acil durum vaziyet planı m. eĞt. k. - maltepe Üniversitesi · web viewacİl durum eylem plani...

Acil Durum Vaziyet Planı M. EĞT. K.

MARMARA ŞİRKETLER GRUBU ÖZEL GÜVENLİK TİC.LTD.ŞTİ.

ACİL DURUM EYLEM PLANI

Yayın Tarihi

12.10.2016

Geçerlilik Tarihi

12.10.2020

Revizyon Tarihi

Sayfa No

8

· Amaç

Acil Durum Müdahale Planının amacı, MARMARA ŞİRKETLER GRUBU ÖZEL GÜVENLİK TİC.LTD.ŞTİ. MALTEPE ÜNİVERSİTESİ KAMPÜSÜNDE oluşabilecek acil durumları önceden analiz etmek, herhangi bir acil durumda yapılacak müdahalelerin yöntemini ve görev yapacak personelin sorumluluklarını belirlemektir. Acil Durum Müdahale Planı personelin zarar görmesi, çevrenin zarar görmesi, maddi hasarın oluşması, firma imajının zarar görmesi ve ekonomik kayıpların oluşmasının önlenmesi için sistematik bir müdahale yöntemi sunar.

Acil Durum Müdahale Planının ana amaçları şunlardır;

· Acil durumlarda çok çabuk organize olmak, acil durumu analiz etmek ve mümkün olan en kısa sürede kontrol altına almak,

· İnsan sağlığını ve insan yaşamını korumak,

· Çevre kirliliğini önlemek,

· Kuruma ait ofis, ekipman ve diğer malzemeleri korumak,

· Acil durumda devlet kuruluşlarıyla ve ilgili özel kuruluşlarla haberleşmeyi sağlamak,

· Acil durumu olabildiğince erken bertaraf edip normal çalışma şartlarına dönmek ve çalışmayı sürdürmek.

Yukarıda belirtilen durumları sağlayarak kurumun maddi ve manevi kayıplarını minimuma indirmek.

· Kapsam

Bu plan, Marmara Eğitim Köyü 34857 Maltepe/İstanbul adresinde faaliyet gösteren yukarıda adı geçen kurumun doğal afetler ve acil durumlarla ilgili alınan tedbirleri ve yapılması gereken eylemleri kapsar.

· Sorumlular

Bu planın hazırlanmasından ve dağıtılmasından Marmara Şirketler Grubu Özel Güvenlik Tic.Ltd.Şti. sorumludur. Bu plan yönetim tarafından onaylanır ve revize edilir. Tüm çalışanlar planı uygun olarak yürütmekten sorumludur.

· Tanımlar

Acil Durum: İşyerinin tamamında veya bir kısmında meydana gelebilecek yangın, patlama, tehlikeli kimyasal maddelerden kaynaklanan yayılım, doğal afet gibi acil müdahale, mücadele, ilk yardım veya tahliye gerektiren olaylardır.

Acil Durum Planı: İşyerlerinde meydana gelebilecek acil durumlarda yapılacak iş ve işlemler dahil bilgilerin ve uygulamaya yönelik eylemlerin yer aldığı plandır.

Güvenli Yer (Acil Durum Toplanma Yeri) : Acil durumların olumsuz sonuçlarından çalışanların etkilenmeyeceği mesafede veya korunakta belirlenmiş yerdir.

· Tatbikat

· Hazırlanan acil durum planının uygulama adımlarının düzenli olarak takip edilebilmesi ve uygulanabilirliğinden emin olmak için işyerlerinde yılda en az 1 defa olmak üzere tatbikat yapılır, denetlenir ve gözden geçirilerek gerekli düzeltici ve önleyici faaliyetler yapılır. Gerçekleştirilen tatbikatın tarihi, görülen eksiklikler ve bu eksiklikler doğrultusunda yapılacak düzenlemeleri içeren tatbikat raporu hazırlanır.

· Gerçekleştirilen tatbikat neticesinde varsa aksayan yönler ve kazanılan deneyimlere göre acil durum planları gözden geçirilerek gerekli düzeltmeler yapılır.

· Birden fazla işyerinin bulunduğu iş merkezleri, iş hanlarındaki işyerlerinde tatbikatlar yönetimin koordinasyonu ile yürütülür.

· Çalışanların Yükümlülük ve Sorumlulukları

Çalışanların acil durumlarla ilgili yükümlülükleri şu şekildedir;

· Acil durum planında belirtilen hususlar dâhilinde alınan önleyici ve sınırlandırıcı tedbirlere uymak.

· İşyerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tesis ve binalarda kendileri ve diğer kişilerin sağlık ve güvenliğini tehlikeye düşürecek acil durum ile karşılaştıklarında; hemen en yakın amirine, acil durumla ilgili görevlendirilen sorumluya veya çalışan temsilcisine haber vermek.

· Acil durumun giderilmesi için, işveren ile işyeri dışındaki ilgili kuruluşlardan olay yerine intikal eden ekiplerin talimatlarına uymak.

· Acil durumlar sırasında kendisinin ve çalışma arkadaşlarının hayatını tehlikeye düşürmeyecek şekilde davranmak.

İşveren, çalışanların kendileri veya diğer kişilerin güvenliği için ciddi ve yakın bir tehlike ile karşılaştıkları ve amirine hemen haber veremedikleri durumlarda; istenmeyen sonuçların önlenmesi için, bilgileri ve mevcut teknik donanımları çerçevesinde müdahale edebilmelerine imkân sağlar. Böyle bir durumda çalışanlar, ihmal veya dikkatsiz davranışları olmadıkça yaptıkları müdahaleden dolayı sorumlu tutulamaz.

· Çalışanların Bilgilendirilmesi ve Eğitim

· Tüm çalışanlar, Şirketler Grubu Özel Güvenlik Tic.Ltd.Şti. tarafından acil durum planları ile arama, kurtarma ve tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım, koruma ve haberleşme konularında görevlendirilen kişiler hakkında bilgilendirilir.

· Acil durum konularıyla ilgili özel olarak görevlendirilenler, yürütecekleri faaliyetler ile ilgili özel olarak eğitilir.

ACİL DURUM MÜDAHALE ORGANİZASYONU

Acil durumda görev yapacak personel bu konuda bilgili, eğitimli ve fiziki olarak yapacağı işe uygun olmalıdır. Acil durumda müdahale sırasında kendisi ve çevresi için ilave risk yaratmamalıdır.

Acil Durum Müdahale Ekibi “Acil Durum Yönetim Sistemi” eğitimini almış ve periyodik olarak yapılan tatbikatlar ile bilgi ve becerilerini sürekli geliştirmelidir.

Acil Durum Müdahale ekibi acil durumda mevcut görev yerlerindeki ilk önlemleri aldıktan sonra Acil Durum Koordinatörünün direktifleri doğrultusunda hareket etmek için toplanma alanında kendilerine ayrılmış yere giderler. Acil durum müdahale ekibinin listesi ve acil durum anında yapılacak işlerin yazılı olduğu Acil Durum Eylem Planı, duyuru panosunda asılıdır.

Bu listelerdeki personeli belirlemek, listeleri güncellemek ve bu personelin eğitimini sağlamak Şirketler Grubu Özel Güvenlik Tic.Ltd.Şti. Yönetiminin sorumluluğundadır.

Acil durum müdahale ekibindeki kişiler, acil durumdaki görevleri konusunda uygun olan sertifikalı eğitim programlarına katılmalıdır. Eğitim alması gereken ekipler şunlardır;

· Yangın mücadele ekibi,

· Arama, kurtarma ve tahliye ekibi,

· İlk yardım ekibi.

· Acil Durumda Kullanılacak Araç Ve Gereçler

Ofis katında bulunması şartıyla acil durumlarda kullanılacak kaynaklar:

Siren, alarm veya anons sistemi,

Haberleşme sistemleri (telefon, telsiz sistemleri gibi)

Acil durum telefonları,

Acil durum aydınlatmaları,

Acil çıkış yolları ve uyarı/yönlendirme levhaları,

Yangın söndürme tüpleri

Duman detektörleri,

İlk yardım malzemeleri veya çantaları.

