคยกบการตดสนใจอยางรวดเรว สวนฝายวจยและพฒนาจะใชรปแบบการระดมสมองมากกวา

- ความแตกตางในความเปนพธการ เชน ฝายผลตจะตองมขนตอนการปฏบตงานทคอนขางรดกมและมมาตรฐานชดเจนซงแตกตางจากฝายทรพยากรมนษยมทอาจมมาตรฐานแบบกวางๆ

- ความแตกตางอาจกอใหเกดความขดแยงระหวางบคคลและระหวางหนวยงาน และสงผลตอการด าเนนการขององคการ

- การประสานความรวมมอกน (Integration) หมายถง การก าหนดระดบความสมพนธในการประสานความรวมมอกน เพอใหเกดเอกภาพในแนวทางสการบรรลวตถประสงคขององคการ ระดบความสมพนธดงกลาวจะชวยลดความขดแยงในขณะเดยวกนยงคงใหแตละหนวยงานคงลกษณะความแตกตางของหนวยงานตนเองไว

- ในการออกแบบองคการนน นอกจากจะตองท าการเลอกรปแบบโครงสรางองคการซงมความเหมาะสมและสอดคลองตอภารกจและกลยทธและสภาวะแวดลอมขององคการแลว ยงมความจ าเปนจะตองตระหนกถงระดบความแตกตางของคนแตละหนวยงานยอยในองคการและก าหนดระดบของการประสานความรวมมอกนทเหมาะสมเพอใหเกดเอกภาพในแนวทางของการปฏบตงานของฝายตางๆ ในองคการดวย

การออกแบบองคการยคคลาสสก - การออกแบบยคคลาสสกไดรบอทธพลจากแนวความคดของการจดการเชงวทยาศาสตร ซงมความ

พยายามในการหาวธการท างานทดทสดในกระบวนการของการท างานทกประเภท - ผลงานของนกคดในยคคลาสสกไดแก Max Weber, Frederick Taylor, Henri Fayol - Webert เชอวาองคการทมประสทธภาพและประสทธผลจะตองมโครงสรางองคการเปนสายการบงคบ

บญชาทลดหลนกนเปนระดบและตงอยบนสมมตฐานของการมอ านาจหนาทตามกฏหมาย - องคประกอบของโครงสรางระบบราชการแบบ Webert ไดแก

องคการและการจดการ 51

o สายการบงคบบญชา o กฏระเบยบวธปฏบต o ระดบของอ านาจหนาท o ลกษณะความไมเปนสวนตว o การเนนทกษะดานเทคนคเพอความกาวหนาดานอาชพ

- องคการระบบราชการจะผลตผเชยวชาญเฉพาะดานจ านวนมากเมอองคการมการเจรญเตบโตยงขนในอนาคต

- ขอสนบสนนจากผทเหนดวยในการออกแบบองคการแบบระบบราชการไดแก o ระบบเนนความเปนเหตเปนผล o การก าหนดระเบยบวธและขนตอนในการตดสนใจอยางเปนระบบ o การก าหนดสายการบงคบบญชาทชดเจน o การเนนทประสบการณและความสามารถมากกวาระบบอปถมภและพวกพอง o เปนโครงสรางทใหการสนบสนนและปกปองทงฝายคนงานและฝายบรหารในขณะเดยวกน

- ขอวจารณจากผทไมเหนดวยในการออกแบบองคการแบบระบบราชการไดแก o มองภาพขององคการเกนความเปนจรง o อยอายและมตนทนสง o ไมสนบสนนความเปนมนษยทตองมอสระทางความคด o กอใหเกดการหลงทศทางในการบรรลวตถประสงคหลกขององคการ o มความเฉอยและลาชาตอการปรบตวกบสภาวะแวดลอม o กอใหเกดความแบงแยกระหวางกลมบคคลและระหวางหนวยงานในองคการ o เกดการหลงทศทางโดยมงทกระบวนการมากกวาทเปาหมาย

- Taylor เชอวากญแจแหงความส าเรจขององคการ คอการพฒนาและน าเอาวทยาศาสตรเขามาชวยในการปฏบตงานใหเกดความถกตองตงแตเรมแรกและในการหาวธการท างานทดทสด

- หลกการของการจดการเชงวทยาศาสตร ซงTaylor เสนอไดแก o ใชหลกการของวทยาศาสตรเขามาชวยในการปฏบตงาน o การใชรางวลเปนสงจงใจ o การคดเลอกและฝกอบรมคนอยางอยางเปนวทยาศาสตร o การแยกหนาทการวางแผนจากฝายปฏบตการ

- ขอสนบสนนการจดการเชงวทยาศาสตรไดแก o การใชหลกการของวทยาศาสตรชวยใหมมาตรฐานทชดเจน o ชวยลดการขดแยงระหวางฝายคนงานและฝายบรหาร o สามารถเพมผลผลตไดเพมมากขน o ชวยตอบสนองความตองการของทงฝายคนงานและฝายบรหารไดในขณะเดยวกน

- ขอวจารณการจดการเชงวทยาศาสตรไดแก o ถกมองวาเปนโครงสรางทตอตานคนงาน และลดบทบาทของคนงานเหลอเพยงเปนมนษยหน

ยนตเทานน o ใชไดดกบการปฏบตงานของคนงานในระดบปฏบตการเทานน

- Fayol มความเชอวาหากคนงานไมสามารถปฏบตงานไดอยางมสมฤทธผล ความผดพลาดควรตกอยกบฝายบรหาร ดงนนฝายบรหารจงควรตองมความรอบรในหนาทและความรบผดชอบตางๆ

การออกแบบองคการยคคลาสสกแนวใหม - นกทฤษฏในกลมคลาสสกแนวใหม ไดเสนอใหมององคการแยกเปน 2 สวนหลกๆ คอ ความมประสทธผล

ในการด าเนนงาน และความพงพอใจของพนกงาน - นกทฤษฏในกลมคลาสสกแนวใหมไดแก Elton Mayo, Douglas McGregor, Chris Argyris

องคการและการจดการ 52

- Elton Mayo: ทฤษฏการจดการเชงมนษยสมพนธ ใหคววามส าคญและเนนทคนงานเปนประการส าคญ โดยการแกปญหาควมสมพนธระหวางคนงานกบฝายบรหาร โดยเนนใหความส าคญไปทบรรทดฐานทางสงคมและคานยมของคนงาน

- Douglas McGregor: ทฤษฏ X และทฤษฏ Y เหนวาควรมองคนเปนแบบทฤษฏ Y คอมความรกในการท างาน มความรบผดชอบและตองการความกาวหนา ซงเปนการเปดโอกาสใหคนมบทบาทในการตดสนใจ มอสระ และมการตดตอสอสารเปนแบบเปดกวางกบคนอนมากขน

- Chris Argyris: ทฤษฏพฒนาการบคลกลกษณะและ Model I and Model II เหนวาการออกแบบองคการควรเนนใหความส าคญกบการตอบสนองความตองการของมนษยซงตองมการพงพาตนเอง การแสดงความคดเหนโดยอสระ และการประสบความส าเรจ

- Agryris ไดจ าแนกคนออกเปน 2 ลกษณะใหญๆ เรยกวา Model I และ Model II การออกแบบองคการยคใหม

- นกคดซงไดรบการยอมรบวาเปนผมผลงานซงท าใหแนวคดของการจดการเชงสถานการณกระจายแพรหลายคอ Paul Lawrence และ Jay Lorsch ซงเปนผบญญตศพทค าวา Contigency Theory หรอทฤษฏเชงสถานการณ

- Tom Burns และ G.M.Stalker ไดแบงโครงสรางองคการเปน 2 รปแบบคอ แบบเครองจกรกล และแบบสงมชวต

- แบบสงมชวต จะมลกษณะทมสายการบงคบบญชาสน เนนการใหอสระของคนและการท างานรวมกนของกลมตางๆ ซงท าการตดตอสอสารสรางความสมพนธในแบบทกทศทางมากกวาแนวดงอยางเดยว

- โครงสรางแบบสงมชวต เหมาะกบสภาวะแวดลอมขององคการทมการเปลยนแปลงรวดเรว - โครงสรางระบบยอย หมายถง หนวย หนวยงานหรอฝายตางๆ อนเปนระบบยอยในองคการ แตละฝายจะ

มลกษณะความแตกตางกนทางบทบาทและความรสก - Differentiation หมายถง ระดบของลกษณะแตกตางทางบทบาทและความรสกนกคดของคน - Integration หมายถง ระดบของการประสานงานระหวางฝายตางๆ ในองคการ

การออกแบบงาน แนวคดเกยวกบการออกแบบงาน

- QWL (Quality of Work Life) หมายถง การประเมนสถานะหรอลกษณะตางๆของงานซงเกยวของกบความสมดลระหวางงานกบชวตของบคคล

- การออกแบบงาน(Job Design) มความส าคญในแนวคดใหม ทจะท าใหพนกงานท างานไดอยางเตมศกยภาพและมความสขในการท างานซงจะสงผลท าใหบรรลเปาหมายขององคการอยางมประสทธภาพตอไป

- หลกการและแนวคดในการท างานอยางมความสข 9 ประการไดแก o ใหคดวางานคอภาระของชวต มใชสวนเกนของชวต o ใหวเคราะหงานโดยคนหาศกยภาพทซอนเรนในตวเรา เพอน ามาใชในการท างานใหดยงขน o ใหคดเสมอวาการท างานเปนไปเพอเงนและความพงพอใจ o ใหถามตนเองวาชอบหรอถนดอะไรและมทกษะในงานนนมากนอยเพยงใดแลวปรบเปลยน

ความคดใหมไปส แนวคดทวารกงานรกท า ท างานทเรารก และเราฝน o ใหใชลทธเซน โดยไมมงเนนทตวงานแตมงเนนทการท างาน o มงเนนการเรยนรและการเปลยนแปลงโดยการเรยนรจากงาน โดยใชสถานทท างานเปนทง

สถานทท างานและสถานทส าหรบการเรยนร หลกการของการออกแบบงาน

- หลกการของการออกแบบงานทดจ าเปนตองใหสอดคลองกบการออกแบบภารกจของงานองคการ การออกแบบภารกจของงานเปลยนแปลงไปจะสงผลใหการออกแบบงานเปรเปลยนตามไปดวย

- การออกแบบภารกจของงาน(Work Design) หมายถง การออกแบบภารกจของงานและความรบผดชอบตามการจดองคการซงจะเปนตวก าหนดงานของบคคลแตละคนตอไป

องคการและการจดการ 53

- หลกการออกแบบภารกจของงานม 2 ประการคอ o ขอบเขตของงาน (Task Scope) o ความลกของงาน (Task Depth)

- ขอบเขตของงาน (Task Scope) หมายถง จ านวนของกจกรรมในแตละงานซงจะมมากหรอนอยกขนอยกบการออกแบบภารกจของงาน ขอบเขตของงานจงหมายถงการเปลยนแปลงจ านวนกจกรรมในลกษณะของแนวนอน

- ความลกของงาน (Task Depth) หมายถง ระดบภาระหนาทและความรบผดชอบทมตองาน เปนการมองในลกษณะของแนวดง

- การออกแบบงาน (Job Design) หมายถง การออกแบบงานซงเปนการมอบหมายงานและความรบผดชอบองคการไปยงงานของแตละคน

- การยดหยนเวลา เปนการออกแบบงานทส าคญในปจจบนแบะอนาคต - ผบรหารทดควรทจะใหความส าคญในเรองผลการปฏบตงานและความพงพอใจในงานควบคกน

ตวแบบการออกแบบงาน - ตวแบบการออกแบบงานทส าคญ ม 4 ประการคอ

o ตวแบบเชงจกรกล o ตวแบบเชงจงใจ o ตวแบบเชงจตวทยา o ตวแบบเชงการรบร

- การออกแบบเชงจกรกล เปนการมงเนนในโรงงานอตสาหกรรมทคนงานท าการผลตสนคาตามความช านาญเฉพาะดาน การออกแบบงานลกษณะนจะท าใหเกดความเบอ คนงานจะไมพงพอใจและไมถกกระตนใหอยากท างาน การขาดงานเพราะการเจบปวยมมากขน

- การออกแบบงานเชงจงใจ เปนการมงเนนใหงานมความแตกตางจากเดมและสรางความทาทายใหมากขน และมงประสงคกระตนใหคนงานใหดขน

- แนวทางการออกแบบงานเชงจงใจ สามารถกระท าไดหลายประการเชน การขยายงาน (Job Enlargement), การใหความส าคญของงาน (Job Enrichment), การเพมอ านาจการตดสนใจ (Empowerment), การยดหยนเวลา (Flextime) เปนตน

- การออกแบบงานเชงชววทยา เปนการค านงถงปจจยทางกายภาพทมผลตอการท างานซงอาจท าใหเกดอนตรายและอบตเหตในการท างานได ซงหมายถงระบบทพยายามออกแบบการท างานให เกดความปลอดภยสงสด สวนใหญใชในอตสาหกรรมหนก

- การออกแบบงานเชงการรบร เปนการคนหาความตองการดานจตใจในการท างานโดยพจารณาถงความตองการและความส าคญของงานมมากนอยเพยงใด

กลยทธการออกแบบงานส าหรบบคคล - การออกแบบงานส าหรบบคคลม 3 กลยทธทส าคญไดแก

o กลยทธการท างานใหงายขน o กลยทธการหมนเวยนและการขยายงาน o กลยทธการใหความส าคญของงาน

- กลยทธการท างานใหงาย จะมการก าหนดมาตรฐานการท างาน ระเบยบวธการท างาน และความช านาญเฉพาะดานสง งานทงายจะมขอบเขตของงานแคบ สวนใหญจะท างานในโรงงานเครองจกรกลเปนงานทงายไมซบซอนไมตองการทกษะหลายอยา

- กลยทธการท างานใหงายขน จะไดผลในการเพมผลผลตแตคนงานจะไมมความสขในการท างาน มการขาดงานและลาออกจากงานสง มการท างานทผลผลตตกต า โดยมความเบอหนายและมการแยกตวโดดเดยวตามล าพงมากขน

- กลยทธการท างานใหงายใหความส าคญตอการควบคมมากกวาการกระจายความรบผดชอบดงนนความลกของงานจงต า

องคการและการจดการ 54

- กลยทธการหมนเวยนและการขยายงาน เหมาะส าหรบงานทมขอบเขตกวาง และความลกของงานต า - กลยทธการใหความส าคญของงาน เปนการเพมความลกของงาน โดยการใหพนกงานเขามามสวนรวมใน

การวางแผนและประเมนผลการปฏบตงานมากขน และกระจายอ านาจในการตดสนใจลงไปสระดบหวหนางานและพนกงานมากขน เปนการสรางความรสกทดหรอความพอใจตอพนกงานมากขน

กลยทธการออกแบบงานส าหรบกลมและทม - องคการแบบปรบตว ใหความส าคญเกยวกบโครงสรางของทมและโครงสรางเครอขายมากขน - กลยทธการออกแบบงานส าหรบกลมและทมไดแก

o กลยทธกลมท างานเนนความเชยวชาญเฉพาะดาน o กลยทธการบรหารทมงานดวยตนเอง

- การบรหารทมงานดวยตนเอง เปนกลมคนงานในระดบสงหรอหวหนางานซ งมความเกยวของสมพนธกนและมอ านาจหนาทตดสนใจเกยวกบเรองตางๆในการท างาน เปนการใหกลมมอสระในการตดสนใจ

การจงใจ แนวคดเกยวกบการจงใจ ความหมายและความส าคญของการจงใจ

- Dale S. Beach: การจงใจ หมายถง ความเตมใจของบคคลทจะใชพลงเพอใหประสบผลส าเรจในเปาหมาย รางวลหรอผลตอบแทน การจงใจเปนสงทส าคญส าหรบการกระท าหรอพฤตกรรมของบคคล และเปนสงทกระตนใหบคคลไปถงซงวตถประสงค ซงมความเกยวของกบรางวลหรอผลตอบแทนทบคคลจะไดรบ

- การจงใจเกดจากสมมตฐานทวา โดยทวไปบคคลมไดท างานอยางเตมความสามารถ - การจงใจมความส าคญตอองคการ ตอผบรหาร หรอแมแตตวบคลากรเอง - ความส าคญของการจงใจตอองคการ กเพอชวยท าใหองคการไดคนดมความสามารถมารวมท างานดวย - ความส าคญของการจงใจตอผบรหาร ในแงทชวยใหการมอบอ านาจหนาทของผบรหารเปนไปอยางมร

ประสทธภาพชวยขจดปญหาขอขดแยงในการบรหารงาน และเอออ านวยตอการสงการหรออ านวยการ - ความส าคญของการจงใจตอบคลากร คอชวยใหบคลากรสามารถตอบสนองวตถประสงคขององคการและ

สนองความตองการของตนไดพรอมกน และยงชวยใหบคลากรไดรบความยตธรรมจากองคการและฝายบรหารทน าไปสการมขวญและก าลงใจในการท างาน

ประเภทของการจงใจ - การจงใจแบงเปน การจงใจในแงบวก และการจงใจในแงลบ - การจงใจแบงออกเปน การจงใจในแงอปทานหรอในแงบวก, การจงใจในการหลกเลยงหรอในแงลบ, การ

จงใจในการคงไวซงมนษยชาต - การจงใจแบงออกเปน การจงใจภายในและการจงใจภายนอก - การจงใจในแงบวก บางครงเรยกวา การจงใจทชวยลดความกระวนกระวายใจ หรอ การจงใจแบบใชไม

นวม - การจงใจในแงลบ บางครงเรยกวา การจงใจแบบใชไมแขง - การจงใจในการคงไวซงมนษยชาต เกดจากระบการสบพนธทจะเรงเราใหมการเลอกคและผลตเดกออกมา

รวมทงการเลยงดเดกเหลานน ไดแก การปราถนาทางเพศและการเลยงดเดก เปนตน - การจงใจภายใน เปนการจงใจทเกดขนภายในตวบคคลทไปกระตนใหคนแสดงพฤตกรรมเพอตอบสนอง

ความตองการของตน - การจงใจภายนอก เปนการจงใจทเกดจากสงเราภายนอก เปนตวกระตนใหบคคลแสดงพฤตกรรมหรอการ

กระท าในสงทตนตองการ ความหมายและหลกของสงจงใจ

- สงจงใจ หมายถงสงทกระตนใหบคคลเกดการจงใจในการท างานหรอปฏบตงาน มหลกของสงจงใจอย 2 หลก คอ หลกของสงจงใจดวยเงนกบหลกของสงจงใจทไมใชเงน

