แผนการจัดการเรียนรู้ กลุ่ม...

1

แผนการจดการเรยนร

กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร

ชววทยา 4 รหส ว33244 ชนมธยมศกษาปท 6 ภาคเรยนท 1

โดย นางสาวภาวณ รตนคอน

โรงเรยนสาธตมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

ประจาปการศกษา 2562

2


กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร

อาจารยผสอน

นางสาวภาวณ รตนคอน

ลกษณะวชา

[ ] วชาสาระพนฐาน [ ] วชาสาระเพมเตม

[ ] วชาเลอกเสร [ ] วชาพนฐานอาชพ

[ ] กจกรรม…………. [ ] อนๆ…………...

คาอธบายรายวชา

ศกษาพนธศาสตรของเมนเดล กฎความนาจะเปน กฎแหงการแยกและการรวมกลมอยางอสระ

การผสมเพอทดสอบ ลกษณะทางพนธกรรมซงเปนสวนขยายของเมนเดล การถายทอดยนและโครโมโซม

การคนพบสารพนธกรรม โครโมโซม องคประกอบทางเคมของ DNA โครงสรางของ DNA สมบตของสาร

พนธกรรม มวเทชน พนธวศวกรรม การวเคราะห DNA และการศกษาจโนม การประยกตใชเทคโนโลยทาง

DNA ความปลอดภยของเทคโนโลยทาง DNA และมมมองทางสงคมและจรยธรรม หลกฐานทบงบอกถง

ววฒนาการของสงมชวต แนวคดเกยวกบววฒนาการของสงมชวต พนธศาสตรประชากร ปจจยททาใหเกด

การเปลยนแปลงความถของแอลลล กาเนดของสปชส และววฒนาการของมนษย โดยใชกระบวนการ

ทางวทยาศาสตร กระบวนการสบเสาะหาความร การสบคนขอมล การสงเกต การวเคราะห การทดลอง

การอภปราย การอธบายและสรป เพอใหเกดความร ความคด ความเขาใจ มความสามารถในการตดสนใจ

สอสารสงทเรยนร มจตวทยาศาสตร และนาความรไปใชประโยชนในชวตประจาวนอยางมคณคา

3

ผลการเรยนร

1. อธบายและสรปการการศกษาพนธศาสตรของเมนเดล ความนาจะเปนและกฎการแยก กฎแหง

การรวมกลมอยางอสระ และการผสมเพอทดสอบ รวมทงลกษณะทางพนธกรรมทนอกเหนอกฎของเมนเดล

ได

2. อธบายและสรปการถายทอดยนและโครโมโซม การคนพบสารพนธกรรม โครโมโซม

องคประกอบทางเคมของดเอนเอ และโครงสรางของดเอนเอ สมบตของสารพนธกรรม รวมทงมวเทชนได

3. อธบายและสรปเกยวกบพนธวศวกรรม การโคลนยน การวเคราะหดเอนเอ และการศกษาจโนม

และการประยกตใชเทคโนโลยของดเอนเอ รวมทงความปลอดภยของเทคโนโลยทางดเอนเอ และมมมอง

ทางสงคมและจรยธรรมได

4. ตงคาถามทอยบนพนฐานของความรและความเขาใจทางวทยาศาสตร หรอความสนใจ หรอ

จากประเดนทเกดขนในขณะนน ทสามารถทาการสารวจตรวจสอบหรอศกษาคนควาไดอยางครอบคลม

และเชอถอได

5. ใชกระบวนการทางวทยาศาสตรและมจตวทยาศาสตร

รวมทงหมด 5 ผลการเรยนร

4


รหสวชา ว33244 ชอรายวชา ชววทยา 4 ชนมธยมศกษาปท 6

กลมสาระการเรยนร วทยาศาสตร ภาคเรยนท 1

ชอหนวยการเรยนร พนธศาสตร

แผนการเรยนรท 1 เรอง การศกษาพนธศาสตรของเมนเดล (1) เวลา 2 ชวโมง

1. มาตรฐานการเรยนร

มาตรฐาน ว 1.2 เขาใจกระบวนการและความสาคญของการถายทอดลกษณะทางพนธกรรม

ววฒนาการของสงมชวต ความหลากหลายทางชวภาพ การใชเทคโนโลยชวภาพทมผลกระทบตอมนษย

และสงแวดลอม มกระบวนการสบเสาะหาความรและจตวทยาศาสตร สอสารสงทเรยนรและนาความรไป

ใชประโยชน

มาตรฐาน ว 8.1 ใชกระบวนการทางวทยาศาสตรและจตวทยาศาสตรในการสบเสาะหาความร

การแกปญหา รวาปรากฏการณทางธรรมชาตทเกดขนสวนใหญมรปแบบทแนนอน สามารถอธบายและ

ตรวจสอบไดภายใตขอมลและเครองมอทมอยในชวงเวลานน ๆ เขาใจวาวทยาศาสตร เทคโนโลย สงคม

และสงแวดลอมมความเกยวของสมพนธกน

2. ผลการเรยนร

1) อธบายและสรปการการศกษาพนธศาสตรของเมนเดล ความนาจะเปนและกฎการแยก กฎแหง


ได (ว 1.2 ม. 6/1)

2) ตงคาถามทอยบนพนฐานของความรและความเขาใจทางวทยาศาสตร หรอความสนใจ หรอ


และเชอถอได (ว 8.1 ม. 6/1)

3. สาระสาคญ/ความคดรวบยอด

เมนเดลซงเปนบดาแหงวชาพนธศาสตรไดศกษาลกษณะตาง ๆ ของถวลนเตา 7 ลกษณะท

แตกตางกนอยางชดเจน คอ ความสงของลาตน รปรางของฝก รปรางของเมลด สของเมลด ตาแหนงของ

ดอก สของดอก และสของฝก ซงพบวาลกษณะในรนพอแมจะปรากฏออกมาในรนลกเสมอ ทาใหเมน

เดลคนพบกฎเกณฑทสาคญทางดานพนธศาสตร และสามารถอธบายพนฐานของการถายทอดลกษณะ

ทางพนธกรรมของสงมชวตได

4. สาระการเรยนร

5

ความร

ประวตของเมนเดล และวธการคนพบกฎการถายทอดลกษณะทางพนธกรรม

ทกษะ/กระบวนการ

1) ทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร 2) ทกษะการคด

3) ทกษะการเรยนร 4) ทกษะการแกปญหา 5) ทกษะกระบวนการทางานกลม

5. จดประสงคการเรยนร

1) สบคนขอมล วเคราะห อภปราย อธบาย และสรปผลการทดลองของเมนเดล

2) นาความรวธการคนพบกฎการถายทอดลกษณะทางพนธกรรมของเมนเดลไปอธบายเกยวกบ

การถายทอดลกษณะทางพนธกรรม

6. คณลกษณะอนพงประสงค

1) ใฝเรยนร 2) มงมนในการทางาน

7. สมรรถนะสาคญของผเรยน

1) ความสามารถในการสอสาร 2) ความสามารถในการคด

3) ความสามารถในการแกปญหา

8. กระบวนการจดกจกรรมการเรยนร

ขนนาเขาสบทเรยน

1) ครแนะนาคาอธบายรายวชา ว33244 เพอใหนกเรยนไดทราบสาระสาคญทจะไดเรยนรในภาค

เรยนน วธการวดผล และเกณฑทใชในการประเมนผลการเรยน

2) ครใหนกเรยนทาแบบทดสอบกอนเรยน โดยครยงไมเฉลยคาตอบทถกตอง เพอวดความร

พนฐานเดมของนกเรยน

ขนจดการเรยนร

จดกจกรรมการเรยนรโดยใชกระบวนการสบเสาะหาความร ซงมขนตอนดงน

1) ครนาเสนอ PowerPoint ใหนกเรยนดรปลกสตวและคนทมลกษณะเหมอนพอและแม แลวให

นกเรยนรวมกนอภปรายวาสงมชวตทเหนในรปมลกษณะใดทเหมอนพอแมบาง ตงคาถามถามนกเรยนวา

“ลกษณะทสงผานจากพอแมไปสลกไดนนมกระบวนการอยางไร” แลวใหนกเรยนรวมกนอภปรายแสดง

ความคดเหนอยางอสระ โดยครยงไมเฉลยคาตอบทถกตอง แลวชแจงใหนกเรยนทราบวาความคดของ

นกเรยนจะถกตองหรอไม นกเรยนสามารถเรยนรไดจากการศกษาในเรองพนธกรรม

2) ครนาเสนอ PowerPoint รปเกรเกอร โยฮน เมนเดล แลวอธบายใหนกเรยนเขาใจวา เมนเดล

เปนบดาของวชาพนธศาสตร เนองจากเขาไดทาการทดลองผสมพนธถวลนเตาหลาย ๆ รน และสงเกต

ลกษณะของถว พบวาบางลกษณะในรนพอแมจะปรากฎออกมาในรนลกเสมอ ทาใหเมนเดลคนพบ

6

กฎเกณฑทสาคญอยางยงทางพนธศาสตร และสามารถอธบายพนฐานการถายทอดลกษณะทางพนธกรรม

ของสงมชวตได

3) ครตงคาถามเพอนาไปสการสบคนและการอภปรายวา “เมนเดลมวธการอยางไรจงทาใหคนพบ

หลกการถายทอดทางพนธกรรม” แลวใหนกเรยนศกษาหวขอการศกษาพนธศาสตรของเมนเดลจากหนงสอ

เรยน และรวมกนอภปราย นกเรยนควรไดขอสรปรวมกนวาประเดนสาคญททาใหเมนเดลคนพบหลกการ

ถายทอดทางพนธกรรม คอ

- การเลอกถวลนเตา ซงเปนพชทเหมาะสมมาใชในการทดลองผสมพนธ

- การเลอกลกษณะของถวลนเตาทแตกตางกนอยางชดเจนมาผสมกน โดยเลอกมา 7

- การเลอกวธการผสมพนธ โดยนาลกษณะของตนพอและแมทเปนพนธแทใหมาผสมกนทละ

ลกษณะ ทาใหวเคราะหผลการทดลองไดงาย

- วเคราะหผลการทดลองโดยใชหลกคณตศาสตรเรอง ความนาจะเปน

4) ครกระตนใหนกเรยนอยากรเกยวกบลกษณะของถวลนเตา และวธการทดลองของเมนเดล โดย

ตงคาถาม ดงน

- เมนเดลเลอกลกษณะของถวลนเตาอยางไรมาผสมกนบาง เพราะอะไร

- ลกษณะของถวลนเตาทเมนเดลเลอกศกษามอะไรบาง

- เมนเดลมวธการผสมถวลนเตาอยางไร

นกเรยนแตละกลมรวมกนสบคนขอมลจากหนงสอเรยน ตวแทนกลมนาเสนอผลการอภปราย คร

และนกเรยนรวมกนตรวจสอบผลการอภปราย

กจกรรมรวบยอด

1) ใหนกเรยนทาแบบทดสอบ Check Point 1 เพอทบทวนความรทนกเรยนไดรบจากการเรยน

โดยใหนกเรยนตอบคาถามตอไปน

- เพราะเหตใดเมนเดลจงไดรบการยกยองวาเปนบดาแหงพนธศาสตร

- ถวลนเตามลกษณะเหมาะสมตอการนามาศกษาการถายทอดทางพนธกรรมอยางไร

- ลกษณะถวลนเตา 7 ลกษณะทเมนเดลนามาศกษามอะไรบาง

- self-pollination แตกตางจาก cross-pollination อยางไร

- ลกษณะทปรากฏในรน F1 แตกตางจากรน F2 อยางไร

2) ครใหนกเรยนสงสมด เพอตรวจสอบการบนทกความรทไดจากการเรยนและการตอบคาถาม

Check Point 1 หลงเลกเรยน

9. สอและแหลงการเรยนร

ส อ

1) คาอธบายรายวชา ว33244 2) ขอสอบกอนเรยน

7

3) PowerPoint ประกอบการเรยนร เรอง การศกษาพนธศาสตรของเมนเดล (1)

4) หนงสอเรยน รายวชาเพมเตม ชววทยา 4 ชนมธยมศกษาปท 4-6 ของ สสวท

แหลงการเรยนร

1) หนงสอหรอวารสารวทยาศาสตร 2) สารานกรมวทยาศาสตร

3) อนเทอรเนต

10. การวดและประเมนผล

เปาหมาย หลกฐาน เครองมอวด เกณฑการประเมน

สาระสาคญ

- ประวตของเมนเดล

และวธการคนพบกฎการ

ถายทอดลกษณะทาง

พนธกรรม

- สมด

- การถาม/ตอบ

- แบบทดสอบ (check

point)

-สามารถตอบคาถามได

อยางถกตอง

- ทาแบบทดสอบ

(check point) ไดอยาง

ถกตอง


- อธบายและสรปการ

การศกษาพนธศาสตร

ของเมนเดล ความนาจะ

เปนและกฎการแยก กฎ

แหงการรวมกลมอยาง

อสระ และการผสมเพอ

ทดสอบ รวมทงลกษณะ

ทางพนธกรรมท

นอกเหนอกฎของเมน

เดลได (ว 1.2 ม. 6/1)

- ตงคาถามทอยบน

พนฐานของความรและ

ความเขาใจทาง

วทยาศาสตร หรอความ

สนใจ หรอจากประเดนท

เกดขนในขณะนน ท

สามารถทาการสารวจ

- สมด



point)





ถกตอง

8


ตรวจสอบหรอศกษา

คนควาไดอยาง

ครอบคลมและเชอถอได

(ว 8.1 ม. 6/1)

คณลกษณะ

- ใฝเรยนร

- มงมนในการทางาน

- การเขาชนเรยน

- ความสนใจในการเรยน

- ความตรงตอเวลาและ

จานวนครงทเขาเรยน


- การเขาชนเรยนสาย

ไมเกน 15 นาท และ


มากกวา 80%

- สามารถตอบคาถามได


11. บนทกหลงการสอน

ผลการสอน

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

ปญหา/อปสรรค

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

ขอเสนอแนะ/วธแกไข

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

บนทกการสงแผนจดการเรยนร

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

(………………………………………………….)


9





แผนการเรยนรท 2 เรอง การศกษาพนธศาสตรของเมนเดล (2)และกฎของความนาจะเปน เวลา 2 ชวโมง













ได (ว 1.2 ม. 6/1)





- เมนเดลพบวาลกษณะตาง ๆ ทง 7 ลกษณะมหนวยควบคม เรยกวา ยน (gene) โดยสามารถ

แสดงออกเปนลกษณะเดน (dominant gene) หรอลกษณะดอย (recessive gene) ได และสามารถ

ถายทอดจากรนพอแมไปสรนลกหลานได

- เมนเดลใชกฎของความนาจะเปน (probability) ในการวเคราะหขอมลจากผลการทดลอง ทาให

สามารถอธบายอตราสวนของลกษณะเดนและลกษณะดอยทเกดขนในรนลกได


ความร

10

- วธการคนพบกฎการถายทอดลกษณะทางพนธกรรม

- กฎของความนาจะเปน


1) ทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร 2) ทกษะการคด 3) ทกษะการเรยนร

4) ทกษะการแกปญหา 5) ทกษะกระบวนการทางานกลม


1) สบคนขอมล วเคราะห อภปราย อธบาย และสรปผลการทดลองของเมนเดล

2) อธบายความหมายและยกตวอยางคาศพททเกยวของกบพนธศาสตร

3) สบคนขอมล วเคราะห และอภปรายกฎของความนาจะเปน

4) นาความรวธการคนพบกฎการถายทอดลกษณะทางพนธกรรมของเมนเดลและกฎของความ

นาจะเปนไปอธบายเกยวกบการถายทอดลกษณะทางพนธกรรม








1) ครทบทวนความรทนกเรยนไดเรยนรมาแลว โดยตงประเดนคาถาม ดงน

- ลกษณะถวลนเตาทเมนเดลนามาศกษามลกษณะใดบาง (ความสงของลาตน รปรางของฝก

รปรางของเมลด สของเมลด ตาแหนงของดอก สของดอก และสของฝก)

- เพราะเหตใดเมนเดลจงเลอกศกษาการถายทอดลกษณะพนธกรรมของถวลนเตา (ถวลนเตาม

อายสน จงปรากฏผลการทดลองไดในชวงเวลาสน และโครงสรางดอกทสามารถควบคมการผสมได)

2) นกเรยนรวมกนอภปรายคาตอบ เพอเชอมโยงไปสการเรยนร เรอง การศกษาพนธศาสตรของ

เมนเดล (2) และกฎของความนาจะเปน



1) ครนาเสนอ PowerPoint ใหนกเรยนดรปการผสมพนธถวลนเตา แลวตงประเดนคาถามให

นกเรยนรวมกนอภปรายตามประเดนตอไปน

- รน F1 ทเกดจากพอฝกสเขยวและแมฝกสเหลองจะไดฝกสอะไร และถาสลบลกษณะสฝกของตน

พอและตนแม ลกษณะรนลกทเกดมาจะเปนอยางไร

11

- เพราะเหตใดลกษณะฝกสเหลองจงไมปรากฏในรน F1

นกเรยนรวมกนสบคนและวเคราะหขอมล โดยควรไดขอสรปรวมกนวา รน F1 มฝกสเขยวเสมอ

แมวาจะสลบลกษณะของตนพอและตนแมกตาม ลกษณะฝกสเหลองจะไมปรากฎในรน F1 เพราะลกษณะ

ฝกสเหลองเปนลกษณะดอย แตถาลกษณะฝกสเขยวของพอและแมไมเปนพนธแท ลกรน F1 จะมทง

ลกษณะฝกสเขยวและฝกสเหลอง

2) ครนาเสนอ PowerPoint ใหนกเรยนดตารางแสดงผลการผสมพนธถวลนเตาพนธแททเปนรนพอ

แมลกษณะตาง ๆ ใหนกเรยนรวมกนอภปรายขอมลตาง ๆ ทอยในตาราง แลวรวมตอบคาถามตอไปน

- จากขอมลในตารางจะสรปการถายทอดลกษณะทางพนธกรรมของแตละลกษณะไดอยางไร (ถา

พอแมเปนพนธแท ลกษณะทถายทอดไปยงรน F1 จะแสดงออกเฉพาะลกษณะของพอหรอของแม สวนใน

รน F2 จะแสดงออกทงลกษณะของพอและแม ในอตราสวน ลกษณะเดน : ลกษณะดอย ประมาณ 3:1)

3) ครอธบายใหนกเรยนเขาใจวาหนวยทควบคมลกษณะเดนและลกษณะดอยนนเรยกวา ยน โดย

เรยกยนทควบคมลกษณะฝกสเขยววายนเดน และเรยกยนทควบคมลกษณะฝกสเหลองวายนดอย แลวคร

ใหขอมลเพมเตมเกยวกบการเขยนสญลกษณแทนยน วานยมใชภาษาองกฤษตวพมพใหญแทนยนเดน

และตวพมพเลกแทนยนดอย หรออาจใชสญลกษณอน ๆ ไดอก เชน การใชเครองหมายบวกและ

เครองหมายลบ เปนตน

4) ครอธบายคาตาง ๆ ทจาเปนตองใชในวชาพนธศาสตร โดยใหนกเรยนรวมกนอภปรายและสรป

ความหมายของคาตอไปน

- ยนเดน (dominant gene)

- ยนดอย (recessive gene)

- แอลลล (allele)

- โลคส (locus)

- ฮอมอโลกสโครโมโซม (homologous chrosome)

- จโนไทป (genotype)

- ฟโนไทป (phenotype)

- ฮอโมโลกสจโนไทป (homologous genotype)

5) ครอธบายใหนกเรยนเขาใจวาเมนเดลใชกฎของความนาจะเปนในการวเคราะหขอมลจากผล

การทดลอง ทาใหรอตราสวนของลกษณะเดนและลกษณะดอยในรน F2 ได

6) ครอธบาย หลกการของความนาจะเปนของเหตการณใดเหตการณหนงวาจะเทากบหนงสวน

ของเหตการณทเกดขนทงหมด โดยหลกการกฎของความนาจะเปนม 2 ขอ คอ

12

- เหตการณ 2 เหตการณทสามารถเกดขนไดพรอมกน โอกาสของการเกดเหตการณตาง ๆ พรอม

กนจะเทากบผลคณของเหตการณทจะเกดขนแตละเหตการณ เชน การโยนเหรยญ 2 อนพรอมกน เหรยญ

แตละอนมโอกาสออกหวเทากบ ½ และโอกาสออกกอยเทากบ ½ ดงนนโอกาสของการออกหวพรอมกนจง

เทากบ ½ × ½ = ¼ โอกาสของการออกกอยพรอมกนจะเทากบ ½ × ½ = ¼ และโอกาสของการออกหว

และออกกอยจะเทากบ 2/4 หรอ ½

- เหตการณ 2 เหตการณทไมสามารถเกดขนไดพรอมกน โอกาสของการเกดเหตการณอยางใด

อยางหนงจะเทากบ ผลบวกของโอกาสทจะเกดแตละเหตการณ เชน การโยนลกเตา 1 ครง มโอกาสออก

แตม 1, 2, 3, 4, 5, 6 อยางละ 1/6 ดงนนโอกาสโยนลกเตา 1 ครง แลวออกเปนแตมคเทากบ 1/6 + 1/6 +

1/6 = 3/6 หรอ ½ ซงไดจากผลบวกของโอกาสทจะเกดแตมเปน 2, 4 และ 6




- ลกษณะทปรากฏในรน F2 แตกตางจากลกษณะทปรากฏในรน F1 อยางไร

- จากขอมลในตารางการผสมพนธถวลนเตา 7 ลกษณะจะสรปการถายทอดลกษณะทาง

พนธกรรมของแตละลกษณะไดอยางไร



- ถา G เปนยนทควบคมลกษณะฝกสเขยว และ g เปนยนทควบคมลกษณะฝกสเหลอง ถาถว

ลนเตารน F1 มลกษณะฝกสเขยวทงหมด แสดงวายนชนดใดเปนยนเดน และยนชนดใดเปนยนดอย เพราะ

อะไร

- อธบายความหมายของคาศพทตอไปน dominant gene, recessive gene และ phenotype

genotype

- ถาผสมถวลนเตารน F1 ทมจโนไทป Rr เขาดวยกน โอกาสทยนรน F2 จะเขาคกนมกแบบ

อะไรบาง


Check Point 2 และ 3 หลงเลกเรยน


ส อ

1) PowerPoint ประกอบการเรยนร เรอง การศกษาพนธศาสตรของเมนเดล (2) และกฎของความ

นาจะเปน


13


1) หนงสอหรอวารสารวทยาศาสตร 2) สารานกรมวทยาศาสตร 3) อนเทอรเนต




- วธการคนพบกฎการ

ถายทอดลกษณะทาง


- กฎของความนาจะเปน

- สมด



point)





ถกตอง











เดลได (ว 1.2 ม. 6/1)











- สมด



point)





ถกตอง

14


(ว 8.1 ม. 6/1)

















………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………


………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………


………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………


………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

(………………………………………………….)


15





แผนการเรยนรท 3 เรอง กฎแหงการแยกและการรวมกลมอยางอสระ เวลา 2 ชวโมง







การแกปญหา รวาปรากฎการณทางธรรมชาตทเกดขนสวนใหญมรปแบบทแนนอน สามารถอธบายและ






ได (ว 1.2 ม. 6/1)





เมนเดลตงกฏทางพนธศาสตร 2 ขอ คอ

- กฎแหงการแยก มใจความวา ยนทอยเปนคจะแยกออกจากกนในระหวางการสรางเซลลสบพนธ

โดยเซลลสบพนธแตละเซลลจะไดรบเพยงแอลลลใดแอลลลหนง

- กฎแหงการรวมกลมอยางอสระ มใจความวา ยนทเปนคกน เมอแยกออกจากกนแลว จะจดกลม

อยางอสระกบยนอน ซงแยกออกจากคเชนกน เพอเขาไปยงเซลลสบพนธ


ความร

16

- กฎแหงการแยก - กฎแหงการรวมกลมอยางอสระ



3) ทกษะการเรยนร 4) ทกษะการแกปญหา

5) ทกษะกระบวนการทางานกลม


1) อธบายและสรปเกยวกบกฎแหงการแยกและการรวมกลมอยางอสระ

2) นากฎแหงการแยกไปหาโอกาสในการเกดจโนไทปและฟโนไทปแบบตาง ๆ ในรน F1 และ F2

ของการผสมพจารณาลกษณะเดยว

3) นากฎแหงการรวมกลมอยางอสระ ไปหาโอกาสในการเกดเซลลสบพนธทมกลมของยนตางกน

และอตราสวนของจโนไทปและฟโนไทปในรน F1 และ F2 ของการผสมพจารณา 2 ลกษณะ








1) ครตงคาถามถามนกเรยนวา อตราสวน 3: 1 ในรน F2 ในการทดลองของเมนเดลเกดขนได

อยางไร โดยใหนกเรยนดผลการโยนเหรยญ นกเรยนรวมกนตอบถามตามความคดเหนของแตละคน

2) ครสรปคาตอบใหนกเรยนเขาใจวา การโยนเหรยญ โอกาสทจะเปนไปไดม 3 แบบ คอ ออกหว 2

เหรยญ ออกหวและออกกอย และออกกอยทงสองเหรยญ ในอตราสวน 1:2:1 เพอเชอมโยงไปสการเรยนร

เรองกฎแหงการแยกและกฎแหงการรวมกลมอยางอสระ



1) ครนาเสนอ PowerPoint เรอง กฏแหงการแยก โดยใหนกเรยนดรปการผสมพนธถวลนเตาฝกส

เขยวกบฝกสเหลอง และรปการผสมถวลนเตาดอกสมวงในรน F1 ทมจโนไทปเดยว คอ เฮเทอโรไซกส เพอ

เชอมโยงกฎความนาจะเปนกบกฎการแยกของเมนเดล โดยตงประเดนคาถามใหนกเรยนรวมกนอภปราย

ตามประเดนตอไปน

- ในการผสมโดยพจารณาเพยง 1 ลกษณะ เพราะเหตใดอตราสวนฟโนไทปของรน F2 จงม

ลกษณะเดนตอลกษณะดอย เทากบ 3:1(ถวลนเตาฝกสเขยวมจโนไทป Gg โดย G และ g มโอกาสทจะ

17

แยกออกจากกนไปยงเซลลไขและสเปรมเทา ๆ กน คอ ½ เมอเกดการปฏสนธโอกาสทสเปรมจะเขารวมกบ

เซลลไขได 3 แบบ คอ GG Gg และ gg ในอตราสวน 1:2:1 โดยมฟโนไทป 2 แบบ คอ ฝกสเขยวตอฝกส

เหลองในอตราสวน 3:1)

2) ครสรปใหนกเรยนฟงวากฎแหงการแยก ซงเปนกฎขอท 1 มใจความสาคญวา ยนทอยเปนคจะ

แยกออกจากกนระหวางการสรางเซลลสบพนธ โดยเซลลสบพนธแตละเซลลจะไดรบเพยงแอลลลใดแอล

ลลหนง ทาใหสามารถทานายลกษณะในรน F1 ได เมอรจโนไทปของรนพอแม โดยครอธบายใหนกเรยน

เขาใจวา ในสมยกอนยงไมมความรเกยวกบการแบงเซลล ทาใหเมนเดลไมรวายนทเปนคกนจะแยกออก

จากกนในระหวางทมการสรางเซลลสบพนธ แตเมนเดลนาหลกคณตศาสตรเรองกฎความนาจะเปนมาใช

วเคราะหขอมล ทาใหคนพบกฎแหงการแยกได

3) ครนาเสนอ PowerPoint เรอง กระบวนการแบงเซลลแบบไมโอซสในการสรางเซลลสบพนธ โดย

อธบายใหนกเรยนเขาใจวาฮอมอโลกสโครโมโซมจะแยกออกจากกนในระยะแอนนาเฟส I เชนเดยวกบการ

แยกของคยน ทาใหในเซลลสบพนธไมปรากฎยนทเปนแอลลลกน และไมมฮอมอโลกสโครโมโซม โดยถายน

อยในสภาพฮอมอไซกสเมอแบงเซลลแลวจะไดเซลลสบพนธทงหมดเปนแบบเดยวกน แตถายนอยในสภาพ

ทเปนเฮเทอโรไซกส เมอแบงเซลลแลวเซลลสบพนธจะม 2 แบบ แตละแบบมโอกาสเกดเทากบ ½

4) ครนาเสนอ PowerPoint เรอง การขมไมสมบรณ โดยถามคาถามนกเรยนวา ในการผสมพนธ

ของพอแมทมลกษณะแตกตางกน 2 ลกษณะพรอมกน การแยกคของยนไปยงเซลลสบพนธจะเหมอนกบ

การแยกคของยนทพจารณาลกษณะเดยวหรอไม โดยครยงไมเฉลยคาตอบทถกตอง

5) ครอธบายพรอมยกตวอยางการผสมพจารณาลกษณะเดยว (monohybrid cross) และการผสม

พจารณาสองลกษณะ (dihybrid cross) ใหนกเรยนฟง แลวใหนกเรยนดรปการผสมพจารณาสองลกษณะ

โดยนาพอพนธทมลกษณะเมลดกลมสเหลองผสมพนธกบแมพนธทมลกษณะเมลดขรขระสเขยว

6) ครสรปผลการทดลองของเมนเดลใหนกเรยนเหนวา รปรางของเมลดและสของเมลดมการ

ถายทอดอยางเปนอสระตอกน แลวตงคาถามถามนกเรยนดงน

- รน F1 มโอกาสสรางเซลลสบพนธไดกแบบ อะไรบางและรปแบบยนในเซลลสบพนธเปนไปตาม

กฎแหงการแยกหรอไม (รน F1 สรางสเปรมและเซลลไขได 4 แบบ คอ RY Ry rY ry โดยยนแตละคของ

RrYy จะแยกออกจากกนตามกฎการแยกของเมนเดล และไปเลอกจบกบยนใดยนหนงของยนอกคหนง

อยางอสระ)

- รน F2 มโอกาสเกดจโนไทปและฟโนไทปกแบบ อะไรบาง (รน F2 มโอกาสเกดจโนไทปได 9 แบบ

คอ RRYY RRYy RRyy RrYy Rryy RrYY rrYY rrYy rryy และมโอกาสเกดฟโนไทป 4 แบบ ไดแก เมลด

กลมสเหลอง เมลดกลมสเขยว เมลดขรขระสเหลอง และเมลดขรขระสเขยว ในอตราสวน 9:3:3:1)

18

7) ครสรปใหนกเรยนเขาใจวา การแยกคของยนทง 2 คไปยงเซลลสบพนธและการรวมกนอยาง

อสระ ทาใหคนพบกฎแหงการรวมกลมอยางอสระทสามารถนาไปอธบายการผสมทพจารณามากกวา 1

ลกษณะได แลวใหนกเรยนรวมกนสรปใจความของกฎการถายทอดลกษณะทางพนธกรรมอกครงหนง โดย

ครสรปใหนกเรยนฟงวาความเปนอสระของแฟกเตอรของเมนเดลเกดขนจากการทแฟกเตอรเหลานนอย

บนฮอมอโลกสโครโมโซมตางคกน




- รน F1 มโอกาสสรางเซลลสบพนธไดกแบบ อะไรบางและรปแบบยนในเซลลสบพนธเปนไปตาม

กฎแหงการแยกหรอไม

- รน F2 มโอกาสเกดจโนไทปและฟโนไทปกแบบ อะไรบาง

- รน F2 มโอกาสเกดฟโนไทปทมลกษณะเหมอนรนพอแมเปนเทาใด

2) นกเรยนปฏบตกจกรรมท 15.1 การแกโจทยปญหา เรองพนธศาสตรของเมนเดล




ส อ

1) PowerPoint ประกอบการเรยนร เรอง กฎแหงการแยกและการรวมกลมอยางอสระ





19




- กฎแหงการแยก

- กฎแหงการรวมกลม

อยางอสระ

- สมด



point)





ถกตอง











เดลได (ว 1.2 ม. 6/1)











(ว 8.1 ม. 6/1)

- สมด



point)





ถกตอง

20


















………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………


………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………


………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………


………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

(………………………………………………….)


