ÊŒÅÁ„aʼ¸ŸÄ»zÀÅz» |» ®Ì¿z°»Ê |ÀÆ» · 1 severe plastic deformation 2 high...

10
مجلهانیک مدرس مهندسی مک، آبان6931 ، دوره61 ، شماره8 ، ص ص323 - 332 علمی پژوهشینامه ماه مهندسیانیک مک مدرسmme.modares.ac.ir یدستفاده نمایرت ذیل از عباله این مقاع به ارجا برای ا: Please cite this article using: B. Binesh, M. Aghaie-Khafri, M. Daneshi-kohani, Simulation and experimental study of severe plastic deformation of 7075 Al alloy processed by repetitive upsetting-extrusion, Modares Mechanical Engineering, Vol. 17, No. 8, pp. 323-332, 2017 (in Persian) شبیه و مطالعه تجربی سازیینیومد آلیاژ آلومک شدیستی تغییر شکل پ7075 ده ازستفا ا با فرایند پرس- رستروژن مکر اک بهزاد بینش*1 خفریید آقای ، مهردا2 دانشیحمد ، م کهنی3 1 - ستادیار اسی مواد ، مهندناب، بنابنشگاه ب ، دا2 - صنعتی خواجهنشگاهسی مواد، دا، مهندستاد ا طوسی، تهرانرالدین نصی3 - تحصیلرغ ال فا کارشناس ی ارشد تهران، تهراننشگاه، دافضاندسی هوا ، مه* ناب ب ، صندوق پستی5551761167 ، [email protected] عات مقاله اط چکیده پژوهشی کامل مقاله دریافت:22 اردیبهشت1396 پذیرش:28 تیر1396 ئه در سایت: ارا20 مرداد1396 ک شدیدستی، تغییر شکل پ در این پژوهشینیوم آلیاژ آلوم7075 ندهایب فرایاس ترکیه از یک فرایند جدید و براسستفاد ا بارسوم م پرس ووان پرسحت عن فرایند که ت. در اینرسی شدستقیم بر اکستروژن م- اکستروده میر نامی ژن مکر شود، نمونهی استوانه هاحت فرایند پرسدا ت ای ابتوژن در دمای اکسترپس و س250 °C اد سیکل به تعد گرفتند. طراحیار های مختلف قر قالبو فرایند پرس ونجام هر دن امکاظر گرفتن ا با در ن پذیرفت و فرایند بهوسط یک قالب صورتروژن ت اکست طور موفقیت آمیز بهی نمونه رو سیکل بر چهار حداکثراد تعد شد. ها آزمایشلمان از روش اود به محد منظور شبیه سازی فرایند پرس آلیاژ در حین تغییر شکل رفتار- رستروژن مکر اکع کرنش برای نمونه توزیه شد وستفاد ا ها تغییر شکل یج شبیه آمد. نتای بدستود مطابقتان محدزی الم ساً نسبتا با نتای خوبین دادزساختاری نشاهدات ری ج مشا. ج شبیهوجه به نتای با تشترین، بی سازی کرنش میزان مؤثررکزی نمونه مربوط به ناحیه م ها می باشد. نمونهن سی الگوی تغییر شکل و رفتار فرایند پرس ها درحین- رستروژن مکر اک و شبیه تجربیاس نتایج براس سازی بحث شد.ن، تأثیر میزاوه بر ای عکی نمونهص مکانیلی بر خواعما کرنش ا ن ها گرفت.ارسی قررد بر مورزدیاد طول نمونهرصد اام کششی و د استحککل فرایند پرساد سی افزایش تعدر شکل یافته با تغیی های- ا کرد.ش پیدر افزایستروژن مکر اکژگان: کلید واک شدیدستی تغییر شکل پ مواد فوق ریزدانه پرس- رستروژن مکر اککیص مکانی خواSimulation and experimental study of severe plastic deformation of 7075 Al alloy processed by repetitive upsetting-extrusion Behzad Binesh 1* , Mehrdad Aghaie-Khafri 2 , Mohammad Daneshi-kohani 3 1- Department of Mechanical Engineering, University of Bonab, Bonab, Iran. 2- Department of Materials Science and Engineering, Khaje Nasir Toosi University of Technology, Tehran, Iran 3- Department of Aerospace Engineering, University of Tehran, Tehran, Iran * P.O.B. 5551761167, Bonab, Iran, [email protected] ARTICLE INFORMATION ABSTRACT Original Research Paper Received 12 May 2017 Accepted 19 July 2017 Available Online 11 August 2017 In this study, severe plastic deformation of 7075 aluminum alloy was investigated using a new method based on the combination of conventional upsetting and direct extrusion. In this process, which is called repetitive upsetting-extrusion, cylindrical samples were first subjected to upsetting and were subsequently subjected to extrusion at 250 °C with various processing cycles. Die design was carried out considering the possibility of conducting both upsetting and extrusion by using a single die and the maximum of four RUE cycles was successfully performed on the samples. Finite element method was used to simulate the deformation behavior of 7075 alloy during repetitive upsetting-extrusion processing and the strain distribution was obtained for the deformed samples. The finite element simulation results correlated fairly well with the microstructural observations. Based on the simulation results, the maximum effective strain was observed at the central region of the samples. The deformation behavior and the flow pattern were discussed based on the experimental and the simulation results. In addition, the effect of applied strain on mechanical properties of processed samples was studied. Tensile strength and elongation of deformed samples increased with extending the number of repetitive upsetting- extrusion cycles. Keywords: Severe Plastic Deformation Ultrafine-Grained Materials Repetitive Upsetting-Extrusion Process Mechanical Properties -1 مقدمهه در دهر، مواد فلزی فوق اخی های نانو ساختار به ریزدانه ودی نسل جدیوان عنت فلزی مطرح شده از محصواص ویژه که دارای خو اندکی و مکانیکیزی فیت به مواد درشت نسب دانه مین روش باشند. تاکنو نظیر فشردهدی های متعد- سازی توسط گاز1 و آسیابوله کاری گل ای2 یه مواد فوق ته جهت ریزدانه توسعها کرده است پید[1] . روش موادر تولیدی دی قابلیت بای مذکور دارای ها فوق نانو ساختار می ریزدانه و باشندخل ویجاد تخلیب ازجمله اما برخی معا ا1 Gas condensation 2 Ball milling Downloaded from mme.modares.ac.ir at 2:50 IRDT on Saturday May 29th 2021

Upload: others

Post on 24-Jan-2021

4 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: ÊŒÅÁ„aʼ¸ŸÄ»ZÀÅZ» |» ®Ì¿Z°»Ê |ÀÆ» · 1 Severe plastic deformation 2 High angle grain boundaries 3 Equal channel angular pressing 4 High pressure torsion 5

332-323 صص ،8شماره ،61، دوره 6931آبان ،مهندسی مکانیک مدرس مجله

ماهنامه علمی پژوهشی

مدرس مکانیکمهندسی

mme.modares.ac.ir

:Please cite this article using :برای ارجاع به این مقاله از عبارت ذیل استفاده نمایید

B. Binesh, M. Aghaie-Khafri, M. Daneshi-kohani, Simulation and experimental study of severe plastic deformation of 7075 Al alloy processed by repetitive upsetting-extrusion,

Modares Mechanical Engineering, Vol. 17, No. 8, pp. 323-332, 2017 (in Persian)

با استفاده از 7075تغییر شکل پلاستیک شدید آلیاژ آلومینیوم سازی و مطالعه تجربی شبیه

اکستروژن مکرر -فرایند پرس

3کهنی ، محمد دانشی2، مهرداد آقایی خفری1*بهزاد بینش

، دانشگاه بناب، بناب، مهندسی مواداستادیار -1 نصیرالدین طوسی، تهراناستاد، مهندسی مواد، دانشگاه صنعتی خواجه -2

، مهندسی هوافضا، دانشگاه تهران، تهرانارشد یکارشناسفارغ التحصیل -3 [email protected]، 5551761167، صندوق پستی بناب*

چکیده اطلاعات مقاله مقاله پژوهشی کامل

1396 اردیبهشت22 دریافت: 1396 تیر 28پذیرش:

1396 مرداد 20ارائه در سایت:

پرس و مرسوم با استفاده از یک فرایند جدید و براساس ترکیب فرایندهای 7075آلیاژ آلومینیوم در این پژوهش، تغییر شکل پلاستیک شدید ای ابتدا تحت فرایند پرس های استوانهشود، نمونهژن مکرر نامیده میاکسترو -اکستروژن مستقیم بررسی شد. در این فرایند که تحت عنوان پرس

با در نظر گرفتن امکان انجام هر دو فرایند پرس و قالبهای مختلف قرار گرفتند. طراحی به تعداد سیکل C° 250و سپس اکستروژن در دمای از روش المان ها آزمایش شد. تعداد حداکثر چهار سیکل بر روی نمونهآمیز به طور موفقیتاکستروژن توسط یک قالب صورت پذیرفت و فرایند به

ی تغییر شکل هااستفاده شد و توزیع کرنش برای نمونه اکستروژن مکرر -رفتار تغییر شکل آلیاژ در حین فرایند پرس سازیمنظور شبیهمحدود بهسازی، بیشترین با توجه به نتایج شبیه. ج مشاهدات ریزساختاری نشان دادخوبی با نتای نسبتاً سازی المان محدود مطابقتبدست آمد. نتایج شبیه

اکستروژن مکرر -ها درحین فرایند پرسرفتار تغییر شکل و الگوی سیلان نمونهباشد. ها میمربوط به ناحیه مرکزی نمونه مؤثرمیزان کرنش

مورد بررسی قرار گرفت. هان کرنش اعمالی بر خواص مکانیکی نمونهعلاوه بر این، تأثیر میزا سازی بحث شد.براساس نتایج تجربی و شبیه اکستروژن مکرر افزایش پیدا کرد. -های تغییر شکل یافته با افزایش تعداد سیکل فرایند پرساستحکام کششی و درصد ازدیاد طول نمونه

کلید واژگان: تغییر شکل پلاستیک شدید

ریزدانهمواد فوق

اکستروژن مکرر -پرس

خواص مکانیکی

Simulation and experimental study of severe plastic deformation of 7075 Al alloy

processed by repetitive upsetting-extrusion

Behzad Binesh1*, Mehrdad Aghaie-Khafri2, Mohammad Daneshi-kohani3

1- Department of Mechanical Engineering, University of Bonab, Bonab, Iran.

2- Department of Materials Science and Engineering, Khaje Nasir Toosi University of Technology, Tehran, Iran 3- Department of Aerospace Engineering, University of Tehran, Tehran, Iran

* P.O.B. 5551761167, Bonab, Iran, [email protected]

ARTICLE INFORMATION ABSTRACT Original Research Paper

Received 12 May 2017

Accepted 19 July 2017

Available Online 11 August 2017

In this study, severe plastic deformation of 7075 aluminum alloy was investigated using a new method

based on the combination of conventional upsetting and direct extrusion. In this process, which is called repetitive upsetting-extrusion, cylindrical samples were first subjected to upsetting and were

subsequently subjected to extrusion at 250 °C with various processing cycles. Die design was carried

out considering the possibility of conducting both upsetting and extrusion by using a single die and the

maximum of four RUE cycles was successfully performed on the samples. Finite element method was

used to simulate the deformation behavior of 7075 alloy during repetitive upsetting-extrusion processing

and the strain distribution was obtained for the deformed samples. The finite element simulation results correlated fairly well with the microstructural observations. Based on the simulation results, the

maximum effective strain was observed at the central region of the samples. The deformation behavior

and the flow pattern were discussed based on the experimental and the simulation results. In addition, the effect of applied strain on mechanical properties of processed samples was studied. Tensile strength

and elongation of deformed samples increased with extending the number of repetitive upsetting-

extrusion cycles.

Keywords:

Severe Plastic Deformation

Ultrafine-Grained Materials

Repetitive Upsetting-Extrusion Process

Mechanical Properties

مقدمه1-

عنوان نسل جدیدی ریزدانه و نانو ساختار بههای اخیر، مواد فلزی فوقدر دهه

فیزیکی و مکانیکی اند که دارای خواص ویژهاز محصولات فلزی مطرح شده

-های متعددی نظیر فشردهباشند. تاکنون روشدانه مینسبت به مواد درشت

ریزدانه توسعه جهت تهیه مواد فوق 2ایکاری گلولهو آسیاب 1سازی توسط گاز

های مذکور دارای قابلیت بالایی در تولید مواد . روش[1]پیدا کرده است

اما برخی معایب ازجمله ایجاد تخلخل و باشند ریزدانه و نانو ساختار میفوق

1 Gas condensation 2 Ball milling

Dow

nloa

ded

from

mm

e.m

odar

es.a

c.ir

at 2

:50

IRD

T o

n S

atur

day

May

29t

h 20

21

Page 2: ÊŒÅÁ„aʼ¸ŸÄ»ZÀÅZ» |» ®Ì¿Z°»Ê |ÀÆ» · 1 Severe plastic deformation 2 High angle grain boundaries 3 Equal channel angular pressing 4 High pressure torsion 5

همکاران و بهزاد بینش اکستروژن مکرر -با استفاده از فرایند پرس 7075تغییر شکل پلاستیک شدید آلیاژ آلومینیوم سازی و مطالعه تجربی شبیه

8شماره 17، دوره 1396 آبانمهندسی مکانیک مدرس، 423

ناخالصی در ساختار پس از فرایند ساخت و مشکل بودن تولید قطعات حجیم

ها را با محدودیت مواجه ساخته است. در طی ها، کاربرد آنتوسط این روش

ریزدانه با منظور غلبه بر این مشکلات فرآوری مواد فوقهای اخیر، بهسال

ای ملاحظه طور قابل( بهSPD) 1شکل پلاستیک شدید های تغییراعمال روش

. فلزات و آلیاژهای [3,2]از سوی محققین مورد توجه قرار گرفته است

شوند تهیه می تغییر شکل پلاستیک شدیدهای مختلف ریزدانه که با روشفوق

حال عین از خواص مکانیکی عالی از قبیل استحکام و چقرمگی بالا و در

. [4]یری بهتر برخوردار هستند پذقابلیت شکل

ریزدانه با اولین تحقیقات صورت گرفته در مورد فرآوری مواد فلزی فوق

-استفاده از تغییر شکل پلاستیک شدید مربوط به اوایل دهه نود میلادی می

ریزدانه با ها امکان دستیابی به مواد حجیم فوق. در این پژوهش[1]باشد

از 2محور با کسر زیادی از مرزهای بزرگ زاویهمای یکنواخت و هساختار دانه

های های شدید به اثبات رسیده است. براساس گزارشطریق اعمال کرنش

های مختلف تغییر شکل پلاستیک شدیدبا استفاده از روش، [4]منتشر شده

ای در حدود چند ده نانومتر دست یافت. پس از توان به اندازه دانهمی

ها و صورت گرفته در این زمینه، کار بر روی روشهای ابتدایی پژوهش

های اخیر ادامه یافته و تاکنون فرایندهای های مختلف در سالتکنیک

اند از: ها عبارتمختلفی معرفی و توسعه پیدا کرده است. برخی از این روش

، پیچش تحت فشار [6,5]( ECAP) 3دارهای هم مقطع زاویهپرس در کانال

6، اکستروژن پیچشی[8]( CEC) 5اکستروژن تناوبی-، فشار[7]( HPT) 4بالا

(TE )[9]7، نورد تجمعی (ARB )[10] ،8فورج چند محوری (MDF ) فرایند و

یکی دیگر از فرایندهای تغییر .[11]( FSP) 9اغتشاشی-جوشکاری اصطکاکی

-شکل پلاستیک شدید که اخیراً توسعه پیدا کرده است، فرایند پرس

که این فرایند تلفیقی با توجه به این .[12] باشد( میRUE) 10اکستروژن مکرر

های دلخواه قابلیت از فرایندهای پرس و اکستروژن بوده و به تعداد سیکل

تواند در ساختار ماده ایجاد های بزرگی را میتکرار دارد، لذا مقدار کرنش

تواند به نحو مؤثری جهت دستیابی به این موضوع می .[12-14] نماید

حال تحقیقات کمی بر بااین ریزدانه مورد استفاده قرار گیرد.ساختارهای فوق

های خواص ریزساختاری و مکانیکی نمونه و اکستروژن مکرر -پرس روی فرایند

تغییر شکل داده شده توسط آن صورت گرفته است.

