แผนการจัดการเรียนรู้ที...

14
แผนการจัดการเรียนรู ้ที0 12 เรื$อง สารชีวโมเลกุล เวลา 2 ชั$วโมง หน่วยที$ 3 ชื$อหน่วย ไขมันและนํ =ามัน ชั =นมัธยมศึกษาปีที$ 6 กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ ..................................................................................................................................................................... 1. สาระสําคัญ สารชีวโมเลกุลเป็น สารอินทรีย์ ที$มีอยู่ในสิ$งมีชีวิตทุกชนิด และมีอยู่ในอาหารประเภท เนื =อสัตว์ ไข่ นม เมล็ดพืชต่างๆ ผัก และผลไม้ สารชีวโมเลกุลประกอบด้วยสารหลัก 4 กลุ่ม คือ ไขมัน โปรตีน คาร์โบไฮเดรต และกรดนิวคลีอิก ไขมัน คือ สารประกอบที$เรียกว่า ไตรกลีเซอไรด์ เกิดจากปฏิกิริยาระหว่างกรดไขมันกับกลีเซอรอล ปริมาณของกรดไขมันอิ$มตัวและไม่อิ$มตัวที$ต่างกันทําให้เกิดเป็นไตรกลีเซอไรด์ที$มีลักษณะเหลวหรือแข็ง ต่างกัน โปรตีนเป็นสารประกอบที$มีโมเลกุลมีขนาดใหญ่มาก เกิดจากกรดอะมิโนจํานวนมากเชื$อมต่อกัน ด้วย พันธะเพปไทด์ ในรูปของโซ่ยาว พันเป็นเกลียวหรือม้วน เป็นก้อนก็ได้ ขึ =นอยู่กับว่าทําหน้าที$อะไรและ อยู่ในส่วนใดของร่างกาย ส่วนคาร์ไฮเดรตมีทั =งโมเลกุลขนาดเล็กและใหญ่ ได้แก่ มอโนแซ็กคาไรด์ ไดแซ็กคาไรด์ และพอลิแซ็กคาไรด์ สารประกอบไขมัน โปรตีน และคาร์โบไฮเดรต เป็นแหล่งพลังงานของ ร่างกาย ส่วนกรดนิวคลีอิก (RNA) เป็นสารที$ทําหน้าที$ถ่ายทอดลักษณะทางพันธุกรรม ดังนั =น การรู้จักเลือกรับประทานอาหารที$มีสารชีวโมเลกุลทั =ง 4 กลุ่ม ให้พอเหมาะกับวัย เพศ และ กิจกรรม จะทําให้สมองและร่างกายเจริญเติบโตเต็มที$ ถ้าขาดโปรตีนอย่างรุนแรงหรือมีไขมันและนํ =าตาลใน ร่างกายมากเกินไป จะก่อให้เกิดโรคภัยไข้เจ็บได้ การตรวจหากรดไขมันไม่อิ$มตัว โปรตีน และนํ =าตาลใน อาหารชนิดต่างๆทําได้โดยใช้วิธีการทดสอบอย่างง่าย 2. มาตรฐานการเรียนรู มาตรฐาน 3.2 เข้าใจหลักการและธรรมชาติของการเปลี$ยนแปลงสถานะของสาร การเกิด สารละลาย การเกิดปฏิกิริยา มีกระบวนการสืบเสาะหาความรู้และจิตวิทยาศาสตร์ สื$อสารสิ$งที$เรียนรู้ และ นําความรู้ไปใช้ประโยชน์ มาตรฐานการเรียนรู ้ช่วงชั Hน สืบค้นข้อมูล สํารวจตรวจสอบ อภิปรายและอธิบายองค์ประกอบ สมบัติ ประโยชน์ และปฏิกิริยาของคาร์โบไฮเดรต ไขมัน และกรดไขมัน โปรตีนและกรดอะมิโน

Upload: others

Post on 07-Jan-2020

3 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: แผนการจัดการเรียนรู้ที 12elsd.ssru.ac.th/chonthicha_ge/pluginfile.php/150/course/summary/แผนการ...ทดสอบและเปรียบเทียบปริมาณของกรดไขมันไม่อิ$มตัวทีเป็นส่วนประกอบอยู่ในน=ํามันทีกําหนดให้

แผนการจดการเรยนรท0 12

เร$อง สารชวโมเลกล เวลา 2 ช$วโมง

หนวยท$ 3 ช$อหนวย ไขมนและน=ามน ช=นมธยมศกษาปท$ 6

กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร

.....................................................................................................................................................................

