www.far.ssru.ac.th

63

แผนบรหารการสอนประจ าบทท 2

หวขอเนอหา บทท 2 การปฏบตร าเดยวชด ฉยฉายพราหมณ

ทมาของการแสดง ชด ฉยฉายพราหมณ 1. การเลนฉยฉายในสมยโบราณ 2. ประเภทของการร าฉยฉายในนาฏศลปไทย 3. วตถประสงคของการร าฉยฉาย 4. วธการร าฉยฉาย 5. ทมาของการแสดงชด ฉยฉายพราหมณ 6. ความส าคญของตวละคร 7. ทมาของทาร าชดฉยฉายพราหมณ

องคประกอบการแสดง ชด ฉยฉายพราหมณ 1. ผแสดง 2. เพลงรองและท านองเพลง 3. วงดนตรทใชบรรเลงประกอบการแสดง 4. เครองแตงกายและอปกรณประกอบการแสดง 5. โอกาสทใชแสดง

การปฏบตทาร าชดฉยฉายพราหมณ วตถประสงคเชงพฤตกรรม

1. สามารถอธบายทมาของการแสดงร าเดยวชด ฉยฉายพราหมณได 2. ตอบค าถามเกยวกบองคประกอบของการแสดงชดฉยฉายพราหมณได

3. สามารถปฏบตการรองและร าฉยฉายพราหมณไดถกตองตามจงหวะและท านองเพลง 4. สามารถน าเสนอขอมลเกยวกบการร าเดยวชดฉยฉายพราหมณไดอยางมประสทธภาพ

www.far.ssru.ac.th

64

วธสอนและกจกรรมการเรยนการสอน 1. วธสอน 1.1 วธสอนแบบบรรยาย และสาธต 1.2 วธสอนแบบเนนการเรยนรดวยตนเอง 1.3 วธสอนแบบปฏบตการ 2. กจกรรมการเรยนการสอน 2.1 นกศกษากลมท 1 น าเสนอทมาและองคประกอบการแสดงการร าเดยวชดฉยฉายพราหมณ และผสอนตงค าถามเกยวกบเนอหาทรายงานใหนกศกษาในชนเรยนเปนผตอบ

2.2 ชมวดทศนการแสดงฉยฉายพราหมณของกรมศลปากร 2.3 ฝกหดรองเพลงประกอบการแสดงชดฉยฉายพราหมณจากสอวดทศนและผสอน 2.4 ฝกปฏบตการแสดงชดฉยฉายพราหมณโดยผสอนอธบายและสาธต 2.5 ทบทวนและฝกทกษะการแสดงชดฉยฉายพราหมณใหไดมาตรฐานทถกตอง

สอการเรยนการสอน 1. วดทศน การแสดงชดฉยฉายพราหมณ

2. อปกรณในการฝกปฏบตไดแก เครองบนทกเสยงและแถบบนทกเสยง การวดผลและประเมนผล

1. ใชวธการสงเกตและบนทกผลไวเปนระยะ 1.1 สงเกตจากความสนใจในการเรยนและการตอบค าถาม

1.2 สงเกตจากการสงผลงานทก าหนดใหท า 1.3 สงเกตจากการท างานในกลม 2. ตรวจแบบฝกหดทก าหนดใหท า 3. ประเมนผลดวยการสอบภาคปฏบต

www.far.ssru.ac.th

65

บทท 2

การปฏบตร าเดยวชด ฉยฉายพราหมณ

การร าฉยฉายเปนการร าเดยวทใชส าหรบอวดฝมอการร าของตวเอกในการแสดงละครร าของไทยประเภทหนง มทงการร าฉยฉายในบทบาทของตวพระ ตวนาง ตวยกษ และตวลง แบบแผนการร าฉยฉายมลกษณะเฉพาะตวโดยทวไปมกจะเรมดวยเพลงรว เพลงฉยฉาย เพลงแมศร และมกจบดวยเพลงเรว ลา แตอาจประดษฐหรอปรบปรงไดตามความเหมาะสมท าใหเกดวธการร าฉยฉายทตางกนตงแตการร าฉยฉายแบบเตม การร าฉยฉายแบบตด และการร าฉยฉายแบบพวง ทงนการร าฉยฉายทเปนทนยมน าออกแสดงมอยหลายชด และชดหนงทไดรบความนยมสามารถสรางชอเสยงใหกบผแสดงจนเปนทรจกกนทวไปคอ การร าฉยฉายพราหมณ ซงเปนการร าฉยฉายในบทบาทของตวพระดงจะไดอธบายเปนหวขอตามล าดบดงน ทมาของการแสดง ชด ฉยฉายพราหมณ องคประกอบการแสดง ชด ฉยฉายพราหมณ 1. ผแสดง 2. เพลงรองและท านองเพลง 3. วงดนตรทใชบรรเลงประกอบการแสดง

4. เครองแตงกายและอปกรณประกอบการแสดง 5. โอกาสทใชแสดง

การปฏบตทาร าและร าชดฉยฉายพราหมณ

ทมาของการแสดง ชด ฉยฉายพราหมณ

ค าวา “ฉยฉาย” ตามรปศพทเปนค าผสมระหวางค าวา “ฉย” ซงเปนค าวเศษณหมายถงกลนหอมลอยตามลมมากระทบจมก ควนหรอไอทพงขนเรอยๆ เรยกควนฉย ลว คลองแคลวเชน ไปฉย เดนฉย และค าวา “ฉาย” ถาเปนค านามหมายถงเงา ทรม ค าราชาศพทเรยกกระจกสองหนาวา “พระฉาย” ถาเปนค ากรยาหมายถงสองออกไป สดใส เกลยใหเสมอ ฉายใหเสมอ ส าหรบค าวา “ฉยฉาย” เปนค าวเศษณหมายถงเดนกรดกรายอยางเจาช ถาเปนค านามหมายถงชอเพลงรองและทาร าชนดหนง (ชลธชา บรรเทาทก, 2550, หนา 5)

www.far.ssru.ac.th

66

ค าวา "ฉยฉาย" ในทางนาฏศลปไทย หมายถง การรายร าเมอตวละครเกดความภาคภมใจ ทสามารถแปลงกาย หรอแตงตวไดอยางสวยสดงดงาม ดงทพระยาอนมานราชธน (ยง เสฐยร-โกเศศ) ไดกลาวไวในหนงสออธบายนาฏศลปไทยวา "การร าฉยฉายเปนการแสดงภาษานาฏศลปทมคณคาทางนาฏศลปอยางเลศนยมกนวาตวละครสามารถแสดงอารมณความภาคภมใจออกมาทางทาร าไดดกวาทจะพดออกมาทางปาก" (www.culture.go.th)

การร าฉยฉาย เปนศลปะการรายร าทมความวจตรบรรจง ผ ทรายร าจะตองเปนผ ทมฝมอดานการรายร าเปนเยยม โดยมองคประกอบส าคญของการร าฉยฉายหลายประการ ไดแก ตวละครทมรปรางและใบหนางดงาม มความสามารถในการรายร าและสามารถสอดใสอารมณไดถกตองตามบทรอง และเสยงปทเปาเลยนแบบค ารองอยางชดถอยชดค า

1. การเลนฉยฉายในสมยโบราณ

การเลนฉยฉายในสมยโบราณนยมเลนกนเมอขบเสภาเสรจแลว สวนการเลนขบเสภานน เปนการรองล าน า เดนเรองดวยการขบเสภาเรองขนชางขนแผน เมอเลกเลนขบเสภาแลวจงเลนฉยฉาย โดยมองคประกอบส าคญในการเลนฉยฉาย ดงน

1.1 สถานท ใชเวทยกพนหรอลานกวางๆกได 1.2 ดนตร มเครองพณพาทย และกรบไมชงชน อยางเชนการเลนเสภา 1.3 การแตงกาย ตองแตงใหสภาพเรยบรอยถกตอง ตามรฐนยมและวฒนธรรม เชน

ชายนงกางเกงสากล หญงสวมกระโปรง และทงชาย และหญงสวมเสอเชต สวมหมวก และ ใสรองเทา

วธเลนการเลนฉยฉายในสมยโบราณ เรมแรกจะแบงผ เลนออกเปน 2 ฝาย โดยสามารถแบงผ เลนออกเปนฝายชายและฝายหญง หรอจะเลนเฉพาะหมผ ชายลวน หรอหญงลวนกได วธการเลนม 2 อยาง คอ

1) การเลนฉยฉายในพระนคร หรอ ทเรยกวาฉยฉายบรรดาศกดจะขบเสภากอน ใชพณพาทยเปนเครองรบแลวกร าฟอน เรยกวา "ฟอนฉยฉาย" ตามจงหวะดนตรหรอกรบ มเนอเพลงโดยเฉพาะ

2) การเลนฉยฉายทวๆ ไป เปนการเลนตามประเพณพนเมองมาแตกอน ทงสองฝาย รายร าไปโดยมลกครองใหจงหวะ ผ ร าเพยงแตร าทาทางตามท านองและเนอเพลงใหถกตองกบ การรอง ผร าไมตองรอง แตตองมทาทางกรดกราย ท าชมอยชมายตามท านอง

www.far.ssru.ac.th

67

ตวอยางบทรองในการเลนฉยฉาย มดงน ฉยฉายเอย เจาไปไหนหนอยกลอยชาย

เยองยางชางกราย ลอยชายไปในสวน ยนเลบเลมดอกกหลาบ ดอกแกวองกาบดอกล าดวนเอย ฯลฯ

ตวอยางเพลงฉยฉาย ส านวนของชาวบานอ าเภอทาเรอ จงหวดพระนครศรอยธยา เจาฉยฉายเอย มอหนงกจงกระเบน มอหนงกหมผา ดอกไมหอยห

สชมพหอยบา น าอบตบหนา เมอเวลาเยนเอย” ลกค (เออ เอง เอย พวงมาลย ควรหรอจะไปจากหอง เจาลอย ละลอง ไปหองไหนเอย)

เพลงพนบานในลกษณะดงกลาวเปนเพลงทรองเลนไมยาก ไมจ าเปนตองใชศลปนผ ม

ความสามารถ โดยเฉพาะเพลงพนบานทเปนการละเลนจงเปนเพลงของชาวบานโดยแท (www.guru.sanook.com)

2. ประเภทของการร าฉยฉายในนาฏศลปไทย

การแสดงนาฏศลปไทยทตองอาศยการร าเปนหลกนน ไดน ามาเปนสอในการแสดงเรองราวตางๆ ตามวรรณคดหลายเรอง เชน รามเกยรต อเหนา อณรท ไกรทอง มณพไชย ฯลฯ ในการแสดงละครร าตามเนอเรองในวรรณคดเรองตางๆ นน มกจะมบทใหตวละครตวหนง แปลงกายเปนตวละครอกตวหนง และมบทร าเพอแสดงลกษณะของตวละครทแปลงกายดวยทาทการร าทสวยงามเรยกวา “การร าฉยฉาย” ซงจะใชชอของตวละครทแปลงกายเปนชอชดการแสดง เชน ในการแสดงเรองรามเกยรต ตอนนางลอยมเหตการณตอนหนงใหนางเบญกายแปลงเปนนางสดา เมอนางเบญกายแปลงกายเปนสดาแลวจะร าฉยฉายชมความงามของตน เรยกวา ร าฉยฉายเบญกาย หรอในการแสดงละครนอก เรองมณพไชย มเหตการณตอนหนงใหพราหมณยอพระกลนกลบรางคนเปนหญงเพอลองใจพระมณพไชย เมอกลบคนรางเปนหญงแลวจะร าฉยฉาย ยอพระกลน ฯ เปนตน

การร าฉยฉายเกดขนในสมยกรงรตนโกสนทร ประมาณปลายรชกาลท 4 ถงตนรชกาลท 5 (พ.ศ.2394-พ.ศ.2411) ทาร าฉยฉายในสมยนน เปนทาร าเกาตกทอดมาจากรนหมอมครแยม หมอมครอง เจาจอมมารดาวาด (ชลธชา บรรเทาทก, 2550, หนา 4) และเนองจากการร าฉยฉายมความสมบรณแบบในตวเอง กอใหเกดสนทรยรสในการชมนาฏกรรมไทยจากบทรองเพลงฉยฉายซงเปนบทรองทประพนธขนเพอการรายร าโดยเฉพาะ และโครงสรางทางดนตรของการร าฉยฉายม

www.far.ssru.ac.th

68

ความเหมาะสมกบการท าบทบาททางนาฏศลปไทย จงท าใหการร าฉยฉายยงคงได รบความนยมมาถงปจจบน

การร าฉยฉายในนาฏศลปไทยจะพบวาตวละครทกประเภทในการแสดงนาฏศลปไทย อนไดแก พระ นาง ยกษและลง จะมการร าฉยฉายทงสน และตวละครทจะร าฉยฉายมกจะเปนพระเอก นางเอก หรอตวเอกของแตละตอนทงสน สามารถแบงการร าฉยฉายออกเปน 3 ประเภท ดงน