، شامل دو مرحله اصلی "1شکل "مطابق اکستروژن مکرر-پرسفرایند

ای در معرض باشد. در این فرایند ابتدا یک نمونه استوانهمیپرس و اکستروژن

گیرد. در حین مرحله پرس، پرس قرار گرفته و سپس تحت اکستروژن قرار می

کند. در ای کاهش یافته و سطح مقطع آن افزایش پیدا میطول نمونه استوانه

یابد. ادامه با انجام اکستروژن، طول نمونه افزایش و سطح مقطع آن کاهش می

توانند به تعداد دفعات دلخواه جهت دستیابی های پرس و اکستروژن میسیکل

را اکستروژن مکرر-پرس. قالب [13]به مقدار کرنش مؤثر موردنظر تکرار شوند

، "1شکل "، مطابق 3Vو 1V ،2Vهای توان به سه ناحیه مختلف شامل حجممی

شوند طراحی و ساخته میای گونههای مختلف قالب بهتقسیم نمود. قسمت

( و در حین 2V+ 1V) upV. در حین پرس، نمونه حجم 3V+ 2V= 2V+ 1Vکه

نماید. بنابراین، حجم نمونه موردنظر ( را پر می3V+ 2V) exVاکستروژن حجم

1 Severe plastic deformation 2 High angle grain boundaries 3 Equal channel angular pressing 4 High pressure torsion 5 Cyclic extrusion compression 6 Twist extrusion 7 Accumulative roll bonding 8 Multi-directional forging 9 Friction stir processing 10 Repetitive upsetting extrusion

(wV برابر خواهد بود با )3V+ 2V= 2V+ 1V= wV کرنش مؤثر در این فرایند .

های ایجاد شده در مرحله پرس و اکستروژن. برابر است با مجموع کرنش

طور مشابه و به d/D= 2ln( upε(مقدار کرنش ایجاد شده در مرحله پرس برابر با

باشد. لذا، مقدار کرنش می d/D= 2ln( exε(مقدار آن در مرحله اکستروژن برابر

دست هاز رابطه زیر ب اکستروژن مکرر-پرسسیکل فرایند nمؤثر برای تعداد

: [14]آید می

(1) 𝜀 = 4𝑛ln(𝐷

𝑑)

تعداد nقطر محفظه اکستروژن و dقطر محفظه پرس، Dدر رابطه فوق،

باشد.های تکرار فرایند میسیکل

[13]برای اولین بار توسط آیزاوا و توکیموتو اکستروژن مکرر-پرسفرایند

دهی مواد پودری توسعه پیدا کرد و از سوی لیانکسی و همکارانش جهت شکل

مورد استفاده LY12دهی نمونه حجیم آلیاژ آلومینیوم منظور شکلبه [12]

-پرسبا استفاده از فرایند [15]قرار گرفت. اخیراً نیز بالاسوندار و راقو ریزدانه در فوق و طرح قالب مناسب موفق به ایجاد ساختار اکستروژن مکرر

مس خالص و همچنین حذف عیوب ساختاری نظیر حفرات محوری و

های آلومینیوم خالص با انجام تغییر شکل پلاستیک نمونهتاخوردگی شدند.

زاهاریا و توسط مجزا هایقالب فرایندهای اکستروژن و سپس پرس در

فرایند مورد ها در حین بررسی شد و مکانیزم ریز شدن دانه [14] همکارانش

مطالعه قرار گرفت.

به دلیل دارا بودن نسبت استحکام به 7xxxآلیاژهای آلومینیوم سری

پذیری مطلوب و خواص مقاومت به خوردگی عالی در وزن بالا، انعطاف

طور گسترده مورد استفاده قرار سازی بهکاربردهای هوافضا و اتومبیل

مترین آلیاژهای این سری، کاربرد عنوان یکی از مهبه 7075گیرند. آلیاژ می

. [16]های بالا پیدا کرده است وسیعی در ساخت قطعات حساس تحت تنش

با استفاده 7075های اخیر، تغییر شکل پلاستیک شدید آلیاژ در طی سال

Fig. 1 Schematic illustration of the RUE process: (a) upsetting, (b) finishing of upsetting, (c) extrusion and (d) finishing of extrusion

اکستروژن مکرر: )الف( پرس، )ب( اتمام مرحله پرس، -شماتیک فرایند پرس 1شكل

)ج( اکستروژن، و )د( اتمام مرحله اکستروژن

Dow

nloa

ded

from

mm

e.m

odar

es.a

c.ir

at 2

:50

IRD

T o

n S

atur

day

May

29t

h 20

21

Page 3: ÊŒÅÁ„aʼ¸ŸÄ»ZÀÅZ» |» ®Ì¿Z°»Ê |ÀÆ» · 1 Severe plastic deformation 2 High angle grain boundaries 3 Equal channel angular pressing 4 High pressure torsion 5

همکاران و بهزاد بینش اکستروژن مکرر -با استفاده از فرایند پرس 7075تغییر شکل پلاستیک شدید آلیاژ آلومینیوم سازی و مطالعه تجربی شبیه

423 8شماره 17، دوره 1396 آبانمهندسی مکانیک مدرس،

توسط برخی محققین مورد تغییر شکل پلاستیک شدید از فرایندهای مختلف

اما تاکنون تغییر شکل پلاستیک آن توسط . [17,11] بررسی قرار گرفته است

اکستروژن مکرر مطالعه نشده است. -فرایند جدید پرس

شامل دو مرحله اکستروژن مکرر-پرسبا توجه به اینکه هر سیکل فرایند

ویژه در حالت گرم، نیازمند پرس و اکستروژن است، انجام بدون وقفه فرایند به

باشد. در این تعداد قطعات می طراحی مناسب قالب و استفاده از حداقل

پژوهش، با طراحی و ساخت قالب جدید، فرایند تغییر شکل پلاستیک شدید

برای اولین بار مورد اکستروژن مکرر-پرسبه روش 7075آلیاژ آلومینیوم

ها در طی فرایند بر رفتار و الگوی تغییر شکل نمونهبررسی قرار گرفته است.

سازی به روش ختاری و نتایج حاصل از شبیههای ریزسااساس نتایج بررسی

و با یکدیگر مقایسه شده است. المان محدود مورد مطالعه قرار گرفته

مواد و روش تحقیق -2

مواد -2-1

و با ترکیب T6شده در حالت کار 7075در این تحقیق آلیاژ آلومینیوم

مورد استفاده قرار گرفت. 1شیمیایی اسمی مطابق جدول

متر از ماده اولیه تهیه میلی 45و ارتفاع 30ای به قطر استوانه هاینمونه

ساعت در کوره تحت عملیات 3به مدت C° 485شده و سپس در دمای

سازی قرار گرفتند. پس از کامل شدن زمان عملیات حرارتی، حرارتی همگن

ها در داخل کوره سرد شدند. نمونه

كرراکستروژن م -طراحی و ساخت قالب پرس -2-2

با توجه به فراهم نمودن امکان اکستروژن مکرر-پرسطراحی مجموعه قالب

انجام گرفت. بر این اساس، اجرای فرایند با استفاده از دستگاه پرس تک جهته

مجموعه قالب متشکل از پنج قسمت مختلف شامل نگهدارنده قالب، قالب،

طراحی و "2شکل "نگهدارنده سنبه، سنبه پرس و سنبه اکستروژن مطابق

ساخته شده و H13کار ساخته شد. اجزای مختلف قالب از جنس فولاد گرم

کاری قرار گرفتند. سختی اجزای قالب سپس تحت عملیات حرارتی سخت

بدست آمد. Cراکول 55پس از عملیات حرارتی برابر

های ابعاد محفظه قالب جهت ایجاد تغییر شکل پلاستیک شدید در نمونه

منظور جلوگیری باشد. طراحی محفظه قالب بهمی" 3شکل "مطابق ای استوانه

از تشکیل عیوب نظیر حفره و تاخوردگی درحین مرحله اکستروژن با در نظر

( و 2h( به ترتیب برای ارتفاع )3و ) (2)گرفتن حداقل مقادیر مطابق روابط

.[18]( انجام گرفت 3در شکل Vol#2( منطقه تغییر شکل قالب )θزاویه )

(2) ℎ2 ≥𝑑

2

(3) 𝜃 ≥ tan−1 (𝑟

ℎ2) = tan−1 (

𝐷−𝑑

2𝑑

2

) = tan−1 (𝐷 − 𝑑

𝑑)

7075های اکستروژن مكرر نمونه -پرس -2-3

، قطعات مختلف قالب بر روی یک اکستروژن مکرر-جهت انجام فرایند پرس

تن و با در نظر گرفتن تجهیزات 250دستگاه پرس هیدرولیک تک محوری

)درصد وزنی( 7075ترکیب شیمیایی آلیاژ آلومینیوم 1جدول Table 1 Chemical composition of 7075 Al alloy (wt.%).