1. สาระสาคญ

สารชวโมเลกลเปน สารอนทรย ท$มอยในส$งมชวตทกชนด และมอยในอาหารประเภท เน=อสตว ไข

นม เมลดพชตางๆ ผก และผลไม สารชวโมเลกลประกอบดวยสารหลก 4 กลม คอ ไขมน โปรตน

คารโบไฮเดรต และกรดนวคลอก

ไขมน คอ สารประกอบท$เรยกวา ไตรกลเซอไรด เกดจากปฏกรยาระหวางกรดไขมนกบกลเซอรอล

ปรมาณของกรดไขมนอ$มตวและไมอ$มตวท$ตางกนทาใหเกดเปนไตรกลเซอไรดท$มลกษณะเหลวหรอแขง

ตางกน โปรตนเปนสารประกอบท$มโมเลกลมขนาดใหญมาก เกดจากกรดอะมโนจานวนมากเช$อมตอกน

ดวย พนธะเพปไทด ในรปของโซยาว พนเปนเกลยวหรอมวน เปนกอนกได ข=นอยกบวาทาหนาท$อะไรและ

อยในสวนใดของรางกาย สวนคารไฮเดรตมท=งโมเลกลขนาดเลกและใหญ ไดแก มอโนแซกคาไรด

ไดแซกคาไรด และพอลแซกคาไรด สารประกอบไขมน โปรตน และคารโบไฮเดรต เปนแหลงพลงงานของ

รางกาย สวนกรดนวคลอก (RNA) เปนสารท$ทาหนาท$ถายทอดลกษณะทางพนธกรรม

ดงน=น การรจกเลอกรบประทานอาหารท$มสารชวโมเลกลท=ง 4 กลม ใหพอเหมาะกบวย เพศ และ

กจกรรม จะทาใหสมองและรางกายเจรญเตบโตเตมท$ ถาขาดโปรตนอยางรนแรงหรอมไขมนและน=าตาลใน

รางกายมากเกนไป จะกอใหเกดโรคภยไขเจบได การตรวจหากรดไขมนไมอ$มตว โปรตน และน=าตาลใน

อาหารชนดตางๆทาไดโดยใชวธการทดสอบอยางงาย

2. มาตรฐานการเรยนร

มาตรฐาน ว 3.2 เขาใจหลกการและธรรมชาตของการเปล$ยนแปลงสถานะของสาร การเกด

สารละลาย การเกดปฏกรยา มกระบวนการสบเสาะหาความรและจตวทยาศาสตร ส$อสารส$งท$เรยนร และ

นาความรไปใชประโยชน

มาตรฐานการเรยนรชวงชHน สบคนขอมล สารวจตรวจสอบ อภปรายและอธบายองคประกอบ สมบต

ประโยชน และปฏกรยาของคารโบไฮเดรต ไขมน และกรดไขมน โปรตนและกรดอะมโน

Page 2: แผนการจัดการเรียนรู้ที 12elsd.ssru.ac.th/chonthicha_ge/pluginfile.php/150/course/summary/แผนการ...ทดสอบและเปรียบเทียบปริมาณของกรดไขมันไม่อิ$มตัวทีเป็นส่วนประกอบอยู่ในน=ํามันทีกําหนดให้

3. ผลการเรยนรท0คาดหวง

1. อธบายองคประกอบและโครงสรางของไตรกลเซอไรด

2. อธบายความแตกตางระหวางกรดไขมนอ$มตวและกรดไขมนไมอ$มตว

3. ทดสอบและเปรยบเทยบปรมาณของกรดไขมนไมอ$มตวท$เปนสวนประกอบอยในน=ามนท$กาหนดให

4. อธบายวธการและประโยชนของปฏกรยาการเตมไฮโดรเจนในกรดไขมนไมอ$มตว

5. บอกแหลง และประโยชนของกรดไขมนจาเปน

6. สามารถบอกสาเหตท$ทาใหน=ามนมกล$นเหมนหนและวธปองกน

7. อธบายเก$ยวกบไขมนในเลอดและโทษจากการท$มไขมนในเลอดมากเกนไป

8. บอกวธการ ประโยชนและทาการทดลอง “ปฏกรยาสะพอนฟเคชน”

9. บอกเกณฑท$ควรใชในการเลอกซ=อน=ามนมาบรโภค พรอมใหเหตผลประกอบ

4. จดประสงคการเรยนร

ดานความร (K)

1. อธบายโครงสราง ชนด และบทบาทของไขมนและน=ามนได

2. บอกประโยชนและโทษของไขมน น=ามน และคอเลสเทอรอลได

3. บอกแหลง และประโยชนของกรดไขมนจาเปนได

4. อธบายสาเหตท$ทาใหน=ามนมกล$นเหมนหน และวธปองกนได

5. อธบายเก$ยวกบไขมนในเลอด และโทษจากการท$มไขมนในเลอดสงเกนไปได

6. นกเรยนสามารถอธบายความแตกตางระหวางกรดไขมนอ$มตวกบกรดไขมนไมอ$มตว

ไขมนกบน=ามนได

7. นกเรยนสามารถอธบายการทดสอบหาปรมาณเปรยบเทยบของกรดไขมนไมอ$มตวในอาหาร

ชนดตาง ๆ ได

8. นกเรยนสามารถอธบายการทดลอง “ ปฏกรยาสะพอนฟเคชน ” ได

9. นกเรยนสามารถบอกเกณฑท$ควรใชในการเลอกน=ามนสาหรบประกอบอาหารได

ดานทกษะ/กระบวนการ (P)