· Acil Durum Toplanma Merkezi

Acil bir durumda, tahliye talimatının verilmesi sonucu çalışma alanına yayılmış olan personel, yapmakta olduğu işi bırakıp kendisi ve başkası için tehlike yaratmayacak hale geldikten sonra mümkün olan en güvenli yolu kullanarak acil durumlarda bina arkasındaki toplanma alanına gider. Acil durumda, personelin bu bölgelerde toplanması, aksi talimat verilmedikçe toplanma bölgesini terk etmemesi gereklidir.

ACİL DURUM MÜDAHALE EKİBİNİN YAPISI

Acil durumlarda, aşağıdaki şemada gösterildiği şekilde organize olunur.

Acil Durum Koordinatörü

1 Kişi

Arama, Kurtarma ve Tahliye Ekibi

a, K Arama, Kurtarma Ekibi

urtarma Ekibi

İlk Yardım Ekibi

Koruma ve Haberleşme Ekibi

Yangın Mücadele Ekibi

7 Kişi 7 Kişi 7 Kişi 6 Kişi

ACİL DURUM MÜDAHALE EKİBİ GÖREV VE SORUMLULUKLARI

Ekip listelerine ait tablolarda yer alan personeller ilgili bölümlerde belirtilen görevleri yerine getirmek için her zaman hazırlıklı durumda ve birbirleriyle sürekli iletişim halinde olmalıdır. Acil durum ekipleri, görevleri gereği ihtiyaç duyulan araç-gereç ve malzemelerini temin ettikten sonra derhal olay yerine hareket etmeli ve önce kendilerini sonra çevrede bulunan kişilerin hayatını tehlikeye atmadan doğru olan ilk müdahaleye başlamalıdır.

ACİL DURUM KOORDİNATÖRÜ

Acil bir durum söz konusu olduğunda bilgi verilmesi gereken ilk ekiptir. Görev dağılımı şu şekildedir:

· Acil durum söz konusu olmadan gerekli tedbirleri almaktan ve aldırmaktan sorumludur.

· Acil durumlarda durum değerlendirmesini yapar ve ekiplere gerekli talimatları verir.

· Acil durumlarda organizasyondan ve ekiplerin koordinasyonundan sorumludur.

· Haberleşme ağını muntazam kullanarak olayın baştan sona kontrolünü sağlar.

· Gerekli ise takviye kuvvet talep eder.

· Uygun müdahale şeklini belirleyerek, hastanın/yaralının hangi sağlık kuruluşuna gideceğini belirler.

· Olay yerine gelen ekiplerin (ambulans, itfaiye, vb.) rahat çalışabilmesi için gerekli ortamı sağlar ve bilgi verir.

· Olay yerini teşhis ederek, olayın raporlanmasını ve yasal bildirimleri yapmakla veya yaptırmakla yükümlüdür.

· Acil durum atlatıldıktan sonra ortamı kontrol eder.

· Şirket sahibinin bilgilendirmesini sağlar.

ACİL DURUM KOORDİNATÖRÜ LİSTESİ

S. NO

ADI - SOYADI

UNVANI

EKİPTEKİ GÖREVİ

TELEFON NUMARASI

İMZA

1

Bilsay ÇETİN

Güvenlik Müdürü


(Ekip Başı)

0505 213 30 22

2

Serhat ÇAĞLAR

Güvenlik Görevlisi


0537 286 39 00

3

Mehmet EROĞLU



0538 668 07 06

YANGIN MÜCADELE EKİBİ

Sertifikalı yangın eğitimlerine katılmış olan personellerden oluşan bu ekip gerekli tertibatı temin ettikten sonra yangın yerinde ve çevresinde yangını söndürmeye ve genişlemesini önlemeye çalışır. Görev dağılımı şu şekildedir:

· Yangın haberi ulaştığında, yangın yerine gelerek ilk önce ne tür bir yangın olduğunu belirler ve yangın türüne uygun söndürme malzemelerini kullanarak yangını söndürmeye ve kontrol altına almaya çalışır.

· Yangın içerisinde kalmış herhangi bir canlı belirlendiğinde arama, kurtarma ve tahliye ekibine bildirerek kurtarılmasını sağlar.

· İtfaiye ekibi geldikten sonra söndürme çalışmalarını itfaiye ekibine bırakır, yalnızca yardım istendiği durumlarda itfaiye ekibine yardımcı olur.

· Yangın söndürüldükten sonra kullanılan yangın söndürme malzemelerini ve teçhizatları düzenli bir şekilde toplar, boşalan söndürme cihazları ve eksilen teçhizatı belirleyerek acil durum koordinatörüne raporlar.

· Acil durumlarda kritik malzemelerin ve teçhizatın (elektrik, LPG tüpleri, doğalgaz, yanıcı ve yanabilecek malzemeleri) kapatılması ve ortamdan uzaklaştırılmasını sağlar. Kurum içerisinde bulunması halinde bakım-onarımdan veya elektrikten sorumlu olan kişi görevlendirilir.

YANGIN MÜCADELE EKİBİ LİSTESİ

S.NO

ADI – SOYADI

UNVANI

EKİPTEKİ GÖREVİ

TELEFON NUMARASI

İMZA

1

Gürcan Keleş


Ekip Başkanı

0541 886 48 41

2

Metin Çetin


Ekip Personeli

0530 314 11 21

3

Eray Aslan


Ekip Personeli

0505 361 48 50

4

Kadir Dursun


Ekip Personeli

0506 170 90 06

5

Mustafa Polat


Ekip Personeli

0554 708 52 34

6

Sinan Bağ


Ekip Personeli

0543 941 55 93

7

Y.Soner Kandaz


Ekip Personeli

0530 360 10 12

NOT: Kritik malzemelerin ve teçhizatın kapatılmasından sorumlu olabilecek bir görevli kurum bünyesinde sürekli bulunacak şekilde çalışıyorsa o kişinin ‘’Ekipteki Görevi’’ ile ilgili tablodaki alan ‘’Kritik Malzeme ve Teçhizatı Kapama’’ olarak belirtilmelidir.

ARAMA, KURTARMA VE TAHLİYE EKİBİ

Sertifikalı yangın eğitimlerine katılmış olan personellerden oluşan bu ekip genel olarak binanın boşaltılmasından ve canlıların kurtarılmasından sorumludur. Görev dağılımı şu şekildedir:

· En hızlı şekilde teçhizatları ile birlikte acil durum yerine ulaşır ve görevlilerden alınacak bilgiler doğrultusunda canlıları arama ve kurtarma çalışmalarına başlar.

· Kurtardıkları canlıların ilk yardım müdahalelerinin yapılması için ilk yardım bölgesine taşınmalarını sağlar.

· Olay yerine gelen kurtarma ekibinden, itfaiye ekibinden, vb. sonra ihtiyaç duyulması halinde arama kurtarma çalışmalarında yardımcı olur.

· Kişilerin acil toplanma bölgelerinde toplanmasını sağlar.

· Tahliye sonrası, işyeri dâhilinde kalmış olabilecek kişilerin belirlenmesi için sayım da dâhil olmak üzere gerekli kontrolleri yapar ve buna bağlı olarak toplanma noktasındaki kişilerin sayılarını belirler.

· Sayımda eksik kişi olduğunu saptarsa, kişilerin isimlerini acil durum koordinatörüne iletir.