2.1 การร าฉยฉายแบบเดยว หมายถง การร าฉยฉายของตวละครตวเดยว นบเปนการร าเดยวพบวาตวละครหลกทกประเภทในนาฏศลปไทยไดแก พระ นาง ยกษ ลง มการร าฉยฉายทงสน และการร าฉยฉายแบบเดยวนจะเปนการร าฉยฉายทพบมากทสดในการแสดงนาฏศลปไทย ไดแก ฉยฉายพราหมณ ฉยฉายเบญกาย ฉยฉายศรปนขา ฉยฉายไกรทอง ฉยฉายเพลงปหรอฉยฉายพระอภยมณ ฉยฉายทศกณฐ ฉยฉายหนมาน ฉยฉายยอพระกลนฯ เปนตน ดงตวอยางตอไปน

2.1.1 การร าฉยฉายในบทตวพระ เชน การร าฉยฉายไกรทอง เปนการร าของพระเอกของเรองคอ ไกรทอง เมอแตงกายเสรจเรยบรอยเพอจะไปตอส กบพญาชาละวนจะ ร าฉยฉายโดยถออาวธร าแสดงททาและลกษณะของตวละครทคลองแคลวและมความเจาชอยในทาร า ใบหนาและแววตา ดงตวอยางภาพตอไปน

ภาพท 2.1 ร าฉยฉายไกรทอง

www.far.ssru.ac.th

69

ร าฉยฉายไกรทอง ผแสดงพระแตงกายแบบชาวบานตามเนอเรอง โดยนงโจงกระเบนดวยผายก สวมเสอแขนสน ผกคอดวยผาลงยนต สวมมงคลบนศรษะ เหนบมดหมอและถอหอกสะตะ-โลหะ สวมเครองประดบตามสมควรไดแกก าไลเทา และก าไลมอ

2.1.2 การร าฉยฉายในบทตวนาง เชน การร าฉยฉายเบญกาย เปนการร าในบทบาทของตวเอกของตอนนางลอย ในการแสดงโขนเรองรามเกยรต เมอนางเบญกายไดรบค าสงจากทศกณฐใหปลอมตวเปนสดาตายลอยน ามายงพลบพลาพระรามเพอใหพระรามเขาใจผดและยกทพกลบไป นางเบญกายจงไปแอบดนางสดาและแปลงกายใหเหมอน เมอแปลงกายเสรจเรยบรอยนางเบญกายจะร าฉยฉายในรางของนางสดา ดงตวอยางภาพตอไปน

ภาพท 2.2 ร าฉยฉายเบญกาย ทมา: gotoknow.org/blog/sekson.

ร าฉยฉายเบญกาย ผแสดงนางแตงกายยนเครองนางประกอบดวยการนงผายกแบบจบ

หนานาง สวมเสอในนางหมผาหมนาง ใสนวมนางรอบคอ สวมเครองประดบไดแก ก าไลเทา ก าไลแผง แหวนรอบ จนาง เขมขด ศราภรณทใชคอมงกฎนางทดดอกไมและอบะดานซาย

www.far.ssru.ac.th

70

2.1.3 การร าฉยฉายในบทตวยกษ เชน การร าฉยฉายทศกณฐ เปนการร าของตวเอกของเรองรามเกยรต ตอนทศกณฐชมสวน เมอทศกณฐลกนางสดามาไวในสวนกรงลงกาแลว ทศกณฐไดแตงกายใหสวยงามเพอไปพบนางสดาทสวน เมอแตงกายเสรจเรยบรอยทศกณฐจะ ร าฉยฉายเพออวดความงามของการแตงกายและลลาเจาชของตวละคร ดงตวอยางภาพตอไปน

ภาพท 2.3 ร าฉยฉายทศกณฐ ทมา: www.bloggang.com

ร าฉยฉายทศกณฐ ผแสดงยกษจะแตงกายยนเครองยกษ สวมสนบเพลานงผายกแบบ กนแปน เสอแขนยาว ใสรดอก รดสะเอว หอยหนา หอยขาง อนทรธน กรองคอ มผาสไบสแดงหอยไหลทงสองขาง สวมเครองประดบไดแก ก าไลเทา ก าไลแผง ก าไลตะขาบ เขมขด สงวาล ตาบทศและทบทรวง ศราภรณใชศรษะทศกณฐหนาทอง หอยอบะ ทดดอกไมดานขวา รายร าโดยมมาลยขอมอ และพดคลประกอบตามบทรอง

www.far.ssru.ac.th

71

2.1.4 การร าฉยฉายในบทตวลง เชน การร าฉยฉายหนมานชมสวน การร าชดน เปนงานสรางสรรคของสมชาย ฟอนร าด ครช านาญการพเศษ วทยาลยนาฏศลป ลพบร โดยพฒนาขนจากนาฏยศพททใชในการเรยนการสอนโขน (ลง) และนาฏยศพททใชในการแสดง ดงตวอยางภาพตอไปน

ภาพท 2.4 ร าฉยฉายหนมานชมสวน ทมา: cdalb.bpi.ac.th

ร าฉยฉายหนมานชมสวน ผแสดงลงแตงกายยนเครองลงสขาวในบทบาทของหนมานทม

ความแตกตางจากชดยนเครองหนมานโดยทวไป ตรงทใชศรษะหนมานยอดชยแทนศรษะหนมานแบบไมมยอด ซงศรษะแบบนจะใชในตอนหนมานครองเมอง และเพมเตมรายละเอยดบางประการไดแก ประดบดอกไมทดและอบะดานขวา มสไบพาดไหลทงสองขาง

2.2. การร าฉยฉายแบบค หมายถง การร าฉยฉายดวยผ แสดง 2 คน พบวาการ ร าฉยฉายแบบคนมการจดแสดงนอยชด ไดแก ร าฉยฉายกงไมเงนทองในบทบาทของตวนาง เปนการร าทมจดมงหมายเพอการเบกโรงละครใน และการร าฉยฉายนาฏศลป ซงเปนการ ร าฉยฉายในบทของตวนางเชนเดยวกน ดงตวอยางภาพตอไปน

www.far.ssru.ac.th

72

ภาพท 2.5 ร าฉยฉายกงไมเงนทอง ทมา : สภาวด โพธเวชกล, 2548, หนา 33

ร าฉยฉายกงไมเงนทอง เปนการร าฉยฉายในบทตวนาง โดยร าพรอมกน 2 คนตามบทรอง

วา “ฉยฉายเอย สองนางเนอเหลองยางเยองกรดกราย” มชอเรยกอกอยางหนงวา “ร ากงไมนาง” (เนองจากมการร าคชดหนงทผ แสดงตวพระถอกงไมเงนทอง แตรองดวยเพลงเชดฉงเรยกวา “ร าเบกโรงกงไมเงนทอง” หรอ “ร ากงไมพระ”) ผแสดงแตงกายยนเครองนาง สวมรดเกลายอด ถอกงไมเงนดวยมอซายและกงไมทองดวยมอขวา ร าฉยฉายกงไมเงนทองนนยมร าดวยวธทเรยกวา “ฉยฉายพวง” ดงจะไดกลาวตอไปในหวขอวธการร าฉยฉาย

2.3 การร าฉยฉายแบบกลม หมายถง การร าฉยฉายของผ แสดงจ านวน 5 คน แตงกายตามประเภทของตวละคร เปนการสรางสรรคบทฉยฉายขนใหมโดยครมนตร ตราโมท มจดประสงคเพอสาธตลกษณะของตวละครแตละประเภทในนาฏศลปไทย ไดแก พระ นาง ยกษ และลง เรยกชอการร าฉยฉายแบบนวา “ร าชมนมฉยฉาย” ดงตวอยางภาพตอไปน

www.far.ssru.ac.th

73

ภาพท 2.6 ร าชมนมฉยฉาย ทมา: www.culture.go.th

ร าชมนมฉยฉาย มผแสดงตามประเภททระบในบทรอง 5 ประเภทคอ พระ นาง ยกษ ลง และพราหมณดงภาพ แตงกายแบบยนเครองตามลกษณะของตวละครนนๆ โดยระบใหตวละครยกษแตงแบบทศกณฐ ตวละครลงแตงแบบหนมาน สวนพระ นาง และพราหมณไมระบวาเปน ตวละครตวใด ผแสดงทง 5 จะร าฉยฉายในลกษณะวธปฏบตทาร าตามประเภทของตวละครทตนไดรบ เชน ตวพระและพราหมณแสดงทาร าในททาของตวพระ ตวนางแสดงทาร าในททาของ ตวนาง ตวยกษและตวลงแสดงทาทของยกษและลงตามล าดบ โดยผแสดงทง 5 จะร าพรอมกนในเนอรองเดยวกน

ดงจะเหนไดวา แบบการร าฉยฉายในนาฏศลปไทยสามารถจดใหมขนไดตามความเหมาะสม โดยอาจยดเหตการณในวรรณคดการละครเรองตางๆ ทก าหนดใหตวละครมการแตงตวหรอชมความงามของตวเองกแตงบทฉยฉายเพอใหตวละครตวนนร าอวดฝมอได หรออาจเปน การสรางสรรคบทใหมเพอการพฒนาทาร าในนาฏศลปไทยหรอวตถประสงคอนๆ ไดอยางไมจ ากด

3. วตถประสงคของการร าฉยฉาย

การร าฉยฉายเปนประเภทของการแสดงนาฏศลปไทยชดหนง นยมใชในการร าเดยวทแสดงอปนสยของตวละคร โดยเนนลกษณะบคลกเฉพาะ ดงนนบทรองในเพลงฉยฉายจงมกพรรณนาถงความงามของใบหนาและการแตงองคทรงเครองของตวละครทละเมยดละไมสวยงาม โดยมจดมงหมายของการแสดงร าฉยฉาย ดงน

www.far.ssru.ac.th

74

3.1 เพอใชแสดงอวดฝมอและชนเชงการรายร าของตวละคร 3.2 เพอใชประกอบการแสดงโขนหรอละคร 3.3 เพอใชเปนการแสดงเบกโรง

(ชลธชา บรรเทาทก, 2550, หนา 1) 4. วธการร าฉยฉาย การร าฉยฉายควรค านงถงหลกและวธปฏบต 2 ประการ คอ โครงสรางหลกในการร า

ฉยฉายและ วธการร าฉยฉาย 4.1 โครงสรางหลกในการร าฉยฉาย การร าฉยฉายประกอบดวยโครงสรางหลกท

ชดเจนในเรองของเพลงประกอบการแสดงรวม 4 ขนตอน ไดแก ขนท 1 ปพาทยบรรเลงเพลงรวส าหรบใหตวละครออกมาปรากฏตวบนเวทแตในบางกรณ

อาจใชเพลงอนไดตามความเหมาะสม ขนท 2 รองเพลงฉยฉายโดยมปรบเลยนเสยงรองทกค ารวม 3 ค าใน 1 บททายของเพลง

ฉยฉายแตละบทมปพาทยรบ ซงอาจมบทรองเพลงฉยฉาย 1 บท หรอ 2 บทกได ดงจะยกบทรองเพลงฉยฉาย 1 บท มดงน

ฉยฉายเอย ชางงามข าชางร าโยกยาย (ปรบ) สะเอวแสนออนอรชรชวงกลาย วจตรยงลายทคนประดษฐ (ปรบ) สองเนตรคมข าแสดงด ามนขลบ ชมอยเนตรจบยงสวยสดพศ (ปรบ)

ปพาทยรบ ขนท 3 รองเพลงแมศรโดยมปรบเลยนเสยงรองทกค าเชนเดยวกนรวม 2 ค าใน 1 บท ทาย

เพลงแมศรแตละทอนจะมปพาทยรบ ดงจะยกบทรองเพลงแมศร 1 บท มดงน นาชมเอยนาชมเจาพราหมณ ดทวตวงามไมทรามจนนด (ปรบ)

ดผดดผองเหมอนทองทาตด ยงเพงยงพศยงคดชมเอย (ปรบ) ปพาทยรบ

ขนท 4 ปพาทยบรรเลงเพลงเรว ลา เพอใหตวละครเขาโรงเปนอนจบการแสดง หรอใน

บางกรณผประพนธเพลงอาจใชเพลงอนไดตามความเหมาะสมในการแสดงแตละครง 4.2 วธร าฉยฉาย ในการแสดงร าฉยฉายครงหนงๆ อาจปรบใหเปนชดการแสดงทม

ขนาดสนหรอยาวไดตามความเหมาะสมของเวลา แบงวธร าฉยฉายออกเปน 3 แบบ คอ

www.far.ssru.ac.th

75

4.2.1 ฉยฉายแบบเตม เปนการร าฉยฉายทใชเวลามากทสดประกอบดวย การร าฉยฉายครบทกขนตอนและร าตามบทรองในเพลงฉยฉาย 2 บท และเพลงแมศร 2 บท ดงตวอยางดงน

ปพาทยท าเพลงรว

รองฉยฉาย บท 1 ฉยฉายเอย ชางงามข าชางร าโยกยาย (ปรบ)

สะเอวแสนออนอรชรชวงกลาย วจตรยงลายทคนประดษฐ (ปรบ) สองเนตรคมข าแสดงด ามนขลบ ชมอยเนตรจบยงสวยสดพศ (ปรบ)