21





แผนการเรยนรท 4 เรอง การผสมเพอทดสอบ การขมไมสมบรณ และการขมรวมกน เวลา 2 ชวโมง













ได (ว 1.2 ม. 6/1)





- การผสมเพอทดสอบ เปนวธการทใชในการทดสอบหาจโนไทปของสงมชวตทสงสย

- การขมไมสมบรณและการขมรวมกนเปนลกษณะทางพนธกรรมทเปนสวนขยายของเมนเดล โดย

การขมไมสมบรณจะทาใหรน F1 ทเกดมามลกษณะผสม คอ แสดงออกทงลกษณะเดนและลกษณะดอย

สวนการขมรวมกนจะทาใหรน F1 แสดงลกษณะเดนไดเทาๆ กน


ความร

22

- การผสมเพอทดสอบ - การขมไมสมบรณ - การขมรวมกน





1) อธบายหลกการและความสาคญของวธการผสมเพอทดสอบได

2) สบคนขอมล อภปราย และอธบายการขมไมสมบรณ และการขมรวมกนได

3) นาความรไปใชในการหาโอกาสเกดลกษณะทถายทอดทางพนธกรรมทเปนสวนขยายของพนธ

ศาสตรเมนเดล








ครและนกเรยนรวมกนทบทวนความรเกยวกบกฏของเมนเดลทนกเรยนไดเรยนรมาแลว



1) ครนาเสนอ PowerPoint เรอง การผสมเพอทดสอบ โดยใหนกเรยนดรปกระตาย แลวครตง

คาถามถามนกเรยนวากระตายและหนแกสบทเหนในรปมจโนไทปอยางไร ถา

- กรณกระตายขนสดาและกระตายขนสขาว โดยมลกษณะสดาเปนลกษณะเดน

นกเรยนรวมกนตอบคาถาม โดยไดขอสรปวา ในกรณของกระตาย ถากาหนด B เปนแอลลลขนส

ดา และ b แทนแอลลลขนสขาว กระตายขนสขาวเปนลกษณะดอย จะแสดงลกษณะสขาวเมอจโนไทป bb

สวนกระตายขนสดาซงเปนลกษณะเดนจะแสดงขนสดาไดแมจะมแอลลล B เพยงแอลลลเดยว ดงนนจโน

ไทปของกระตายขนสดา จะเปนได 2 แบบ คอ BB หรอ Bb แสดงวาเปนฮอโมไซกสหรอเฮเทอโรไซกสกได

2) ครอธบายใหนกเรยนฟงวาการผสมเพอทดสอบ (testcross) เปนวธการหนงทใชในการทดสอบ

หาจโนไทปของสงมชวตทสงสย โดยนาสงมชวตทสงสยไปทดสอบกบสงมชวตทมลกษณะดอย ถาลกทเกด

มามลกษณะเดนทงหมด แสดงวาจโนไทปของสงมชวตทสงสยเปนฮอโมไซกส แตถาลกทเกดมามลกษณะ

เดน: ลกษณะดอย เทากบ 1:1 แสดงวาสงมชวตทสงสยมจโนไทปเปนเฮเทอโรไซกส พรอมยกตวอยางการ

ผสมเพอหาจโนไทปของกระตายขนสดา

23

3) ครอธบายเพมเตมเกยวกบการผสมกลบ (backcross) วาในสมยของเมนเดลยงไมมการคนพบ

การแบงเซลลแบบไมโอซส แตเมนเดลรไดวา ลกษณะสของดอกในรน F1 ทเปนสมวงนนเปนพนธผสม มจ

โนไทปเปนเฮเทอโรไซกส Pp และลกษณะของดอกในรน F2 ทเปนสมวงมจโนไทปเปนเฮเทอโรไซกส Pp อย

2/3 และเปนฮอโมไซกส PP อย 1/3 ไดโดยการนาตนทมดอกสมวงในรน F1 มาถาย(ละออง)เรณขามกบ

ดอกสขาวในรน P ถาลกทเกดมามดอกสมวงทงหมด แสดงวาดอกสมวงในรน F1 มจโนไทปเปน PP แตถา

ลกทเกดมามดอกสมวง:สขาว เทากบ 1:1 แสดงวาดอกสมวงในรน F1 มจโนไทป Pp นกวทยาศาสตรเรยก

การทดสอบของเมนเดลโดยการนารนลกกลบไปผสมพนธกบรนพอแมวา การผสมกลบ

4) ครนาเสนอ PowerPoint เรอง การขมไมสมบรณ โดยถามคาถามนกเรยนวา เมอนาตนบานเยน

ดอกสแดงผสมกบดอกสขาว รน F1 จะมลกษณะอยางไร นกเรยนรวมกนอภปรายคาตอบ โดยไดขอสรป

รวมกนวา การผสมพนธตนบานเยนดอกสแดงซงเปนลกษระเดน กบดอกสขาวซงเปนลกษณะดอย ถาจโน

ไทปของพอแมเปนฮอมอไซกสทงค ลกรน F1 จะมดอกสแดงทงหมด แตถาพอและแมเปนเฮเทอโรไซกสทง

ค ลกรน F1 จะมดอกสแดงตอดอกสขาวอตราสวนเทากบ 1:1

5) ครนาเสนอผลการทดลองของคารล คอรเรนส ทพบวาเมอนาตนบานเยนดอกสแดงและดอกส

ขาวผสมกนจะไดดอกสชมพ ซงไมเปนไปตามกฎของเมนเดล แลวถามนกเรยนวาเปนเพราะเหตใด พรอม

ทงรวมกนสรปการผสมพนธตนบานเยนดอกสแดงกบดอกสขาวทเปนไปตามกฎของเมนเดล และตามการ

ทดลองของคารล คอรเรนสรวมกน

6) ครใหนกเรยนศกษาขอมลเกยวกบการผสมพนธตนลนมงกรพนธดอกสแดงและดอกสขาว ซงได

รน F1 ดอกสชมพ และรน F2 มอตราสวนดอกสแดง : ดอกสชมพ : ดอกสขาว เทากบ 1:2:1 แลวสรป

รวมกนวา ลกษณะสของดอกลนมงกรถกควบคมดวยยน 2 แอลลล โดยแอลลลหนงขมแอลลลทเปนคกน

ไมสมบรณ ทาใหลกมฟโนไทปไมเหมอนพอแม เกดเปนดอกสชมพขน ซงเปนการขมไมสมบรณ แลวถาม

คาถามนกเรยนวา

- รน F2 มฟโนไทปและจโนไทปเปนอยางไร ในอตราสวนเทาใด และแตกตางจากผลการทดลอง

ของเมนเดลอยางไร

(รน F2 มอตราสวนของจโนไทป RR:RR’:R’R’ เทากบ 1:2:1 และมอตราสวนของฟโนไทปเปน

ดอกสแดง:ดอกสชมพ:ดอกสขาว เทากบ 1:2:1 แตผลการทดลองของเมนเดลรน F2 ม 2 ลกษณะ คอ

ลกษณะเดน:ลกษณะดอย เทากบ 3:1)

7) ครนาเสนอ PowerPoint เรอง การขมรวมกน โดยถามคาถามนกเรยนวา หมเลอด ABO ของคน

ถายทอดมาไดอยางไร นกเรยนรวมกนอภปรายคาตอบ โดยครอธบายเกยวกบหมเลอดระบบ ABO ท

นกเรยนไดเรยนรมาแลว โดยใหศกษาการถายทอดหมเลอด AB ของลกทเกดจากพอและแมทมหมเลอด A

และ B ทเปนฮอมอไซกสโดมแนนท หรอเมอพอและแมมหมเลอด A และ B ทเปนเฮเทอโรไซกส และการ

24

ถายทอดสขนในมาทมขนสโรน ซงนกเรยนควรไดขอสรปรวมกนวา แอลลลของหมเลอดและสขนของสตว

บางชนดเปนแอลลลทแสดงลกษณะเดนไดทงค จงแสดงออกรวมกนไดทง 2 ลกษณะ



โดยใหนกเรยนตอบคาถามตอไปน’

- ลกทเกดจากพอและแมทมผมหยกศกจะมฟโนไทปและจโนไทปอยางไร อตราสวนเทาใด

- ถาพอผมเหยยดตรงและแมผมหยก ลกทเกดมาจะมฟโนไทปเปนอยางไร

- เหตใดการถายทอดลกษณะเสนผมในคนจงเปนการขมไมสมบรณ

2) นกเรยนปฏบตกจกรรมท 15.2 การแกโจทยปญหา เรองการผสมพจารณาหลายลกษณะ




ส อ

1) PowerPoint ประกอบการเรยนร เรอง การผสมเพอทดสอบ การขมไมสมบรณ และการขม

รวมกน



1) หนงสอหรอวารสารวทยาศาสตร

2) สารานกรมวทยาศาสตร




25



- การผสมเพอทดสอบ

- การขมไมสมบรณ

- การขมรวมกน

- สมด



point)





ถกตอง











เดลได (ว 1.2 ม. 6/1)











(ว 8.1 ม. 6/1)

- สมด



point)





ถกตอง


26

















………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………


………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………


………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………


………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

(………………………………………………….)


27





แผนการเรยนรท 5 เรอง มลตเปลแอลลลและพอลยน เวลา 2 ชวโมง













ได (ว 1.2 ม. 6/1)





- มลตเปลแอลลล คอยนหรอแอลลลทมากกวา 2 ชนดทควบคมลกษณะใดลกษณะหนงของ

สงมชวต

- พอลยน คอ กลมของยนหลายคทควบคมลกษณะทางพนธกรรมลกษณะเดยว


ความร

28

- มลตเปลแอลลล - พอลยน






1) สบคนขอมล และเปรยบเทยบลกษศณะทางพนธกรรมของมลตเปลแอลลลและพอลยนได










ครทบทวนความหมายของแอลลล และแอลลลทควบคมลกษณะหมเลอด คอ IA IB และ i ท

นกเรยนไดเรยนรมาแลว โดยตงคาถามถามนกเรยนกวา ลกษณะทกลกษณะของสงมชวตมยนทควบคม

เพยง 2 แอลลลเทานนหรอไม นกเรยนรวมกนอภปรายคาตอบ โดยครยงไมเฉลยคาตอบทถกตอง



1) ครนาเสนอ PowerPoint เรอง มลตเปลแอลลล แลวใหนกเรยนสบคนขอมลการถายทอด

ลกษณะทางพนธกรรมของหมเลอดระบบ ABO วาควบคมดวยแอลลลใดบาง ซงนกเรยนควรไดขอสรป

รวมกนวา หมเลอด ABO ควบคมดวยแอลลล 3 แอลลล คอ IA IB และ i ซงอยในโลคสเดยวกนบนฮอ

โมโลกสโครโมโซมคเดยวกน แลวตงคาถามถามนกเรยนวา

- เมอแอลลลทควบคมหมเลอดมอยดวยกน 3 แอลลลจะมจโนไทปเกดขนไดกแบบ และมฟโนไทป

ทแสดงออกอยางไรบาง (หมเลอด A และ B มจโนไทป 2 แบบ คอ IAIA IAi และ IBIB IBi ตามลาดบ สวนหม

เลอด AB และ O มจโนไทปแบบเดยว คอ IAIB และ ii ตามลาดบ)

2) ครใหนกเรยนศกษาการตรวจสอบหมเลอด โดยอธบายใหนกเรยนเขาใจวา การศกษาการ

ถายทอดลกษณะทางพนธกรรมของหมเลอด สามารถใชตรวจสอบเพอยนยนเบองตนไดวาบคคลนนม

ความสมพนธเปนพอ-ลก หรอ แม-ลกกน

29

3) ครนาเสนอ PowerPoint เรอง พอลยน โดยถามคาถามนกเรยนวา ลกษณะหนง ๆ ของสงมชวต

ถกควบคมดวยยนเพยงคเดยวเสมอไปหรอไม และมลกษณะทางพนธกรรมใดบางทถกควบคมดวยยน

หลายค นกเรยนรวมกนอภปรายคาตอบ โดยครยงไมเฉลยคาตอบทถกตอง

4) ครอธบายใหนกเรยนเขาใจวา ลกษณะทางพนธกรรมทศกษาโดยเมนเดล เปนลกษณะท

สามารถสงเกตเหนความแตกตางไดชดเจน เชน ลกษณะดอกทเปนสมวงหรอสขาว ซงควบคมดวยยนเพยง

1 ค แตลกษระทางพนธกรรมบางชนดมยนทควบคมมากกวา 1 ตาแหนงขนไป เรยกวาพอลยน ซงเปนกลม

ของยนหลายคทควบคมลกษณะทางพนธกรรมลกษณะเดยว

5) ครใหนกเรยนศกษาขอมลเกยวกบการถายทอดลกษณะสของเมลดขาวสาลทเกดจากการผสม

ของพนธแทเมลดสแดงเขมกบเมลดสขาว แลวตงคาถามถามนกเรยนวา

- ลกษณะสของเมลดขาวสาลถกควบคมดวยยนกค มลกษณะใดเปนลกษณะเดนและลกษณะ

ดอย

- รน F1 มสอะไร

- รน F1 เมอผสมกนเองจะไดรน F2 ทมสของเมลดขาวสาลแตกตางกนอยางไร

นกเรยนควรไดขอสรปรวมกนวา สของเมลดขาวสาลถกควบคมดวยยน 3 ค โดยมเมลดสแดงเปน

ลกษณะเดน เมลดสขาวลกษณะเปนดอย รน F1 มสชมพ รน F2 มเมลดสแตกตางกน

6) ครใหนกเรยนสงเกตจานวนของยนเดน จโนไทปของแตละรน และการแสดงออกของยนแตละค

ซงนกเรยนควรไดขอสรปรวมกนวา รน F1 มเมลดสชมพ เนองจากจโนไทปมแอลลลเดนและแอลลลดอย

จานวนเทากน คอ 3 แอลลล (R1r1R2r2R3r3) แตเมอรน F1 ผสมกนเองจะไดรน F2 ทมฟโนไทปแตกตางกน 7

กลม ขนอยกบจานวนของแอลลลเดน แลวยกตวอยางลกษณะทางพนธกรรมอน ๆ ทเกดจากพอลยน เชน

สขนของสนข และสตาของคน ททาใหฟโนไทปแตกตางกนเลกนอยลดหลนกนตามจานวนยนเดน เปน

ลกษณะทางพนธกรรมทแปรผนอยางตอเนอง หรอลกษณะเชงปรมาณ สวนลกษณะทแตกตางกนอยาง

ชดเจน เชน การมลกยมหรอไมมลกยม เปนลกษณะทางพนธกรรมทแปรผนไมตอเนอง


1) นกเรยนและครรวมกนอภปราย โดยใชแนวคาถามตอไปน

- การควบคมลกษณะทางพนธกรรมโดยมลตเปลแอลลลแตกตางจากการควบคมลกษณะทาง

พนธกรรมดวยพอลยนอยางไร

ลกษณะทควบคมดวยมลตเปลแอลลล ลกษณะทควบคมดวยพอลยน

1. ควบคมดวยยน 1 คในบคคลหนง

2. ควบคมดวยยนหลายแอลลลในตาแหนงเดยวกน

1. ควบคมดวยยนหลายค

2. ควบคมดวยยนหลายตาแหนงของฮอโมโลกส

30

บนฮอมอโลกสโครโมโซม

3. ลกษณะทแสดงออกมความแตกตางกนอยาง

เดนชด เปนการแปรผนแบบไมตอเนอง

4. สงแวดลอมมอธพลตอการแสดงออกนอยมาก

หรอไมมเลย

5. เปนลกษณะเชงคณภาพ

โครโมโซมตางคกน

3. ลกษณะทแสดงออกลดหลนกน เปนการแปรผน

แบบตอเนอง

4. สงแวดลอมมผลตอการแสดงออกของลกษณะ

5. เปนลกษณะเชงปรมาณ

2) ครใหนกเรยนสงสมด เพอตรวจสอบการบนทกความรทไดจากการเรยน


ส อ

1) PowerPoint ประกอบการเรยนร เรอง มลตเปลแอลลลและพอลยน







- มลตเปลแอลลล

- พอลยน

- สมด














เดลได (ว 1.2 ม. 6/1)



- สมด




31










(ว 8.1 ม. 6/1)

















………………………………………………………………………………………………………………


………………………………………………………………………………………………………………


………………………………………………………………………………………………………………


………………………………………………………………………………………………………………

(………………………………………………….)


32





แผนการเรยนรท 6 เรอง ยนบนโครโมโซมเพศและยนบนโครโมโซมเดยวกน เวลา 2 ชวโมง













ได (ว 1.2 ม. 6/1)





- การถายทอดยนบนโครโมโซมเพศ เรยกวา ยนทเกยวเนองกบเพศ ถายนมตาแหนงบนโครโมโซม

X เรยกวายนทเกยวเนองกบ X (X-linked gene) ถายนมตาแหนงบนโครโมโซม Y เรยกวา ยนทเกยวเนอง

กบ Y (Y-linked gene)

- ยนบนโครโมโซมเดยวกนจะถายทอดไปดวยกน แตการเกดครอสซงโอเวอร (crossing over) ทม

การแลกเปลยนชนสวนของโครมาทดจะทาใหยนบนโครโมโซมเดยวกนทเคยถายทอดไปดวยกนแยกออก

จากกนและเกดการรวมใหมของยน (genetic recombination) ไปปรากฏในเซลลสบพนธเดยวกนได เมอ

เกดการผสมพนธจงเกดลกษณะทมความผนแปร

33


ความร

- ยนบนโครโมโซมเพศ - ยนบนโครโมโซมเดยวกน






1) สบคนขอมล วเคราะห อภปราย และสรปการถายทอดยนบนโครโมโซมเพศและทอยบน

โครโมโซมเดยวกน

2) ยกตวอยางและเขยนจโนไทปของยนบนออโตโซมและยนบนโครโมโซมเพศได










ครทบทวนความรเดมของนกเรยนเกยวกบโครโมโซมของมนษย เกยวกบออโตโซมและโครโมโซม

เพศ โดยนกเรยนควรไดขอสรปรวมกนวา โครโมโซมในเพศหญงเปน 44+XX สวนโครโมโซมในเพศชายเปน

44+XY



1) ครนาเสนอ PowerPoint เรอง ยนบนโครโมโซมเพศ แลวอธบายใหนกเรยนเขาใจวาลกษณะทาง

พนธกรรมของคนจะถกควบคมดวยยนทมตาแหนงอยบนออโตโซมและโครโมโซมเพศ โดยยนทอยบนออโต

โซมสวนใหญมการถายทอดยนทเปนไปตามกฎของเมนเดล เชน ลกษณะผวเผอก มะเรงในเรตนา

และธาลสซเมย แตมบางลกษณะทไมเปนไปตามกฎของเมนเดล เชน หมเลอด ABO สผว และสตา

34

2) ครใหนกเรยนศกษาโครโมโซมของแมลงหวจากการทดลองของ โทมส ฮนท มอรแกน แลวตง

คาถามถามนกเรยนวา

- แมลงหวเพศเมยและเพศผมโครโมโซมอยางไร (แมลงหวเพศเมยและเพศผมจานวนโครโมโซม 8

แทงเทากน ตางกนทโครโมโซมเพศ โดยเพศเมยจะมโครโมโซม 6+XX สวนเพศผมโครโมโซม 6+XY)

3) ครใหนกเรยนศกษาการผสมพนธแมลงหวเพศเมยตาสแดงกบแมลงหวเพศผตาสขาวของมอร

แกน โดยนกเรยนควรไดขอสรปรวมกนวา

- ในธรรมชาตแมลงหวเพศผและเพศเมยจะมตาสแดง เมอผสมแมลงหวหลายชวรนจะพบแมลงหว

เพศผบางตวตาสขาว

- เมอผสมแมลงหวเพศเมยตาสแดงกบแมลงหวเพศผตาสขาว ไดลกรน F1 ทกตวมตาสแดง

- รน F2 เพศเมยทกตวมตาสแดง และเพศผตาสแดง:เพศผตาสขาว เทากบ 1:1

4) ครใหนกเรยนศกษาการผสมพนธแมลงหวตามแนวคดของมอรแกน ซงนกเรยนควรสรปไดวา

ยนดอยบนโครโมโซม X มโอกาสแสดงออกไดในเพศผมากกวาเพศเมย เนองจากเพศผมโครโมโซม X 1

แทง แมลงหวทไดรบโครโมโซม X ซงมยนดอยมาจากแมจงแสดงผลทนท สวนเพศเมยจะตองไดรบ

โครโมโซม X ทมยนดอยมาจากพอและแมจงจะแสดงลกษณะได

5) ครอธบายเพมเตมใหนกเรยนเขาใจวา การถายทอดยนบนโครโมโซมเพศ เรยกวา ยนท

เกยวเนองกบเพศ ถายนมตาแหนงบนโครโมโซม X เรยกวายนทเกยวเนองกบ X (X-linked gene) ถายนม

ตาแหนงบนโครโมโซม Y เรยกวา ยนทเกยวเนองกบ Y (Y-linked gene) แลวใหนกเรยนศกษาการถายทอด

ลกษณะตาบอดส แลวตงคาถามดงน

- ชายคนท 1 และคนท 4 ในรนท 3 ไดรบการถายทอดยนตาบอดสมาไดอยางไร (ชายคนท 1 ไดรบ

ยนตาบอดสมาจากแมหมายเลข 1 รนท 2 และชายคนท 4 ไดรบยนตาบอดสมาจากแมหมายเลข 2 รนท

2 ซงแมหมายเลข 1 และ 2 จะเปนพาหะ โดยไดรบยนตาบอดสมาจากพอรนท 1)

- ลกษณะตาบอดสสวนใหญปรากฎในเพศใด และลกสาวจะมโอกาสเปนตาบอดสไดเมอพอและ

แมมจโนไทปอยางไร (ลกษณะตาบอดสสวนใหญพบในเพศชาย ลกสาวมโอกาสตาบอดสได เมอพอมจโน

ไทป XcY และแมมจโนไทปเปน XCXc หรอ XcXc)

6) ครนาเสนอ PowerPoint เรอง ยนบนโครโมโซมเดยวกน โดยตงคาถามถามนกเรยนวา ถายนอย

บนโครโมดซมเดยวกน เมอมการถายทอดยนไปสเซลลสบพนธ ยนเหลานนจะถกถายทอดไปดวยกนหรอไม

นกเรยนรวมกนอภปรายคาตอบ โดยควรไดขอสรปรวมกนวา ยนเหลานจะถกถายทอดไปดวยกนได แลวคร

ใหความรเกยวกบลงคเกจ (linkage) วาการทยน 2 โลคสหรอมากกวา 2 โลคสมการถายทอดไปดวยกน

พรอม ๆ กน ยนเหลานนเรยกวา ลงคเกจ

35

7) ครใหนกเรยนสบคนขอมลและศกษาการผสมพนธของแมลงหวลกษณะตวสนาตาลปกตรงท

เปนเฮเทอโรไซกสกบลกษระตวสนาตาลปกโคง โดยรวมกนอภปรายในประเดนตอไปน

- แมลงหวตวสนาตาลปกตรงในรนพอแมทเปนเฮเทอโรไซกสสรางเซลลสบพนธไดกชนด อะไรบาง

- รน F1 มอตราสวนของฟโนไทปเปนเทาใด

- การถายทอดยนทควบคมลกษณะสตวและปกของแมลงหวเปนไปตามกฎแหงการรวมกลมอยาง

อสระของเมนเดลหรอไม อยางไร

นกเรยนควรไดขอสรปรวมกนวา เมอผสมพนธแมลงหวตวสนาตาลปกตรงทมจโนไทปเปนเฮเทอโร

ไซกสในรนพอแม จะสรางเซลลสบพนธได 2 แบบ คอ BVg และ bvg เมอผสมกบแมลงหวตวสดาปกโคง

ซงสรางเซลลสบพนธไดแบบเดยว คอ bvg จะไดรน F1 ทมฟโนไทป 2 แบบ คอ ตวสนาตาลปกตรงและตวส

ดาปกโคงในอตราสวน 1:1 ซงไมเปนไปตามกฎการถายทอดยนของเมนเดล ทตองไดฟโนไทป 4 ลกษณะ

อตรสวนเปน 9:3:3:1 แสดงวาตองมยนควบคมสตวและยนควบคมลกษณะปกอยบนโครโมโซมเดยวกน

เมอมการถายทอดแอลลลของยนทงสองทอยบนโครโมโซมเดยวกนจะปรากฎในเซลลสบพนธเดยวกน

8) ครใหนกเรยนศกษาการเกดครอสซงโอเวอร ซงนกเรยนควรสรปรวมกนไดวา ยนบนโครโมโซม

เดยวกนจะถายทอดไปดวยกน แตการเกดครอสซงโอเวอร (crossing over) ทมการแลกเปลยนชนสวนของ

โครมาทดจะทาใหยนบนโครโมโซมเดยวกนทเคยถายทอดไปดวยกนแยกออกจากกนและเกดการรวมใหม

ของยน (genetic recombination) ไปปรากฏในเซลลสบพนธเดยวกนได เมอเกดการผสมพนธจงเกด

ลกษณะทมความผนแปร ซงมความสาคญตอววฒนาการ



- หญงคนหนงเปนโรคตาบอดส เมอแตงงานกบชายตาปกต ลกชายจะเปนโรคตาบอดสหรอไม

และลกสาวจะเปนโรคตาบอดสหรอเปนพาหะ (ลกชายจะเปนโรคตาบอดส เพราะไดรบยนทควบคมโรคตา

บอดสมาจากแม สวนลกสาวจะเปนพาหะของโรค เพราะไดรบยนตาบอดสมาจากแมและไดรบยนตาปกต

มาจากพอ)

2) ครใหนกเรยนสงสมด เพอตรวจสอบการบนทกความรทไดจากการเรยน หลงเลกเรยน


ส อ

1) PowerPoint ประกอบการเรยนร เรอง ยนบนโครโมโซมเพศและยนบนโครโมโซมเดยวกน





36




- ยนบนโครโมโซมเพศ

- ยนบนโครโมโซม

เดยวกน

- สมด














เดลได (ว 1.2 ม. 6/1)











(ว 8.1 ม. 6/1)

- สมด









37













………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………


………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………


………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………


………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

(………………………………………………….)


38





แผนการเรยนรท 7 เรอง ลกษณะทอยภายใตอทธพลของเพศและลกษณะทปรากฎจาเพาะเพศ

เวลา 2 ชวโมง













ได (ว 1.2 ม. 6/1)





- ลกษณะทอยภายใตอทธพลของเพศ คอ ลกษณะทควบคมโดยยนบนออโตโซม แตการแสดง

ลกษณะของแอลลลขนอยกบเพศ

- ลกษณะทปรากฎจาเพาะเพศ คอ ลกษณะทควบคมโดยยนบนออโตโซม แตถกฮอรโมนเพศให

แสดงออกในเพศใดเพศหนงเทานน


ความร

39

- ลกษณะทอยภายใตอทธพลของเพศ - ลกษณะทปรากฎจาเพาะเพศ





1) สบคนขอมล อภปราย อธบายและเปรยบเทยบการถายทอดลกษณะทางพนธกรรมทอยภายใต

อทธพลของเพศ และลกษณะทางพนธกรรมทปรากฏจาเพาะเพศได










ครและนกเรยนรวมกนทบทวนความรเกยงกบ ลกษณะทางพนธกรรมทควบคมดวยยนบน

โครโมโซมเพศทนกเรยนไดเรยนรมาแลว



1) ครตงคาถามถามนกเรยนวา

- ลกษณะบางลกษณะในคนทสมพนธกบเพศจาเปนตองถกควบคมดวยยนทอยทโครโมโซมเพศ

หรอไม (ลกษณะทแตกตางกนระหวางเพศชายกบชเพศหญง ไมจาเปนตองควบคมดวยยนบนโครโมโซม

เพศเพยงอยางเดยว ลกษณะบางอยางถกควบคมดวยยนบนออโตโซมได แตอยภายใตอทธพลของเพศ ทา

ใหลกษณะดงกลาวนพบไดในเพศหนงมากกวาอกเพศหนง)

2) ครนาเสนอ PowerPoint เรอง ลกษณะทอยภายใตอทธพลของเพศ โดยใหนกเรยนศกษาจโน

ไทปและฟโนไทปของยนทควบคมลกษณะศรษะลานในเพศชายและเพศหญง โดยเนนใหนกเรยนเหนวา

ลกษณะศรษะลาน ควบคมดวยยนเดนบนออโตโซม แตมการแสดงออกสมพนธกบเพศ ซงขนอยกบอทธพล

ของฮอรโมนเพศชาย ไมเกยวกบการถายทอดยนบนโครโมโซมเพศ

40

3) ครนาเสนอ PowerPoint เรอง ลกษณะทปรากฏจาเพาะเพศ โดยใหนกเรยนศกษาจโนไทป

และฟโนไทปของไกเพศผและเพศเมย แลวรวมกนอภปรายถงลกษณะขนหางของไกทควบคมดวยยนทมจ

โนไทปแบบเดยวกน แตแสดงออกแตกตางกนในเพศผและเพศเมย คอ จโนไทป hh ทาใหเปนขนแบบ

เฮนในไกเพศเมย แตในไกเพศผจะเปนขนแบบคอก แลวถามคาถามนกเรยน ดงน

- นกเรยนจะสรปไดอยางไรเกยวกบการแสดงออกของยนทควบคมลกษณะขนหางในไก (ลกษณะ

ขนแบบคอกในไกถกจากดใหแสดงออกเฉพาะไกเพศผ)

- ในการผสมพนธไกเพศเมยขนแบบเฮนกบไกเพศผขนแบบคอก ลกไกทงเพศผและเพศเมยทเกด

มามลกษณะขนแบบเฮนทกตว จงหาจโนไทปของพอแมคน (แมและพอมจโนไทป เปน HH และ hh

ตามลาดบ)



- ลกษณะทอยภายใตอทธพลของเพศ คออะไร ยกตวอยางประกอบ (ลกษณะทควบคมโดยยนบน

ออโตโซม แตการแสดงลกษณะของแอลลลขนอยกบเพศ เชน ลกษณะศรษะลานในเพศชายและเพศหญง)

- ในการศกษาการถายทอดลกษณะทางพนธกรรมของมนษยทาไดยากกวาในพช จงหาวาเปน

เพราะเหตใด (เพราะมนษยมชวงชวตแตละชวงรนยาวนาน และจานวนของลกหลานทเกดขนมจานวนไม

มากพอ ทาใหการควบคมการทดลองเปนไปไดยาก ทาใหการทานายการเปลยนแปลงของลกษณะตางๆ ท

เกดขนไดไมด)



โรคกระดกออน

- ถาแมเปนโรคกระดกออน ลกสาวและลกชายจะมโอกาสเปนโรคกระดกออนหรอไม

- ถาพอเปนโรคกระดกออน ลกสาวและลกชายจะมโอกาสเปนโรคกระดกออนหรอไม

- โรคกระดกออนถกควบคมดวยยนบนโครโมโซมใด




41

ส อ

1) PowerPoint ประกอบการเรยนร เรอง ลกษณะทอยภายใตอทธพลของเพศและลกษณะท

ปรากฏจาเพาะเพศ







- ลกษณะทอยภายใต

อทธพลของเพศ

- ลกษณะทปรากฎ

จาเพาะเพศ

- สมด



point)





ถกตอง











เดลได (ว 1.2 ม. 6/1)

-ตงคาถามทอยบน






- สมด



point)





ถกตอง

42






(ว 8.1 ม. 6/1)

















………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………


………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………


………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………


………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

(………………………………………………….)