ARAMA, KURTARMA VE TAHLİYE EKİBİ LİSTESİ

S.NO

ADI –SOYADI

UNVANI

EKİPTEKİ GÖREVİ

TELEFON NUMARASI

İMZA

1

Ahmet Albayrak


Ekip Başkanı

0546 599 14 43

2

Ö.Yılmaz Ciyanur


Ekip Personeli

0537 714 98 95

3

Uğur Çağlar


Ekip Personeli

0543 765 48 73

4

Levent Orhan


Ekip Personeli

0534 294 82 46

5

Selçuk Tuna


Ekip Personeli

0539 457 46 95

6

Yücel Sekmen


Ekip Personeli

0538 398 16 41

7

Eray Gürbüz


Ekip Personeli

0554 279 24 85

KORUMA VE HABERLEŞME EKİBİ

Acil bir durumda ilk kurtarılacak kıymetli evrakı, dosyayı ve elektronik ortam bilgilerini/yedeklerini diğer sorumluların yardımı ile ve büro şefinin nezareti altında mümkünse yangına dayanıklı dolaplarda/odalarda depolanmasını sağlar, böyle bir alanın olmaması durumunda çuval ve torbalara koyarak boşaltılmaya hazır hale getirir. Çuval ve torbaları, yetkililerin lüzum görmesi halinde binanın emniyetli bölümüne götürür. Acil durum nedeniyle muhtemel panik ve kargaşa yaşanmasını önler. Görev dağılımı şu şekildedir:

· İşyerlerinde meydana gelen iş kazalarını, yangınları, patlamaları, toprak ve bina çökmelerini ve tehditleri öncelikle acil durum koordinatörleri olmak üzere acil durum planında belirtilen yer alan sorumlulara ve ilgili resmi mercilere bildirir.

· Acil durumlarda, acil durum sirenini ve alarmını çalar. Kişileri acil durum hakkında bilgilendirir.

· Boşaltılan eşya ve evrakı, güvenlik güçleri veya bina yetkililerinin göstereceği bir yerde muhafaza altına alır ve acil durum geçtikten sonra o binanın ilgililerine teslim eder.

· Acil durumun yaşandığı alanın çevresini güvenlik şeritleriyle çevirerek yetkili olmayan kişilerin olay yerine girişini ve kalabalık oluşmasını önler.

· Olay yerine gelecek olan itfaiye, ambulans vb. araçlara yardımcı olmak amacıyla güzergâh üzerindeki araçların ve diğer engellerin kaldırılmasını sağlayarak yol gösterir.

· Gerektiğinde diğer ekiplere yardım eder.

· Gelen yardımları sorumlulara yönlendirir.

KORUMA VE HABERLEŞME EKİBİ LİSTESİ

SNO

AD – SOYAI

UNVANI

EKİPTEKİ GÖREVİ

TELEFON NUMARASI

İMZA

1

Mehmet Eroğlu


Ekip Başkanı

0538 668 07 06

2

Ramazan Akıncı


Ekip Personeli

0553 650 49 00

3

Arkın Fırat


Ekip Personeli

0507 489 69 22

4

Ferhat Çenik


Ekip Personeli

0506 969 44 03

5

Yahya Kurt


Ekip Personeli

0531 336 46 34

6

Gökhan Gök


Ekip Personeli

0553 571 96 51

7

Adem Demir


Ekip Personeli

0506 621 41 50

NOT: Elektronik ortamdaki bilgilerin kurtarılmasında sorumlu olabilecek bir görevli kurum içerisinde sürekli bulunacak şekilde çalışıyorsa ilgili kişi bilgi işlem, IT vb. departmanlardan seçilmeli ve ‘’Ekipteki Görevi’’ ile ilgili tablodaki alan ‘’Elektronik Ortam Bilgilerini Koruma’’ olarak belirtilmelidir.

İLK YARDIM EKİBİ

İlk yardım ekibi, sağlık işlevlerini yürüten doktor, sağlık memuru ve hemşire yanında acil durumlarda destek sağlamak üzere sertifikalı ilk yardım eğitimine katılmış personellerden oluşur. İlk yardım eğitimi görmüş personeller, herhangi bir kaza ya da yaşamı tehlikeye düşüren durumda hastaya/yaralıya sağlık görevlilerinin yardımı sağlanıncaya kadar hayatının kurtarılması ya da durumun daha kötüye gitmesini önlemek amacıyla olay yerinde tıbbi araç-gereç aranmaksızın mevcut araç-gereçlerle yapılan ilaçsız ilk yardım uygulamalarını yürütür. Görev dağılımı şu şekildedir:

· Acil durumda profesyonel ekipler gelene kadar hastanın/yaralının hayatta kalmasını sağlayacak ilk müdahaleyi yapmaktan sorumludur.

· Hastanın/yaralının en seri şekilde en yakın sağlık merkezine gönderilmesi için ‘’112 Acil Servis Ambulansını’’ arar.

· Hastanın/yaralının durumunun ‘’112 Hızır Acil’’ birimine doğru ve net bir şekilde aktarılmasından sorumludur.

· Acil durumda diğer kişilerin yaralıya zarar vermesini önlemekten sorumludur.

· Yaralı ağırsa, hayati tehlikeyi ortadan kaldıracak müdahaleler dışında yaralıya müdahalede bulunmaz.

· İlk yardım eğitimi almamış olan kişiler bu ekipte görev yapamaz ve hastaya/yaralıya müdahalesi kesinlikle yasaktır.

İLK YARDIM EKİBİ LİSTESİ

S.NO

ADI - SOYADI

UNVANI

EKİPTEKİ GÖREVİ

TELEFON NUMARASI

İMZA

1

Serhat Çağlar


Ekip Başkanı

0537 286 39 00

2

Aydın Kaya


Ekip Personeli

0551 554 32 60

3

Necmettin Bölük


Ekip Personeli

0546 412 17 24

4

Gökhan Başaran


Ekip Personeli

0553 655 43 37

5

Ahmet Olgun


Ekip Personeli

0539 961 54 02

6

Mustafa Ülgü


Ekip Personeli

0546 890 34 46

İLK YARDIMIN AMACI

· Yaşam kurtarmak

· Zararı sınırlamak

· Rahat ettirmek

İlk yardımın temel amacı yaşam kurtarmaktır. Ancak yaşamı tehdit etmeyen durumlarda da ilk yardım gereklidir. Örneğin bacak kırığında, yaralının hareket ettirilmemesi, kırık kemiğin siniri kesmesini önleyeceği için felç oluşumunu, yani zararın büyümesini önleyecektir. Ayrıca acil durumdaki kişiyi rahat ettiği pozisyonda bekletmek, psikolojik destek vermek gibi uygulamalar büyük önem taşımaktadır. Böylece rahatlayan yaralının vücut direnci, yani tıbbi sorunuyla mücadele gücü yükselecektir.

İlk yardım sırasında şu 3 konuda ilk yardımcının katkısı istenmektedir:

1. Güvenlik:

a. Olay yerinin güvenliği ve/veya

b. Hasta/yaralının tehlikeli ortamdan uzaklaştırılması

c. Hasta/yaralının olumsuz hava ve çevre koşularından korunması

2. Yardım çağrısı

3. Hasta/yaralıya psikolojik destek.

Yardım Çağrısı:

Ambulans çağırmak için telefon edildiğinde, aşağıdaki soruların yanıtının verilmesi gerekecektir. İlk yardımcının buna hazırlıklı olarak ambulans merkezini araması profesyonel yardımı hızlandıracaktır.

· Ne oldu? (Olay kısaca tanımlanmalıdır; Trafik kazası, birisi fenalaştı v.b)

· Nerede oldu? (Bilinen noktalara göre tarif edilmelidir)

· Ne kadar kişi etkilendi? (Kabaca bir sayı bildirilmelidir)

· Ne şiddette etkilenildi? (Kabaca durum belirtilmelidir)

· Numaranızı, isminizi bildirin ve bekleyin! (Telefon meşgul edilmemelidir)

Bir tıbbi malzeme veya ilaç kullanmak ülkemizde yasalarla hekimlere verilmiş bir yetkidir. Bu nedenle bir hekim tarafından önerilmediği sürece tıbbi malzeme ve ilaçların ilk yardım amaçlı kullanılması sakıncalı olup aynı zamanda suç oluşturmaktadır.