1. จดกระทาส$อขอมลเปนรปแบบของแผนผงมโนทศน

ดานคณลกษณะอนพงประสงค (A)

1. นกเรยนสนใจใฝรและมความสขกบการเรยนและการรวมกจกรรมในช=นเรยน

2. นกเรยนมความรบผดชอบในช=นเรยนและเขาช=นเรยนตรงตามเวลา

5. การบรณาการ

เปนการบรณาการแบบสอดแทรก

Page 3: แผนการจัดการเรียนรู้ที 12elsd.ssru.ac.th/chonthicha_ge/pluginfile.php/150/course/summary/แผนการ...ทดสอบและเปรียบเทียบปริมาณของกรดไขมันไม่อิ$มตัวทีเป็นส่วนประกอบอยู่ในน=ํามันทีกําหนดให้

6.สาระการเรยนร/เนHอหาสาระ

1. ไขมนและน=ามนเปนสารประกอบท$เรยกวา ไตรกลเซอไรด เกดจากการรวมตวของกรดไขมนกบ

กลเซอรอล กรดไขมนมท=งชนดอ$มตวและไมอ$มตว ซ$งสามารถตรวจสอบไดโดยใชสารละลายไอโอดน

2. ไขมนและน= ามนนามาใชประโยชนไดท=งการบรโภคและใชในอตสาหกรรมการบรโภคไขมนท$

ขาดความระมดระวงจะเปนอนตรายตอสขภาพได

7. กจกรรมการเรยนร/กระบวนการจดการเรยนร/เทคนควธสอน/รปแบบการสอน

(1.) ข=นสรางความสนใจ (Engagement Phase)

1.1 ครใหนกเรยนอภปรายรวมกนวาสารชวโมเลกลตางจากสารชนดอ$นอยางไร

มประเภทใดบางมธาตใดเปนองคประกอบหลก และมบทบาทหนาท$อยางไรตอรางกายมนษย

1.2 ครแนะนาหวขอท$จะศกษา คอ เร$องไขมนและน=ามน

(2.) ข=นสารวจและคนหา (Exploration Phase)

2.1 ครอธบายโดยสรปในเร$องไขมนและน=ามนวาประกอบไปดวยอะไรบาง

มโครงสรางเปนแบบใด (ประกอบไปดวยธาต C H O มกลเซอรอล 1 โมเลกล รวมตวกบกรดไขมน 3

โมลกล) ซ$งครจะอธบายโดยใชแผนภาพปฏกรยาและอธบายไปถงโครงสรางและประเภทของกรดไขมน

วธการทดสอบไขมนวา เปนไขมนอ$มตวหรอไมอ$มตวโดยครจะจบประเดนสาคญและอธบายใหนกเรยนฟง

โดยสรปโดยใชโปรแกรม Power point แสดง concept

2.2 นกเรยนดวซดอธบายเก$ยวกบความแตกตางของโครงสรางระหวางกรดไขมนอ$มตว

และไมอ$มตว

2.3 ครยกตวอยางการแบบฝกหดเร$องไขมนและน=ามน

(3.) ข=นอธบายและลงขอสรป (Explanation Phase)

3.1 ครรวมกบนกเรยนสรปทบทวนเน=อหาบทเรยน

3.2 นกเรยนศกษาใบความรและทาแบบฝกหดเร$องไขมนและน=ามนโดยมครคอยแนะ

แนวทาง

3.2 มการถาม-ตอบ ปญหาเก$ยวกบเน=อหาในบทเรยนระหวางครกบนกเรยน

(4.) ข=นขยายความร (Expansion Phase)

4.1 ครมอบหมายใหนกเรยนสรปเปนแผนผงมโนทศนเก$ยวกบเน=อหาท$ไดเรยนมาลงใน

สมดประจาคาบ และครอธบายสอดแทรกความรเพ$มเตม

(5.) ข=นประเมนผล (Evaluation Phase)

5.1 ครใหนกเรยนรวมกนเฉลยแบบฝกหดเร$องไขมนและน=ามนและสงสมดบนทก

ประจาคาบ

Page 4: แผนการจัดการเรียนรู้ที 12elsd.ssru.ac.th/chonthicha_ge/pluginfile.php/150/course/summary/แผนการ...ทดสอบและเปรียบเทียบปริมาณของกรดไขมันไม่อิ$มตัวทีเป็นส่วนประกอบอยู่ในน=ํามันทีกําหนดให้