- สงจงใจ ปกตเมอไดมการน ามาใชในองคการมกจะใชทงสงจงใจในแงบวกและสงจงใจในแงลบ

องคการและการจดการ 55

- หลกของสงจงใจดวยเงน มวธการมากมายหลายวธเชน o การจายคาจางตามเกณฑ o การเลอนชนเลอนต าแหนง o การจายโบนสและคาคอมมชชน o ผลประโยชนพเศษทใหกบลกจางคนงานนอกคาจาง o การแบงปนผลก าไร

- กรณการจายเงนชดเชยหรอเงนตอบแทนส าหรบงานบรหารโดยเฉพาะผบรหารระดบสง สามารถจ าแนกไดเปน แนวแคบหรอแนวตน และแนวกวางหรอแนวลก

- การแบงปนผลก าไร เปนชนดประเภทของสงจงใจทเกาทสด - สงจงใจทไมใชเงนไดแก การยอมรบนบถอ, สถานภาพ, เกยรตภม, ความภมใจในความส าเรจ

ลกษณะของทฤษฏการจงใจ

- ทฤษฏการจงใจแบงออกเปน 3 กลมคอ ทฤษฏความพงพอใจ, ทฤษฏกระบวนการ,ทฤษฏการเสรมแรง - ทฤษฏความพงพอใจ ลกษณะของทฤษฏในกลมนคอ เสนอแนวทางหรอวธการทจะวเคราะหวาความ

ตองการหรอแรงจงใจอะไรทไปกระตนบคคลหรอการท าใหบคคลมพฤตกรรมอยางใดอยางหนง ตวอยางของทฤษฏกลมนไดแก ทฤษฏล าดบชนความตองการของมาสโลว, ทฤษฏสองปจจยของเฮอรซเบกรก, ทฤษฏของแมกเกรเกอร, ทฤษฏการจงใจของอลเดอเฟอร และทฤษฏของแมกเคลแลนด

- ทฤษฏกระบวนการ ลกษณะของทฤษฏในกลมนคอการแสวงหาความเขาใจถงกระบวนการทางความคดทเกดขนภายในจตใจของบคคลและทไปมอทธพลหรอมผลทท าใหบคคลมพฤตกรรมอยางใดอยางหนงออกมาหรอไปจงใจใหบคคลมพฤตกรรมอยางหนงอยางใดออกมา ตวอยางของทฤษฏนไดแก ทฤษฏการจงใจของวรม (Vroom) ทฤฏฏการจงใจของพอรเตอร และลอเลอร

- ทฤษฏเสรมแรงจงใจ ลกษณะของทฤษฏในกลมนกคอการพจารณาวาปจจยหรอสาเหต ทท าใหบคคลมพฤตกรรมหรอการกระท า ไดแก การเสรมแรง ทหมายถงพฤตกรรมของบคคลใดกตามทกระท าลงไปแลวไดรบ การเสรมแรง หรอรางวล หรอผลตอบแทน พฤตกรรมนนมแนวโนมจะเกดขนอก ตวอยางของทฤษฏในกลมนไดแก ทฤษฏการจงใจของสกนเนอร (Skinner) ทฤษฏการจงใจของสเตซ อดมส และทฤษฏการจงใจของฮาโรลด เคลล

ทฤษฏการจงใจ : ทฤษฏความพงพอใจ ทฤษฏการจงใจของ Maslow (Hierarchy of Needs)

- Maslow เหนวามนษยเปนสตวทมความตองการอยางไมสนสด ดงนนจงเปนไปไมไดทจะท าใหความตองการของมนษยแตละคนไดรบความพงพอใจ เพราะมนษยแตละคนมล าดบขนของความตองการ

- ทฤษฏของ Maslow มสมมตฐานเบองตนอย 4 สมมตฐานดวยกนคอ o เมอความตองการอยางหนงอยางใดไดรบการตอบสนองหรอไดรบการท าใหพอใจแลว ความ

ตองการนนจะไมเปนตวกระตนหรอตวแรงจงใจตอไป แตจะมความตองการในระดบทสงขนไปอก

o โครงสรางหรอเครอขายของความตองการ ส าหรบคนสวนใหญ ยงยากซบซอน และมเปนจ านวนมากมายทไปมผลกระทบตอพฤตกรรมของบคคลแตละคน

o โดยทวไป ความตองการในระดบทสงกวาจะไมเกดขน หากความตองการในระดบทต ากวายงไมไดรบการตอบสนองหรอยงไมไดรบการท าใหเกดความพอใจ

o มวธตางๆ มากมายทจะท าใหเกดความตองการในระดบทสงกวา ไดรบการตอบสนองมากกวาความตองการในระดบทต ากวา

- จากสมมตฐานของ Maslow สามารถจ าแนกความตองการของคนออกเปนล าดบได 5ขนดวยกนคอ o ความตองการทางกาย o ความตองการทางความมนคงปลอดภย

องคการและการจดการ 56

o ความตองการความรก o ความตองการชอเสยง o ความตองการความส าเรจสมหวงในชวต

- ในขนความตองการความรก, งานทเปดโอกาสใหมการพบปะสงสรรคทางสงคมระหวางผรวมงานมกจะไดรบการพจารณาวาเปนงานทมคณคา

- ตามทฤษฏของ Maslow ความตองการดานการมชอเสยงและความตองการความส าเรจสมหวงในชวต ถอเปนความตองการในล าดบสง สวนความตองการทางกาย ความตองการทางดานความมนคงปลอดภย และความตองการความรก เปนความตองการในล าดบทต ากวา

- ขอสงเกตคอ ความตองการในขนตอไปอาจจะเกดขนได โดยทความตองการกอนหนานไมจ าเปนตองไดรบการตอบสนองทงรอยเปอรเซนต

ทฤษฏการจงใจของ Herzberg (Two-Factor Theory)

- ตามทฤษฏสองปจจยของ Herzberg เหนวาปจจยแรกเปนปจจยทท าใหเกดความไมพอใจในงาน Herzberg เรยกปจจยนวา Hygiene Factor สวนปจจยทสองเปนปจจยทท าใหเกดความพงพอใจในงานทท า Herzberg เรยกปจจยนวา Motivator Factor

- Hygiene Factor ประกอบไปดวย นโยบายและการบรหารงาน, การนเทศงาน, เงนเดอน, ความสมพนธระหวางผรวมงานและสภาพการท างาน ซงปจจยเหลานไมใชเปนสงจงใจทจะท าใหผลผลตเพมขนหรอประสทธภาพในการผลตเพมขนแตเปนขอก าหนดเบองตนเพอปองกนไมใหคนไมพอใจในงานทท าอยเทานนเอง

- Motivator Factor ประกอบไปดวย ความส าเรจในงาน, การยอมรบนบถอ, ลกษณะของงาน, ความรบผดชอบ, ความกาวหนา โดยปจจยเหลานจะเกยวของกบความรสกในทางบวก งานทปฏบตจะไดรบการจงใจใหเพมผลผลตมากขน

- การวจยของ Herzberg ไดมการตงสมมตฐานวา ความพงพอใจผลในงานทเกดขนไมนาจะมมตของแนวคดเพยงมตเดยว

ทฤษฏการจงใจของ McGregor (X-Y Theory) - ทฤษฏ X คนจะไดรบแรงกระตนหรอแรงจงใดจดวยผลตอบแทนทางดานการเงน ผลประโยชนพเศษอยาง

อน และการขเขญคกคามดวยการลงโทษเปนส าคญ - ทฤษฏ X เปนลกษณะการบรหารองคการตามแบบประเพณเปนการมองมนษยอยางผวเผนขาดหลกความ

จรง - ทฤษฏ Y การประสานเปาหมายของบคคลกบเปาหมายขององคการเขาดวยกน - หลกส าคญของทฤษฏ Y คอ การประสานหรอการผสมผสาน บคคลกบเปาหมายขององคการใหเปน

อนหนงอนเดยวกน ดวยการสรางสภาพแวดลอมทจะท าใหคนสามารถประสบความส าเรจตามเปาหมายสวนตวดวยการผกพนตวเองใหเขากยบเปาหมายขององคการ

ทฤษฏการจงใจของ Alderfer - ทฤษฏการจงใจของ Alderfer เปนการน าเอาทฤษฏล าดบขนความตองการของ Maslow มาปรบปรงใหม

โดยแบงล าดบความตองการออกเปน 3 กลมหรอ 3 ขน ขนแรกซงเปนขนต าคอขนการคงอยหรอขนการด ารงชวต ขนทสองคอขนการมความสมพนธกบบคคลอน ขนสดทายคอขนมความเจรญกาวหนา

- ทฤษฏการจงใจของ Alderfer เปนทฤษฏทอยในกลมของทฤษฏ Content - ทฤษฏของ Alderfer แตกตางจาก Maslow ในประเดนการเปลยนแปลงความตองการของบคคลในและขน

กลาวคอในขณะทกระบวนการตอบสนองความตองการเพอใหเกดความพงพอใจไดด าเนนไปขางหนาดงกลาว กระบวนการทท าใหเกดความไมพงพอใจหรอกระบวนการทท าใหเกดความคบของใจไดเกดขนดวย ดงนนถาบคคลยงคงมความรสกบของใจ ความพยายามทจะท าใหความตองการในล าดบขนตอไปไดรบการตอบสนองไดรบความพงพอใจจะกลายเปนพลงจงใจทส าคญ ขณะเดยวกน จะเปนเหตใหบคคล

องคการและการจดการ 57

ใชความพยายามตอการทจะท าใหความตองการล าดบต ากวาไดรบการตอบสนองไดรบการท าใหเกดความพงพอใจ

ทฤษฏการจงใจของ McClelland (Achievement Motivation Theory) - ทฤษฏการจงใจของ McClelland ระบวาลกษณะของบคคลทจะประสบผลส าเรจสง มกจะมลกษณะ

ดงตอไปนคอ o กลาเสยงพอประมาณ o ตองการไดรบขาวสารยอนกลบในทนททนใด o ปรารถนาการประสบความส าเรจ o หมกมนกบเรองของงาน

- ทฤษฏการจงใจของ McClelland เปนความตองการหรอปรารถนาทจะปฏบตงานใหไดมาตรฐานดเลศ หรอใหประสบความส าเรจในสถานการณทมการแขงขน

- Nach คอ ความตองการทางดานความส าเรจ - ผทม Nach สงมกจะมากครอบครวชนชนกลาง

ทฤษฏการจงใจ : ทฤษฏกระบวนการ ทฤษฏการจงใจของ Vroom (Expectancy Theory)

- สาระส าคญของทฤษฏการจงใจของ Vroom ระบวาบคคลจะพจารณาทางเลอกตางๆ ทมอยและจะเลอกทางเลอกทางใดทางหนงทบคคลเชอวาจะน าไปสผลตอบแทนหรอรางวลทตนตองการมากทสด ทเปนเชนนเพราะบคคลแตละคนจะเลอกทางเลอกทมผลตอบแทนสงทสดทตนจะไดรบ

- ทฤษฏนท านายวาบคคลแตละคนจะเลอกทางเลอกทมผลตอบแทนสงทสด โดยมองคประกอบ 2 ปจจยคอ การคาดหวง และความพงพอใจหรอความชอบ นอกจากนยงมปจจยอนๆ ทส าคญอกเชน ปจจยดานผลตอบแทนหรอรางวล และสอกลางหรอเครองมอ

- การจงใจ = ความคาดหวง X ความพงพอใจหรอความชอบ - จากทฤษฏการคาดหวงของVroom ลกจางคนงานจะไดรบการจงใจทจะใชความพยายามในการได

ปฏบตงานอยางมประสทธภาพหรอใหส าเรจตอเปาหมาย กตอเมอ เชอในความสามารถของตนวาความพยายามในการปฏบตงานของตนจะมผลในทางดและจะชวยใหตนไดผลตอบแทนตามทตองการ

ทฤษฏการจงใจของ Porter และ Lawler - Porter และ Lawler ไดพยายามแกไขและขยายทฤษฏของ Vroom โดยเฉพาะในเรองความพงพอใจในการ

ปฏบตงานขณะเดยวกนทงสองมความเหนวา การปฏบตงานยอมกอใหเกดรางวลหรอผลตอบแทน ในขณะเดยวกนรางวลหรอผลตอบแทนกสามารถกอใหเกดความพงพอใจใหเกดขนกบคนท างานได

- Porter และ Lawler ไดตงสมมตฐานวา ความสมพนธระหวางการปฏบตงานและความพงพอใจจะถกเชอมโยงดวยรางวลหรอผลตอบแทน

ทฤษฏการจงใจ : ทฤษฏเสรมแรงจงใจ ทฤษฏการจงใจของ Skinner (Reinforcement Theory)

- ทฤษฏการจงใจของ Skinner เหนวาพฤตกรรมหรอการกระท าของบคคลใดทกระท าลงไปแลวไดรบการเสรมแรง พฤตกรรมนนมแนวโนมทจะเกดขนอก(การเสรมแรงบวก) ในทางตรงกนขามพฤตกรรมใดของบคคลทกระท าลงไปแลวไดรบการลงโทษ พฤตกรรมนนกมแนวโนมทจะหดหายไปในทสด(การเสรมแรงลบ)

- ทฤษฏการจงใจของ Skinner ใหความส าคญกบ ขอมลยอนกลบ และ รางวลหรอผลตอบแทน ในการจงใจใหบคคลมพฤตกรรมอยางใดอยางหนงโดยผานหรอโดยใชเทคนคการเสรมแรง

- ตามทฤษฏของ Skinner มสวนประกอบอย 3 สวนคอ สวนของสงเรา, การตอบสนองสงเรา และตวเสรมแรง

ทฤษฏการจงใจของ Adams (Social Comparison Theory)

องคการและการจดการ 58

- ทฤษฏการจงใจของ Adams เสนอวาองคการสามารถจงใจใหบคคลทมเทหรออทศตนใหกบการท างานอยางเตมทได หากบคคลเหนวา ผลตอบแทนหรอรางวลทตนไดรบเปนธรรมเมอเปรยบเทยบการทมเทของตนเองกบบคคลอน

- ทฤษฏนมววฒนาการมาจากทฤษฏการเปรยบเทยบทางสงคม ทฤษฏการจงใจของ Kelly (Attribution Theory)

- ทฤษฏการจงใจของ Kelly เสนอวาพฤตกรรมหรอการกระท าของบคคลมกจะมาจากสาเหตภายในของบคคล ไดแก ความร ความสามารถ บคลกภาพ ทศนคต และสาเหตภายนอก อนไดแก สภาพแวดลอมหรองานทมความยากเกนไป

- ทฤษฏการจงใจของ Kelly มงใหความสนใจกบกระบวนการความร ความเขาใจทบคคลพยายามจะอธบายหรอพยายามจะตความพฤตกรรมทมสาเหตมาจากภายในหรอตวบคคลเอง หรอการอธบายหรอตความดวย สาเหตภายนอกคอสภาพแวดลอมทเกยวของ

- องคการแบบ Z Theory จะมการจางงานระยะยาว การเลอนขนเปนไปอยางรวดเรว (ปานกลาง) การตดสนใจเนนการตดสจใจแบบมสวนรวมโดยการรบฟงขอคดเหนจากทกๆคนทเกยวของ ทส าคญมการปฏบตตอกนในฐานะคนกบคน มใชเจานายกบลกนอง ซงมลกษณะคลายกบองคการสมยใหมทเปนองคการแหงการเรยนร

- สาเหตภายในและสาเหตภายนอกทเปนทมาของพฤตกรรมหรอการกระท าของบคคล ตามทฤษฏของ Kelly สาเหตภายในคอ ตวบคคลเอง สวนสาเหตภายนอกคอ งานอาจจะยากเกนไป

ความสมพนธระหวางบคคลกบความขดแยง แนวคดเกยวกบบคคลในองคการ ตวแบบการศกษาพฤตกรรมองคการ

- การศกษาพฤตกรรมองคการแบงออกเปน 3 ระดบคอ ระดบบคคล ระดบกลม และระดบองคการ ซงถอไดวาเปนตวแปรพฤตกรรมองคการทมความส าคญตอองคการทางดานการเพมผลผลต, การขาดงาน, การออกจากงาน, ความผกพนในฐานะทเปนสมาชกขององคการ และความพงพอใจในงาน

- การศกษาพฤตกรรมองคการทง 3 ระดบไมสามารถแยกจากกนไดชดเจน แตทง 3 ระดบจะมความสมพนธกนเชงปฏสมพนธ

การศกษาพฤตกรรมองคการระดบบคคล - พฤตกรรมองคการระดบบคคล เปนลกษณะเฉพาะของแตละบคคลซงจะแสดงพฤตกรรมออกมาและม

ผลกระทบตอความส าเรจหรอลมเหลวขององคการ พฤตกรรมของบคคลเกดจากปจจยทส าคญ ไดแก ลกษณะเฉพาะบคคล, บคลกภาพ, คานยมและทศนคต, ความสามารถ, การรบร, การจงใจ และการเรยนร

- ลกษณะเฉพาะของบคคลทแตกตางกนมสาเหตมาจากปจจยตางๆ เชน อาย เพศ สถานภาพ การสมรส ประสบการณ การศกษา เปนตน

- ปจจยดานบคลกภาพมปจจยทส าคญ 2 ประการคอ ปจจยดานพนธกรรม และปจจยดานสงแวดลอม - คานยมแบงออกเปน 2 ประเภทคอ คานยมเปาหมายปลายทาง และ คานยมทใชเปนเครองมอ - คานยมเปาหมายปลายทาง คอ เปาหมายทพนกงานตองการใหเกดผลส าเรจ เชนมชวตทสะดวกสบายเปน

ตน - คานมทใชเปนเครองมอ หมายถง พฤตกรรมหรอการกระท าซงเปนหนทางทจะบรรลคานยมเปาหมาย

ปลายทาง เชน การท างานอยางหนกสงผลท าใหมชวตทสะดวกสบายขน - ทศนคต เปนเรองของความรสกชอบหรอไมชอบตอวตถ คนหรอเหตการณ สวนประกอบของทศนคตม

องคประกอบ 3 สวนทส าคญคอ องคประกอบดานความคด, องคประกอบดานความรสก, องคประกอบดานพฤตกรรม

- ความสามารถ แบงออกเปน 2 ประเภทคอ ความสามารถทางสตปญญา และความสามารถทางกายภาพ - ความสามารถทางสตปญญาของบคคลทแตกตางกน มผลมาจากพนธกรรมและสงแวดลอม

องคการและการจดการ 59

- การรบร เปนกระบวนการซงแตละบคคลจดระบบและแปลความหมายขอมลทไดรบออกมา การรบรตองอาศยสตปญญาและประสบการณเดมมาชวยแปลความหมาย แลวตอบสนองดวยการแสดงพฤตกรรมออกมา

- ปจจยทมผลตอการรบรของบคคลประกอบไปดวย ผรบร, เปาหมาย, สถานการณ - ปจจยภายในและปจจยภายนอกมผลท าใหเกดพฤตกรรมดงนคอ ความแตกตาง, ความสอดคลอง, ความ