ปพาทยรบ บท 2 สดสวยเอย ยงพศยงเพลนเชญใหงงงวย (ปรบ)

งามหตถงามกรชางออนระทวย ชางนาดชางนวยสวยยวนยนา (ปรบ) ทงหตถทงกรกฟอนถกแบบ ดยลดแยบสวยยงเทวา (ปรบ)

ปพาทยรบ รองแมศร

บท 1 นาชมเอยนาชมเจาพราหมณ ดทวตวงามไมทรามจนนด (ปรบ) ดผดดผองเหมอนทองทาตด ยงเพงยงพศยงคดชมเอย (ปรบ)

ปพาทยรบ บท 2 นารกเอยนารกดรณ เหมอนแรกจะรนจะรเดยงสา (ปรบ)

เจายมเจาแยมแกมเหมอนมาลา จอจตตดตาเสยจรงเจาเอย (ปรบ) ปพาทยรบ

ปพาทยท าเพลงเรว-ลา

4.2.2 ฉยฉายแบบตด เปนการร าฉยฉายครบทกขนตอนเชนเดยวกน แตมความกระชบมากกวาการร าฉยฉายแบบเตม เพราะจะตดบทรองจากแบบเตมคงเหลอบทรองในเพลงฉยฉายเพยง 1 บท และเพลงแมศรอก 1 บท ดงตวอยางดงน

ปพาทยท าเพลงรว

รองฉยฉาย

www.far.ssru.ac.th

76

ฉยฉายเอย ชางงามข าชางร าโยกยาย (ปรบ) สะเอวแสนออนอรชรชวงกลาย วจตรยงลายทคนประดษฐ (ปรบ) สองเนตรคมข าแสดงด ามนขลบ ชมอยเนตรจบยงสวยสดพศ (ปรบ)

ปพาทยรบ รองแมศร

นารกเอยนารกดรณ เหมอนแรกจะรนจะรเดยงสา (ปรบ) เจายมเจาแยมแกมเหมอนมาลา จอจตตดตาเสยจรงเจาเอย (ปรบ)

ปพาทยรบ ปพาทยท าเพลงเรว-ลา

4.2.3 ฉยฉายพวง เปนการร าฉยฉายแบบพเศษทมความกระชบมากกวาการ

ร าฉยฉายทกแบบ เนองจากในการร าฉยฉายพวงนไดตดเสยงปทเปารบการรองทกค าออก หมายถงในการรองเพลงฉยฉาย และเพลงแมศรในแตละค าจะไมมการเปาปเลยนเสยงค ารองรบอยางการร าฉยฉายแบบเตมและแบบตด โดยอาจรองเพลงฉยฉายอยางตอเนองทง 6 ค า โดยม ปพาทยรบเพยงครงเดยวเทานนกได หรออาจตดขนตอนท 1 (เพลงรว) และ 4 (เพลงเรว ลา) ออก และใชเพลงอนแทนเพอใหกระชบมากขนกได ดงตวอยางบทรองฉยฉายกงไมเงนทอง ดงน

ปพาทยท าเพลงฉยฉาย

รองฉยฉาย ฉยฉายเอย สองนางเนอเหลองยางเยองกรดกราย

หมผานาปกชาย ผนผายไปเบกโรง มอถอกงไมเงนทอง เปนของสงาอาโถง

ไดฤกษงามยามโมง จะชกโยงคนมาด การฟอนละครใน มใหผใดมาเลนส ลวนอรามงามตร เชดชพระเกยรตเอย

ปพาทยรบ

www.far.ssru.ac.th

77

รองแมศร สองแมเอยแมงามหนกหนา เหมอนหนงเทพธดาลงมากรายถวายกร

ร าเตนเลนดดดงแตมมาแตกอน เวนแตทายไมงอนไมเหมอนละครนอกเอย ปพาทยรบ สองแมเอยแมงามแมงอน มงแมนแขนออนออนแอนประหนงวาด ไหลเหลยมเสงยมองคควเปนวงผวสะอาด ดงนางในไกรลาสรอนลงมาร าเอย

ปพาทยรบ 5. ทมาของการแสดงชดฉยฉายพราหมณ

ร าฉยฉายพราหมณ เปนการรายร าทงดงามของตวละครพระชดหนงอยในการแสดงเบกโรง ดกด าบรรพ เรอง พระคเณศวรเสยงา บทพระราชนพนธในพระบาทสมเดจพระมงกฏเกลาเจาอยหว ซงทรงพระราชนพนธขนราว พ.ศ.2464 โดยพระองคไดน าใจความจาก “พรหมไววรรตปราณคมภร” และไดทรงพระราชนพนธขนใหมใหเหมาะสมแกการแสดงละคร โปรดเกลาฯ ใหน าออกแสดงครงแรกในงานฉลองพระสพรรณบฏของจางวางเอกนายพลโทเจาพระยารามราฆพ ในวนท 30 ธนวาคม พ.ศ.2464 (เรองเดยวกน, 2550, หนา 8) มเนอเรองยอแสดงถงประวตพระคเณศวรตอนเสยงา ดงน

พระคเณศวรเปนนามของเทพเจาประจ าศลปะวทยาการ มศรษะเปนชางแตรางกายเปนมนษย พระอศวรและพระอมาโปรดใหพระคเณศวรผ เปนโอรสท าหนาทเปนนายทวารเฝา หนาประตหองบรรทมเพอหามมใหผ ใดเขาเฝา ปรศรามเจาแหงพราหมณทะนงตววาเปนท โปรดปรานของพระอศวร เพราะเคยไดรบพระราชทานขวานเพชรเปนอาวธและพรจากพระอศวรใหเขาเฝาไดทกเวลา วนหนงปรศรามคดจะเฝาพระอศวรในโอกาสทไมสมควร พระคเณศวรได หามปราม จนเกดการววาทกบปรศรามดงภาพการแสดงตอไปน

www.far.ssru.ac.th

78

ภาพท 2.7 การตอสระหวางพระคเณศวรกบยกษปรศราม ในการแสดงเบกโรง ชด พระคเณศวรเสยงา

ทมา: สภาวด โพธเวชกล, 2548, หนา 26

ปรศรามเหนวาจะสพระคเณศวรไมได จงขวางขวานทพระอศวรประทานหมายสงหาร พระคเณศวร ฝายพระคเณศวรเหนวาเปนขวานของพระบดาจงกมเศยรรบไวไปโดนงาขางซายของพระคเณศวรหกสะบน พระอมากรวปรศรามมาก จงสาปใหปรศรามหมดก าลงลมกลงดงทอนไม พระอศวรจงใหปรศรามตงจตระลกถงพระนารายณ พระนารายณทรงเลงเหนและเกรงวา คณะพราหมณจะขาดผ ปกปอง อกทงทรงทราบวาพระอมาเมตตาตอเดก จงแปลงกายเปนพราหมณนอย ซงเปนปฐมเหตใหเกดการการร าฉยฉายพราหมณขน เนอเรองตอไปเปนเหตการณทพระอมาเมตตาตอพราหมณนอยจงทรงประทานพรให พราหมณนอยทลขอพละก าลง แบงออกเปน 2 สวน ครงหนงประทานใหพระคเณศวร และอกครงหนงประทานกลบคนใหกบ ปรศราม จงสามารถแกไขค าสาปใหกลบกลายเปนดในทสด

ในสมยกอน ร าฉยฉายพราหมณจดแสดงเฉพาะในการแสดงเบกโรงเทานนไมนยมน าออกแสดงเปนการแสดงเดยวมากนก เพราะในสมยนนจะแสดงทงเรองหรอทงตอนมากกวา แตในราวพ.ศ.2479 – 2480 เกดความนยมในการน าการร าฉยฉายพราหมณออกมาแสดงเปนการร าเดยว จนใน พ.ศ.2497 ไดรเรมใหมผแสดงร าฉยฉายพราหมณคราวละ 5 คนบนเวทเดยวกนออกแสดง ณ เวทโรงละครศลปากร ท าเนยบรฐบาล รวมถงการน าออกเผยแพรยงตางประเทศดวย ปจจบนการร าฉยฉายพราหมณนยมจดเปนการแสดงเดยวหรอใหมผแสดงคนเดยวในโอกาสตางๆโดยทวไป (รชดาพร, 2542, หนา 75)

www.far.ssru.ac.th

79

6. ความส าคญของตวละคร ดงไดกลาวแลววา พราหมณนอยในการแสดงฉยฉายพราหมณเปนการแปลงกายของ

พระนารายณ หรอ พระวษณ เทพผสรางโลกและเปนเทพองคส าคญในศาสนาฮนด พระนารายณมอทธพลและความส าคญตอวงการละครไทยเปนอนมาก ดงจะไดกลาวถงความส าคญของ พระนารายณ ดงน

พระนารายณ เปนเทวดาผ เปนใหญฝายปราบปราม มกายเปนสดอกตะแบก ม 4 กร ซงกรทง 4 นน ถออาวธตางๆ กน คอ ตรคทา (ชอเกาโมทก) จกร (ชอ สทรรศน หรอ วชระนาภ) สงข (ชอ ปญจชนย) บางแหงวามธน (ชอ ศารง) และดอกบว (ปทม) กบพระขรรค (ชอนนทก) ทรงมงกฎชย(ชฎาเดนหน) ประทบอยกลางเกษยรสมทรบนหลงพญานาค ชออนนตนาคราช พระมเหสของพระองค คอ พระลกษม ทรงใชครฑเปนพาหนะ พระนารายณ มชอเรยกอยางอนอก เชน พระทรงครฑ พระสกร พระทรงสงข พระวษณ พระธราธร พระสงขกร พระนารายณมรปกายดงภาพวาดตอไปน

ภาพท 2. 8 พระนารายณ ทมา: www. banramthai.com

www.far.ssru.ac.th

80

พระนารายณมความส าคญในฐานะผปราบ เนองจากมประวตวาไดเสดจลงมาเกดบนโลกมนษยเพอปราบยคเขญในโลกใหหมดสนไป ถอเปนปฏบตการอนส าคญยงของมหาเทพพระองคน “การอวตาร “แปลวา “การลงมา” คอการลงมาเกด หรอ การเขาในรางของมนษย การอวตารของพระองคจะเปนไปตามโองการของพระอศวร และการอญเชญขอรองของหมเทวดาทงหลาย การอวตาร ของพระนารายณเพอมาชวยมนษยโลกน มทงหมด 10 ปาง ดงน

ปางท 1 วราหาวตาร (อวตารเปนหมเผอกมเขยวเพชร) ปางท 2 กรมาวตาร (อวตารเปนเตาทอง) ปางท 3 มสยาอวตาร (อวตารเปนปลากรายทอง) ปางท 4 นรสงหาวตาร (อวตารเปนครงสงห) ปางท 5 วามนาวตาร หรอ ทวชาวตาร (อวตารเปนพราหมณเตย) ปางท 6 มหงสาวตาร (อวตารเปนมหงสา หรอควาย) ปางท 7 อปสราวตาร (อวตารเปนนางฟา) ปางท 8 รามาวตาร (อวตารเปนมนษยชอพระราม) ปางท 9 กฤษณาวตาร (อวตารเปนพระกฤษณะ) ปางท 10 กลกยาวตาร (อวตารเปนมนษยเรยกวา วรบรษขมาขาว)

บทบาทของพระนารายณทส าคญในเรองรามเกยรต ม 2 ตอน ไดแก

ตอนท 1 สรางเมองอโยธยา ภายหลงจากการปราบหรนตยกษแลวไดช าระรางกาย กเกดมดอกบวผดขนมา และมกมารอยกลางดอกบว ชอวา อโนมาตน ตอมาไดสรางเมองอโยธยาใหครอบครอง ซงกคอราชวงศของพระรามนนเอง ตอนท 2 นารายณปราบนนทก มยกษตนหนงชอ นนทก หรอนนทก เปนยกษหวลานมหนาทตกน าลางเทาแกเทวดาทจะขนเฝาพระอศวร เหลาเทวดาชอบทจะลบศรษะนนทกเสมอ ท าใหนนทกนอยใจ จงไปเขาเฝาพระอศวรเพอขอพรใหมนวเพชร สามารถชใครๆ ใหตายได ซงพระอศวรกโปรดประทานพร ท าใหนนทกมใจก าเรบชนวฆาเทวดาลมตายเปนจ านวนมาก เทวดาจงไดขอรองใหพระนารายณไปปราบนนทก พระนารายณจงท าอบายแปลงตนเปน นางอปสรมายวใหนนทกหลงรกและชวนใหฟอนร าตาม นนทกไม รกลอบายกหลงร าตาม นางอปสรร าทาชนวเขาหาตนเอง นนทกกร าตามจงหมดก าลงลมลงพระนารายณกกลบคนรปตามเดม นนทกเหนเขากโกรธตดพอวา เสยแรงทมถง 4 มอ ท าไมตองใชกลอบายเอาชนะ พระนารายณจงตอบไปดงกลอนทวา

www.far.ssru.ac.th

81

เมอนน พระนารายณทรงสวสดรศม ไดฟงจงตอบวาท กนแปลงเปนสตรมา เพราะมงจะถงแกความตาย ฉบหายลงดวยเสนหา ใชวาจะกลวฤทธา ศกดานวเพชรนนเมอไร ชาตนมงมแตสองหตถ จงไปอบตเอาชาตใหม ใหสบเศยรสบพกตรเกรยงไกร เหาะเหนเดนไดในอมพร มมอยสบซายขวา ถอคทาอาวธธนศร กจะเปนมนษยแตสองกร ตามไปรานรอนชว ฯ