8. ส0อและแหลงการเรยนร

1. ใบความรเร$อง ไขมนและน=ามน

2. หนงสอแบบเรยน สสวท. สาระการเรยนรพ=นฐาน สารและสมบตของสาร กลมสาระการเรยนร

วทยาศาสตร

3. ใบงาน เร$อง ไขมนและน=ามน

4. Power Point

9. ชHนงาน/ภาระงานของนกเรยน

1. สมดบนทกประจาคาบ

2. ใบงาน เร$อง ไขมนและน=ามน

10. การวดผลและประเมนผล

10.1 วธการวดและประเมนผล

10.1.1 สงเกตพฤตกรรมของนกเรยนในช=นเรยน/การทางาน พจารณาจาก

- ความมระเบยบวนย เชน เขาเรยนตรงตามเวลา รบผดชอบตอหนาท$/งาน

- การแสดงความสนใจและกระตอรอรน

- การใหความรวมมอในช=นเรยน ต=งใจเรยน การอภปรายและแสดงความคดเหน

10.1.2 แบบประเมนคณภาพของงาน พจารณาจาก

- ความรบผดชอบ สงงานตามเวลาท$กาหนด

- ความถกตอง

- ความเรยบรอยของงาน

10.2 เกณฑการวดและประเมนผล

บนทกคะแนนท$ไดจากการตรวจใบกจกรรม และพฤตกรรมในการทากจกรรม นาไปประมวลผลใน

คะแนนรวมของรายวชา

สมดสรปความรท$ไดจากการเรยน

A = เขยนสรปครบทกประเดน สะอาดเปนระเบยบเรยบรอย

B+= เขยนสรปครบทกประเดน ไมเปนระเบยบเรยบรอย

B = เขยนสรปไมครบทกประเดน ขาดประเดนใดประเดนหน$ง สะอาดเปนระเบยบ

เรยบรอย

C+ = เขยนสรปไมครบทกประเดน ขาดประเดนใดประเดนหน$ง ไมเปนระเบยบเรยบรอย

C = เขยนสรปไมครบทกประเดน ขาดหลายประเดน ไมเปนระเบยบเรยบรอย

Page 5: แผนการจัดการเรียนรู้ที 12elsd.ssru.ac.th/chonthicha_ge/pluginfile.php/150/course/summary/แผนการ...ทดสอบและเปรียบเทียบปริมาณของกรดไขมันไม่อิ$มตัวทีเป็นส่วนประกอบอยู่ในน=ํามันทีกําหนดให้

บนทกหลงการสอน

วชา วทยาศาสตร ว 40261 ช=นมธยมศกษาปท$ 6/5,6/6,6/7 เร$อง ไขมนและน=ามน ภาคเรยนท$ 2 ปการศกษา 2552

..........................................................................................................................................................................

1. ผลการจดการเรยนร

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

2. ปญหาและอปสรรค

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

3. วธแกไข / ขอเสนอแนะ

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

ลงช$อ………………………………………ผสอน

Page 6: แผนการจัดการเรียนรู้ที 12elsd.ssru.ac.th/chonthicha_ge/pluginfile.php/150/course/summary/แผนการ...ทดสอบและเปรียบเทียบปริมาณของกรดไขมันไม่อิ$มตัวทีเป็นส่วนประกอบอยู่ในน=ํามันทีกําหนดให้

ภาคผนวก

Page 7: แผนการจัดการเรียนรู้ที 12elsd.ssru.ac.th/chonthicha_ge/pluginfile.php/150/course/summary/แผนการ...ทดสอบและเปรียบเทียบปริมาณของกรดไขมันไม่อิ$มตัวทีเป็นส่วนประกอบอยู่ในน=ํามันทีกําหนดให้

ใบความร

บทท0 1 เร0องสารชวโมเลกล (Biomolecules)