คงเสนคงวา - เทคนคหรอเครองมอส าหรบการรบร ไดแก การรบรแบบเลอกสรร, ผลกระทบจากการรบรดานในดาน

หนงในอดต, ผลกระทบจากการใชผลการเปรยบเทยบ, การประเมนจากท านาย, กรประเมนจากการมรปแบบเดยวกน, การจงใจ, การเรยนร

- การประเมนจากการท านาย เปนการตดสนคนอนจากขอสนนษฐานของเราวาคนอนจะมลกษณะเชนเดยวกบเรา

- การประเมนจากการมรปแบบเดยวกน หมายถงการมองบคคลทเปนสมาชกของกลมแลวกรบรเอาวาคนๆ นนยอมมลกษณะเหมอนกบกลมทเขาเปนสมาชกอย

- พฤตกรรมของบคคลสวนใหญเกดจากการเรยนรทส าคญไดแก o ทฤษฏการเรยนรการวางเงอนไขแบบคลาสสก o ทฤษฏการเรยนรการวางเงอนไขแบบปฏบตการ o ทฤษฏการเรยนรทางสงคม

- ทฤษฏการเรยนรการวางเงอนไขแบบคลาสสก เปนการเรยนรแบบทรอใหมสงเรามากระตนแลวบคคลจงจะเกดปฏกรยาตอบโตตอสงเราหรอแรงเสรมนเปนไปโดยระบบประสาทอตโนมตมากกวาทจะเปนพฤตกรรมทจงใจหรอเกดจากการรเรมของบคคล

- ทฤษฏการเรยนรการวางเงอนไขแบบปฏบตการ จะตองมปฏกรยาขนกอนอยางจงใจ เพอมงไปสผลทคาดหวงวาจะไดรบเมอเกดปฏกรยาขนแลวกลาวคอ การตอบสนองมากอนสงเรา มประโยชนมากตอการบรหารงานในองคการโดยเฉพาะในเรองของการใชเสรมแรง

- ทฤษฏการเรยนรทางสงคม เกดจากการสงเกตและเลยนแบบจากตนแบบทงจากเหตการณ บคคล และสถานการณตางๆ ทผเรยนเกดความสนใจโดยทการเรยนรเปนกระบวนการทางสงคมทท าใหเกดพฤตกรรมของบคคลในสงคม ซงไดมาจากปจจยสวนบคคลและอทธพลจากสงแวดลอม

ความสมพนธระหวางบคคลในองคการ ความหมายและความส าคญของควมสมพนธระหวางบคคล

- ความสมพนธระหวางบคคลเกดจากการทบคคลไดรวมท ากจกรรมและมสมพนธภาพในดานการตดตอสอความหมาย ความรวมมอ การเปลยนแปลง การแกปญหาและการจงใจ โดยความสมพนธระหวางบคคลนแตละบคคลพยายามทจะพฤตกรรมใหมผลตอบคคลอนรวมทงพยายามเปลยนแปลงพฤตกรรมของบคคลอนดวย ทงนเปนผลสบเนองมาจากแตละบคคลมความแตกตางกนและความแตกตางกนนมผลตอพฤตกรรมการท างานดวย

- ความสมพนธระหวางบคคลเปนปฏสมพนธซงกนและกนของบคคลแลวกลายมาเปนผลรวมในทางปฏบตมผลตอการปฏบตงานในองคการ

ปจจยทมอทธพลตอความสมพนธระหวางบคคล - ปจจยทมอทธพลตอความสมพนธระหวางบคคลทส าคญ 6 ประการคอ

o ระบบพฤตกรรมภายในของบคคล o ความเขาใจเกยวกบตนเอง o กลไกระหวางบคคล o การตระหนกถงความสมพนธระหวางบคคล o ความตองการระหวางบคคล o การปรบตวระหวางบคคล

- ระบบพฤตกรรมภายในบคคล แบงไดเปน 4 ประเภทคอ

องคการและการจดการ 60

o เปาหมายและความตองการสวนบคคล o ความเชอ o ทกษะและความสามารถ o คานยม

- กลไกระหวางบคคลทนยมใชในการรกษาสภาพแวดลอมในการตดตอสมพนธเพอใหเกดความรวมมอจากบคคลอนไดแก

o การรบรทบดเบอน o การเลอกการตดตอสมพนธ o การเลอกวเคราะหบคคลอน o การเลอกวเคราะหตนเอง o การกระตนการตอบสนอง

- หนาตางโจ แฮรแสดงลกษณะของบคคลได 4 แบบคอ เปนบรเวณทเปดเผย, บรเวณจดบอด, บรเวณซอนเรน, บรเวณตางไมร

- บรเวณเปดเผย แสดงถงความรตนเองของบคคลในการแสดงพฤตกรรมและบทบาทตางๆ ในสงคม ซงผอนรดวยวาพฤตกรรมของผนนเปนอยางไร บคคลแบบนจงงายในการตดตอสมพนธกบผอน และไมน าไปสความขดแยง

- บรเวณจดบอด แสดงถงจดบอดของตนเองซงตนเองไมร แตบคคลอนทราบ บคคลประเภทนไมรจกตนเอง มความเชอมนความคดของตนเองถกตอง และจะน าไปสความขดแยง

- บรเวณซอนเรน แสดงถงแงมมสวนตวทผอนไมร เชนลกษณะอปนสย หรอบคลกภาพบางอยางทซอนเรนไว บคคลแบบนมศกยภาพทจะน าไปสความขดแยงได

- บรเวณตางไมร แสดงถงมมททงตนเองและผอนไมไดตระหนกถง เปนลกษณะทตางคนตางไมร ซงน าไปสความเขาใจผดกนไดตลอดเวลา และเปนสาเหตทส าคญทสดทน าไปสความขดแยง

- ความตองการระหวางบคคล มอย 3 ลกษณะคอ การรวมกนหรอการรวมกลม, การควบคม, ความตองการความรก

การน าความสมพนธระหวางบคคลไปใช - ผบรหารสามารถน าปจจยทางดานความสมพนธระหวางบคคลมาใชเปนขอมลในการก าหนดนโยบาย

ทางดานทรพยากรมนษยไดดงนคอ o น ามาใชก าหนดวธการปฏบตงาน และการมอบหมายงานใหกบพนกงานทแตกตางกนไดอยาง

เหมาะสมและยตธรรม o ใชเปนขอมลเตรยมการส าหรบการพฒนาบคลากรทมความแตกตางกน o เพอเตรยมการส าหรบวธการสรรหาบคลากรในแตละระดบการปฏบตงาน

แนวคดเกยวกบความขดแยง ความหมายและทศนะของนกวชาการทมตอความขดแยง

- ความขดแยงเปนสงทเกดขนตามธรรมชาต ความขดแยงของบคคลเกดจากการทบคคลตองตดสนใจเลอกอยางใดอยางหนง โดยททางเลอกนนอาจเตมใจหรอไมเตมใจตองเลอก ในขณะทความขดแยงระหวางบคคลหรอกลมเปนสถานการณทการกระท าของฝายหนงไปขดขวางหรอสกดกนการกระท าของอกฝายหนงในการทจะบรรลเปาหมายของเขา แนวคดสมยเดมจะมองวาความขดแยงเปนสงไมด ในขณะทแนวคดสมยใหมจะมองวาความขดแยงเปนสงจ าเปน ชวยใหกลมท างานอยางมประสทธภาพ

- ความขดแยงมรปแบบส าคญอย 2 รปแบบคอ o ความขดแยงทเกยวกบเนอหาสาระ o ความขดแยงทางดานอารมณ

- ความขดแยงทเกยวกบเนอหาสาระ เปนความขดแยงทเหนไมเหมอนกนในเรองของผลลพธหรอเปาหมายและวธการทจะด าเนนงานเพอใหบรรลเปาหมายดงกลาว

องคการและการจดการ 61

- ความขดแยงทางดานอารมณ เปนความขดแยงทเกยวของกบความแตกตางระหวางบคคลภายในองคการ มผลตอความรสก ความโกรธ ความไมเชอใจ ความไมชอบ ความกลว ความไมพอใจเปนตน

- ความขดแยงม 3 รปแบบคอ o แนวคดประเพณนยม (เชอวาความขดแยงเปนสงชวราย ถกมองในทางทไมด) o แนวคดทางพฤตกรรมหรอทางมนษยสมพนธ (เชอวาความขดแยงเปนเรองธรรมดาไมใชสง

ผดปกตหรอชวราย บางเวลาและบางสถานการณความขดแยงอาจท าใหเกดประโยชน o แนวคดปฏสมพนธ (เหนควรใหมการกระตนใหมความขดแยงในลกษณะทสอดคลองกบ

สถานการณ การกระตนใหเกดความขดแยงทพอเหมาะจะชวยใหมการตนตว มความคดรเรมสรางสรรค

หนวยท 11.3.2: ประเภทและสาเหตของความขดแยง - ความขดแยงแบงออกเปน 4 ประเภทใหญๆ คอ

o ความขดแยงภายในบคคล o ความขดแยงระหวางบคคล o ความขดแยงระหวางกลม o ความขดแยงระหวางองคการ

- ความขดแยงภายในบคคลแบงออกเปน o ความขดแยงชนดพอใจทงค o ความขดแยงชนดทงพอใจและไมพอใจ o ความขดแยงชนดไมพอใจทงค

- สาเหตของการขดแยงไดแก o ความขดแยงตามสายการบงคบบญชาแนวดง o ความขดแยงตามสายบงคบบญชาตามแนวนอน o ความขดแยงระหวางสายงานหลกกบสายงานทปรกษา o ความขดแยงของบทบาท

- ความขดแยงของบทบาท อาจเกดขนได 3 ลกษณะคอ ความขดแยงในบทบาทของบคคล, ความขดแยงในบทบาทซงเกดขนเมอบคคลมบทบาทหลายบทบาท, ความขดแยงในบทบาททขดกน

ผลดและผลเสยของความขดแยง - ผลดของความขดแยงไดแก

o ปองกนไมใหองคการหยดอยกบท o ท าใหเกดการเปลยนแปลง o ท าใหเกดความคดสรางสรรค นวตกรรมใหม o ท าใหเกดการคนหาขอมลใหมหรอขอเทจจรงในการแกปญหา o ท าใหสมาชกในองคการมความสามคครวมพลงกน o ท าใหมความคดเหนทแตกตางกน

การจดการความขดแยง กระบวนการของความขดแยง

- รอบบนส ไดเสนอวากระบวนการของความขดแยงม 5 ขนคอ o การไปดวยกนไมไดหรอการมความคดเหนไมสอดคลองกน o ความรและบคลกลกษณะสวนบคคล o ความตงใจทจะแกปญหา o พฤตกรรมของความขดแยง o ผลทเกดขนจากความขดแยง

- ขนความรและบคลกลกษณะสวนบคคล ในขนนทงสองฝายรวามเงอนไขบางประการทจะกอใหเกดความขดแยงหรอการรบรวามความขดแยง

องคการและการจดการ 62

- หลยส อาร พอนด ไดเสนอตวแบบของกระบวนการของความขดแยงไว 5 ขนคอ o ความขดแยงแฝง o ความขดแยงทเขาใจได o ความขดแยงทรสกได o ความขดแยงทแสดงออกอยางชดเจน o ผลทเกดขนภายหลงความขดแยง

- ขนความขดแยงแฝง, ในชนนจะยงไมปรากฏความขดแยงแตทวามเงอนไขบางประการพรอมทจะน าไปสความขดแยง

- ขนความขดแยงทเขาใจได จะเกดขนเมอบคคลหรอกลมมความเหนทแตกตางกน และแตละฝายยนยนในความเหนของตน

- จอหน อาร เชอรเมอรฮอน เสนอขนตอนความขดแยงไว 6 ขนคอ o ขนสภาพกอนการเกดความขดแยง o ความขดแยงทรบรได o ความขดแยงทรสกได o ความขดแยงทปรากฏชด o การแกปญหาหรอการระงบความขดแยง o ผลจากการแกปญหาความขดแยง

- เคอรตส ดบเบลย คก ไดเสนอกระบวนการของความขดแยงไว 5 ขนไดแก o ขนตอนของความขดแยง o แหลงทมาของความขดแยง o ผลสบเนองจากความขดแยง o ผลลพธจากการปฏบตงาน o การจดการความขดแยง

กลยทธการจดการความขดแยง - การจดการความขดแยงของคกจะพจารณายดตามเกณฑทส าคญ 2 เกณฑคอ พจารณาตามรปแบบของ

การจดการความขดแยง และพจารณาตามกลยทธตางๆ ในการจดการความขดแยง - รปแบบของการจดการความขดแยง มรปแบบส าคญ 6 รปแบบคอ

o การแขงขนหรอเอาชนะ o การยอมใหหรอการไกลเกลย o การรวมมอหรอการแกไขปญหา o การหลกเลยง o การประนประนอม o การเจรจาตอรอง

- การหลกเลยง เปนการแสดงพฤตกรรมมงเอาชนะในระดบต า และแสดงพฤตกรรมความรวมมอในระดบต าดวย

- การยอมใหหรอการไกลเกลย เปนการแสดงพฤตกรรมมงเอาชนะในระดบต า และแสดงความรวมมอในระดบสง

- การเอาชนะเปนการแสดงพฤตกรรมมงเอาชนะในระดบสง และแสดงพฤตกรรมความรวมมอในระดบต า - การประนประนอม เปนการแสดงพฤตกรรมมงเอาชนะในระดบปานกลาง และแสดงพฤตกรรมความ

รวมมอในระดบปานกลาง - การรวมมอหรอการแกปญหา เปนการแสดงพฤตกรรมมงเอาชนะในระดบสง และแสดงพฤตกรรมความ

รวมมอในระดบสง - การเจรจาตอรองแตละฝายจะมกลยทธในการเจรจาตอรอง โดยม 2 รปแบบทส าคญคอ การตอรองแบบ

จดจ าหนาย และการตอรองแบบผสมผสาน

องคการและการจดการ 63

- การตอรองแบบจดจ าหนาย เปนการจดแบงทรพยากรจ ากดจ านวนหนงโดยฝายหนงไดฝายหนงเสย - การตอรองแบบผสมผสาน เปนการจดแบงทรพยากรทท าใหเกดความพอใจทง 2 ฝาย - กลยทธในการจดการความขดแยง แบงไดเปน 2 กลมไดแก

o กลยทธการหลกเลยงความขดแยงระหวางกลมในองคการ o กลยทธในการลดความขดแยงทสรางความเสยหายขนในองคการ

- กลยทธในการหลกเลยงความขดแยงระหวางกลมในองคการ ประกอบไปดวย o มการตงแผนกประสานงาน o ทมงาน o กลมก าลงแรงงาน o ผมบทบาทประสานงาน o การวางแผน o การบงคบบญชาตามสายบงคบบญชา o กฏระเบยบและวธการด าเนนงาน

- กลยทธในการลดความขดแยงทสรางความเสยหายขนในองคการ o การวางจดมงหมายรวม o การใชการสอสาร o การแกปญหา (โดยใชวธประชมแบบเผชญหนา) o การขยายตวของทรพยากร o การใชบคคลทสามตดสน o การท าใหราบรน (โดยการลดความตองการของแตละกลมเพอใหความขดแยงลดลง) o การหลกเลยง o การเปลยนแปลงโครงสรางองคการ

ภาวะผน า แนวคดเกยวกบภาวะผน า ความหมายของภาวะผน า ผน า และผบงคบบญชา

- ภาวะผน า เปนความสามารถของบคคลในการชกจงหรอชน าบคคลอนใหปฏบตงานใหส าเรจตามวตถประสงคทวางไว ผน ากบผบงคบบญชามความแตกตางกน ผน ามความส าคญตอองคการมากจงตองศกษาถงหนาท ทกษะและภาวะผน า

- ภาวะผน า คอกระบวนการใชอ านาจอทธพลของบคคลในการชกจงหรอชน าผอนใหท างานส าเร๗ตามวตถประสงคทวางไว ผน าคอบคคลทมความสามารถดงกลาว สวนผบงคบบญชาคอบคคลซงด ารงต าแหนงหวหนาในหนวยงาน ผน าอาจเปนผบงคบบญชาหรอไมเปนกได ผบงคบบญชาอาจเปนผน าหรอไมเปนกไดเชนเดยวกน

- มมฟอรด มองภาวะผน าในฐานะทเปนศนยรวมของกระบวนการกลม โดยเหนวาภาวะผน าคอ การทบคคลหนงหรอบคคลจ านวนหนางมคณสมบตเหนอผอนภายในกลมในการควบคมความเปนไปตางๆ ของกลม

- ทด มองภาวะผน าในฐานะทเปนคณลกษณะพเศษภายในตวคน เปนเรองของคณลกษณะพเศษหลายๆ อยางภายในตวบคคลซงสามารถใชเปนประโยชนในการชกจงบคคลอนใหท างานแกหนวยงานได

- สตอกดลล เหนวาภาวะผน าเปนเรองเกยวกบการใชอทธพล คอกระบวนการใชอทธพลทผน ากระท าตอกลม เพอใหงานของกลมบรรลเปาหมายทวางไว

- เฮมฟลล และคนส พจารณาภาวะผน าเปนเรองของการกระท าหรอพฤตกรรมของบคคลทแสดงออกมา เปนพฤตกรรมของบคคลซงเกดขนเมอเขาก าลงชแนะใหกจกรรมของกลมมงไปสเปาหมายทวางไวรวมกน

- องคประกอบทส าคญของภาวะผน า 3 ประการคอ o เปนความสมพนธทางดานการใชอ านาจอทธพล o เปนความสมพนธกบบคคลอน

องคการและการจดการ 64

o มจดมงหมายเพอใหงานของหนวยงานหรอของกลมส าเรจตามวตถประสงค - ผน า คอบคคลทสามารถชกจงหรอชน าบคคลอนใหปฏบตงานส าเรจตามวตถประสงคทวางไวนนเอง

ความส าคญของภาวะผน า - ภาวะผน ามความส าคญตอหนวยงานคอ

o เปนสวนทดงความรความสามารถตางๆ ในตวผบรหารออกมาใช o ชวยประสานความขดแยงตางๆ ภายในหนวยงาน o ชวยโนมนาวชกจงใหบคลากรทมเทความรความสามารถใหแกองคการ o เปนหลกยดใหแกบคลากรเมอหนวยงานเผชญสภาวะคบขน

หนาทและทกษะผน า - ผน ามภาระหนาททส าคญคอ

o มสวนรวมในการบรหารงาน o ตดตอประสานงานภายในองคการ o ชกจงและกระตนผรวมงาน o ประสานผลประโยชนและความขดแยงระหวางบคคลภายในหนวยงาน o ชวยใหองคการอยรอดและเจรญเตบโตตอไปได