43




ชอหนวยการเรยนร ยนและโครโมโซม

แผนการเรยนรท 8 เรอง การถายทอดยนและโครโมโซม เวลา 2 ชวโมง











1) อธบายและสรปการถายทอดยนและโครโมโซม การคนพบสารพนธกรรม โครโมโซม


(ว 1.2 ม. 6/2)





ยนจากพอและแมจะสงผานมายงลกดวยกระบวนการปฏสนธ โดยโครโมโซมทเปนทอยของยนนน

จะมการแบงเซลล 2 แบบ คอ การแบงเซลลแบบไมโทซส และการแบงเซลลแบบไมโอซส


ความร

การถายทอดยนและโครโมโซม



44



1) สบคนขอมล อภปราย และอธบายการถายทอดยนและโครโมโซมได

2) อธบายและสรปไดวายนอยบนโครโมโซม








1) ครนาเสนอ PowerPoint ใหนกเรยนดรปโครโมโซม แลวตงคาถามถามนกเรยน ดงน

- สงมชวตแตละชนดทมลกษณะแตกตางกน จะมโครงสรางและจานวนโครโมโซมแตกตางกน

หรอไม

- ยนและโครโมโซมเกยวของกนอยางไร จงมบทบาทตอการถายทอดลกษณะของสงมชวตได และ

ถาโครงสรางของโครโมโซมเปลยนแปลงไป จะมผลตอสงมชวตหรอไม อยางไร

2) ครใหนกเรยนรวมกนอภปรายคาตอบ โดยครยงไมเฉลยคาตอบทถกตอง แลวชแจงใหนกเรยน

ฟงวาความคดของนกเรยนจะถกตองหรอไม นกเรยนสามารถเรยนรไดจากเรองยนและโครโมโซม



1) ครนาเสนอ PowerPoint ใหนกเรยนดรปการปฏสนธระหวางสเปรมกบเซลลไขไดเปนไซโกต

แลวเจรญตอไปเปนเอมบรโอ ครอธบายใหนกเรยนเขาใจวา นกวทยาศาสตรไดทาการศกษาพบวาเซลลซง

เปนหนวยพนฐานทสาคญของสงมชวตประกอบดวยองคประกอบทสาคญ คอ นวเคลยส เมอใชกลอง

จลทรรศนสองดภายในนวเคลยสทยอมสแลวจะเหนโครงสรางทมลกษณะเปนเสนใยเลก ๆ ขดพนกน

เรยกวา โครโมโซม ซงเปนโครงสรางททาหนาทถายทอดลกษณะทางพนธกรรม เมอทาการศกษาการ

เปลยนแปลงของโครโมโซมจะพบวามการแบงเซลล 2 แบบ คอ การแบงเซลลแบบไมโทซส และการแบง

เซลลแบบไมโอซส ซงจะเหนโครโมโซมชดเจนมากในระยะเมทาเฟส

2) ครนาเสนอ PowerPoint รปการแบงเซลลแบบไมโทซส และรปการแบงเซลลแบบไมโอซส แลว

อธบายใหนกเรยนเขาใจวา การแบงเซลลแบบไมโทซสเปนการแบงเซลลเดมออกเปนเซลลใหม 2 เซลล โดย

เซลลใหมทไดจะมลกษณะทางพนธกรรมเหมอนเดมทกประการ และมจานวนโครโมโซมเทากบเซลลเรมตน

45

ทเรยกวา ดพลอยด (diploid) สวนการแบงเซลลแบบไมโอซส เปนการแบงเซลลททาใหไดเซลลใหมแตละ

เซลลมจานวนโครโมโซมลดลงครงหนงของเซลลเรมตน เรยกวา แฮพพลอยด (haploid)

3) ครตงคาถามถามนกเรยนวา “นกเรยนคดวามหลกฐานอะไรทยนยนไดวา ยนอยบนโครโมโซม”

นกเรยนรวมกนตอบคาถาม โดยไดขอสรปรวมกนวา การถายทอดลกษณะทางพนธกรรม 7 ลกษณะท

เมนเดลไดศกษาไปนน ทาใหรวาลกษณะดงกลาวนมยนทควบคมซงสามารถถายทอดไปยงรนตอไปได

และจากความรเรองการแบงเซลลทไดศกษามาแลว ทาใหทราบวาในการแบงเซลลแบบไมโอซสเพอสราง

เซลลสบพนธทไดเซลลไขกบสเปรมนน สารพนธกรรมจากพอและแมจะถายทอดมายงลกไดจากการ

ปฏสนธระหวางเซลลไขกบสเปรม ซงสารพนธกรรมนนกคอ ยนบนโครโมโซมนนเอง

4) ใหนกเรยนศกษาทฤษฎโครโมโซมในการถายทอดลกษณะทางพนธกรรมของวอลเตอรซตตนใน

หนงสอเรยน ซงซตตนไดนาเสนอไว จนไดขอสรปรวมกนวา ยนอยบนโครโมโซม




- การแบงเซลลแบบไมโทซสและแบบไมโอซสระยะใดททาใหมองเหนโครโมโซมชดเจนทสด

- หลกฐานอะไรบางทยนยนวายนอยบนโครโมโซม (อธบายโดยใชความรเกยวกบการถายทอด

ลกษณะทางพนธกรรมของเมนเดล)

- ยน DNA โครโมโซม และลกษณะทางพนธกรรมของสงมชวตมความเกยวของกนอยางไร




ส อ

1) PowerPoint ประกอบการเรยนร เรอง การถายทอดยนและโครโมโซม




46




- การถายทอดยนและ

โครโมโซม

- สมด



point)





ถกตอง



ถายทอดยนและ

โครโมโซม การคนพบ

สารพนธกรรม

โครโมโซมองคประกอบ

ทางเคมของดเอนเอ

และโครงสรางของดเอน

เอ สมบตของสาร

พนธกรรม รวมทง

มวเทชนได

(ว 1.2 ม. 6/2)











- สมด



point)





ถกตอง

47


(ว 8.1 ม. 6/1)

















………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………


………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………


………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………


………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

(………………………………………………….)


48





แผนการเรยนรท 9 เรอง การคนพบสารพนธกรรม เวลา 2 ชวโมง













(ว 1.2 ม. 6/2)





นกวทยาศาสตรในสมยตาง ๆ ไดทาการศกษาพบวา DNA เปนสารพนธกรรมของสงมชวตชนด

ตาง ๆ ทสามารถถายทอดจากพอแมไปสลกหลานได โดยเรยก DNA สวนทควบคมลกษณะทางพนธกรรม

วา ยน และพบวา ไวรสบางชนดม RNA เปนสารพนธกรรม


ความร

49

การคนพบสารพนธกรรม





1) สบคนขอมล วเคราะห อภปราย และสรปผลการทดลองของนกวทยาศาสตร เพอนาไปสการ

คนพบสารพนธกรรม

2) อธบายและสรปไดวายนเปนสวนหนงของ DNA ทควบคมลกษณะทางพนธกรรมและ DNA อย

ทโครโมโซม








ครทบทวนความรเดมใหนกเรยนฟงวา ยน คอ หนวยทควบคมลกษณะทางพนธกรรม ซง

สามารถถายทอดจากพอแมไปสลกหลานได โดยยนเปนสวนหนงของ DNA และ DNA อยบนโครโมโซม ซง

DNA เปนสารพนธกรรมทสามารถถายทอดลกษณะตาง ๆ ไปสลกหลานได



1) ครนาเสนอ PowerPoint ใหนกเรยนดรปโครงสรางของ DNA ทประกอบไปดวย นาตาลดออกซ

ไรโบส ไนโตรจนสเบส และหมฟอสเฟต ซงนกเรยนไดเรยนรมาแลว แลวอธบายใหนกเรยนเขาใจวา การ

คนพบโครงสรางของ DNA นเปนผลมาจากการศกษาคนควาทดลองของนกวทยาศาสตรหลายรนอยาง

ยาวนาน

2) ครนาเสนอ PowerPoint แสดงการศกษาสารพนธกรรมของ เฟรดรช มเชอร แลวสรปใหนกเรยน

ฟงวาจากการศกษานพบวา ในนวเคลยสมสารทมธาตไนโตรเจนและฟอสฟอรสเปนองคประกอบ เรยกสาร

นวา นวคลอน

3) ครนาเสนอ power Point แสดงการศกษาสารพนธกรรมของ โรเบรต ฟอยลเกน แลวสรปให

นกเรยนฟงวาจากการศกษาเมอยอมโครโมโซมดวยสฟคซนจะพบวา DNA อยบนโครโมโซม

50

4) ครนาเสนอ power Point แสดงการศกษาสารพนธกรรมของ เฟรเดอรก กรฟฟท แลวสรปให

นกเรยนฟงวา เมอนาแบคทเรยสารพนธ S ททาใหเกดโรคปอดบวมไปทาใหตายดวยความรอน แลวนาไป

ใสในอาหารเลยงเชอทเลยงแบคทเรยสายพนธ R ทไมทาใหเกดโรคปอดบวม พบวามสารบางอยางจาก

แบคทเรยสายพนธ S ททาใหแบคทเรยสายพนธ R กลายเปนสายพนธททาใหเกดโรคได และสามารถ

ถายทอดลกษณะนไปสแบคทเรยรนตอไปได

5) ครนาเสนอ power Point แสดงการศกษาสารพนธกรรมของ แอเวอรและคณะ แลวสรปให

นกเรยนฟงวาจากการศกษาจะเหนวา DNA เปนสารทสามารถเปลยนพนธกรรมของแบคทเรยสายพนธ R

ใหเปนแบคทเรยสายพนธ S ได จงสรปไดวา DNA เปนสารพนธกรรม ไมใชโปรตนอยางทนกวทยาศาสตร

ในรนกอน ๆ เคยเขาใจ




- เพราะเหตใดเมอนาแบคทเรยสายพนธ S ททาใหตายดวยความรอนไปผสมกบสายพนธ R ทม

ชวตจงทาใหหนตายได

- การศกษาของกรฟฟทสามารถอธบายผลการทดลองทเกดขนไดอยางไร

- เพราะเหตใดการทดลองของเอเวอรจงใชเอนไซม RNase DNase และ protease ใสลงไปรวมกบ

สารสกดจากแบคทเรยสายพนธ S

- เพราะเหตใดการศกษาไวรสของแบคทเรยจงสามารถสนบสนนไดวา DNA คอสารพนธกรรม




ส อ

1) PowerPoint ประกอบการเรยนร เรอง การคนพบสารพนธกรรม








- การคนพบสาร

- สมด



51




point)




ถกตอง








และโครงสรางของ

ดเอนเอ สมบตของสาร



(ว 1.2 ม. 6/2)











(ว 8.1 ม. 6/1)

- สมด



point)





ถกตอง






52













………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………


………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………


………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………


………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

(………………………………………………….)


53





แผนการเรยนรท 10 เรอง โครโมโซม เวลา 2 ชวโมง













(ว 1.2 ม. 6/2)





โครโซมอยภายในนวเคลยส มลกษณะเปนเสนเลกยาวขดพนกน เรยกวา โครมาทน ซง

ประกอบดวย DNA และโปรตน ชนดฮสโตนและนอนฮสโตน


ความร

1) รปรางลกษณะ และจานวนโครโมโซม 2) สวนประกอบของโครโมโซม



54

3) ทกษะการเรยนร



1) สบคนขอมล อภปราย และอธบายรปราง ลกษณะโครโมโซมในเซลลรางกาย

2) สบคนขอมล อภปราย และอธบายสวนประกอบของโครโมโซม








1) ครทบทวนความรเดมของนกเรยนเกยวกบโครโมโซม โดยตงคาถามถามนกเรยนดงน

- จากการศกษาการแบงเซลล นกเรยนจะเหนโครโมโซมชดเจนในการแบงเซลลระยะใด (ระยะ

เมทาเฟส)

- โครโมโซมของสงมชวตตาง ๆ นาจะมจานวนเทากนหรไม (ไมเทากน)

2) ใหนกเรยนรวมกนอภปรายคาตอบของคาถามรวมกน เพอเชอมโยงไปสการเรยนรเรอง




1) ครนาเสนอ PowerPoint ใหนกเรยนดรปโครโมโซมแบบตาง ๆ แลวใหนกเรยนรวมกนอภปราย

ประเดนคาถามตอไปน

- รปรางลกษณะของโครโมโซมในภาพแตกตางกนหรอไม อยางไร ใชอะไรเปนเกณฑ

2) นกเรยนรวมกนอภปรายคาตอบ โดยสรปรวมกนไดวา โครโมโซมมรปรางแตกตางกน และม

ขนาดแตกตางกนดวย แลวครอธบายเพมเตมใหนกเรยนเขาใจวา นกเรยนสามารถใชตาแหนงของเซนโทร

เมยรในการแบงรปรางและลกษณะของโครโมโซมได โดยโครโมโซมบางแทงมตาแหนงของเซนโทรเมยร

ไมไดอยตรงกลางของโครโมโซม ทาใหแขนทง 2 ขางของโครโมโซมยาวไมเทากน ถาตาแหนงของเซนโทร

เมยรคอนไปทางใดทางหนงจะทาใหแขนดานหนงยาว และอกดานหนงสนได แลวสรปใหนกเรยนเขาใจวา

สวนใหญสงมชวตแตละชนดจะมจานวนโครโมโซมไมเทากน สงมชวตแตละชนดจะมจานวนโครโมโซมท

แนนอน และโครโมโซมแตละแทงจะมรปราง และขนาดคงท โดยในสงมชวตชนดหนง ๆ อาจมโครโมโซมทม

รปรางแบบเดยวหรอหลายแบบกได

55

3) ใหนกเรยนตอบคาถามในประเดนตอไปน

- นกเรยนสามารถใชจานวนโครโมโซมระบชนดของสงมชวตไดหรอไม เพราะอะไร (ไมสามารถระบ

ได เพราะสงมชวตบางชนดมจานวนโครโมโซมเทากน)

- จานวนโครโมโซมมความสมพนธกบระดบความซบซอนของสงมชวตหรอไม (ไมสมพนธกน เชน

ไกมจานวนโครโมโซม 78 โครโมโซม ซงมากกวาคน แตมโครงสรางของอวยวะตาง ๆ ซบซอนนอยกวาคน)

4) ครนาเสนอ power Point แสดงสวนประกอบของโครโมโซม แลวอธบายใหนกเรยนเขาใจวา ใน

โครโมโซมนอกจากม DNA แลวยงพบสารอนอก โดยโครโมโซมของยคารโอตจะมลกษณะเปนแทง

ประกอบดวย DNA 1 ใน 3 สวนอก 2 ใน 3 เปนโปรตน ไดแกโปรตนฮสโตนและโปรตนนอนฮสโตน สวน

โครโมโซมของโพรคารโอตจะมลกษณะเปนวงแหวนขนาดเลก


นกเรยนและครรวมกนอภปราย โดยใชแนวคาถามตอไปน

- โครโมโซมประกอบดวยสวนประกอบอะไรบาง (DNA และโปรตนชนดฮสโตนและนอนฮสโตน)

- สงมชวตแตละชนดมจานวนโครโมโซมคงทหรอไม (คงท)


ส อ

1) PowerPoint ประกอบการเรยนร เรอง โครโมโซม







- รปรางลกษณะ และ

จานวนโครโมโซม

-สวนประกอบของ


- สมด









- สมด




56






พนธกรรม รวมทงมวเท

ชนได (ว 1.2 ม. 6/2)











(ว 8.1 ม. 6/1)

















………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………


57

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………


………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………


………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

(………………………………………………….)


58





แผนการเรยนรท 11 เรอง องคประกอบของ DNA เวลา 2 ชวโมง













(ว 1.2 ม. 6/2)





DNA ทาหนาทเปนสารพนธกรรมของสงมชวต เปนพอลเมอรชนดหนงทประกอบดวยมอนอเมอรท

เรยกวา นวคลโอไทด โดยแตละนวคลโอไทดประกอบดวยนาตาลดออกซไรโบส ไนโตรจนสเบส และหม

ฟอสเฟต นวคลโอไทดแตละนวคลโอไทดจะเชอมตอกนโดยการสรางพนธะฟอสโฟไดเอสเตอรเพอเกดเปน

สายพอลนวคลโอไทด


ความร

59

องคประกอบทางเคมของ DNA





1) สบคนขอมล อภปราย และอธบายถงสวนประกอบของนวคลโอไทดและจาแนกชนดของนวคล

โอไทดได

2) อธบายและสรปไดวา DNA แตละโมเลกลแตกตางกนทจานวนและลาดบของนวคลโอไทด








1) ครทบทวนความรเดมของนกเรยนวา ยนเปนสวนหนงของ DNA และ DNA เปนสารพนธกรรมท

อยในโครโมโซม เพอเชอมโยงไปสการเรยนรเรอง องคประกอบของ DNA



1) ครนาเสนอ PowerPoint ใหนกเรยนดโครงสรางของ DNA โดยอธบายใหนกเรยนเขาใจวา DNA

เปนกรดนวคลอกชนดหนง ซงเปนพอลเมอรทประกอบไปดวยมอนอเมอรขนาดเลกจานวนมากทเรยกวา

นวคลโอไทด ซงแตละนวคลโอไทดประกอบดวยนาตาลดออกซไรโบส ไนโตรจนสเบส และหมฟอสเฟต

ซงจะประกอบกน โดยมนาตาลเปนแกนหลก มไนโตรจนสเบสอยทคารบอนตาแหนงท 1 และมหมฟอสเฟต

อยทคารบอนตาแหนงท 5 โดยนวคลโอไทดใน DNA ม 4 ชนด ซงแตกตางกนตามองคประกอบสวนทเปน

เบส คอ อะดนน (A) กวานน (G) ไซโทซน (C) และไทมน (T)

2) ครนาเสนอ power point เพอใหนกเรยนเปรยบเทยบความแตกตางระหวางเบสพวรนและเบส

ไพรมดน โดยนกเรยนควรไดขอสรปรวมกนวา เบสพวรน มโครงสรางประกอบดวยวงแหวน 2 วง ม 2 ชนด

คอ อะดนน (A) และกวานน (G) สวนเบสไพรมดน โครงสรางประกอบดวยวงแหวน 1 วง ม 2 ชนด คอ ไซ

โทซน (C) และไทมน (T) แลวทบทวนโดยใหนกเรยนดรปไนโตรจนสเบสและรปนาตาลดออกซไรโบส ให

นกเรยนระบรปทเหนวาเปนเบสชนดใดและเปนนาตาลเพนโทสชนดใด

60

3) ครนาเสนอ power point ใหนกเรยนดรปการเชอมตอกนระหวางนวคลโอไทดแตละนวคลโอ

ไทด และรปสายพอลนวคลโอไทดทเกดจากการเชอมตอระหวางนวคลโอไทด โดยอธบายใหนกเรยนเขาใจ

วา นวคลโอไทดแตละโมเลกลจะมาเชอมตอกนเปนสายไดโดยจะสรางพนธะฟอสโฟไดเอสเตอร ระหวาง

หมฟอสเฟตซงอยทคารบอนตาแหนงท 5 ของนาตาลในนวคลโอไทดหนงกบหมไฮดรอกซลของคารบอน

ตาแหนงท 3 ของนาตาลในอกนวคลโอไทดหนง โดยเมอหลาย ๆ นวคลโอไทดมาเชอมตอกนจงเกดเปน

สายพอลนวคลโอไทดได

4) ครใหนกเรยนสงเกตปลายปลาย 5 และปลาย 3’ โดยอธบายใหนกเรยนเขาใจวาขางหนงของ

นวคลโอไทดตรงคารบอนตาแหนงท 5 ของนาตาลดออกซไรโบสทยดกบหมฟอสเฟต เรยกปลายขางนวา

ปลาย 5’ และอกปลายหนงเปนคารบอนตาแหนงท 3 ของนาตาลดออกซไรโบสของนวคลโอไทดทอยปลาย

สดทยดอยกบหมไฮดรอกซล เรยกปลายดานนวา ปลาย 3’ โดยสายพอลนวคลโอไทดในสงมชวตทมจานวน

นวคลโอไทดเทากน อาจมลาดบของนวคลโอไทดไมเหมอนกนได ทาใหสงมชวตมลกษณะทแตกตางกน

ออกไป

5) ใหนกเรยนศกษาตารางการวเคราะหปรมาณเบสในโมเลกล DNA ในสงมชวตของชารลกาฟฟ

แลวใหนกเรยนรวมกนอภปรายคาถามตอไปน

- ปรมาณเบส 4 ชนดใน DNA ของสงมชวตตาง ๆ สมพนธกนอยางไร (เบส A มปรมาณใกลเคยง

กบเบส T และเบส C มปรมาณใกลเคยงกบเบส G นนคอ A:T มคาใกลเคยง 1:1 และ C:G มคาใกลเคยง

1:1)

- อตราสวนของ A+T และ C+G ในโมเลกลของ DNA ของสงมชวตตาง ๆ มคาใกลเคยงกนหรอไม

(อตราสวนของ A+T และ C+G ในสงมชวตแตละชนดมคาไมใกลเคยงกน)

- อตราสวนของ A+G และ T+C ในโมเลกลของ DNA ของสงมชวตตาง ๆ มคาใกลเคยงกนหรอไม

(อตราสวนของ A+G และ T+C ในสงมชวตแตละชนดมคาใกลเคยงกน)

6) ครสรปใหนกเรยนเขาใจวา ผลการทดลองของชารกาฟฟ สามารถสรปไดวา ใน DNA ของ

สงมชวตทกชนด เบส A จะมปรมาณใกลเคยงกบเบส T และเบส C มปรมาณใกลเคยงกบเบส G และ

ปรมาณของ A+T จะไมเทากบปรมาณของ C+G



- นวคลโอไทดแตละชนดแตกตางกนอยางไร (นวคลโอไทดแตละชนดแตกตางกนทชนดของเบส

โดยอาจเปนเบสอะดนน ไทมน ไซโทซน หรอกวานนเปนองคประกอบ)

- แตละนวคลโอไทดเชอมตอกนไดอยางไร (แตละนวคลโอไทดเชอมตอกนดวยหมฟอสเฟต หม

ฟอสเฟตของนวคลโอไทดหนงจะเชอมตอกบหมไฮดรอกซลของนาตาลเพนโทสของอกนวคลโอไทดหนง)


61

ส อ

1) PowerPoint ประกอบการเรยนร เรอง องคประกอบของ DNA







- องคประกอบทางเคม

ของ DNA

- สมด














มวเทชนได (ว 1.2 ม.

6/2)










- สมด




62



(ว 8.1 ม. 6/1)

















………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………


………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………


………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………


………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

(………………………………………………….)


63





แผนการเรยนรท 12 เรอง โครงสรางของ DNA เวลา 2 ชวโมง













(ว 1.2 ม. 6/2)


จากประเดนทเกดขนในขณะนน ทสามารถทาการสารวจหรอศกษาคนควาไดอยางครอบคลมและเชอถอได

(ว 8.1 ม. 6/1)


DNA มโครงสรางเปนเกลยวคประกอบดวยสายพอลนวคลโอไทด 2 สายวางขนานกลบทศทางกน

มลกษระบดเปนเกลยวเวยนขวา ตามเขมนาฬ กาคลายบนไดเวยน แตละสายจบกนดวยพนธะไฮโดรเจน ท

เกดขนระหวางคเบสทเปนเบสคสม คอ A กบ T ดวยพนธะไฮโดรเจน 2 พนธะ และ G กบ C ดวยพนธะ

ไฮโดรเจน 3 พนธะ


ความร

โครงสรางของ DNA

64





สบคนขอมล วเคราะหอภปราย อธบายและสรปผลการศกษาของนกวทยาศาสตรทเกยวกบ

สวนประกอบทางเคมและโครงสรางของ DNA








ครทบทวนความรเดมของนกเรยนเกยวกบการทดลองของชารกาฟฟ ทสรปวาอตราสวนระหวาง

เบส A:T และ C:G คงทเสมอเพอเชอมโยงไปสการเรยนรเรอง โครงสรางของ DNA



1) ครนาเสนอ PowerPoint ใหนกเรยนดผลการศกษาโครงสราง DNA ของวลคนสและแฟรงคลน

ทใชเทคนคเอกซเรยดฟแฟรกชนดวยการฉายรงสเอกซผานผลก DNA ทาใหเกดการหกเหของรงสเอกซ เกด

ภาพบนแผนฟลม และใหนกเรยนดผลการศกษาโครงสราง DNA ของวตสนและครก ทไดเสนอแบบจาลอง

โมเลกลของ DNA โดยอธบายใหนกเรยนเขาใจวา พนธะเคมทเชอมพอลนวคลโอไทด 2 สายใหตดกนเปน

พนธะไฮโดรเจน ทเกดระหวางคเบส ซงพนธะเคมน สามารถยดสายพอลนวคลโอไทด 2 สายใหเขาคกนได

2) ครนาเสนอ power point รปพนธะไฮโดรเจนระหวางเบสทเขาคกน แลวถามคาถามนกเรยนวา

- แรงยดระหวางคเบส A กบ T และ G กบ C คใดมความแขงแรงมากกวากน เพราะอะไร (แรงยด

เหนยวระหวางเบส C กบ G แขงแรงมากกวาเบส A กบ T เพราะระหวางเบส C กบ G ยดกนดวยพนธะ

ไฮโดรเจน 3 พนธะ แตเบส A กบ T ยดกนดวยพนธะไฮโดรเจน 2 พนธะ)

3) ครนาเสนอ power point รปโครงสรางของ DNA แลวอธบายใหนกเรยนเขาใจวา วอตสนและ

ครกไดเสนอแบบจาลองโมเลกลของ DNA วาประกอบดวยพอลนวคลโอไทด 2 สาย เบสในแตละสายของ

DNA ทเปนเบสคสมยดกนดวยพนธะไฮโดรเจน ซงจากการสงเกตผลการศกษาของวตสนและครก นกเรยน

ควรไดขอสรปรวมกนวา

65

- DNA ประกอบดวยพอลนวคลโอไทด 2 สาย โดยแตละสายมทศทางจากปลาย 5’ ไปยง 3’ เรยง

สลบทศทางกน

- มการจบคกนอยางจาเพาะ คอ เบส A จบกบเบส T ดวยพนธะไฮโดรเจน 2 พนธะ และเบส C จบ

กบเบส G ดวยพนธะไฮโดรเจน 3 พนธะ คลายขนบนได

- พอลนวคลโอไทด 2 สาย พนกนบดเปนเกลยวคเวยนขวา คลายบนไดเวยน โดยมนาตาลดออกซ

ไรโบสจบกบหมฟอสเฟตคลายราวบนได

- เกลยวแตละรอบหางกน 34 oA และคเบสแตละคหางกน 3.4 oA ความหางของแตละคเบสเปรยบ

คลายกบความหางของขนบนได และพอลนวคลโอไทด 2 สายหางกน 20 oA

4) ครอธบายใหนกเรยนเขาใจวา DNA มนวคลโอไทด 4 ชนด แตจากการศกษาพบวาโครงสราง

ของ DNA ประกอบดวยนวคลโอไทดจานวนมาก แสดงวาโมเลกลของ DNA มความแตกตางกนได เชน ถา

DNA ประกอบดวยนวคลโอไทด 2 โมเลกลเรยงตอกน จะสามารถเรยงลาดบเบสแตกตางกนได 42 = 16

แบบ ดงนนถาโมเลกลของ DNA ประกอบดวยนวคลโอไทดจานวนมากจะทาใหมการเรยงลาดบเบส

แตกตางกนมากดวยเชนกน ทาใหเกดรปรางของ DNA ไดอยางหลากหลาย




- แรงยดระหวางคเบส A กบ T และ G กบ C คใดมความแขงแรงมากกวากน เพราะอะไร

- โมเลกลของ DNA ประกอบดวยพอลนวคลโอไทด 2 สาย ถาสายพอลนวคลโอไทดสายหนงม

ลาดบเบส 5’ A C G T C A G 3’ พอลนวคลโอไทดของสายทเปนคเบสกนจะมลาดบเบสอยางไร

- DNA ทประกอบดวยนวคลโอไทด 3 โมเลกล จะเรยงลาดบนวคลโอ-ไทดไดแตกตางกนกแบบ




ส อ

1) PowerPoint ประกอบการเรยนร เรอง โครงสรางของ DNA







66


- โครงสรางของ DNA

- สมด



point)





ถกตอง












6/2)











(ว 8.1 ม. 6/1)

- สมด



point)





ถกตอง


67

















………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………


………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………


………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………


………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

(………………………………………………….)