สารชวโมเลกล คอสารเคมตาง ๆ ท$เปนองคประกอบของส$งมชวต เปนสารอนทรยท$มธาตคารบอน

และไฮโดรเจนเปนองคประกอบหลก ประกอบดวยธาตหลกท$เหมอนกนคอ มธาตคารบอน ไฮโดรเจนและ

ออกชเจน แตตางกนท$โครงสรางและอตราสวนของแตละธาต นอกจากน= โปรตนยงมธาตไนโตรเจนและ

กรดนวคลอกยงมธาตไนโตรเจน ฟอสฟอรสเปนองคประกอบรองอกดวย

โดยท$วไปมขนาดโมเลกลใหญมาก เม$อเทยบกบโมเลกลท$วไป เพราะเกดจากปฏกรยาควบแนนของ

โมโนเมอรแตละชนด พบอยในส$งมชวตเทาน=น

สารชวโมเลกลแบงออกเปน 4 ประเภท คอ

1. ไขมนและน=ามน (lipids) ไดแก แปง น=าตาล ซ$งเปนสารอาหารของส$งมชวตตางๆ และทา

หนาท$อ$นๆอกมาก

2. โปรตน (proteins) เปนสารท$เปนสารโครงสราง เชน ผวหนง ขน เลบ เปนเอนไซม และอ$นๆ

3. คารโบไฮเดรต (carbohydrates) เปนสารอาหาร ทาหนาท$สะสมพลงงานในรปแบบตางๆ พบใน

พช สตว

4. กรดนวคลอก (nucleic acids) เปนสารพนธกรรมของส$งมชวตตางๆ ต=งแตพชและสตวช=นต$า

จนถงสตวช=นสง มนษย

สารชวโมเลกลมบทบาทสาคญตอส$งมชวต ดงน=

1. ใชในการเจรญเตบโต

2. เปนสวนประกอบของฮอรโมน

3. ถายทอดลกษณะทางพนธกรรม

4. ชวยใหผวหนงชมช=น สขภาพผมและเลบด

5. สลายตวแลวใหพลงงาน

6. เปนสวนหน$งในการรกษาสมดลของน=า กรด-เบส

Page 8: แผนการจัดการเรียนรู้ที 12elsd.ssru.ac.th/chonthicha_ge/pluginfile.php/150/course/summary/แผนการ...ทดสอบและเปรียบเทียบปริมาณของกรดไขมันไม่อิ$มตัวทีเป็นส่วนประกอบอยู่ในน=ํามันทีกําหนดให้

ไขมนและนHามน

ไขมนและนHามน เปนสารประกอบท$มอยในเน=อสตวทกชนดและในเมลดพชโดยเฉพาะในน=ามน

พช น=ามนหม และเนยชนดตาง ๆ ถาเรารบประทานมากกวาพลงงานท$เราใชจะทาใหเกบสะสมไว

ใตผวหนงทาใหเกดโรคอวนได ถาไมรบประทานเลยจะทาใหเกดโรคขาดวตามนไดแก วตามน A D

E K วตามน A มประโยชนคอชวยบารงสายตาไมใหสายตาฝาฟาง วตามน D เม$อถกแสงแดด

เปล$ยนเปนพลงงาน วตามน E มประโยชนชวยใหผวหนงชมช=นวตามนKชวยใหรางกายเกดสมดล

ในชวตประจาวนทกวนน= มอาหารเรงดวนท$เดกและวยรนนยมรบประทานมกทาจากเน=อสตวท$ม

ไขมนคอนขางสง ควรระวงในการบรโภคอาหารเรงดวนเชนขนมปงไสเนยครม และไสอ0นๆ

แหลงอาหารท0มไขมน

http://202.129.15.68/chemistry/boonrawd_site/biomolecule.htm

1.1 องคประกอบและโครงสรางของไขมนและกรดไขมน

ไขมนและน=ามนเปนสารประกอบประเภทเอสเทอร โดยไขมนเปนเอสเทอรท$มสถานะของแขง

สวนน=ามนเปนเอสเทอรประเภทของเหลวท$อณหภม 25 องศาเซลเซยส เปนสารท$ไมละลายน=า แตละลาย

ในตวทาละลายอนทรย เชน เฮกเซน อเทอร คลอโรฟอรม ไขมนพบไดท=งในพชและสตว ประกอบดวย

กรดไขมนกบกลเซอรอลรวมตวกนเรยกวาไตรกลเซอรไรดหรอน=ามน โดยเกดจากปฏกรยาระหวางแอลกอฮอล

ท$ช$อกลเซอรอล (glycerol) 1 โมเลกล กบกรดไขมน (fatty acid) 3 โมเลกล ไตรกลเซอรไรดท$อณหภมปกตจะ

เปนของแขงท$เรยกวา ไขมน เม$ออณหภมสงข=นจะมสถานะเปนของเหลวท$เรยกวา นHามน

Page 9: แผนการจัดการเรียนรู้ที 12elsd.ssru.ac.th/chonthicha_ge/pluginfile.php/150/course/summary/แผนการ...ทดสอบและเปรียบเทียบปริมาณของกรดไขมันไม่อิ$มตัวทีเป็นส่วนประกอบอยู่ในน=ํามันทีกําหนดให้