- ทกษะของผน า ไดแก o ทกษะดานการจดการ o ทกษะดานมนษยสมพนธ o ทกษะดานการจงใจ o ทกษะดานการตดตอสอสาร o ทกษะในการเจรจาตอรอง o ทกษะดานการตดสนใจ o ทกษะดานเทคโนโลย

แบบภาวะผน า - แบบภาวะผน า แบงออกเปน 3 แบบคอ

o พจารณาจากพฤตกรรมการปฏบตงาน o พจารณาจากบทบาททแสดงออก o พจารณาจากผลงานผน า

- เอทซโอน (Etzioni) ไดแบงแบบความเปนผน าตามลกษณะการปฏบตงานออกเปน 4 แบบคอ o แบบยดกฏระเบยบ (Regulative) ผน าแบบนเวลาท างานจะยดกฏระเบยบแบบแผนเปนหลกและ

วนจฉยสงการอยางเครงครด ความสมพนธระหวางผน ากบผตามด าเนนไปในลกษณะเจานายกบลกนอง

o แบบยดกฏระเบยบ (Directive) ผน าแบบนไมเปดโอกาสใหผใตบงคบบญชาแสดงความคดเหนในการท างาน ชอบใชอ านาจและสงใหผใตบงคบบญชาปฏบตงานตามทผน าเหนควร

o แบบจงใจ (Persuative) ผน าแบบนมกใชศลปะในการจงใจเมอตองการใหผใตบงคบบญชาคลอยตามและปฏบตงานตามทผน าประสงค

o แบบมสวนรวม (Participative) ผน าแบบนมกสรางความรวมมอรวมใจโดยเปดโอกาสใหผใตบงคบบญชาแสดงความคดเหนหรอมสวนรวมในการแกปญหา และตดสนใจโดยยดมตของกลมเปนหลก ผน าจะไมใชยทธวธการชกจงใจเพอใหผคลอยตามความประสงค แตจะรวมพจารณาเสมอนหนงเปนเพยงสมาชกคนหนงภายในกลมโดยไมยดถอความเหนของตนเปนหลก

- ชบ กาญจนปนะกร ไดแบงแบบความเปนผน าตามบทบาททแสดงออกเปน 3 แบบคอ o แบบบดามารดาปกครองบตร (Partental) ผน าแบบนเปดโอกาสใหผใตบงคบบญชาแสดงความ

คดเหนไดบาง แตสวนใหญยงคงอ านาจการตดสนใจไวทตวเอง

องคการและการจดการ 65

o แบบใชเลหกล (Manipulative) ผน าแบบนจะพยยามใชกลวธทไมจ ากดรปแบบเพอใหผใตบงคบบญชายนยอมและปฏบตตามความตองการหรอค าสงของผน า

o แบบผเชยวชาญ (Expert) ผน าแบบนไดรบการยอมรบเพราะมความเชยวชาญงานในสาขาวชาใดวชาหนงเปนพเศษ มกท าหนาทคอยชวยเหลอแนะน าใหค าปรกษาแกผ รวมงานและผใตบงคบบญชา มกไมมอ านาจสงการโดยตรงแตท าหนาทใหค าปรกษาเทานน

- เรดดน ไดแบงแบบภาวะผน าโดยพจารณาจากประสทธผลหรอผลส าเรจของงานทผน าไดน าออกเปน 8 แบบโดยแบงเปนประเภททมประสทธผลมาก 4 แบบและประสทธผลนอย 4 แบบ

- แบบมประสทธผลมาก ไดแก o แบบนกบรหาร (Executive) ผน าแบบนมจดเดนทรจกใชความรความสามารถของผรวมงานให

เกดประโยชนมากทสด โดยจะกระตนและสงเสรมก าลงใจใหทกคนชวยกนคดและมสวนรวมในการท างาน

o แบบนกพฒนา (Developer) ภายใตภาวะผน าแบบน ผน ามความเชอวาความรความสามารถของผใตบงคบบญชาสามารถพฒนาใหดขนเรอยๆ ได

o แบบเผดจการอยางมศลปะ (Benevolent Autocrat) ผน าแบบนมลกษณะเดนตรงทมชนเชงในการบงคบบญชาโดยไมท าใหผใตบงคบบญชารสกวาถกบงคบหรอไมพอใจ

o แบบขาราชการ (Bureaucrat) ผน าแบบนปฏบตงานโดยยดถอระเบยบขอบงคบอยางเครงครด - แบบมประสทธผลนอย ไดแก

o แบบประนประนอม (Compromiser) ผน าพยายามตดสนใจปญหาโดยการไกลเกลยประนประนอม

o แบบนกบญ (Missionary) ผน าแบบนมจตใจเมตตากรณาโออออมอารกบผรวมงานและผใตบงคบบญชา พยายามรกษาความสนพนธอนดโดยพยายามหลกเลยงการต าหนตเตยนหรอโตเถยง

o แบบเผดจการ (Autocrat) ผน าแบบนมงแตจะใชอ านาจหนาทสงหรอควบคมใหผอนท างาน โดยไมค านงถงความรสกหรอความตองการของผอน

o แบบหนงาน (Deserter) ผน าแบบนขาดความสนใจทจะท างานใหส าเรจมกหลกเลยงงานละเลยตอหนาทและขาดความรบผดชอบ

ทฤษฏภาวะผน า ทฤษฏคณลกษณะผน า

- การศกษาภาวะผน าแบงออกเปน 3 กลมใหญๆ คอ o ทฤษฏคณลกษณะผน า o ทฤษฏพฤตกรรมผน า o ทฤษฏดานสถานการณ

- ทฤษฏคณลกษณะผน า เปนกลมทเนนการศกษาเกยวกบคณลกษณะตางๆ ทมอยในตวผน า กลาวคอกลมแรกพยายามหาค าตอบวา ผน าคอใคร มคณลกษณะอยางไร

- ทฤษฏพฤตกรรมผน า เปนกลมทเนนการศกษาเกยวกบพฤตกรรมของผน าทแสดงออกมา กลมนพยายามหาค าตอบวาผน ามพฤตกรรมอยางไร

- ทฤษฏดานสถานการณ เปนกลมทเนนศกษาสถานการณตางๆ ทเกยวของกบผน า โดยพยายามตอบค าถามวา ผน าตองเรยนรสถานการณอะไรบางเพอทจะน าคนอนได

- ขอวจารณทฤษฏคณลกษณะผน าไดแก o ไมไดน าเงอนไขดานสถานการณมาพจารณา o ทฤษฏนมงเนนศกษาเฉพาะคณลกษณะผน าเฉพาะตวตามล าพง o ทฤษฏนใหความสนใจเฉพาะคณลกษณะภายในตวผน า

องคการและการจดการ 66

- การศกษาของเกลน กรมสล และเฮลตน จาเรต พบวาผบรหารทประสบความส าเรจมกจะประกอบไปดวยคณลกษณะดงตอไปนคอ แรงขบ พลง การปรบตวทด ความมนใจ ความกาวรางทางสงคม และความมนคงทางอารมณ

ทฤษฏพฤตกรรมผน า - นกวชาการในกลมพฤตกรรมผน าพยายามศกษาวจยและรวบรวมขอมลเกยวกบพฤตกรรมของผน าใน

หนวยงานตางๆ โดยมจดมงหมายทส าคญเบองตน 2 ประการคอ พยายามคนหาดวาผน ามพฤตกรรมกแบบ และ พฤตกรรมแบบไหนมประสทธผลดทสดคอท าใหผใตบงคบบญชาเกดความพอใจและแสดงผลงานทงในดานปรมาณและคณภาพมากทสด

- ทฤษฏพฤตกรรมผน า ไดแก o ทฤษฏภาวะผน า 2 มตของโอไฮโอสเตท o ทฤษฏภาวะผน ามตเดยวของมชแกน o ตาขายการบรหาร

- ทฤษฏภาวะผน า 2 มตพบแบบพฤตกรรมผน าพนฐาน 2 แบบคอ แบบเนนโครงสรางการท างาน(มงงาน) และแบบเนนมตรสมพนธ (มงคน)

- พฤตกรรมผน าแบบมงงาน หมายถงพฤตกรรมผน าทก าหนดใหผรวมงานและผใตบงคบบญชาตองปฏบตตามระเบยบแบบแผน วธการท างานและเปาหมายทผน าก าหนดไว ผน าจะก าหนดมาตรฐานการท างานไวสงและเนนความส าเรจของงานมากกวาความรสกหรอความตองการของผปฏบตงาน

- พฤตกรรมผน าแบบมงคน หมายถงพฤตกรรมของผน าในดานเอาใจใสดแลทกขสขและสรางความสมพนธทดกบผรวมงานและผใตบงคบบญชา ผน าจะเนนในดานขวญและก าลงใจ ความรสกและความตองการของผรวมงานและผใตบงคบบญชามากกวาเนนใหพวกเขาท างานใหส าเรจมากๆ

- ในตอนแรกคณะผวจยสรปวาผน าทมประสทธผลทสดคอผน าทมพฤตกรรมแบบมงงานสงและมงคนสง แตในบางสถานการณพฤตกรรมผน าแบบมงงานกท าใหผลผลตของกลมสงขนและในบางสถานการณพฤตกรรมแบบมงคนกใหผลผลตสงขน สถตการขาดงานและการลาออกนอยลงเชนเดยวกน จงสรปวาไมมพฤตกรรมผน าแบบใดมประสทธผบดทสดในทกสถานการณ

- ทฤษฏภาวะผน ามตเดยวของมชแกน พบแบบพฤตกรรมผน าพนฐาน 2 แบบเชนเดยวกน คอแบบมงตวงาน และแบบมงตวคน แตพฤตกรรมผน าทง 2 แบบเปนมตเดยวไมไดแยกออกจากกนเปนอสระ ซงหมายความวาพฤตกรรมมงงานและมงคนอยคนละขางของเสนตรงเดยวกน

- ขอแตกตางทส าคญระหวางกลมมชแกนและกลมโอไฮโอสเตท คอ พฤตกรรมมงงานและมงคนของกลมโอไฮโอสเตทมความสมพนธกนแบบแยกจากกนเปนอสระอยคนละแกน แตพฤตกรรมมงงานและมงคนของกลมมชแกนมความสมพนธเหมอนฝาแฝดตดกนคอไมไดแยกออกจากกนอยคนละแกน

- สรปคอกลมมชแกนเหนวาพฤตกรรมผน าเปนผลจากการผสมผสานระหวางแบบพฤตกรรมพนฐาน 2 แบบทไมไดแยกจากกนเปนอสระจนเกดเปนผน าแบบตางๆ ตามปรมาณมากนอยของแบบพฤตกรรมพนฐานแตละแบบ

- กลมมชแกนสรปวาผน าทมประสทธผลทสดคอ ผน าทมพฤตกรรมแบบมงคน - ทฤษฏตาขายการบรหาร มแบบพฤตกรรมผน าพนฐาน 2 แบบเชนเดยวกน โดยเรยกผน าแบบมงคนวา

ค านงถงคน และเรยกพฤตกรรมแบบมงงานวา ค านงถงผลผลต โดยแบงเปน มตทแยกจากกนเปนอสระ 2 มต ก าหนดระดบความมากนอบ 9 ระดบบนแกนอสระทงสอง ผลทไดคอพฤตกรรมผน า 81 แบบแตพฤตกรรมผน าหลกม 5 แบบคอ

o แบบ 9,1 คอมงงานสงและมงคนต า เรยกวา Authority-Obedience o แบบ 1,9 คอมงคนสงและมงงานต า เรยกวา Country Club Management o แบบ 1,1 คอมงงานต าและมงคนต า เรยกวา Improverished Management o แบบ 9,9 คอมงงานสงและมงคนสง เรยกวา Team Management o แบบ 5,5 คอมงงานปานกลางและมงคนปานกลาง เรยกวา Organization Man Management

- เบลคและมตน สรปวา ผน าทมประสทธผลทสดคอผน าแบบ 9,9

องคการและการจดการ 67

- ขอดของแนวทางการศกษาทฤษฏพฤตกรรมผน า ไดแก o เปนแนวทางใหผบรหารท าความเขาใจและปรบพฤตกรรมของตนใหเหมาะสม o ชวยในการเปรยบเทยบและท าความเขาใจพฤตกรรมของผบงคบบญชาไดดขน

- ปญหาของการศกษาทฤษฏพฤตกรรมผน า ไดแก o แตละกลมยงมความเหนไมลงรอยกนในเรองแบบพฤตกรรมผน าทมประสทธผลทสด o ยงไมไดน าปจจยดานสถานการณมาพจารณาอยางจรงจง o แบบพฤตกรรมผน าทกลมนเสนอมนอยเกนไป

- พฤตกรรมผน าแบบตางๆ มจดเนนทแตกตางกนดงน o แบบมงงาน มจดเนนทจะสรางผลงานใหแกหนวยงานเปนหลก o แบบมงคน มจดเนนทจะสรางความพอใจใหแกผปฏบตงานเปนหลก o แบบมงงานและมงคน มจดเนนทงสรางผลงานและความพอใจ

ทฤษฏดานสถานการณ - ความคดพนฐานของกลมนคอ ความส าเรจของการเปนผน าขนอยกบการประพฤตปฏบตของผน าให

เหมาะสมกบสถานการณตางๆ - ทฤษฏดานสถานการณ ไดแก ทฤษฏสถานการณของฟดเลอร และทฤษฏหนทาง-เปาหมายของเฮาส - ทฤษฏของฟดเลอรแบงออกเปน 3 สวนคอ

o สวนทเกยวกบบคลกผน า o สวนทเกยวกบปจจยสถานการณ o ตวแบบฟดเลอร

- ทฤษฏของฟดเลอรพยายามวดความโนมเอยงทจะเปนผน าโดยใชแบบทดสอบบคลกภาพทเรยกวา The Least Perfered Co-worker Scale หรอ LPC โดยผลจากการวเคราะหไดพบบคลกผน าทเดนชด 2 แบบคอ บคลกผน าแบบมงความสมพนธ และบคลกผน าแบบเนนงาน

- ทฤษฏของฟดเลอร ไดก าหนดสถานการณทเปนใจใหผน าสามารถควบคถมผอนออกเปนระดบตางๆ ตงแตสถาการณทเปนใจกบผน ามากทสดไปจนถงสถานการณทเปนใจกบผน านอยทสด

- สถานการณทเปนใจกบผน ามากทสดคอ สถานการณทเอออ านวยใหผน าสามารถควบคมผอนไดมากทสด - สถานการณจะเปนใจหรอไมเปนใจขนอยกบปจจยสถานการณ 3 อยางคอ

o ความสมพนธระหวางผน ากบผตาม o โครงสรางของงาน o อ านาจหนาทในต าแหนง

- ตามทฤษฏของฟดเลอร งานทมโครงสรางแนนอนชดเจน ผน าจะมอ านาจควบคมการปฏบตงานไดมาก แตถาโครงสรางของงานไมชดเจน ผน าจะมอ านาจในการควบคมไดนอยกวา เพราะผปฏบตงานสามารถใชดลยพนจก าหนดแนวทางในการท างานไดมากกวา

- บคลกแบบมงงานเหมาะทสดในสถานการณทเปนใจกบผน ามากทสดคอ สถานการณ 1,2,3 และในสถานการณทไมเปนใจกบผน ามากทสดคอสถานการณ 8 สวนผน าแบบมงคนเหมาะทสดในสถานการณกลางๆ ฟดเลอรจงสรปวาไมมบคลกผน าแบบใดมประสทธผลทสดในทกสถานการณ สถานการณแตละอยางตองการบคลกภาพผน าทแตกตางกน

- ความคดพนฐานของทฤษฏหนทาง-เปาหมายของเฮาส คอ พฤตกรรมผน าทท าใหผตามเกดแรงจงใจและความพยายามทจะท างานใหส าเรจกคอการชแนะใหผใตบงคบบญชาทราบวา เขาจะท างานนนอยางไรจงจะประสบความส าเรจและไดรางวลตามทตองการ

- ทฤษฏของเฮาส แบงพฤตกรรมผน าออกเปน 4 แบบคอ o ผน าแบบชน า (Directive Leader) หมายถงผน าทคอยก าหนดระเบยบขอบงคบ มาตรฐานการ

ท างานและวธการปฏบตงานใหแกผตาม รวมถงควบคมใหผตามปฏบตตามระเบยบวธการทตงไว

องคการและการจดการ 68

o ผน าแบบสนบสนน (Supportive Leader) หมายถงผน าทคอยเอาใจใสดแลทกขสขของผตาม ผน าแบบนจะคอยสงเสรมความคดรเรมและพยายามสรางโอกาสใหมๆ ใหแกผตาม ผน าจะพยายามสรางสมพนธอนด ความอบอนเปนกนเองกบผตาม

o ผน าแบบใหมสวนรวม (Participative Leader) หมายถงผน าทเปดโอกาสใหผตามมสวนรวมในการแสดงความคดเหนและขอเสนอแนะประกอบการตดสนใจ

o ผน าแบบเนนความส าเรจ (Achievement-Oriented Leader) หมายถงผน าทตงเปาหมายและมาตรฐานการท างานไวสง พยายามปรบปรงการท างานใหดขนเรอยๆ ผน าแบบนไมไดเนนในเรองงานเพยงอยางเดยว เพราะผน าพยยามกระตนและจงใจใหผตามปฏบตงานใหถงมาตรฐานทตงไวดวย

- คณลกษณะของผตาม แบงออกเปน 3 ลกษณะคอ o การรบรในความสามารถของตนเอง โดยผตามทมการรบรในความสามารถของตนเองมกจะ

สามารถท างานไดบรรลเปาหมายและมผลงานดกวาผตามทขาดการรบร o ผมสวนก าหนดความเปนไป โดยผตามทเชอมนวาตวเองมสวนหรอมความสามารถก าหนดบางสง

ขนได มกจะมแรงจงใจและผลงานมากกวาผตามทเกยจคราน o ความตองการของตน หมายความวา ผตามแตละคนมความตองการแตกตางกน ผน าตองคอย

ตรวจสอบความตองการของแตละคนและสนองตอบใหถกตองตามสมควร - สถานการณงานซบซอน, ผปฏบตขาดประสบการณ, ขาดกฏระเบยบชน าการท างาน แบบผน าทเหมาะสม

คอแบบชน า - สถานการณงานซ าซากจ าเจและงานทมความกดดนสง, ผปฏบตขาดความมนใจ แบบผน าทเหมาะสมคอ

แบบสนบสนน - สถานการณโครงสรางงานไมชดเจนแนนอน, ผปฏบตงานมความสามารถและประสบการณ, ผปฏบตงาน