68





แผนการเรยนรท 13 เรอง สมบตของสารพนธกรรม (1) เวลา 2 ชวโมง













(ว 1.2 ม. 6/2)





1) การจาลอง DNA (DNA replication) พอลนวคลโอไทด 2 สายแยกออกจากกน โดยการสลาย

พนธะระหวาง A กบ T และ G กบ C ทละค แลวพอลนวคลโอไทดแตละสายจะทาหนาทเปนแมแบบ (DNA

template) สาหรบการสราง DNA สายใหม ได DNA สายใหมทเหมอนกบ DNA เดมทกประการ

2) การสงเคราะห DNA สายใหม 2 สาย สายหนงจะสรางตอเนองกนเปนเสนยาว เรยกวา ลดดง

สแตรนด (leading strand) สวนอกสายหนงเปนพอลเพปไทดสายสน ๆ เรยกวา แลกกงสแตรนด (lagging

strand) โดยมเอนไซมไลเกส (ligase) ทาหนาทเชอมตอใหเปนสายยาว


69

ความร

1) การสงเคราะห DNA 2) การควบคมลกษณะทางพนธกรรมของ DNA





1) สบคนขอมล อภปราย และอธบายกระบวนการจาลอง DNA

2) สบคนขอมล อภปราย การควบคมลกษณะทางพนธกรรมของ DNA








1) ครทบทวนความรเดมของนกเรยนเกยวกบโครงสรางของ DNA และชนดของนวคลโอไทด

เพอนาไปสการเรยนร เรอง สมบตของสารพนธกรรม



1) ครตงคาถามถามนกเรยน ดงน

- DNA ของสงมชวตถายทอดจากรนหนงไปยงอกรนหนงไดอยางไร (เมอมการแบงเซลล ทาใหม

การจาลอง DNA เพมปรมาณเปน 2 ชด โดยถายทอด DNA ชดหนงใหลกรนตอไป)

- DNA ในรนพอแมและ DNA ในรนลกจาเปนตองเหมอนกนหรอไม เพราะอะไร (DNA รนพอแม

จาเปนตองเหมอน DNA ลก จงจะสามารถถายทอดลกษณะทางพนธกรรมตอไปได)

- การท DNA ของรนลกจะเหมอนกบ DNA ในรนพอแมนนเกดขนไดอยางไร (การจาลอง DNA)

2) ครนาเสนอ PowerPoint ใหนกเรยนดการจาลอง DNA จากการศกษาของวอตสนและครก โดย

ตงคาถามถามนกเรยน ดงน

- การสงเคราะห DNA มสงจาเปนอะไรบาง

- การสงเคราะห DNA มขนตอนอยางไร

- ลาดบเบสของ DNA ในแตละโมเลกลเปนอยางไร

70

3) ใหนกเรยนศกษาการจาลอง DNA จากการศกษาของวอตสนและครก ในหนงสอเรยน รายวชา

เพมเตม ชววทยา เลม 4 หนา 61-62 โดยนกเรยนควรไดขอสรปรวมกนวา

- การสงเคราะห DNA จาเปนตองมเอนไซม DNA พอลเมอรเรส ซงทาหนาทเชอมนวคลโอไทดให

เปนพอลนวคลโอไทดสายยาว โดยนวคลโอไทดม 4 ชนด คอ นวคลโอไทดทมเบส A T C G และม DNA

เปนสายแมแบบ

- ขนตอนการสงเคราะห DNA ประกอบดวย

* พอลนวคลโอไทด 2 สายของ DNA คลายเกลยว พนธะไฮโดรเจนทยดระหวางคเบสของทง 2

สายจะสลายไป ทาใหพอลนวคลโอไทดทง 2 สายแยกออกจากกน

* พอลนวคลโอไทดแตละสายทาหนาทเปนสายแมแบบ เพอสงเคราะหพอลนวคลโอไทดสายใหม

โดยเอนไซม DNA พอลเมอรเรสนานวคลโอไทดอสระเขาจบกบนวคลโอไทดของสายแมแบบทมเบสคสม

กน คอ เบส A จบคกบ T และเบส C จบคกบ G

* นวคลโอไทดของพอลนวคลโอไทดสายใหมจะเขาคกบนวคลโอไทดของสายแมแบบดวยพนธะ

ไฮโดรเจน

- การสงเคราะห DNA ทาใหมการเพมโมเลกลของ DNA จาก 1 เปน 2 โมเลกล โดย DNA แตละ

โมเลกลมพอลนวคลโอไทดสายเดม 1 สายและสายใหม 1 สาย การจาลอง DNA จงเปนแบบกงอนรกษ

4) ครนาเสนอ power point ใหนกเรยนดการศกษาของอารเธอร คอนเบรก ทสงเคราะหโมเลกล

ของ DNA ในหลอดทดลอง โดยเนนใหนกเรยนเขาใจหนาทของเอนไซม DNA พอลเมอรเรสทเปนตวเชอม

นวคลโอไทดแตละนวคลโอไทดใหเขากนจนเปนสายยาว แลวใหนกเรยนศกษาผลการทดลองของคอนเบรก

ในตารางท 16.4 ในหนงสอเรยนรายวชาเพมเตม ชววทยา เลม 4 หนา 63 เพอใหนกเรยนเปรยบเทยบ

อตราสวนของเบสใน DNA ทสงเคราะหไดกบ DNA แมแบบ ซงนกเรยนควรไดขอสรปรวมกนวา

อตราสวนของ A+T / C+G ใน DNA ทสงเคราะหไดกบอตราสวนของ A+T / C+G ใน DNA แมเบบ ม

อตราสวนใกลเคยงกน จงเปนไปไดวา DNA ทสงเคราะหไดนาจะประกอบดวยจานวนนวคลโอไทด

ใกลเคยงกบ DNA แมแบบ และมโครงสรางคลายกบ DNA แมแบบ

5) ครนาเสนอ power point การสงเคราะห DNA โดยตงคาถามถามนกเรยนวา การสงเคราะห

DNA สายใหมทง 2 สายเหมอนหรอแตกตางกนอยางไร แลวใหนกเรยนศกษาการสงเคราะห DNA ใน

หนงสอเรยนรายวชาเพมเตม ชววทยา เลม 4 หนา 63-64 ซงนกเรยนควรไดขอสรปรวมกนวา

- DNA เกลยวคจะคลายเกลยวออกจากกน DNA แมแบบ 2 สายทแยกออกจากกนมทศทางจาก

ปลาย 5’ ไปยงปลาย 3’ สวนทางกน

- DNA สายทมปลาย 3’ ไปยงปลาย 5’ จะเปนแมแบบในการสราง DNA สายใหมจากทศทาง 5’

ไปยง 3’ อยางตอเนองเปนสายยาว DNA สายใหมนเรยกวา ลดดงสแตรนดใหเปนสายยาว

71

- DNA อกสายหนงทมปลาย 5’ ไปยงปลาย 3’ ไมสามารถเปนแมแบบเพอสรางสาย DNA จาก

ทศทางจากปลาย 3’ ไปยงปลาย 5’ ไดอยางตอเนอง การสราง DNA สายใหมจงเปนการสรางสายสน ๆ

ทศทางจากปลาย 5’ ไปยงปลาย 3’ และจะมเอนไซมไลเกสเชอม DNA สายใหมทเปนสายสน ๆ เขาดวยกน

เปนสายยาว เรยกวา แลกกงสแตรนด

6) ครอธบายใหนกเรยนเขาใจวา โครงสรางของ DNA ประกอบดวยพอลนวคลโอไทด 2 สาย ทม

ความยาวหลายลานคเบส การเรยงลาดบเบสมความแตกตางกนหลายแบบ ทาให DNA แตละโมเลกลม

ความแตกตางกนทลาดบและจานวนของคเบส ทงทมเบสเพยง 4 ชนด คอ A T C และ G แลวถามคาถาม

นกเรยนวา ลาดบเบสใน DNA เกยวของกบการแสดงออกทางพนธกรรมหรอไม อยางไร นกเรยนรวมกน

อภปรายคาตอบของคาถาม โดยครยงไมเฉลยคาตอบทถกตอง

7) ครนาเสนอ power point การศกษาของอนแกรมเกยวกบโรคโลหตจางชนดซกเคลเซลล โดย

อธบายใหนกเรยนเขาใจวาการเปลยนแปลงของ DNA ทาใหการสงเคราะหโปรตนฮโมโกลบนผดปกต คอ

ลาดบของกรดอะมโนสวนหนงในสายบตาของโมเลกลฮโมโกลบนตางไปจากปกต ทาใหเซลลเมดเลอดแดง

มลกษณะเปนรปเคยว นาออกซเจนไดนอยลง เกดเปนโรคโลหตจางชนดซกเคลเซลลได แสดงวาลาดบเบส

บน DNA ทาหนาทควบคมลกษณะทางพนธกรรมของสงมชวต โดยเมอลาดบเบสของ DNA เปลยนแปลง

จะมผลตอการสงเคราะหโปรตน ทาใหลกษณะทางพนธกรรมเปลยนแปลงไปดวย



- เอนไซมททาหนาทเชอมตอ DNA สายสน ๆ ใหเปนสายเดยวกนคอ (เอนไซมไลเกส)

- เพราะเหตใดการสราง DNA สายใหมจงตองมทศทางจากปลาย 5‘ไปยงปลาย 3’ เสมอ (เพราะ

DNA พอลเมอเรสจะทางานโดยทาหนาทเชอมนวคลโอไทดใหตอกนเปนสายยาวจากปลาย 5’ ไปยงปลาย

3’)

- การจาลอง DNA แบบกงอนรกษคออะไร (การทาใหมการเพมโมเลกลของ DNA จาก 1 โมเลกล

เปน 2 โมเลกล โดย DNA แตละโมเลกลมพอลนวคลโอไทดสายเดม 1 สาย และสายใหม 1 สาย)


ส อ

1) PowerPoint ประกอบการเรยนร เรอง สมบตของสารพนธกรรม (1)






72



- การสงเคราะห DNA

-การควบคมลกษณะ

ทางพนธกรรมของ DNA

- สมด















6/2)











(ว 8.1 ม. 6/1)

- สมด









73













………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………


………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………


………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………


………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

(………………………………………………….)


74





แผนการเรยนรท 14 เรอง สมบตของสารพนธกรรม (2) เวลา 2 ชวโมง













(ว 1.2 ม. 6/2)





1) การสงเคราะหโปรตนจาก DNA ม m-RNA ทาหนาทนารหสขอมลทางพนธกรรมจาก DNA ใน

นวเคลยสมายงไรโบโซมในไซโทพลาซมเพอใหสงเคราะหโปรตน เรยกกระบวนการถอดรหส DNA ใหเปน

สาย m-RNA วา การถอดรหสหรอทรานสครปชน (transcription)

2) การเรยงลาดบของนวคลโอไทดชนดตาง ๆ ของ mRNA ทม DNA เปนแมแบบ จะเปนตว

กาหนดการเรยงลาดบของกรดอะมโนทใชในการสงเคราะหโปรตนทเรยกวา รหสพนธกรรม (genetic

code)

75

3) กระบวนการแปลรหส (translation) เกดขนโดย tRNA ททาหนาทนากรดอะมโนมาเรยงตอกน

ตามรหสพนธกรรมของ mRNA ไดเปนสายพอลเพปไทดทสมบรณ กลายเปนโปรตนทมความเหมาะสมและ

พรอมทางานไดตอไป


ความร

1) การสงเคราะห mRNA จาก DNA แมแบบ 2) รหสพนธกรรม

3) การสงเคราะหโปรตนทไรโบโซม





1) สบคนขอมล อภปราย และอธบายกระบวนการสงเคราะหโปรตน

2) สบคนขอมล วเคราะห อภปราย เปรยบเทยบ และสรปการสงเคราะห DNA กบการสงเคราะห

mRNA

3) วเคราะห อภปราย และเปรยบเทยบการสงเคราะหโปรตนของโพรคารโอตและยคารโอต








1) ครทบทวนความรเดมของนกเรยนเกยวกบโครงสรางของ DNA ทนกเรยนไดเรยนรมาแลว แลว

อธบายวากรดนวคลอกทอยในเซลลมทง DNA และ RNA ซงมลกษณะแตกตางกน

2) ครนาเสนอ PowerPoint แสดงโครงสรางของ DNA และ RNA แลวตงคาถามถามนกเรยน ดงน

- RNA มโครงสรางแตกตางจาก DNA อยางไร

3) นกเรยนรวมกนอภปรายคาตอบของคาถาม ในรปแบบของตารางเปรยบเทยบ โดยควรได

ขอสรปรวมกน ดงน เพอเชอมโยงไปสการเรยนร เรอง สมบตของสารพนธกรรม (2)

ขอเปรยบเทยบ DNA RNA

จานวนพอลนวคลโอไทด 2 สาย 1 สาย

โครงสราง บดเปนเกลยว ไมบดเปนเกลยว

76

ชนดของเบส อะดนน กวานน ไทมน

และไซโทซน

อะดนน กวานน ยราซล

และไซโทซน

ชนดของนาตาล ดออกซไรโบส ไรโบส



1) ครนาเสนอ PowerPoint แสดงตาแหนงทอยของ DNA ในนวเคลยส แลวอธบายใหนกเรยน

เขาใจวา DNA อยในนวเคลยส แตเอนโดพลาสมกเรตคลมแบบผวขรขระ ซงมไรโบโซมททาหนาท

สงเคราะหโปรตนอยในไซโทพลาซม แลวตงคาถามถามนกเรยนดงน

- DNA สามารถควบคมการสงเคราะหโปรตนในไซโทพลาซมไดอยางไร

- เปนไปไดหรอไมวา DNA สงสารบางอยางออกมาเพอควบคมการสงเคราะหโปรตนในไซโทพลา

ซม

- สารท DNA สงออกมานน คออะไร รบคาสงจาก DNA ไดอยางไร และมกระบวนการสงเคราะห

โปรตนไดอยางไร

2) นกเรยนรวมกนอภปรายคาตอบของคาถาม โดยใหสบคนขอมลสมมตฐานของจาคอปและ

โมนอด จากการสบคนขอมล นกเรยนควรไดขอสรปรวมกนวา mRNA เปนสารตวกลางทนาขอมลทาง

พนธกรรมจาก DNA เกยวกบการสงเคราะหโปรตนมายงไรโบโซมทอยในไซโทพลาซม ซงเปนบรเวณทม

การสงเคราะหโปรตน แลวครสรปใหนกเรยนเขาใจรวมกนวากระบวนการสงเคราะหโปรตนประกอบดวย

ขนตอน 2 ขนตอน คอ การสงเคราะห RNA จาก DNA และการสงเคราะหโปรตนในไรโบโซม

3) ครอธบายใหนกเรยนเขาใจวา การสงเคราะห mRNA จาก DNA แมแบบจะคลายกบการจาลอง

DNA แตการสงเคราะห mRNA จะใช DNA เพยงสายเดยวเปนแมแบบ แลวตงคาถามถามนกเรยนดงน

- การสงเคราะห mRNA มขนตอนอยางไรบาง

- RNA พอลเมอรเรสมบทบาทอยางไรในการสงเคราะห mRNA

- กระบวนการสงเคราะห mRNA จาก DNA แมแบบ เรยกวากระบวนการอะไร

นกเรยนรวมกนอภปรายคาตอบของคาถาม โดยครยงไมเฉลยคาตอบทถกตอง

4) ครนาเสนอ PowerPoint การสงเคราะห mRNA ขนเรมตน ขนการตอสายยาว และขนสนสด

โดยนกเรยนควรไดขอสรปรวมกนดงน

- เอนไซม RNA พอลเมอรเรสจะไปจบกบ DNA บรเวณทจะสงเคราะห mRNA

- DNA 2 สายคลายเกลยวออกจากกน โดยม DNA สายหนงเปนแมแบบ

77

- นวคลโอไทดทมเบสคสมจะเขาไปจบกบเบสของสายแมแบบ โดยนวคลโอไทดทมเบสคสมจะ

เชอมตอกนเปนสายยาวมทศทางจากปลาย 5’ ไปยงปลาย 3’ ซงสลบทศทางกบสาย DNA แมแบบ จนได

mRNA

- mRNA แยกออกจาก DNA ไปยงไรโบโซม เพอสงเคราะหโปรตนตอไป

5) ครสรปใหนกเรยนเขาใจรวมกนวา RNA พอลเมอเรสมบทบาทในการสงเคราะห mRNA คอ ทา

ใหพอลนวคลโอไทดทง 2 สายแยกออกจากกน และเชอมนวคลโอไทดตอกนเปนสาย mRNA โดยทศทาง

การสงเคราะห mRNA จะสงเคราะหจากปลาย 5’ ไปยงปลาย 3’ เรยกกระบวนการสงเคราะห mRNA นวา

การถอดรหส (transcription)

6) ครใหนกเรยนเปรยบเทยบกระบวนการสงเคราะห DNA และกระบวนการสงเคราะห mRNA ใน

รปแบบของตาราง ซงนกเรยนควรไดขอสรปรวมกน ดงน

กระบวนการสงเคราะห DNA กระบวนการสงเคราะห mRNA

1.ใชพอลนวคลโอไทดเปนแมแบบทง 2 สาย

2.ใชเอนไซมพอลเมอรเรสในการสงเคราะห

3.ใชดออกซไรโบนวคลโอไทดทประกอบดวยเบส 4

ชนด คอ A T C G

4.ผลผลตได DNA สายใหม 2 สาย

1.ใชพอลนวคลโอไทดทเปนแมแบบสายเดยว

2.ใชเอนไซม RNA พอลเมอเรสในการสงเคราะห

3.ใชไรโบนวคลโอไทดทประกอบดวยเบส 4 ชนด คอ

A U C G

4.ผลผลตได mRNA สายเดยว

7) ครนาเสนอ PowerPoint ภาพจาลอง RNA ชนดตางๆ แลวอธบายใหนกเรยนเขาใจวา นอกจาก

mRNA ททาหนาทนารหสการสรางโปรตนจาก DNA ไปยงไรโบโซมแลวยงม RNA อก 2 ชนด ซงเกดอยใน

นวเคลยสเหมอนกน คอ tRNA ททาหนาทนากรดอะมโนทสอดคลองกบรหสการสรางโปรตนบนสาย

mRNA มาตอกนเปนสายพอลเพปไทด และ rRNA ทเปนองคประกอบของไรโบโซม ซงทาหนาทใน

กระบวนการสงเคราะหโปรตนอกดวย

8) ครเนนใหนกเรยนเขาใจวาลาดบนวคลโอไทดในสาย DNA และ RNA เรยกวา ลาดบเบส โดย

ลาดบเบสของ DNA จะกาหนดลาดบเบสของ mRNA และลาดบเบสของ mRNA จะกาหนดชนดและการ

เรยงตวของกรดอะมโน เพอสงเคราะหโปรตน ซงเรยกวา รหสพนธกรรม (genetic code

9) ครใหนกเรยนแบงกลม เพอหาวาถารหสพนธกรรม 1 รหส ประกอบดวย 2 นวคลโอไทด จะได

รหสพนธกรรมกรหส นกเรยนรวมกนอภปรายและออกแบบรหสพนธกรรม โดยครทาหนาทสรปผลการ

อภปราย โดยไดขอสรปรวมกน ดงน

AA AT AC AG

CC CA CT CG

78

GG GA GT GC

TT TA TC TG

ถา 1 รหสพนธกรรมประกอบดวยเบส 2 โมเลกลเรยงกน เปนรหสของกรดอะมโน 1 ชนด จะ

จดเรยงได 42 = 16 รหส ซงไมเพยงพอตอกรดอะมโนทง 20 ชนด แลวครอธบายใหนกเรยนฟงวา

ถารหสพนธกรรม 1 รหส ประกอบดวย 3 นวคลโอไทด จะได รหส 43 = 64 รหส ซงเพยงพอตอ

จานวนกรดอะมโน โดยเรยกรหสพนธกรรม 1 รหสทประกอบดวย 3 นวคลโอไทดนวา โคดอน (codon)

10) ครนาเสนอ PowerPoint แสดงรหสพนธกรรมทง 64 รหสในรปแบบของตาราง แลวถาม

คาถามนกเรยน ดงน

- รหสพนธกรรมกรหสทกาหนดกรดอะมโน 20 ชนด

- รหสใดบางทไมกาหนดกรดอะมโน

นกเรยนรวมกนอภปรายคาตอบ โดยไดขอสรปรวมกนวา รหสพนธกรรมทกาหนดกรดอะมโน 20

ชนด มเพยง 61 รหสเทานนทกาหนดกรดอะมโนในกระบวนการสงเคราะหโปรตน สวนรหสพนธกรรมอก 3

รหส ไดแก UAA UAG และ UGA จะไมกาหนดกรดอะมโน แตเปนรหสหยดการสงเคราะหโปรตน

11) ครนาเสนอ PowerPoint แสดงกระบวนการสงเคราะหโปรตนทไรโบโซม ใหนกเรยนรวมกน

อภปรายและสรปขนตอนการสงเคราะหโปรตนอกครงหนง แลวตงคาถามถามนกเรยนดงน

- สาย mRNA 1 สาย สามารถสงเคราะหพอลเพปไทดพรอมกนไดหลายสายหรอไม (การ

สงเคราะหพอลเพปไทดสามารถเกดขนพรอมกนไดหลายสายพรอมกน โดยไรโบโซมจะมาเกาะกบ mRNA

ไดหลาย ๆ ไรโบโซม เรยก mRNA ทเกดนวาพอลไรโบโซมหรอพอลโซม)

- สงทใชในกระบวนการสงเคราะหโปรตนมอะไรบาง (DNA mRNA tRNA ไรโบโซม กรดอะมโน

และเอนไซม)

- tRNA มบทบาทอยางไรในการสงเคราะหโปรตน (tRNA จะนากรดอะมโนทตรงกบโคดอนของ

mRNA)

- การสงเคราะหโปรตนของโพรคารโอตแตกตางจากยคารโอตหรอไม อยางไร (การสงเคราะห

โปรตนของโพรคารโอตทงกระบวนการถอดรหสและการแปลรหสเกดในไซโทพลาซมเพราะไมมเยอหม

นวเคลยส สวนยคารโอตการถอดรหสเกดในนวเคลยส แตการแปลรหสเกดในไซโทพลาซม)

12) ครใหนกเรยนเชอมโยงความรทไดเรยนรมาแลวกบความรเดม วา DNA ทาหนาทสงเคราะห

โปรตน แลวโปรตนทสรางขนนไปทาหนาทอะไรบาง นกเรยนรวมกนตอบคาถามซงสามารถตอบได

หลากหลาย เชน โปรตนเฮโมโกลบนชวยขนสงออกซเจน โปรตนทเปนเอนไซมหรอฮอรโมนตาง ๆ และคลอ

ลาเจนและเคอราทนทเปนโปรตนในผวหนงและขน เปนตน



79

- ถาโคดอนของ mRNA โมเลกลหนงมลาดบเบสดงน 5’ A U G C A C G G G U A U A U C U A

A 3’ จงบอกลาดบเบสของแอนตโคดอนของ tRNA โดยเรยงลาดบแอนตโคดอนของ tRNA ทจะเขาจบสาย

mRNA และลาดบของกรดอะมโนในสายพอลเพปไทด (ลาดบเบสของแอนตโคดอน tRNA คอ UAC GUG

CCC AUA UAG สวน UAA เปนโคดอนของรหสหยด จงไมมลาดบเบสทเปนแอนตโคดอน และลาดบของ

กรดอะมโนในสายพอลนวคลโอไทด คอ Met His Gly Try Ile สวนรหสUAA เปนรหสหยดการสงเคราะห

โปรตน)

- พอลเพปไทดสายหนงมลาดบกรดอะมโน ดงน Met-Pro-Lys-Val จงบอกลาดบเบสทอาจเปนไป

ไดของ mRNA ทสรางพอลเพปไทดสายน (เชน 5’ AUG CCA AAA GUG 3’)



- ในการสงเคราะห mRNA มทศทางจากปลาย 5’ ไปยงปลาย 3’ หรอจากปลาย 3’ ไปยงปลาย 5’

- RNA polymerase มบทบาทอยางไรในการสงเคราะห mRNA

- ถาลาดบ DNA แมแบบมลาดบเบส 3’ T A C G G C A T A T C G A 5’ ลาดบเบสของ mRNA ท

สงเคราะหไดจะเปนอยางไร

- mRNA tRNA และ rRNA แตละชนดมหนาทเกยวของกบกระบวนการสงเคราะหโปรตนอยางไร




ส อ

1) PowerPoint ประกอบการเรยนร เรอง สมบตของสารพนธกรรม (2)







- การสงเคราะห mRNA

จาก DNA แมแบบ

- รหสพนธกรรม

- การสงเคราะหโปรตนท

ไรโบโซม

- สมด



point)





ถกตอง

80













6/2)











(ว 8.1 ม. 6/1)

- สมด



point)





ถกตอง














81





………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………


………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………


………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………


………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

(………………………………………………….)


82





แผนการเรยนรท 15 เรอง มวเทชน เวลา 2 ชวโมง













(ว 1.2 ม. 6/2)





1) มวเทชน (mutation) เปนการเปลยนแปลงลาดบและจานวนของเบสใน DNA โดยเปนการ

เปลยนแปลงทเกดกบโครโมโซมซงมผลทาใหลกษณะหรอฟโนไทปของสงมชวตเปลยนไปและสามารถ

ถายทอดลกษณะไปยงรนตอ ๆ ไปได

2) การเกดมวเทชนอาจเปนการเกดมวเทชนเฉพาะจด ซงประกอบดวย การแทนทคเบส และการ

เพมขนหรอขาดหายของนวคลโอไทด

3) ความผดปกตทเกดจากมวเทชน เชน กลมอาการครดชาต กลมอาการดาวน กลมอาการพาทว

ซนโดรม และกลมอาการเทอรเนอรซนโดรม

83


ความร

1) การเกดมวเทชนแบบการแทนทคเบส

2) การเกดมวเทชนแบบการเพมขนหรอการขาดหายของนวคลโอไทด

3) อาการทเกดจากความผดปกตของโครโมโซม





1) อธบายความหมายของมวเทชนและยกตวอยาง

2) สบคนขอมล อภปราย และอธบายสาเหตและผลของการเกดมวเทชนเฉพาะจดและมวเทชน

ระดบโครโมโซม








ครสนทนากบนกเรยนและนาเสนอ power point เกยวกบลกษณะคนทผดปกตทเกดจาก

พนธกรรม เชน ลกษณะผวเผอก และกลมอาการดาวนซนโดรม โดยใหนกเรยนรวมกนอภปรายถงลกษณะ

ทผดปกตดงกลาว โดยนกเรยนควรไดขอสรปรวมกนวา ลกษณะทเปลยนแปลงไปเกดจากการเปลยนแปลง

ของ DNA และโครโมโซม ซงเปนลกษณะทถายทอดทางพนธกรรมได



1) ครทบทวนความรเดมของนกเรยนทไดเรยนรมาแลว โดยนาเสนอ power point แสดงโครงสราง

ลาดบกรดอะมโนของเซลลเมลดเลอดแดงทผดปกตกบเซลลเมดเลอดแดงชนดซกเคลเซลล ทไดจาก

การศกษาของอนแกรม แลวถามคาถามนกเรยนวา

- โครงสรางกรดอะมโนของเซลลเมดเลอดแดงชนดซกเคลเซลลแตกตางจากเซลลเมดเลอดแดงของ

คนปกตอยางไร (ลาดบกรดอะมโนสวนหนงในสายบตาของโมเลกลฮโมโกลบนของคนปกตเปนกรดกลตา

มก สวนคนทเปนโรคโลหตจางชนดซกเคลเซลลเปนวาลน)

84

2) ครนาเสนอ power point แสดงการเกดมวเทชนเฉพาะจดแบบการแทนทคเบสทเปนสาเหตทา

ใหเกดโรคโลหตจางชนดซกเคลเซลล แลวอธบายใหนกเรยนเขาใจวา การทกรดกลตามกเปลยนแปลงไป

อาจเกดจากความผดพลาดขณะท DNA จาลองตวเอง ดงนนเมอ DNA ทสงเคราะหมาไดถายทอดรหสให

mRNA การแปลรหสจาก mRNA จงไดกรดอะมโนทแตกตางไปจากเดม การเกดมวเทชนเฉพาะจดแบบการ

แทนทคเบสในคนทเปนโรคโลหตจางชนดซกเคลเซลลจะมรหสพนธกรรมทเปลยนจาก CTC เปน CAC ทา

ใหกรดอะมโนเปลยนจากกรดกลตามกเปนวาลน แลวถามคาถามดงน

- กรดกลตามกในสายบตาของโมเลกลฮโมโกลบนเปลยนเปนวาลนไดอยางไร (ในการเกดโรคโลหต

จางชนดซกเคลเซลลนนน เปนการเกดมวเทชนเฉพาะจด)

- การเปลยนแปลงของเบสในดเอนเอเปนอยางไร (ในการจาลอง DNA ครงแรก มทการจบคเบส

ผดค เบส G ควรจะจบคกบเบส C แตไปจบคกบเบส T แทน และเมอสายพอลเพปไทดทมเบส T นไป

สรางพอลนวคลโอไทดสายใหม เบส T จะไปจบคกบเบส A ทาใหลาดบของเบสในสาย DNA เปลยนแปลง

ไป)

3) ครอธบายเพมเตมถงสาเหตของการเกดมวเทชนเฉพาะจดวา เกดขนไดหลายสาเหต เชน

เชน จากรงสอลตราไวโอเลต สารเคมบางอยาง เชน สารอะฟลาทอกซน ซงมผลทาให DNA หรอยน

เปลยนแปลงไดหลายลกษณะ การเปลยนแปลงจะกอใหเกดผลตอลกหลาน ถาบรเวณทเกดมวเทชนนน

ถายทอดไปยงรนตอไปได แลวถามคาถามนกเรยนดงน

- ถา DNA ทเปนแมแบบในการสราง mRNA ทมลาดบเบสเปน CUU UCU ACA AAA เกดมวเท

ชนเฉพาะจดททาใหสาย mRNA มลาดบเบสเปน UUU UCU ACA AAA จะมผลอยางไรในระดบพอลเพป

ไทดและลกษณะของสงมชวต (ทาใหกรดอะมโนในบรเวณมวเทชน คอ CUU ทเปนรหสพนธกรรมของ

กรดอะมโนลวซนเปลยนเปน UU ซงเปนรหสพนธกรรมอะมโนฟนลอะลานน ทาใหลาดบกรดอะมโน

เปลยนแปลงไปอาจมผลตอลกษณะของสงมชวต)

- การเกดมวเทชนแบบการแทนทคเบสทาใหเกดผลเสยเสมอไปหรอไม เพราะเหตใด (ไมเสมอไป

เพราะถาการแทนทคเบสนนเปนรหสทกาหนดกรดอะมโนชนดเดยวกน)

5) ครนาเสนอ power point เกยวกบการเกดเฟรมชฟทมวเทชน แลวอธบายใหนกเรยนเขาใจวา

การเกดมวเทชนลกษณะนเปนการเพมขนหรอขาดหายไปของคนวคลโอไทดในบางตาแหนงของยน ซงจะ

แตกตางจากการเกดมวเทชนแบบการแทนทคเบส ดงน

การแทนทคเบส เฟรมชฟทมวเทชน

มการเปลยนแปลงแทนทคเบสในสายพอลนวคลโอ

ไทดของ DNA เชน A-T ถกแทนทดวย G-C

มการเพมขนหรอขาดหายของ 1 นวคลโอไทดหรอ

มากกวาในสายพอลนวคลโอไทดของ DNA

มผลทาใหเปลยนแปลงเฉพาะบรเวณรหสพนธกรรม มผลทาใหรหสพนธกรรมเปลยนแปลงไปจากเดม

85

แตไมทาใหรหสพนธกรรมอน ๆ เปลยนแปลง ลาดบและชนดของกรดอะมโนหลงจากนจะ

เปลยนแปลงไปดวย

อาจมผลหรอไมมผลตอลกษณะของสงมชวตกได

คอ

- ถาเกดการแทนทคเบสในรหสพนธกรรม

รหสเดยวกนอาจจะไมมผลตอการเปลยนแปลงชนด

กรดอะมโน จงไมมผลตอลกษณะทางพนธกรรม

- ถาทาใหชนดของกรดอะมโนเปลยนไป

โปรตนจะเปลยนไปดวย จะมผลตอการแสงด

ลกษณะของสงมชวต

สมบตของพอลนวคลโอไทดหรอโปรตนทไดจากการ

สงเคราะหโปรตนจะแตกตางไปจากปกต และมผล

ตอลกษณะของสงมชวต

6) ครเนนใหนกเรยนเขาใจวา มวเทชนเกดไดทงในเซลลรางกายและเซลลสบพนธ โดยถามวเทชน

เกดขนในเซลลสบพนธจะสามารถถายทอดไปสลกหลานได ซงในปจจบนการเกดมวเทชนจากมนษยม

อตราสงกวาทเกดโดยธรรมชาต โดยสงทกอใหเกดการกลายหรอมวเทชน ไดแก รงส ความรอน และ

สารเคมเแลวถามคาถามนกเรยน ดงน

- ถาเกดการเพมขนหรอขาดหายของ 3 นวคลโอไทดทเปนโคดอน จะเกดความผดปกตอยางไร

(ชนดของกรดอะมโนในบรเวณดงกลาวเปลยนแปลงไป ถาเกดลกษณะเชนน 1-2 นวคลโอไทด มกจะมผล

ตอการเปลยนแปลงในการทางานของพอลเพปไทด)

