130

แผนการจดการเรยนร หนวยท 4

วชา งานวดละเอยดชางยนต สอนครงท 12-13

ชอหนวย ไดอลเกจ

เรอง ไดอลเกจ จ านวนชวโมง 6 ชวโมง

หวขอเรอง ( หวขอยอยหรอความรทกษะทจะไดจากการปฏบต ) ดานความร 4.1 สวนประกอบของไดอลเกจ 4.2 การอานคาสเกลแบตางๆ 4.3 แทนจบยดไดอลเกจ 4.4 การน าไดอลเกจมาใชงาน 4.5 ขอควรระวงในการใชไดอลเกจ สาระส าคญ ( ความคดรวบยอดหรอหลกการ )

1. นาฬกาวดเปนเครองวดแบบเลอนไดทมขดมาตรา ใชเปนเครองมอวดเอนกประสงคมสวนประกอบทงหมด 13 สวน และแตละสวนมหลกการท างานทแตกตางกน

2. นาฬกาวดจะมคาแสดงความละเอยดของสเกลวดทแนวเสนรอบวง คาความละเอยด 0.01 มม. หมายความวา 1 ชอง ของสเกลวดมคาเทากบ 0.01 มม. 3. แทนจบยดนาฬกามอย 2 แบบ แบบสงถายขนาดและแบบวดฐานเปนแมเหลกถาวรรปทรงตางๆ เพอท าใหการวดมความคงทและแมนย าในลกษณะงานตางๆ 4. นาฬกาวดมหลายแบบในแตละแบบนนมความเหมาะสมกบเนองานทจะวด เชน นาฬกาวดใชตรวจสอบในแนวระดบ นาฬกาตรวจสอบแนวระดบหนาปดเอยงเปนมม 20 องศากบแกนวด นาฬกาวดในแนวระดบ นาฬกาวดในระดบแนวดง นาฬกาวดตรวจสอบแนวขนาน นาฬกาวดความหนา นาฬกาวดความหนาแบบดจตอล และนาฬกาวดความหนาแบบพกพา 5. หลงจากตงพกดความเผอของนาฬกาวดของชนงานไดตามตองการแลว เมอจะน าชนงานเขามาวดขนาดควรยกแกนวดของนาฬกาวดขนกอน ไมควรใชชนงานดนแกนวดใหยกขน เพราะจะท าใหปลายแกนวดสกหรอ หรอช ารดได

131

ดานทกษะ 1. บอกสวนประกอบส าคญของนาฬกาได 2. อธบายลกษณะการใชนาฬกาชนดตางๆ ในการวดขนาดของงานได 3. บอกล าดบขนการใชงานของนาฬกาวดงานชนดตางๆ ไดอยางถกตอง 4. บอกลกษณะชนงานทวดขนาดดวยคอมพาเรเตอรได 5. อธบายล าดบขนการใชคอมพาเรเตอรวดขนาดชนงานไดอยางถกตอง ดานคณธรรมจรยธรรม/บรณาการเศรษฐกจพอเพยง

6. เตรยมความพรอมดานเครองมออปกรณไดอยางถกตองและใชวสดอปกรณอยางคมคา ประหยด ตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงและคณลกษณะ3D (ความรบผดชอบ ความประหยด ความขยน ความอดทน แบงบน)

7. ปฏบตงานตามล าดบขนตอนไดอยางถกตองและเสรจภายในเวลาทก าหนดอยางมเหตผลตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงและคณลกษณะ3D (ความสนใจใฝร ความรอบร รอบคอบ ระมดระวง)

132

เนอหาสาระ ดานความร

รปท 4.1 รายละเอยดภายในของนาฬกาวด

133

รปท 4.2 รายละเอยดของหนาปดนาฬกาวด

4.1 สวนประกอบของนาฬกาวด 1. หววด เปนสวนปลายมนของนาฬกาวดเปนจดสมผสงานเพอวดตรวจสอบ 2. แกนเลอน จะเลอนขนลงขณะวดชนงาน 3. กานยด เปนบรเวณทใสอปกรณจบยดนาฬกาวด 4. ขอบนาฬกา เปนบรเวณทจบเพอหมนหนาปดเพอใหสเกลบนหนาปดตรงกบเขมยาวของ นาฬกา