ตองการมสวนรวม แบบผน าทเหมาะสมคอ แบบใหมสวนรวม - สถานการณโครงสรางงานไมชดเจนแนนอน, หนวยงานไมเนนกฏระเบยบ, ผปฏบตงานมความเชอมนและ

มงผลส าเรจของงาน แบบผน าทเหมาะสมคอ แบบมงความส าเรจ - ทฤษฏดานสถานการณมขอดคอ

o มงแกไขขอบกพรองของทฤษฏคณลกษณะและพฤตกรรมผน า o สามารถสะทอนถงปจจยตางๆ ทเกยวของกบภาวะผน าไดมากกวา

- ปญหาของทฤษฏดานสถาการณคอ o มความยงยากทจะน าไปใช (เพราะมปจจยเกยวของหลายปจจย) o มขอจ ากดในการอธบายความสมพนธระหวางผน ากบกลมคนอนๆ นอกเหนอจากกลมผตาม o ไมคอยสนใจปจจยสถานการณภายนอกหนวยงาน

การพฒนาภาวะผน ายคใหม คณสมบคผน ายคใหม

- คณสมบตผน ายคใหมม 10 ประการคอ มวสยทศน, มความเขาใจอยางลกซง, มความนาเชอถอและไววางใจ, มอารมณมนคง, มการปรบตวเปดรบการเปลยนแปลง, มความเพยรพยายาม, มการมองโลกในแงด, มความรบผดชอบ, มความเชอมนในตนเอง, มความคดรเรม

กระบวนการพฒนาผน ายคใหม - กระบวนการพฒนาผน ายคใหม 9 ประการทจะชวยใหผน ามความส าเรจไดแก

o การสรางเครอขาย o การตดตอสอสาร o การจดองคการ o การจงใจ o การมอบหมายงาน o การสรางทมงาน

องคการและการจดการ 69

o การสอนงาน o การตดสนใจ o การวางแผน

- การสรางเครอขาย เปนกระบวนการพฒนาภาวะผน ายคใหมทมงเนนใหผน าเปนผรลกรรอบ สามารถทจะสรางพนธมตรใหเกดขนหรอเครอขายใหเกดขนในการบรหารองคการได

ภาวะผน าทมวสยทศนทประสบผลส าเรจ - ผน าทมปสบความส าเรจในการบรหารองคการยคการแขงขนตองมคณลกษณะทส าคญคอ มวสยทศนและ

มความสามารถในการก าหนดกลยทธเปนอนดบหนง - การสรางวสยทศนใหเกดขนกบผน าจ าเปนตองฝกฝนใหเกดการคดอยเสมอโดยการฝกคด 7 วธคอ

o การคดแบบสงเคราะหเทยบแขง o การคดแบบมแผนทในสมอง o การคดแลวเขยนแลกเปลยนกน o การคดแบบแตกตาง o การคดแบบองครวมและระบบ o การคดแบบสรางภาพอนาคต o การคดแบบกลยทธ

พฤตกรรมกลมและการท างานเปนทท แนวคดเกยวกบกลม ความส าคญและความหมายของกลม

- กลม หมายถงการรวมตวกนของบคคล 2 คนหรอมากกวา 2 คนขนไปทมการพงพาอาศยกน และมปฏสมพนธซงกนและกนเพอท าใหวตถประสงคหรอเปาหมายทมรวมกนบรรลผล

ลกษณะและเหตผลในการจดตงกลม - เหตผลในการจดตงกลม ไดแก

o ความส าเรจของงาน o การแกปญหาทเปนทางการ o ความสมพนธทใกลชดและความสนใจตอกน o วตถประสงคทางจตวทยาสงคม

บทบาทและประเภทของกลม - บทบาทของกลมมดงนคอ

o ชวยใหเกดนวตรกรรม และความคดสรางสรรค o ชวยท าใหการตดสนใจดมคณภาพมากกวาการตดสนใจโดยบคคลคนเดยว o ชวยในเรองของการคอยควบคมสมาชกและท าใหสมาชกมระเบยบวนย o ชวยท าใหสมาชกมความผกพนรบผดชอบงาน o ชวยท าใหความตองการตางๆ ของบคคลไดรบการท าใหเกดความพงพอใจในขณะทองคการ

เจรญเตบโตขน o ชวยท าใหเกดความตองการตางๆ ของบคคลไดรบท าใหเกดความพงพอใจในขณะทองคการ

เจรญเตบโตขน o ชวยท าใหเกดการจงใจทน าไปสการรวมมอกนในการท างาน o ชวยในการแกไขปญหาทเกดขน

- กลม จ าแนกได 3 ประเภทคอ กลมหนาท, กลมงานหรอกลมโครงการ, กลมผลประโยชนและกลมมตรภาพ - กลมหนาท โดยทวไปคอกลมทไดมการระบไวในโครงสรางขององคการวามหนาททตองปฏบตเชนไร

องคการและการจดการ 70

- กลมงานหรอกลมโครงการ คอกลมทผรวมงานถกน ามารวมตวกนเพอปฏบตงานพเศษชนหนงใหบรรลผลในชวงระยะเวลาทก าหนด

- กลมผลประโยชนและกลมมตรภาพ โดยทวไปจดตงอยางไมเปนทางการโดยมผลประโยชน ความคดความเชอบางอยางรวมกน

ขนตอนในการพฒนากลม - ขนตอนในการพฒนากลมม 5 ขนตอนคอ

o ขนการรวมกลม o ขนขจดความแตกตางทเกดขน o ขนก าหนดบรรทดฐาน o ขนปฏบตงาน o ขนยบสลายกลมเมองานทรบผดชอบไดส าเรจลลวง

- ขนตอนในการพฒนากลมหนาทม 4 ขนตอนคอ o ขนพบปะพดคยแลกเปลยนความคดเหน o ขนการแกปญหาภายใน o ขนเจรญกาวหนาและประสบผล o ขนการประเมนผลและการควบคม

ปจจยทมอทธพลตอประสทธภาพในการท างานของกลม ปจจยเกยวกบลกษณะของบคคล

- ปจจยทมอทธผลตอประสทธภาพในการท างานของกลม แบงออกเปน o ปจจยทเกยวกบลกษณะของบคคล o ปจจยทเกยวกบโครงสรางของกลม o ปจจยทเกยวกบงาน

- ปจจยเกยวกบลกษณะของบคคลทมอทธพลตอการปฏบตงานและตอประสทธภาพในการท างานของกลม ม 4 ประการคอ

o ลกษณะทางกายภาพและประวตของบคคล o ความสามารถและสตปญญา o บคลกภาพ o การคาดหวง

- การคาดหวงทไมกระจางชดหรอคลมเครอ สามารถกอใหเกดปญหาเกยวกบเรองขวญก าลงใจ การเขาหรอออกจากงานและการปฏบตงานของกลมจะอยในระดบต า

ปจจยเกยวกบโครงสรางของกลม - ปจจยทเกยวกบโครงสรางของกลม ไดแก

o องคประกอบของกลม o บรรทดฐาน o ระบบสถานภาพ o ความเปนผน ากลม o บทบาท o ความสามคคของกลม

- กลมทมองคประกอบของกลมไมแตกตางกน มผลตอการปฏบตงานและประสทธภาพในการท างานของกลมเพราะคณลกษณะดงกลาวเอออ านวยตอการตดตอสอสารและความรวมมอกนในการท างาน

- กลมทมองคประกอบของกลมแตกตางกน ความแตกตางในลกษณะตางๆ จะชวยท าใหเกดผลการปฏบตงานสง และท าใหการแกปญหามคณภาพสงดวย

- ปจจยทมอทธพลตอการปฏบตตามบรรทดฐานของกลมไดแก บคลกภาพ,ปจจยเกยวกบสถานการณ, ปจจยเรงเรา, ความสมพนธภายในกลม

องคการและการจดการ 71

- บคคลทมสตปญญาเฉลยวฉลาดมากมกไดรบการคาดหวงนอยทจะปฏบตตามบรรทดฐานของกลม - ขนาดของกลมใหญขน การปฏบตตามบรรทดฐานเพมขนเลกนอย - ปจจยเรงเรายงคลมเครอก ากวม การปฏบตตามบรรทดฐานของกลมยงมมาก - บคคลทมประโยชนตอกลมและองคการมากทสด คอกลมทมการอบรมกลอมเกลาแบบมสภาพการณทอย

ระหวางการขดขนหรอการกอความวนวาย กบการปฏบตตามบรรทดฐาน คานยมและวธปฏบตของกลม เพราะเขามาชวยสรางสรรคความเจรญกาวหนาใหเกดขนกบกลมงาน

- ในบรรดาลกษณะโครงสรางของกลมทงหมด ความเปนผน ากลม เปนสงทส าคญทสดเพราะความเปนผน าเปนตวแทนทส าคญและเปนคนเดยวทสามารถใชอทธพลทเปนทางการตอกจกรรมการด าเนนการของกลมโดยชอบธรรม

- ปจจยทท าใหกลมมความสามคค ไดแก o ความเหนพองตองกนในเปาหมายของกลม o ความถของปฏสมพนธ o การแขงขนระหวางกลม o การประเมนผลทเปนทพงปรารถนา

ปจจยเกยวกบงาน - งาน สามารถจ าแนกไดเปน 3 ประเภทคอ

o จ าแนกประเภทงานของกลมตามกรอบเวลา o จ าแนกชนดหรอประเภทของงานของกลมตามเงอนไขงาน o จ าแนกชนดหรอประเภทของงานของกลมตามวตถประสงคของงาน

- กลมทเกยวของกบการผลต มลกษณะเนนการท างานใหเสรจตรงตามเวลาโดยพยายามใหมขอผดพลาดนอย

- กลมทเกยวของกบงานการอภปราย มลกษณะผกพนปญหาตางๆ สง จดใหสมาชกของกลมมโอกาสอธบายหาเหตผลสนบสนนขอเสนอของตน

- กลมทเกยวของกบงานแกปญหา มลกษณะมงงานหรอเอาใจใสงานสง เนนทงการท างานใหบรรลผลอยางถกองและจดใหมการประชมสพหรบสมาชกทจะเสนอความคดเหนสนบสนนความคดเหนของตนใหเปนทเขาใจ

- ผน ากลมทเกยวของกบงานแกปญหามความกระตอรอรนมากกวาผน ากลมทเกยวของกบกลมทท างานการผลตและกลมทท างานอภปราย

- ถางานงายและตองการการประสานงานนอย ยทธวธการแบงงานกนท าเปนยทธวธทมประสทธภาพ แตถางานยากเพมขน ตองการการประสานงานมากขน การมความรบผดชอบรวมกนเปนวธทเหมาะสมกวา

- สรปไดวา ปจจยตางๆ ทมผลตอการปฏบตงานของกลม ตอประสทธภาพในการท างานตอขวญก าลงใจ การบรรลผลของเปาหมาย การไมมาท างาน การเขาออกจากงาน มอยดวยกน 3 ปจจยคอ

o ปจจยทเกยวกบลกษณะของบคคล o ปจจยทเกยวกบโครงสรางของกลม o ปจจยเกยวกบงาน

แนวคดเกยวกบทม ความส าคญและความหมายของทม

- ทมาทท าใหมการใชทมกนอยางกวางขวาง นาจะมาจาก o การพฒนาในสาขาหรอในแขนงการออกแบบองคการใหม o องคการตางๆ ในโลกไดใหความสนใจในเรองคณภาพ เรองของการควบคมคณภาพ o การลดขนาดองคการ o เกอบทกอตสาหกรรมเกอบทกบรษทขนาดใหญไดใหความส าคฐกบตลาดโลกหรอตลาด

นานาชาต

องคการและการจดการ 72

o ในหลายปทผานมาองคการไดใหความส าคญกบบคลากรในการเขามามสวนรวมในการบรหารจดการทเพมขน

o หลายองคการมแนวโนมทจะจดตงทมทประกอบดวยคนจากหลายฝายหลายหนาทมาท างานรวมกน เพอรเรมหรอสรางสรรคงานใหม

o มความจ าเปนทจะตองมความรวมมอระหวางแผนกหรอระหวางฝายมากขน o องคการปจจบนตางไดมการจดท าแผนกลยทธ

- ทม หมายถงกลมของบคคลขนาดเลกทมทกษะทพรอม มาท างานรวมกนเพอท าใหเปาหมายทสมาชกมความรบผดชอบรวมกนบรรลผล

ลกษณะและการเกดขนของทม - ลกษณะทส าคญของทมไดแก

o จะตองมคนมาท างานรวมกน o ปฏสมพนธของคนทมาท างานรวมกนเปนทมมลกษณะของการเผชญหนากน o คนทมาท างานในทมมลกษณะทตางฝายตางพงพาระหวางกน o ความเปนสมาชกของทมไดมการรบร o มการท างานและมเปาหมายเดยวกน

ประเภทและบทบาทของทม - ประเภทและบทบาทของทมม 3 ประเภท 3 บทบาท ดงน

o ทมประเภททมบทบาทในการใหค าแนะน าในการแกปญหา o ทมประเภททมบทบาทในการปฏบตงานทมความตอเนอง (งานทางดานการตลาด,งานดานการ

ผลต) o ทมประเภททมบทบาทในการบรหารจดการสงตางๆ (งานก าหนดวตถประสงคขององคการ)

การสรางและพฒนาทม บคคลและทม

- สงทบคคลน าตดมาดวยกอนทจะมความสมพนธกนไดแก คณลกษณะสวนตว, ต าแหนงหรอฐานะ, การเปลยนแปลงและการสนสดความสมพนธ

- เมอคนมาท างานรวมกนจะตองมความสมพนธระหวางกน ดงนนเพอหลกเลยงปญหาในเรองของความสมพนธระหวางตนกบสมาชกคนอนในทม จะตองเขาใจเรองดงตอไปนคอ

o โครงสราง และการเปนสวนของโครงสรางทม o ขอบเขตความสมพนธระหวางสมาชกของทม

- โครงสรางและการเปนสวนหนงของโครงสรางทม หมายถงวา ตองรวาใครทตนตดตอสอสรดวยมากทสด ดวยวธการอยางไร ใครเปนบคคลทมอ านาจ เปนตน ซงหากสมาชกของทมหรอของคนทมาท างานรวมกน แตละคนเขาใจในโครงสรางของทมดงกลาว โดยทวไปสามารถน ามาใชในการก าหนดหรอสรางความสมพนธกบสมาชกอนไดเปนอยางด

การเปนผน าทม - บทบาทของการเปนผน าทม มดงตอไปน

o เปนบคคลส าคญ o เปนนกจงใจ o เปนผคอยตดตอส าหรบทม o เปนผคอยตดตามเทคโนโลยสานสนเทศ o เปนโฆษกของทม o ตองสามารถทจะแสดงความสามารถของการเปนผประกอบการ o เปนนกบรหารจดการปญหาอปสรรค o เปนนกจดสรรแบงปนทรพยากร o เปนนกเจรจาตอรอง

องคการและการจดการ 73

- บคคลทจะเปนผน าทดจะตองมคณสมบตและทกษะคอ เปนนกสอสารทด, มความยดหยน, เปนนกศกษา, เปนผฝกสอน, เปนผมวสยทศน มองไกล สรางสรรคความคดใหมๆ

สวนประกอบของทม - สวนประกอบของทม ไดแก

o มการระบหรอก าหนดภารกจและเปาหมายอยางชดเจน o มการด าเนนการอยางสรางสรรค o มงเนนไปทผลลพธ o เนนการสรางหรอการท าใหบทบาทและความรบผดชอบมความชดเจน o มการจดระเบยบกลมทด o มการสรางพลงความเขมแขงใหกบสมาชกของทมแตละคน o สนบสนนภาวะผน าระหวางกน o พฒนาบรรยากาศการท างานเปนทม o มความสามารถในการแกปญหาความไมเหนพองตองกน o มการสอสารอยางเปดเผย o มการตดสนใจทมลกษณะเปนปรนย (ไมเอาความคดสวนตวเขามาปะปน) o มการประเมนความมประสทธผลของตน

ขนตอนการสรางและพฒนาทม - ขนตอนการสรางทมไดแก

o ระบปญหา o ขนรวบรวมขอมล o ขนวเคราะหขอมล o ขนวางแผนด าเนนการ o ขนการน าแผนไปสการปฏบต o ขนประเมนผล

- เครองมอทควรน ามาใชในการรวบรวมขอมลเพอน าไปสการแกไขปญหาของตนเอง คอ การสมภาษณสมาชกขององคการทมปญหาเกดขน โดยผทมบทบาทในเรองนคอ ทปรกษา

- ขนตอนของการพฒนาทมมอย 3 ขนตอนคอ o ขนของความพรอม o ขนมความมนคง o ขนกาวไปขางหนา

- ขนมความมนคงจะมการมอบหมายงาน มการพรรณางานทเปนทางการ มการตดตามดวาไดปฏบตตามการพรรณางานนนหรอไมอยางไร ผน าในขนตอนนเปนผน าทเปนทางการไมใชผน าทเกดขนเองตามธรรมชาตภายในกลม

- ขนกาวไปขางหนา เปนขนททมงานมประสทธผล ในขนนจะมความยดหยนและเปดโอกาสใหมการทบทวนการก าหนดเปาหมายและการวางแผนได ผน าทเกดในขนตอนนเปนผน าทคอยสนบสนนใหความชวยเหลอทม เปนผน าทไดรบอ านาจ ไมใชผน าทคอยสงการหรอควบคมทมอยางเดยว

การบรหารการเปลยนแปลง แนวคดการบรหารเพอการเปลยนแปลง ความหมาย ความส าคญ รปแบบ และสาเหตของการเปลยนแปลง

- การเปลยนแปลงหมายถง การเปลยนสถานภาพหนงทเปนอยปจจบนในแงของโครงสราง กระบวนการ ปจจยการผลต ไปสอกสถานภาพหนงในอนาคตทก าหนดไวเพอใหองคการสามารถอยรอดได เจรญเตบโตกาวหนา และบรรลวตถประสงคตามทตองการ

- การเปลยนแปลงขององคการเปนสงทหลกเลยงไมได เนองจากสภาพแวดลอมขององคการเปลยนแปลง องคการจ าเปนตองมการแกไขปรบปรงและเปลยนแปลงใหสอดคลองกบเงอนไขของสงแวดลอมปญหาจง

องคการและการจดการ 74

จะหมดสนไป โดยทวไปองคการมรปแบบการเปลยนแปลง 3 รปแบบไดแก รปแบบดงเดม รปแบบใหม และรปแบบทอยระหวางรปแบบดงเดมและรปแบบใหม และอาจจ าแนกรปแบบการเปลยนแปลงเปน 2 รปแบบไดแก การเปลยนแปลงโดยมการวางแผนไวลวงหนา และการเปลยนแปลงโดยไมมการวางแผนไวลวงหนา