- การเกดมวเทชนเฉพาะจดทเกดภายในเซลล สามารถสงเกตดวยกลองจลทรรศนไดหรอไม (ไมได

เพราะการเกดมวเทชนเฉพาะจดเปนการเกดในระดบยน ซงตองตรวจสอบดวยวธการหาลาดบเบส)

7) ครอธบายเกยวกบการเกดมวเทชนระดบโครงสรางของโครโมโซม โดยนกเรยนควรไดขอสรป

รวมกนวา การเกดมวเทชนระดบโครโมโซมม 2 แบบ ดงน

- การเปลยนแปลงดานโครงสรางของโครโมโซม ครนาเสนอ power point เกยวกบการ

เปลยนแปลงโครงสรางของโครโมโซม แลวอธบายใหนกเรยนฟงวา เกดจากความผดปกตในการแบงเซลล

แบบไมโอซส รงสตาง ๆ หรอสารเคม ทาใหบางสวนของโครโมโซมขาดหายไป แลวกลบมาตอใหมแตกลบ

หวกลบหาง ทาใหยนสลบกน หรอทาใหโครโมโซมเกนมาจากปกต หรอทาใหเกดการแลกเปลยนชนสวน

ของโครโมโซมตางคกน จากการเปลยนแปลงโครงสรางของโครโมโซม ทาใหจานวนของเบสและลาดบของ

เบสเปลยนแปลงไป ทาใหรหสพนธกรรมและการสงเคราะหโปรตนเปลยนแปลงไป เกดการเปลยนแปลง

ของฟโนไทป ทาใหเกดโรคตาง ๆ เชน กลมอาการครดชาตแลวครนาเสนอ power point เกยวกบลกษณะ

อาการและคารโอไทปของกลมอาการครดชาต

86

- การเปลยนแปลงดานจานวนโครโมโซม มสาเหตมาจากการแบงเซลลแบบไมโอซสผดปกต คอ

เกดปรากฎการณนอนดสจงชน ครนาเสนอ power point แสดงการเกดนอนดสจงชนของออโตโซมเมอแบง

เซลลแบบไมโอซส แลวอธบายใหนกเรยนฟงวา ปรากฎการณนอนดสจงชน เกดจากฮอรมอโลกสโครโมโซม

ไมแยกออกจากกนในระยะแอนนาเฟส I หรอโครมาทดไมแยกออกจากกนในระยะแอนนาเฟส II ทาให

โครโมโซมหรอโครมาทดเคลอนยายไปยงขวของเซลล เซลลสบพนธทไดจงมจานวนโครโมโซมขาดหรอเกน

กวาปกต พบไดทงในออโตโซมและโครโมโซมเพศ ทาใหเกดโรคตาง ๆ เชน กลมอาการดาวน กลมอาการ

เทอรเนอรซนโดรม แลวครนาเสนอ power point เกยวกบลกษณะอาการและคารโอไทปของกลมอาการ

ดาวน

8) ครตงคาถามถามนกเรยนดงน

- ลกษณะของกลมอาการครดชาตแตกตางจากกลมอาการดาวนอยางไรบาง (กลมอาการคดชาต

มลกษณะผดปกต คอ ศรษะเลก ใบหนากลม ตาเลกอยหางกนและเฉยง ดงจมกแบน ใบหอยตากวาปกต

เสนสายเสยงผดปกต ทาใหเสยงเลกแหลมคลายเสยงรองของแมว ปญญาออน และอาจมชวตอยไดจน

เปนผใหญ สวนกลมอาการดาวนมลกษณะผดปกต คอ รปรางเตย ตาหาง หางตาชขน ลนโตคบปาก คอ

สนกวาง นวมอและนวเทาสน ลายนวมอผดปกต และปญญาออน)

- คารโอไทปของกลมอาการครดชาต เกดจากความผดปกตของโครโมโซมคใด และจานวน

โครโมโซมเปลยนแปลงไปหรอไม (แขนขางสนของโครโมโซมคท 5 ขาดหายไป จานวนโครโมโซมไม

เปลยนแปลง)

9) ครใหนกเรยนศกษาตารางแสดงกลมอาการทเกดจากการเปลยนแปลงจานวนโครโมโซมในคน

ในหนงสอเรยน รายวชาเพมเตมชววทยา เลม 4 หนา 89 แลวอธบายเพมเตมใหนกเรยนฟงวา การทจานวน

โครโมโซมขาดหรอเกนเปนชด เรยกวา พอลพลอยด มกพบในพชและมประโยชนมาก เชน ขาวโพดพนธ 4n

มวตามนสงกวาพนธ 2n แตถาพบในสตว โดยเฉพาะสตวทเลยงลกดวยนานมมกจะเกดผลเสยมากกวา

ผลด แลวถามคาถามนกเรยน ดงน

- เพราะเหตใดพชทเปนพอลพลอยดเลขคจงเปนหมน (ในกระบวนการแบงเซลลแบบไมโอซสเพอ

สรางเซลลสบพนธ ในระยะโพรเฟส I จะมโครโมโซมบางโครโมโซมทไมเปนฮอมอโลกสและเขาคกนไมได

จงมปญหาในการสรางเซลลสบพนธ)

- การเปลยนแปลงทเกดขนกบยนและโครโมโซมเกยวของกบการเกดววฒนาการของสงมชวต

อยางไร (บางลกษณะทเกดการเปลยนแปลงจานวนของยน ลาดบของยน หรอเปลยนแปลงโครงสรางของ

โครโมโซม อาจทาใหสงมชวตอยรอดไดมากขน รวมทงลกษณะทเกดมวเทชน ถามการถายทอดและถก

คดเลอกไวในธรรมชาตจะทาใหสงมชวตเกดววฒนาการได)


87

1) ครใหนกเรยนตอบคาถามทายบทท 16 ในหนงสอเรยน รายวชาเพมเตม ชววทยา เลม 4 ลงใน

สมด สงคร


คาถามทายบทท 16 หลงเลกเรยน


ส อ

1) PowerPoint ประกอบการเรยนร เรอง มวเทชน







- การเกดมวเทชนแบบ

การแทนทคเบส

- การเกดมวเทชนแบบ

การเพมขนหรอการขาด

หายของนวคลโอไทด

- อาการทเกดจากความ

ผดปกตของโครโมโซม

- สมด















- สมด


- การปฏบตกจกรรม

ทายบทท 16



- สามารถปฏบต

กจกรรมทายบทท 16 ได


88


(ว 1.2 ม. 6/2)











(ว 8.1 ม. 6/1)

















………………………………………………………………………………………………………………


………………………………………………………………………………………………………………


………………………………………………………………………………………………………………


………………………………………………………………………………………………………………

(………………………………………………….)


89




ชอหนวยการเรยนร พนธศาสตรและเทคโนโลยทาง DNA

แผนการเรยนรท 16 เรอง พนธวศวกรรม (1) เวลา 2 ชวโมง


มาตรฐาน ว 1.2 เขาใจกระบวนการและความสาคญของการถายทอดลกษณะทางพนธกรรม ววฒนาการของสงมชวต

ความหลากหลายทางชวภาพ การใชเทคโนโลยชวภาพทมผลกระทบตอมนษยและสงแวดลอม มกระบวนการ

สบเสาะหาความรและจตวทยาศาสตร สอสารสงทเรยนรและนาความรไปใชประโยชน

มาตรฐาน ว 8.1 ใชกระบวนการทางวทยาศาสตรและจตวทยาศาสตรในการสบเสาะหาความร การ

แกปญหา รวาปรากฏการณทางธรรมชาตทเกดขนสวนใหญมรปแบบทแนนอน สามารถอธบายและตรวจสอบ

ไดภายใตขอมลและเครองมอทมอยในชวงเวลานน ๆ เขาใจวาวทยาศาสตร เทคโนโลย สงคม และสงแวดลอม

มความเกยวของสมพนธกน


1) อธบายและสรปเกยวกบพนธวศวกรรม การโคลนยน การวเคราะหดเอนเอ และการศกษาจโนม

และการประยกตใชเทคโนโลยของดเอนเอ รวมทงความปลอดภยของเทคโนโลยทางดเอนเอ และมมมองทาง

สงคมและจรยธรรมได (ว 1.2 ม. 6/3)

2) ตงคาถามทอยบนพนฐานของความรและความเขาใจทางวทยาศาสตร หรอความสนใจ หรอจาก

ประเดนทเกดขนในขณะนน ทสามารถทาการสารวจตรวจสอบหรอศกษาคนควาไดอยางครอบคลมและเชอถอ

ได (ว 8.1 ม. 6/1)


เทคโนโลยทาง DNA เปนเทคโนโลยทางชวภาพแขนงหนง ซงนามาใชเพอทาใหสงมชวตหรอประกอบ

ของสงมชวตมสมบตตามตองการ ทาใหมนษยสามารถปรบแตงยนและเคลอนยายยนขามชนดของสงมชวต

อยางทวธการทางธรรมชาตไมสามารถทาได


ความร

ความหมายและความสาคญของเทคโนโลยชวภาพ





90

อภปรายและอธบายความหมายของเทคโนโลยทางชวภาพ








1) ใหนกเรยนทาแบบทดสอบกอนเรยน (pre-test) ดวยแบบวดผลสมฤทธทางการ

เรยนและแบบวดทกษะการลงความเหนจากขอมล เพอวดความรเดมของนกเรยน

2) ครนาเสนอ PowerPoint ใหนกเรยนดรปการเรองแสงของทางเดนอาหารลกนายงทเกดจาก

แบคทเรยเรองแสง แลวตงคาถามถามนกเรยนวา

- แบคทเรยเรองแสงไดอยางไร (เกดจากการนายนทสรางโปรตนเรองแสงสเขยวจากแมงกพรนตดตอ

เขาไปในแบคทเรย ทาใหแบคทเรยเรองแสงได)

3) ครอธบายเพมเตมวา จดประสงคงานวจยนเพอปรบปรงสายพนธของแบคทเรย ใหสามารถสราง

สารพษฆาลกนายงไดพรอมทงเรองแสง โดยในระยะแรกเปนการนายนทสรางสารพษมาใสในแบคทเรยทเปน

อาหารของลกนายง เมอใหลกนายงกนแบคทเรยชนดนเขาไป ลกนายงจะตาย ทาใหสามารถปองกนโรคทเกด

จากยงได แตวธนไมสามารถตดตามแบคทเรยทเขาสรางกายของลกนายง จงมการนายนทสรางโปรตนเรองแสง

จากแมงกระพรนมาใสไวในแบคทเรย ทาใหตดตามแบคทเรยไดจากการเรองแสงทงในทางเดนอาหารของ

ลกนายงและสงแวดลอม เพอเชอมโยงไปสการเรยนรเรอง พนธวศวกรรม (1)



1) ครนาเสนอ PowerPoint ใหนกเรยนดความหมายของเทคโนโลยชวภาพ โดยอธบายใหนกเรยน

เขาใจวา เทคโนโลยชวภาพ (biotechnology) คอ การใชประโยชนจากสงมชวตหรอระบบของสงมชวตเพอ

ผลตผลตภณฑทเปนประโยชนตอมนษย ซงเปนวธการทมการนามาใชประโยชนตงแตอดต โดยเทคโนโลยชวภาพมหลาย

แขนง เทคโนยชวภาพทมการตดแตงยนและเคลอนยายยนขามสงมชวตเพอสราง DNA ลกผสมจะ เรยกวา

เทคโนโลยทาง DNA

2) ครนาเสนอ PowerPoint ใหนกเรยนดเทคโนโลยชวภาพแบบดงเดม โดยอธบายใหนกเรยนเขาใจ

วามนษยเรมมการใชเทคโนโลยชวภาพมาตงแตในสมยอดต เชน การทานาปลา การทาปลารา การหมกจลทรย

เพอทาขนมปง และการผสมเทยม ซงในบทเรยนนจะกลาวถงเทคโนโลยทาง DNA ซงเปนเทคโนโลยชวภาพท

ทาใหมนษยสามารถปรบแตงยนและเคลอนยายยนขามสงมชวตได อยางทวธการทางธรรมชาตไมสามารถทา

ได

91

3) ครนาเสนอ PowerPoint ใหนกเรยนดเทคโนโลยชวภาพในปจจบน แลวตงคาถามถามนกเรยน

ดงน

- จากรปนกเรยนคดวาการนาเทคโนโลยทาง DNA มาผลตมะเขอเทศ ฝาย ขาว มะละกอ และ

ถวเหลอง จะทาใหพชเหลานมสมบตอยางไรบาง (มะเขอเทศ: มความทนทานตอโรคมากขน ชวยลดความ

เสยหายหรอการบอบชาขณะทาการขนสง มะละกอ: ตานทานโรคไวรสใบดางวงแหวนได และมจานวนเมลดท

นอยลง ถวเหลอง: สามารถทนทานตอสารเคมทปราบวชพชได ทาใหไดผลผลตถวเหลองทมจานวนมากขน

ฝาย: สามารถทจะสรางโปรตนทสามารถฆาหนอนทเปนศตรของฝายได ขาว: มลกษณะทดขน สามารถทนแลง

ทนเคมไดหรอมสารอาหารอยางบตาแคโรทนทเปนสารเรมตนของวตามน A ได)

4) ครอธบายใหนกเรยนเขาใจวา ในปจจบนมการนาเทคโนโลนทาง DNA ไปประยกตใชในดาน

อน ๆ มากมาย เชน ทางดานการเกษตร การแพทย หรอใชประโยชนทางสงคม เชน ใชในการตรวจสอบหา

หลกฐานของอาชญากรตางๆ ซงนกเรยนจะไดเรยนรในบทเรยนน



- เทคโนโลยทาง DNA คออะไร (เทคโนโลยชวภาพแขนงหนงททาใหมนษยสามารถปรบแตงยน

และเคลอนยายยนขามสงมชวตไดเพอสราง DNA ลกผสม)

- “เทคโนโลยทาง DNA ชวยพฒนาคณภาพชวตของมนษยใหดขน” นกเรยนเหนดวยกบคากลาวน

หรอไม (เหนดวย เชน การนาเทคโนโลยทางชวภาพมาใชในดานการเกษตร ทาใหไดผลตผลทางการเกษตรทด

ขน มนษยจงมอาหารเพยงพอตอการบรโภค)

- ตวอยางสงมชวตทเกดจากเทคโนโลยทาง DNA (มะเขอเทศ ฝาย มะละกอ และขาว)

2) ครใหนกเรยนรวมกนกาหนดหวขอดานพนธศาสตรและเทคโนโลยดเอนเอจานวน 10- 15 หวขอ

เพอนาไปคนหาขอมล และแสดงความคดเหนผานทางโซเชยลเนตเวรก เพอสงเสรมทกษะการลงความเหนจาก

ขอมล

3) แบงนกเรยนเปนกลม กลมละ 4-5 คน แลวใหตวแทนกลมจบสลากเลอกหวขอดานพนธศาสตร

และเทคโนโลยดเอนเอกลมละ 3 หวขอ โดยวธการสมอยางงาย


สอ

1) PowerPoint ประกอบการเรยนร เรอง พนธวศวกรรม (1)




92




-ความหมายและ

ความสาคญของ

เทคโนโลยชวภาพ

- สมด





-อธบายและสรปเกยวกบ

พนธวศวกรรม การโคลน

ยน การวเคราะหดเอนเอ

และการศกษาจโนม และ

การประยกตใช

เทคโนโลยของดเอนเอ

รวมทงความปลอดภย

ของเทคโนโลยทาง

ดเอนเอ และมมมองทาง

สงคมและจรยธรรมได (ว

1.2 ม. 6/3)











(ว 8.1 ม. 6/1)

- สมด

- แบบทดสอบกอนเรยน

(pre-test)

- สมด


-แบบวดผลสมฤทธ

ทางการเรยน

-แบบวดทกษะการลง

ความเหนจากขอมล




-สามารถทาแบบวด

ผลสมฤทธทางการเรยน

ในแบบทดสอบหลงเรยน

ไดคะแนนดกวา

แบบทดสอบกอนเรยน


ทกษะการลงความเหน

จากขอมลในแบบทดสอบ

หลงเรยนไดคะแนนดกวา


เรยน










93











…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………


…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………


…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………


…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

(………………………………………………….)


94





แผนการเรยนรท 17 เรอง พนธวศวกรรม (2) เวลา 2 ชวโมง



ววฒนาการของสงมชวต ความหลากหลายทางชวภาพ การใชเทคโนโลยชวภาพทมผลกระทบตอมนษยและ

สงแวดลอม มกระบวนการสบเสาะหาความรและจตวทยาศาสตร สอสารสงทเรยนรและนาความรไปใช

ประโยชน










ประเดนทเกดขนในขณะนน ทสามารถทาการสารวจตรวจสอบหรอศกษาคนควาไดอยางครอบคลมและเชอถอ

ได (ว 8.1 ม. 6/1)


พนธวศวกรรมเปนเทคนคการสราง DNA รคอมบแนนท โดยใชเอนไซมตดจาเพาะตด DNA ทงสอง

สายทจดจาเพาะ ถาตาแหนงของ DNA ทงสองสายอยตรงกนจะทาใหเกดปลาย Blunt ends แตถาตาแหนงท

เปนจดตดอยเยองกน จะทาใหเกดปลาย Sticky end เมอตด DNA ตางโมเลกลกนดวยเอนไซมตดจาเพาะชนด

เดยวกน ปลายสายของ DNA จะมลาดบเบสทเขาคกนได และเชอมตอกนดวยเอนไซม DNA ไลเกส ทาใหเกด

DNA รคอมบแนนท จากนนจงเพมจานวนของ DNA รคอมบแนนททเหมอนๆกนจานวนมากในเซลลเจาบาน

(host) เชน แบคทเรย เรยกกระบวนการทเกดขนนวา การโคลน DNA และถา DNA มยนทตองการเกบจะ

เรยกวาการโคลนยน ซงตองอาศยพลาสมดของแบคทเรย หรอทาในหลอดทดลองโดยเทคนคพอลเมอเรสเชนร

95

แอกชนหรอพซอาร (PCR) ทาใหสามารถเพมจานวนโมเลกลของ DNA ทตองการจาก DNA แมแบบทม

ปรมาณนอยใหมปรมาณมากไดอยางรวดเรว


ความร

วธการทางพนธวศวกรรม





1) อภปรายและอธบายความหมายของพนธวศวกรรมและขนตอนของเทคนคพนธวศวกรรมได

2) อธบายขนตอนการโคลนยนโดยอาศยพลาสมดของแบคทเรยได








1) ครถามคาถามนกเรยนเพอทบทวนความรเดมเกยวกบการนาเทคโนโลยทาง DNA มาใชผลตพช

ชนดตาง ๆ ดงน

- การนาเทคโนโลยทาง DNA มาผลตมะละกอ จะทาใหมะละกอมลกษณะดอยางไร

- มะละกอทเกดจากเทคโนโลยทาง DNA เกดจากการเปลยนแปลงของยนหรอไม และมการใชเทคนค

ใด

2) นกเรยนรวกนอภปรายคาตอบของคาถาม โดยควรไดขอสรปรวมกนวา การนาเทคโนโลยทาง DNA

มาผลตมะละกอ จะมการปรบแตงยนไดสายพนธใหมทมยนตานทานตอโรคใบจดวงแหวน โดยใชเทคนคพนธ

วศวกรรม



1) ครนาเสนอ PowerPoint ใหนกเรยนดขนตอนพนธวศวกรรม โดยอธบายใหนกเรยนเขาใจวา

เทคโนโลยทาง DNA เพอสราง DNA รคอมบแนนท และเพมปรมาณ DNA เรยกวา พนธวศวกรรม (genetic

engineering) ซงสามารถนาไปใชดดแปลงสงมชวตใหมลกษณะตามตองการได

2) ครอธบายขนตอนพนธวศวกรรมใหนกเรยนโดยใชแผนผงดงน

96

ตดสาย DNA ของสงมชวตชนดหนงทมยนทตองการ

ดวยเอนไซมตดจาเพาะ (restriction enzyme)

เชอมตอกบ DNA ของสงมชวตอกชนดทถกตดลาดบเบสออก

ดวยเอนไซม DNA ไลเกส (DNA ligase)

สงมชวตใหมทเปน DNA ลกผสม (DNA recombination)

ทมสมบตตามตองการ

3) ครนาเสนอ PowerPoint เกยวกบเอนไซมตดจาเพาะ โดยอธบายใหนกเรยนเขาใจวาเปนเอนไซม

ทถกคนพบโดยเฮลมนตน สมธ (Hamilton smith) และคณะ ซงจะทาหนาทจดจาลาดบเบสในสาย DNA

อยางเฉพาะเจาะจง เชน เอนไซม EcoRI จะจดจาลาดบเบสจาเพาะจานวน 6 คเบส ซงเรยกบรเวณดงกลาวน

วา ตาแหนงตดจาเพาะ (restriction site) ซง EcoRI จะมจดตดอยระหวาง G-A เมอเอนไซมตดจาเพาะตด

สาย DNA ทงสองสายจะทาใหเกดปลายสายทแตกตางกนแลวแตชนดของเอนไซม โดยถาตด DNA แลวทาให

เกดปลายสายเดยวทมนวคลโอไทดยนออกมา เรยกวา sticky end แตถาเอนไซมตดจาเพาะมจดตดอยตรงกน

ทงสองสายของ DNA จะทาใหเกดปลาย blunt end

4) ครอธบายใหนกเรยนเขาใจวาในปจจบนมการคนพบเอนไซมตดจาเพาะหลายชนด โดยเอนไซมตด

จาเพาะแตละชนดจะมลาดบเบสจาเพาะ และจดตดจาเพาะของสาย DNA ทแตกตางกน เชน EcoRI มลาดบ

เบสจาเพาะ 6 ค และมจดตดระหวาง G-A สวน HaeIII มลาดบเบสจานวน 4 คเบส และมจดตดอยระหวาง G-

C นอกจากนเอนไซมตดจาเพาะชนดเดยวกนจะตดสาย DNA ทจดตดจาเพาะในตาแหนงเดยวกนไมวา DNA

นนจะมาจากแหลงใด

5) ครนาเสนอ PowerPoint เกยวกบเอนไซม DNA ไลเกส โดยอธบายใหนกเรยนเขาใจวา DNA

ไลเกสจะทาหนาทเชอมสาย DNA โดยสามารถเรงปฏกรยาการสรางพนธะโควาเลนซระหวางสองโมเลกลของ

DNA ใหเชอมตอกน ทาใหเกด DNA ลกผสมได แลวใหนกเรยนรวมกนวเคราะหลาดบการสราง DNA ลกผสม

หรอ DNA รคอมบแนทนท ซงจากการวเคราะห นกเรยนควรไดขอสรปรวมกนดงน

- ตดสาย DNA ดวยเอนไซมตดจาเพาะ

- ตดสาย DNA โมเลกลอนดวยเอนไซมตดจาเพาะชนดเดยวกน

- เชอมตอสาย DNA จาก DNA ตางโมเลกลดวยเอนไซม DNA ไลเกส ได DNA ลกผสม หรอ DNA

รคอมบแนนท

ครสรปความคดของนกเรยน โดยเนนใหนกเรยนเชอมโยงไดวา การสราง DNA ลกผสมหรอ DNA

รคอมบแนนท เปนเทคนคการตดตอและเชอม DNA ตางโมเลกลเขาดวยกน ซงเรยกวาเทคนคพนธวศวกรรม

6) ครนาเสนอ PowerPoint เกยวกบการโคลนยน โดยอธบายใหนกเรยนเขาใจวา การตดและ

เชอมตอสาย DNA เปน DNA รคอมบแนนทนนไมเพยงพอทจะนา DNA ทไดไปใชประโยชนตอได แตจะตอง

97

ทาให DNA รคอมบแนนทมจานวนมากและเหมอนๆกน ซงสามารถเพมจานวน DNA ไดเมอนาเขาสเซลล โดย

เซลลทนยมใช คอ เซลลแบคทเรย E.coli เนองจากเปนสงมชวตเซลลเดยวทเพาะเลยงงาย และเพมจานวนได

อยางรวดเรวภายในเวลาไมกชวโมง เมอแบคทเรยเพมจานวน จะทาให DNA ทเหมอนกนเพมจานวนตาม

เรยกวธการนวา การโคลน DNA และถา DNA มยนตามตองการ เรยกวา การโคลนยน

7) ครอธบายขนตอนการโคลนยนโดยอาศยพลาสมดของแบคทเรย โดยอธบายความหมายของ

พลาสมดวา เปน DNA วงแหวนทอยนอกโครโมโซมของแบคทเรย ทาหนาทเปนพาหะนา DNA หรอยนท

ตองการเขาสเซลลแบคทเรย โดยพลาสมดสวนใหญทอยในเซลลแบคทเรยมกมยนตานทานยาปฏชวนะเพอใช

เปนเครองหมายในการคดเลอกเซลล แลวครสรปขนตอนการโคลนยนโดยอาศยพลาสมดของแบคทเรย ดงน

- แยกพลาสมดทใชเปนพาหะ และเลอกยนจากโครโมโซมของสงมชวต โดยใชเอนไซมตดจาเพาะ

- เชอมชนสวน DNA กบ พลาสมด ไดเปน DNA รคอมบแนนท

- นา DNA รคอมบแนนทใสในเซลลแบคทเรยผรบ

- โคลนยน โดยอาศยพลาสมดของแบคทเรย


1) ใหนกเรยนทาแบบทดสอบ Check Point 6 เพอทบทวนความรทนกเรยนไดรบจากการเรยน โดย

ใหนกเรยนตอบคาถามตอไปน

- เทคโนโลยชวภาพคออะไร

- restriction enzyme แยกออกมาจากสงมชวตชนดใด และมหนาทอยางไร

- restriction enzyme ทตดสาย DNA ทมยนทตองการจากสงมชวตและทใชตด plasmid ควรเปน

ชนดเดยวกนหรอไม เพราะอะไร

- ปลาย sticky end กบ ปลาย blunt end ของ DNA ทถกตดดวย restriction enzyme แตกตาง

กนอยางไร

98

- การเชอมสาย DNA ปลาย blunt end จะเหมอนหรอแตกตางจากการเชอมสาย DNA ปลาย

sticky end อยางไร



3) ใหนกเรยนใชนอกเวลาเรยนแบบปกตคนหาขอมลและแสดงความคดเหนผานทาง

โซเชยลเนตเวรก เพอสงเสรมทกษะการลงความเหนจากขอมลดงน

- นกเรยนทเปนหวหนาแตละกลมโพจนหวขอหวขอดานพนธศาสตรและเทคโนโลยดเอนเอทจบสลาก

ไดลงในเฟรชบกจานวน 1 หวขอ แลวใหสมาชกกลมลงความคดเหนจากขอมลดงกลาว โดยกาหนดเวลาให 1

หวขอตอ 1 สปดาห


สอ

1) PowerPoint ประกอบการเรยนร เรอง พนธวศวกรรม (2)







-วธการทางพนธ

วศวกรรม

- สมด



point)



-ทาแบบทดสอบ (check

point) ไดอยางถกตอง









ของเทคโนโลยทางดเอน

เอ และมมมองทางสงคม

- สมด



point)





99


และจรยธรรมได (ว 1.2

ม. 6/3)











(ว 8.1 ม. 6/1)

-สมด




















…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………


…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………


…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………


…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

(………………………………………………….)