ดวยเหตน นนทกจงไดมาเกดมาเปนทศกณฐ และพระนารายณไดอวตารลงมาเกดเปน

พระรามเพอปราบทศกณฐ และนจงเปนตนเรองของรามเกยรตนนเอง นอกจากเรองรามเกยรตแลวพระนารายณยงมบทบาทในวรรณคดเรองอนๆ อก ไดแก เรองอณรท เปนตน โดยระบใหพระนารายณเปนผสรางกรง ณรงกา เปนป ของพระอณรทพระเอกของเรอง และไดมาชวยพระอณรทเมอพระอณรทเสยทในการรบกบทาวกรงพาณ ทเมองรตนา

7. ทมาของทาร าชดฉยฉายพราหมณ การร าฉยฉายพราหมณมก าเนดขนในการแสดงเบกโรงเรองพระคเณศวรเสยงา และ

เชอกนวาศลปะการรายร าทงดงามเปนทรจกแพรหลายทวไปนนเปนผลงานของพระยานฏกานรกษ (ทองด สวรรณภารต) และสบทอดทาร าสบมา แตรปแบบทารายร าในปจจบนของกรมศลปากรน เปนผลงานการปรบปรงของคณครลมล ยมะคปต ผ เชยวชาญการสอนนาฏศลปไทย วทยาลย-นาฏศลป กรมศลปากร ในสมยนน โดยเปนลลาทาร าของตวพระทมลกษณะของความเปน หนมนอยทมความงดงามและทาทนวยนาดกรดกราย โดยมเพลงรองและดนตรประกอบการแสดง

องคประกอบการแสดง ชด ฉยฉายพราหมณ

1. ผแสดง ผแสดงควรมบคลกเชนเดยวกบตวละครพระในการแสดงละครใน ซงประกอบดวย

ความงามและฝมอทางการแสดงของผแสดงเปนส าคญดงไดกลาวไวในบทท 1 คอ พราหมณแปลงควรมรปรางสมสวน ผวพรรณควรสะอาดสะอานหมดจด มบคลกสงางามและมเสนห ฝมอการร าตองมทกษะมากพอควรเพอตรงสายตาผชมใหอยทการแสดงไดตลอดเวลา เพราะการแสดงชดน ผแสดงควรมฝมอในการแสดงในระดบดถงจะท าใหการแสดงชดนงดงามและสมบรณแบบ ดงนน

www.far.ssru.ac.th

82

ผ ทจะไดรบการถายทอดทาร าฉยฉายใหงดงามนน จะตองเปนผ ทมความสามารถและผานการฝกฝนในการรายร า ไดแก การฝกหดร าเบองตนในเพลงชา เพลงเรว รวมถงความสามารถใน การร าใชบทเปนอยางดจงจะฝกการร าฉยฉายใหมทวงทาของการร าทงดงามได ซงจะตองประกอบกบการใสอารมณความรสกดวยใบหนาทาทางตลอดจนการเคลอนไหวของผแสดงทถกสดสวนของรางกายนบตงแตศรษะจรดปลายเทา

2. เพลงรองและท านองเพลง การร าฉยฉายพราหมณประกอบดวยเพลงรอง และท านองเพลงตามลกษณะนยม

โดยทวไปรวม 4 เพลง คอ 2.1 เพลงรว (ลาเดยว) เปนเพลงร าท านองหนงประเภทเพลงหนาพาทยธรรมดาใช

ประกอบ การแสดงทวไป ทงในโขน ละคร ลเก ระบ า ร าตางๆ หรอใชในพธตางๆ เชน พธไหวคร ท าขวญนาค เพลงนมความหมายถงการรายเวทยมนตคาถา การลองหนหายตว การเนรมตกายใหม การแสดงอทธฤทธเดชา หรอ การแสดงพฤตกรรมตนเตนระทกใจของตวละคร (ชลธชา บรรเทาทก, 2550, หนา 21)

2.2 เพลงฉยฉายและเพลงแมศร เปนเพลงโบราณมมาตงแตสมยกรงศรอยธยา เดมเปนเพลงรองในตบมโหร เชน ตบกาก ตอมาในรชกาลท 2 มผน าไปเสรมตอท านองใหมความวจตรพสดาร (เรองดยวกน, หนา 22)

เพลงฉยฉายเปนเพลงในอตราจงหวะ 2 ชน แตเดมการรองเพลงฉยฉาย ใชดนตรรบ 1-2 เทยวทกๆ ค า แตปจจบนนยมใชปรบเพยงเทยวเดยว ตามปกตเพลงฉยฉายจะมเพลง 2 เพลงรวมอยดวยกน คอเพลงฉยฉาย และเพลงแมศร โดยทในตอนแรกจะรองเพลงฉยฉายกอน รองหมดค าหนงกมปเปาเลยนท านอง และเสยงรองเพยงชนเดยวกอน แลวจงบรรเลงรบ ตอดวย เพลงแมศรตดตอกนไป การทตองรองเพลงฉยฉายและเพลงแมศรตดตอกนนน เพราะถอวาเพลงฉยฉายเปนเพลงชา เพลงแมศรเปนเพลงเรวซงเปนเพลง 2 ชน เรยกตามหนาทบวา "สองไม"

วตถประสงคของเพลงฉยฉาย นยมน ามาใชแสดงทาทเดนเยองยางกรดกรายดวยความ โออวดของตวละคร เมอแปลงกายหรอแตงกายไดสวยงาม เชน เมอนางเบญจกายแปลงเปนสดาจะไปเฝาทศกณฐ ดงตวอยางบทละครดงน

www.far.ssru.ac.th

83

ฉยฉายเอย จะไปไหนนดเจากกรดกราย เยองยางเจาชางแปลงกาย ใหละเมยดละมายสดานงลกษณ

ถงพระรามเหนทรามวย จะฉงนพระทยใหอะเหลออะหลกฯ

2.3 เพลงเรว เปนเพลงเกามมาแตสมยกรงศรอยธยาและไดจดจ าสบตอกนมาจน ปจจบนน เพลงเรวจดอยในประเภทเพลงหนาพาทยใชในการอญเชญครโขน ละครพระนาง มารวมพธใหลกศษยไดคารวะในพธไหวคร เมอน ามาใชในการแสดงนยมใชประกอบกรยาการเดนทางไปมาของตวละคร หรอใชตอทายเพลงร า ระบ าตางๆ เพอใหตวละครท าการลาเขาโรง (เรองเดยวกน, หนา 22)

2.4 เพลงลา เปนเพลงหนาพาทยทนยมบรรเลงตอจากเพลงเรว ในการร าฉยฉายพราหมณ ซงประกอบดวยเพลงรว รองเพลงฉยฉายและเพลงแมศร และจบดวยเพลงเรว ลาน พระบาทสมเดจพระมงกฏเกลาเจาอยหวไดทรงพระราชนพนธบทรองทบรรยายถงความงามและทาทนวยนาดของตวละครพราหมณนอยไวอยางไพเราะ ดงน

ปพาทยท าเพลงรว

รองฉยฉาย ฉยฉายเอย ชางงามข าชางร าโยกยาย

สะเอวแสนออนอรชรชวงกาย วจตรยงลายทคนประดษฐ สองเนตรคมข าแสนด ามนขลบ ชมอยเนตรจบยงสวยสดพศ

ปพาทยรบ สดสวยเอย ยงพศยงเพลนเชญใหงงงวย

งามหตถงามกรชางออนระทวย ชางนาดชางนวยสวยยวนยนา ทงหตถทงกรกฟอนถกแบบ ดยลดแยบสวยยงเทวา

ปพาทยรบ

www.far.ssru.ac.th

84

รองแมศร นาชมเอยนาชมเจาพราหมณ ดทวตวงามไมทรามจนนด ดผดดผองเหมอนทองทาตด ยงเพงยงพศยงคดชมเอย

ปพาทยรบ

นารกเอยนารกดรณ เหมอนแรกจะรนจะรเดยงสา เจายมเจาแยมแกมเหมอนมาลา จอจตตดตาเสยจรงเจาเอย ปพาทยรบ ปพาทยท าเพลงเรว-ลา

หมายเหต การร าฉยฉายพราหมณนสามารถจดแสดงในแบบเตม หรอแบบตดโดย ตดทอนให สนลงไดตามความเหมาะสม โดยรองฉยฉายบทแรกตอดวยแมศรบทใดบทหนงไดตามความเหมาะสม สวนเนอรองในหนงสออธบายนาฏศลปไทยของนายธนต อยโพธ ในบทสดสวยเอย มทแตกตางจากปจจบนคอใชวา "งามหตถงามกรชางฟอนระทวย" ความยาวของชดการแสดงนนแตกตางกน คอ ฉยฉายพราหมณแบบเตม ใชเวลาแสดงประมาณ 12 นาท ฉยฉายพราหมณแบบตดใชเวลาแสดงประมาณ 7 นาท

3. วงดนตรทใชบรรเลงประกอบการแสดง

ดนตรประกอบการแสดง ใชวงปพาทยเครองหา ตามรายละเอยดเรองวงดนตรประกอบการแสดงในบทท 1

4. เครองแตงกายและอปกรณประกอบการแสดง

การแสดงชดฉยฉายพราหมณ ผแสดงแตงกายยนเครองแบบพราหมณ ไมมอปกรณการแสดงใดใด โดยผแสดงนน แตงยนเครองพระสขาว ลายทเสอเปนลายอณาโลม สวมกระบงหนา ไวผมมวย มเกยวครอบ หนาผาก วาดอณาโลมไวระหวางหวคว ดงภาพแสดงเครองแตงกาย ดงน

www.far.ssru.ac.th

85

ภาพท 2.9 การแสดงชดฉยฉายพราหมณ ทมา : http://learners.in.th.blog/dramatwo1

5. โอกาสทใชแสดง การแสดงชดฉยฉายพราหมณ เปนชดทไดรบความนยมน าออกแสดงเปนประจ า ไดแก

5.1 ใชแสดงในการแสดงโขน ชด พระคเณศวรเสยงา 5.2 ใชเปนชดเบดเตลดในการร าเบกโรงและการแสดงในงานทวไป เชน งานมงคลสมรส

งานท าบญขนบานใหม งานฌาปนกจ ฯลฯ เปนตน

การปฏบตทาร าชดฉยฉายพราหมณ กอนการปฏบตทาร าชดฉยฉายพราหมณ ผ ปฏบตควรไดรบการฝกหดเบองตนมาโดยล าดบและตองเรยนรการใชนาฏยศพทใหถกตอง เนองจากนาฏยศพทเปนเกณฑขนพนฐานส าหรบการปฏบตนาฏศลปไทยดงไดกลาวไวในบทท 1 แลว ส าหรบการปฏบตทาร าชดนประกอบดวย ทาร าตามเพลงทใชดงน

www.far.ssru.ac.th

86

1. ทาร าในเพลงรวส าหรบการเรมตนการแสดงเพอใหผแสดงปรากฏตวบนเวท 2. ทาร าในเพลงฉยฉายและเพลงแมศร ประกอบดวยเนอรอง 4 บท เปนเพลงฉยฉาย

2 บท และเพลงแมศร 2 บท เพออวดความงามของตวละครทแปลงกายมาเปนพราหมณนอย 3. ท าร าในเพลงเรวและลา ส าหรบใหผแสดงกลบเขาในฉากเมอจบการแสดงซงไดจดท า

เปนตารางประกอบดวยเนอรอง ท านองเพลง และวธปฏบตทาร าโดยมภาพประกอบเพอใหเขาใจงายเรยงตามล าดบเพลงตอไปน ตารางท 2.1 ทาร าในเพลงรวเพอใหผแสดงปรากฏตวหนาเวท ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 1 ทาออก

เตรยมทาออกดวยการกาวหนาดวยเทาซาย ยอเขาลงมอขวาตงวงบน มอซายจบหงายระดบวงลาง (ทาสอดสรอยมาลา) เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงภาพ) หมายเหต ซอยเทาเคลอนทออกมาหนาเวท พรอมกบสอดจบซายขนแบหงายแลวหมนขนตงวงบน มอซายลดลงมาจบคว าแลวหมนขนมาเปนจบหงาย ระดบลงลาง ปฏบตสลบกนจนถงทายเพลงรว