1. กรดโอเลอก

H3C–CH2- CH2- CH2- CH2- CH2- CH2- CH2- CH2= CH2- CH2- CH2- CH2- CH2- CH2- CH2- CH2- CO2 H

เขยนยอเปน CH3(CH2)7-CH = CH (CH2)7-CO2H

2. กรดสเตยรก

H3C–CH2- CH2- CH2- CH2- CH2- CH2- CH2- CH2- CH2- CH2- CH2- CH2- CH2- CH2- CH2- CH2- CO2 H

เขยนยอเปน CH3(CH2)16-CO2H

กรดไขมนท$พบในธรรมชาตม 40 ชนด เชน กรดโอเลอกเปนกรดไขมนท$ไมอ$มตวพบมากท$สดใน

น=ามนถ$วเหลองสวนกรดสเตยรกเปนกรดไขมนอ$มตวพบมากท$สดในน=ามนถ$วลสง

ชนดของกรดไขมน

กรดไขมน (Fatty Acid) คอ กรดไขมนท$พบในไขมนหรอน=ามนจากเซลลพชหรอสตว แบงเปน 2

ชนด ไดแก

1. กรดไขมนอ0มตว (saturated fatty acid) เปนกรดไขมนท$พนธะระหวางอะตอมคารบอนกบ

คารบอน ยดเหน$ยวดวยพนธะเด$ยวท=งหมด(C-C) มสตรท$วไปเปน CnH2n+1COOH หรอเขยนสตรไดเปน

CH3(CH2)nCOOH เชน กรดไขมนอ$มตวท$มจานวนอะตอมคารบอน 18 อะตอม จะมสตรท$วไปเปน

CH3(CH2)16COOH หรอ C17H35COOH

กรดไขมนอ$มตวท$พบมากท$สด ไดแก กรดปาลมตก (palmitic acid) และกรดสเตยรก (stearic acid)

ไขมนจากสตว มกรดไขมนอ$มตวมากกวากรดไขมนไมอ$มตว

http://202.129.15.68/chemistry/boonrawd_site/kind_of_fattyacid.htm

กรดไขมนท,มสายโซยาว จะมการเช,อมโยงท ;งพนธะเด,ยวและพนธะค ระหวางอะตอมของธาตคารบอนและ

หมคารบอกซล(CO2H) ซ,งมสมบตเปนกรด

ตวอยางเชน

Page 10: แผนการจัดการเรียนรู้ที 12elsd.ssru.ac.th/chonthicha_ge/pluginfile.php/150/course/summary/แผนการ...ทดสอบและเปรียบเทียบปริมาณของกรดไขมันไม่อิ$มตัวทีเป็นส่วนประกอบอยู่ในน=ํามันทีกําหนดให้

2. กรดไขมนไมอ0มตว (unsaturated fatty acid) เปนกรดไขมนท$พนธะระหวางอะตอมคารบอนกบ

คารบอนยดเหน$ยวดวยพนธะคอยางนอย 1 พนธะ ซ$งมจานวนอะตอมคารบอนนอยกวากรดไขมนอ$มตว 2 อะตอม

มสตรท$วไปเปน CnH2n–2O2 เชน กรดไขมนไมอ$มตวท$มจานวนอะตอมคารบอน 18 อะตอม มพนธะคท$คารบอน

ตาแหนง 9–10 จะมสตรดงน= CH3(CH2)7CH=CH(CH2)7COOH หรอ C17H33COOH

กรดไขมนไมอ$มตวท$พบมากท$สด ไดแก กรดโอเลอก (oleic acid) และกรดไลโนเลอก (linoleic acid)

ไขมนจากพช มกรดไขมนไมอ$มตวมากกวากรดไขมนอ$มตว

http://202.129.15.68/chemistry/boonrawd_site/biomolecule.htm

ไขมนและน=ามนท$ไดจากสตวและพชประกอบดวยของผสมของกรดไขมนหลายชนด ของผสมท$ม

รอยละของกรดไขมนอ$มตวสงจะเปนของแขง กคอเปนไขมน เชน ไขวว แตถามรอยละของกรดไขมนไม

อ$มตวสงกจะเปนน=ามน เชน น=ามนพช

กรดไขมนไมอ$มตว เม$อทาปฏกรยากบไฮโดรเจนท$ความดนสงและมตวเรงปฏกรยาท$เหมาะสม เชน

โลหะแพลทนม (Pt) จะเปล$ยนเปนกรดไขมนอ$มตวได ปฏกรยาน= เรยกวา ปฏกรยาการเตมไฮโดรเจน

(hydrogination)

ปฏกรยาการเตมไฮโดรเจน (hydrogination) ของไตรกลเซอไรดมความสาคญในอตสาหกรรมการ

ผลตมาการนและเนยเทยม ซ$งปฏกรยาท$เกดข=นเปนการเตมไฮโดรเจนใหแกตาแหนงพนธะค เชน

......วธการตรวจสอบวาน=ามนชนดใดอ$มตวหรอไมอ$มตวทาไดงายๆ

โดยนบจานวนหยดของสารละลายทงเจอรไอโอดนท$หยดลงไปในน=ามน ถาจานวนหยดของ

สารละลายทงเจอรไอโอดนนอยแสดงวาเปนน=ามนท$มกรดไขมนไมอ$มตวนอยดงน=นในน=ามน

สตวมกรดไขมนไมอ$มตวนอยกวาในพช

Page 11: แผนการจัดการเรียนรู้ที 12elsd.ssru.ac.th/chonthicha_ge/pluginfile.php/150/course/summary/แผนการ...ทดสอบและเปรียบเทียบปริมาณของกรดไขมันไม่อิ$มตัวทีเป็นส่วนประกอบอยู่ในน=ํามันทีกําหนดให้