100





แผนการเรยนรท 18 เรอง เทคนคพอลเมอเรสเซนรแอกชน เวลา 1 ชวโมง















ประเดนทเกดขนในขณะนน ทสามารถทาการสารวจหรอศกษาคนควาไดอยางครอบคลมและเชอถอได (ว 8.1

ม. 6/1)


การโคลนยนในหลอดทดลองโดยเทคนคพอลเมอเรสเซนรแอกชนหรอพซอาร (PCR) สามารถเพม

จานวนโมเลกลของ DNA ทตองการจาก DNA แมแบบทมปรมาณนอยมากใหมปรมาณเพมขนไดอยางรวดเรว


ความร

การโคลนยนในหลอดทดลองโดยเทคนคพอลเมอเรสเซนรแอกชนหรอพซอาร (PCR)




101


1)อธบายขนตอนการโคลนยนในหลอดทดลองโดยเทคนคพอลเมอเรสเซนรแอกชนหรอพซอาร (PCR)

ได

2) วเคราะหเปรยบเทยบการโคลนยนโดยอาศยพลาสมดกบเทคนด PCR ได








1) ครทบทวนความรเดมของนกเรยนเกยวกบการโคลนยนโดยอาศยพลาสมดของแบคทเรย โดยถาม

คาถามนกเรยนวา

- การโคลนยนโดยอาศยพลาสมดของแบคทเรยมขนตอนอยางไรบาง

- นอกจากวธการเพมจานวน DNA ทตองการโดยอาศยพลาสมดของแบคทเรยแลว นกเรยนคดวายงม

วธการอนอกหรอไม

2) ใหนกเรยนรวมกนอภปรายคาตอบของคาถามรวมกน โดยครยงไมเฉลยคาตอบทถกตอง เพอ

เชอมโยงไปสการเรยนรเรอง เทคนคพอลเมอเรสเซนรแอกชน



1) ครนาเสนอ PowerPoint เกยวกบการโคลนยนในหลอดทดลองโดยเทคนคพอลเมอเรสเซนรแอก

ชนหรอพซอาร (PCR) โดยอธบายใหนกเรยนเขาใจวา นอกจากการเพมสวนของ DNA โดยอาศยวธการแทรก

สวนของ DNA ทตองการไวในพลาสมดของแบคทเรยแลว ปจจบนยงสามารถเพมสวนของ DNA ในหลอด

ทดลองไดโดยไมตองอาศยเซลลใดๆ ซงสามารถทาไดในหลอดทดลองโดยเทคนคพอลเมอเรสเซนรแอกชนหรอ

พซอาร (PCR) โดยซงอาศยเครองมอทเรยกวา เทอรมอไซเคลอร (thermal cycler) หรอ PCR machine ซง

เปนเครองมอททาหนาทควบคมอณหภมใหปรบเปลยนไดตามทกาหนด สามารถกาหนดจานวนรอบและเวลา

ไดอตโนมต

2) ครนาเสนอ PowerPoint เกยวกบกระบวนการโคลนยนโดยอาศยเทคนค PCR โดยอธบายให

นกเรบยเขาใจวา การโคลนยนโดยอาศยเทคนค PCR ตองอาศยเอนไซม DNA polymerase ชนดพเศษ ซง

สามารถทนอณภมสงได ซงแยกไดจากแบคทเรย DNA แมแบบจากแบคทเรยทนรอนทอาศยอยในนาพรอน

และอาศยนวคลโอไทด 4 ชนดทมเบส A T G และ C ใสในหลอดทดลองทมสารละลายบฟเฟอรทเหมาะสมตอ

การเกดปฏกรยาภายในหลอดทดลองขนาดเลก

102

3) ครอธบายขนตอนการเกดปฏกรยาใน 1 รอบ ใหนกเรยนฟง ซงมลาดบขนตอน 3 ขนตอน ดงน

- denaturation เปนการทาให DNA เสอมสภาพ เพอทจะแยกสาย DNA จากสภาพทเปนเกลยวค

(double helix) ใหเปนสายเดยว โดยใชอณหภมสงประมาณ 95 องศาเซลเซยส เวลา 30 วนาท (ตองเลอกใช

เอนไซม DNA polymerase ทสามารถทนความรอนไดสง เพอไมใหเอนไซมเสอมสภาพไปกอน)

- annealing เปนขนตอนทลดอณหภมลงประมาณ 55 องศาเซลเซยส เวลา 20 วนาท เพอใหไพร

เมอรสามารถจบกบบรเวณทมลาดบคเบสทเปนคสมกนกบ DNA แมแบบดวยพนธะไฮโดรเจนได

- extension เปนขนตอนการสงเคราะห DNA สายใหมตอจากไพรเมอร ทาไดโดยการปรบอณหภม

ใหเหมาะสมตอการทางานของ DNA polymerase (72 oC เวลา 20 วนาท ) ทาใหเกดการจาลองสาย DNA

จากสาย DNA แมแบบ โดยจะสงเคราะหจากดาน 5' ของไพรเมอร ไปยงดาน 3' ไปเรอยๆ ตามลาดบนวคลโอ

ไทดบน DNA แมแบบแตละสาย และเพมอณหภมใหสงขนอกครง (90-95) ทาให DNA สายคทเกดจาก

ปฏกรยาเคมในรอบท 1 แยกออกจากกน เพอเกดปฏกรยาเคมในรอบถดไป

4) ครอธบายใหนกเรยนเขาใจวาปฏกรยา PCR จะเกดขนซาๆ ประมาณ 20-40 รอบ โดยสาย DNA

ทเกดขนแตละรอบจะถกใชเปนแมแบบในการสงเคราะห DNA สายใหมในรอบตอๆไปจนสนสดปฏกรยา การ

โคลนยนโดยเทคนค PCR มขอด คอ สามารถเพมปรมาณสวนของ DNA ทตองการไดปรมาณมากในเวลา

อนรวดเรว แตมขอเสย คอ การเพมจานวนชดของ DNA อาจเกดความผดพลาดได เนองจากเอนไซมทใชใน

ปฏกรยาไมทางาน หรอเอนไซมบางชนดไมมสมบตตรวจสอบความถกตองเกยวกบลาดบ

นวคลโอไทดของ DNA ทสรางขนเหมอนกบในระบบของสงมชวต

5) ครนาเสนอ PowerPoint เกยวกบการนาเทคนค PCR ไปใชประโยชนในดานตาง ๆ เชน การเพม

จานวน DNA ในหยดเลอดโดยอาศยเทคนค PCR แลวใหนกเรยนด clip VDO การสกด DNA จากขนของชาง

แมมมอธทสญพนธไปแลว โดยอธบายใหนกเรยนเขาใจวา เทคนค PCR สามารถนามาเพมจานวน DNA ทมอย

เพยงเลกนอยใหมจานวนมากขนได แลวใหนกเรยนรวมกนสรปการนาเทคนค PCR มาใชประโยชนในปจจบน

โดยนกเรยนควรไดขอสรปรวมกนดงน

- ใชเพมปรมาณ DNA จากซาก woolly mammoth ซงสญพนธไปแลว

- ใชตรวจสอบ DNA ของเซลล embryo ในครรภเพอหาความผดปกตทางพนธกรรม



- การโคลนยนโดยเทคนค PCR มกขนตอนอะไรบาง (3 ขนตอน คอ 1) denaturation เปนการ

ทาให DNA เสอมสภาพ 2) annealing เปนขนตอนทลดอณหภมลง เพอใหไพรเมอรสามารถเขามาจบได และ

3) extension เปนขนตอนการสงเคราะห DNA สายใหม)

- การโคลนยนโดยเทคนด PCR มขอดและขอเสยอยางไรบาง (ขอด คอ สามารถเพมปรมาณสวนของ

DNA ทตองการไดปรมาณมากในเวลาอนรวดเรว ขอเสย คอ การเพมจานวนชดของ DNA อาจเกดความ

103

ผดพลาดได เนองจากเอนไซมทใชในปฏกรยาไมทางาน หรอเอนไซมบางชนดไมมสมบตตรวจสอบความถกตอง

เกยวกบลาดบนวคลโอไทดของ DNA ทสรางขนเหมอนกบในระบบของสงมชวต)

2) ใหนกเรยนแตละกลมใชนอกเวลาเรยนแบบปกตคนหาขอมลและแสดงความคดเหนผานทาง

โซเชยลเนตเวรก เพอสงเสรมทกษะการลงความเหนจากขอมล ตามหวขอดานพนธศาสตรและเทคโนโลย

ดเอนเอทหวหนากลมโพจนไว โดยกาหนดเวลาให 1 หวขอตอ 1 สปดาห

3) เมอครบกาหนด 1 สปดาหใหนกเรยนแตละกลมรวบรวมขอมลดวยการลอกไฟลหรอปรนสกรนต

หนาจอคอมพวเตอร พรอมทงสรปความรทไดจากการลงความคดเหนจากขอมลเปนความรของกลมจดทาเปน

รายงานสง


สอ

1) PowerPoint ประกอบการเรยนร เรอง เทคนคพอลเมอเรสเซนรแอกชน







-การโคลนยนในหลอด

ทดลองโดยเทคนคพอล

เมอเรสเซนรแอกชนหรอ

พซอาร (PCR)

- สมด

-รายงานการลงความเหน

จากขอมล


- การลงความคดเหนจาก

ขอมลตามหวขอทได



- สามารถลงความคดเหน

จากขอมลและสรปเปน

ความรได











- สมด











104



ม. 6/3)











(ว 8.1 ม. 6/1)

- สมด




















…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………


…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………


…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………


…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

(………………………………………………….)


105





แผนการเรยนรท 19 เรอง การวเคราะห DNA และการศกษาจโนม เวลา 2 ชวโมง
















ม. 6/1)


DNA ทไดจากการโคลนจะถกนาไปวเคราะหหาขนาดของโมเลกล DNA โดยใชเทคนคการแยกโมเลกล

DNA ทมขนาดและรปรางแตกตางกนออกจากกนในสนามไฟฟาโดยผานตวกลางทเปนแผนวนแลวเปรยบเทยบ

กบการเคลอนทของโมเลกล DNA ททราบขนาด เรยกวธการนวา เจลอเลกโทรโฟรซส

สงมชวตชนดเดยวกนจะมลาดบเบสบางสวนในจโนมแตกตางกน สามารถตรวจสอบไดโดยการเพม

ปรมาณ DNA ในบรเวณทมความแตกตางกนดวยวธการ PCR จากนนนา DNA มาตดดวยเอนไซมตดจาเพาะ

แลวจงนาไปทาเจลอเลกโทรโฟรซส ไดเปนรปแบบของแถบ DNA ทแตกตางกน สามารถถายทอดไปยง

ลกหลานได โดยใชเปนเครองหมายทางพนธกรรม

106


ความร

1) การวเคราะห DNA 2) การศกษาจโนม





1) อธบายการแยกขนาดชน DNA โดยวธเจลอเลกโทรโฟรซสได

2) อธบายวธการวเคราะห DNA ทไดจากการโคลนได

3) อธบายวธการศกษาจโนมของสงมชวตและจโนมของมนษยได









- นกวทยาศาสตรจะมวธการแยกยนทโคลนไดจานวนมากนดวยวธการใด

- DNA ทโคลนไดประกอบดวยลาดบนวคลโอไทดอะไรบาง


เชอมโยงไปสการเรยนรเรอง การวเคราะห DNA และการศกษาจโนม



1) ครนาเสนอ PowerPoint เกยวกบการวเคราะห DNA โดยอธบายความหมายของการวเคราะห

DNA ใหนกเรยนเขาใจวา การวเคราะห DNA (DNA analysis) เปนกระบวนการทใชหาลาดบนวคลโอไทด

โดยการแยกโมเลกลของ DNA ทมขนาดประจและรปรางแตกตางกนออกจากสนามไฟฟา โดยอาศยเทคนค

อเลกโทรโฟรซส (electrophoresis) ผานตวกลางทมลกษณะคลายแผนวนทเรยกวาเจล (gel) เรยก

กระบวนการนวา กระบวนการเจลอเลกโทรโฟรซส (gel electrophoresis)

2) ครนาเสนอ PowerPoint แสดงอปกรณและขนตอนการแยกโมเลกลของ DNA โดยใชเทคนค

อเลกโทรโฟรซส ดงน

โมเลกล DNA ทมขนาดแตกตางกน

107

นามาแยกขนาดภายใตสนามไฟฟา โดยให DNA ผาน agarose gel

DNA ซงมประจลบจะเคลอนทเขาหาขวบวก

โมเลกล DNA ทมขนาดใหญจะเคลอนทชากวาโมเลกลทมขนาดเลก จงอยใกลขวลบ สวนโมเลกล

DNA ขนาดเลกจะเคลอนทเรวกวากจะอยใกลกบขวบวก

ยอมแผนวนดวยสอธเดยมโบรไมด เพอใหสามารถมองเหน DNA ไดเมอไดรบแสงอลตราไวโอเลต

นา DNA ขนาดตาง ๆ ไปเปรยบเทยบ

กบ DNA ทรขนาดแลว ทาใหทราบขนาดของ

DNA ทตองการศกษา

3) ครใหนกเรยนด clip VDO การแยกขนาด DNA โดยใชเทคนคเจลอเลกโทรโฟรซส โดยเนนให

นกเรยนเหนความสาคญของการนาโมเลกล DNA ทรขนาดแลวไปใชประโยชน โดยการนาโมเลกล DNA ขนาด

ตางๆ ไปหาลาดบนวคลโอไทดดวยเครอง Automated sequencer ซงเปนเครองมอทใชหาลาดบ

นวคลโอไทด โดยใชหลกพนฐานของการแยกโมเลกล DNA โดยวธ gel electrophoresis แตมการพฒนา

เทคนคและซอฟแวร จงทาใหสามารถอานขอมลไดเรวขน

4) ครนาเสนอ PowerPoint เกยวกบความหมายและขนตอนของจโนม โดยครอธบายความหมายของ

จโนมวาเปนปรมาณ DNA ทงหมดทอยในเซลลของสงมชวต ซงสงมชวตแตละชนดจะมจโนมแตกตางกน

จากนนครตงคาถามถามนกเรยนวา

- จโนมของสงมชวตชนดเดยวกนจะแตกตางกนหรอไม ตรวจสอบไดโดยใชวธการใด

นกเรยนรวมกนอภปรายคาตอบของคาถาม โดยครควรชแนะใหนกเรยนไดขอสรปรวมกนวา จโนม

ของสงมชวตชนดเดยวกนจะแตกตางกน การตรวจสอบความแตกตางของจโนมสงมชวตชนดเดยวกนมขนตอน

ดงน

เพมปรมาณ DNA ในบรเวณทมความแตกตางกนดวยวธ PCR

นาผลผลต PCR มาตดดวยเอนไซมตดจาเพาะ

แยกขนาดโมเลกล DNA ทไดจากการตดดวยเทคนค gel electrophoresis ไดรปแบบ DNA ทแตกตางกน

108

ความแตกตางของรปแบบแถบ DNA เรยกวา PCR-RFLP ซงใชเปนเครองหมายพนธกรรม (genetic

marker) เพอตรวจสอบความแตกตางของDNA ของ genome ในสงมชวต

5) ครอธบายใหนกเรยนเขาใจวา การศกษาจโนมของสงมชวตจะสามารถนาไปประยกตใชประโยชน

อยางมากในปจจบน เชน การหาความสมพนธของสงมชวตเพอใหรเกยวกบความใกลชดทางววฒนาการ และ

การศกษาจโนมของมนษย ซงเปนโครงการนานาชาตทรวมกนศกษาลาดบนวคลโอไทดของมนษยทงจโนม ม

เปาหมายเพอทาแผนทยน (mapping) และหาลาดบของนวคลโอไทดทมทงหมดประมาณ 3 พนลานคเบส

(base pair) ในจโนมของมนษย โดยประโยชนทเกดจากการศกษาจโนมของมนษย เชน ดานการแพทย และ

เชงเศรษฐกจ แตยงคงมปญหาดานปญหาดานจรยธรรมในการใชขอมลของจโนม โดยเฉพาะจโนมของมนษยวา

เมอคนควาจโนมมนษยสาเรจ ใครจะสามารถใชขอมลเหลานนได และใชเพอการใดบาง

6) ครอธบายใหนกเรยนเขาใจวาการศกษาจโนมไมไดทาแตเฉพาะในมนษยเทานน แตยงศกษาจโนม

ของสงมชวตชนดตางๆ ดวย เชน E. coli ยสต หน และขาว แลวครนาเสนอ Power Point เกยวกบการศกษา

จโนมขาว (Oryza sativa L.) ของไทย โดยอธบายใหนกเรยนเขาใจวา “โครงการวจยจโนมขาวนานาชาต

(International Rice Genome Sequencing Program--IRGSP) ไดถกจดตงขน ในป พ.ศ. 2541 โดย

ประเทศไทยไดเขารวมและไดรบมอบหมายใหใหศกษาโครโมโซมของขาวแทงท 9 ซงพบวา มยนทเกยวของกบ

ความทนทานตอนาทวม ความตานทานตอโรคและแมลง จากความรทไดจงนามาชวยในการพฒนาสายพนธ

ขาวจนประสบความสาเรจไดสายพนธขาวขาวดอกมะล 105 ททนนาทวม ตานทานโรคขอบใบแหง และ

ตานทานเพลยกระโดดสนาตาล



- โครงการจโนมมนษยมวตถประสงคอยางไร (ทาแผนทยน (mapping) และหาลาดบของนวคลโอ

ไทดทมทงหมดประมาณ 3 พนลานคเบส (base pair) ในจโนมของมนษย)

- การศกษาจโนมมนษยเปนการหาลาดบนวคลโอไทดจากโครโมโซมใดบาง (เปนการหาลาดบ

นวคลโอไทดของ DNA บนออโตโซม 22 โครโมโซม โครโมโซม X และโครโมโซม Y)

2) นกเรยนทเปนหวหนาแตละกลมโพจนหวขอดานพนธศาสตรและเทคโนโลยดเอนเอทจบสลากไดลง

ในเฟรชบกจานวน 1 หวขอ โดยไมซากบหวขอเดม แลวใหสมาชกกลมลงความคดเหนจากขอมลดงกลาว โดย

กาหนดเวลาให 1 หวขอตอ 1 สปดาห


สอ

1) PowerPoint ประกอบการเรยนร เรอง การวเคราะห DNA และการศกษาจโนม




109




- การวเคราะห DNA

- การศกษาจโนม

- สมด

- สมด


















ม. 6/3)











(ว 8.1 ม. 6/1)

- สมด

- สมด












110













…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………


…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………


…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………


…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

(………………………………………………….)


111





แผนการเรยนรท 20 เรอง การประยกตใชเทคโนโลยทาง DNA (1) เวลา 1 ชวโมง
















ม. 6/1)


เทคโนโลยทาง DNA ถกนามาประยกตใชประโยชนในดานตาง ๆ มากมาย ตวอยางเชน ทางดาน

การแพทยและทางเภสชกรรม โดยนามาใชในการวนฉยโรค การบาบดดวยยน การผลตฮอรโมนอนซลน และ

การผลตยายบยงเชอ HIV นอกจากนยงถกนามาใชประโยชนทางในเชงนตวทยาศาสตรเพอพสจนหา

ความสมพนธทางสายเลอด หรอหาอาชญากรในคดตาง ๆ


ความร

การประยกตใชเทคโนโลยทาง DNA ในดานการแพทย ดานเภสชกรรม และดานนตวทยาศาสตร


112




1) อธบายการนาเทคโนโลยทาง DNA ไปใชประโยชนในดานการแพทย และดานเภสชกรรมได

2) อธบายประโยชนของการนาลายพมพ DNA ไปใชในเชงนตวทยาศาสตร และวเคราะหลายพมพ

DNA ในการตรวจพสจนหาบคคลในคดตาง ๆ ได









- ความกาวหนาของเทคโนโลยทาง DNA ในการสราง DNA รคอมบแนนท เทคนค PCR การคนพบ

เครองหมายพนธกรรม และการหาลาดบนวคลโอไทดในจโนมของสงมชวตตางๆ ทนกเรยนไดศกษามาแลวนน

สามารถนาไปประยกตใชใหเกดประโยชนในทางการแพทยและเภสชกรรมไดอยางไร


เชอมโยงไปสการเรยนรเรอง การประยกตใชเทคโนโลยทาง DNA (1)



1) ครนาเสนอ PowerPoint เกยวกบการประยกตใชเทคโนโลยทาง DNA ในดานการแพทยและเภสช

กรรม โดยอธบายใหนกเรยนเขาใจวา เทคโนโลยทาง DNA สามารถนามาใชวนจฉยโรคตางๆ ได เชน ใช

วนจฉยโรคทเกดจากการตดเชอไวรส โดยการใชเทคนค PCR เพอตรวจสอบวามจโนมของไวรสอยในสงมชวต

นนหรอไม ซงเปนเทคนคทมความไวสงและสามารถตรวจพบไดโดยมตวอยางเพยงเลกนอย หรอนาไปใชในการ

ตรวจวนจฉยโรคทางพนธกรรมกอนจะมอาการของโรคหรอเปนเพยงพาหะ ทาใหสามารถปองกนการถายทอด

ลกษณะดงกลาวได

2) ครอธบายเพมเตมใหนกเรยนเขาใจวาในดานการแพทย เทคโนโลยทาง DNA ยงสามารถนามา

รกษาโรคไดโดยการบาบดดวยยน ซงเปนวธการทใชรกษาโรคทเกดจากความบกพรองของยน โดยการใชไวรส

ชนดหนงเปนตวนายนปกตทตองการถายเขาสเซลลคนทเกดความบกพรองของยน เพอชวยบาบดอาการ

บกพรองทเกดขน ตวอยางการรกษาดวยยนบาบด เชน การรกษาโรค Severe Combined

113

Immunodefiency Disorder (SCID) ซงเปนโรคทางพนธกรรม โดยผทเปนโรคนไมสามารถสรางภมคมกนได

และมกเสยชวตจากการตดเชอเพยงเลกนอย แตการบาบดดวยยนมสงทตองระมดระวง ดงน

- ปญหาดานเทคนค โดยการควบคมการแสดงออกของยนทใสเขาไปในเซลลใหผลตโปรตน

จะตองมการควบคมปรมาณอยางเหมาะสม

- การแทรกของยนเขาสจโนมคน จะตองไมทาใหยนปรกตเกดมวเทชน

- ไวรสทเปนเวกเตอรอาจกอใหเกดโรคในคนได

- เซลลสบพนธทถกบาบดดวยยน จะถายทอดไปสลกได ทาใหลกไมเปนโรค สงผลกระทบตอ

ววฒนาการของมนษยในอนาคต

3) ครนาเสนอ Power point เกยวกบการนาเทคโนโลยทาง DNA มาใชในการสรางผลตภณฑทาง

เภสชกรรม โดยอธบายใหนกเรยนเขาใจวา ตวอยางการนาเทคโนโลยทาง DNA มาใชในการสรางผลตภณฑ

ทางเภสชกรรม เชน การผลตฮอรโมนอนซลน ซงมขนตอนดงน

- การตดชนสวน DNA ของคนทมยนควบคมการสงเคราะหฮอรโมนอนซลน ตอเขากบ DNA ของ

แบคทเรย จะได DNA โมเลกลใหม เรยกวา DNA ลกผสม หรอ DNA รคอมบแนนท

- นา DNA ลกผสมใสเขาไปในเซลลของแบคทเรยทไมสามารถสงเคราะหฮอรโมนอนซลน ให

กลายเปนแบคทเรยชนดใหมทสามารถสงเคราะหฮอรโมนอนซลนได

- คดเลอกแบคทเรยชนดใหมทสามารถสงเคราะหฮอรโมนอนซลนไดและนาไปเพาะเลยงใหม

เซลลจานวนมากเพยงพอแลวจงสกดฮอรโมนอนซลนไปใชประโยชนตอไป

4) ครยกตวอยางการนาเทคโนโลยทาง DNA มาใชในการสรางผลตภณฑทางเภสชกรรมเพมเตม เชน

การผลตยาทยบยงเชอ HIV โดยอธบายใหนกเรยนเขาใจวา การผลตยาทยบยงเชอ HIV จะใชเทคนคทางพนธ

วศวกรรมในการสรางโมเลกลของโปรตนทจะปองกนหรอเลยนแบบตวรบท HIV ใชในการเขาสเซลล ซงตวรบ

เหลานจะอยบนเยอหมเซลลของคน ถามโมเลกลทเลยนแบบตวรบเหลานอยในกระแสเลอด HIV จะเขาเกาะ

กบโมเลกลเหลานแทนทจะเกาะทตวรบทเซลลเมดเลอดขาว แลวเขาทาลายเซลลเมดเลอดขาว จงสามารถ

ยบยงการทางานของ HIV ได

5) ครนาเสนอ Power point เกยวกบการนาเทคโนโลยทาง DNA มาใชในเชงนตวทยาศาสตร โดย

อธบายใหนกเรยนเขาใจวา ลายพมพ DNA มลกษณะเฉพาะบคคล โดยสรางมาจาก DNA ทไดรบการถายทอด

มาจากพอและแมอยางละครงและเปลยนแปลงไมได ทาใหสามารถบอกความแตกตางของบคคลได จง

นามาใชประโยชนไดหลายดาน เชน การพสจนตวบคคล การพสจนความสมพนธทางสายเลอด และการตรวจ

ทางนตเวชศาสตรเพอหาผกระทาความผด




- โครงการจโนมมนษยมวตถประสงคอยางไร

114

- การบาบดดวยยนมเปาหมายอยางไร

- ปญหาและขอโตแยงอะไรบางททาใหการบาบดดวยยนไมไดผล

- การบาบดดวยยนททากบเซลลรางกาย และเซลลตงตนทจะสรางเซลลสบพนธ สามารถถายทอด

ยนทบาบดไปยงรนลกไดหรอไม

- การผลตฮอรโมนอนซลนมขนตอนอยางไร

- เพราะเหตใดจงสามารถนาลายพมพ DNA ไปเปนหลกฐานทางศาลเพอตดสนคดความได

2) นกเรยนปฏบตกจกรรมท 17.2 วเคราะหลายพมพ DNA


Check Point 2 และการปฎบตกจกรรมท 17.2 หลงเลกเรยน








สอ

1) PowerPoint ประกอบการเรยนร เรอง การประยกตใชเทคโนโลยทาง DNA (1)







-การประยกตใช

เทคโนโลยทาง DNA ใน

ดานการแพทย ดานเภสช

กรรม และดาน

นตวทยาศาสตร

- สมด


-แบบทดสอบ (check

point)

-การปฏบตกจกรรมท

17.2 วเคราะหลายพมพ

DNA





ถกตอง

- สามารถปฏบตกจกรรม

ท 17.2 ไดอยางถกตอง

115




















ม. 6/3)











(ว 8.1 ม. 6/1)

- สมด



- สมด


-แบบทดสอบ (check

point)


17.2 วเคราะหลายพมพ

DNA
























116



- ความสนใจในการเรยน - การถาม/ตอบ - สามารถตอบคาถามได




…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………


…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………


…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………


…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

(………………………………………………….)


117





แผนการเรยนรท 21 เรอง การประยกตใชเทคโนโลยทาง DNA (2) เวลา 2 ชวโมง
















ม. 6/1)


เทคโนโลยทาง DNA ถกนามาประยกตใชประโยชนในเชงการเกษตร เชน การทาฟารมเพอสขภาพ

มนษย การสรางพชดดแปลงพนธกรรม และนามาศกษาคนควาหายนและหนาทของยนในดานตาง ๆ ได


ความร

การประยกตใชเทคโนโลยทาง DNA ในดานการเกษตร และศกษาคนควาหายนและหนาทของยน




118


1) อธบายการนาเทคโนโลยทาง DNA ไปใชประโยชนในดานการเกษตร เชน การทาฟารมเพอสขภาพ

ของมนษย และการสรางพชดดแปรพนธกรรมได

และการศกษาคนควาหายนและหนาทของยนได

2) อธบายการนาเทคโนโลยทาง DNA ไปใชศกษาคนควาหายนและหนาทของยนได









- การผสมพนธ การคดเลอกพนธ และการปรบปรงพนธสงมชวตแบบเดม มขอเสยเปรยบอยางไรบาง

2) ใหนกเรยนรวมกนอภปรายคาตอบของคาถามรวมกน เพอเชอมโยงไปสการเรยนร เรองการ

ประยกตใชเทคโนโลยทาง DNA (2) ซงนกเรยนควรไดขอสรปรวมกนวา

- การผสมพนธแบบเดมจะตองผสมพนธในสงมชวตชนดเดยวกน หรอใกลเคยงกนเทานน

- ลกษณะของลกทเกดจากการผสมพนธมทงลกษณะทดและลกณะทไมด

- การคดเลอกพนธและการปรบปรงพนธใชเวลานานกวาจะไดลกทมลกษณะตามทมนษยตองการ

เนองจากตองมการผสมหลายรนจนกวาจะคดเลอกยนทดไวไดและกาจดยนไมดออกไป



1) ครนาเสนอ PowerPoint เกยวกบการประยกตใชเทคโนโลยทาง DNA ในเชงการเกษตร โดย

การทาฟารมสตวเพอสขภาพมนษย แลวอธบายใหนกเรยนเขาใจวา เปนวธการปรบปรงพนธพชและสตวใหม

ลกษณะดขนเพอตอบสนองความตองการของมนษย เชน การหายนททาใหหมมไขมนตาลง การทาใหวว

สามารถผลตนานมไดเรวและมากขน หรอการใชสตวผลตสารทมประโยชนในทางการแพทย โดยเรยกสงมชวต

ทเกดจากการใชเทคโนโลยทาง DNA นวา สตวดดแปรพนธกรรม (transgenic animal)

2) ครนาเสนอ PowerPoint เกยวกบสตวดดแปรพนธกรรม และพชดดแปรพนธกรรม โดยอธบาย

ขนตอนการสรางสตวดดแปรพนธกรรมใหนกเรยนเขาใจวา เรมจากการแยกเซลลไขออกจากเพศเมย และฉด

ยนทตองการเขาไปในนวเคลยสของเซลลไข จากนนทาการผสมพนธในหลอดทดลอง(in vitro fertilization)

และถายฝากเขาในตวแมผรบ เพอใหเจรญเปนตวใหม ซงจะมยนทตองการอยโดยไมจาเปนตองมาจากสปชส

119

เดยวกน สวนการสรางพชดดแปรพนธกรรม เปนการทาใหพชมยนตามลกษณะทตองการ เชน มความตานทาน

ตอโรค และสารปราบวชพชมากขน มคณคาทางอาหารเพมขน และยดอายการเกบผลผลตไดนานขน

3) ครนาเสนอ PowerPoint เกยวกบการใชพนธศาสตรเพอศกษาคนควายนและหนาทของยน โดย

ครยกตวอยางการคนพบยนดอยทควบคมความหอมในขาว (Os2AP) บนโครโมโซมแทงท 8 แลวอธบายให

นกเรยนเขาใจวาในขาวหอมยนนถกกดหรอถกยบยง ทาใหมการสรางสารหอมขน จงมการนาความรทไดไปใช

สรางขาวหอมสายพนธตาง ๆ เชน เมอทดลองยบยงการแสดงออกของยน Os2AP ในขาวญปนสายพนธน

พพอนบาเร พบวาเมอมการกดหรอยบยงการทางานของยน Os2AP ขาวนพพอนบาเรสามารถสรางสารหอม

ได

4) ครอธบายใหนกเรยนเขาใจวา สงมชวตทงพชและสตวทดดแปรพนธกรรมไดนเรยกวา สงมชวตดด

แปรพนธกรรม (genetically modified organisms : GMOs) ซงนอกจากตวอยางสงมชวตทยกมา

นกวทยาศาสตรยงสรางสงมชวตทดดแปรพนธกรรมอกหลายชนด เพอนาไปใชประโยชนในดานตาง ๆ อกมาก




- การผสมพนธ การคดเลอกพนธ และการปรบปรงพนธสงมชวตแบบเดมมขอเสยอยางไรบาง

- เทคโนโลยทาง DNA นามาใชในการปรบปรงพนธสงมชวตใหดขนกวาเดมไดอยางไร

- GMOs คออะไร

- ความหอมของขาวเกดขนไดอยางไร



3) นกเรยนทเปนหวหนาแตละกลมโพจนหวขอหวขอดานพนธศาสตรและเทคโนโลยดเอนเอทจบ

สลากไดลงในเฟรชบกจานวน 1 หวขอ โดยไมซากบหวขอเดม แลวใหสมาชกกลมลงความคดเหนจากขอมล

ดงกลาว โดยกาหนดเวลาให 1 หวขอตอ 1 สปดาห


สอ

1) PowerPoint ประกอบการเรยนร เรอง การประยกตใชเทคโนโลยทาง DNA (2)







120


-การประยกตใช

เทคโนโลยทาง DNA ใน

ดานการเกษตร และ

ศกษาคนควาหายนและ

หนาทของยน

- สมด



point)
















ม. 6/3)











(ว 8.1 ม. 6/1)

- สมด

- สมด



point)















121











…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………


…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………


…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………


…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

(………………………………………………….)