Si Cr Mn Fe Mg Cu Zn Al

فلز پایه 5.31 1.58 2.41 0.28 0.28 0.13 0.14

الف و ب(. قبل از انجام فرایند،-4مناسب )کفشک و راهنما( نصب شد )شکل

ها با استفاده از یک کوره مقاومتی و قالب توسط یک کویل القایی با نمونه

پیش گرم شدند. از C° 250دقیقه در دمای 30به مدت kW 1توان حدود

ساز جهت کاهش میزان عنوان روان( به2MoSسولفید مولیبدن )اسپری دی

ها دهی استفاده شد. نمونهها و قالب در حین شکلاصطکاک بین نمونه

-دهی در آب خنک شدند. در این پژوهش، نمونهفاصله پس از فرایند شکلبلا

ای ابتدا تحت پرس و سپس اکستروژن قرار گرفتند. بدین ترتیب های استوانه

ای در درون قالب قرار داده شده و با اعمال نیروی ی استوانهکه ابتدا نمونه

مونه، تنظیمات منظور اکسترود نپرس کاهش ارتفاع پیدا کرد. در ادامه به

قالب و سنبه تغییر داده شده و نمونه تحت عملیات اکستروژن قرار گرفت. با

های یک، اکستروژن مکرر به تعداد سیکل-تکرار عملیات مذکور، فرایند پرس

ها انجام گرفت و مرحله آخر در هر دو، سه و چهار سیکل بر روی نمونه

سیکل، فرایند اکستروژن در نظر گرفته شد.

سازیشبیه -2-4

از روش المان محدود بهره اکستروژن مکرر-پرسسازی فرایند منظور شبیهبه

2D-1افزار دِفرمسازی المان محدود دو بعدی با استفاده از نرمگرفته شد. شبیه

مدل شده و 2افزار سه بعدی کتیاانجام شد. ابتدا قطعات توسط نرم 10نسخه

سازی مطالعه رفتار سیلان مواد ف از شبیهافزار دفرم شدند. هدسپس وارد نرم

و همچنین تحلیل توزیع کرنش مؤثر بر اکستروژن مکرر-پرسدر طی فرایند

1 Deform 2 Catia

Fig. 2 RUE die part made from H13 tool steel

H13اکستروژن مکرر ساخته شده از جنس فولاد ابزار -اجزاء قالب پرس 2شكل

Fig. 3 Design and dimensions of RUE die cavity

اکستروژن مکرر-طرح و ابعاد محفظه قالب پرس 3شكل

Dow

nloa

ded

from

mm

e.m

odar

es.a

c.ir

at 2

:50

IRD

T o

n S

atur

day

May

29t

h 20

21

Page 4: ÊŒÅÁ„aʼ¸ŸÄ»ZÀÅZ» |» ®Ì¿Z°»Ê |ÀÆ» · 1 Severe plastic deformation 2 High angle grain boundaries 3 Equal channel angular pressing 4 High pressure torsion 5

همکاران و بهزاد بینش اکستروژن مکرر -با استفاده از فرایند پرس 7075تغییر شکل پلاستیک شدید آلیاژ آلومینیوم سازی و مطالعه تجربی شبیه

8شماره 17، دوره 1396 آبانمهندسی مکانیک مدرس، 423

بوده است. با توجه به اینکه فرایند C° 250ها در دمای روی سطح مقطع نمونه

ای مورد آزمایش های استوانهاکستروژن مکرر و همچنین هندسه نمونه -پرس

ها، قالب و نمونه پیش فرمباشند، اجزای قالب فرایند شامل سنبهمتقارن می

سازی شد. سازی فرایند مدلجهت شبیه" 5شکل "صورت دوبعدی و مطابق به

ها صلب فرض پذیر و قالب و سنبهسازی شده، تغییر شکلپیش فرم مدل

های چهارگوش با شدند. سپس مجموعه قالب و نمونه پیش فرم توسط المان

ای بندی نمونه استوانهبندی شدند. مشصورت یکنواخت مشچهار گره به

المان صورت گرفت. شرایط اصطکاکی بین نمونه و قالب 2000ولیه توسط ا

در نظر گرفته شد. در 0.25براساس مدل کولمب و با ضریب اصطکاک برابر

بندی تطبیقی علت تغییر شکل زیاد از تکنیک مشسازی و بهحین شبیه

سازی برای چهار سیکل بندی مجدد خودکار استفاده شد. شبیهجهت مش

ی و هر سیکل شامل یک مرحله پرس و یک مرحله اکستروژن انجام متوال

سازی در انتهای هر مرحله و هر سیکل مورد پذیرفت. نتایج فرآیند شبیه

بررسی قرار گرفت.

های مكانیكی بررسی ریزساختاری و آزمایش -2-5

از روش متالوگرافی استاندارد جهت مطالعه درشت ساختار و ریزساختار

های استفاده شد. نمونه اکستروژن مکرر-پرسها قبل و بعد از فرایند نمونه

تغییر شکل یافته در راستای جهت اکستروژن مقطع زده شده و متالوگرافی

زنی شده سنباده 2000تا شماره SiCها با استفاده از کاغذ سنباده شدند. نمونه

پولیش شدند. جهت بررسی درشت μm 0.25و درنهایت توسط خمیر الماسه

منظور مشاهده استفاده شد. به HFاز محلول اچ چهار درصد هاساختار نمونه

اکستروژن مکرر، از-های پرسریزساختار و مطالعه سیلان مواد در نمونه

Fig. 5 Symmetric finite element model of RUE process

اکستروژن مکرر-سمدل المان محدود متقارن فرایند پر 5شكل

ml HNO -O 2175 ml H 320 - 2با ترکیب 1های اچ کِلر اصلاح شدهمحلول

3 ml HF -ml HCl 100با ترکیب 2و وِک ml -1 g NaOH - 44 g KMnO

O 2H ثانیه با 30ها ابتدا به مدت بهره گرفته شد. بدین ترتیب که نمونه

ثانیه توسط محلول وک اچ شدند. 20محلول کلر و سپس به مدت

4و میکروسکوپ الکترونی روبشی 32 3میکروسکوپ نوری مدل نئوفوت

(SEM( با تفنگ گسیل میدانی )FESEMمیرا تری تسکان )مجهز به 5

های ریزساختاری و ( جهت بررسیEDS) 6سیستم طیف نگار تفکیک انرژی

روش ترسیم ، هازه دانه نمونهتعیین انداآنالیز فازها بکار گرفته شد و به منظور

مورد استفاده قرار گرفت. 7خطوط متقاطع

منظور بررسی خواص استحکام کششی، آزمون کشش در دمای محیط به

انجام گرفت. برای انجام آزمون کشش، ASTM E8/E8M-09مطابق استاندارد

40ل و طو 7های آزمایش با قطر ای با ابعاد نزدیک به نمونههای استوانهنمونه

های موردنظر تهیه شدند. پس از این مرحله متر توسط واترجت از نمونهمیلی

-از نمونه E6M-09و ASTM E6های آزمون کشش مطابق با استاندارد نمونه

های کشش را نشان نقشه ساخت نمونه "6شکل "های مذکور ساخته شدند.

جهت تعیین 600 8تن مدل سنتام اس تی ام 5دهد. از دستگاه کشش می

اکستروژن مکرر-های پرسکارشده و نمونه 7075خواص کششی نمونه آلیاژ

استفاده شد. جهت اطمینان از صحت نتایج، آزمون کشش سه مرتبه و با

استفاده از سه نمونه تکرار شد.

