Tiểu sử

DAVID BEN-GURỊONLịch sử hình thành nhà nước Israel

Mực Lực

Foreword By Israel Ambassador...............................................................5

Lời nói đẩu...............................................................................................11

Chương 01 David Gruen................................................................. 19

Chương 02 Những năm tháng tươi đẹp......................................... 38

Chương 03 Tha hương.................................................................... 59

Chương 04 Thẻ thành viên số 03.................................................... 80

Chương 05 Chinh phục phong trào Xiôn.....................................111

Chương 06 Sự kết thúc của chủ nghĩa Xiôn chính trị.................132

Chương 07 Những năm tháng chiên tranh.................................. 169

Chương 08 Cuộc đấu tranh cho sự thành lập quốc gia ............. 216

Chương 09 Cuộc chiến trước chiến tranh....................................244

Chương 10 Chiến đấu để tổn tạ i..................................................274

Chương 11 Những năm tháng anh hùng ....................................308

Chương 12 Sdeh Boker ................................................................329

Chương 13 Những cơn gió chiến tranh....................................... 353

8 I T i ể u s ử D a v i d B e n - G u r i o n

Chương 14 Chiến dịch Sinai............................................................380

Chương 15 Thời Vàng son...............................................................423.

Chương 16 Cơn bão.......................................................................... 456

Chương 17 Những ngả đường......................................................... 477

Vĩ Thanh.................................................................................................... 496

Đối diện với thiên niên kỷ m ới..............................................................505

Lời tựa của Đại sứ Israel tại Việt Nam (bản dịch)...............................518

L ị c h s ử H ì n h T h à n h N h à N ư ớ c I s r a e l I 9

10 I T i ể u s ử D a v i d B e N ' G u r i o n

LỜI N Ó I Đ Ầ U

1 háng T ư năm 1964, tôi xuất bản cuốn sách đầu tiên của

m ình, Suez Ultra-Secret (tạm dịch: Suez Tối-m ật), để cập đến liên minh phi thường giữa Pháp và Israel trong Cuộc chiến Suez. Cuốn

sách dựa trên luận án tiến sĩ đã được Đại học Paris công nhận gần

đây của tôi. Suez Ultra-Secret ra mắt đồng thời tại Paris và Tel Aviv, và tôi đã gửi m ột bản sao riêng cho Ben-G urion, người mới giã từ

quyền lực cách đây mười tháng. Vài ngày sau, tôi nhận được lá thư với lời cảm ơn nồng hậu từ ông.

Tôi chưa từng gặp ông cụ trước đó, song được giọng điệu thân

thiện trong thư khích lệ, tôi nhờ thư ký của ông chuyển giúp hai câu hỏi: ông có đồng ý để tôi viết hồi ký của ông không? Và ông sẽ cho

phép tôi tùy nghi sử dụng kho lưu trữ của ông chứ? Tôi không ảo

tưởng và củng không thật sự m ong đợi ông sẽ nghiêm túc cân nhắc đề xuất của m ình. N hiều tác giả, học giả và hiệu trưởng trong m ột số

trường đại học từng cố gắng để có được sự hợp tác của Ben-G urion

và quyền sử dụng tài liệu của ông trong vô vọng, nhưng ông cụ chỉ đổng ý trả lời phỏng vấn hai cầy bút - những người vốn chưa từng m ột lần nhìn qua kho lưu trữ của ông; và những hồi ký họ viết ra

chủ yếu đầy tính giai thoại và thiếu xác thực.

Sự ngạc nhiên của tôi lớn biết bao khi vài tuần sau đó, thư ký của Ben-Gurion gọi điện và cho tôi câu trả lời ngắn gọn: “ông cụ đồng

ý rồi.” Tôi thật sự không tin nổi ông đã nói thế. Tôi tự nhủ chắc Ben- Gurion chỉ đồng ý gặp và lắng nghe nguyện vọng của tôi. Rồi tôi quay

về Pháp, chủ nhà xuất bản bảo đảm ông sẽ ủy thác cho tôi việc viết hồi

12 I T i ể u s ử D a v i d B e n - G u r i o n

ký của Ben-Gurion. Thê' là tôi chuẩn bị một biên bản ghi nhớ, trong đó tôi giải thích chi tiết tại sao tôi nghĩ mình có khả năng đảm nhiệm thách thức lớn lao này. Tôi đến gặp Ben-Gurion vào ngày 23 tháng Mười m ột năm 1964, mang theo bản ghi nhớ đổ sộ bên mình.