122





แผนการเรยนรท 22 เรอง ความปลอดภยของเทคโนโลยทาง DNA เวลา 1 ชวโมง
















ม. 6/1)


มนษยนาเทคโนโลยการสราง DNA รคอมบแนนท และการสรางสงมชวตทดดแปรพนธกรรมหรอ

จเอมโอ (GMOs) มาใชในดานตาง ๆ กนอยางกวางขวาง ซงนอกจากจะมประโยชนแลว อาจทาใหเกดผลเสย

ไดโดยเฉพาะสงมชวตทดดแปรพนธกรรมทอาจทาใหเกดเชอโรคสายพนธทดอยาปฏชวนะ เปนเปนภยตอ

สขภาพและสภาพแวดลอมได


ความร

ความปลอดภยของเทคโนโลยทาง DNA และมมมองทางสงคมและจรยธรรม


123




1) สบคนขอมล อภปราย และอธบายเกยวกบแนวปฏบตในการนาเทคโนโลยทาง DNA มาใชไดอยาง

ปลอดภย โดยคานงถงมมมองทางสงคมและจรยธรรมได

2) วเคราะหผลกระทบในการประยกตใชขอมลของจโนมมนษยในมมมองทางสงคมและจรยธรรมได








ครทบทวนความรเดมของนกเรยน โดยตงคาถามดงน

- สงมชวตชนดใดบางทถกดดแปรพนธกรรม

- การใชพนธศาสตรเพอศกษาคนควาหายนและหนาทของยนมประโยชนตอมนษยหรอไม

นกเรยนรวมกนอภปรายคาตอบของคาถาม เพอเชอมโยงไปสการเรยนร เรอง ความปลอดภยของ

เทคโนโลย DNA โดยนกเรยนควรไดขอสรปรวมกนวา ตวอยางสงมชวตทถกดดแปรพนธกรรม เชน หม วว

มะละกอ ฝาย และมะเขอเทศ สวนการใชพนธศาสตรเพอศกษาคนควาหายนและหนาทของยนจะมประโยชน

ตอมนษย คอ ทาใหคนพบยนททาหนาทตางๆ ซงสามารถนาไปประยกตใชในดานตาง ๆ ไดเพอเชอมโยงไปส

การเรยนร เรอง ความปลอดภยของเทคโนโลยทาง DNA



1) ครนาเสนอ PowerPoint เกยวกบความปลอดภยของเทคโนโลยทาง DNA โดยนาเสนอภาพการ

เดนเรยกรองใหหยดการผลตพช GMOs ในประเทศตางๆ จากนนครตงคาถามดงน

- เพราะอะไรในบางประเทศจงมการตอตานการใชพช GMOs

- พช GMOs หรอพชดดแปรพนธกรรมมผลกระทบตอมนษยอยางไร

- แนวทางแกไขเพอสรางความปลอดภยจากการใชพช GMos มอะไรบาง

2) นกเรยนรวมกนอภปรายคาตอบของคาถาม โดยครทาหนาทบนทกสรปการอภปราย ซงนกเรยน

ควรไดขอสรปรวมกน ดงน

- ในบางประเทศตอตานการใชเทคโนโลยทางพนธวศวกรรมในการสรางพช GMOs เนองจากมความ

วตกกงวลวา อาจเกดความผดพลาดจากการใชพช GMOs เชน อาจเกดเชอโรคสายพนธใหมๆ ทดอยา

124

ปฏชวนะขน พช GMOs มยนของสงมชวตชนดอนอยดวย จงอาจเปนอนตรายตอสขภาพ และอาจมการถายเท

ยนจากพช GMOs ออกสสงแวดลอมไดทาใหวชพชตานทานตอสารปราบวชพชมากขน

- แนวทางแกไขเพอสรางความปลอดภย เชน จดระบบการปองกนอนตรายอยางเครงครด เมอเสรจ

สนการทดลอง สงมชวตทดดแปรพนธกรรมจะตองถกทาลายดวยวธการทเหมาะสม และการนาสงมชวตทดด

แปรพนธกรรมมาใชในกระบวนการผลตหรอใชเปนอาหารจะตองมฉลากระบขอมลทชดเจน

3) ครนาเสนอ PowerPoint แสดงตวอยางฉลากผลไมทแสดงวาเปนพชทปลกดวยวธการดดแปร

พนธกรรมใหนกเรยนด โดยอธบายใหนกเรยนเขาใจวาเปนวธการแกไขวธการหนง เพอใหผบรโภคไดรบขอมล

ขาวสารทถกตอง และเลอกบรโภคไดอยางปลอดภย

4) ครอธบายเพมเตมใหนกเรยนเขาใจวา ในประเทศไทยหนวยงานททาหนาทควบคมดแลเกยวกบ

ความปลอดภยของการใช GMOs คอ ศนยพนธวศวกรรมและเทคโนโลยชวภาพแหงชาต โดยจะทาหนาท

ควบคมดแลการวจยและทดลองเกยวกบ GMOs กอนนามาใชจรง ตลอดจนทาหนาทกาจดและปฏบตกรณ

ฉกเฉนหาก GMOs เกดการเลดลอดออกสสงแวดลอม


1) นกเรยนปฏบตกจกรรมท 17.3 สงมชวตดดแปรพนธกรรม และคาถามทายบทท 17 ในหนงสอ

เรยน รายวชาเพมเตม ชววทยา เลม 4 ลงในสมด สงคร

2) ครใหนกเรยนสงสมด เพอตรวจสอบการบนทกความรทไดจากการเรยนและการตอบคาถามทาย

บทท 17 หลงเลกเรยน







5) ใหนกเรยนทาแบบทดสอบหลงเรยน (post-test) ดวยแบบวดผลสมฤทธทางการ

เรยนและแบบวดทกษะการลงความเหนจากขอมล


สอ

1) PowerPoint ประกอบการเรยนร เรอง ความปลอดภยของเทคโนโลยทาง DNA





125



-ความปลอดภยของ

เทคโนโลยทาง DNA และ

มมมองทางสงคมและ

จรยธรรม

- สมด





17.3 สงมชวตดดแปร


-การปฏบตกจกรรม

คาถามทายบทท 17








คาถามทายบทท 17 ได
















ม. 6/3)

- สมด

-แบบทดสอบหลงเรยน

(post-test)



17.3 สงมชวตดดแปร


-การปฏบตกจกรรม


-แบบวดผลสมฤทธ

ทางการเรยน

-แบบวดทกษะการลง

ความเหนจากขอมล







คาถามทายบทท 17 ได



ผลสมฤทธทางการเรยน

ในแบบทดสอบหลงเรยน

ไดคะแนนดกวา



ทกษะการลงความเหน

จากขอมลในแบบทดสอบ

หลงเรยนไดคะแนนดกวา


126












(ว 8.1 ม. 6/1)

- สมด - สามารถตอบคาถามได


















…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………


…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………


…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………


…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

(………………………………………………….)


127




ชอหนวยการเรยนร ววฒนาการ

แผนการเรยนรท 23 เรอง หลกฐานทบงบอกถงววฒนาการของสงมชวต เวลา 2 ชวโมง











1) อธบายและสรปถงหลกฐานทบงบอกถงววฒนาการของสงมชวต และแนวคดเกยวกบ

ววฒนาการของสงมชวต พนธศาสตรประชากร และปจจยททาใหเกดการเปลยนแปลงความถของแอลลล

รวมทงกาเนดของสปชสได (ว 1.2 ม. 6/4)





สงมชวตในปจจบนเปนสงมชวตทมการเปลยนแปลงมาจากบรรพบรษในอดตมาเปนระยะ

เวลานานหลายชวรน และถกคดเลอกใหมชวตอยรอดไดในสภาพแวดลอมทแตกตางกน การเปลยนแปลง

ของสงมชวตจากอดตจนถงปจจบนน เรยกวา ววฒนาการของสงมชวต

หลกฐานทบงบอกวาสงมชวตมววฒนาการศกษาไดจาก หลกฐานจากซากดกดาบรรพ หลกฐาน

จากกายวภาคเปรยบเทยบ หลกฐานจากวทยาเอมบรโอเปรยบเทยบ หลกฐานดานชววทยาระดบโมเลกล

และหลกฐานทางชวภมศาสตร

แนวคดเกยวกบววฒนาการของสงมชวต เรมจากแนวคดของฌอง ลามารก (Jean Baptiste de

Lamarck) ทไดเสนอกฎการใชและไมใช โดยอธบายวา อวยวะสวนใดทมการใชงานมากในการดารงชวตจะ

128

มขนาดใหญและแขงแรงขน ขณะทอวยวะทไมคอยไดใชงานจะออนแอและเสอมไป และกฎการถายทอด

ลกษณะทเกดขนใหม ซงอธบายวา การเปลยนแปลงโครงสรางของสงมชวตทเกดขนภายในชวรนสามารถ

ถายทอดไปยงลกหลานได

สวนแนวคดของชาลล ดารวน (Charles Darwin) ทไดเสนอทฤษฎการคดเลอกโดยธรรมชาต

อธบายวา สงมชวตบนโลกนเปนรนลกหลานทมลกษณะแตกตางจากสงมชวตในอดต ซงเกดจากการสะสม

ลกษณะทแตกตางไปจากบรรพบรษ แตลกษณะทเหมาะสมเทานนจะถกคดเลอกใหสามารถดารงชวตอย

ในสภาพแวดลอมนนได


ความร

- หลกฐานทบงบอกถงววฒนาการของสงมชวต - แนวคดเกยวกบววฒนาการของสงมชวต





1) สบคนขอมล วเคราะห และสรปหลกฐานตางๆ ทสนบสนนการเกดววฒนาการของสงมชวตได

2) สบคนขอมล อธบาย และยกตวอยางกฎการใชและไมใช และกฎการถายทอดลกษณะทเกด

ขนมาใหมของลามารกได

3) สบคนขอมล อธบาย และยกตวอยางทฤษฎการคดเลอกโดยธรรมชาตของดารวนได




1) ความสามารถในการสอสาร 2) ความสามารถในการคด 3) ความสามารถในการแกปญหา



1) ครนาเสนอ PowerPoint ใหนกเรยนดขอมลฟอสซลไดโนเสารทขดพบไดในประเทศไทยท

อ. ภเวยง จ.ขอนแกน และขอมลเกยวกบการจดตงโครงการพพธภณฑไดโนเสารภกมขาว แลวตงคาถาม

ถามนกเรยนดงน

- ไดโนเสารซงเปนสงมชวตในอดตมโครงสรางคลายกบสงมชวตในปจจบนหรอไม อยางไร

- เพราะเหตใดสงมชวตในอดต เชน ไดโนเสารจงสญพนธไป


เชอมโยงไปสการเรยนรเรอง หลกฐานทบงบอกถงววฒนาการของสงมชวต

129



1) ครนาเสนอ PowerPoint ใหนกเรยนดเกยวกบหลกฐานทบงบอกถงววฒนาการของสงมชวต

โดยอธบายใหนกเรยนเขาใจวา ววฒนาการ คอ กระบวนการเปลยนแปลงทเกดขนกบลกษณะทาง

พนธกรรมในประชากรของสงมชวต ทสบทอดจากบรรพบรษสลกหลานตอเนองกนมาเปนเวลานาน และยง

ดาเนนตอไปไมมทสนสด จนทาใหสงมชวตนนมลกษณะทางพนธกรรมแตกตางไปจากเดม โดยนกเรยนจะ

ทราบไดวาสงมชวตชนดใดชนดหนงมววฒนาการไดจากการศกษาหลกฐานตาง ๆ เชน หลกฐานจากซาก

ดกดาบรรพของสงมชวต

2) ครนาเสนอ PowerPoint ใหนกเรยนดเกยวกบหลกฐานจากกายวภาคเปรยบเทยบ โดยให

นกเรยนเปรยบเทยบกระดกแตละชวงของรยางคคหนา โดยอธบายใหนกเรยนเขาใจ homologous

structure ซงเปนหลกฐานทแสดงวาสตวมกระดกสนหลงเหลานมววฒนาการมาจากบรรพบรษเดยวกน

และ analogous structure ซงตรงกนขามกบสงมชวตทมรยางคคหนาททาหนาทเหมอนกน แตมโครงสราง

ภายในแตกตางกน

3) ครนาเสนอ PowerPoint ใหนกเรยนดเกยวกบหลกฐานจากวทยาเอมบรโอเปรยบเทยบจากการ

เจรญเตบโตในระยะเอมบรโอและหลงระยะเอมบรโอของสตวมกระดกสนหลงชนดตาง ๆ โดยอธบายให

นกเรยนเขาใจวาสตวมกระดกสนหลงทกชนดทเหนในภาพมระยะเอมบรโอทคลายคลงกน แตมความ

แตกตางกนในระยะการพฒนาหลงระยะเอมบรโอ แลวตงคาถามเพอกระตนความสนใจของนกเรยน ดงน

- ในระยะเอมบรโอของสตวตางๆ ทเหนในรปมลกษณะใดทคลายคลงกนบาง (ชองเหงอก และ

หาง)

- ถาพจารณาเฉพาะรปรางในระยะหลงเอมบรโอ นกเรยนคดวาสตวตางๆเหลานนาจะม

ความสมพนธทใกลชดกนทางววฒนาการหรอไม อยางไร (นาจะมความสมพนธใกลชดกนทางววฒนาการ

โดยสตวเลยงลกดวยนานมและมนษยมระยะการพฒนาหลงระยะเอมบรโอในระยะกลางและระยะปลายท

คลายคลงกนมากกวาสงมชวตอนๆ จงนาจะมความสมพนธทใกลชดกนทางววฒนาการ)

4) ครนาเสนอ PowerPoint ใหนกเรยนดเกยวกบหลกฐานทางชวภมศาสตร โดยอธบายใหนกเรยน

เขาใจวา สงมชวตทมบรรพบรษรวมกน อาจมการอพยพไปยงบรเวณขางเคยงหรอไกลออกไป และปรบตว

ใหเขากบสภาพแวดลอมทอาศย เกดเปนววฒนาการขนได เชน การแพรกระจายของนกฟนซในหมเกาะ

กาลาปากอสทมความคลายคลงกบนกฟนซในทวปอเมรกาใต แตมความแตกตางกนเนองจาก

สภาพแวดลอมทแตกตางกน

5) ครนาเสนอ PowerPoint ใหนกเรยนดเกยวกบแนวคดววฒนาการของลามารก โดยอธบายให

นกเรยนเขาใจวา แนวคดววฒนาการของลามารกประกอบดวย

130

- กฎการใชและไมใช (Law of use and disuse) การใชอวยวะอยางใดอยางหนงอยางสมาเสมอ

จะทาใหอวยวะนนคอยๆแขงแรงขน ใหญขน และพฒนาดขน ขณะเดยวกนอวยวะทไมคอยไดใชกจะคอยๆ

ออนแอลง มขนาดเลกลง และเสอมลงไป

- กฎแหงการถายทอดลกษณะทเกดขนมาใหม (Law of inheritance of acquired characteristic)

การเปลยนแปลงโครงสรางของสงมชวตทเกดขนภายในชวรนนน สามารถถายทอดไปยงรนลกหลานได

6) ครนาเสนอ PowerPoint ใหนกเรยนดเกยวกบแนวคดววฒนาการของดารวน โดยอธบายให

นกเรยนเขาใจวา ดารวนมแนวคดเกยวกบววฒนาการวา กลไกของววฒนาการไมไดอยทการฝกฝน

ลกษณะทตองการใหเหมาะสมกบสภาพแวดลอม แตสภาพแวดลอมทาใหเกดการคดเลอกโดยธรรมชาต

เพอจะใหสงมชวตมลกษณะเหมาะสมกบสภาพแวดลอม และมโอกาสสบพนธถายทอดลกษณะนนไปส

ลกหลานได ซงเปนแนวคดทสอดคลองกบนกวทยาศาสตรอกหลายคนทไดทาการศกษาในรนตอมา




2) ใหนกเรยนทาแบบทดสอบ Check Point 5 เพอ

ทบทวนความรทนกเรยนไดรบจากการเรยน โดยใหนกเรยน

ตอบคาถามตอไปน

- หลกฐานทบงบอกถงววฒนาการของสงมชวตมหลกฐานอะไรบาง

- การศกษาววฒนาการจากหลกฐานชววทยาระดบโมเลกลมขอไดเปรยบมากกวาการศกษาจาก

หลกฐานอนๆ อยางไร

-. หลกฐานจากซากดกดาบรรพบอกอะไรไดบาง

- ลกษณะการแพรกระจายของสงมชวตตามภมภาคตางๆ หรอชวภมศาสตรจะบงบอกถง

ววฒนาการของสงมชวตไดอยางไรบาง

- ซากดกดาบรรพทพบในหนตะกอนชนใดมอายมากทสด

เพราะอะไร

- ระหวางสตวมกระดกสนหลงกบสตวไมมกระดกสนหลง ม

โอกาสเกดซากดกดาบรรพแตกตางกนหรอไม อยางไร

- หลกฐานจากซากดกดาบรรพบอกอะไรแกเราไดบาง

- ถาพบซากดกดาบรรพในชนหนจะรไดอยางไรวา ซากดกดา

บรรพนนมอายเทาใด

131


Check Point 4 และ Check Point 5 หลงเลกเรยน


ส อ

1) PowerPoint ประกอบการเรยนร เรอง หลกฐานทบงบอกถงววฒนาการของสงมชวต และเรอง

แนวคดเกยวกบววฒนาการของสงมชวต







- หลกฐานทบงบอกถง

ววฒนาการของสงมชวต

- แนวคดเกยวกบ

ววฒนาการของลามารก

- แนวคดเกยวกบ

ววฒนาการของดารวน

- สมด



point)





ถกตอง


- อธบายและสรปถง

หลกฐานทบงบอกถง


และแนวคดเกยวกบ


พนธศาสตรประชากร

และปจจยททาใหเกด

การเปลยนแปลงความถ

ของแอลลล รวมทง

กาเนดของสปชสได

(ว 1.2 ม. 6/4)


- สมด



point)





ถกตอง

-

132











(ว 8.1 ม. 6/1)

















………………………………………………………………………………………………………………


………………………………………………………………………………………………………………


………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………


………………………………………………………………………………………………………………

(………………………………………………….)


133





แผนการเรยนรท 24 เรอง ความถของแอลลลในประชากร เวลา 2 ชวโมง


















พนธศาสตรประชากร เปนการศกษาเกยวกบการเปลยนแปลงความถของยนหรอการเปลยนแปลง

ความถของแอลลลทเปนองคประกอบทางพนธกรรมของประชากร

ความถของแอลลลในประชากรหาไดจากความถของจโนไทป และความถของแอลลล ดงน

ความถของจโนไทป คอ อตราสวนของจโนไทปชนดหนงตอจานวนจโนไทปของประชากรทงหมด

สวนความถของแอลลล คอ อตราสวนของจโนไทปชนดหนงตอจานวนของแอลลลทงหมดในยนพลนน

คาความถของแอลลลมคาตงแต 0-1


ความร

134

ความถของแอลลลในประชากร





คานวณหาความถของแอลลลและความถของจโนไทปในประชากรได








1) ครทบทวนแนวคดของดารวนทนกเรยนไดเรยนรไปแลว ใหนกเรยนฟงวา แนวคดของดารวน

สรปวา สงมชวตหลากหลายบนโลกเกดจากการสบทอดลกษณะทเปลยนไปของสปชสดกดาบรรพ โดย

กลไกทกอใหเกดการเปลยนแปลง คอ การคดเลอกโดยธรรมชาต ซงตองอาศยระยะเวลาทยาวนาน

2) ครอธบายใหนกเรยนเขาใจวา การคดเลอกโดยธรรมชาตของดารวนในตอนนนยงขาดความ

สมบรณในหลายเรอง เชน ดารวนไมสามารถอธบายไดวา การแปรผนของลกษณะสงมชวตนนเกดขนได

อยางไร และมการถายทอดลกษณะทเกดขนไปยงลกหลานไดอยางไร จนกระทงมความรดานพนธศาสตร

ประชากรทชวยสนบสนนแนวความคดของดารวน ทาใหสามารถอธบายกลไกการเกดววฒนาการของ

สงมชวตได เพอเชอมโยงไปสการเรยนรเรอง ความถของแอลลลในประชากร



1) ครนาเสนอ PowerPoint ใหนกเรยนดเกยวกบความหมายของประชากรและยนพล

แลวอธบายใหนกเรยนเขาใจวา ประชากรเปนหนวยทเลกทสดของววฒนาการหรออาจกลาวไดวา

ววฒนาการจะเกดในระดบประชากร ถงแมวาการคดเลอกโดยธรรมชาตจะมผลกระทบตอสมาชกของ

สงมชวตแตละหนวยในแงของการอยรอด และความสาเรจในการถายทอดลกษณะทางพนธกรรมไปสรน

ลกหลาน แตววฒนาการจะเกดขนเมอมการเปลยนแปลงทางพนธกรรมของประชากรในชวงเวลาทผานไป

ดงนนการศกษาเกยวกบพนธศาสตรประชากรจงมความสาคญยงสาหรบการศกษาววฒนาการ

2) ครนาเสนอ PowerPoint ความหมายของพนธศาสตรประชากร ดงน

- พนธศาสตรประชากร (population genetics) -ความถของจโนไทป

135

-ความถของแอลลล

3) ครยกตวอยางการคานวณหาความถของจโนไทปและความถของแอลลล ดงน

ประชากรแมวชนดหนงลกษณะของสขนถกควบคมดวยยน 2 แอลลล คอ แอลลล B ควบคม

ลกษณะขนสดา เปนลกษณะเดน และแอลลล b ควบคมลกษณะขนสขาว เปนลกษณะดอย ถามประชากร

แมว 100 ตว มขนสดา 84 ตว และมขนสขาว 16 ตว โดยขนสดามจโนไทป 2 แบบ คอ BB 36 ตว และ Bb

48 ตว จะคานวณหาความถของจโนไทปและความถของแอลลลไดจาก

ความถของจโนไทป BB = 36 = 0.36

100

ความถของจโนไทป Bb = 48 = 0.48

100

ความถของจโนไทป bb = 16 = 0.16

100

ในยนพลมจานวนแอลลลทงหมด = 100 x 2 = 200 แอลลล

จานวนจโนไทป BB 36 ตว จะมแอลลล B = 36 x 2 = 72 แอลลล

จานวนจโนไทป Bb 48 ตว จะมแอลลล B = 48 แอลลล และแอลลล b = 48 แอลลล

จานวนจโนไทป bb 16 ตว จะมแอลลล b = 16 x 2 = 32 แอลลล

ความถของแอลลล คานวณจาก

ความถของแอลล B = 72 + 48 = 0.6

200

ความถของแอลลล b = 48 + 32 = 0.4

200

ดงนน ในประชากรของแมว จะมความถของแอลล B = 0.6 และมความถ b = 0.4



- กาหนดใหในการศกษาลกษณะสดอกของประชากรไมดอกทถกควบคมโดยยน 2 แอลลล คอ R

ควบคมลกษณะดอกสแดง และ r ควบคมลกษณะดอกสขาว ซงในประชากรไมดอก 1,000 ตน มจโนไทป

RR = 640 ตน Rr = 320 ตน และ rr = 40 ตน จากขอมลทกาหนดใหจงคานวณหาความถของจโนไทป

และความถของแอลลล R และ r (ความถของจโนไทป RR = 0.64, Rr = 0.32, rr = 0.04 และความถของ

แอลลล R = 0.8, r = 0.2)


ส อ

136

1) PowerPoint ประกอบการเรยนร เรอง ความถของแอลลลในประชากร







- ความถของแอลลลใน

ประชากร

- สมด















(ว 1.2 ม. 6/4)











- สมด




137


(ว 8.1 ม. 6/1)

















………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………


………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………


………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………


………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

(………………………………………………….)


138





แผนการเรยนรท 25 เรอง กฏของฮารด-ไวนเบรก เวลา 2 ชวโมง


















ภาวะสมดลของฮารด-ไวนเบรก (Hardy – Weinberg Equilibrium: HWE) คอ ความถของแอลลล

และความถของจโนไทปในยนพลของประชากรซงจะมคาคงทในทกรน ถาไมมปจจยบางอยางมาเกยวของ

เชน มวเทชน การคดเลอกโดยธรรมชาต และการเลอกคผสมพนธ ความรทไดจากภาวะสมดลของฮารด-

ไวนเบรก สามารถนาไปใชคาดคะเนความถของแอลลลทเกยวของกบโรคทางพนธกรรมในยนพลของ

ประชากรได

139

ปจจยททาใหเกดการเปลยนแปลงความถของแอลลล ไดแก 1) การเปลยนแปลงความถยนอยาง

ไมเจาะจง 2) การถายเทเคลอนยายยนจากการอพยพเขาหรอออกของกลมประชากร 3) การเลอกคผสม

พนธ 4) การเกดมวเทชนกบโครโมโซมเพศ และ 5) การคดเลอกโดยธรรมชาต


ความร

-กฎของฮารด-ไวนเบรก - ปจจยททาใหเกดการเปลยนแปลงความถของแอลลล





1) อธบายทฤษฎของฮารด-ไวนเบรกและภาวะสมดลของฮารด-ไวนเบรกได

2) นาความรเกยวกบภาวะสมดลของฮารด-ไวนเบรกไปประยกตใชได

3) อธบายและสรปปจจยทมผลตอการเปลยนแปลงความถของแอลลล และความถของจโนไทปใน

ประชากรทสงผลตอววฒนาการของสงมชวตได








1) ครอธบายใหนกเรยนเขาใจวา ในสภาวะทไมมการเปลยนแปลงใดๆ ทงทางดานพนธกรรมและ

ขนาดของประชากร สงมชวตในประชากรนนจะผสมพนธกนอยางอสระ การกระจายตวของยนหรอความถ

ของแอลลลในประชากรนนจะคงท

2) ครยกตวอยางการคานวณหาความถของจโนไทป และความถของแอลลลประชากรดอกไมท

นกเรยนไดเรยนรมาแลว โดยครชใหนกเรยนเหนวา ถาสมาชกทกตนในประชากรไมดอกมโอกาสผสมพนธ

ไดเทาๆกน เมอมการรวมกนของเซลลสบพนธเพศผหรอเพศเมยทมความถของแอลลลเหมอนประชากรใน

รนพอแม ประชากรไมดอกในรนลกจะมความถของจโนไทปและความถของแอลลลเหมอนประชากรในรน

พอแมดวย เพอเชอมโยงไปสการเรยนรเรอง กฎของฮารด-ไวนเบรก



140

1) ครนาเสนอ PowerPoint เกยวกบกฏของฮารด-ไวนเบรก โดยอธบายใหนกเรยนเขาใจวา กฎของ

ฮารด-ไวนเบรกมใจความสาคญวา ความถของแอลลลและความถของจโนไทปในยนพลของประชากรจะม

คาคงทในทกรน ถาไมมปจจยบางอยางมาเกยวของ เชน มวเทชน การคดเลอกโดยธรรมชาต และการเลอก

คผสมพนธ ความถของยนทอยในภาวะสมดลเชนนจะเรยกวา ภาวะสมดลของฮารด-ไวนเบรก (Hardy –

Weinberg Equilibrium: HWE)

2) ครนาเสนอ PowerPoint เกยวกบการศกษากฎของฮารด-ไวนเบรก จากการศกษาตวอยางของ

ประชากรแมวทนกเรยนไดเรยนรมาแลว โดยอธบายใหนกเรยนเขาใจวา ในรนลกจะมความถของจโนไทป

เทากบรนพอแม คอ

ความถของจโนไทปแบบ BB = 0.36, Bb = 0.48 และ bb = 0.16

ความถของแอลลล B = 0.6 และ b = 0.4

โดยแบบแผนการถายทอดยนจะเปนเชนนเสมอ ไมวาการสบพนธและการถายทอดลกษณะทาง

พนธกรรมจะผานไปกรนกตาม สามารถเขยนสมการคานวณหาความถของแอลลลและความถของจโนไทป

ได ดงน p2 + 2pq + q2 = 1 สรปไดวากฎของฮารด-ไวนเบรก แสดงใหเหนวาการเปลยนแปลงความถของ

ยนหรอแอลลลจะไมเกดขนในประชากร ตราบใดทสภาพแวดลอมของประชากรสมบรณและคงท นนคอไม

ทาใหเกดววฒนาการขน ทาใหในสภาพธรรมชาตเกดภาวะสมดลของฮารด-ไวนเบรกไดยาก

3) ครนาเสนอ PowerPoint เกยวกบการประยกตใชกฏของฮารด-ไวนเบรก ทใชคาดคะเนความถ

ของแอลลลทเกยวของกบโรคทางพนธกรรมในยนพลของประชากร ดงน

ถาประชากรภาคตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศไทยมคนเปนโรคโลหตจางชนดซกเคลเซลล

จานวน 9 ใน 10,000 คน ดงนนจะสามารถคาดคะเนความถของแอลลลททาใหเกดโรคนในประชากรได

โดยกาหนดใหจโนไทป aa แสดงลกษณะของโรคโลหตจางชนดซกเคลเซลล

ความถของจโนไทป aa = q2 = 9/10,000

q = 9 = 3 = 0.03

10,000 100

ดงนน ในประชากรน มความถของแอลลลททาใหเกดโรคโลหตจางชนดซกเคลเซลล = 0.03

จากตวอยางประชากรในรนพอแมทเปนพาหะของโรคมจานวนกคน หาความถของจโนไทปของประชากรท

เปนพาหะของโรคไดจาก 2pq

p = 1-q = 1-0.03 = 0.97

2pq = 2 x 0.97 x 0.03 = 0.0582

ดงนน คดเปนจานวนประชากรทเปนพาหะ = 0.0582 x 10,000 = 582 คน

141

4) ครนาเสนอ PowerPoint เกยวกบปจจยททาใหเกดการเปลยนแปลงความถของแอลลล โดย

อธบายใหนกเรยนเขาใจวาปจจยททาใหความถของแอลลลในประชากรเปลยนแปลง และทาใหเกด

ววฒนาการไดนนประกอบไปดวย

- การเปลยนแปลงความถยนอยางไมเจาะจง เปนการเปลยนแปลงแบบสม เปนการเปลยนแปลง

ความถของแอลลลทเปนผลมาจากการเปลยนแปลงขนาดของประชากรจากรนหนงไปยงอกรนหนงใน

ประชากร เนองจากโอกาสของแอลลลทจะถกถายทอดมไมเทากน การเปลยนแปลงความถยนอยางไม

เจาะจงพบในธรรมชาตม 2 สถานการณ คอ ผลกระทบจากผกอตง และปรากฎการณคอขวด ซงสามารถ

สรปไดดงน

ผลกระทบจากผกอตง ปรากฏการณคอขวด

1. ประชากรมการยายยน 1. เกดภาวะวกฤตกบประชากรทบรเวณเดมและเสยง

ตอการสญพนธ

2. ประชากรทยายถนไปมขนาดเลกลงเมอเทยบกบ

ประชากรเดมทมขนาดใหญ

2. ประชากรเดมมขนาดใหญ ลดจานวนลงอยาง

รวดเรวจนมขนาดเลก

3. ประชากรไปอยในทแหงใหม แพรพนธไดด และ

สะสมแอลลลในยนพล

3. ประชากรทรอดจากภาวะวกฤตแพรพนธไดด และ

สะสมในยนพล

4. ความถของแอลลลของผกอตงเพมขน 4. ความถของแอลลลของประชากรทรอดจากภาวะ

วกฤตเพมขน

- การถายเทเคลอนยายยน เปนการเคลอนยายแอลลลจากประชากรหนงไปยงอกประชากรหนง

ของสปชสเดยวกน และเกดการผสมพนธกนขน มทงการเคลอนยายยนเขาสประชากรใหม และการ

เคลอนยายยนออกจากประชากรเดม สงผลตอการเปลยนแปลงความถของแอลลล

- การเลอกคผสมพนธ โดยในธรรมชาตทวไปสมาชกในประชากรมกเลอกคผสมพนธหรอมการ

ผสมพนธไมเปนแบบสม ทาใหสมาชกบางสวนของประชากรไมมโอกาสไดผสมพนธ ทาใหมผลตอการ

เปลยนแปลงความถของแอลลลในยนพลของประชากรในรนถดไป

- มวเทชน เปนการเปลยนแปลงทเกดขนในระดบยนและโครโมโซม การเกดมวเทชนเพยงอยาง

เดยวไมมผลมากพอจะเปลยนแปลงโครงสรางทางพนธกรรมของยนพลในประชากรภายในรนเดยว แตเปน

การสรางแอลลลใหมทสะสมไวในยนพลของประชากร ทาใหเกดความหลากหลายทางพนธกรรมใน


- การคดเลอกโดยธรรมชาต ทาใหสมาชกของประชากรทมลกษณะเหมาะสมกบ

142

สภาพแวดลอมมจานวนมากขน ลกษณะทไมเหมาะสมกบสภาพแวดลอมจะถกคดทงไป ทาใหแอลลลของ

ประชากรเปลยนแปลง

5) ครอธบายเพมเตมวาปจจยททาใหเกดการเปลยนแปลงความถของแอลลลน ทาใหความถของ

แอลลลในประชากรเปลยนแปลง สงผลใหโครงสรางทางพนธกรรมของประชากรเปลยนแปลง เกดเปน

ววฒนาการขน โดยการเปลยนแปลงโครงสรางประชากรทละนอย เรยกวา ววฒนาการระดบจลภาค ซงเปน

การเปลยนแปลงโครงสรางทางพนธกรรมของสงมชวตในระดบสปชสทอาจนาไปสการเกดสปชสใหม แตถา

การเปลยนแปลงนนกอใหเกดววฒนาการการเกดเปนสปชสใหมหลากหลายสปชส จนนาไปสความ

หลากหลายของสงมชวต จะเรยกวา ววฒนาการระดบมหภาค




- ในธรรมชาตความถของแอลลลในประชากรของสงมชวตมการเปลยนแปลงหรอไม เพราะเหตใด

- ถายนพลในประชากรหนงเปนไปตามกฎของฮารด-ไวนเบรก องคประกอบทางพนธกรรมของ

ประชากรมการเปลยนแปลงหรอไม เพราะเหตใด

- ในประชากรกลมหนงพบวา มประชากรเลอดหม Rh- อย 16% เมอประชากรนอยในภาวะสมดล

ของฮารด-ไวนเบรก จงคานวณหาความถของแอลลลในประชากร




ส อ

1) PowerPoint ประกอบการเรยนร เรอง กฎของฮารด-ไวนเบรก และเรอง ปจจยททาใหเกดการ

เปลยนแปลงความถของแอลลล







- กฎของฮารด-ไวนเบรก

- ปจจยททาใหเกดการ

เปลยนแปลงความถของ

- สมด






143


แอลลล point)


ถกตอง












(ว 1.2 ม. 6/4)











(ว 8.1 ม. 6/1)

- สมด












144










………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………


………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………


………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………


………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

(………………………………………………….)