134

5. ระยะตงพกดความเผอ ในนาฬกาวดจะมหมายเลข 5 อย 2 อน จะใชเพอตงพกดความคลาดเคลอนจากคาทก าหนด 6. เขมยางของนาฬกาวก แสดงคาการเคลอนทของแกนเลอน เพอบอกขนาดทสมผสงาน 7. เขมสน แสดงวาจ านวนการหมนของเขมยาววา หมนกรอบเปนระยะทางเทาไร มทศทางการหมนตรงขามกบเขมยาว 8. ขดสเกลบนหนาปด จะบอกความละเอยด ของการแบงสเกลโดยรอบ เชน จากรปชอง 1 จะมคาเทากบ 0.01 มม. 9. ตวลอค จะเปนตวลอคขอบของนาฬกาเวลาตงระเขมยาวใหตรงกบหมายเลข 0 ของหนาปด 10. กรอบกระจก เพอปองกนฝ นและสามารถท าใหเหนสเกลไดชดเจน 11. เฟองสะพาน ขบกบเฟองตรง 12. สปรงดง เพอดงแกนเลอน 13. สปรงกด แกนเลอนใหกดงาน ตานแรงดงของสปรงดง ดานทกษะ

4.2 การอานคาสเกลแบตางๆ นาฬกาวดจะมคาแสดงความละเอยดของสเกลวดทแนวเสนรอบวง คาความละเอยด 0.01 มม. หมายความวา 1 ชอง ของสเกลวดมคาเทากบ 0.01 มม. ถาหมนเขมนาฬกาวดตามเขมนาฬกาของรอบวงใหญครบ 1 รอบ แกนวดจะถกกดตวขนมคา = 1 มม. เมอเขมนาฬกาวดหมนรอบใหญ 1 รอบ นาฬกาวงรอบเลกจะเคลอนหมนทวนเขมนาฬกาวดหมนรอบใหญ 1 รอบ นาฬกาวงรอบเลกจะเคลอนหมนทวนเขมนาฬกา 1 ชอง มคา = 1 มม. นาฬกาวด สามารถเคลอนลงไดระยะทาง = 10

135

4.2.1 ลกษณะรายละเอยดนาฬกาวดขนาดตางๆ หนาปดนาฬกาวดความละเอยด 0.01 มม. ชองมคา 0.01 มม. เขมนาฬกาใหญหมนตามเขมนาฬกาครบ 1 รอบ เขมนาฬกาเขมสนแสดงคา 1 มม. แกนวดของนาฬกาวดสามารถเคลอนขนลงไดระยะทาง = 10 มม. .

รป 4.3 นาฬกาวดความละเอยด 0.1 มม. แกนวดของนาฬกาวดงานไดระยะ = 10 มม หนาปกนาฬกาวดความละเอยด 0.01 มม. 1 ชอง มคา 0.01 มม. เขมนาฬกาใหญหมนตามเขมนาฬกาครบ 1 รอบ เขมนาฬกาเขมสนจะแสดงคา 1 มม. แกนวดของนาฬกาวดสามารถเคลอนทขนลงไดระยะทาง = 5 มม.

รปท 4.4 นาฬกาวดความละเอยด 0.01 มม. แกนวดของนาฬกาวดงานไดระยะ = 5 มม.

136

หนาปดนาฬกาวดความละเอยด 0.001 มม. 1 ชองมคา 0.001 มม. เขมนาฬกาใหญหมนตามนาฬกาครบ 1 รอบ เขมนาฬกาเขมสนแสดงคา 0.2 มม. แกนวดของนาฬกาสามารถเคลอนทขนลงได

ระยะทาง = 1 มม.

รปท 4.5 นาฬกาวดความละเอยด 0.001 มม. เขมยาวหมนครงรอบได 0.1 มม.