CH3(CH2)7-CH = CH (CH2)7-CO2H + H2 Pt CH3(CH2)16-CO2H

กรดโอเลอก กรดสเตยรก

ประเภทของกรดไขมน

กรดไขมน แบงไดเปน 2 ประเภท คอ

1. กรดไขมนไมจาเปน (Nonessential Fatty Acid) คอ กรดไขมนท$รางกายสตวสงเคราะหข=นไดเอง

เชน กรดปาลมโตเลอก (palmitoleic acid) และกรดโอเลอก (oleic acid) พบมากท$สดในไขมนสตว โดย

สงเคราะหจาก CoA เอสเตอรของกรดไขมนอ$มตวท$ตบ และเน=อเย$อไขมน

2. กรดไขมนจาเปน (Essential Fatty Acid, EFA) คอ กรดไขมนท$รางกายไมสามารถสง เคราะห

ข=นไดเอง แตมความสาคญตอเมแทบอลซมท$ปกต ไดแก กรดลโนเลอก (linoleic acid) กรดลโนเลนก

(linolenic acid) และ กรดอะราคโดนก (arachidonic acid) (กลมโอเมกา-3 หรอ โอเมกา-6) พบมากในน=ามน

พชยกเวนน=ามนมะพราว และในน=ามนปลา

การเหมนหน

การเหมนหนของไขมนหรอน=ามน เกดจากปฏกรยาเคม 2 ชนด คอ

1. ปฏกรยาไฮโดรไลซส ระหวางไขมนกบน=า โดยมเอนไซมจากจลนทรยในอากาศเปนตวเรง

ปฏกรยาไดผลตภณฑเปนกรดไขมนโมเลกลเลกท$ระเหยงายและมกล$นเหมน

2. ปฏกรยาออกซเดชน เกดจากออกซเจนในอากาศเขาทาปฏกรยาตรงตาแหนงพนธะคระหวางอะตอม

คารบอนในโมเลกลของกรดไขมน ไดกรดไขมนโมเลกลเลก ๆ ซ$งมกล$นเหมนหนและสารชนดอ$น

การปองกนการเหมนหน

1. การเกบไขมนหรอน=ามนโดยไมใหเกดการเหมนหน หรอชะลอการเหมนหนใหชาท$สดจะตอง

เกบในบรเวณท$มอณหภมต$า ตองปดฝาภาชนะใหสนท ไมใหสมผสกบออกซเจนและไอน=าในอากาศเพ$อ

ปองกนการเกดปฏกรยาออกซเดชนและปฏกรยาไฮโดรลซส

2. ในธรรมชาตจะมวตามนE ชวยปองกนการเหมนหนได

3. น=ามนพชมกรดไขมนไมอ$มตวมากกวาไขมนสตว จงนาจะเหมนหนงายกวาไขมนสตว แตมการ

เตมสารเคมบางชนดลงไป เชน BHT , BHA เพ$อปองกนการเหมนหน สารท=งสองชนดเปนสารประกอบ

ประเภทฟนอล คอ BHA (Butylated hydroxyl anisole) BHT (Butylated hydroxyl toluene)

Page 12: แผนการจัดการเรียนรู้ที 12elsd.ssru.ac.th/chonthicha_ge/pluginfile.php/150/course/summary/แผนการ...ทดสอบและเปรียบเทียบปริมาณของกรดไขมันไม่อิ$มตัวทีเป็นส่วนประกอบอยู่ในน=ํามันทีกําหนดให้