“Vậy anh là Bar-Zohar,” ông nói khi tôi vừa bước vào phòng làm việc của ông. Chúng tôi trao đổi vài ý kiến vể cuốn sách Suez của tôi, và ông bỗng hỏi cắt ngang: “ừ , thế những câu hỏi là gì?” Bối rối và ngạc nhiên — “Tôi mang đến ông danh sách cầu hỏi này,” — tôi bắt đầu.

“Không, không,” Ben-Gurion nói m ột cách thiếu kiên nhẫn, “anh sẽ viết hồi ký cho tôi, đúng không? Vậy những câu hỏi của anh là gì? Anh muốn làm việc theo hình thức nào? Anh cần những tư liệu gì?”

Tôi hiểu ông đã mở lòng. Tôi không bao giờ biết tại sao ông quyết định tin tưởng, giãi bày tầm sự với tôi — m ột người lạ mặt hai- mươi-sáu-tuổi. Nhiều năm sau, tôi tìm thấy trong nhật ký của ông đoạn ghi chép sau:

“Chiểu nay, Michael Bar-Zohar đê'n gặp rôi. Cậu ấy đã viết cuốn sách vể Sinai và cuộc chiến Suez bằng tiếng Pháp... Cậu có bằng Tiến sĩ sau công rrình ấy. Cậu sinh ra ở Bulgaria... Cậu ấy muốn viết vể tiểu sử cuộc đời tôi cho một ấn phẩm và muốn sự giúp đỡ từ tôi. Cậu ta muốn nói chuyện với tôi nhiểu lần vể các chủ để khác nhau, để tìm hiểu ý kiến của tôi vể Do Thái giáo và các vấn để toàn cẩu. Tôi bảo cậu rằng trong mộr tuần tôi sẽ trở vế Sdeh Boker (Kibbutz1 của mình), và tôi sẵn sàng cho cậu ấy sử dụng kho hổ sơ của mình, với điểu kiện không được công bố các bí mậr quốc gia.”

Tôi đã bắt đầu viết tiểu sử của Ben-Gurion như thế. Ô ng cụ đã thật sự cho tôi tiếp cận các cuốn nhật ký, kho lưu trữ, thư từ và

1. Khu định cư - BT.

L ị c h s ử H ì n h T h à n h N h à N ư ớ c I s r a e l I 13

các tài liệu cá nhân của ông. Ông cũng cho phép tôi có mặt bên cạnh trong suốt quá trình làm việc tại nhà riêng ở Tel Aviv và Sdeh Boker, cũng như khi ông đi ccng tác khắp đất nước. Từ năm 1964 đến 1966, tôi dành phần lớn thời gian của mình bên cạnh ông. Tôi từng ngổi, gần như mỗi ngày, trong góc phòng làm việc của ông, lắng nghe những cuộc hội thoại giữa ông với các vị khách - bao gồm lãnh đạo các đảng, chính khách, ký giả, sĩ quan quân đội cấp cao và giới trí thức. Tôi đã có mặt trong những hội đồng cơ mật khép kín, và các buổi diễu hành công khai hoành tráng, có lúc là những cuộc gặp gỡ nồng hậu với hàng đoàn người ủng hộ, lúc lại biến thành những cuộc đối đầu lộn xộn giữa Ben-Gurion và các đối thủ chính trị thù địch của ông. Tôi tận dụng từng giờ rảnh trong lịch làm việc của ông để phỏng vấn ông vể những chủ để đa dạng nối kết cuộc đời và thành tựu của ông. Khi không bên cạnh ông, tôi nghiên cứu đống tài liệu mà ông lưu trữ, đào sâu phần lớn tư liệu đã được xuất bản như sách, bài viết, cồng trình nghiên cứu cũng như phỏng vấn các bằng hữu và đối thủ chủ chốt của ông. Tôi sớm nhận ra nguồn tư liệu quá phong phú. Có hàng trăm cuốn sách liên quan - trực tiếp lẫn gián tiếp — đến Ben-Gurion cùng những lĩnh vực mà các hoạt động của ông đã để lại dấu ấn, đã được xuất bản tại Israel và nước ngoài: những bài báo, tạp chí, công trình khoa học khắp thế giới nhiều đến mức không thể đếm xuể. Lẩn kiểm tra gẩn nhất, số tài liệu trong kho lưu trữ riêng của Ben-Gurion đạt gẩn con số nửa triệu.

