S A Ü – S B S

U L U S L A R A R A S I T I C A R E T Y . L I S A N S B Ö L Ü M Ü K Ü R E S E L L E Ş M E B Ö L G E S E L L E Ş M E V E A B D E R S I

Ş Ü K R Ü A T E Ş – 1 2 6 0 Y 5 6 1 1 3

AB ORTAK EKONOMİ VE PARA POLİTİKASI OLUŞTURMA

SÜRECİ

1 ) E K O N O M I K V E P A R A S A L B I R L I K N E D I R ? 2 ) E K O N O M I K P A R A S A L B I R L I Ğ I N A M A C I

N E D I R ? 3 ) E K O N O M I K P A R A S A L B I R L I Ğ I N T A R I H S E L

G E L I Ş I M I 4 ) B E K L E N T I L E R 5 ) E P B V E T Ü R K I Y E

EKONOMİK VE PARASAL BİRLİK (EPB)

Ekonomik ve Parasal Birlik nedir?

Ekonomik ve Parasal Birlik (EPB);

malların, hizmetlerin, kişilerin ve sermayenin serbest dolaşımının yanı sıra, üye devletlerin ulusal para birimleri arasında sabitleştirilmiş kurlar ve nihai olarak tek bir para biriminin kabulü anlamına gelmektedir.

Ekonomik Parasal Birliğin Amacı nedir?

Fiyat İstikrarı İstikrarlı ve Dengeli

Büyüme

Yüksek İstihdam

Ödemeler Dengesi

Yaşam şartlarının iyileştirilmesi

Dengeli Kamu harcamaları

Ekonomik Parasal Birliğin Amacı nedir?

Para mübadelesinden doğan maliyetleri ortadan kaldırmak Sağlıklı bir rekabet ortamını harekete geçiren, daha kolay bir

fiyat mukayesesine imkan tanımak EPB kur riskini ortadan kaldırarak, özellikle küçük ve orta

ölçekli işletmeler olmak üzere mahalli girişimciler için çok daha kazançlı bir ticaret ve yatırım ortamı getirmektedir.

Nihai sonuç, büyüme ve istihdamı destekleyecek daha sağlam, yeni bir ekonomik çerçeve ile çok daha rekabetçi bir Avrupa'dır. Ayrıca, istikrarlı ve belli başlı bir uluslararası para birimi olma amacı güden euro uluslararası para sistemine de daha büyük bir istikrar fırsatı sunmaktadır.

Ekonomik parasal birliğin tarihsel gelişimi

ROMA Ant.: Bretton Woods sisteminin istikrarın sağlanması açısından yeterli olacağı beklentisi, parasal politikalarda, sınırlı bir diyalogun ötesinde bir yaklaşıma yer vermemelerine neden olmuştur.

Ekonomik Parasal Birliğin Amacı nedir?

Roma Ant. Üyelerin Ekonomi Politikası: Ödemeler dengesi sağlamaya Döviz kurlarında denge sağlamaya İç piyasada istikrar temin etmeye İstihdam artırmaya dönük olmalıdır.

(m.d.104) Ekonomi ve parasal politikaların uyumlaştırılması

(m.d. 2,3,6,103,109,145) üye ülkelerin ilgili kamu yönetimleri ve merkez bankaları

tarafından gerçekleştirilecektir. (m.d. 105)

Ekonomik parasal birliğin tarihsel gelişimi

Bretton Woods Sisteminin Aksaması ile;

1968-1969 Fransız Frangı devalüe

edilirken Alman Markı da değer kazanmıştır.

Bu gelişme diğer para birimlerinin istikrarını ve Ortak Tarım Politikası çerçevesinde belirlenen ortak fiyat sistemini tehdit etmeye başlamıştır.

Ekonomik parasal birliğin tarihsel gelişimi

1969 -Barre Raporu

Rapor, üye ülkelerin ekonomi politikalarında daha fazla işbirliğini ve daha yakın parasal işbirliğini önermiştir. Öneri, bütünleşme sürecine kesin bir ivme vermiştir

Ekonomik parasal birliğin tarihsel gelişimi

Ekonomik ve Parasal Birlik, Avrupa entegrasyonunun resmi hedefi gelmiştir.

Dönemin Luksemburg Başbakanı Pierre Werner başkanlığında oluşturulan yüksek düzeydeki bir gruba, Ekonomik ve Parasal Birlik Hedefinin 1980 yılına kadar nasıl gerçekleştirilebileceğine ilişkin bir Rapor hazırlama görevi verilmiştir.

Aralık 1969’daki Lahey Zirvesinde

Ekonomik parasal birliğin tarihsel gelişimi

Ekim 1970 - Werner Grubu Raporu

Rapor, tam bir ekonomik ve parasal birliğin, üç aşamalı bir plan dahilinde 10 yıl içinde gerçekleştirilmesini tasarlamıştır.

Nihai hedef, sermayenin dolaşımının liberalleştirilmesi, döviz kurlarının bir daha geri dönülemeyecek biçimde sabitlenmesi ve tek bir paranın ulusal paraların yerini almasının sağlanması olarak öngörülmüştür.