گیری سختی به روش ویکرز و با استفاده از دستگاه سختی سنج اندازه

فت.صورت پذیر 9ویکرز مدل ولپرت

نتایج و بحث -3

سازی شدهریزساختار نمونه کارشده و همگن -3-1

-کارشده و همگن 7075، تصاویر میکروسکوپ نوری آلیاژ آلومینیوم "7شکل "

-مشاهده می "الف-7شکل "طور که در دهد. همانسازی شده را نشان می

های بلوری کشیده شده در جهت شود، ریزساختار نمونه کارشده شامل دانه

طور عمده در امتداد فرایند اکستروژن اولیه و برخی رسوبات درشت که به

تر ریزساختار از منظور بررسی دقیقباشد. بهاند، میها جهت یافتهمرزدانه

بهره گرفته شد. با توجه به نتایج EDSمیکروسکوپ الکترونی روبشی و آنالیز

، uMgC2Al ،(Cu,Fe)6Alفلزی آمده، این رسوبات شامل فازهای بین دستهب

Fe2Cu7Al وSi2Mg عناصر باشند.می Zn، Mg و Cu عنوان عناصر آلیاژی به

کنند.، نقش مهمی در تشکیل رسوبات ایفا می7075اصلی در آلیاژ آلومینیوم

Fig. 6 Tensile test specimen according to ASTM E6 (dimensions in

mm) متر(برحسب میلی )ابعاد ASTM E6نمونه آزمون کشش براساس استاندارد 6شكل

1 Modified Keller 2 Weck 3 Neophot 4 Scanning electron microscope 5 Mira3Tescan 6 Energy dispersive spectroscopy 7 Intercept method 8 Santam STM 9 Wolpert

Fig. 4 (a) Schematic illustration and (b) set-up of RUE die on

hydraulic press apparatus

اکستروژن مکرر بر -پرس)الف( شماتیک و )ب( مجموعه تنظیم شده قالب 4شكل

روی دستگاه پرس هیدرولیک

Dow

nloa

ded

from

mm

e.m

odar

es.a

c.ir

at 2

:50

IRD

T o

n S

atur

day

May

29t

h 20

21

Page 5: ÊŒÅÁ„aʼ¸ŸÄ»ZÀÅZ» |» ®Ì¿Z°»Ê |ÀÆ» · 1 Severe plastic deformation 2 High angle grain boundaries 3 Equal channel angular pressing 4 High pressure torsion 5

همکاران و بهزاد بینش اکستروژن مکرر -با استفاده از فرایند پرس 7075تغییر شکل پلاستیک شدید آلیاژ آلومینیوم سازی و مطالعه تجربی شبیه

423 8شماره 17، دوره 1396 آبانمهندسی مکانیک مدرس،

عامل اصلی 2MgZn (η)آلومینیوم، رسوبات ریز 7xxxدر آلیاژهای سری

. این رسوبات با توجه به [19]باشند استحکام بالای این گروه از آلیاژها می

باشند.قابل مشاهده می TEMابعاد نانومتری تنها با استفاده از میکروسکوپ

ب( نشان -7سازی شده )شکل تصویر میکروسکوپ نوری نمونه همگن

دار از بین رفته و بندی جهتدهد که پس از عملیات حرارتی ساختار دانهمی

شوند. همچنین عملیات حرارتی محور در ریزساختار تشکیل میهای همدانه

ات رسوب درشت در ریزساختار منجر به ایجاد توزیع تقریباً یکنواختی از ذر

، این ذرات مشابه نمونه کارشده SEM-EDSشده که با توجه به نتایج آنالیز

و CuMg2Al ،(Cu,Fe)6Al ،Fe2Cu7Alفلزی اولیه شامل رسوبات درشت بین

Si2Mg 2باشند. علاوه بر این، ذرات رسوب میMgZn ها در اثر که ابعاد آن

که آنجایی نیز در ریزساختار مشاهده شد. ازاند تر شدهعملیات حرارتی درشت

باشند، در حین تغییر این رسوبات دارای توزیع یکنواختی در ریزساختار می

های مستعد جهت انباشت عنوان مکانتوانند بهشکل پلاستیک شدید می

توجهی بر فرایند تواند به میزان قابلانرژی کرنشی عمل کنند. این امر می

ها در حین عملیات حرارتی بعدی و ریز شدن اندازه دانه تبلور مجدد آلیاژ

.[20]تأثیرگذار باشد

الگوی سیلان و درشت ساختار -3-2

پس از چهار مرحله پرس و 7075ای آلیاژ الگوی سیلان نمونه استوانه

نشان داده شده "8شکل "در اکستروژن مکرر-اکستروژن در طی فرایند پرس

پرس منجر به فشرده شدن خطوط سیلان در ، "الف-8شکل "است. مطابق

(. همچنین سیلان در راستای افقی Qگردد )ناحیه راستای محور تقارن می

قالب باعث ایجاد انحنا در خطوط سیلان 2نمونه جهت پر شدن حجم ناحیه

به Qشود. علاوه بر این، خطوط سیلان افقی در زیر ناحیه افقی و عمودی می

ه محض اینکه نمونه در اثر فشار وارد منطقه پرس آیند. بشکل محدب درمی

-(، ماده مجاور دیواره قالب شروع به سیلان در جهت افقی میupVشود )می

که ماده در ناحیه مرکزی یا در راستای محور تقارن ابتدا در کند. درحالی

جهت عمودی حرکت کرده و سپس شروع به سیلان در راستای جهت افقی

2نماید. این تغییر در رفتار تغییر شکل آلیاژ به علت شکل هندسی ناحیه می

(2Vمی )به شکل محدب درآیند.شود خطوط سیلان افقی باشد که باعث می

الگوی سیلان نمونه پرس شده در حین مرحله اکستروژن سیکل چهارم

است. نشان داده شده "ب-8شکل "در اکستروژن مکرر-فرایند پرس

شود، نمونه از که نمونه پرس شده با حرکت سنبه بزرگ اکسترود میهنگامی

گیری براساس جهتشود. می 3تدریج خارج و وارد ناحیه به 2و 1نواحی

، Rو P ،Qتوان به سه منطقه خطوط سیلان افقی، نمونه اکسترود را می

تقسیم نمود. با کاهش قطر نمونه در حین اکستروژن، "ب-8شکل "مطابق

-جریانی از ماده از نواحی لبه به سمت مرکز یا محور تقارن سیلان پیدا می

ها در نواحی فزایش پهنای آنها و اکند. این امر منجر به کاهش ارتفاع المان

ها و انحنا خطوط ها و کاهش پهنای آنکناری و برعکس افزایش ارتفاع المان

شود. وقتی ب( می-8در شکل Pسیلان افقی در نواحی مرکزی نمونه )ناحیه

را در حین اکستروژن 2خارج شده و ناحیه 1طور کامل از ناحیه که نمونه به

Rیابد )ناحیه قی در جهت اکستروژن امتداد میکند، خطوط سیلان افپر می

ب(. این امر به این خاطر است که تنها نواحی کناری نمونه تغییر -8در شکل

که درحین مرحله پرس با فشرده شدن Qدهد. همچنین ناحیه شکل می

ها به یکدیگر ایجاد شده است، همچنان در مرحله اکستروژن نیز با المان

شود.ها حفظ میتفاع مشافزایش محسوسی در ار

سازی المان محدود، منظور ارزیابی نتایج شبیهدر پژوهش حاضر، به

پس از 7075درشت ساختار بدست آمده توسط ماکرو اچ نمونه آلومینیوم

سازی شده مقایسه با الگوی سیلان شبیه اکستروژن مکرر-چهار سیکل پرس

های مختلف نمونه چهار ها را در قسمتالگوی سیلان دانه" 9شکل "شد.