İlk Yardımcının Sorumlulukları

· Dikkat: Ortamda tehlikeler, deliller v.b. olabilir.

· İletişim: İlk yardımcı önce kendini tanıtmalı, uygulamaları sırasında hasta/yaralı veya yakınları ile iletişimi kesmemelidir.

· Liderlik: Olay yerinin telaşı içerisinde ilk yardım uygulamak kolay değildir. Bu nedenle, çevredeki kişilere yardım çağırmak, kayıt tutmak gibi görevler vermesi, ilk yardımcının işini kolaylaştıracaktır.

· Rıza: Hasta/yaralının onayı olmadan ilk yardım uygulanamaz. Bilinci kapalı ise yakınlarından izin alınmalıdır. Reşit olmayan (çocuk) hasta/yaralı için yine yakınlarından izin alınmalıdır. Yakınları bulunmayan bilinci kapalı kişiye veya reşit olmayan çocuğa sadece yaşam kurtarıcı girişimler yapılabilir.

· Gizlilik: Hasta/yaralının izni olmadan, acil yardım ekipleri dışında kimseye bilgi verilemez.

· Eşitlik: Dil, din, ırk, cinsiyet ayrımı gözetmeksizin herkese eşit yardım yapmak ilk yardımcının görevidir.

· Öncelik: Ortamda birden fazla hasta/yaralı varsa, ilk yardımcı durumu en ağır olandan başlamalıdır (sessiz duranlar genellikle daha ağırdır).

· Kayıt: İlk yardım gerektiren durumlar genellikle adli olaylardır. İlk yardımcının gördüklerini ve yaptıklarını kaydetmesi, hem sağlık çalışanlarına çok değerli bilgiler verecektir, hem de adli kanıt niteliği taşıyacağı için olayın mağdurlarının ve ilk yardımcının kendisinin haklarının korunmasını sağlayacaktır.

· Bilgi ve Beceri: İlk yardımcı bilgi ve becerisi kapsamında girişimlerde bulunmalıdır. Ancak tıptaki gelişmeler nedeniyle bilgiler hızla değişmektedir. Hem sık kullanılmamaktan dolayı unutulması, hem de bilgilerin değişmesi nedeniyle ilk yardımcı, bilgi ve becerisini zaman içerisinde düzenli olarak güvenilir ve güncel kaynaklardan yenilemelidir. Nitekim ilk yardım sertifikaları da bu nedenle belli süreyle geçerli olmaktadır.

Hasta/Yaralı Değerlendirme

Ortam güvenli ise ilk yardımcı hasta/yaralıya yönelecek ve ilk yardım gereksiniminin aciliyetine özen göstererek hızlı ve dikkatli şekilde değerlendirecektir. Burada beklemeye en az tahammülü olan ilk yardım gereksinimi, ani ölümlerde uygulanan temel yaşam desteğidir (suni solunum, kalp masajı). Bu nedenle hasta/yaralının sorunu ne olursa olsun, öncelikle halen yaşayıp yaşamadığı kontrol edilir. Buna ilk değerlendirme denir.

a. İlk Değerlendirme: Hasta/yaralının yanına giderken yapılacak birkaç saniyelik gözlem, durumu hakkında çok önemli bilgiler verebilir. Örneğin hareket ediyorsa canlıdır, üzerinde ve etrafında kan varsa yaralı olabilir v.b. İlk değerlendirme sırasındaki bilinç, hava yolu ve solunum kontrolü temel yaşam desteği konusunda anlatılmaktadır.

b. İkinci Değerlendirme: Hasta/yaralı yaşıyorsa, bu kez tam olarak nesi olduğu, ne tür bir yardıma gereksinimi olduğu anlaşılmalıdır. Burada hasta/yaralının bilinci açıksa kendisiyle, bilinci kapalıysa yakınlarıyla konuşarak olay anlaşılmalı, hasta/yaralının tüm vücudu kontrol edilerek görünmeyen sorunların da saptanması gerekmektedir:

Tüm Vücut Kontrolü: Özellikle soğuk günlerde kalın giysilerin altındaki kanama veya kırık kolay fark edilmez. Yaralının ölmesine veya sakat kalmasına yol açabilecek bu tehlikeye karşı, kişiyi hareket ettirmeden, kafadan başlayarak el (cerrahi eldiven giyilerek) ve göz ile tüm vücudun kanama ve yaralanma yönünden kontrol edilmesi gerekmektedir. Burada mümkün olduğunca giysilerin altı ve kişinin arka tarafı kontrol edilmelidir. Yaralının bilinci yerindeyse konuşarak ve ağrı duyusunun yol göstericiliğinde bu işlemi yapmak gerekmektedir. Bilinci kapalı yaralı da olası bir kırığın verdiği zararı artırmamak için bu kontrol hassas şekilde yapılmalıdır.

TEMEL YAŞAM DESTEĞİ

Solunum ve Dolaşım Durması: Yaşamın sürdürülmesi için en temel fonksiyonlar solunum ve dolaşımdır. Solunum ve kalp hareketlerinin durması, vücuttaki hücrelerin ölmesine yol açar.

Beyin Ölümü: Oksijene en duyarlı organ beyindir. Solunum ve/veya dolaşım durmasından 3-5 dakika sonra beyin (sinir) hücreleri ölmeye başlar, 10 dakika içerisinde hücrelerin tamamı ölür (soğuk ortamda bu sürenin uzadığı gözlenmektedir). Diğer organ kayıplarında bir şekilde (organ nakli v.b.) yaşam sürdürülebilmekte, ancak beyin ölümü halinde, vücut makineye bağlı olarak bir süre yaşatılabilse de (bitkisel yaşam), normal yaşama geri dönüş söz konusu olamamaktadır.

Temel Yaşam Desteği: Erken dönemde başlatılacak suni solunum ve kalp masajının doğru yöntemle uygulanması halinde durmuş kalp yeniden çalışmaya başlayabilir veya bu uygulama süresince beyin canlı tutulabilir. Ani ölümlerde yaşam kurtarıcı etkisi kanıtlanmış olan bu uygulamanın, ölen kişiye ilk kimin tanık olacağını bilmek mümkün olamayacağı için, toplumun her bireyine öğretilmesi istenmektedir.

Erişkinde Temel Yaşam Desteği:

Erişkinde Temel Yaşam Desteği Uygulanması

1. Tehlike: Kendinizin, hasta ve olay yerindekilerin güvende olduğundan emin olun.

a. Tehlike yoksa:

i. Hasta/yaralının yanına gidin!

ii. Diz çökün!

b. Tehlike varsa:

i. Ambulans çağırın!

ii. Güvenli bölgede bekleyin!

iii. Ambulans ekibine bilgi verin!

2. Bilinç: Bir kol boyu mesafeden omuzlarından yavaşça sarsın ve "İyi misiniz?" diye seslenin.

a. Yanıt vermiyorsa:

i. Yalnızsanız yardım için seslenin.

ii. Hastayı (sert zemin üzerinde) sırtüstü çevirin.

b. Yanıt veriyorsa:

i. Tehlike yoksa bulduğunuz pozisyonda tutun.

ii. Konuşarak sorunu anlayın.

iii. Gerekiyorsa yardım edin.

iv. Gerekiyorsa ambulans çağırın.

v. Gözleyin.

3. Hava Yolu: Baş geri çene yukarı yöntemiyle hava yolunu açın.

4. Solunum: Havayolunu açık tutarak "bak, dinle, hisset" yöntemiyle "Normal Solunum" varlığını kontrol edin. Solunum kontrolü için 10 saniyeden fazla zaman harcamayın.

a. Normal solunum yoksa:

i. Ambulans çağırmak için birini görevlendirin.

ii. Kimse yoksa hastayı bırakın, ambulans çağırın.

b. Solunum normalse:

i. Ambulans çağırın.

ii. Yalnız kalacaksa hastayı yan çevirin (iyileşme pozisyonu).

iii. Solunumun sürekliliğini gözleyin.