- ขนล าดบการเปลยนแปลงไดแก o พลงภายในและภายนอกจะมอย o ตระหนกถงความจ าเปน o ความจ าเปนทรบรและกระตนการรเรมการเปลยนแปลงแลว o ด าเนนการเปลยนแปลง

- การเปลยนแปลงแบบคอยเปนคอยไป จะไมกระทบตอระบบองคการโดยสวนรวม - การเปลยนแปลงทางกลยทธ จะมผลกระทบตอองคการโดยสวนรวม ซงหมายความรวมทงกลยทธ

โครงสราง บคคล กระบวนการ และคานยมทเปนแกนส าคญขององคการ - การเปลยนแปลงแบบเลกนอยจะกระทบตอระบบยอยขององคการทเลอกไว เชน การเปลยนแปลง

โครงสรางขององคการ การแนะน าเทคโนโลยการผลตใหม หรอการพฒนาบคลากรเพอลดความขดแยงในองคการ

- รปแบบการเปลยนแปลงทางกลยทธจะเปนรปแบบทเปลยนทศทางโดยสวนรวมขององคการ แบงออกเปน 4 รปแบบ โดยมระดบของความรนแรงของการเปลยนแปลงจากรนแรงนอยไปสการรนแรงมากทสด ดงน

o การปรบปรง (Tuning) หมายถง การเปลยนแปลงทมความตอเนองในระดบทมความรนแรงนอยทสด

o การปรบตว (Adaption) หมายถง การเปลยนแปลงทมความรนแรงเลกนอยเชนเดยวกบการปรบปรงแตจะเปนการเปลยนแปลงแบบโตตอบปญหา เหตการณหรอความรนแรงทมแรงกดดนมาจากภายนอกองคการ

o การเปลยนแปลงในทศทางใหม (Reorientation) หมายถง การเปลยนแปลงในเชงกลยทธและจะเปนการท าลายภาพพจนขององคการบางอยางอยางสนเชง

o การสรางขนมาใหม (Re-Creation) หมายถง การเปลยนแปลงทมการสรางขนมาใหม เปนการเปลยนแปลงทมความรนแรงและเสยงภยมากทสด

- การวเคราะหสนามพลง เปนวธการวเคราะหและประเมนผลกระทบโดยสวนรวมของพลงทสนบสนนและตอตานการเปลยนแปลง เพอใหการเปลยนแปลงประสบผลส าเรจ

- ผบรหารควรวเคราะหการตอตานการเปลยนแปลงหรอเรยกวา แรงดง และแรงผลกดนเพอใหเกดการเปลยนแปลงทเรยกวา แรงดน

- การเปลยนแปลงจะงายเมอมแรงสนบสนนหรอแรงดนมากกวาแรงตอตานหรอแรงดง - การเปลยนแปลงในแงองคการ หมายถง การเปลยนแปลงจากสถานภาพหนงทเปนอยปจจบนขององคการ

ในแงของโครงสราง กระบวนการ ปจจยการผลต และผลผลตไปสอกสถานภาพหนงทเกดขนในอนาคตทก าหนดไว เพอใหองคการสามารถอยรอด เจรญเตบโตกาวหนาและบรรลวตถประสงคตามทตองการ

- องคการหนงจะสามารถประสบความส าเรจไดอยางตอเนองกตอเมอองคการนนด าเนนการเปลยนแปลงและปรบตวไดทนตอเหตการณของสภาพแวดลอมทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวเพยงพอเทานน

- การเปลยนแปลงมความส าคญหลายประการคอ o เพอใหสอดคลองกบสภาพแวดลอมทเปลยนแปลงไป o การเปลยนแปลงองคการเกยวของกบผบรหารทกระดบ o การเปลยนแปลงขององคการเปนปรากฏการณทางสงคม

- รปแบบการเปลยนแปลง ในยคปจจบนม 3 รปแบบ o รปแบบการด าเนนงานแบบดงเดม o รปแบบการด าเนนงานแบบใหม o รปแบบทอยระหวางการเปลยนแปลงจากรปแบบเกาไปสรปแบบใหม

องคการและการจดการ 75

- องคการรปแบบเกา จะมการบรหารและสงงานตลอดจนการควบคมการด าเนนงานจากเบองบนสระดบลาง และมการประเมนผลงานโดยมงเนนการจอบสนองค าสงของผบรหารเปนหลก มการประสานงานภายในองคการนอยมาก แตการประสานผลประโยชนมมากจนกลายเปนเปาหมายการแสวงหาผลประโยชนสวนตนมากกวาผลประโยชนสวนรวมขององคการ

- ผบรหารองคการรปแบบใหมแตละคนจะมความรบผดชอบและมอ านาจในการตดสนใจมากขนโดยมงเนนการประสานงานขององคการทงระบบ และมงด าเนนการและบรหารงานเพอสวนรวมขององคการเปนหลก

- องคการทอยระหวางการเปลยนแปลงจากรปแบบเกาไปสรปแบบใหม อาจตองอาศยเวลา โดยเงอนไขของเวลาแหงการเปลยนแปลงจะขนอยกบปจจย 3 ประการคอ

o ระดบความสามารถและทศนคตของผบรหารหรอเจาของกจการนบวาเปนปจจยส าคญทสด o ความรวดเรวรนแรงของการเปลยนแปลงสภาพแวดลอม o ขดความสามารถขององคการหรอพละก าลงขององคการทจะสามารถทนตอแรงเสยดทานจาก

ภาวะการเปลยนแปลงทางสงแวดลอม - การเปลยนแปลง จ าแนกไดเปน 2 ชนดคอ

o การเปลยนแปลงโดยมการวางแผนไวลวงหนา o การเปลยนแปลงโดยไมมการวางแผนไวลวงหนา

- การเปลยนแปลงโดยไมมการวางแผนไวลวงหนา หมายถงการเปลยนแปลงทเกดขนเองในลกษณะของการปรบตวใหเขากบสถานการณหรอเปนไปโดยไมไดตงใจมากอน

- การเปลยนแปลงแบบกลยทธจะมผลกระทบอยางมากตอองคการโดยสวนรวม - การเปลยนแปลงขององคการเกดจากสาเหต 2 ประการคอ พลงจากภายนอก และพลงจากภายใน - โดยทวไปพลงจากภายนอกจะมผลกระทบตอการเปลยนแปลงองคการสงกวาพลงจากภายใน - พลงจากภายในอาจเกดจากเปาหมายและวฒนธรรมใหมขององคการ นโยบายการบรหาร เทคโนโลย หรอ

ทศนคตใหม - พลงจากภายในจะเปนสญญาณทมาจากภายในองคการวาการเปลยนแปลงเปนสงจ าเปน

แนวทางด าเนนการเพอตอตานการเปลยนแปลง - สงทยากทสดของการบรหารองคการคอ การบรหารทรพยากรมนษย - การรเรมการเปลยนแปลงดวยการบงคบ นาจะเปนวธสดทายทจะเลอกและสามารถใชไดกตอเมอองคการ

นนก าลงเผชญกบภาวะวกฤต - การตอตานการเปลยนแปลง ควรมการด าเนนการดงตอไปน

o การกาวไปทละขน o การขอความสนบสนนจากผตอตาน o การใชอ านาจเมอมความจ าเปน o การสรางสรรคสงแวดลอมทเอออ านวยตอการเปลยนแปลง

แนวทางการบรหารการเปลยนแปลง - แนวทางการบรหารการเปลยนแปลงทผบรหารควรยดเปนหลกการด าเนนการ ไดแก

o การใชพลงผลกดนเพอการเปลยนแปลง o การมงเนนการเปลยนแปลงในเชงกลยทธ

- การมงเนนการเปลยนแปลงในเชงกลยทธ โดยทวไปจะกระท าไดใน 3 มตทส าคญคอ o การเปลยนแปลงทางกลยทธซงเนนดานการจดการสนทรพย o การเปลยนแปลงทางดานการเงนและโครงสรางเงนทน o การเปลยแปลงทางดานการจดการ

- มตการเปลยนแปลงทางกลยทธ เปนลกษณะของการปฏรปเพอสรางศกยภาพหรอเพมพนขดความสามารถในการสรางกระแสเงนและผลก าไรทงในระยะสนและระยะยาว โดยการปรบขอบเขตของธรกจทเดนชดและสอดคลองกบสภาพแวดลอมทคาดวาจะเกดขนในอนาคตดวย

- เงอนไขแหงความส าเรจทควรพจารณาทบทวนและด าเนนการ ไดแก

องคการและการจดการ 76

o การประสานทไดดลระหวางการปฏรปทางดานกลยทธการเงนและการจดการ o ความเขมขนแหงการปฏรปหรอเปลยนแปลง o ความตอเนองในการด าเนนงานดานตางๆ o ความรวมมอจากผมสวนไดสวนเสยในองคการ o คณภาพของผบรหารองคการ

เทคนคการปรบตวเพอการเปลยนแปลง การรอปรบระบบ

- การรอปรบระบบ เปนเรองของกระบวนการท างานทางธรกจซงเกยวของกบการคดคนเพอหารปแบบกระบวนการท างานขนใหมทสอดคลองกบสภาวะปจจบน ซงเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว โดยใชทรพยากรตางๆ ทมอยไมวาจะเปนพนกงาน เครองมอ เครองจกร อปกรณและวธการท า งานตางๆ ททนสมยเพอสนองตอบความตองการของลกคาและสงคม โดยละทงวธการและกระบวนการท างานแบบดงเดม เปนการเรมตนใหมทงหมดโดยเรมตนจากศนยแตไมใชการจดองคการใหม

- แนวคดเรองการรอปรบระบบ (Reengineering) เปนแนวคดของ ไมเคล แฮมเมอร และเจมส แชมป - สภาวการณการเปลยนแปลงในปจจบนเปนผลมาจากปจจยตางเชน สภาพการแขงขน,ความส าคญของ

ลกคา, การแปลยนแปลงอยางตอเนองและเปลนแปลงไปตลอดเวลาในทาธรกจ - การรอปรบประบบ (Reengineering) เปนวธทพรอมเหมาะสมเปนผลดกบธรกจ ชวยใหธรกจสามารถคนหา

เสนทางลดไปสจดมงหมายไดเรวขน สามารถท าก าไรไดมากขนอยางรวดเรว - แนวคดขนพนฐานของการรอปรบระบบ เนนสงทเปนจดเดน 3 ประการของการรอปรบระบบ คอ

o เรมคดเรมด าเนนการจากความพงพอใจของลกคา o จดตงวธการท างานใหมดวยการออกแบบกระบวนการท างานใหม ไมใชการมงปรบปรงหนาท

ของแตละหนวยงาน o ลดตนทนลงไดมากดวยการยนเวลาทท างานเพอสรางความพอใจใหแกลกคา

- เปาหมายของการรอปรบระบบ คอกระบวนการมใชภาระหนาทขององคการ - หลกส าคญในการเลอกกระบวนการทจะท าการรอปรบระบบ ไดแก

o พจารณาวากระบวนการใดมปญหามากทสด o พจารณาวากระบวนการใดมผลกระทบมากทสดตอลกคาของกจการ o พจารณาถงความเปนไปไดทจะประสบผลส าเรจในการรอปรบระบบ โดยจะตองยนยอม

เปลยนไปสสงใหมๆ และยอมลงทน - จดส าคญทสดในการพจารณาเพอท าความเขาใจกระบวนการรอปรบระบบคอ ลกคา - การรอปรบระบบท าใหพนกงานของกจการยดมนในการท างานเพอลกคามใชนายจาง ในการประเมนผล

จงใชความพอใจของลกคาเปนเครองมอก าหนดเงนเดอนและโบนสของพนกงาน ดงนนเปาหมายสงสดของการท าการรอปรบระบบคอ การสรางความพอใจใหแกลกคา

- องคประกอบของการรอปรบระบบ ประกอบดวยปจจย 4ประการคอ o ตองเปนการเปลยนแปลงขนพนฐาน o ตองเปนการเปลยนแปลงแบบถอนรากถอนโคน o ตองเปนการเปลยนแปลงอยางใหญหลวง o ตองเปนเรองของกระบวนการท างานทางธรกจ

- ลกษณะของการรอปรบระบบ o เปนการรวมงานหลายๆ งานเขามาเปนงานเดยว (โดยพจารณาจากความจ าเปนประกอบกบ

สถานการณ) o เปนกระบวนการท างานทเปดโอกาสใหพนกงานมอ านาจตดสนใจเกยวกบงานในหนาท o มการจดล าดบขนตอนตางๆ ตามความเปนจรง

- กระบวนการท างานทมลกษณะตดตอนล าดบขนตอนของงานทมอย มขอดคอ o ท าใหงานเสรจเรวขน

องคการและการจดการ 77

o ท าใหไมตองมการแกไขงานซ าซาก o มรปแบบของกระบวนการท างานไดหลายๆ รปแบบ o จดใหมการท างานเฉพาะในงานทเหมาะสมเทานน o มการตรวจสอบและควบคมการท างานนอยลง o มการลดจดประสานงานภายนอก o มผจดการเฉพาะกจเปนผรบผดชอบตอลกคาโดยตรงในกระบวนการท างานทงหมด o มรปแบบผสมระหวางการรวมการกระจายอ านาจในขณะเดยวกน

- ผมสวนรวมในการรอปรบระบบไดแก o ผน า o เจาของกระบวนการ o ทมรอปรบระบบ o คณะกรรมการนโยบาย o ผประสานงาน

- คณะกรรมนโยบาย มหนาทดแลการรอปรบระบบ ท าหนาทวางกลยทธการรอปรบระบบของทงองคการ โดยการจดล าดบความส าคญของโครงการทมการรอปรบระบบจดสรรทรพยากรทมอยเพอใชในการรอปรบระบบและตดสนใจแกปญหาตางๆ ททมงานประสบอย

- ผประสานงาน หมายถงผรบผดชอบในการดแลดานเทคนคส าหรบการรอปรบระบบเพอใหบรรลวตถประสงคตามทตงไว โดยมหนาทหลกไดแก การผลกดน และสนบสนนเจาของกระบวนการรอปรบระบบและประสานกจกรรมการรอปรบระบบทงหมด

- วธการจดท าการรอปรบระบบมดงนคอ o การตงชอใหกบกระบวนการท างาน เพอใหทราบจดเรมตนแบะจดสนสดของงาน โดยใชชอบง

บอกถงงานทท า o สรางแผนภมกระบวนการท างาน เพอใหรสายการท างานในองคการ จะเปนเครองมอชวยในการ

ท าความเขาใจกระบวนกรท างานทท าอย - วธการท างานภายหลงการรอปรบระบบ ไดแก

o ท างานแบบควบคกนไป o พยายามกระจายงานใหไปอยในฝายทตองพบกบลกคาโดยตรงเพอยนเวลาในการบรการลกคา o ยกเลกงานทเคยคดวาจ าเปนตองท า o ดงคนนอกและบรษทภายนอกทเกยวของเขามารวมมอกนปรบปรงกระบวนการท างานของ

บรษท o มกลไกในการเรยนรเพอการปรบปรงการท างานใหดขนอยตลอดเวลา

การบรหารคณภาพรวม - สงส าคญทตองมการควบคมคอ ปรมาณงาน, คณภาพของงาน, เวลา, คาใชจาย - คณภาพ หมายถง คณสมบตของสนคาหรอบรการทเปนไปตามความตองการของลกคา - การควบคมคณภาพเปนเทคนคการบรหารทมจดก าเนดในสหรฐอเมรกา - การควบคมคณภาพในระยะแรกเปนการควบคมคณภาพทางสถต - เทคนคการบรหารตามระบบกลมควบคมคณภาพ (Quality Control Circle หรอ Q.C.C) เปนระบบบรหาร

คณภาพทใชเปนสากลทวโลกโดยเปนกระบวนการแกปญหา และปรบปรงคณภาพทหนาทงานอยางเปนระบบโดยกลมพนกงานขนาดเลกในสถานประกอบการ หรอหนวยงานหรอสายงานเดยวกนมารวมตวกนดวยความสมครใจ โดยมผบงคบบญชาระดบตนเปนแกนน าเพอการปฏบตกจกรรมแกปญหาหรอปรบปรงงานทท าอยใหดขนดวยตวเองอยางมอสระ และไมขดตอนโยบายของหนวยงานและองคการซงสงผลไปยงการปรบปรงคณภาพสนคาและการบรการดวย

- การควบคมคณภาพขององคการธรกจจะไดรบการพจารณาใน 2 แนวทางคอ คณภาพผลตภณฑ และคณภาพกระบวนการ

องคการและการจดการ 78

- การบรหารคณภาพรวม หมายถงการจดระบบการท างาน และปรบปรงกระบวนการด าเนนงานหรอการผลตและบรการอยางตอเนอง ตลอดจนการน าวธการท างานตางๆ มาใชเพอท าใหสนคาและบรการมคณภาพ

- หลกการส าคญของการบรหารคณภาพรวม o มงเนนทลกคาหรอการมงเนนทคณภาพ o การปรบปรงกระบวนการ o ทกคนในองคการจะตองมสวนรวม

องคการเรยนร - องคการเรยนร เปนแนวคดเกยวกบการจดการดานทรพยากรมนษย เกยวกบการท างานเปนทม ซงจะให

บคคลในองคการไดเขามามบทบาทในการรบร และกอใหเกดการเปลยนแปลงตางๆ บคลากรในระดบตางๆไดมโอกาสเขามารบร และมสวนรวมในการตดสนใจเกยวกบงานในหนาท และความรบผดชอบในต าแหนงของตนไดอยางสมบรณมากขน เนนการเพมความรบผดชอบของบคคล มการจายคาแรงตามผลงานและมการสรางแรงจงใจดวยวธการตางๆ มการวางแผนและพฒนาการเรยนร การใหพนกงานมสวนรวมในการระบและแกไขปญหา เพอการใชประโยชนจากทรพยากรมนษยสามารถท าไดอยางมประสทธภาพ

- ลกษณะขององคการเรยนรทมองในเชงระบบ จะแยกเปน 2 ลกษณะคอ การเรยนรเพอการปรบตว และการเรยนรเพอสรางสรรค

- การเรยนรเพอปรบตว จะเปนขนตอนแรกของการเรยนร เปนการปรบตวเขากบการเปลยนแปลงซงจะตองเผชญปญหากบพนฐานวฒนธรรมและโครงสรางขององคการ

- การเรยนรเพอการสรางสรรค จะเปนขนตอนตอจากการเรยนรเพอปรบตว การเรยนรเพอการสรางสรรคจะมความส าคญกวา เนองจากจะเกยวของกบการคดคนสงใหมและความคดสรางสรรค นอกเหนอไปจากการปรบตว จะเปนการเรยนรทน าหนาและคาดคะเนการเปลยนแปลงในอนาคต

การพฒนาองคการ - การพฒนาองคการ เปนกระบวนการเกยวกบการเปลยนแปลงองคการทกระบบอยางมแบบแผน เปน