طور دهد. همانسازی شده نشان میسیکل به همراه الگوی تغییر شکل شبیه

گیری خوبی با جهتبه شده سازیشبیه شود، الگوی تغییر شکلکه مشاهده می

ایجاد شده است، اکستروژن مکرر-ها که در حین فرایند پرسمکانیکی دانه

ت که برخی خطاهای ناشی از اثر مطابقت دارد. البته لازم به توضیح اس

سازی تأثیرگذار باشد. اما با توجه به اینکه تواند بر نتایج شبیهاصطکاک نیز می

سازی المان محدود و نتایج تجربی مشاهده اختلاف فاحشی بین نتایج شبیه

توان گفت که این خطاها قابل چشم پوشی است.شود، مینمی

Fig. 8 Flow pattern of four-cycle RUE-processed sample after (a)

upsetting and (b) extrusion پس از مرحله )الف( اکستروژن مکرر -پرسالگوی سیلان نمونه چهار سیکل 8شكل

پرس و )ب( اکستروژن

Fig. 7 Optical micrographs of (a) the wrought and (b) the homogenized 7075 alloy

سازی شدهشده و )ب( همگن )الف( کار 7075آلیاژ نوری تصاویر 7شكل

Dow

nloa

ded

from

mm

e.m

odar

es.a

c.ir

at 2

:50

IRD

T o

n S

atur

day

May

29t

h 20

21

Page 6: ÊŒÅÁ„aʼ¸ŸÄ»ZÀÅZ» |» ®Ì¿Z°»Ê |ÀÆ» · 1 Severe plastic deformation 2 High angle grain boundaries 3 Equal channel angular pressing 4 High pressure torsion 5

همکاران و بهزاد بینش اکستروژن مکرر -با استفاده از فرایند پرس 7075تغییر شکل پلاستیک شدید آلیاژ آلومینیوم سازی و مطالعه تجربی شبیه

8شماره 17، دوره 1396 آبانمهندسی مکانیک مدرس، 428

توزیع کرنش -3-3

اکستروژن-پرسهای توزیع کرنش مؤثر را در سطح مقطع نمونه "10شکل "

دهد. نتایج حاصل به صورت سه های مختلف نشان میبا تعداد سیکل مکرر

منظور راحتی نمایش کانتورهای کرنش مؤثر، بعدی نشان داده شده است و به

ها حذف شده است. اختلاف رنگ کانتورهای کرنش نشان دهنده قالب و سنبه

باشد. در توزیع کرنش پلاستیک غیرهمگن در نقاط مختلف سطح مقطع می

0.17به ترتیب برابر مؤثرنمونه یک سیکل، کمترین و بیشترین مقدار کرنش

باشد. با افزایش تعداد می 0.87بوده و مقدار کرنش مؤثر میانگین برابر 1.78و

مقدار کرنش مؤثر در نقاط مختلف سطح مقطع اکستروژن مکرر، -پرسسیکل

3.34ش مؤثر میانگین به یابد. پس از چهار سیکل، مقدار کرنافزایش می

-می 6.28و 0.63افزایش یافته و مقادیر کمینه و بیشینه آن به ترتیب برابر

قالب )شکل 3و 2باشند. بیشترین مقدار کرنش مؤثر در محل تلاقی نواحی

دهی شده های شکلهای پایین و بالای نمونهشود و قسمت( مشاهده می1

کنند. برای مناطق دیگر تجربه می کمترین میزان کرنش را در مقایسه با

و 3.16به ترتیب برابر مؤثرهای دو و سه سیکل، مقادیر بیشینه کرنش نمونه

خوبی با مقادیر محاسبه شده با استفاده دست آمده بههباشند. نتایج بمی 4.73

سازی و نتایج مطابقت دارد. اختلاف جزئی بین نتایج شبیه (1)از رابطه

جمله اثر اصطکاک سازی ازط به برخی خطاهای شبیهمحاسبه شده مربو

است.

اکستروژن مكرر-های پرسریزساختار و خواص مكانیكی نمونه -3-4

، اکستروژن مکرر-پرسهای منظور بررسی غیرهمگنی در ریزساختار نمونهبه

( در نواحی مختلف سطح مقطع نمونه چهار سیکل مطابق Fتا Aشش نقطه )

تا و "الف-11های شکل"انتخاب شد. ریزساختار این مناطق در "11شکل "

شود، ریزساختار در طور که مشاهده مینشان داده شده است. همان [20]

-ویژه در مناطق نزدیک لبه نمونه دارای بافت )ساختار جهتاغلب مناطق و به

گیری ریزساختار عمدتاً در طی مرحله اکستروژن و به دار( است. این جهت

ها در شود. دانهای و قالب ایجاد میعلت اصطکاک شدید بین نمونه استوانه

-( دارای پهنای کم بوده و به شکل کشیده میAنواحی کناری نمونه )ناحیه

( به Cتا Bتدریج با حرکت به سمت نواحی مرکزی نمونه )ناحیه باشند که به

فت موجی شکل شامل ریزساختاری با با Dآیند. ناحیه محور درمیشکل هم

است که کاملًا با کانتور کرنش مشاهده شده در این ناحیه همخوانی دارد. در

های کشیده شده در جهت اکستروژن نیز ریزساختار شامل دانه Fو Eنواحی

دارای Aها در این مناطق در مقایسه با ناحیه باشد، با این تفاوت که دانهمی

و Eبه عبارتی ریزساختار در نواحی پهنای بیشتر و کشیدگی بیشتری بوده و

F تر است.درشت

ها در حین فرایند مکانیزم ریز شدن دانه [12]لیانکسی و همکارانش

45تشریح نمودند که با وجود زاویه اکستروژن مکرر را بدین صورت -پرس

درجه صفحه برش با راستای محور نمونه درحین مراحل پرس یا اکستروژن،

یا سلول توسط هر یک از این دو فرایند تغییر شکل جهت تغییر شکل دانه

ها به علت کاملاً متفاوت است. در مرحله اکستروژن، تغییر شکل دانه

که، این تغییر باشد. درحالیمحدودیت قالب اکستروژن موازی محور نمونه می

توان شکل در حین مرحله پرس عمود بر محور نمونه است. این موضوع را می

به "الف و ب-8های شکل"سازی شده مطابق ی سیلان شبیهاز روی الگو

های ریز وضوح مشاهده کرد. این امر باعث تشکیل ساختارهای سلولی و دانه

زاهاریا و شود. همچنین محور در اثر تکرار فرایندهای پرس و اکستروژن میهم

Fig. 9 Comparison of FEM flow pattern and experimental grain flow pattern for four cycle RUE-processed sample

اکستروژن مکرر-سازی شده و الگوی سیلان تجربی نمونه چهار سیکل پرسمقایسه الگوی سیلان شبیه 9شكل

Dow

nloa

ded

from

mm

e.m

odar

es.a

c.ir

at 2

:50

IRD

T o

n S

atur

day

May

29t

h 20

21

Page 7: ÊŒÅÁ„aʼ¸ŸÄ»ZÀÅZ» |» ®Ì¿Z°»Ê |ÀÆ» · 1 Severe plastic deformation 2 High angle grain boundaries 3 Equal channel angular pressing 4 High pressure torsion 5

همکاران و بهزاد بینش اکستروژن مکرر -با استفاده از فرایند پرس 7075تغییر شکل پلاستیک شدید آلیاژ آلومینیوم سازی و مطالعه تجربی شبیه

423 8شماره 17، دوره 1396 آبانمهندسی مکانیک مدرس،

Fig. 10 Effective strain distribution of 7075 alloy: (a) RUE-1cycle, (b) RUE-2cycles, (c) RUE-3cycles and (d) RUE-4cycles

اکستروژن مکرر-ل پرس: )الف( یک سیکل، )ب( دو سیکل، )ج( سه سیکل و )د( چهار سیک7075های توزیع کرنش مؤثر نمونه 10شكل

Dow

nloa

ded

from

mm

e.m

odar

es.a

c.ir

at 2

:50

IRD

T o

n S

atur

day

May

29t

h 20

21

Page 8: ÊŒÅÁ„aʼ¸ŸÄ»ZÀÅZ» |» ®Ì¿Z°»Ê |ÀÆ» · 1 Severe plastic deformation 2 High angle grain boundaries 3 Equal channel angular pressing 4 High pressure torsion 5

همکاران و بهزاد بینش اکستروژن مکرر -با استفاده از فرایند پرس 7075تغییر شکل پلاستیک شدید آلیاژ آلومینیوم سازی و مطالعه تجربی شبیه

8شماره 17، دوره 1396 آبانمهندسی مکانیک مدرس، 443

در حین فرایند اکستروژن و پرس ها مکانیزم ریز شدن دانه [14]همکارانش

2و میدان خطوط لغزش 1را با استفاده از سطوح ناپیوستگی سرعت مکرر

ها توسط سه مکانیزم یشنهاد نمودند که ریز شدن دانهمطالعه نمودند. آنها پ

( ایجاد 2( کشیده شدن در طی مرحله اکستروژن، 1گیرد: اصلی صورت می

ها از سطوح ناپیوستگی سرعت جدید در داخل دانه زمانی که دانهمرزهای

ها در اثر تنش مماسی که باعث ( خرد شدن و شکستن دانه3کنند و عبور می

شود.ایجاد نیروی برشی بر روی خطوط لغزش در حین فرایند پرس می

-12در شکل 5تا 1نتایج سختی نقاط مختلف سطح مقطع ) "12شکل "

-را نشان می اکستروژن مکرر-پرسب( در راستای محور نمونه چهار سیکل

شود، ناحیه مرکزی سطح مقطع دارای طور که مشاهده میدهد. همان

-باشد. این موضوع را میبیشترین مقدار سختی در مقایسه با سایر نقاط می

توان به میزان کرنش بیشتر ایجاد شده در ناحیه مرکزی نمونه تغییر شکل

طوری کلی با در نظر گرفتن پروفیل سختی و توزیع کرنش یافته نسبت داد. به

توان نتیجه گرفت که مقدار سختی با مقدار کرنش ایجاد شده ( می10)شکل

در نقاط مختلف نمونه متناسب است.