5. Kalp Masajı: 30 kalp masajı uygulayın.

6. Suni Solunum: 2 suni solunum uygulayın.

7. Devam: 30:2 oranında kalp masajı ve suni solunumu ara vermeden ve vakit kaybetmeden sürdürün.

8. Sonlandırma: Temel yaşam desteği sadece aşağıdaki durumlarda sonlandırılabilir:

a. Profesyonel yardım gelip üstlenince,

b. Hasta normal solunuma başlayınca,

c. Siz bitkin düştüğünüzde.

Temel Yaşam Desteğinde Bulgular ve Teknikler

Hava Yolu: Başı geriye doğru eğip çeneyi yükselterek hava yolunu açın. Elinizi hastanın alnına yerleştirin ve başı yavaşça geri itin, bu arada baş ve işaret parmaklarınızı nefes verirken burunu kapatmak üzere serbest bırakın. Parmak uçlarıyla hastanın çenesinin altından yukarı doğru iterek hava yolunu açın.

Normal Solunum: Kalp durmasından sonra birkaç dakika solunum devam edebilir. Bu iç çeker gibi ve seyrek (dakikada 3-5 solunum) bir solunumdur. Kişinin yakınları bu solunumu gördüklerinde, kişinin hala canlı olduğunu düşünmektedirler. Ancak, kalp durduğu için beyne oksijen gitmemektedir ve yaşam kurtarmak için gereken kritik zaman işlemeye başlamıştır. Yani hemen kalp masajının başlatılması gerekmektedir.

Kalp Masajı: Kalp, çevresini saran kaslarının kasılmasıyla hacmi küçülen, kaslar gevşeyince geri dolan kan ile tekrar şişen bir organdır. Tansiyon aletinin pompası gibi basit bir mekanizmayla çalışır. Kalp kapakları da kan akımının sürekli aynı yönde olmasını sağlamaktadır.

Kalp Masajının Uygulanması:

· Bir elinizin topuğunu hastanın göğsünün ortasına yerleştirin.

· Diğer elinizin topuğunu elinizin üstüne yerleştirin.

· Parmaklarınızı kenetleyin ve baskı noktasının kaburga üzerine kaymadığından emin olun. Göğüs kemiğinin ucuna veya karın boşluğuna baskı yapmamaya dikkat edin.

· Hastanın göğsünü 90º açıyla 4-5 cm bastırın (30 kez).

· Bırakırken ellerinizi hastanın göğsünden ayırmayın.

· Dakikada 100 masaj hızıyla devam edin.

· Baskı ve bırakma süreleri eşit olmalıdır.

Suni Solunumun Uygulanması:

· Hava yolunu "baş geri çene yukarı" yöntemiyle tekrar açın.

· Alındaki elinizin baş ve işaret parmaklarıyla burunun ucundaki yumuşak kısmı kapatın.

· Çeneyi yukarı iterken ağzı açın.

· Normal bir nefes alın ve dudaklarınızla hastanın ağzını örtün.

· Hastanın ağzına yavaşça üfleyin ve göğüsün yükseldiğini görün.

· 1 saniye normal nefes verin. Bu etkin bir suni solunumdur.

· Baş geri çene yukarı pozisyonunu koruyarak, ağzınızı hastanın ağzından uzaklaştırın ve göğüsün tekrar indiğini gözleyin.

· Bir normal nefes alın ve hastanın ağzına aynı şekilde tekrar üfleyin.

Suni solunum sırasında göğüs yükselmediyse, bir sonraki adımdan önce:

· Hastanın ağzını kontrol edin, tıkanıklık varsa temizleyin.

· Baş geri çene yukarı pozisyonunu dikkatle tekrarlayın.

· Kalp masajları arasında 2'den fazla kez suni solunumu denemeyin. Hastanın ağzında görünen yabancı cisim varsa parmaklarınızla alın. Yabancı cisim görünmüyorsa, parmaklarınızla körlemesine kontrol yapmayın (kör dalış yapmayın).

Yalnız Kalp Masajı: Aşağıdaki durumlarda yalnızca kalp masajı yapılabilir:

· Suni solunum yapamıyorsanız veya yapmak istemiyorsanız, yalnızca kalp masajı yapın.

· Yalnızca kalp masajı yapıyorsanız, dakikada 100 masaj hızıyla kesintisiz yapın.

· Sadece hasta normal solunuma başlarsa durun ve kontrol edin. Yoksa işleme ara vermeyin.

Kontrol: Temel yaşam desteğine zaman zaman ara verilip uygulamanın başarısının kontrol edilmesinin yanlış olduğu saptanmıştır. Sadece hastanın normal solunuma başladığını gözlediğinizde temel yaşam desteğine ara verin ve kontrol edin.

Birden Fazla İlk Yardımcı: Eğer birden fazla ilk yardımcı varsa, yorgunluğu önlemek için 2 dakikada bir temel yaşam desteğini diğeri üstlensin. İlk yardımcı değişimi sırasında vakit kaybetmeyin.

BİLİNÇ SORUNLARI

Bayılma: Kan tutması, korku, üzüntü, açlık, uzun süre ayakta kalma gibi durumlarda tansiyon düşer. Bu durum beyne az kan gitmesine yol açar ve baş dönmesi, göz kararması, sıcak basması veya üşüme, terleme (soğuk ter), solukluk, bulantı hissi (kusma) ile birlikte halsizlik-bitkinlik başlar. Önlem alınmazsa bilinç kapanır.

Kişi yere düşünce, baş ve kalp aynı hizaya gelir ve yerçekimi etkisiyle beyne daha çok kan gelir. Kişi hemen kendine gelir ve genellikle 15 dakikada tamamen normale döner. Görüldüğü gibi, bu durum aslında tehlikeli değildir. Ancak yine de ilk yardımcı olayı ciddiye almalıdır. Çünkü:

1. Ciddi sağlık sorunu ile karıştırılma tehlikesi: Bu belirtiler daha ciddi sağlık sorunlarında da aynı şekilde ortaya çıkabilir. Zehirlenme, kan şekerinin düşmesi, elektrik çarpması, donma, boğulma, kafaya gelen darbe gibi nedenlerle de bilinç bozuklukları ortaya çıkabilmektedir. Bu tablolar da aynı bayılma şeklinde karşımıza çıkabilmekte, ancak hızla önlem alınmazsa önce komaya, sonra da ölüme yol açabilmektedir.

2. Kişi düşerken yaralanmış olabilir: Merdivenden düşme veya düşerken başını sert bir yere çarpma gibi bazı durumlarda sadece bu yaralanma ölüme yol açabilir. Bayılmayla kolaylıkla karıştırılabilen böyle bir durumda, ilk yardımın geciktirilmesi hastanın ölümüne yol açabilir. Yukarıda açıklanan riskler nedeniyle her bilinç bozukluğu ciddi ve hızlı şekilde ele alınmalıdır.

Koma: Bilinç kaybının en ileri halidir. İlk yardım önlemleri bayılma ile aynıdır.

Nöbet: Zehirlenme, kanama, damar tıkanıklığı, menenjit, kafaya gelen darbe gibi beyni etkileyen durumlarda görülen istemsiz kasılma veya hareketlere (çırpınma) denir. Böyle bir sağlık sorunu olmadığı halde nöbet geçirilmesi durumunda Epilepsi (sara) hastalığından söz edilir.

Hasta önce kasılır, nefes alamaz, morarır, bilinci kapanır, yere düşer, kasılıp kalır veya çoğunlukla çırpınmaya başlar. Bu sırada idrarını kaçırabilir, ağzından artan tükürük salgısına bağlı köpük gelebilir. Nöbetle birlikte başlayan bilinç kaybı nöbet bittikten sonra bir süre daha devam edebilir. Sonra kendine gelen hasta genellikle ne olduğunu hatırlamaz, sarhoşluk benzeri bir durum bir süre daha devam edebilir.