Những cuộc phỏng vấn mà trợ lý nghiên cứu và bản thần tôi thực hiện cũng là một nguồn tư liệu rất quan trọng, song cẩn được kiểm tra và xác minh cẩn thận. Những đóng góp quan trọng nhất được thực hiện bởi tên tuổi các lãnh đạo Israel như Shimon Peres, Itzhak Navon, Moshe Dayan, Teddy Kollek, Yigael Yadin, Yisrael Galili, Igal Alon, Itzhak Rabin, Moshe Sharett, Rachel Yanait Ben- Zvi, Ariel Sharon, Dov Joseph, Ze’ev Shareff, Pinhas Sapir, Abba Eban, Isser Harel và nhiểu người khác. Những cuộc phỏng vấn còn

14 I T i ể u s ử D a v i d B e n - G u r i o n

tạo ra các sản phẩm phụ bao gồm tài liệu, chư từ, ghi chú và nhiểu tư liệu viết tay khác. Những thành viên trong gia đình Ben-Gurion và bạn bè thân thiết của ông từ thời trẻ cũng sẵn lòng hợp tác với tôi.

Năm 1967, tôi xuất bản hồi ký đẩu tiên của Ben-Gurion, The Armed Prophet (tạm dịch: Nhà tiên tri vũ trang) (NXB Arthur Barker, London, 1967/NXB Prentice Hall, New Jersey, 1968). Cuốn sách được dịch ra nhiểu thứ tiêng, nhưng tôi có cảm giác công việc của mình vẫn chưa kết thúc. Tôi đã quyết định mở rộng biên độ nghiên cứu của mình, cho dù việc này lấy đi của tôi thêm vài năm nữa. Tôi khởi động giai đoạn mới này như một công việc bán thời gian trong suốt những năm 1968-1970, và kể từ năm 1970 nó đã trở thành việc chính của tôi.

Trong giai đoạn nghiên cứu tiếp theo này, tôi đã khám phá thêm nhiều tư liệu mới mẻ quan trọng chưa được xuất bản. Kho văn kiện lưu trữ của Weizmann cho ra hàng trăm lá thư, văn bản và bản ghi chép tốc ký miêu tả chi tiết xung đột gay gắt giữa Weizmann và Ben- Gurion trong suốt Thế chiên II. Meyer Weisgal, bằng hữu trung thành của Weizmann đã nài nỉ tôi đọc chương viết về những mối quan hệ miễn cưỡng giữa Ben-Gurion và Weizmann, đã bị người sau kiên quyết xóa khỏi ký ức. Trong kho lưu trữ của Ben-Gurion, vốn đã được sắp xếp lại, tôi cũng tìm thấy nhiểu tài liệu khác nhau: lời phản hồi ông dành cho các Ngoại trưởng Anh quốc — Herbert Morrison và Anthony Eden — khi ông cố đàm phán một liên minh với nước Anh và Thủ tướng Anh Harold Macmillan trong suốt cuộc khủng hoảng Trung Đông 1958, những lẩn trao đổi thư từ xúc động giữa ông với Tổng thống Mỹ Kennedy và Tổng thống Pháp de Gaulle vài ngày trước khi ông từ chức vào năm 1963, những giải thích chi tiết cho cơn khủng hoảng lớn giữa Israel và Hoa Kỳ vào đẩu những năm 1960 vể việc xây dựng lò phản ứng hạt nhân ở Negev, nhật ký đầy đủ của viên sĩ quan thần cận nhất đã quá cố của ông — Nehemia Argov, những thư cá nhân giữa Ben-Gurion và Quý bà Doris May đã rọi một luồng