2 สอดสรอยมาลา

1. หนซายโดยถอนเทาซายยกขนวางดานหลง มอซายลดลงมาจบคว าดานหนาระดบวงลาง มอขวาแบหงายดานขาง งอแขนระดบไหล เอยงศรษะและกดไหลขวา 2. กาวขางดวยเทาขวา หมนมอซายขนมาเปน จบหงายระดบวงลาง มอขวาหมนขนมาตงวงบน เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงภาพ) หมายเหต หมนตวมาดานขวา

www.far.ssru.ac.th

87

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 3 ปองหนา

1.หนขวา กระทงเทาซาย คลายจบซายปลอยแบหงายดานหนางอแขนระดบไหล มอขวาตงวงกลาง เอยงศรษะและกดไหลซาย 2.กระดกเทาซายขน หมนมอซายขนมาตงมอดานหนา งอแขนระดบสายตาแลวกดฝามอลง ตงปลายนว หมนมอขวาเปนแบหงายดานขาง งอแขนระดบเอว เอยงศรษะและกดไหลขวา หนามองทมอซาย

ตารางท 2.2 ทาร าในเพลงฉยฉาย

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 1 เออนกอนเนอรอง “ฉยฉาย”

1.หนขวาแตะเทาซาย มอทงสองจบคว าดานขาง งอแขนระดบไหล เอยงศรษะและกดไหลซาย ซอยเทาหมนตวไปดานซาย (ดงภาพ) 2.หนซาย แตะเทาขวา มอทงสองมวนออกเปนตงวงกลางเอยงศรษะและกดไหลขวา ซอยเทาหมนตวไปดานหนา

2 ฉยฉายเอย

1.เทาซายวางดานหลง ฉายเทาขวา มอขวาจบหงายดานขางแขนตงระดบไหล มอซายจบคว าดานขาง งอแขนระดบศรษะ เอยงศรษะและกดไหลขวา 2.กาวหนาดวยเทาขวา ยกเทาซายแลววางลงดานหลง มวนมอจบทงสองปลอยออกใหมอซายตงวงบน มอขวาปลอยออกเปนตงมอแลวหมนลงเปนมอแบหงายดานขางแขนตงระดบไหล เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงภาพ)

www.far.ssru.ac.th

88

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 3 ชางงามข า

1.ถายน าหนกไปทเทาหลง (ซาย) ฉายเทาขวาไปดานขางแลวกาวหนาดวยเทาขวา มอซายแบหงายดานหนา งอแขนระดบวงลาง มอขวาจบคว าดานขางงอแขนระดบ ไหล เอยงศรษะและกดไหลซาย 2.ยกเทาซาย สอดจบขวาขนปลอยแบหงายดานขาง งอแขนระดบศรษะ หมนมอซายขนตงวงลาง เอยงศรษะและกดไหลขวา

4 ชางร าโยกยาย

1.กาวขางดวยเทาซายแลวถายน าหนกไปทขาซาย มอซายปาดมอออกไปดานขาง มอขวาลดลงเปนมอหงายระดบวงลาง เอยงศรษะและกดไหลขวา 2.คนตวมาหนกทขาขวา เปลยนมาเอยงซาย แลวยอนไปหนกเทาซาย เทาขวากระดกเสยว มอซายจบคว า ดานขางแขนตงระดบไหล มอขวาตงวงลาง เอยงศรษะและกดไหลขวา

5 ท านองปรบครงท 1 ปฏบตซ าตงแตทาท 1-4 6 สะเอวแสนออน

1.หนขวาโดยวางเทาขวาลงดานหลง มอทงสองจบคว าดานขางใกลกบสะโพก เอยงศรษะและกดไหลขวา 2.กาวเทาซาย มอทงสองคลายจบออกมาเทาสะเอว เอยงศรษะและกดไหลซาย หมายเหต หมนตวไปทางซาย

www.far.ssru.ac.th

89

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 7 อรชรชวงกาย

1.หนซาย กาวหนาดวยเทาขวา มอทงสองลอแกวหงาย ดานหนา งอแขนระดบอก เอยงศรษะและกดไหลซาย คงเดม 2.กระดกเทาซาย มอทงสองหมนมอขนเปนลอแกวตงใหมอซายอยระดบวงบน มอขวาระดบวงลาง เอยงศรษะและกดไหลขวา หมายเหต วางเทาซายลงแลวหมนตวมาทางขวา

8 วจตรยงลาย

1.หนขวา กาวขางดวยเทาซาย มอซายจบหงาย ดานขางงอแขนระดบไหล มอขวาตงวงกลาง เอยงศรษะและกดไหลซาย 2.ยกเทาขวา มวนมอซายออกไปตงวงบน มอขวาหมนลงเปนมอแบหงายดานขาง งอแขนระดบเอว เอยงศรษะและกดไหลขวา

9 ทคนประดษฐ

1.หนหนา โดยกาวเทาขวา และซาย ตอเนอง มอซายจบคว าดานขาง งอแขนระดบเอว มอขวาแบหงายขางตว และเอยงศรษะดงเดม 2.แตะเทาขวา หมนมอซายขนมา จบหงายดานขางแขนตงระดบไหล มอขวาหมนขนมาตงวงบน เอยงศรษะและ กดไหลซาย

www.far.ssru.ac.th

90

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 10 ปรบครงท 2 ปฏบตซ าตงแตทาท 6–9 11 สองเนตรคมข า

หนหนา กาวขางดวยเทาขวา มอทงสองเทาสะเอว ถายน าหนกมาทขาขวา ลกคอขวา (ดงภาพ) และ ถายน าหนกมาทขาซาย ลกคอซายอกครงหนง

12 แสนด ามนขลบ

1.หนหนาคงเดม แตะเทาขวา มอซายเทาสะเอว มอขวาจบคว าดานหนา งอแขนระดบหนา เอยงศรษะและ กดไหลซาย แลวซอยเทาเคลอนทไปดานหนาพรอมกบคลายจบออกไปดานขางในค ารองวา “แสนด า” (ดงภาพหมายเลข 1) 2.ถอนเทาขวาวางดานหลงฉายเทาซาย มอซายเทาเอวคงเดม ปาดมอขวาเขามากรดจบดานหนาในระดบสายตา เอยงศรษะและกดไหลขวา ในค ารองวา “มน” 3.ถอนเทาซายไปวางดานหลงฉายเทาขวา มอซายเทาเอวคงเดม ปลอยมอขวาทกรดจบออกไปตงมออยดานหนา ในระดบสายตา เอยงศรษะและกดไหลซายในค ารองวา “ขลบ” (ดงภาพหมายเลข 2)

1

2

www.far.ssru.ac.th

91

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 13 ชมอยเนตรจบ

1.หนหนาแตใหเฉยงไปทางขวาเลกนอย ซอยเทาขนไปดานหนาแลวสะดดเทาซาย มอทงสองก าหลวมๆ อยดานหนาระดบวงลาง เอยงศรษะและกดไหลขวา 2.หนเฉยงไปดานขวา ยนแตะเทาซายตงเขา มอทงสองก าหลวมๆ ไขวหลง เอยงศรษะและกดไหลซายพรอมกบพยกหนา1 ครง (ดงภาพ)

14 ยงสวยสดพศ

1.หนหนา กาวขางดวยเทาซาย มอซายแบหงายดานหนาเฉยงไปทางซายเลกนอย งอแขนระดบอก มอขวา จบคว าดานขาง งอแขนระดบไหล เอยงศรษะคงเดม 2.เทาขวากระดกเสยว หมนมอซายขนตงมอดานหนาเฉยงไปทางซายเลกนอย มอขวาจบสอดขนไปแบหงายดานขาง งอแขนระดบศรษะ เอยงศรษะและกดไหลขวา

15 ปรบครงท 3 ปฏบตซ าตงแตทาท 11-14 16 ปพาทยรบครงท 1

1.กาวไปขางหนา 3 ครง 1.1 หนหนา กาวหนาดวยเทาขวา ตงมอซายดานหนา งอแขนระดบอก แลวหงายมอมาจบหงายดานหนาแขนตงระดบไหล มอขวาจบหงายดานหนาแลวเดนมอไปดานหลงเปนจบหงายแขนตงระดบสะโพก เอยงศรษะและกดไหลขวา (ดงภาพหมายเลข 1) 1.2 กาวหนาดวยเทาซาย ตงมอขวาดานหนา งอแขนระดบอก แลวหงายมอมาจบหงายดานหนาแขนตงระดบไหล มอซายจบหงายดานหนาแลวเดนมอไปดานหลงเปนจบหงายแขนตงระดบสะโพก เอยงศรษะและกดไหลซาย

1

www.far.ssru.ac.th

92

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต

1.3 ปฏบตซ าในทาร าหมายเลข 1 อกครงหนง 2.วางเทาลงดานหลง 5 ครง ดงน 2.1 เทาซายวางดานหลง ตงมอซายดานขางแขนตงระดบไหล มอขวาจบหงายดานขางแขนตงระดบไหล เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงภาพหมายเลข 2) 2.2 ฉายเทาขวาไปวางดานหลง มวนจบขวาออกเปนตงมอดานขางแขนตงระดบไหล หงายมอซายมาจบหงายดานขางแขนตงระดบไหล เอยงศรษะและกดไหลขวา 2.3 ปฏบตซ าในทาร าหมายเลข 2.1 , 2.2 และ 2.1

17 เออนกอนเนอรอง “สดสวย”

1.หนขวาแตะเทาซาย มอซายตงวงบน มอขวาจบคว าดานขางแขนตงระดบไหล เอยงศรษะและกดไหลซาย ซอยเทาหมนตวไปดานซาย (ดงภาพ) 2.หนซาย แตะเทาขวา มอซายจบคว าดานขางแขนตงระดบไหล มอขวาตงวงบน เอยงศรษะและกดไหลขวา ซอยเทาหมนตวไปดานหนา

18 สดสวยเอย

1.หนหนา กาวหนาดวยเทาขวา มอซายแบหงายดานหนาเฉยงไปทางซายเลกนอย งอแขนระดบอก มอขวาจบคว าดานขาง งอแขนระดบไหล เอยงศรษะและกดไหลซาย 2.กระดกเทาซาย หมนมอซายขนตงมอดานหนาเฉยงไปทางซายเลกนอย มอขวาจบสอดขนไปแบหงายดานขาง งอแขนระดบศรษะ เอยงศรษะและกดไหลขวา

2

www.far.ssru.ac.th

93

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 19 ยงพศยงเพลน

หนหนา กาวขางดวยเทาซาย มอทงสองเทาสะเอว ถายน าหนกมาทขาซาย ลกคอซาย (ดงภาพ) และ ถายน าหนกมาทขาขวา ลกคอขวาอกครงหนง

20 เชญใหงงงวย

1.หนขวา กาวขางดวยเทาซาย มอซายหยบจบกรดนวดานหนาระดบวงลาง มอขวาจบหงายดานหลง แขนตงระดบสะโพก เอยงศรษะและกดไหลขวา 2.กาวขางดวยเทาขวา มอซายปลอยจบตงวงลาง มอขวาจบหงายดานหลง แขนตงระดบสะโพก เอยงศรษะและกดไหลซาย หมายเหต ซอยเทาหมนตวไปดานหลง 1 รอบ

21 ปรบครงท 4 ปฏบตซ าตงแตทาท 17-20 22 งามหตถงามกร

1.หนหนาถอนเทาขวาไปวางดานหลง แตะเทาซาย มอขวาจบคว าแลวคลายออกไปตงมอแขนตงระดบไหล มอซายเทาเอว เอยงศรษะและกดไหลขวา ในค ารองวา “งามหตถ” (ดงภาพ) 2.ถอนเทาซายไปวางดานหลง แตะเทาขวา มอซาย จบคว าแลวคลายออกไปตงมอแขนตงระดบไหล มอขวาเทาเอว เอยงศรษะและกดไหลซาย ในค ารองวา “งามกร”

www.far.ssru.ac.th

94

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 23 กออนระทวย

1. หนซาย กาวหนาดวยเทาขวา มอขวาตงวงบน มอซาย จบคว าในระดบวงลางแลวหมนขนมาเปนจบหงาย ระดบวงลาง เอยงศรษะและกดไหลซาย แลวหมนตวมาทางขวา ในค ารองทวา “กออน” 2. หนขวา กระดกเทาซาย มอซายคลายจบออกมาดานขางแลวหมนขนมาตงวงบน มอขวาจบจบคว าดานขางระดบเอวแลวปลอยออกไปตงวงกลาง เอยงศรษะและกดไหลขวา ในค ารองทวา “ระทวย” (ดงภาพ)

24 ชางนาดชางนวย

1.เทาซายเปลยนมายกดานหนา มอขวาหยบจบหมนขนเปนจบหงายดานขางแขนตงระดบไหล มอซายตงวงบน เอยงศรษะและกดไหลซาย ในค ารองวา “ชางนาด” 2.หนหนา กาวหนาดวยเทาซาย มวนจบมอขวาออกไปตงวงบน มอซายไปจบหงายดานหลง แขนตงระดบสะโพก เอยงศรษะและกดไหลขวา ในค ารองวา “ชางนวย”

25 สวยยวนยนา

1.หนเฉยงดานซาย สะดดเทาขวา มอทงสองถฝามอทตงนวไวไปมา เอยงศรษะและกดไหลซาย 2.ยกเทาซายขนแลววางหลงแตะเทาขวา มอทงสองประกบฝามอไวทกลางอก เอยงศรษะและกดไหลขวา พยกหนาเลกนอย 1 ครง

www.far.ssru.ac.th

95

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 26 ปรบครงท 5 ปฏบตซ าทาท 22- 25 27 ทงหตถทงกร