Bilinç kaybı sırasında düşmeye bağlı yaralanma, hatta ölüm görülebilir. Örneğin yola veya merdivenden düşme sonucu ölümler birçok kez gözlenmiştir.

Şok: Vücutta kan dolaşımının gereksinimi karşılayamaz duruma gelmesine denir. Kan dolaşımının yetersiz kalmasının nedenleri:

· Kalp yetersizliği (Kardiak şok): Kalp krizi gibi durumlarda kalp görevini yeterince yapamayacağı için kan dolaşımı yavaşlar. Kişi şoka girer, tablo ölümle sonuçlanabilir.

· Kan yetersizliği (Hipovolemik şok): Kanama, kusma, ishal, büyük kemik kırıkları, geniş yanıklar veya fazla terleme gibi nedenlerle vücuttan hızlı sıvı kaybedildiği ve yerine konamadığı durumlarda hasta şoka girer, tablo ölümle sonuçlanabilir.

· Damar işlev yetersizliği (Anaflaktik şok): Arı sokması, penisilin v.b. ilaçların uygulanması sonrasında vücut aşırı bir alerjik tepki gösterebilir. Bu kapsamda genişleyen kan damarlarında kan birikir, kalbe geri dönmez. Kan yeterli miktarda ve kalp çalışıyor olmasına karşın dolaşım yavaşlar veya durur. Hasta şoka girer, tablo ölümle sonuçlanabilir. Şoktaki hastada diğer bir çok bilinç bozukluğunda olduğu gibi, baş dönmesi, göz kararması, sıcak basması veya üşüme, terleme (soğuk ter), solukluk, bulantı hissi (kusma) ile birlikte halsizlik bitkinlik şikâyetleri olur. Giderek bilinç kapanır.

Felç (İnme): Damar hastalıkları v.b. nedenlerle beyin damarlarında tıkanıklık, yüksek tansiyona bağlı beyin kanaması, kafaya gelen darbe sonucu beyin kanaması veya yaralanması sonucunda beyin dokusunun hasar görerek işlevini yitirmesi üzerine vücudun bir kısmında veya tamamında görülen işlev bozukluğuna denir.

Belirgin özelliği kasların işlevini yitirmesidir. Bu durumda hasta hasarın beyinde kapladığı yere bağlı olarak örneğin; kolunu, bacağını hareket ettiremez, gözünü kapatamaz, ağzını tam kapatamaz...

Damar tıkanıklığı, beyin kanaması gibi durumlar ani olarak gelişebilir, hastada durumun ağırlığına göre şiddetli baş ağrısı, kısmi veya yaygın felç, bilinç bozukluğu-kaybı, hatta ani ölüm gelişebilir.

· İlk yardım: Bazen sinir krizi sırasında da benzer bulgularla karşılaşılabilmektedir. Temel kural her zaman için en ağır olasılığa uygun ilk yardımın uygulanmasıdır. Durumun ciddiyetine hekim karar vermelidir.

· Yani bayılmada ilk yardım yaklaşımı felç durumunda da geçerlidir. Bu tür hastaların soğuk suyla ıslatıldığı gözlenmektedir. Beyinde önemli hasar oluşmuş bu hastaları böyle streslerden kesinlikle korumak gerekmektedir.

Kan Şekeri Düşmesi (Hipoglisemi): Kandaki şeker miktarının tehlikeli şekilde azalmasına denir. Kan şekerinin belli sınırlar arasında kalması gerekmektedir. Bu sınırların üstüne çıkması veya altına inmesi tehlikelidir. Özellikle kan şekerinin düşmesine vücudun tahammülü çok sınırlıdır, kısa sürede ölümle sonuçlanabilir. Bu nedenle kan şekeri düşmesi ilk yardımcıların dikkatli olması gereken konular arasındadır.

· Kan şekerinin düşmesinin belirtileri:

· Baş dönmesi, göz kararması, sıcak basması veya üşüme, terleme (soğuk ter), solukluk, bulantı hissi (kusma) ile birlikte halsizlik-bitkinlik şikayetleri şeklindedir.

· Giderek bilinç kapanır.

· İlk yardım: Görüldüğü gibi belirtiler diğer bilinç bozukluklarına çok benzer. Bu nedenle bayılmalardaki gibi ilk yardım uygulanır.

Göğüs Ağrısı: Göğüs ortasında yaygın ağrıya denir. Birlikte nefes darlığı, sıkıntı hissi, terleme, bulantı, kusma v.b. şikâyetler eşlik eder. Kalp krizinin önemli bir belirtisi olmakla birlikte, diğer kalp, akciğer hastalıklarında, göğüs kafesindeki kemik ve kas yapıdaki sorunlarda da görülebilir.

· Kalp Krizi (Myokard İnfarktüsü): Kalbi besleyen damarlardaki tıkanıklık sonucu, kan gelmeyen kalp hücrelerinin ölmesi durumuna denir. Damarın büyüklüğüne, dolayısıyla etkilenen bölgenin genişliğine bağlı olarak ciddiyeti değişir. Belli belirsiz geçirilen küçük kalp krizleri olabildiği gibi, ani ölüme yol açan geniş bölgeyi tutan kalp krizleri de olabilir.

· Kalp Sıkışması (Spazmı): Kalbi besleyen damarların daralması sonucu benzer belirtilerin ortaya çıkması haline denir. Damar tam tıkanmadığı için ölüme yol açmaz, ancak yaklaşan kalp krizinin habercisi olabilir.

· Panik Atak: Kalp krizine benzer belirtiler olmakla birlikte kalp sağlamdır. Strese bağlı gelişen ve daha ziyade psikiyatrik tedavi gerektiren bir durumdur.

· Kas Ağrısı: Göğüs kafesindeki kaslar, rüzgâr v.b. nedenle tutulursa, şiddetli göğüs ağrılarına yol açabilir. Rahatsız edici, ancak tehlikesiz bir durumdur.

· İlk yardım: Bilinç kapalıysa bayılmada ilk yardım yaklaşımı uygulanır. Bilinç açıksa önceden hekimin verdiği ilaç varsa kullanılır. Ambulans çağırılır.

BOĞULMALAR

Boğulma: Vücuda yeterli oksijen alınamamasına denir.

Oksijen yokluğunda, hücreler yaşamsal faaliyetlerini sürdüremezler. Önce beyin hücreleri zarar görür. Oksijen taşınması durduktan 4-6 dakika sonra beyin hücreleri ölmeye başlar, 10 dakika içinde beyin hücrelerinin tamamı ölür.

Günlük yaşamda en sık karşılaştığımız boğulma nedenleri:

· Suda boğulmalar,

· Hava yolunun katı cisimle tıkanması,

· Bilinci kapanan kişide dilin gevşeyerek geriye toplanması,

· Asılarak boğulma,

· Sıkışmaya bağlı göğüs hareketlerinin engellenmesi,

· Akciğer hasarı nedeniyle boğulma,

· Ortamda Oksijen yetersizliği, hem boğulma, hem de zehirlenme olarak belirtilebilmektedir.

• Tam Olmayan Tıkanıklık: Hasta konuşabilir, öksürür, nefes alır.

• Tam Tıkanıklık: Hasta nefes alamaz, konuşamaz, öksürmeye çabalar, morarır, elleriyle boynunu tutar, bir süre sonra bilinci kapanır.

Karnına bastırın (Heimlich Manevrası):

· Hastanın arkasına geçip sarılın.

· Bir elinizi yumruk yapıp hastanın göğüs kemiği ile göbeği arasına yerleştirin.

· Diğer elinizle bu yumruğu tutup, beş kez içe-yukarı doğru ani baskı uygulayın.

· Tıkanıklık açılınca işlemi durdurun.