ảnh m ạnh mẽ trước công chúng, đã viết không biết bao nhiêu bài

viết, diễn văn, lá thư , ghi nhật ký chi tiết đến mức đáng kinh ngạc,

đã tham gia sầu sắc vào đời sống ch ính trị, hoạt động công đoàn,

C hủ nghĩa X iô n 1, ngoại giao, an n inh , tham gia vào thế giới trí

thức, và đóng vai trò quan trọng trong m ọi sự kiện lớn của lịch sử

hòa giải D o Thái — Palestine, và sau này là nhà nước Israel. C ông

việc chọn lựa tư liệu và cầu chuyện phù hợp để m iêu tả và trích

dẫn trong sách không hể dễ dàng, và tôi chỉ có thể hy vọng là tôi

đã khách quan.

Tôi đã suy nghĩ rẩt kỹ khi lựa chọn văn phong cho cuốn hồi

ký này và đi đến kết luận là phải đạt được sự hài hòa giữa việc miêu

tả m ột chính khách Ben-Gurion và m ột ngứời ẩn sau những huyền

thoại; giữa việc trình bày các quyết định mang tính sinh tử, các lựa

chọn sai lầm và phơi bày những thống khổ, những lý lẽ, những giấc

m ơ và kỳ vọng sầu kín của người đàn ông cô đơn trên đỉnh cao quyển

lực. Cỏ lẽ việc khó khăn nhất là bóc đi lớp vỏ thần thoại và lý tưởng

hóa phủ lên hình ảnh giàu sức hú t của Ben-Gurion từ chính những

người ủng hộ sùng kính cũng như các kẻ thù cay đắng của ông.

B en-G urion và vợ ông, Paula, qua đời trước khi cuốn sách này được xuẩt bản. Phải thú thật là điểu này dễ dàng hơn cho tôi khi tự do xử lý vài khía cạnh trong đời tư Ben-G urion, những điểu tôi sẽ không đê' cập đến nếu ông và vợ còn sống.

C uốn sách này, như tôi đã nhấn m ạnh, được dựa trên chủ yếu những nguồn tin chưa được công bố. N hững tư liệu được công bố - sách vở, bài viết, vân vần — đều có mức độ quan trọng rất nhỏ. Phần lớn viết bằng tiếng Hebrew, tôi không tin rằng m ột bảng liệt kê tham khảo lại có ích với m ột học giả không đọc được ngôn ngữ này. Vì thế sẽ không có bảng liệt kê tham khảo nào được kèm trong bản dịch cuốn sách này.

16 I T i ể u s ử D a v i d B e n - G u r i o n

1. Chủ nghĩa Phục quốc Do Thái.

"Tôi đã bận tâm sâu sắc khi lựa chọn phong cách để viết cuốn hồi ký này và đi đến kết luận phải đạt được sự tổng hòa giữa việc miêu tả một chính khách Ben-Gurion và một v ĩ nhân ẩn sau những huyền thoại; giữa việc trình bày các quyết định mang tình sinh tử, các lựa chọn sai lầm và phơi bày nỗi thống khổ, những lý lẽ, giấc mơ và kỳ vọng sâu kín của người đàn ông cô đơn trên đỉnh cao quyền lực. Có lẽ việc khó khăn nhất là bóc đi lớp vỏ thần thoại và sự lý tưởng hóa đang phủ lên hình ảnh giàu sức hút của Ben-Gurion từ chính những người ủng hộ sùng kính cũng như những kẻ thù cay đắng của ông."

- Michael Bar-Zohar

Giá: 179.000 đ