แกนวดนาฬกาวดงานไดระยะ = 1 มม. รปท 4.6 นาฬกาวดความละเอยด 0.01 มม. ยาวหมน 1 รอบ เขมสนจะแสดงคา 1 มม. แกนวดสามารถเคลอนทขนลง ได = 3 มม. รปท 4.7 นาฬกาวดความละเอยด 0.01 มม เขมยาวหมน 1 รอบ เขมสนจะแสดง คา 0.5 มม. ถาเขมยาวหมน 2 รอบ เขมสนจะเคลอนทเทากบ 1 มม. แกนวดสามารถเคลอนขนลงได =

3.50 มม.

137

รปท 4.8 นาฬกาวดความละเอยด 1 ไมโครเมตร 1 ชองมคาเทากบ 0.001 มม. เขมยาว หมนครงรอบถงขดท 100 เขมสนจะ

หมนแสดงคา 0.1 มม. ถาเขมยาวหมน ครบ 1 รอบ เขมสนจะแสดงคา 0.2 มม. แกนวดสามารถเคลอนทขนลงได = 1 มม.

รปท 4.9 นาฬกาวดความละเอยด 1 ไมโครเมตร 1 ชองมคาเทากบ 0.001 มม. เขมยาว หมนครงรอบถงขดท 100 เขมสนจะ หมนแสดงคา 0.1 มม. ถาเขมยาวหมน ครบ 1 รอบ เขมสนจะแสดงคา 0.2 มม. แกนวดสามารถเคลอนทขนลง= 0.5 มม.

138

รปท 4.10 นาฬกาวด ความละเอยดชองละ 2 ไมโครเมตร 1 ชอง มคาเทากบ 0.002 มม

139

รปท 4.11 นาฬกาวดความละเอยดชองละ 5 ไมโครเมตร1 ชองมคาเทากบ0.005 มม

4.2.2 นาฬกาวดแกนวดอยดานหลง ( DIAL INDICSTOR BACK PLUNGER TYPE )

รปท 4.12 นาฬกาวดแบบแกนวดอยดานหลง นาฬกาวดแสดงคาบนจอ L.C.D. ( ABS IDS DIGIMATIC INDICATOR BATTERY POWERED TYPE )

รปท 4.13 นาฬกาวดแสดงคาบนจอ L.C.D.

140

รปท 4.14 นาฬกาวดแสดงคาบนจอวด L.C.D เปลยนการวดเปนระบบเมตรกและระบบองกฤษในตวเดยวกน

4.3 แทนจบยดนาฬกา ( DIAL GAGE STAND, TRANSFER STAND )

รปท 4.15 แทนจบยดนาฬกาวด รปท 4.16 แทนจบยดนาฬกาแบบสงถายขนาด

141

แทนจบยดนาฬกาวดฐานเปนแมเหลกถาวร ( MAGENETIC STAND ) รปท 4.17 แทนจบยดนาฬกาวดฐานเปนแมเหลกถาวรรปทรงตางๆ

รปท 4.18 สวนประกอบภายในของนาฬกาวดแบบทดสอบ ( Dail test indicator )

142

นาฬกาวดใชตรวจสอบในแนวระดบ ( DIAL TEST INDICATOR HORIZONTAL TYPE )

รปท 4.19 นาฬกาวดทดสอบในแนวระดบ รปท 4.20 ภาพดานขางของนาฬกา ทมความละเอยดแตกตางกน วดแบบตรวจสอบแนวระดบ

นาฬกาตรวจสอบแนวระดบหนาปดเอยงเปนมม 20 องศากบแกนวด ( DIAL TEST INDICATORS HORIZONTAL ( 20 องศา TILTED FACE ) ) รปท 4.21 นาฬกาวดตรวจสอบแนวระดบ รปท 4.22 ภาพดานขางของหนาปดเอยงเปนมม 20 องศากบแนวแกนวด นาฬกาตรวจสอบแนวขอมล

143

นาฬกาวดตรวจสอบแนวดง ( DAIL TEST INDICATORS VERTICAL TYPE )

รปท 4.23 นาฬกาวดตรวจสอบแนวดง รปท 4.24 ภาพดานขางงงของนาฬกา

วดตรวจสอบแนวดง

นาฬกาวดตรวจสอบแนวขนาน ( DIAL TEST INDICATOR )