· Heimlich manevrası iç organlara zarar verebilir.

· Hastayı sağlık kuruluşuna yönlendirin.

ZEHİRLENME

Bir maddenin vücuda zarar verecek miktarda alınmasına denir. İlk yardım açısından maddenin vücuda alınış yoluna göre sınıflandırılması uygun olmaktadır:

Sindirim yolu:

Solunum Yolu:

Deri Yolu: Bazı kimyasal maddeler, zehirli bitkiler bu yolla zehirleyebilir.

Kan Yolu: Uyuşturucu madde kullananlar da kan yoluyla aşırı doz kullanarak ölebilirler.

Not: Solunum yoluyla zehirlenme çok hızlı gerçekleşir. Bu nedenle havası zehirli ortama kesinlikle girmeyin. Ayrıca gaz kokusu alıyorsanız ateş yakmayın, elektrik düğmesine dokunmayın (kıvılcım tehlikesi). Zehirlenmede durum çok ciddi görünmüyorsa Zehir Danışma Merkezi (114) aranabilir. Bu görüşmede, alınan maddenin cinsi, miktarı, alındığı zaman; alan kişinin yaşı, cinsi, genel durumu, durumunda zaman içerisindeki değişiklikler sorulabilir.

KANAMA

Damarların herhangi bir sebeple yırtılması sonucu kanın damar dışına akmasına denir.

Kan Kaybı: Kısa sürede % 20 düzeyinde kan kaybı (1 litre kadar) ölüme yol açabilir.

Kanamada İlk Yardım Teknikleri

Tampon: Kanayan yerin üzerine steril gazlı bez konur. Üzerinden sargı bezi ile sıkıca birkaç tur sarılır. Sonra kanayan yer üzerine bir rulo sargı bezi konur. Sargı bezi ile sıkıca sarmaya devam edilir. Kanama durunca sargı bezi bağlanır. Açık kırık veya yabancı cisim varlığında tampon uygulanamaz!

Baskı Noktaları: Kemik kırılmış, yabancı cisim v.b. direkt baskı uygulanamayan durumlarda baskı noktasına bası uygulayın. Kol ve bacaklardaki ana atar damarlara bastırılarak kanın geçişi durdurulabilir ve kanama da böylece durur. Bu noktalar:

· Kolun iç yüzünde (pazu kasının altı) ve

· Kasıkta nabız alınan yerlerdir.

Turnike: Bu yöntemlerle kanama durdurulamadığı ve ölüm tehlikesi oluşturduğu durumlarda ve ölüm tehlikesi oluşturduğu durumda turnike uygulanır (son çare). Turnike kol ve bacakta tek kemik olan kısımda geniş sargı ile bağlanır, kanama durana kadar sıkılır. Turnikenin bağlandığı saat kaydedilir.

Özel tip kanamalar:

· Burun Kanaması: Darbe sonucu, kuru hava solumakla, tansiyon yükseldiğinde veya başka nedenlerle oluşabilir.

· İlk yardım: Kafa dik tutulup hafif öne eğilir (koklama pozisyonu), burun dışından parmaklarla bastırılarak tampon yapılır. 10 dakika sonra durmazsa veya sık tekrarlarsa sağlık kuruluşuna gidilmelidir.

· Özellikle orta yaş üzerinde görünür bir neden yokken, burundan bolca kan gelirse, yüksek tansiyon düşünülmelidir. Beyin kanaması ve felç gelişebileceğinden hemen ambulans çağırılmalıdır.

· Kafada (saçlı deride) Kanama: Kafa derisi de saç üretimini desteklemek üzere bol kan damarı içerir. Kafaya gelen darbede, deri yırtılarak kanama başlayabilir. Kişi çok korkutucu görünmekle beraber, derideki yırtık büyük değilse hayati tehlike beklenmez. Ancak derideki yırtığın büyük olduğu, kemikte kırığın veya darbeye bağlı beyinde kanamanın, yaralanmanın eklendiği durumlarda felç kalma, hatta ölüm tehlikesi söz konusu olabilir.

· İlk yardım: Saçlı deride kanama tampon yapılarak sağlık kuruluşuna götürülmelidir. Kemikte kırık varsa veya bilinç bozukluğu gözleniyorsa ambulans çağırılmalıdır.

· İç Kanama: Mide, bağırsak kanamaları günlük yaşamda karşımıza çıkabilir. Mide asidi kanı sindirerek kahve telvesi gibi görünüm verir. Böyle kusmuk veya siyah renkli macun gibi dışkı, sindirim sistemindeki kanamayı haber verir. Ayrıca yüksekten düşme, trafik kazası gibi durumlarda karaciğer veya dalak zarı yırtılabilir. Bu tür iç kanamaların özel belirtisi yoktur. İlk yardımcı iç kanamayı ilerlemiş durumda yol açtığı şok tablosu halinde görür. Dolayısıyla ilk yardımcının görevi şokta ilk yardımdır.

YARA

Dokuların darbe, ısı, mikroorganizma v.b. nedenlerle hasar görmesine denir. Yaralanmaları pratik olarak 6 grupta toplayabiliriz:

1. Açık yaralar (küçük-büyük yaralar, yabancı cisim, parça kopması)

2. Kapalı yaralar (incinme, burkulma, çıkık)

3. Kırıklar

4. Özel tip yaralanmalar (kafa-göğüs-karın yaralanmaları)

5. Isırık, sokma

6. Yanıklar

Parça Kopması (parmak v.b.):

· Ambulans çağırın.

· Parçayı bir poşete koyun, ağzını sıkıca kapatın.

· İkinci poşete buz ve su koyun.

· Birinci poşeti ikincinin içine koyun (parça soğusun, donmasın).

· Yaralıda kanama kontrolü yapın, gözleyin.

Tetanos: Tetanos mikrobu toprakta bulunur. Tetanos öldürücü bir hastalıktır. Toprakla temas eden açık yaradan bulaşır. Tetanos aşısının koruyucu etkisi 5-10 yılda azalır. Bu nedenle yenilenmesi gerekmektedir. Bu süre geçmişse yaralanmalarda sağlık kuruluşuna gidilmelidir.

Kırık:

Kemiklerin zorlanma, darbe (trafik kazası, yüksekten düşme, patlama) v.b. etkiler sonrasında kırılmasına denir. Şişme, ağrı, morarma, şekil bozukluğu gibi belirtileriyle kolay tanınır. Yine de kuşkulu durumlarda kırık varmış gibi davranılmalıdır.

Kırık kemik uçları keskindir. Hareket ettirilirse yanındaki damarı kesebilir (kanama) veya siniri kesebilir (felç). Özellikle omurga kırığında (boyun, bel bölgeleri) omurilik kesilerek, kişi yaşamı boyunca felçli kalabilir.

Kemik kırılmış, ancak deri sağlamsa kapalı kırık, deri de yırtılmışsa açık kırık denir. Kemikte enfeksiyon zor iyileşeceği için, görünen kırık uçlarına dokunmamak, içeri ittirmemek gerekir.

Kırılan kemik parçalanmış da olabilir. Çocuklarda kemikleri daha esnek olduğu için yeşil dalın kırılmasına benzer, kırık fark edilmeyebilir. Ayrıca yaşlılarda kemikler zayıfladığı için daha yavaş düşme v.b. darbelerde de kemik kırılabilir.

Kemik kırığında ilk yardım

Atel: Ambulansın kolay ulaşamayacağı özel durumlarda yaralının hastaneye götürülmesi gerekebilir. Bu durumda bacak, omurga kırığı gibi büyük kırıklarda kalın geniş tahta v.b. malzemeyle kırık kemik dışarıdan desteklenmelidir. Bu amaçla bir önceki ve bir sonraki kemiği de hareketsiz bırakacak boyda ve kalınlıkta bir veya iki tahta v.b. malzeme birçok yerden sargı bezi v.b. ile bölgeye bağlanır.