แนวความคดทกวาง เปนแนวกลยทธ การศกษาองคการทลกซง - การพฒนาองคการ มความเปนมาจากการฝกอบรม โดยใชหองปฏบตการ และการส ารวจขอมลซงเปนการ

พฒนาทฤษฏจตวทยาทางสงคม รวมทงใหความสนใจในเรองพฤตกรรมศาสตรประยกตซงเปนหลกการส าคญของการพฒนาองคการ

- การพฒนาองคการเปนเรองของความตองการทจะใหองคการมการเปลยนแปลงไปในทศทางทกาวหนาขนในอนาคต โดยใชความรและเทคนคทางพฤตกรรมศาสตรประยกตเปนหลก

- สรปคณลกษณะของการพฒนาองคการไดดงนคอ o เปนการเปลยนแปลงทวางแผนไวลวงหนา o เปนการเปลยนแปลงมงพฒนาระบบขององคการโดยสวนรวม o เรมจากผบรหารระดบสง o มงเนนการเพมประสทธภาพ และสขภาพขององคการ o อยบนพนฐานการใชความรทางดานพฤตกรรมศาสตร o ตองการใหผน าเปลยนแปลงไดมสวนรวมในการเปลยนแปลง o เปนการเปลยนแปลงพฤตกรรม การปฏบตงานและคานยมของกลมคน o เปนกระบวนการทตองท าอยางตอเนองตลอดเวลาและใชเวลานาน o เปนกระบวนการทใชประสบการณเปนพนฐาน o เนนการก าหนดเปาหมายและการวางแผนเปนส าคญ o จ าเปนตองใชขอมลเปนพนฐาน o เปนภารกจของบคคลในองคการ

องคการและการจดการ 79

- กระบวนการพฒนาองคการ หมายถง ขนตอนในการด าเนนงานอยางตอเนอง เพอการวางแผนการเปลยนแปลงระบบและกระบวนการตางๆ ขององคการ อนจะน าไปสการแกปญหา ขอบกพรอง และอปสรรคตางๆ ซงจะชวยเพมประสทธผล และความกาวหนาใหแกองคการโดยสวนรวม

- รปแบบของการพฒนาองคการสะทอนใหเหนถงแนวคด และจดมงหมายของการพฒนาองคการทส าคญไดแก

o กระบวนการพฒนาองคการรปแบบการวจยเชงปฏบตการ o กระบวนการพฒนาองคการรปแบบการแกปญหา o กระบวนการพฒนาองคการรปแบบการสรางทม

- การพฒนาองการจะประกอบดวยขนตอนทส าคญ 3 ขนตอนคอ การวนจฉยปญหา, การสอดแทรก และการประเมนผล

- เทคนคการรวมรวมขอมลทส าคญไดแก การประเมนบนทก, การสมภาษณ, แบบสอบถาม, การสงเกตการณโดยตรง

- การสอดแทรก หมายถง การปฏบตกจกรรมหรอวธปฏบตทไดก าหนดไวอยางมระบบเปนเทคนคทถกน ามาปฏบตสอดแทรกเพมเตม จากกจกรรมการด าเนนงานตามปกตขององคการและกจกรรมเหลานอาจสอดแทรกอยในกระบวนการตางๆ ขององคการหรอระบบยอยใดระบบหนง

- สงสอดแทรกในการพฒนาองคการ หมายถงกจกรมหรอวธปฏบตทงหลายทไดวางแผนเอาไวแลวอยางเปนระบบ โดยผน าการเปลยนแปลงเปนผน าเอากจกรรมการเปลยนแปลงตางๆ เขามาสอดแทรกในกระบวนการปฏบตงานในองคการ อนเปนผลโดยตรงและโดยออมตอการปรบปรง และเปลยนแปลงองคการใหดขนกวาเดม

- ตวอยางของสงสอดแทรกไดแก การฝกอบรม การออกแบบงานใหม การสรางทมงาน การปอนกลบ การส ารวจ การประชมเผชญหนา การออกแบบโครงสรางใหม การบรหารโดยเปาหมายการใหค าปรกษาเชงกระบวนการ เปนตน

- เครองมอสอดแทรก หรอกจกรรมสอดแทรกหรอสงสอดแทรก หมายถงเทคนควธการทใชในการพฒนาองคการ เปนกจกรรมหรอกลมของกจกรรมตางๆ ทน าไปใชในการพฒนาองคการ

- เมอสถานการณในองคการไดถกวเคราะหอยางเหมาะสมแลว การสอดแทรกหรอเทคนคการพฒนาองคการจะถกวางแผน และด าเนนการโดยทปรกษาทางดานการพฒนาองคการ

- การพฒนาองคการเปนกระบวนการเกยวกบการเปลยนแปลงองคการอยางเปนระบบ และมแบบแผนซงเทคนคการพฒนาองคการตามเปาหมายของการเปลยนแปลง ไดแก

o เทคนคการพฒนาองคการระดบบคคล o เทคนคการพฒนาองคการระดบระหวางบคคล o เทคนคการพฒนาองคการระดบกลม หรอทม o เทคนคการพฒนาองคการระดบระหวางกลม o เทคนคการพฒนาองคการระดบองคการ o เทคนคการพฒนาองคการระดบโครงสรา

การบรหารจดเดน - การบรหารจเดน (Benchmarking) เปนกระบวนการเปรยบเทยบทตองกระท าอยางตอเนอง โดยการ

ประเมนผลตภณฑ กระบวนการปฏบตงาน หรอการบรการขององคการอน หรอองคการคแขงทดหรอเขมแขงทสด แลวใชก าหนดเปนมาตรฐานหรอเพอใชอางองหรอเทยบเคยงกน ซงจะชวยใหองคการสามารถก าหนดเปาหมายการด าเนนงาน และเปาหมายประสทธภาพ บนพนฐานของการปฏบตทดทสดในอตสาหกรรมใหได

- ปจจยของความส าเรจของกระบวนการบรหารจดเดนอยทการวเคราะหการพจารณาแถลงการเกยวกบภารกจขององคการ ซงจะตองวเคราะหระเบยบวธปฏบตงานในปจจบนอยางตรงไปตรงมา แลวก าหนดขอบเขตการปรบปรงใหดขน หลงจากนนจะตองคดเลอกองคการทเปนผน าในอตสาหกรรมหรอองคการคแขงทเขมแขงทสด เพอใหมคณคาตอการเปนตวอยางหรอลอกเลยนแบบ

องคการและการจดการ 80

- กระบวนการบรหารจดเดน แบงออกเปน 4 ขนตอนคอ o การวางแผนโครงการ o การเกบรวบรวมขอมลทจ าเปน และการคนควาวจย o การวเคราะหขอมล และหาสาเหตขอบกพรอง o การน าไปปฏบตโดยปรบปรงกระบวนการใหม และแกไขขอบกพรอง

การบรหารโดยการจดโครงสรางองคการสมยใหม - วธการบรหารโดยการจดโครงสรางองคการสมยใหม ไดแก

o การจดโครงสรางองคการอบบพระมดหวกลบ o การจดโครงสรางองคการโดยการเพมอ านาจและลดขนาดองคการ o การจดโครงสรางองคการแบบยดหยน

การจดการระหวางประเทศ แนวคดทางการจดการระหวางประเทศ ความส าคญและความหมายของการจดการระหวางประเทศ

- การจดการระหวางประเทศ เปนกระบวนการใชทรพยากรในองคการซงมจ ากด ภายใตสภาวะแวดลอมระหวางประเทศ เพอใหบรรลเปาหมายขององคการในแตละตลาดตางประเทศ

- ในการด าเนนธรกจระหวางประเทศ ผประกอบการจ าเปนตองมความรดานตางๆ เชน ความรดานภมศาสตร, ความรทางดานประวตศาสตร, ความรดานรฐศาสตร, ความรดานกฏหมาย, ความรทางดานเศรษฐศาสตร, ความรทางดานมนษยวทยา

- กลยทธทแตกตางระหวางธรกจระหวางประเทศ กบธรกจทองถนไดแก o นโยบายทางการตลาด o นโยบายทางการจางบคลากร o แนวทางปฏบตดานการเงน o ปญหาทางการผลตในตางประเทศ

- กลยทธการใชส านกงานใหญเปนศนยกลงทางการจดการ (Ethnocentric) เปนลกษณะพนฐานในการเขาสตลาดตางประเทศ โดยใชสงออกสนคารปแบบเดยวกบทจ าหนายในประเทศแม รวมถงกลยทธการบรหารงานกมแนวทางเดยวกบส านกงานใหญ

- กลยทธการกระจายอ านาจการจดการสสาขาแตละแหง (Pocycentric) เปนลกษณะทกจการมการปรบตวใหเขากบสภาพแวดลอมของทองถน แนวทางการบรหารงานจะแตกตางกนไปในแตละประเทศตามความเหมาะสม วตถประสงคในการจดการธรกจในแตละแหงจะถกก าหนดโดยแตละสาขาไมใชส านกงานใหญ

- กลยทธการกระจายอ านาจการจดการสภมภาคตางๆ (Regiocentric) เปนลกษณะการบรหารงานทกระจายโครงสรางการบรหารสภมภาค เปาหมายทางการบรหารงานมงทงผลก าไรและการยอมรบของทองถน ผลก าไรทไดจะมการจดสรรในภมภาค การพฒนาผลตภณฑจะท าแบบเดยวกนทงภมภาค การผลตกประสานกนในภมภาค โดยมโครงสรางแบบเมตรกซ

- กลยทธความเปนสากลในการจดการ (Geocentric) เปนรปแบบการบรหารธรกจระหวางประเทศทก าหนดแนวทางโดยพจารณาโลกทงโลกในภาพรวม การพฒนาผลตภณฑแมท าบนแนวทางในภาพรวมของทงโลกแตกยงมการปรบตามทองถนบาง กระบวนการผลตมการประสานงานรวมกนในทกแหงในโลก ผลก าไรของกจการทกสาขาจะมการจดสรรตามความเหมาะสมโดยไมค านงถงส านกงานใหญหรอภมภาค แตท าบนพนฐานของความเปนหนงเดยวทวโลก

สภาวะแวดลอมของธรกจระหวางประเทศ - สภาวะแวดลอมของธรกจระหวางประเทศ หมายถง สภาวะแวดลอมหรอปจจยภายนอกทมอทธพลตอการ

ด าเนนธรกจระหวางประเทศ ซงเปนสงทอยนอกเหนอการควบคมของบรษท - สภาวะแวดลอมหลกทางธรกจระหวางประเทศ ไดแก

o สภาวะแวดลอมทางเศรษฐกจ o สภาวะแวดลอมทางการเงน

องคการและการจดการ 81

o สภาวะแวดลอมทางการเมอง o สภาวะแวดลอมทางกฏหมาย o สภาวะแวดลอมทางวฒนธรรม o สภาวะแวดลอมทางเทคโนโลย o สภาวะแวดลอมทางการคาระหวางประเทศ

- สภาพแวดลอมทางเศรษฐกจ เปนปจจยทมความส าคญทสดทผบรหารจะตองพจารณาในทกประเทศ - สภาพแวดลอมทางเศรษฐกจทตองพจารณา

o อตราการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ o การเพมหรอลดคาใชจาย รวมถงภาษทรฐบาลก าหนด o การเพมหรอลด Money Supply o วงจรธรกจของประเทศทเราไปลงทนอยในขนไหน (Boom, Depression, Recession, Recovery) o Balance of Payment o นโยบายทางการเงน เสถยรภาพทางการเงน o แนวโนมอตราเงนฝด เงนเฟอ การควบคมดานราคา

- สภาวะแวดลอมทางการเงน ไดแก อตราแลกเปลยน - ความเสยงทางการเมอง คอ ความเสยงของการสญเสยสนทรพย ความสามารถในการท าก าไร อ านาจใน

การควบคมบรหารอนเนองมาจากสถานการณหรอการกระท าทางการเมองหรอเปนผลมาจากแรงกดดนทางการเมอง

- สภาวะแวดลอมทางกฏหมาย จดไดวาเปนปจจยทเกยวเนองกบปจจยตางๆ ทกปจจย ประกอบดวย กฏหมาย, ขอบงคบ, และการพจารณาตดสนขอพพาทตามแตวธปฏบตของแตละประเทศ

- สวนประกอบทส าคญของสภาวะแวดลอมทางกฏหมายทมตอการท าธรกจระหวางประเทศ ไดแก การก าหนดกรอบขอตกลงขอกฏหมายทใชในการควบคมการด าเนนธรกจของประเทศหนงๆ กบประเทศตางๆ

- นอกเหนอจากปญหาขอกฏหมายทางดานภาษแลวยงมขอกฏหมายอกหลายดานทเกยวเนองกบการท าธรกจระหวางประเทศไดแก สทธทางทรพยสนทางปญญา, การกดกนการคา, ความรบผดชอบทางผลตภณฑ, การผกขาดและขอจ ากดทางการคา, กฏหมายของประเทศเจาบาน

- สหรฐอเมรกามการออกกฏหมายปองกนการผกขาดทางการคาเขมงวดทสด รองลงมาคอเยอรมน - เทคโนโลย แบงออกเปน เทคโนโลยพนฐาน และ เทคโนโลยประยกต - เทคโนโลยพนฐานมกเปนการวจยของรฐบาลและมาหวทยาลย - การประเมนสภาวะแวดลอมทางเทคโนโลย ม 2 ประการคอ ประเมนความสามารถทางเทคโนโลยของค

แขงขน และการพยากรณแนวโนมและทศทางของการเปลยนแปลงเทคโนโลย - การพยากรณแนวโนมและทศทางการเปลยนแปลงเทคโนโลยมเทคนค 3 แบบคอ การถามความเหน

ผเชยวชาญ, การท าส ารวจขอมลจากอดต, การพยากรณโดยใชโครงสรางซงออกแบบในคอมพวเตอร - GATT เปนการประชมเพอหาขอตกลงรวมของประเทศตางๆ 108 ประเทศ โดยมจดมงหมายส าคญทจะท า

ใหการคาขายระหวางประเทศเปนไปดวยความยตธรรม และลดขอกดกนทางการคา - GATT จะมการท างานใน 3 ดานคอ

o ก าหนดกฏ และกตกาทางการคาระหวางประเทศ o หนาทเปนเวทเจรจาทางการคา o ควบคมและปองกนการปฏบตทผดไปจากขอตกลงทไดมขน

การจดการภายใตวฒนธรรมทหลากหลาย - สงทองคการธรกจระหวางประเทศ ตองใหความส าคญในการจดการธรกจของแตละองคการคอ ความ

แตกตางทางวฒนธรรมของแตละประเทศ - วฒนธรรมของคนอเมรกน จะมคานยมสงในเรองของความตรงตอเวลา - ผลกระทบทความแตกตางทางวฒนธรรมมตอบคคลเรยกวา Cultural Shock

องคการและการจดการ 82

- ผลกระทบทส าคญทวฒนธรรมมตอการจดการ ไดแก ผลกระทบตอการอยรวมกนในองคการ วธการด าเนนธรกจ และกระบวนการในการจดการ

- มมมองวฒนธรรมทมผลกระทบโดยตรงตอความสามารถในการด าเนนงานของบรษทขามชาตไดแก o ทศนคตเกยวกบงาน o แรงจงใจในความส าเรจ o เวลาและอนาคต o การฝกอบรมภายใตวฒนธรรมทแตกตาง

- ผบรหารญปนจะใชเวลาในการตดสนใจนาน แตเมอตดสนใจแลวจะลงมอท าทนท แตสงคมตะวนตกจะตดสนเรวกวาแตลงมอชากวา

- ผบรหารญปน ไมคาดหวงจากการลงทนวาจะตองไดผลตอบแทนเรว แตชาวตะวนตกคาดหวงผลตอบแทนระยะสนมากกวา

- การอบรมภาษา เปนประเภทของฝกอบรมทไดผลทสดเพราะภาษาจะน าไปสการปรบตวและการเขาใจในวฒนธรรมนนมากทสด

- เปาหมายของการอบรม คอขจดปญหาในการท างานในตางประเทศ และท าใหพนกงานเกดความราบรนในการท างาน อนจะน าไปสประสทธภาพในการท างานในทสด

ความเสยงทางการเมองและการเจรจาตอรอง - แหลงทมของความเสยงทางการเมอง

o นโยบายทางการเมอง o การเปลยนแปลงของสภาวะทางเศรษฐกจ o ความขดแยงหรอการกอการราย o ความเปนชาตนยมมากขน o การมอสระทางการเมองมากขน o การมพนธมตรระหวางประเทศใหม

- ความเสยงทางการเมองแบงไดเปน 2 ประเภทคอ Macro Political Risk และ Micro Political Risk - Macro Political Risk คอ ความเสยงทางการเมองทมผลกระทบตอธรกจทวไปเหมอนกนทกๆ ธรกจใน

ทศทางเดยวกน เชน ขอก าหนดวาเจาของบรษมตองเปนคนทองถนดงนนบรษททกบรษททไปเปดกจการในประเทศนนกตองมเจาของเปนคนทองถน

- Micro Political Risk คอ ความเสยงทางการเมองทมผลกระทบตอธรกจบางธรกจสวนมากเปนผลมาจากการกระท าของรฐบาลโดยออกมาในรปกฏระเบยบขอบงคบตางๆ เชน ภาษ กฏหมายทองถน

- กลยทธการลดความเสยงทางการเมองม 2 ประการคอ Integrative Techniques, Protective / Defensive Techniques

- Integrative Techniques เปนเทคนคทชวยใหบรษทขามชาตกลายเปนสวนหนงของโครงสรางพนฐานในประเทศทไปลงทน จดหมายของเทคนคคอ ชวยใหบรษทขามชาตสามารถปรบตวใหเขากบสภาวะแวดลอมของประเทศทไปลงทนได และท าใหคนในประเทศนนไมคดวาบรษทเราเปนบรษทของชาวตางชาต โดยมเทคนคทนยมใชเชน

o ใชชอธรรมดา อยาใชชอทบงบอกวาเปนบรษทตางประเทศ o พฒนาความสมพนธอนดกบรฐบาลของประเทศทไปลงทนและกลมการเมองอนๆ o ผลตสนคาใหมากทสดเทาทจะมากไดเพอเปนการใหคนในทองถน