1.หนหนา ถอนเทาขวาไปวางดานหลง แตะเทาซาย มอทงสองจบหงายดานขางแขนตงระดบไหล เอยงศรษะและกดไหลขวา ในค ารองวา “ทงหตถ” (ดงภาพ) 2.กาวหนาดวยเทาซาย ยกเทาขวามาแตะดานหนา มอทงสองคลายมอออกไปตงมอดานขางแขนตงระดบไหล เอยงศรษะและกดไหลซาย ในค ารองวา “ทงกร”

28 กฟอนถกแบบ

1.กาวหนาดวยเทาขวา มอซายตงวงบน มอขวาจบจบคว าดานขาง แขนตงระดบไหล เอยงศรษะและกดไหลซาย ในค ารอง “กฟอน” 2.ยกเทาซายขนแลววางลงดานหลง มอซายลดลงมา จบคว าดานขาง แขนตงระดบไหล มอขวาปลอยจบ ตงวงบน เอยงศรษะและกดไหลขวา ในค ารองวา “ถกแบบ”(ดงภาพ)

29 ดยลดแยบ

1.หนขวาโดยยกเทาขวามาวางหลงแตะเทาซาย มอซายจบหงายดานหลงแขนตงระดบสะโพก มอขวาหยบจบแลวปลอยตงวงลาง เอยงศรษะและกดไหลซาย ในค ารองวา “ดยล” 2.หนซายโดยยกเทาซายมาวางหลงแลวแตะเทาขวา มอซายหยบจบแลวปลอยออกตงวงลาง มอขวาไปจบหงายดานหลง แขนตงระดบสะโพก เอยงศรษะและ กดไหลขวา ในค ารองวา “ดแยบ” (ดงภาพ)

www.far.ssru.ac.th

96

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 30 สวยยงเทวา

1.หนซายคงเดม กาวขางดวยเทาขวา มอซายแบหงายดานขาง งอแขนระดบเอว เอยงศรษะและกดไหลขวาในค าวา “สวยยง” 2.ยนยกเทาซาย หมนมอซายขนมาตงมอดานขางแขนตงระดบไหล มอขวาสอดจบขนปลอยแบหงายดานขาง แขนตงระดบศรษะ เอยงศรษะและกดไหลซาย ในค ารองวา “เทวา”

31 ปรบครงท 6 ปฏบตซ าทาท 27 – 30 32 ปพาทยรบครงท 2

1.กาวไปขางหนา 3 ครง 1.1 หนหนา กาวหนาดวยเทาขวา มอซายตงวงลาง มอขวาหยบจบคว าดานขาง ตงแขนระดบไหล เอยงศรษะและกดไหลขวา (ดงภาพหมายเลข 1) 1.2 กาวหนาดวยเทาซาย มอซายวาดออกไปดานขางแลวหยบจบคว าแขนตงระดบไหล มอขวาปลอยจบ เปนแบหงายดานหนาแลวหมนขนมาตงวงลาง เอยงศรษะอกครงหนง และกดไหลซาย 1.3 ปฏบตซ าในทาร า ดงภาพหมายเลข 1 2.วางเทาลงดานหลง 4 ครง ดงน 2.1 เทาซายวางดานหลง มอซายวาดออกไปดานขางแลวหยบจบคว าแขนตงระดบไหล มอขวาปลอยจบ เปนแบหงายดานขางแลวหมนขนมาตงวงบน เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงภาพหมายเลข 2)

1

2

www.far.ssru.ac.th

97

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต

2.2 ฉายเทาขวาไปวางดานหลง มอซายปลอยจบตง วงบน มอขวาหยบจบคว าดานขาง ตงแขนระดบไหล เอยงศรษะและกดไหลขวา 2.3 ปฏบตซ าในทาร าหมายเลข 2.1 และ 2.2 3.หนซาย กาวหนาดวยเทาซาย แตะเทาขวา มอซายตงวงบน มอขวาหยบจบคว าแลวหมนขนมาตงจบหงายดานขางแขนตงระดบไหล (ดงภาพหมายเลข 3)

ทาร าในเพลงฉยฉายเปนทาร าในแบบทเรยกวา การตบท โดยมกรอบของการร าฉยฉายเปนหลก คอเมอร าจบแตละค ารองตองมปด าเนนท านองรบและปฏบตทาร าซ าในค าเดยวกน และเมอจบการร าฉยฉาย 3 ค าแลวตองบรรเลงปพาทยรบ 1 ครง ทาร าในชวงของการรองฉยฉายมทงหมดรวม 32 ทาร า

3

www.far.ssru.ac.th

98

ตารางท 2.3 ทาร าในเพลงแมศร ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 1 นาชมเอย...นาชม

ปฏบตตอเนองจากทาร าสดทายของท านองปพาทยรบครงท 2 โดย มอซายตงวงบนคงเดมแตะเทาซ าตาม จงหวะและเปลยนทามอขวาดงน -แตะเทาครงท 1 มวนมอจบขวาออกเปนตงวงกลาง เอยงศรษะขวา (ดงภาพ) -แตะเทาครงท 2 หงายมอขนมาจบหงายดานขางแขนตงระดบไหล เอยงศรษะซาย -แตะเทาครงท 3 ปฏบตทาร าเดยวกบการแตะเทาครงท 1 หมายเหต ขณะทแตะเทาใหหมนตวมาดานหนาดวย

2 เจาพราหมณ

กาวหนาดวยเทาขวา ยกเทาซาย มอขวาเทาเอว มอซายตงมอระดบอกแลวหมนเขามาจบหงายระหวางอก เอยงศรษะและกดไหลขวา

3 ดทวตวงาม

1.หนหนา วางเทาซายดานหลง ฉายเทาขวา มอทงสองจบคว าดานหนาระดบอกแลวคลายออกไปดานขาง เอยงศรษะและกดไหลซาย ในค าวา “ดทว” 2.กาวหนาดวยเทาขวายกเทาซาย มอขวาจบคว า แลวสอดมอจบขนไปแบหงายดานขาง งอแขนระดบศรษะ มอซายตงวงลาง (ทาบวชฝก) เอยงศรษะและ กดไหลขวา ในค าวา “ตวงาม”(ดงภาพ)

www.far.ssru.ac.th

99

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 4 ไมทราม

1.กาวขางดวยเทาซาย ถายน าหนกมาทขาซายให มากกวปกต มอซายเทาเอว มอขวาปาดมอแลวกรดจบดานหนาเขามามาทางซายเลกนอย ลกคอซาย (ดงภาพ) 2.ถายน าหนกกลบมาทขาขวาใหมากกวาปกต มอซายเทาเอว มอขวาปลอยจบออกไปตงมอระดบอก ลกคอขวา

5 เลยจนนด

1.หนขวาโดยซอยเทาเคลอนทไปดานหนาแลวสะดดเทาซาย มอขวาเทาเอว มอซายตงมอดานขางระดบเอว เอยงศรษะและกดไหลขวา 2.ยกเทาขวาขนแลววางลง แตะเทาซาย มอขวาเทาเอวคงเดม มอซายพลกหงายฝามอขนใชหวแมมอแตะทเนนเนอปลายนวกอย นวทเหลอกรดออกใหตง เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงภาพ)

www.far.ssru.ac.th

100

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 6 ปรบท านองแมศรครงท 1

1.หนขวาคงเดม ประเทาซายแลวยกขน มอขวาจบหงาย ดานขาง งอแขนระดบไหล มอซายตงวงกลาง เอยงศรษะและกดไหลขวา ในค าวา “...นา” 2.กาวหนาดวยเทาซาย มวนมอจบขวาออกไปตงวงบน มอซายหมนมอลงเปนแบหงายดานขาง งอแขนระดบเอว(ทาผาลา) เอยงศรษะและกดไหลซาย ในค าวา “..ชมเอย” (ดงภาพหมายเลข 1) หมายเหต ย าเทาตามจงหวะหมนตวไปทางซาย เรมจาก -ย าเทาขวา มอคงเดม เอยงศรษะขวา ในค าวา “นาชม” -ย าเทาซาย พลกมอซายขนมาตงวงกลาง มอขวาแบหงายดานขางงอแขนระดบศรษะ เอยงศรษะซาย ในค าวา “เจาพราหมณ” (ดงภาพหมายเลข 2) -ย าเทาขวา พลกมอซายลงใหแบหงายดานขาง งอแขนระดบเอว มอขวาตงวงบน เอยงศรษะซาย ในค าวา “ดทว” -ปฏบตอยางเดยวกบการย าเทาซาย ในค าวา “ตวงาม” -ปฏบตอยางเดยวกบการย าเทาขวา ในค าวา “ไมทราม” -หมดจงหวะดวยการหนซาย กาวเทาซาย กระดกเทาขวา มอปฏบตทากลางอมพรใหมอขวาแบหงายดานขาง งอแขนระดบศรษะ ตงมอซายดานขางแขนตงระดบไหล เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงภาพหมายเลข 3)

1

3

2

www.far.ssru.ac.th

101

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 7 ดผดดผอง

1.หนซาย ยกเทาขวา ตงมอซายดานขางแขนตงระดบไหล มอขวาจบคว าดานหนาแลวคลายออกไปดานขาง เอยงศรษะและกดไหลซาย ในค าวา “ดผด” (ดงภาพ) 2.กาวเทาขวา แลวหนขวา ยกเทาซาย ตงมอขวาดานขางแขนตงระดบไหล มอซายจบคว าดานหนาแลว คลายออกไปดานขาง เอยงศรษะและกดไหลขวา ในค าวา “ดผอง”

8 เหมอนทองทาตด

1.หนหนา มอปฏบตคงเดม แตะเทาซาย ในค าวา “เหมอนทอง” 2.ถอนเทาซายวางดานหลง ฉายเทาขวา มอซายตงมอดานหนา ตงแขนระดบไหล มอขวากรดนวลบทตนแขนซายลงมา เอยงศรษะและกดไหลซาย ในค าวา “ทา” 3.ถอนเทาขวาวางดานหลง ฉายเทาซาย มอซายตงมอคงเดม มอขวากรดนวลบทตนแขนซายขนมา เอยงศรษะและกดไหลขวา ในค าวา “ตด” (ดงภาพ)

www.far.ssru.ac.th

102

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 9 ยงเพงยงพศ

1.กาวขางดวยเทาซาย มอทงสองเทาสะเอว ลกคอขวา ในค าวา “ยงเพง” (ดงภาพหมายเลข 1) 2.หนขวาโดยถอนเทาขวาวางดานหลง ยกเทาซาย มอขวาแบหงายดานขางงอแขนระดบเอว มอซาย ปองหนา เอยงศรษะและกดไหลซาย ในค าวา “ยงพศ” (ดงภาพหมายเลข 2)

10 ยงชดชมเอย

1.หนเฉยงดานขวา สะดดเทาซาย มอทงสองถฝามอทตงนวไวไปมา เอยงศรษะและกดไหลขวา 2.ยกเทาขวาขนแลววางหลงแตะเทาซาย มอทงสองประกบฝามอไวทกลางอก เอยงศรษะและกดไหลซาย พยกหนาเลกนอย 1 ครง (ดงภาพ)

1

2

www.far.ssru.ac.th

103

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 11 ปรบท านองแมศรครงท2

1.หนขวาคงเดม ประเทาซายแลวยกขน มอขวาจบหงายระดบวงลาง มอซายตงวงกลาง เอยงศรษะและกดไหลขวา ในค าวา “ดผด” 2.กาวหนาดวยเทาซาย มวนมอจบขวาออกไปตงวงลาง มอซายหมนมอมาจบหงายดานขาง ตงแขนระดบไหล เอยงศรษะและกดไหลซาย ในค าวา “ดผอง” (ดงภาพหมายเลข 1) หมายเหต ย าเทาตามจงหวะหมนตวไปทางซาย เรมจาก - ย าเทาขวา มอคงเดม เอยงศรษะขวา ในค าวา “เหมอนทอง” - ย าเทาซาย มวนมอซายมาตงวงกลาง มอขวาจบหงายระดบวงลาง เอยงศรษะซาย ในค าวา “ทาตด” (ดงภาพหมายเลข 2) - ย าเทาขวา มอซายจบหงายดานขาง ตงแขนระดบไหล มอขวาตงวงลาง เอยงศรษะซาย ในค าวา “ยงเพง” - ปฏบตอยางเดยวกบการย าเทาซาย ในค าวา “ยงพศ” - ปฏบตอยางเดยวกบการย าเทาขวา ในค าวา “ยงชด” - หมดจงหวะดวยการหนซาย กาวเทาซาย กระดกเทาขวา มอซายตงวงลาง มอขวาจบหงายดานขางตงแขน ระดบไหล เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงภาพหมายเลข 3)