รปท 4.25 นาฬกาวดตรวจสอบแนวขนาน

รปท 4.26 ภาพดานขางของนาฬกาวดตรวจสอบแนวขนาน

144

4.4 การน านาฬกาวดมาใชงานลกษณะตางๆ รปท 4.27 การเชคศนยชนงานทรงกระบอก รปท 4.28 การหาความเทยงตรงรในของชนงาน รปท 4.29 การเชคศนยหวทายของเครองกลง

การจบชนงานดวยหวจบสจบอสระการขนจบยดทละปาก ชนงานทรงกระบอกจะขนจบยดทละปาก จะท าใหการจบยดชนงานไมไดศนย การใชนาฬกาวดเชคหาศนย จะเปนวธทท าใหชนงานทถกจบดวยหวจบสจบ หมนไดศนยท าใหการกลงชนงาน ไดรปทรงกระบอกไดตามตองการ การหาความเทยงตรงในรปของชนงาน ทจบงานดวยหวจบอสระ สามารถใชนาฬกาวดตรวจสอบหาศนยรในของชนงานทรงกระบอกได การเชคศนยของศนยหวทายเครองกลง โดยประกอบเพลาเขากบศนยหวทายแลวใชนาฬกาตงหาความขนานของเพลาทต าแหนง ก. และต าแหนง ข. ถาเขมนาฬกาวด เคลอนทในต าแหนงทเทากนทงจด ก. และ จด ข. แสดงวา ศนยหวทานของเครองกลงตรงกน

145

รปท 4.30 การใชนาฬกาวด วดความขนานของชนงานกลม

รปท 4.31 การใชนาฬกาวดตรวจสอบขนาด ความขนานของชนงานรปทรงสเหลยม

รปท 4.32 การเชคหาระยะเยองศนยของเพลาลก เบยว

การใชนาฬกาเพอตรวจสอบความขนานของชนงานกลมโดยใชปลายแกน วดสมผสชนงาน และเลอนนาฬกาวด ไป-มา ตลอดแนวยาวของเพลา ถาเขมของนาฬกาวดอยในแนวเดมตลอดแกนยาวของเพลา แสดงวาชนงานนมความกลมเทากนตลอดความยาว การใชนาฬกาตรวจสอบขนาน ความราบเรยบของงานรปทรงสเหลยม การใชนาฬกาวด เชคหาระยะเยองศนยของเพลาลกเบยวใหญสดและเลกสด

146

รป 4.33 การตรวจสอบต าแหนงโดยรอบของชนงาน รป 4.34 การตรวจสอบหาศนยกลางของชนงาน รปท 4.35 การตรวจสอบความสงของชนงาน รปท 4.36 การใชนาฬกาวดความกลมของงาน แนวเสนรอบวงและการใชนาฬกาความขนานของหนาแปลน

การใชนาฬกาวดตรวจสอบหาต าแหนงโดยรอบของชนงาน ใหสมพนธกบแนวแกนหมนของเครองมอวด การใชนาฬกาวดตรวจสอบวดหาศนยกลางของชนงานใหตรงกบแกนหมนจบของหวเจาะ การใชนาฬกาวดตรวจสอบ เชคความสงของชนงาน

147

4.4.1 นาฬกาวดความหนา ( DAIL THICKNESS GAUGE ) นาฬกาวดความหนา ใชวดขนาดความหนาของแผนกระดาษ แผนโลหะแผนพลาสตก สามารถวดความหนาของงานไดถกตองแมนย า

รป 4.37 รปนาฬกาวดความหนา

นาฬกาวดในสภาพปกตเขมนาฬกาจะอยทต าแหนงศนย เมอตองการวดงานจะกดเหลกดงแกนวดขนและใสขนาดของแผนทตองการวดความหนา ปลอยใหแกนวดเลอนลงมาสมผสงาน อานขนดทวดไดจากนาฬกาวงเลกจะบอกความละเอยดทเปนมลลเมตร สวนนาฬกาวงใหญ 1 มลลเมตรจะแบงเปน 100 สวน 1 ชองใหญ ของนาฬกาวดมความละเอยด 0.01 มม.