Rapor ayrıca, ekonomi politikalarının koordinasyonunun güçlendirilmesi ve ulusal bütçe politikaları konusunda temel ilkelerin belirlenmesini tavsiye etmiştir.

Ekonomik parasal birliğin tarihsel gelişimi

Ağustos 1971 - Bretton Woods sisteminin çöküşü ve ABD Hükümetinin doları dalgalanmaya bırakma kararı, ciddi bir istikrarsızlık dalgası oluşturmuştur.

Ekonomik parasal birliğin tarihsel gelişimi

Mart 1972 - üye devletler, “tüneldeki yılan” kavramını yaratarak parasal bütünleşme girişimlerine taze bir ivme kazandırmışlardır. “Tüneldeki yılan” mekanizması, ulusal paraların ABD doları karşısında dar bir marj içinde (tünel) dalgalanmasını (yılan) öngörmektedir.

Dalgalanma yılanı, dalgalanma marjı ise tüneli oluşturmaktadır.

Ekonomik parasal birliğin tarihsel gelişimi

1973 - petrol kriziyle birlikte, dolardaki zayıflık ve üye devletlerin ekonomi politikaları arasındaki farklılık nedeniyle, iki yıldan daha kısa bir süre içinde, “yılan” uygulaması üyelerinin çoğunu kaybetmiş ve sonuçta, Almanya, Benelux ülkeleri ve Danimarka’nın yer aldığı bir “Mark” alanına indirgenmiştir.

Ekonomik parasal birliğin tarihsel gelişimi

1979 - Fransa ve Almanya’nın teşvikiyle, parasal istikrar alanı oluşturma çabaları yenilenmiş ve bir “Avrupa Para Sistemi” kurulmuştur.

F. Almanya, Fransa, İtalya, Hollanda, Belçika, Lüksemburg, İrlanda ve Danimarka

Ekonomik parasal birliğin tarihsel gelişimi

Avrupa Para Sistemi’nin temel amacı, -ECU (european curency unit-avrupa para birimi)

-DKM ( döviz kuru mekanizması) . Sistemin özü, “sabit fakat ayarlanabilir” döviz

kurlarıdır. ECU merkezi kur kabul edilerek diğer üye ülkelerin

paraları belirlenmektedir. Üye ülkelerin dalgalanma marjları % 2.25’dir.İngiliz Sterlini, Portekiz Escudosu ve İspanya Pasetası %6 ayrıcalıklı olarak dalgalanabilmektedir.

Ekonomik parasal birliğin tarihsel gelişimi

1988 yılı Haziran ayında, Hannover Avrupa Zirvesi, Ekonomik ve parasal birlik konusunu incelemek üzere, Avrupa Komisyonu Başkanı Jacques Delors başkanlığında bir komite oluşturmuştur.

Komitenin 1989 yılı Nisan ayında sunduğu raporda,

“Ekonomik politikalarda daha fazla koordinasyon, Ulusal bütçe açıklarının büyüklüğü ve finansmanı Birliğin para politikasından sorumlu yeni ve

tamamen bağımsız bir kurum ,” dan oluşan üç ihtiyacı vurgulamıştır.

Ekonomik parasal birliğin tarihsel gelişimi

1989 Haziranındaki Madrid Zirvesinde, Ekonomik ve Parasal Birliğin ilk aşamasının başlatılması kararlaştırılmıştır.

Aralık 1989 Strazburg Zirvesinde, ekonomik ve parasal birlik için Antlaşmada yapılması gereken değişiklikleri belirlemek üzere bir hükümetler arası konferansın başlatılması kararlaştırılmıştır.

Aralık 1990 Roma Zirvesinde açıklanan Hükümetler arası Konferansın çalışmaları, Aralık 1991 Maastricht Zirvesinde benimsenerek 7 Şubat 1992 tarihinde imzalanan Avrupa Birliği Antlaşmasını ortaya çıkarmıştır.

Ekonomik parasal birliğin tarihsel gelişimi

1991 Maastricht zirvesinde EPB nin 3 aşamada gerçekleştirileceği belirtilmiştir.

1. aşama;topluluk üyeleri APS nin döviz kuru mekanizmasına dahil olması zorunlu kılındı

2.aşama;avrupa para enstitüsünün kurulmasıyla 1 ocak 1994 te gerçekleşti.

3.aşama ise;maastricht kriterlerini yerine getirme.

Ekonomik parasal birliğin tarihsel gelişimi

Toplulukta en düşük enflasyona sahip (en iyi performans gösteren) üç ülkenin yıllık enflasyon oranları ortalaması ile, ilgili üye ülke enflasyon oranı arasındaki fark 1,5 puanı geçmemelidir.

Üye ülke devlet borçlarının GSYİH’sına oranı %60’ı geçmemelidir.

Üye ülke bütçe açığının GSYİH’sına oranı %3’ü geçmemelidir.