1

2

3

www.far.ssru.ac.th

104

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 12 ปพาทยรบท านองแมศรครงท 1

1.วางเทาขวาลงดานหลงกาวหนาดวยเทาซาย มอท าทาสอดสรอยใหมอขวาตงวงบน มอซายจบหงายระดบ วงลางเอยงศรษะและกดไหลซาย ยด ยบ 1ครงแลวซอยเทาเคลอนทไปทางดานหลง 1 รอบ จนหนดานหนา 2.หนหนา ประเทาซายแลวยกขน มอทงสองจบหงายดานหนาระดบอก เอยงศรษะและกดไหลซาย 3.วางเทาซายลงผสมดวยเทาขวา มอมวนออกไปปลอยดานขางใหมอซายตงวงบน ตงมอขวาดานขางแขนตงระดบไหล (ทาพสมยเรยงหมอน) เอยงศรษะและกดไหลขวา (ดงภาพ) 4.ใชตวไปทางขวาและซายจนหมดจงหวะ

13 นารกเอย

1.หนหนา แตะเทาขวา ตงมอทงสองดานหนา งอแขนระดบอก เอยงศรษะและกดไหลซาย 2.กาวขวาแตะเทาซาย มอทงสองประสานกนทอก เอยงศรษะและกดไหลขวา (ดงภาพ)

www.far.ssru.ac.th

105

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 14 นารกดรณ

1.กาวหนาดวยเทาขวา มอขวาจบหงายดานหนา งอแขนระดบอก มอซายตงมอดานหนาในระดบเดยวกน เอยงศรษะและกดไหลซาย 2.กระดกเทาซาย มอขวาลดลงไปจบหงายดานหลง ตงแขนระดบสะโพก มอซายหมนขนมาจบหงายระดบอก เอยงศรษะและกดไหลขวา (ดงภาพ)

15 เหมอนแรกจะรน

1.กาวขางดวยเทาซาย แลวลดตวลงนงคกเขา มอขวาจบหงายในระดบวงลาง มอซายตงวงดานขางระดบเอว เอยงศรษะและกดไหลซาย 2.นงกระดกเทาขวา มอซายแบหงายดานขาง ตงแขนระดบไหล มอขวามวนออกมาตงวงลาง เอยงศรษะและกดไหลขวา (ดงภาพ)

16 จะรเดยงสา

1.ตงเขาขวาขน มอซายเทาเอว มอขวาชคว าดานหนางอแขนระดบอกแลวหมนมอชตะแคงวาดออกไปดานนอก เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงภาพ)

www.far.ssru.ac.th

106

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 17 ปรบท านองแมศรครงท 3

1.หนขวาคงเดม ประเทาซายแลวยกขน มอขวาจบคว า ดานขาง งอแขนระดบไหล มอซายตงวงกลาง เอยงศรษะและกดไหลขวา ในค าวา “...นา” 2.กาวหนาดวยเทาซาย มวนมอจบขวาออกไปตงวงบน มอซายหมนมอมาจบหงายดานขาง ตงแขนระดบไหล เอยงศรษะและกดไหลซาย ในค าวา “.รกเอย” (ดงภาพหมายเลข 1) หมายเหต ย าเทาตามจงหวะหมนตวไปทางซาย เรมจาก - ย าเทาขวา มอคงเดม เอยงศรษะขวา ในค าวา “นารก” - ย าเทาซาย มวนมอซายขนมาตงวงกลาง มอขวาตงวงบน เอยงศรษะซาย ในค าวา “ดรณ” (ดงภาพหมายเลข 2) - ย าเทาขวา หมนมอซายมาจบหงายดานขางตงแขน ระดบไหล มอขวาตงวงบน เอยงศรษะซาย ในค าวา “เหมอนแรก” - ปฏบตอยางเดยวกบการย าเทาซาย ในค าวา “จะรน” - หมดจงหวะดวยการหนซาย ย าเทาขวา จบคว าดานขาง งอแขนระดบไหล มอขวาตงวงกลาง เอยงศรษะขวา - กาวเทาซาย กระดกเทาขวา มอซายตงวงบน มอซายจบหงายดานขางแขนตงระดบไหล เอยงศรษะ และกดไหลซาย (ดงภาพหมายเลข 3)

2

3

1

www.far.ssru.ac.th

107

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 18 เจายมเจาแยม

1.หนกลบมาทางขวา สะดดเทาซาย มอขวาเทาเอว ตงมอซายดานหนา งอแขนระดบปาก เอยงศรษะและ กดไหลขวา 2.ยกเทาขวาขนแลววางลงดงเดม ยนแตะเทาซาย มอขวาเทาเอวคงเดม มอซายกรดจบเขามาหาปาก เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงภาพ)

19 แกมเหมอนมาลา

1.หนหนา ฉายเทาซาย มอทงสองจบคว าดานหนางอแขนระดบคาง เอยงศรษะขวา ในค าวา “เหมอน” 2.ถอนเทาซายยกขนไปวางดานหลง ฉายเทาขวา มอทงสองคลายออกแบหงายในระดบเดม เอยงศรษะซายในค าวา “มา..” 3.ถอนเทาขวายกขนไปวางดานหลง ฉายเทาซาย มอทงสองใชฝามอแตะแกมปลายมอบานออก เอยงศรษะและกดไหลขวา ในค าวา “...ลา” (ดงภาพ)

20 จอจตตดตา

1.หนขวาโดยถอนเทาขวามาวางดานหลง ยนแตะเทาซาย มอขวาเทาเอว มอซายชหกขอมอลงเขาอก เอยงศรษะและกดไหลซาย ในค าวา “จอจต”(ดงภาพ) 2.หนซายโดยถอนเทาซายไปวางดานหลง ยนแตะเทาขวา มอซายเทาเอว มอขวาชหกขอมอขนทตา เอยงศรษะและกดไหลขวา ในค าวา “ตดตา” แลวซอยเทาเคลอนทไปทางขวา

www.far.ssru.ac.th

108

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 21 เสยจรงเจาเอย

1.หนขวา กาวขางดวยเทาซาย มอซายหยบจบกรดนวดานหนาระดบวงลาง มอขวาจบหงายดานหลง แขนตงระดบสะโพก เอยงศรษะและกดไหลขวา 2.กาวขางดวยเทาขวา มอซายกรดนวตบทหนาขา 1 ครง มอขวาจบหงายดานหลง แขนตงระดบสะโพก เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงภาพ) หมายเหต ซอยเทาหมนตวไปดานหลง 1 รอบ

22 ปรบท านองแมศรครงท 4

1.หนขวา ประเทาซายแลวยกขน มอขวาจบหงายระดบวงลาง มอซายตงวงกลาง เอยงศรษะและกดไหลขวา ในค าวา “.เจายม” 2.กาวหนาดวยเทาซาย มวนมอจบขวาออกไปตงวงลาง มอซายหมนมอมาแบหงายดานขาง งอแขนระดบเอว เอยงศรษะและกดไหลซายในค าวา“.เจาแยม” (ดงภาพหมายเลข 1) หมายเหต ย าเทาตามจงหวะหมนตวไปทางซาย เรมจาก - ย าเทาขวา มอคงเดม เอยงศรษะขวา ในค าวา “แกมเหมอน” - ย าเทาซาย มวนมอซายมาตงวงดานขางระดบเอว มอขวาหมนเปนแบหงายระดบวงลาง เอยงศรษะซาย ในค าวา “มาลา” (ดงภาพหมายเลข 2) - ย าเทาขวา มอซายแบหงายดานขาง งอแขนระดบเอว มอขวาตงวงลาง เอยงศรษะซาย ในค าวา “จอจต” - ปฏบตอยางเดยวกบการย าเทาซาย ในค าวา “ตดตา” - ปฏบตอยางเดยวกบการย าเทาขวา ในค าวา “เสยจรง” - หมดจงหวะดวยการหนซาย กาวเทาซาย กระดกเทาขวา มอซายตงวงลาง มอขวาแบหงายดานขางงอแขนระดบเอว เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงภาพหมายเลข 3)

1

2

3

www.far.ssru.ac.th

109

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 23 ปพาทยรบท านองแมศรครงท 2

1.วางเทาขวาลงดานหลง กาวหนาดวยเทาซาย มอท าทาสอดสรอยใหมอขวาตงวงบน มอซายจบหงายระดบวงลางเอยงศรษะและกดไหลซาย ยด ยบ 1 ครงแลวซอยเทาเคลอนทไปทางดานหลง 1 รอบ จนหนดานหนา 2.หนหนา ประเทาซายแลวยกขน มอซายจบคว าดานขาง งอแขนระดบไหล มอขวาแบหงายดานขาง งอแขน ระดบไหล เอยงศรษะและกดไหลซาย 3.วางเทาซายลงผสมดวยเทาขวา มอซายสอดจบขน แบหงายดานขาง งอแขนระดบศรษะ ตงมอขวาดานขางแขนตงระดบไหล (ทากลางอมพร) เอยงศรษะและกดไหลขวา (ดงภาพ) 4.ใชตวไปทางขวาและซายสลบกนจนหมดจงหวะ

ในการร าฉยฉายพราหมณนนบเปนการร าฉยฉายทเปนทนยมน าออกแสดงชดหนงใน

จ านวนการร าชดฉยฉายตางๆ ประกอบดวยทาร าในเพลงฉยฉาย 2 ทอน และ ทาร าในเพลงแมศรอก 2 ทอน ซงเปนการร าฉยฉายแบบเตม และสามารถเลอกทาร าจากบทเตมขางตนมาจดเปนการร าฉยฉายแบบตด โดยการตดการร าฉยฉายออก 1 ทอน และตดการร าแมศรออก 1 ทอน ทงนนยมเลอกฉยฉายทอนแรกและแมศรทอนท 2 มาร าตอเนองกน อนงในการร าฉยฉายมกใหผ แสดงร าเพลงเรว ลาเพอใหผ แสดงเขาฉากหรอเพอเขา บทตอไปส าหรบเพลงเรวจะมวธร าหลายแบบโดยเลอกทาร าจากเพลงเรวทใชส าหรบฝกหดเบองตนมาใช หรอตดชวงร าสายทเดยวกได สวนเพลงลาส าหรบการร าฉยฉายพราหมณไดมการประดษฐขนเปนพเศษส าหรบใหผแสดงปฏบตโดยใชมอลอแกวเปนหลกเพอสอถงพระนารายณซงเปนตวละครเดมกอนแปลงกายเปนพราหมณนอย ดงจะไดแสดงทาร าเพลงเรวและเพลงลาตามตารางตอไปน

www.far.ssru.ac.th

110

ตารางท 2.4 ท าร าในเพลงเรว ลา ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 1 ทาร าเพลงเรว (ทาสาย 2 แขน)

1. ปฏบตทาร าคงเดม แตใหเทาขวาตบพนประมาณ 10 จงหวะพรอมกบหมนตวมาทางขวา 2. ยกเทาขวาวางดานหลงประเทาซายแลวยกขน มอขวาหงายมอดานขางตงแขนระดบไหล มอซายตงมอดานขางแขนตงระดบไหล เอยงศรษะซาย 3. กาวขางดวยเทาซาย มอซายวาดแขนลงแลวหงายมอขนดานขางตงแขนระดบไหล มอขวาวาดแขนขนเลกนอยแลวหมนขนตงมอดานขางแขนตงระดบไหล เอยงศรษะขวา (ดงภาพหมายเลข 1) 4. ยกเทาขวามาวางขางเทาซายโดยใหเทาซายเหลอม มอขวาวาดแขนลงแลวหงายมอขนดานขางตงแขนระดบไหล มอซายวาดแขนขนเลกนอยแลวหมนขนตงมอดานขางแขนตงระดบไหล เอยงศรษะซาย (ดงภาพหมายเลข 2) 5. กาวเทาซายถดเทาขวา และถดเทาเคลอนท เรมจาก 5.1 หนขวา เคลอนทไปดานหนา สาย 2 แขน เอยงศรษะขวา 5.2 เคลอนทลงไปดานหลง สาย 2 แขน เอยงศรษะซาย 5.3 เคลอนทไปดานหนา มอขวาจบมวนมอออกไป ตงวงบน มอซายตงวงกลาง แลวหงายมอมาจบลอแกวดานขางตงแขนระดบไหล และเดาะแขนซายตามจงหวะเพลงเรว เอยงศรษะขวา (ดงภาพหมายเลข 3)

1

2

3

www.far.ssru.ac.th

111

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต

5.4 เคลอนทลงไปดานหลงแทงมอซายทจบลอแกวออกไปตงมอลอแกวในระดบวงบน มอขวาจบดานหลง ตงแขนระดบสะโพก เอยงศรษะซาย แลวหมนตวไปทางดานหลงเพอหนดานซาย (ดงภาพหมายเลข 4) 5.5 หนซาย เคลอนทไปดานหนา ปฏบตทาร าเชนเดยวกบทา 5.3 แตเอยงศรษะซาย และ 5.4 แตเอยงศรษะขวา โดยใหหมนตวลงทางดานหลงเพอกลบมาหนหนาตรง 6. หนหนาตรง เคลอนทไปดานหนาและถดเทาอยกบท โดยปฏบตทาร าดงน 6.1 ย าเทาซาย มอขวาจบหงายดานขางแขนตงระดบ ไหล มอซายตงมอดานขางแขนตงระดบไหล ลกคอซาย 6.2 ถดเทาขวา มวนจบขวาออกไปตงมอดานขางแขนตงระดบไหล มอซายหมนมอมาจบหงายดานขาง แขนตงระดบไหล ลกคอขวา 6.3 ปฏบตทาท 6.1- 6.2 สลบกนจนหมดจงหวะดวย - กาวหนาดวยเทาขวา มอขวาจบคว าดานขาง งอแขนระดบศรษะ มอซายตงวงกลาง เอยงศรษะซาย - ยกเทาซายแลววางหลง มวนมอจบขวาออกไปตงมอดาน ขางแขนตงระดบไหล มอซายหมนขนมาจบหงายดานขาง แขนตงระดบไหล เอยงศรษะขวา (ดงภาพหมายเลข 5)