รปท 4.38 การใชนาฬกาวดความหนา รปท 4.39 การใชนาฬกาวดความหนา วดขนาดกระดาษ วดงานทรงกระบอก

148

4.4.2 ลกษณะนาฬกาวดความหนาแบบตางๆ

รปท 4.40 นาฬกาวดความหนา

4.4.3 นาฬกาวดความหนาแบบดจตอล

รปท 4.41 นาฬกาวดแบบดจตอล ( Digimatic thickness gauge ) รปท 4.42 การวดงานโดยใชนาฬกาดจตอล

149

4.4.4 นาฬกาวดความหนาแบบพกพา ( POCKET THICKNESS GAUGE )

รปท 4.43 นาฬกาวดความหนาแบบพกพาตดตวไปได

4.5 คอมพาเรเตอร ( COMPARATOR )

คอมพาเรเตอร เปนจดจบยดนาฬกาวดทมขนาดใหญ ซงท าดวยเหลกหลอหรอหนแกรนต และเสาลกษณะเปนเพลาทรงกระบอก ซงสามารถปรบขนลงไดในแนวดง ในการวดขนาดงานจะใชรวมกนกบนาฬกาวดลกษณะการใชงานใชส าหรบตรวจสอบเปรยบเทยบขนาดชนงานทตองการวดจ านวนมากๆ ใหไดขนาดทถกตองและรวดเรว

รปท 4.44 คอมพาเรเตอรฐานท าดวยเหลกหลอ ร ปท 4.45 คอมพาเรเตอรฐานท าดวยหนแกนต

150

รายละเอยดของชดคอมพาเรเตอร 1. ท าจากหนแกรนต มขนาดความกวาง x ยาว ไมนอยกวา 160 x 240 2. ระยะในการวดไดสงไมนอยกวา 200 มม. 3. ระยะหางจากจดศนยกลางวดถงผวของเสา ( COLUM ) ไมนอยกวา 100 มม. 4. มจดปรบเลอนขน-ลง แบบละเอยดไมนอยกวา 12 มม.

ขนตอนการใชคอมพาเรเตอร 1. น านาฬกามาประกอบเขากบชดจบยดนาฬกาวด

รปท 4.46 การประกอบนาฬกาวดกบชดจบยดนาฬกาวด 2. น าเกจบลอก ทมขนาดเทากบชนงาน มาตงทนาฬกาวดแลวปรบนาฬกาวดใหเทากบศนย ( 0 ) ก าหนดพกดความเผอโตสด และเลกสด ขนอยกบขนาดความตองการของผใชงานจากนนน าเกจบลอกออก

รปท 4.47 การใชคอมพาเรเตอรตรวจสอบขนาดงาน

151

3. น าชนงานทตองการมาวางทชดนาฬกาเพอวดคา ถาตวเลขทหนาปดนาฬกาวดแสดงคาอยในพกดความเผอทต งไว แสดงวาชนงานนนขนาดถกตอง

รปท 4.48 การใชคอมพาเรเตอรวดขนาดงาน

ขอควรระวงในการใชคอมพาเรเตอรวดงาน

หลงจากตงพกดความเผอของนาฬกาวดของชนงานไดตามตองการแลว เมอจะน าชนงานเขามาวดขนาดควรยกแกนวดของนาฬกาวดขนกอน ไมควรใชชนงานดนแกนวดใหยกขน เพราะจะท าใหปลายแกนวดสกหรอ หรอช ารดได

152

แบบฝกหด 4.1 จงบอกสวนประกอบของนาฬกาวดและหนาทการท างานดงตอไปน

1. …………………………………………………………….................................................. 2. ……………………………………………………………………………………………... 3. …………………………………………………………………………………………....... 4. ……………………………………………………………………………………………... 5. …………………………………………………………………………………………….. 6. ……………………………………………………………………………………………... 7. ……………………………………………………………………………………………... 8. ……………………………………………………………………………………………... 9. …………………………………………………………………………………………….. 10. …………………………………………………………………………………………….. 11. ……………………………………………………………………………………………. 12. …………………………………………………………………………………………….. 13. ……………………………………………………………………………………………...