- Protective / Defensive Techniques เปนเทคนคทใชในการปองกนการแทรกแซงการด าเนนการจากรฐบาลของประเทศทเราเขาไปลงทน จดมงหมายของเทคนคนคอ พยายามแยกบรษทขามชาตออกจากสภาวะแวดลอมของทองถนนน เชน

o การท า R&D ใประเทศอน เพอทวารฐบาลเขามาแทรกแซงแลว R&D ของบรษทจะไดไมถกคกคาม

องคการและการจดการ 83

o พยายามลดบทบาทความส าคญของคนในทองถ นทมหนาทในการด าเนนงานในสวนทมความส าคญกบบรษทลง

o จดหาเงนทนจากประเทศทเราจะเขาไปลงทน หรอจากธนาคารในประเทศนนใหมากทสดเทาทจะท าได

o พยายามกระจายการผลตไปยงหลายๆประเทศ - Rodrigues ไดเสนอแนวทางการวางแผนในการเจรจาการคาในระดบนานาชาตอ โดยมขนตอนทตอง

พจารณาดงน o การเตรยมการเจรจาซงหนา (วฒนธรรม ประเพณ และจรยธรรมของประเทศคเจรจาเปนสง

ส าคญทตองค านงถง) o การเลอกทจะเจรจาเปนกลมหรอรายบคคล (การเจรจาโดยใชบคคลเดยวมผลดในแงของการ

ประหยดคาใชจาย และมความคลองตวในการตดสนใจ ในขณะทการเจรจาโดยใชกลมจะไดเปรยบในแงของความละเอยดและมความรอบคอบในขอสรป)

o การก าหนดขอบเขตการตอรอง (หมายถง การพจารณาจดต าสดทยอมรบไดและจดสงสดทมความเปนไปไดจากการเจรจา)

o รปแบบการเจรจา o สถานทเจรจา o การพจารณาดานอนๆ เชนมมมองของประเทศตางๆ ตอสญญาและขอผกพน

- ขนตอนในการเจรจาตอรองม 3 ขนตอนคอ o ประเมนดวาจดแขงและความตองการของบรษทเรากบคเจรจาคออะไร o ศกษาพฤตกรรมของคแจรจา o ท าการเจรจาตอรองเพอกอใหเกดขอตกลงกน

- Acceptance Zone (ชวงของการยอมรบ) คอ ชวงของขอตกลงทพวกเคาเตมใจทจะเจรจาดวย ซงแตละฝายกจะมชวงของการยอมรบทตางกน ดงนนจงตองมการเจรจาตกลงกน

- Renegotiation การท าการเจรจากนมกมการทบทวนขอตกลงกนในอนาคต - Negotiation Tactics กลยทธในการชวงชงความไดเปรยบในการเจรจา ไดแก

o พยายามสรางความสมพนธระหวางบคคลใหมากขน และพยายามศกษาคแจรจาใหมากๆ ซงอาจท าใหการตกลงกนงายขน

o พยายามชวงชงความไดเปรยบจากสถานการณ เพอใชเปนอ านาจในการตอรองผลประโยชนทางการคาของตน

o การยดระยะเวลาในการเจรจาออกไป หรอการศกษาขอจ ากดของเวลาของอกฝายหนง o การท าเปนผออนแอกวา เพอใหการเจรจาเกดประโยชนตอฝายตนในลกษณะการชวยเหลอจาก

คกรณดวยความสงสาร

แนวทางการจดการระหวางประเทศ วธการเขาสตลาดตางประเทศ

- วธการเขาสตลาดตางประเทศ อาจจ าแนกเปนวธใหญๆ ได 5 วธคอ o การสงออก o การใหสทธการผลต และสญญาขอตกลงอนๆ o การลงทนระหวางประเทศ o การลงทนโดยการรวมทน o การรวมมอระดบโลก

- การสงออกเปนการเขาสตลาดตางประเทศ ทมความเสยงนอยกวาวธอน เปนวธทใชเงนทนนอยทสดและงายทสด

- วธการสงออกแบงได 2 วธใหญๆ คอ การสงออกทางตรง และการสงออกทางออม

องคการและการจดการ 84

- การสงออกทางตรงเปนการสงออกทบรษทผผลตท าการตดตอคาขายโดยตรงกบผซอในตลาดตางประเทศโดยไมผานพอคาคนกลางในประเทศ

- การสงออกทางออม เปนการสงออกทบรษทผผลตท าการตดตอคาขายโดยผานคนกลาง และคนกลางเปนผสงออกขายสนคาใหผซอในตลาดตางประเทศ

- ตวแทนจ าหนายภายในประเทศ ไดแก บรษทจดการเกยวกบสนคาสงออก (EMC), ตวแทนสงออก (Export Agent)

- พอคาคนกลางในประเทศ ไดแก พอคาสงออก และบรษทการคาระหวางประเทศ - การใหสทธและการท าสญญาไดแก

o การใหสทธในการผลตหรอประกอบธรกจ (Licensing) o การใหสทธทางการคา (Franchise) o สญญาเหมาเบดเตลด (Turnkey Projects) o สญญาชวยเหลอทางเทคนค (Technical Aid Agreement) o สญญาการจดการ (Management Contracts) o การผลตตามสญญา (Contract Manufacturing) o สญญาการบรการ (Service Contract)

- สญญาเหมาเบดเตลด (Turnkey Project) นยมใชกนมากในอตสาหกรรมดานเคม ปโตรเคม และการกลนน ามนปโตรเลยม

- สญญาการจดการ (Management Contract) นยมใชกนมากในกจการโรงแรม - การลงทนระหวางประเทศ แบงออกเปนการลงทนทางตรง และการลงทนทางออม - การลงทนทางออม เปนการลงทนทผลงทนตางประเทศลงทน โดยวธซอหนหรอหลกทรพยของบรษทธรกจ

โดยหวงผลตอบแทนจากหลกทรพยทางการเงน แตจะถอระยะสนเมอราคาหนสงขนกขายหนออกไปเปนการลงทนเพอหวงก าไรสวนทน

- การลงทนทางตรง เปนการลงทนทผลงทนตางประเทศมสวนรวมในการบรหารและควบคมกจการ โดยวธการดงน

o เขาไปซอกจการในรปของหนสามญของบรษทผผลตทมอยเดมแลว ในฐานะเปนหนสวนรายใหญ o ตงกจการสาขาขนในประเทศทตองการไปลงทน o เขาไปจดตงบรษทธรกจใหมขนในประเทศทไปลงทน

- การรวมมอระดบโลก เปนความรวมมอของหลายบรษทตกลงทจะรวมกนใชความรและความรบผดชอบในขณะทรกษาควาเปนอสระทางการบรหารและทางกฏหมาย

- เกณฑทใชในการตดสนเลอกวธเขาสตลาดตางประเทศ ไดแก o วตถประสงคขององคการในการเขาสตลาดตางประเทศ o ขนาดของสนทรพยและยอดขายขององคการ o ลกษณะของสนคาหรอกลมสนคา o สภาพการแขงขน

- ธรกจระหวางประเทศจะใหคะแนนส าหรบแตละปจจย ทมผลจากรปแบบการเขาสตลาดตางประเทศ แลวพจารณาเลอกวธการเขาสตลาดตางประเทศทมคะแนนรวมดทสด คอคะแนนรวมต าสด (ความเสยงต า คะแนนสง, ความเสยงสง คะแนนต า)

รปแบบการจดการระหวางประเทศส าหรบการขยายตลาด - การจดการระหวางประเทศส าหรบการขยายตลาดม 2 รปแบบคอ การควบกจการและการซอกจการ - การควบกจการ(Merger)ในสหรฐอเมรกา ลกษณะการรวมตวของสองบรษท แลวบรษทหนงจะหายไป

เหลอเพยงบรษทเดยวรบภาระหนสน ทรพยสน ทน และคาภาระตดพนอนๆ ด าเนนการตอไป - การควบควบกจการในญปน ทงสอบบรษมทควบกนจะหายไปทงค เกดเปนบรษทใหมขนมาด าเนนกจการ

ของทงสองบรษท

องคการและการจดการ 85

- การรวมหรอการควบกจการ หมายถงการทกจการหรอบรษทตงแตสองแหงขนไปรวมกจการเปนกจการเดยวกนดวยความเหนชอบของทงฝายบรหารและผถอหนของทงสองฝาย และหลงจากรวมกนจะเหลอเพยงกจการเดยวเทานน

- การควบกจการ สามารถแยกออกเปน การรวมกจการตามแนวราบ, การรวมกจการในแนวด ง, การรวมกจการตามอสระ

- การรวมกจการในแนวดง จะชวยธรกจในเรองการควบคมทงในดานจดจ าหนาย และควบคมในดานการจดซอ

- การรวมกจการตามอสระ จะชวยในเรองกระจายความเสยง - การซอกจการ คอ การเขาซอหรอรวมกจการอน โดยการซอหรอการแลกเปลยนหนหรอสนทรพยของ

กจการนน ม 3 รปแบบคอ o การซอหน โดยการซอหนทออกจ าหนายแลว หรอโดยการซอหนเพมทนและการออกหนใหม

ใหแกบคคลทสาม o การซอกจการทงหมด หรอกจการเฉพาะอยาง หรอซอทรพยสนทส าคญของบรษทรวมทง

โรงงาน ส านกงานรวมถงความสมพนธทมตอลกคาและความรเทคโนโลย o การรวบรวมใหไดจ านวนเสยงจนสามารถควบคมการลงมตในทประชม

- ความแตกตางระหวางการรวมกจการกบการซอกจการ o การรวมกจการเปนการรบเอาทรพยสน หนสนมาทงหมด แตการซอกจการสามารถเลอกรบซอ

แตสวนทรพยสน หนสนไมรบ o การรวมกจการหมายถงการซอหนทมอยทงหมด แตการซอกจการ เปนการซอหนทออกจ าหนาย o การรวมกจการอยทความสมครใจของผถอหนเปนส าคญ แตการซอกจการอาจเกดจากการ

บงคบซอ โดยทผขายไมสมครใจ - การครอบครองกจการ (Take Over) คอการเขาซอหนเปนสวนหนงทแทรกอยในความหมายของการซอ

กจการ แตการครอบครองกจการจะเปนถอยค าทถกมองในแงลบ ในลกษณะของการเขาไปฉวยโอกาสและอาศยโอกาสซอเพอเขาไปครอบครองกจการของผอนซงด าเนนการอยแลว โดยอาจใชวธการเขาไปตดตอกบผถอหนรายตางๆ เมอไดจ านวนทเพยงพอทจะกมเสยงในบรษทกจะเขาไปควบคมกจการนน หรอวธการซอหนอาจเขาไปซอในตลาดหลกทรพย ดวยการไลเกบหนใหไดจ านวนเพยงพอทจะเขาไปบรหาร

- การเขาไปครอบครองกจการ ไมจ าเปนตองซอหนถง 50% บางบรษทใหญๆ อาจเขาไปซอเพยง 10-15% เทานน

- เปาหมายส าคญของการรวมกจการคอ เพอเพมพลความมงคงแกผถอหนใหบรษทใหมากทสด - มลเหตของการรวมกจารไดแก

o สรางความเจรญเตบโตใหกบบรษท o เพอประหยดคาใชจายในการด าเนนงาน o การไดมาซงผบรหาร o เพอกระจายความเสยง o เพอความรวมมอทจะท าใหเกดผลตอบแทนทมากกวา o เพอการจดหาทน o เพอกระจายการผลต o เพอการแขงขนในเชงธรกจ o เพอการขยายตลาด o เพอขยายขอบเขตทางธรกจ o เพอเรมธรกจในพนทใหม o เพอเกงก าไรในระยะปานกลางหรอระยะยาว o เพอเหตผลทางดานภาษ

องคการและการจดการ 86

- พนธมตรทางธรกจ (Alliance) คอการรวมกนของบรษทในการทจะบรรลเปาหมายทตงไว ซงบรษทไมสามารถท าเองไดตามล าพง

- สงทเราจะไดรบจากพนธมตรทางธรกจ คอการเนนทจดแขง, สามารถเปนเครองมอในการแขงขน - พนธมตรทางกลยทธ เปนรปแบบการจดการทคอนขางกวาง สวนใหญจะเปนการรวมความสามารถ

แนวคด ทรพยากร เพอกาวใหทนการเปลยนแปลงของตลาด ลดความเสยงและเปนการเคลอนเขาสตลาดใหม

- พนธมตรทางกลยทธ (Strategic Alliance) จ าแนกไดดงน o การวจยและพฒนารวม (Joint Research and Development) o พฒนารวมในการผลต (Cross-Manufacturing Agreement) o ขอตกลงการรวมทางการตลาดและสงเสรมการตลาด (CO-Marketing or CO=promotion

Agreement) o ขอตกลงทางสทธบตร (Lincensing Ageements)

- การวจยและพฒนารวม เปนกลยทธทมประสทธภาพในการลดความเสยงทางการเงน และไดรบความเชยวชาญและชวยใหบรษทสามารถลงทนในการพฒนาดานอนๆ นยมใชมากทสดในธรกจคอมพวเตอร

- การพฒนารวมในการผลต เปนการใหความรวมมอในการผลต โดยแตละบรษมผลตสนคาของตนแลวน ามาแลกเปลยนกน

- การตงบรษทยอย (Subsidiary Strategy) แบงออกเปน 5 แบบคอ o Miniature Replica เปนการตงบรษทยอยทมการผลตขนาดเลก โดยมการผลตและการท า

การตลาดเพยงบางสวน ซงเปนสวนนอบของบรษทแม - Miniature Replica แบงออกเปน 3 แบบคอ

o ผลอกเลยนแบบ (Adopter) โดยน าสนคาและโปรแกรมการตลาดจากบรษทแมมาใชกบประเทศหรอทองถนนน และมการปรบเปลยนในตวสนคาหรอบรการเพยงเลกนอย

o ผปรบปรงแบบ (Adapter) โดยมการน าสนคาและโปรแกรมการตลาดมาปรบใหเหมาะสมกบลกษณะของตลาดทองถน

o ผคดคนใหม (Innovation) เปนรปแบทมการพฒนาสนคาขนมาใหม แตเปนสนคาทมความเกยวของกบสนคาเดมของบรษท

- Marketing Satellite เปนการตงบรษทยอยทไมรวมในสวนของการผลต แตจะท าเกยวกบตลาดของสนคาหรอในสวนทเกยวของกบการตลาดบางอยาง มกท าหนาทเหมอนผคาสง (Wholesaler) กลยทธนเหมาะกบบรษททมตนทนต าหรอมความแตกตางจากคแขง

- Rationalized Manufacturer เปนบรษทยอยทมการผลตอาจเปนทงสวนประกอบหรอสนคาส าเรจรปส าหรบ Multicountry หรอ Global Market ผลผลตทไดจะถกสงออกและจะตองมกระบวนการอนๆ ซงท าโดยแผนกทรบผดชอบในหนาทนนๆ

- Product Specialist บรษทยอยทมการพฒนาการผลตและการท าการตลาดในสายผลตภณฑบางตวส าหรบ Multicountry หรอ Global Marketing ซงมศกยภาพเพยงพอในการท าการวจยและพฒนา การผลต การตลาด การแลกเปลยนระหวางสาขายอยและบรษทแม Product Specialist จะมอ านาจในการตดสนใจและกระท าการตางๆ รวมถงการออกผลตภณฑใหมดวยตวเองแตจะตองอยในสายผลตภณฑทจ ากด

- Strategic Independent เปนบรษทยอยซงมอสระและสามารถใชทรพยากรในการพฒนาสายธรกจไดทงในทองถน Multicountry, Global Market สาขายอยและบรษทแมจะเชอมโยงกนในเรองของการบรหาร และการเงน

การจดองคการระหวางประเทศ - การจดโครงสรางองคการธรกจระหวางประเทศทพบเหนในทางปฏบตมหลายแนวทางไดแก การแบงเปน

แผนกสงออก, ฝายตางประเทศ, หรอโดยพจารณาจากผลตภณฑ พจารณาจากพนท พจารณาจากหนาท หรอแบบผสม และแบบเมตรกซ

องคการและการจดการ 87

- การจดเปนแผนกสงออก เปนวธการทกจการทวไปท เพงเรมตนสงสนคาหรอบรหารไปจ าหนายตางประเทศนยมใช

- การจดตงฝายตางประเทศ วธนฝายบรหารยงคงรวมอ านาจการด าเนนงานในตางประเทศไวทส านกงานใหญ วธนอาจกอใหเกดการแขงขนกนเองระหวางฝายในประเทศและฝายตางประเทศ

- การจดโครงสรางโดยยดหลกผลตภณฑแบบสากล โดยมการปรบโครงสรางทางการบรหารใหตอบสนองการด านนธรกจกบตลาดของตนทวโลก โดยการแบงแผนกผลตภณฑตางๆ ออกเปนสวนงานเฉพาะและจดใหผบรหารแตละคนรบผดชอบการจ าหนายผลตภณฑแตละชนดทวโลก

- การจดโครงสรางองคการโดยพจารณาจากพนท เปนการจดโครงสรางทสามารถตอบสนองกลยทธแบบ Multidomestic หรอ Polycentric ไดด ผบรหารในภมภาคตางๆจะรบผดชอบงานทกดานในอาณาเขตทตนรบผดชอบ ผบรหารสามารถปรบรปแบบของผลตภณฑใหเขากบความตองการทองถนได จดออนคอการผลตสนคาใหตรงกบความตองการของผบรโภคแตละทองถนอาจกอใหเกดปญหาดานตนทนการผลตทสงขนและอปสรรคในการถายทอดเทคโนโลย และขาดการตดตอสอสารทดกบส านกงานใหญ

- การจดโครงสรางโดยยดหนาท วธนมกไมคอยท ากนเนองจากไมเหมาะกบบรษทขนาดใหญ แตเหมาะส าหรบบรษทขนาดเลกหรอธรกจทเพมเรมตน

- การจดโครงสรางแบบผสม วธนพจารณาจากความเปนจรงทวาไมมวธการใดจะเหมาะสมตอทกสถานการณ ดงนนจงใชหลายวธเพอใหไดโครงสรางทเหมาะสมตอการด าเนนธรกจในบางทองถนและบางผลตภณฑ วธนมขอดคอ การทสามารถเลอกวธการจดโครงสรางทางการจดการใหเหมาะสมกบการด าเนนงานในแตละระดบ

- การจดโครงสรางองคการแบบเมตรกซ เปนทนยมในธรกจขนาดใหญทมผลตภณฑหลายชนด แตในขณะเดยวกนผลตภณฑเหลานนอาจใขกจกรรมตางๆ รวมกน ขอดของการจดโครงสรางแบบนคอ มผคอยตดตามรบผดชอบผลตภณฑและกจกรรมทจะเกดขนในประเทศตางๆ ซงอาจตองการการประสานงานทดระหวางฝายตาง ปญหาของวธนคอ ผปฏบตงานตองรายงานไปยงผบรหารหลายคนซงมกกอใหเกดความขดแยงขนได และกอใหเกดความลาชาในการตดสนใจ ในทางปฏบตความรบผดชอบในเครอขายทวโลกมกขนอยกบผบรหารผลตภณฑทอาจไมมความช านาญในกจการระหวางประเทศ