4

5

www.far.ssru.ac.th

112

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 2 เพลงลา

1.หนขวา กาวหนาดวยเทาขวา กระดกเทาซาย มอทงสองจบลอแกวคว าระดบวงลาง แลวเดนมอ จบลอแกว ออกไปหงายดานขาง งอแขนระดบเอว เอยงศรษะและกดไหลขวา (ดงภาพหมายเลข 1) 2.หนซาย กาวหนาดวยเทาซาย กระดกเทาขวา มอทงสองปฏบตเชนเดยวกบหมายเลข 1 เอยงศรษะ และกดไหลซาย 3.หนขวา กาวหนาดวยเทาขวา กระดกเทาซาย มอทงสองแทงมอจบลอแกวออกไปตงดานขาง ระดบวงกลาง เอยงศรษะและกดไหลขวา (ดงภาพหมายเลข 2) 4.หนซาย กาวหนาดวยเทาซาย กระดกเทาขวา มอทงสองปฏบตเชนเดยวกบหมายเลข 3 เอยงศรษะ และกดไหลซาย 5.หนซาย วางเทาขวาลง เทาซายกาวขาง มอซายตงวงลาง มอขวาจบหงายดานขาง งอแขนระดบเอว เอยงศรษะขวา แลวหมนลงดานหลง (ดงภาพหมายเลข3) 6. หนขวา กาวหนาดวยเทาซาย แลวกาวขางดวยเทาขวา มอขวาตงวงลาง มอซายจบหงายดานขาง งอแขนระดบเอว เอยงศรษะซาย

1

2

3

www.far.ssru.ac.th

113

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต

7.หนขวา ปฏบตทาเขาโรงโดย 7.1 ถายน าหนกตวมาทเทาซาย มอซาย จบคว าดานขาง งอแขนระดบไหล มอขวาแบหงาย ดานขางระดบเอว เอยงศรษะขวา 7.2 ถายน าหนกกลบมาทเทาขวา สอดจบมอซาย ขนแบหงายดานขาง พรอมกบหมนมอขวาขนมาตงมอดาน ขาง ตงแขนระดบไหล งอแขนระดบศรษะ เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงภาพหมายเลข 4) 7.3 ถายน าหนกตวมาทเทาซาย เอยงศรษะขวา แลวแทงมอซายขนตงวงบน มอขวาไปจบหงายดานหลง แขนตงระดบสะโพก ถายน าหนกกลบมาท เทาขวา เอยงศรษะและกดไหลซาย ยด ยบ ซอยเทาเคลอนทเขาโรง (ดงภาพหมายเลข 5)

ทาร าในเพลงเรวจากตารางขางตน เปนแบบหนงในการน าทาร าเพลงเรวทเปนเพลงพนฐานการฝกหดโดยน าทาร าสายมาใชแลวเสรมดวยทาลอแกว และจบดวยทากงหนรอน สวนเพลงลาม 3 ทาหลกและแตละทาเปนทาค หมายถงการปฏบตดานขวา 1 ครงและปฏบตดานซายอก 1 ครง ในทาร าเดยวกน จบดวยทากลางอมพรและปดเกลาเพอเขาฉากหรอจบ การแสดง

4

5

www.far.ssru.ac.th

114

สรป ฉยฉายในทางนาฏศลปไทย หมายถง การรายร าเมอตวละครเกดความภาคภมใจทสามารถแปลงกาย หรอแตงตวไดอยางสวยสดงดงาม การร าฉยฉาย เปนศลปะการรายร าทมความวจตรบรรจง ผ ทรายร าจะตองเปนผ ทมฝมอดานการรายร าเปนเยยม โดยมองคประกอบส าคญของการร าฉยฉายหลายประการ ไดแก ตวละครทมรปรางและใบหนางดงาม มความสามารถในการรายร าและสามารถสอดใสอารมณไดถกตองตามบทรอง และเสยงปทเปาเลยนแบบค ารองอยางชดถอยชดค า

การร าฉยฉายในนาฏศลปไทย แบงออกเปน 3 ลกษณะ คอ การร าฉยฉายแบบเดยวในบทตวพระ ตวนาง ตวยกษ และตวลง การร าฉยฉายแบบค และ การร าฉยฉายแบบกลม อยางไรกดการร าฉยฉายในนาฏศลปไทยสามารถจดใหมขนไดตามความเหมาะสม โดยอาจยดเหตการณในวรรณคดการละครเรองตางๆ ทก าหนดใหตวละครมการแตงตวหรอชมความงามของตวเองกแตงบทฉยฉายเพอใหตวละครตวนนร าอวดฝมอได หรออาจเปนการสรางสรรคบทใหมเพอการพฒนาทาร าในนาฏศลปไทยหรอวตถประสงคอนๆ ไดอยางไมจ ากด การร าฉยฉายควรค านงถงหลกและวธปฏบต 2 ประการ คอ

1. โครงสรางหลกในการร าฉยฉาย ม 4 ขนตอน ไดแก การบรรเลงปพาทยเพลงรวส าหรบใหตวละครออกมาปรากฏตวบนเวท การรองเพลงฉยฉายโดยมปรบเลยนเสยงรองทกค า การรองเพลงแมศรโดยมปรบเลยนเสยงรองทกค าเชนเดยวกน และขนสดทายการบรรเลงปพาทยเพลงเรว ลา เพอใหตวละครเขาโรงเปนอนจบการแสดง

2. วธร าฉยฉาย แบงวธร าฉยฉายออกเปน 3 แบบ คอ การร าฉยฉายแบบเตม การร าฉยฉายแบบตด และการร าฉยฉายพวง

การร าฉยฉายพราหมณมก าเนดขนในการแสดงเบกโรงเรองพระคเณศวรเสยงาและเชอกนวาศลปะการรายร าทงดงามเปนทรจกแพรหลายทวไปนน เชอกนวาเปนผลงานของพระยานฏกา- นรกษ (ทองด สวรรณภารต) และสบทอดทาร าสบมา แตรปแบบทารายร าในปจจบนของกรมศลปากรน เปนผลงานการปรบปรงของคณครลมล ยมะคปต ผ เชยวชาญการสอนนาฏศลปไทย วทยาลยนาฏศลป กรมศลปากรในสมยนน โดยเปนลลาทาร าของตวพระทมลกษณะของความเปนหนมนอยทมความงดงามและทาทนวยนาดกรดกราย โดยมเพลงรองและดนตรประกอบการแสดง

www.far.ssru.ac.th

115

องคประกอบการแสดง ชด ฉยฉายพราหมณ มดงน 1. ผแสดง มลกษณะแบบตวละครพระในการแสดงละครใน ประกอบดวยความงามและฝมอทางการแสดงซงตองผานการฝกฝน รวมถงความสามารถในการร าใชบทเปนอยางดและตองสามารถใสอารมณความรสกดวยใบหนาทาทางตลอดจนการเคลอนไหวของผแสดงทถกสดสวนของรางกายนบตงแตศรษะจรดปลายเทา

2. เพลงรองและท านองเพลง ม 4 เพลง คอ เพลงรว (ลาเดยว) เพลงฉยฉายและเพลง แมศร และเพลงเรว และเพลงลา 3. วงดนตรทใชบรรเลงประกอบการแสดง ใชวงปพาทยเครองหา

4. เครองแตงกายและอปกรณประกอบการแสดง ผแสดงแตงกายยนเครองแบบพราหมณ ไมมอปกรณการแสดงใดใด

5. โอกาสทใชแสดง น าไปใชแสดงในการแสดงโขน ชด พระคเณศวรเสยงา หรอ ใชเปนชดเบดเตลดในการร าเบกโรงและการแสดงในงานทวไป การปฏบตทาร าชดฉยฉายพราหมณ ประกอบดวยทาร าตามเพลงทใชดงน

- ทาร าในเพลงรวส าหรบการเรมตนการแสดงเพอใหผแสดงปรากฏตวบนเวท - ทาร าในเพลงฉยฉายและเพลงแมศร ประกอบดวยเนอรอง 4 บท เปนเพลงฉยฉาย 2 บท

และเพลงแมศร 2 บท เพออวดความงามของตวละครทแปลงกายมาเปนพราหมณนอย - ท าร าในเพลงเรวและลา ส าหรบใหผแสดงกลบเขาในฉากเมอจบการแสดง

www.far.ssru.ac.th

116

ค าถามทบทวน

1. การเลนฉยฉายในสมยโบราณนยมเลนกนเมอไร มองคประกอบและวธแสดงอยางไรบาง จงอธบายโดยละเอยด

2. จงอธบายถงค าวา “ฉยฉาย” ทางนาฏศลปไทย หมายถงอะไร มกประเภท อะไรบาง 3. จงบอกถงลกษณะและวธการร าฉยฉายพวงมาใหเขาใจ พรอมยกตวอยางใหชดเจน

4. จงบอกถงความแตกตางของการร าฉยฉายแบบเตมและฉยฉายแบบตดมาใหเขาใจพรอมยกตวอยาง 5. ทานรจกการร าฉยฉายไกรทองเพยงใด จงบอกมาตามททราบ 6. ฉยฉายกงไมเงนทองเปนการร าฉยฉายประเภทใด จงบอกลกษณะและวธแสดงการร าฉยฉายกงไมเงนทองมาใหชดเจน 7. โครงสรางหลกในการร าฉยฉายมอะไรบาง จงอธบายโดยละเอยด พรอมยกตวอยาง 8. จงบอกทมาของการร าฉยฉายพราหมณมาตามททราบ 9. จงบอกประวตของตวละครทร าฉยฉายพราหมณมาโดยละเอยด 10. พระนารายณมบทบาทส าคญของในเรองรามเกยรต กตอน อะไรบาง จงอธบาย 11. เพลงรองและท านองประกอบการร าฉยฉายมอะไรบาง จงบอกลกษณะของแตละเพลงมาโดยละเอยด 12. เครองแตงกายทใชในการแสดงร าฉยฉายพรหมณมความแตกตางจากการแตงยนเครองพระอยางไร จงอธบายมาโดยละเอยด 13. การปฏบตทาร าชดฉยฉายพราหมณ เพอใหตวละครปรากฏตวหนาเวท คอเพลงอะไร มทาร าอยางไรบาง จงอธบาย 14. ค ารองวา “นาชมเอย นาชมเจาพรหมณ...” เปนค ารองประกอบการแสดงในชวงของการรองเพลงอะไร จงบอกวธปฏบตทาร ามาใหเขาใจ 15. ปรศราม เปนใคร เกยวของอยางไรกบการร าฉยฉายพราหมณ จงอธบายมาโดยละเอยด

www.far.ssru.ac.th

117

เอกสารอางอง

ชลธชา บรรเทาทก. (2550). ฉยฉายพราหมณ. ศลปนพนธตามหลกสตรศลปะบณฑต

ภาควชานาฏศลปไทย คณะศลปะนาฏดรยางค สถาบนบณฑตพฒนศลป. นาฏศลป, วทยาลย. (ม.ป.ป.). คมอประกอบการสอนวชานาฏศลปไทยระดบชนกลาง.

หมวดวชาละคร ภาควชานาฏศลปไทย วทยาลยนาฏศลป สถาบนนาฏดรยางคศลปกรมศลปากร.

รชดาพร สคโต. (2542). ร าฉยฉายพราหมณ. ปรญญานพนธตามหลกสตรศลปกรรมศาสตร บณฑต ภาควชานาฏยศลป คณะศลปกรรมศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย. เรณ โกศนานนท. (2542). สบสานนาฏศลปไทย. กรงเทพฯ: ไทยวฒนาพานช. รจ ศรสมบต. (2547). สารานกรมนาฏศลปไทย. กรงเทพฯ: ธนรชการพมพ. ศลปากร, กรม. (2530). ความรเกยวกบพระราชกรณยกจในรชกาลท 6. กรงเทพฯ: ม.ป.ท. สภาวด โพธเวชกล. (2548). รปแบบการแสดงเบกโรงละครร าในยครตนโกสนทรรชกาลท 9. คณะศลปกรรมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา. www.banramthai.com www.bloggang.com www.culture.go.th www.phattayakulschool.com www.bloggang.com www.guru.sanook.com www.gotoknow.org/blog/sekson. http//: cdalb.bpi.ac.th http://learners.in.th.blog/dramatwo1