Herhangi bir üye ülkede uygulanan uzun vadeli faiz oranları 12 aylık dönem itibariyle, fiyat istikrarı alanında en iyi performans gösteren 3 ülkenin faiz oranını 2 puandan fazla aşmayacaktır.

Son 2 yıl itibariyle üye ülke parası diğer bir üye ülke parası karşısında devalüe edilmiş olmamalıdır.

Ekonomik parasal birliğin tarihsel gelişimi

AB Merkez Bankası; Ana sorumluluğu fiyatların

mümkün olduğunca az artmasını sağlamak ki bu da fiyat istikrarın idamesidir ve para politikasını sürdürmektir.

AMB resmen 1 Haziran 1998 tarihinde kurulmuştur ve katılımcı ülkelerin para birimlerinin euro'ya karşı geri döndürülemez biçimde tespit edildiği 1 Ocak 1999 tarihinden bu yana faaliyetlerini sürdürmektedir.

Ekonomik parasal birliğin tarihsel gelişimi

1 Ocak 1999 tarihi itibariyle 11 ülkenin gerekli kriterleri sağladığına karar vermiştir. Bu ülkeler: Belçika, Almanya, İspanya, Fransa, İrlanda, İtalya, Luksemburg, Hollanda, Avusturya, Portekiz ve Finlandiya.

Kalan 4 lüden İngiltere ve Danimarka EPB nin dışında kalmayı seçmişlerdi.Yunanistan zaten hiçbir koşulu sağlamıyordu.İsveç ise istese kriterleri sağlayabilyordu ama dışında kalmayı seçti.

Ekonomik parasal birliğin tarihsel gelişimi

Para birimi avro olan ülkeler

1. Almanya 2. Andorra 3. Avusturya

4. Belçika 5. Estonya 6. Finlandiya

7. Fransa 8. Hollanda 9. İrlanda

10. İspanya 11. İtalya 12. Karadağ

13. Kıbrıs Cumhuriyeti 14. Kosova

15. Lüksemburg 16. Malta 17. Monako

18. Portekiz 19. San Marino 20. Slovakya

21. Slovenya 22. Vatikan 23. Yunanistan

Ekonomik parasal birliğin tarihsel gelişimi

AB üyesi olan ülkelerden yedisi, Litvanya, Letonya, Çek Cumhuriyeti, Polonya, Macaristan, Bulgaristan ve Romanya da halen kendi para birimlerini kullanmaktadırlar.

Ancak bu ülkeler avro kullanmama istisnasına sahip değildir. Bu yüzden bu yedi üye ülke 2015 yılından itibaren avro kullanmaya başlamaları beklenmektedir.

Beklentiler

Siyasi beklentilerde söz konusudur;

Helmut Kohl(alman),François Mitterand (fransız) ve Jacques Delors (avrupa komisyonu) başkanları;EPB yi avrupalıları daha fazla yakınlaştırıcı ve devletler üstü kurumları güçlendirici bir araç olarak görmüştür.Ekonomik beklentiler ikinci plandadır.

Beklentiler

Siyasi beklentilerde söz konusudur; Euro avrupa tek pazarını güçlendirici ve genişletici bir araçtır. Ulusal paralar arasındaki kur dalgalanmalarını-kambiyo riski-

ortadan kaldırır. Euro zone da yapılacak yatırımları özendirir. Tek para kullanımı,ekonomileri birbirine yakınlaştırıp konjüktör

uyuşmazsızlığının kısa dönemli sakıncalarını yok eder. Euro zone içindeki seyahatleri ve sınır ötesi finansal işlemleri

kolaylaştırır. Taraf ülkeler eskisine göre daha az döviz rezervi tutmalarını

mümkün kılar.Üye ülkeler,döviz rezervlerini AMB ye devredip gerektiğinde kullanabilecektir.buda rezerv kullanımının alternatif maliyetini azaltacaktır

EPB ve TÜRKİYE

Türkiye ve diğer aday Ülkeler mevzuatlarını AB'yi oluşturan bütün yasal belgeler, politikalar, yasal çerçeveler ve kurumsal yapılardan oluşan ve "acquis communautaire" olarak adlandırılan mevzuatla uyumlu hale getirmek zorundadırlar.

Euro'nun Konvertibl Dövizler Listesine alınması, Zorunlu Döviz ve Efektif Devirleri ve Satışları, Mevduat munzam karşılıkları, Umumi disponibilite, Döviz pozisyonu oranı, Kredi Mektuplu döviz tevdiat ve süper döviz hesaplarına

ilişkin düzenlemelere ilişkin düzenlemeler gibi.

EPB ve TÜRKİYE

Türkiye’ye Açısından; Risk priminde yaşanan düşüşün etkisi Euro Alanı’ndaki devresel hareketlerin etkisi Fiyat istikrarının sağlanmasının etkisi Dinamik ve rekabetçi bir pazarın ortaya çıkacak

olmasının etkisi Sıkı maliye politikaları AB içi ticaretin gelişmesinin

etkisi neler olabilir?