سازی شده و کرنش حقیقی نمونه همگن-های تنشمنحنی "13شکل "

های مختلف س از اعمال تعداد سیکلاکستروژن مکرر را پ -پرسهای نمونه

( YS(، استحکام تسلیم )UTSدهد. مقادیر استحکام کششی نهایی )نشان می

با "14شکل "های مذکور در و درصد ازدیاد طول قبل از شکست نمونه

های مقایسه با نمونه درسازی شده یکدیگر مقایسه شده است. نمونه همگن

قدار استحکام کششی نهایی و تسلیم دارای کمترین م اکستروژن مکرر-پرس

های توجهی بیشتر از نمونهباشد. اما درصد ازدیاد طول آن به میزان قابلمی

های بزرگ در ساختار آلیاژ در اثر است. با اعمال کرنش اکستروژن مکرر-پرس

ها در ساختار افزایش پیدا کرده دانسیته نابجاییاکستروژن مکرر -پرسفرایند

کنند ها به عنوان مانع در مقابل حرکت یکدیگر عمل مینابجاییو خود این

های آزاد . این عامل تغییر شکل بیشتر ماده را که توسط حرکت نابجایی[20] 1 Velocity discontinuities surfaces 2 Slip line field

تر نموده و در نهایت منجر به افزایش استحکام و شود، مشکلکنترل می

گردد.سازی شده اولیه میپذیری در مقایسه با نمونه همگنکاهش انعطاف

Fig. 11 Optical micrographs of (a) A, (b) B, (c) C, (d) D, (e) E, (f) F regions of a four cycle RUE-processed sample in (g) [20]

[20]ز( اکستروژن مکرر در قسمت )-نمونه چهار سیکل پرس F، )و( E، )ه( D، )د( C، )ج( B، )ب( Aتصاویر میکروسکوپ نوری ناحیه )الف( 11شكل

Fig. 12 Hardness of 1 to 5 points along the axis of four cycle RUE-processed sample

اکستروژن -پرسدر راستای محور نمونه چهار سیکل 5تا 1سختی نقاط 12شكل

مکرر

Fig. 13 Stress-strain curves of RUE-processed samples

اکستروژن مکرر-پرس هایکرنش نمونه-های تنشمنحنی 13شكل

Dow

nloa

ded

from

mm

e.m

odar

es.a

c.ir

at 2

:50

IRD

T o

n S

atur

day

May

29t

h 20

21

Page 9: ÊŒÅÁ„aʼ¸ŸÄ»ZÀÅZ» |» ®Ì¿Z°»Ê |ÀÆ» · 1 Severe plastic deformation 2 High angle grain boundaries 3 Equal channel angular pressing 4 High pressure torsion 5

همکاران و بهزاد بینش اکستروژن مکرر -با استفاده از فرایند پرس 7075تغییر شکل پلاستیک شدید آلیاژ آلومینیوم سازی و مطالعه تجربی شبیه

443 8شماره 17، دوره 1396 آبانمهندسی مکانیک مدرس،

دهد که استحکام نهایی و استحکام همچنین نتایج بدست آمده نشان می

کند و افزایش پیدا میاکستروژن مکرر -پرستسلیم با افزایش تعداد سیکل

باشد. این افزایش خواص استحکامی همراه با افزایش درصد ازدیاد طول می

مثال، مقادیر استحکام نهایی، استحکام تسلیم و درصد ازدیاد طول عنوانبه

و MPa ،250 MPa 280ه ترتیب از ژن مکرر باکسترو-پرسنمونه یک سیکل

-برای نمونه چهار سیکل افزایش می %13.2و MPa ،280 MPa 360به 8.6%

، مقدار کرنش و اکستروژن مکرر-پرسیابد. با افزایش تعداد سیکل فرایند

گردد که این امر منجر به تغییر شکل بیشتری در ساختار آلیاژ ایجاد می

-ها در ساختار ماده و درنتیجه افزایش استحکام مینابجاییافزایش دانسیته

شود.

ها با تعداد تغییرات متوسط اندازه دانه ناحیه مرکزی نمونه "15شکل "

دهد. همانطور که مشخص اکستروژن مکرر را نشان می-سیکل فرایند پرس

ا هاست، با افزایش تعداد سیکل و لذا افزایش میزان کرنش اعمالی اندازه دانه

µm 54کند. متوسط اندازه دانه برای نمونه یک سیکل برابر کاهش پیدا می

رسد. براساس می µm 9بوده که این مقدار پس از انجام چهار سیکل به حدود

، استحکام تسلیم با مجذور اندازه دانه رابطه عکس دارد، [21] 1پچ-رابطه هال

شود. حکام تسلیم میبدین معنی که کاهش اندازه دانه منجر به افزایش است

ها مسافت کمتری را قبل از یابد، نابجاییکه اندازه دانه کاهش میهنگامی

توانند طی کنند و پس از برخورد با این موانع ها میبرخورد با مرزدانه

افتد که منجر به ها اتفاق میها(، انباشت نابجایی در پشت مرزدانه)مرزدانه

شود. افزایش استحکام می

اکستروژن مکرر-پذیری با افزایش تعداد سیکل پرسمیزان انعطاف بهبود

توان به این صورت توجیه نمود که با و همزمان با افزایش استحکام را می

یابد ها تا حد اشباع افزایش میافزایش بیشتر کرنش ساختار، دانسیته نابجایی

ه و تشکیل به نحوی که ساختار قادر به تحمل دانسیته بالاتر نابجایی نبود

ها با گردد. این سلولهای فرعی شروع میساختار سلولی نابجایی و مرزدانه

شوند های جدید با مرزهای بزرگ زاویه میافزایش بیشتر کرنش تبدیل به دانه

(، 15. این امر علیرغم کاهش اندازه دانه با افزایش میزان کرنش )شکل [22]

شود. در نتیجه ادامه تغییر ها مییباعث از بین رفتن و کاهش دانسیته نابجای

کند. اینپذیری بهبود پیدا میتر صورت پذیرفته و انعطافشکل ماده راحت

1 Hall-Petch

Fig. 15 Variations in the average grain size versus the number of RUE cycles

اکستروژن -تغییرات متوسط اندازه دانه برحسب تعداد سیکل فرایند پرس 15شكل

مکرر

رفتار در مورد برخی دیگر از آلیاژهای آلومینیوم نیز درنتیجه افزایش کرنش

ساختار در طی فرایندهای تغییر شکل پلاستیک شدید گزارش شده است

[23,22].

گیرینتیجه -4

آمیز طور موفقیتتا چهار سیکل بهاکستروژن مکرر حداکثر -پرسفرایند

مورد استفاده قرار گرفت. از 7075جهت تغییر شکل پلاستیک شدید آلیاژ

منظور مطالعه رفتار سیلان و الگوی تغییر شکل سازی المان محدود بهشبیه

بهره گرفته شد. خلاصه نتایج اکستروژن مکرر -پرسآلیاژ در حین فرایند

باشد:سازی فرایند به شرح ذیل میهای تجربی و شبیهبدست آمده از بررسی

سازی به روش المان محدود نشان داد یهمقایسه نتایج تجربی و شب -

-خوبی با الگوی سیلان دانهسازی شده بهکه الگوی تغییر شکل شبیه

مطابقت دارد.اکستروژن مکرر -پرسها در حین فرایند

سازی، مقدار کرنش مؤثر در نقاط مختلف با توجه به نتایج شبیه -

راکستروژن مکر-پرسل فرایند سطح مقطع با افزایش تعداد سیک

2یابد. بیشترین مقدار کرنش مؤثر در محل تلاقی نواحی افزایش می

قالب )ناحیه مرکزی( مشاهده شد. 3و

های ریزساختاری نشان داد که با افزایش تعداد سیکل نتایج بررسی -

متوسط اندازه دانه به شدت کاهش اکستروژن مکرر، -پرسفرایند

رسد.می µm 9حدود به انجام چهار سیکل پیدا کرده و بعد از

اکستروژن -پرسبا افزایش تعداد سیکل فرایند استحکام تسلیم آلیاژ -

بهبود پیدا کرده و پس از چهار سیکل به بیشترین مقدار یعنی مکرر

280 MPa برابر استحکام تسلیم نمونه همگن 2.5رسد که حدود می-

درصد ازدیاد طول با افزایش تعداد سازی شده اولیه است. همچنین

افزایش یافت.اکستروژن مکرر -پرسفرایند لسیک

مراجع -5[1] R. Z. Valiev, R. K. Islamgaliev, I. V. Alexandrov, Bulk nanostructured

materials from severe plastic deformation, Progress in Materials Science,

Vol. 45, No. 2, pp. 103-109, 2000.