145





แผนการเรยนรท 26 เรอง ววฒนาการของมนษย เวลา 2 ชวโมง


















ปจจยททาใหเกดการเปลยนแปลงความถของแอลลล ทาใหยนพลในประชากรเปลยนแปลงไปหรอ

เกดววฒนาการขน มการแยกกนทางเซลลสบพนธ การแบงแยกทางภมศาสตร และการเปลยนแปลง

จานวนโครโมโซมของสงมชวตในเขตภมศาสตรเดยวกน เกดเปนสปชสใหมขน

มนษยมววฒนาการมายาวนานกวา 4.5 ลานป เราสามารถศกษาววฒนาการของมนษยไดจาก

ซากดกดาบรรพและการเปรยบเทยบลาดบเบสบน DNA ทาใหรวาสายววฒนาการของมนษยเรมจาก

ออสทราโลพเทคส (Austrslopithecus) และโฮโม (Homo)


ความร

146

-กาเนดของสปชส -ววฒนาการของมนษย





1) อธบายความหมายของสปชสได

2) อภปราย และสรปกลไกการแยกกนทางเซลลสบพนธได

3) อภปราย และสรปการเกดสปชสใหมจากการแบงแยกทางภมศาสตรและการเกดสปชสใหมใน

เขตภมศาสตรเดยวกนได

4) อภปรายและสรปสายววฒนาการของมนษยได







1) ครทบทวนปจจยททาใหเกดการเปลยนแปลงความถของแอลลล ซงนาไปสการเปลยนแปลง

โครงสรางทางพนธกรรมของประชากรทนกเรยนไดเรยนรมาแลว โดยถามคาถามนกเรยน ดงน

- ปจจยใดบางททาใหเกดการเปลยนแปลงความถของแอลลล (การเปลยนแปลงความถยน การ

ถายเทเคลอนยายยน การเลอกคผสมพนธ การเกดมวเทชนกบโครโมโซมเพศ และการคดเลอกโดย

ธรรมชาต)

- ปจจยททาใหเกดการเปลยนแปลงความถของแอลลลน จะทาใหความถของแอลลลในประชากร

เปลยนแปลงหรอไม และเกดววฒนาการขนไดอยางไร (เปลยนแปลง โดยเมอความถของแอลลล

เปลยนแปลงจะสงผลใหโครงสรางทางพนธกรรมของประชากรเปลยนแปลงและเกดเปนววฒนาการขน)

2) นกเรยนรวมกนอภปรายคาตอบของคาถาม เพอเชอมโยงไปสการเรยนรเรอง กาเนดของสปชส

และววฒนาการของมนษย



1) ครนาเสนอ PowerPoint เกยวกบกาเนดของสปชส โดยอธบายความหมายของสปชสให

นกเรยนเขาใจวา ในทางชววทยาสปชส หมายถง กลมหรอประชากรของสงมชวตทมลกษณะทางพนธกรรม

147

คลายคลงกน สามารถผสมพนธกนไดตามธรรมชาต และถายทอดลกษณะทางพนธกรรมไปสลกหลานได

อยางปกต โดยไดลกหลานทไมเปนหมน

2) ครอธบายกลไกการปองกนการผสมพนธขามสปชสใหนกเรยนเขาใจรวมกนวา สงมชวตตางสป

ชสกนมกลไกการปองกนการผสมขามสปชสได 2 ระดบ คอ กลไกการแยกกนทางการสบพนธกอนระยะไซ

โกต และกลไกการแยกกนทางการสบพนธหลงระยะไซโกต โดยกลไกการแยกกนทางการสบพนธกอนระยะ

ไซโกต ทาใหเซลลสบพนธของสงมชวตตางสปชสไมสามารถรวมกนเปนไซโกตได ซงอาจเกดจาก สภาพ

นเวศวทยาแตกตางกน ฤดกาลหรอชวงเวลาในการผสมพนธแตกตางกน พฤตกรรมการเกยวพาราส

แตกตางกน สรระของเซลลสบพนธแตกตางกน และโครงสรางของอวยวะสบพนธแตกตางกน สวนกลไก

การแยกกนทางการสบพนธหลงระยะไซโกต เปนกลไกปองกนไมใหลกผสมสามารถเจรญเตบโตเปนตวเตม

วยหรอสบพนธตอไปได ลกผสมทเกดมาจะมลกษณะตาง ๆ เชน ตายหรอออนแอ และเปนหมน เปนตน

3) ครนาเสนอ PowerPoint เกยวกบการเกดสปชสใหม โดยอธบายใหนกเรยนเขาใจวา

กระบวนการเกดสปชสใหม เกดได 2 แนวทาง คอ การเกดสปชสใหมจากการแบงแยกทางภมศาสตร

และการเกดสปชสใหมในเขตภมศาสตรเดยวกน เชน การเกดพอลพลอยดของพช โดยการเพมจานวน

ชดของโครโมโซม ไดโครโมโซม 3 ชด (3n) หรอโครโมโซม 4 ชด (4n)

4) ครนาเสนอ PowerPoint เกยวกบสายววฒนาการของมนษยทเรมจากออสทราโลพเทคส

(Austrslopithecus) มนษยในยค โฮโม (Homo) ซงเรมจาก Homo habilis, Homo erectus และ Homo

sapiens

5) ครอธบายเพมเตมวานกวทยาศาสตรและนกมนษยวทยาไดตงสมมตฐานกาเนดมนษยในยค

ปจจบนออกได 2 แนวทาง คอ

- สมมตฐานแรก มววฒนาการจาก H. erectus ทแพรกระจายไปอาศยอยตามทตางๆ

- สมมตฐานทสอง H. erectus ทแพรกระจายในทตางๆ สญพนธ เหลอเพยง H. erectus ใน

แอฟรกาเทานนทมววฒนาการเปน H. sapiens

6) ครอธบายใหนกเรยนเขาใจวา การศกษาววฒนาการของมนษยสวนใหญอาศยหลกฐานจาก

โครงกระดกของซากดกดาบรรพ แตสวนใหญซากดกดาบรรพทสารวจพบไมคอยสมบรณ ทาใหการ

ปะตดปะตอภาพววฒนาการของมนษยมความยากลาบาก สมมตฐานกาเนดมนษยทง 2 สมมตฐานจงม

ขอโตแยงในหลายประเดนทยงไมมขอยต ทาใหสายววฒนาการของมนษยทไดรบการยอมรบในปจจบน

อาจเปลยนแปลงไดในอนาคตเมอมการสารวจพบหลกฐานอางองมากขน



148

- เพราะเหตใดการแบงแยกทางภมศาสตรจงทาใหเกดสปชสใหม (เพราะอปสรรคทมาขวางกน

เชน ภเขา แมนา ทาใหประชากรทเคยอาศยอยในพนทเดยวกน ไมสามารถถายเทเคลอนยายยนระหวาง

ประชากรได จนกระทงโครงสรางทางพนธกรรมมการเปลยนแปลงไปตามสภาพแวดลอมทอาศยอย เกด

เปนววฒนาการของสงมชวตตางสปชสกน)

- เพราะเหตใดประชากรของสงมชวตทถกแยกออกจากกน เมอกลบมาอยรวมกนอกครงจงไม

สามารถผสมพนธกนไดอก (เพราะยนพลของประชากรทงสองแตกตางกน ทาใหไมสามารถผสมพนธกน

ได)

- มนษยในยคปจจบนแตกตางจากมนษยในยค H. habilis และ H. erectus อยางไร (มนษยในยค

ปจจบนมขนาดความจของกะโหลกมากขน ทาใหมความคดสรางสรรคมากขน)

- สมมตฐานกาเนดมนษยทง 2 สมมตฐานแตกตางกนอยางไร (สมมตฐานแรก มนษยในยค

ปจจบนมววฒนาการมาจาก H. erectus ทแพรกระจายไปอาศยอยตามทตาง ๆสวนสมมตฐานทสอง

มนษยในยคปจจบนมววฒนาการมาจาก H. erectus ทแพรกระจายในทตางๆ สญพนธ เหลอเพยง H.

erectus ในแอฟรกาเทานนทมววฒนาการเปน H. sapiens)

2) ครใหนกเรยนสงสมด เพอตรวจสอบการบนทกความรทไดจากการเรยน หลงเลกเรยน


ส อ

1) PowerPoint ประกอบการเรยนร เรอง กาเนดของสปชสและววฒนาการของมนษย







- กาเนดของสปชส

- ววฒนาการของมนษย

- สมด









- สมด




149








(ว 1.2 ม. 6/4)











(ว 8.1 ม. 6/1)

















………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

150


………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………


………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………


………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

(………………………………………………….)


151





แผนการเรยนรท 27 เรอง ปจจยททาใหเกดการเปลยนแปลงความถของแอลลล เวลา 2 ชวโมง


















ปจจยททาใหเกดการเปลยนแปลงความถของแอลลล ไดแก 1) การเปลยนแปลงความถยนอยาง

ไมเจาะจง ซงเกดขนจากการยายถนฐานของประชากรทมขนาดเลก และการเกดปรากฏการณคอขวด เกด

จากภยพบตทางธรรมชาตตาง ๆ ททาใหประชากรจานวนหนงมลกษณะทางพนธกรรมเปลยนแปลงไปจาก

เดม 2) การถายเทเคลอนยายยนจากการอพยพเขาหรอออกของกลมประชากร 3) การเลอกคผสมพนธ 4)

การเกดมวเทชนกบโครโมโซมเพศ และ 5) การคดเลอกโดยธรรมชาต


ความร

152

ปจจยททาใหเกดการเปลยนแปลงความถของแอลลล





อธบายและสรปปจจยทมผลตอการเปลยนแปลงความถของแอลลล และความถของจโนไทปใน

ประชากรทสงผลตอววฒนาการของสงมชวตได








1) ครทบทวนกฎของฮารด-ไวนเบรกทนกเรยนไดเรยนรมาแลวใหนกเรยนฟงวา กฏนจะเปนจรงได

กตอเมอมเงอนไข เชน ประชากรตองมการผสมพนธกนแบบสม ไมมการเคลอนยายยนระหวางกลม

ประชากร ไมมการคดเลอกโดยธรรมชาต และไมเกดมวเทชนภายในกลมประชากร แลวครถามคาถาม

นกเรยน ดงน

- ในสภาพธรรมชาต เงอนไขดงกลาวเกดขนไดหรอไม เพราะอะไร

- ถาเงอนไขดงกลาวไมสามารถควบคมไดจะเกดผลตอความถของแอลลลในประชากรหรอไม

2) นกเรยนรวมกนอภปรายคาตอบของคาถาม โดยควรไดขอสรปรวมกนวา ในธรรมชาตเงอนไข

ดงกลาวไมสามารถควบคมได เนองจากประชากรมขนาดเลก มการถายเทเคลอนยายยน อาจเกดมวเทชน

มการเลอกคผสมพนธ และเกดการคดเลอกโดยธรรมชาตได ทาใหความถของแอลลลในประชากร

เปลยนแปลงได หรอไมอยในภาวะสมดลของฮารด-ไวนเบรก เพอเชอมโยงไปสการเรยนรเรอง ปจจยททาให

เกดการเปลยนแปลงความถของแอลลล



1) ครนาเสนอ PowerPoint เกยวกบปจจยททาใหเกดการเปลยนแปลงความถของแอลลล โดย

อธบายใหนกเรยนเขาใจวาปจจยททาใหความถของแอลลลในประชากรเปลยนแปลง และทาใหเกด

ววฒนาการไดนนประกอบไปดวย

153

- การเปลยนแปลงความถยนอยางไมเจาะจง เปนการเปลยนแปลงแบบสม เปนการเปลยนแปลง

ความถของแอลลลทเปนผลมาจากการเปลยนแปลงขนาดของประชากรจากรนหนงไปยงอกรนหนงใน

ประชากร เนองจากโอกาสของแอลลลทจะถกถายทอดมไมเทากน การเปลยนแปลงความถยนอยางไม

เจาะจงพบในธรรมชาตม 2 สถานการณ คอ ผลกระทบจากผกอตง และปรากฎการณคอขวด ซงสามารถ

สรปไดดงน

ผลกระทบจากผกอตง ปรากฏการณคอขวด

1. ประชากรมการยายยน 1. เกดภาวะวกฤตกบประชากรทบรเวณเดมและเสยง

ตอการสญพนธ

2. ประชากรทยายถนไปมขนาดเลกลงเมอเทยบกบ

ประชากรเดมทมขนาดใหญ

2. ประชากรเดมมขนาดใหญ ลดจานวนลงอยาง

รวดเรวจนมขนาดเลก

3. ประชากรไปอยในทแหงใหม แพรพนธไดด และ

สะสมแอลลลในยนพล

3. ประชากรทรอดจากภาวะวกฤตแพรพนธไดด และ

สะสมในยนพล

4. ความถของแอลลลของผกอตงเพมขน 4. ความถของแอลลลของประชากรทรอดจากภาวะ

วกฤตเพมขน

- การถายเทเคลอนยายยน เปนการเคลอนยายแอลลลจากประชากรหนงไปยงอกประชากรหนง

ของสปชสเดยวกน และเกดการผสมพนธกนขน มทงการเคลอนยายยนเขาสประชากรใหม และการ

เคลอนยายยนออกจากประชากรเดม สงผลตอการเปลยนแปลงความถของแอลลล

- การเลอกคผสมพนธ โดยในธรรมชาตทวไปสมาชกในประชากรมกเลอกคผสมพนธหรอมการ

ผสมพนธไมเปนแบบสม ทาใหสมาชกบางสวนของประชากรไมมโอกาสไดผสมพนธ ทาใหมผลตอการ

เปลยนแปลงความถของแอลลลในยนพลของประชากรในรนถดไป

- มวเทชน เปนการเปลยนแปลงทเกดขนในระดบยนและโครโมโซม การเกดมวเทชนเพยงอยาง

เดยวไมมผลมากพอจะเปลยนแปลงโครงสรางทางพนธกรรมของยนพลในประชากรภายในรนเดยว แตเปน

การสรางแอลลลใหมทสะสมไวในยนพลของประชากร ทาใหเกดความหลากหลายทางพนธกรรมใน


- การคดเลอกโดยธรรมชาต ทาใหสมาชกของประชากรทมลกษณะเหมาะสมกบ

สภาพแวดลอมมจานวนมากขน ลกษณะทไมเหมาะสมกบสภาพแวดลอมจะถกคดทงไป ทาใหแอลลลของ

ประชากรเปลยนแปลง

154

2) ครอธบายเพมเตมวาปจจยททาใหเกดการเปลยนแปลงความถของแอลลลน ทาใหความถของ

แอลลลในประชากรเปลยนแปลง สงผลใหโครงสรางทางพนธกรรมของประชากรเปลยนแปลง เกดเปน

ววฒนาการขน โดยการเปลยนแปลงโครงสรางประชากรทละนอย เรยกวา ววฒนาการระดบจลภาค ซงเปน

การเปลยนแปลงโครงสรางทางพนธกรรมของสงมชวตในระดบสปชสทอาจนาไปสการเกดสปชสใหม แตถา

การเปลยนแปลงนนกอใหเกดววฒนาการการเกดเปนสปชสใหมหลากหลายสปชส จนนาไปสความ

หลากหลายของสงมชวต จะเรยกวา ววฒนาการระดบมหภาค



- ปจจบนมนษยมการอพยพเคลอนยายยนและแตงงานขามเชอชาตมากขนเรอยๆ จะทาให

โครงสรางทางพนธกรรมของมนษยเปลยนแปลงไปหรอไม อยางไร (เปลยนแปลงได โดยทาใหมการ

แพรกระจายของแอลลลใหมในยนพลของประชากรทองถน มความแปรผนทางพนธกรรมในหมประชากร

ทองถนเพมมากขน)

- นกเรยนคดวาเพราะเหตใดตกแตนใบไมจงประสบความสาเรจในการดารงชวต และสงททาหนาท

เปนตวคดเลอกทเกดในธรรมชาตคออะไร (ตกแตนใบไมมลกษณะรปรางกลมกลนกบสภาพแวดลอมท

อาศยอย จงประสบความสาเรจไมถกลาจากผลาเปนอาหาร ดงนนผลาจงเปนตวคดเลอกทเกดขนใน



ส อ

1) PowerPoint ประกอบการเรยนร เรอง ปจจยททาใหเกดการเปลยนแปลงความถของแอลลล







- ปจจยททาใหเกดการ

เปลยนแปลงความถของ

แอลลล

- สมด






- สมด



155











(ว 1.2 ม. 6/4)











(ว 8.1 ม. 6/1)

-สมด




















156


………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………


………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………


………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………


………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

(………………………………………………….)


157





แผนการเรยนรท 28 เรอง กาเนดของสปชส เวลา 1 ชวโมง


















ปจจยททาใหเกดการเปลยนแปลงความถของแอลลล ทาใหยนพลในประชากรเปลยนแปลงไปหรอ

เกดววฒนาการขน มการแยกกนทางเซลลสบพนธ การแบงแยกทางภมศาสตร และการเปลยนแปลง

จานวนโครโมโซมของสงมชวตในเขตภมศาสตรเดยวกน เกดเปนสปชสใหมขน


ความร

กาเนดของสปชส


158




1) อธบายความหมายของสปชสได

2) อภปราย และสรปกลไกการแยกกนทางเซลลสบพนธได

3) อภปราย และสรปการเกดสปชสใหมจากการแบงแยกทางภมศาสตรและการเกดสปชสใหมใน

เขตภมศาสตรเดยวกนได







1) ครทบทวนปจจยททาใหเกดการเปลยนแปลงความถของแอลลล ซงนาไปสการเปลยนแปลง

โครงสรางทางพนธกรรมของประชากรทนกเรยนไดเรยนรมาแลว โดยถามคาถามนกเรยน ดงน

- ปจจยใดบางททาใหเกดการเปลยนแปลงความถของแอลลล (การเปลยนแปลงความถยน การ

ถายเทเคลอนยายยน การเลอกคผสมพนธ การเกดมวเทชนกบโครโมโซมเพศ และการคดเลอกโดย


- ปจจยททาใหเกดการเปลยนแปลงความถของแอลลลน จะทาใหความถของแอลลลในประชากร

เปลยนแปลงหรอไม และเกดววฒนาการขนไดอยางไร (เปลยนแปลง โดยเมอความถของแอลลล

เปลยนแปลงจะสงผลใหโครงสรางทางพนธกรรมของประชากรเปลยนแปลงและเกดเปนววฒนาการขน)

2) นกเรยนรวมกนอภปรายคาตอบของคาถาม เพอเชอมโยงไปสการเรยนรเรอง กาเนดของสปชส



1) ครนาเสนอ PowerPoint เกยวกบกาเนดของสปชส โดยอธบายความหมายของสปชสให

นกเรยนเขาใจวา ในทางชววทยาสปชส หมายถง กลมหรอประชากรของสงมชวตทมลกษณะทางพนธกรรม

คลายคลงกน สามารถผสมพนธกนไดตามธรรมชาต และถายทอดลกษณะทางพนธกรรมไปสลกหลานได

อยางปกต โดยไดลกหลานทไมเปนหมน

2) ครถามคาถามนกเรยน ดงน

159

- ในธรรมชาตสงมชวตบางชนดทมลกษณะภายนอกคลายคลงกน จะรไดอยางไรวาเปนสปชส

เดยวกนหรอไม (ศกษาจากโครงสรางทางพนธกรรม หรอใหสงมชวตทง 2 ตวนนผสมพนธกนเพอดวาไดลก

ทเปนหมนหรอไม)

- ในสภาพธรรมชาตสงมชวตตางสปชสกนอยรวมกนในระบบนเวศเดยวกนจานวนมาก เพราะเหต

ใดสงมชวตเหลานนจงไมสามารถผสมพนธกนได

3) นกเรยนรวมกนอภปรายคาตอบของคาถาม แลวครอธบายกลไกการปองกนการผสมพนธขาม

สปชสใหนกเรยนเขาใจรวมกนวา สงมชวตตางสปชสกนมกลไกการปองกนการผสมขามสปชสได 2 ระดบ

คอ กลไกการแยกกนทางการสบพนธกอนระยะไซโกต และกลไกการแยกกนทางการสบพนธหลงระยะไซ

โกต

4) ครอธบายเพมเตมวา กลไกการแยกกนทางการสบพนธกอนระยะไซโกต ทาใหเซลลสบพนธของ

สงมชวตตางสปชสไมสามารถรวมกนเปนไซโกตได ซงอาจเกดจาก สภาพนเวศวทยาแตกตางกน ฤดกาล

หรอชวงเวลาในการผสมพนธแตกตางกน พฤตกรรมการเกยวพาราสแตกตางกน สรระของเซลลสบพนธ

แตกตางกน และโครงสรางของอวยวะสบพนธแตกตางกน สวนกลไกการแยกกนทางการสบพนธหลงระยะ

ไซโกต เปนกลไกปองกนไมใหลกผสมสามารถเจรญเตบโตเปนตวเตมวยหรอสบพนธตอไปได ลกผสมทเกด

มาจะมลกษณะตาง ๆ เชน ตายหรอออนแอ และเปนหมน เปนตน

5) ครนาเสนอ PowerPoint เกยวกบการเกดสปชสใหม โดยอธบายใหนกเรยนเขาใจวา

กระบวนการเกดสปชสใหม เกดได 2 แนวทาง คอ การเกดสปชสใหมจากการแบงแยกทางภมศาสตร

และการเกดสปชสใหมในเขตภมศาสตรเดยวกน เชน การเกดพอลพลอยดของพช โดยการเพมจานวน

ชดของโครโมโซม ไดโครโมโซม 3 ชด (3n) หรอโครโมโซม 4 ชด (4n)



- เพราะเหตใดการแบงแยกทางภมศาสตรจงทาใหเกดสปชสใหม (เพราะอปสรรคทมาขวางกน

เชน ภเขา แมนา ทาใหประชากรทเคยอาศยอยในพนทเดยวกน ไมสามารถถายเทเคลอนยายยนระหวาง

ประชากรได จนกระทงโครงสรางทางพนธกรรมมการเปลยนแปลงไปตามสภาพแวดลอมทอาศยอย เกด

เปนววฒนาการของสงมชวตตางสปชสกน)

- เพราะเหตใดประชากรของสงมชวตทถกแยกออกจากกน เมอกลบมาอยรวมกนอกครงจงไม

สามารถผสมพนธกนไดอก (เพราะยนพลของประชากรทงสองแตกตางกน ทาใหไมสามารถผสมพนธกน

ได)


ส อ

1) PowerPoint ประกอบการเรยนร เรอง กาเนดของสปชส

160







- กาเนดของสปชส

- สมด















(ว 1.2 ม. 6/4)











(ว 8.1 ม. 6/1)

- สมด

-สมด







161


















………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………


………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………


………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………


………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

(………………………………………………….)


162





แผนการเรยนรท 29 เรอง ววฒนาการของมนษย เวลา 2 ชวโมง


















มนษยมววฒนาการมายาวนานกวา 4.5 ลานป เราสามารถศกษาววฒนาการของมนษยไดจาก

ซากดกดาบรรพและการเปรยบเทยบลาดบเบสบน DNA ทาใหรวาสายววฒนาการของมนษยเรมจาก

ออสทราโลพเทคส (Austrslopithecus) และโฮโม (Homo)


ความร

ววฒนาการของมนษย


163




อภปรายและสรปสายววฒนาการของมนษยได








ครนาเสนอ PowerPoint เกยวกบสายววฒนาการของมนษยตงแตอดตจนถงปจจบน โดย อธบาย

ใหนกเรยนเขาใจวา มนษยเปนสงมชวตทเกดขนเนองจากววฒนาการของกระบวนการคดเลอกโดย

ธรรมชาตเชนเดยวกบสงมชวตชนดอน โดยนกวทยาศาสตรและนกมนษยวทยาไดจดใหมนษยอยในกลม

สตวเลยงลกดวยนานมทเรยกวา ไพรเมต (primates) ซงถอกาเนดมากวา 70 ลานป และมววฒนาการ

ตอมาจนถงมนษยในยคปจจบน เพอเชอมโยงไปสการเรยนรเรอง ววฒนาการของมนษย



1) ครนาเสนอ PowerPoint เกยวกบสายววฒนาการของมนษยทเรมจากออสทราโลพเทคส

(Austrslopithecus) โดยมรายละเอยดดงน

- คนพบซากดกดาบรรพ Austrslopithecus afarensis ทชอวา ลซ (Lucy)

- สงประมาณ 1 เมตร อาย 3.8-3.0 ลานป มลกษณะผสมระหวางมนษยกบลงไมมหาง

- มการเดน 2 ขา มแขนยาวกวามนษยในปจจบน

- รจกใชเครองมอแบบงาย

2) ครนาเสนอ PowerPoint เกยวกบววฒนาการของมนษยในยค โฮโม (Homo) ซงเรมจาก Homo

habilis, Homo erectus และ Homo sapiens ซงมรายละเอยดดงน

Homo habilis

- สมองมขนาดใหญ มความจประมาณ 600-750 ลบ.ซม.

- นาหนก 40-50 กก.

- ลาตวตงตรง เดน 2 ขา

- มกระดกปลายนวมอคลายกบมนษยในปจจบน แตมขนาดใหญกวา

164

- ประดษฐเครองมอ เครองใชจากหนได

Homo erectus

- เปนมนษยสปชสแรกทอพยพจากแอฟรกาไปยงทตาง ๆ พบไดทวไปในแถบเอเชยและหมเกาะ

อนโดนเซย

- มรางกายสง มสมองใหญ เพศชายมรางกายใหญกวาเพศหญง 1.2 เทา

- รจกใชไฟ และประดษฐเครองมอจากหนไดด

Homo sapiens

- ซบสปชสแรกทพบ คอ มนษยนแอนเดอรทล (Neanderthal man) ซงมอาย 200,00-30,000 ปท

ผานมา มสมองใหญเกอบเทามนษยปจจบน (1,400 ลบ.ซม.) อยรวมกนเปนกลม ลาสตวรวมกน รจกใชไฟ

และใชหนงสตวหม และมวฒนธรรมเรองการฝงศพ

- ซบสปชสทสองทพบ คอ มนษยโครแมนยง (Cro-magnon man) ซงมขนาดสมองใกลเคยงกบ

มนษยปจจบน มความสามารถในการลาสตวสงโดยใชหอก สามารถประดษฐเครองมอจากหนทซบซอน

และเหมาะสมกบการใชงานได อยรวมกนเปนชมชน มการวาดภาพ และแกะสลก

3) ครอธบายเพมเตมวานกวทยาศาสตรและนกมนษยวทยาไดตงสมมตฐานกาเนดมนษยในยค

ปจจบนออกได 2 แนวทาง คอ

- สมมตฐานแรก มววฒนาการจาก H. erectus ทแพรกระจายไปอาศยอยตามทตางๆ

- สมมตฐานทสอง H. erectus ทแพรกระจายในทตางๆ สญพนธ เหลอเพยง H. erectus ใน

แอฟรกาเทานนทมววฒนาการเปน H. sapiens

4) ครอธบายใหนกเรยนเขาใจวา การศกษาววฒนาการของมนษยสวนใหญอาศยหลกฐานจาก

โครงกระดกของซากดกดาบรรพ แตสวนใหญซากดกดาบรรพทสารวจพบไมคอยสมบรณ ทาใหการ

ปะตดปะตอภาพววฒนาการของมนษยมความยากลาบาก สมมตฐานกาเนดมนษยทง 2 สมมตฐานจงม

ขอโตแยงในหลายประเดนทยงไมมขอยต ทาใหสายววฒนาการของมนษยทไดรบการยอมรบในปจจบน

อาจเปลยนแปลงไดในอนาคตเมอมการสารวจพบหลกฐานอางองมากขน



- มนษยในยคปจจบนแตกตางจากมนษยในยค H. habilis และ H. erectus อยางไร (มนษยในยค

ปจจบนมขนาดความจของกะโหลกมากขน ทาใหมความคดสรางสรรคมากขน)

- สมมตฐานกาเนดมนษยทง 2 สมมตฐานแตกตางกนอยางไร (สมมตฐานแรก มนษยในยค

ปจจบนมววฒนาการมาจาก H. erectus ทแพรกระจายไปอาศยอยตามทตาง ๆสวนสมมตฐานทสอง

มนษยในยคปจจบนมววฒนาการมาจาก H. erectus ทแพรกระจายในทตางๆ สญพนธ เหลอเพยง H.

erectus ในแอฟรกาเทานนทมววฒนาการเปน H. sapiens)

165

2) นกเรยนปฏบตกจกรรมคาถามทายบทท 18 ในหนงสอเรยน รายวชาเพมเตม ชววทยา เลม 4

ลงในสมด สงคร


ทายบทท 18 หลงเลกเรยน


ส อ

1) PowerPoint ประกอบการเรยนร เรอง ววฒนาการของมนษย







- ววฒนาการของมนษย

- สมด







กจกรรมคาถามทายบท

ท 18 ไดอยางถกตอง












(ว 1.2 ม. 6/4)


- สมด

-สมด








กจกรรมคาถามทายบท

ท 18 ไดอยางถกตอง


166











(ว 8.1 ม. 6/1)


















………………………………………………………………………………………………………………


………………………………………………………………………………………………………………


………………………………………………………………………………………………………………


………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

(………………………………………………….)


แผนการจัดการเรียนรู้ กลุ่ม...

Documents