1.2 ไขมนในเลอด

คอเลสเทอรอล (Cholesterol ) เปนสารต=งตนในการสรางฮอรโมนเพศทกชนด สรางน=าด สราง

สารสเตอรลอยท$อยใตผวหนง สามารถเปล$ยนเปนวตามน ด เม$อไดรบแสงอาทตย และเปนฉนวนของ

เสนประสาท รางกายสงเคราะหเองไดแตไมพอจงตองรบประทานจากอาหารจาพวกไขแดง เคร$องในสตว

อาหารทะเล ถารบประทานมากเกนไปทาใหไขมนอดตนในเสนเลอดเกดโรคอมพาต อวยวะขาดเลอด

เกดกลามเน=อหวใจวาย หรอหลอดเลอดในสมองตบได จงควรออกกาลงกายอยางสม$าเสมอ ควบคมอาหาร

ควบคมน=าหนกอยาใหมากเกนไปและตรวจเชครางกายเปนประจา

http://www.kmitl.ac.th/health/art45-01.html

1.3 ประโยชนของไขมน

อตสาหกรรมการผลตสบ

กระบวนการผลตสบในอตสาหกรรมทาไดโดยผสมไขมนหรอน=ามนกบสารละลายโซเดยมไฮดร

อกไซด และใหความรอนโดยการผานไอน=าลงไปในสารผสมเปนเวลา 12 – 24 ช$วโมง จากน=นจงเตม

โซเดยมคลอไรดลงไปเพ$อแยกสบออกจากสารละลาย ทาสบใหบรสทธk ผสมน=าหอมหรอสลงไปเพ$อใหได

กล$นหรอสตามท$ตองการ แลวทาใหเปนกอนเพ$อจาหนายตอไป

กลเซอรอล ซ$งเปนผลพลอยไดจากกระบวนการทาสบจะแยกออกจากสารละลายและนาไปใช

ประโยชนในอตสาหกรรมเคร$องสาอาง พลาสตก และใชเปนสารใหรสหวานในอาหารหรอยา กระบวนการ

ดงกลาวอาศยการเกด ปฏกรยาสะปอนนฟเคชน (Saponification) ซ$งเปนปฏกรยาไฮโดรลซสไขมนและ

น=ามนดวยเบส เกดเกลอของกรดไขมน(สบ) กบ กลเซอรอล ดงน=

Page 13: แผนการจัดการเรียนรู้ที 12elsd.ssru.ac.th/chonthicha_ge/pluginfile.php/150/course/summary/แผนการ...ทดสอบและเปรียบเทียบปริมาณของกรดไขมันไม่อิ$มตัวทีเป็นส่วนประกอบอยู่ในน=ํามันทีกําหนดให้

ไข (Waxes)

ไข (Waxes) พบท=งในพชและสตว ในพชมกพบสวนท$เคลอบ

ผวใบ ผล กาน เพ$อปองกนการระเหยของน=า ปองกนเช=อรา และศตรพช

เชน ไขคารนบา ไดจาตนปาลมบราซลใชเคลอบเฟอรนเจอร ขดรถยนต พ=น

ไขโจโจบา ใชทาเทยนไข และสวนประกอบของเคร$องสาอางเชนลปสตก

ไขท$พบในสตวเชนบรเวณท$เปนผวหนง ขน ไดแก ขนนก ขนเปด

โทษของไขมน

ไขมนท$เกาะในผนงลาไส กระเพาะอาหารตบมามใหดดซมบกพรองเปนเหตใหเกดโรคตางๆ ดงน=

1. ถงน=าด ทาใหนอนไมหลบ อารมณฉนเฉยว น$วในไต สายตาเส$อม ปวดเม$อยตามรางกาย

2. เลอดเล=ยงสมองไมพอ ทาใหมนศรษะ

3. ไตเส$อม ทาใหความจาลดลงและเปนคนข=หนาว

4. มามช=น ทาใหอาหารท$กนเขาไปแปรสภาพเปนไขมนเปนผลทาใหอวนงาย

5. มามโต ทาใหเหน$อยงายเพราะมามไปเบยดปอด

6. ถาไขมนเกาะลาไสเลกมากๆ จะทาใหลาไสเลกไมสามารถดดซมวตามนซได เปนผลทาใหเปน

หวดในตอนเชาหรอหวดเร=อรง กล=นปสสาวะไมอย เกดโรคภมแพ

7. ถาไขมนในตบสง การสรางเมดเลอดจะลาบาก

……………………………………………………………………………………………………..

ผลตภณฑท0ทาจากไข

Page 14: แผนการจัดการเรียนรู้ที 12elsd.ssru.ac.th/chonthicha_ge/pluginfile.php/150/course/summary/แผนการ...ทดสอบและเปรียบเทียบปริมาณของกรดไขมันไม่อิ$มตัวทีเป็นส่วนประกอบอยู่ในน=ํามันทีกําหนดให้

ใบงานเร0อง ไขมนและนHามน

ช0อ.........................................นามสกล...........................................ชHน..........................เลขท0.........................

คาส0ง : จงตอบคาถามตอไปน=

1. ไขมนและน=ามนมโครงสรางทางเคมเหมอนหรอตางกนอยางไร ………………………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………..

2. เม$อนาน=ามนถ$วเหลอง น=ามนมะกอก น=ามนหมและน=ามนมะพราวแชตเยน น=ามนชนดใดจะแขงตว

เปนไข เพราะเหตใด

………………………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………..

3. กรดไขมนในรางกายเราสวนใหญ เปนกรดไขมนอ$มตวหรอไมอ$มตว อธบายประกอบ

………………………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………..

……………………………………………………………………………………………………………….

4. การเหมนหนเกดไดจากสาเหตใด และมวธปองกนอยางไร

........................................................................................................................................................................

………………………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………..

5. เหตใดนกโภชนาการจงไมแนะนาใหบรโภคอาหารท$ใชน=ามนเกาทอดซ=า ๆ

………………………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………….......................................