[2] M. Eskandarzade, A. Masoumi, Gh. Faraji, M. Mohammadpour, X. S. Yan,

A new designed incremental high pressure torsion process for producing

long nanostructured rod samples, Journal of Alloys and Compounds, Vol.

695, No. 2, pp. 1539-1546, 2017.

[3] Q. Chen, D. Y. Shu, J. Lin, Y. Wu, X. S. Xia, S. H. Huang, Z. D. Zhao, O. V.

Mishinc, G. L. Wu, Evolution of microstructure and texture in copper during

repetitive extrusion-upsetting and subsequent annealing, Journal of

Fig. 14 Effect of the number of RUE cycles on UTS, YS and

elongation

اکستروژن مکرر بر روی استحکام کششی، -تأثیر تعداد سیکل فرایند پرس 14شكل

استحکام تسلیم و درصد ازدیاد طول

Dow

nloa

ded

from

mm

e.m

odar

es.a

c.ir

at 2

:50

IRD

T o

n S

atur

day

May

29t

h 20

21

Page 10: ÊŒÅÁ„aʼ¸ŸÄ»ZÀÅZ» |» ®Ì¿Z°»Ê |ÀÆ» · 1 Severe plastic deformation 2 High angle grain boundaries 3 Equal channel angular pressing 4 High pressure torsion 5

همکاران و بهزاد بینش اکستروژن مکرر -با استفاده از فرایند پرس 7075تغییر شکل پلاستیک شدید آلیاژ آلومینیوم سازی و مطالعه تجربی شبیه

8شماره 17، دوره 1396 آبانمهندسی مکانیک مدرس، 442

Materials Science & Technology, Vol. 33, No. 7, pp. 690-697, 2017.

[4] R. Z. Valiev, Y. Estrin, Z. Horita, T. G. Langdon, M. J. Zechetbauer, Y. T.

Zhu, Producing bulk ultrafine-grained materials by severe plastic

deformation, JOM, Vol. 58, No. 4, pp. 33-39, 2006.

[5] P. Mahhadi Keshtiban, M. Zadshakouyan, G. Faraji, Optimization of

geometrical parameters of equal channel multi-angular pressing process,

Modares Mechanical Engineering, Vol. 16, No. 2, pp. 275-282, 2016. (in

Persian فارسی) [6] H. Kazemi Mehrabadi, Gh. Faraji, S. Amani, M. Karimpour, H. Ghanbari,

Fabrication of ultrafine-grained Mg micro tubes using a combined severe

plastic deformation process for biomedical application, Modares Mechanical

Engineering, Vol. 16, No. 12, pp. 605-611, 2016. (in Persian فارسی) [7] A. P. Zhilyaeva, G. Nurislamova, B. K. Kim, M. D. Baró, J. A. Szpunar, T. G.

Langdon, Experimental parameters influencing grain refinement and

microstructural evolution during high-pressure torsion, Acta Materialia, Vol.

51, No. 3, pp. 753–765, 2003.

[8] A. Babaei, M. M. Mashhadi, Tubular pure copper grain refining by tube cyclic

extrusion–compression (TCEC) as a severe plastic deformation technique,

Progress in Natural Science: Materials International, Vol. 24, No. 6, pp.

623–630, 2014.

[9] Y. Beygelzimer, V. Varyukhin, D. Orlov, S. Synkov, A. Spuskanyuk, Y.

Pashinska, Severe Plastic Deformation by Twist Extrusion, M. J. Zehetbauer,

R. Z. Valiev (Eds.), Nanomaterials by Severe Plastic Deformation, pp. 511-

516, Weinheim, Germany: Wiley–VCH Verlag, 2004.

[10] Y. Saito, H. Utsunomiya, N. Tsuji, T. Sakai, Novel ultra-high straining

process for bulk materials—development of the accumulative roll-bonding

(ARB) process, Acta Materialia, Vol. 47, No. 2, pp. 579–583, 1999.

[11] M. Moghaddam, A. Zarei-Hanzaki, M. H. Pishbin, A. H. Shafieizad, V. B.

Oliveira, Characterization of the microstructure, texture and mechanical

properties of 7075 aluminum alloy in early stage of severe plastic

deformation, Materials Characterization, Vol. 119, No. 1, pp. 137-147, 2016.

[12] H. Lianxi, L. Yuping, W. Erde, Y. Yang, Ultrafine grained structure and

mechanical properties of a LY12 Al alloy prepared by repeated upsetting-

extrusion, Materials Science and Engineering A, Vol. 422, No. 1-2, pp. 327-

332, 2006.

[13] T. Aizawa, K. Tokimutu, Bulk mechanical alloying for productive processing

of functional alloys, Materials Science Forum, Vol. 2-6, pp. 13-22, 1999.

[14] L. Zaharia, R. Comaneci, R. Chelariu, D. Luca, A new severe plastic

deformation method by repetitive extrusion and upsetting, Materials Science

and Engineering A, Vol. 595, No. 1, pp. 135-142, 2014.

[15] I. Balasundar, T. Raghu, On the die design for repetitive upsetting-extrusion

(RUE) process, International Journal of Materials Forming, Vol. 6, No. 2,

pp. 289–301, 2013.

[16] G. E. Totten, D. S. MacKenzie, Handbook of Aluminum, Physical Metallurgy

and Processes, Vol. 1, pp. 404-417, New York: Marcel Dekker, 2003.

[17] Y. H. Zhao, X. Z. Liao, Z. Jin, R. Z. Valiev, Y. T. Zhu, Microstructures and

mechanical properties of ultrafine grained 7075 Al alloy processed by ECAP

and their evolutions during annealing, Acta Materialia, Vol. 52, No. 15, pp.

4589–4599, 2004.

[18] I. Balasundar, T. Raghu, Investigations on the extrusion defect – Axial hole

or funnel, Materials and Design, Vol. 31, No. 6, pp. 2994–3001, 2010.

[19] H. V. Atkinson, K. Burke, G. Vaneetveld, Recrystallisation in the semi-solid

state in 7075 aluminum alloy, Materials Science and Engineering A, Vol.

490, No. 1-2, pp. 266-276, 2008.

[20] B. Binesh, M. Aghaie-Khafri, RUE-based semi-solid processing:

Microstructure evolution and effective parameters, Materials and Design,

Vol. 95, No. 1, pp. 268–286, 2016.

[21] A. Mostafapur, V. Mohammadinia, Mechanical properties and microstructure

evolution of AA1100 aluminum sheet processed by accumulative press

bonding process, Modares Mechanical Engineering, Vol. 16, No. 6, pp. 1-6,

2016. (in Persian فارسی) [22] M. Samaee, S. Najafi, A. R. Eivani, H. R. Jafarian, J. Zhou, Simultaneous

improvements of the strength and ductility of fine-grained AA6063 alloy

with increasing number of ECAP passes, Materials Science and Engineering

A, Vol. 669, No. 1, pp. 350–357, 2016.

[23] Y. H. Zhao, X. Zh. Liao, Sh. Cheng, E. Ma, Y. T. Zhu. Simultaneously

increasing the ductility and strength of nanostructured alloys, Advanced

Materials, Vol. 18, No. 17, pp. 2280–2283, 2006.

Dow

nloa

ded

from

mm

e.m

odar

es.a

c.ir

at 2

:50

IRD

T o

n S

atur

day

May

29t

h 20

21