งานทมอบหมายหรอกจกรรม 1. ครแจกใบความร เรองเครองมอวดแบบถายทอดขนาด ใหไปศกษาและน าใบความรมาในครงตอไป

153

เฉลยแบบฝกหดท 4.1 จงบอกสวนประกอบของนาฬกาวดและหนาทการท างานดงตอไปน 1. หววด เปนสวนปลายมนของนาฬกาวดเปนจดสมผสงานเพอวดตรวจสอบ 2. แกนเลอน จะเลอนขนลงขณะวดชนงาน 3. กานยด เปนบรเวณทใสอปกรณจบยดนาฬกาวด 4. ขอบนาฬกา เปนบรเวณทจบเพอหมนหนาปดเพอใหสเกลบนหนาปดตรงกบเขมยาวของนาฬกา 5. ระยะตงพกดความเผอ ในนาฬกาวดจะมหมายเลข 5 อย 2 อน จะใชเพอตงพกดความคลาดเคลอนจากคาทก าหนด 6. เขมยางของนาฬกาวก แสดงคาการเคลอนทของแกนเลอน เพอบอกขนาดทสมผสงาน 7. เขมสน แสดงวาจ านวนการหมนของเขมยาววา หมนกรอบเปนระยะทางเทาไร มทศทางการหมนตรงขามกบเขมยาว

154

8. ขดสเกลบนหนาปด จะบอกความละเอยด ของการแบงสเกลโดยรอบ เชน จากรปชอง 1 จะมคาเทากบ 0.01 มม. 9. ตวลอค จะเปนตวลอคขอบของนาฬกาเวลาตงระเขมยาวใหตรงกบหมายเลข 0 ของหนาปด 10. กรอบกระจก เพอปองกนฝ นและสามารถท าใหเหนสเกลไดชดเจน 11. เฟองสะพาน ขบกบเฟองตรง 12. สปรงดง เพอดงแกนเลอน 13. สปรงกด แกนเลอนใหกดงาน ตานแรงดงของสปรงดง

155

กจกรรมการเรยน การสอน

ขนน าเขาสบทเรยน 1. ครทบทวนความรเรองไมโครมเตอร โดยการซกถาม 2. ครแจงจดประสงคเชงพฤตกรรม ขนสอนหรอใหความร 1. ใหนกเรยนศกษาใบความร เรยกสวนประกอบของไดอลเกจ 10 นาท 2. ครสาธตการอานและการใชไดอลเกจ 3. ครแบงนกเรยนออกเปน 2 กลม 5. กลม 1 สอบชนสวนไดอลเกจ 4. กลม 2 สอบอานไดอลเกจ 5. ครทบทวงความรของการอานคาไดอลเกจโดยแบงเปนกลมเดม และใหนกศกษาตงคา ไดอลเกจตามทครก าหนดให 6. ท าแบบฝกหดท 4.1 ขนสรป 1. ครสรปวธการใชไดอลเกจ 2. ครแนะน าวธการบ ารงรกษาไดอลเกจ 3. ขอควรระวงในการใชไดอลเกจ สอการเรยนการสอน 1. ใบงาน 2. ชนงาน 3. นาฬกาวด ขนประเมนผล 1. ครน าชนงานมาตรฐานทวดคาไวแลวใหนกศกษาวดจ านวน 5 ชน และใชไดอลเกจ วดทกชน งานตามจดทก าหนด 2. ความรบผดชอบตองานทมอบหมาย 3. การตรงตอเวลา

156

เอกสารอางอง ประสานพงษ หาเรอนชพ. งานวดละเอยดชางยนต. กรงเทพฯ : ซเอดยเคชน, 2546. ธต ธาตรนรานนท และปยชาต ธาตรนรานนท. งานปรบแตงเครองยนต. กรงเทพฯ : - ศนยสงเสรม อาชวะ, 2549. วเชยร อารมยสข . เครองยนตเบองตน. กรงเทพ ฯ : ส านกพมพศนยสงเสรมอาชวะ , 2545. Martin W. Stockel and Martin T. Stockel. Auto Service and Repair. South Holland, lllinois : - The Good Heart – Willcox Company, lnc. 1984.

157

บนทกหลงการสอน ผลการสอน ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ปญหาและอปสรรค ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………………………… ขอเสนอแนะ/ แนวทางแกไข ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

ลงชอ………………………..ผสอน ( )

ลงชอ………………………. ผชวยฝายวชาการ ( )