YANIKLAR

Isı, ışın, elektrik gibi nedenlere bağlı dokuda oluşan hasara denir. İnsan vücudunun %60'ı sudur. Buna rağmen içerdiği yağ nedeniyle yanıcı özelliktedir.

Haşlanma: Sıcak su ve buhara bağlı yanık oluşmasına denir.

Yanık Nedenleri:

· Sıcak Maddeler: Kızgın yağ, sıcak metal, alev v.b. maddelere temas eden doku yanar.

· Işın: Güneş, alev, sıcak metaller UV ışını üretirler. Bu ışına yoğun maruziyet yanığa yol açabilir. Katalitik sobalar bu yolla yanığa veya yangına yol açabilmektedir. Ayrıca kar, kum, deniz gibi ışını yansıtabilen ortamda uzun süre kalmak veya kaynak ışığına bakmak, gözlerde yoğun UV ışın etkisiyle körlüğe yol açabilir. Bu durumlarda UV ışını geçirmeyen gözlük kullanılması gerekmektedir.

· Kimyasal Madde: Bazı kimyasal maddeler soğuk olmalarına karşın, temas ettikleri dokuda yanık yarasına yol açabilirler.

· Elektrik Çarpması: Elektrik enerjisi kalpte ritim bozukluğuna (hatta kalp durmasına) ve vücuda girdiği ve çıktığı noktalarda yanık yarasına yol açmaktadır.

· Soğuk Yüzey: Çok soğuk yüzeylere temas halinde deride oluşan yanık yarasına denir.

Yanığın Dereceleri: Yanık yarasının deride ulaştığı derinliği, dolayısıyla durumun ciddiyetini gösteren bir sınıflamadır.

· 1. Derece: Hasar derinin üst tabakasındadır, sınıra ulaşmamıştır. Deri gergin, şiş, ağrılı ve kızarıktır.

· 2. Derece: Hasar sınırı geçmiştir. Ancak orta tabakanın tamamını etkilememiştir. Deri su toplamıştır.

· 3. Derece: Derinin tamamı zarar görmüştür. Bu kısımda ağrı hissi yoktur. Ancak çevresinde 1. ve 2. derece yanık bölgeler olabilir ve buraya ait ağrı hissi yanıltabilir.

Hassas Bölge: El, yüz, genital bölge gibi kısımlara hassas bölge denir. Buralardaki yanık durumun ciddiyetini artıran bir faktördür.

Üzeri Tutuşmuş Kişi: Bu durumdaki kişi ağrı ve korku etkisiyle koşar. Böylece yanma hızlanır. Kişinin yere yatıp yuvarlanarak yanmanın büyümesini önlemesi gerekmektedir. Alevlerin tamamen sönmesi için de palto, branda gibi kolay yanmayacak geniş bir örtüyle üzerinin (kafası hariç) örtülerek, sıvazlanması gerekmektedir. Suyla veya yangın söndürücü ile söndürmek tehlikeli olabilir.

Elektrik Çarpması: İnsan vücudundan geçen elektrik akımı, vücuda giriş ve vücuttan çıkış noktalarında yanık yarası oluşturur. Kalbin durmasına kadar varabilen bir ritim bozukluğu yapar. Ayrıca elektrik çarpması anında düşme sonucu da yaralanma görülmektedir. Oluşturduğu tehlike yönünden elektrik akımını ikiye ayırmak gerekmektedir:

Düşük voltaj: 1.000 V'a kadar olan akımlar bu gruptadır. Ölüme veya yaralanmaya yol açabilir. Deri 60 V'a kadar dirençlidir. Bunun üzerindeki akım yaralanmaya ve ölüme yol açabilir. 220 V olan şehir şebeke akımı öldürücüdür. Düşük voltajla olan kazalarda önce elektrik akımını kesmek (fişi çekmek, sigortayı attırmak v.b.), sonra yaralıya müdahale etmek gerekmektedir.

Yüksek voltaj: Kesinlikle öldürücü olan bu akım 1.000 V'un üzerindeki gruptur. Yüksek voltajın, bir kaç metre mesafeye kadar ark yapabilme veya elektromanyetik çekim alanı oluşturma özelliği bulunmaktadır. Şehirlerarası nakil hatlarında veya şehir içindeki trafolarda yüksek voltaj tehlikesi bulunmakta ve uyarı yazı ve işaretleriyle belirtilmektedir.

Yüksek voltajla olan kazalarda, 10 metreden fazla yaklaşılmamalıdır.

Elektrik Çarpmasında İlk Yardım

· Tehlike: Kendiniz, hasta ve olay yerindekilerin güvende olduğunuzdan emin olun. Yüksek voltajda 10 m'den fazla yaklaşmayın. Düşük voltajda elektrik devresini kesin. Cerrahi eldiven giyin!

· Bilinç:

· Bilinç açıksa:

· Konuşun!

· Tüm vücudu inceleyin!

· Bilinç kapalıysa:

· Gerekiyorsa temel yaşam desteği uygulayın!

· Yanık yarası:

· Elektriğin vücuda giriş ve çıkış noktalarını kontrol edin.

· Yanık yarasının üzerini steril yanık örtüsü ile örtün.

· Ambulans çağırın veya sağlık kuruluşuna götürün.

· Yalnız bırakmayın.

ISIYA BAĞLI SORUNLAR

Sıcak Çarpmasında İlk Yardım:

· Tehlike: Kendiniz, hasta ve olay yerindekilerin güvende olduğunuzdan emin olun. Cerrahi eldiven giyin!

· Bilinç:


· Konuşun!

· Soğutun!



· Yalnız bırakmayın!

· Ambulans çağırın!

· Soğutun!

· Ambulans çağırın veya sağlık kuruluşuna götürün. Yalnız bırakmayın.

Hastayı Soğutmak: Hasta öncelikle gölge bir ortama alınır. Sıcak giysileri çıkarılır. Bilinci açık olan hastayı soğutmak için ılık suyla duş önerilmektedir. Bilinci kapalı hasta için ılık suyla ıslatılmış bezlerin alnına, koltuk altına ve kasıklarına konması önerilmektedir. Soğuk su ve buz kullanımı hastayı fazla soğutabileceği için sakıncalıdır.

Donmada İlk Yardım:

· Tehlike: Kendiniz, hasta ve olay yerindekilerin güvende olduğunuzdan emin olun. Cerrahi eldiven giyin.

· Bilinç:


· Konuşun!

· Tüm vücudu inceleyin!



· Yavaş ve dengeli ısıtın:

· Kuru kuytu yere alın!

· Islak giysileri çıkarın veya termal örtü sarın!

· Sıkan takıları çıkarın!

· Ambulans çağırın veya sağlık kuruluşuna gidin!

Not: Hastayı ovarak ısıtmak, soba gibi güçlü ısı kaynağına yaklaştırmak sakıncalıdır. Hasta hareket ettirilmemelidir.

TAŞIMA TEKNİKLERİ

İlk yardımda hasta/yaralının bulunduğu pozisyonda muhafaza edilmesi ve ambulansın beklenmesi temel kuraldır. Ancak durumuna uygun ilk yardım için hareket ettirilmeli, gerekiyorsa pozisyon verilmelidir.

Taşıma teknikleri ancak gerekli olduğu durumlarda kullanılmalıdır:

· Ayak burkulması gibi daha hafif durumlarda

· Ortam tehlikeliyse güvenli bölgeye almak için

· Afet, outdoor v.b. durumlarda ambulans gelemeyecekse

Uygulamada duruma özel taşıma tekniği seçin. Öncelikle sürükleme yöntemlerini düşünün. Hasta/yaralıyı kaldıracaksanız, ağırlığını kendinize yakın ve belinizi mutlaka dik tutmalısınız. Hasta/yaralıyı sedyeye alacaksanız, kaşık tekniğini kullanın.

Battaniye ile çekerek sürükleme

Kaşık tekniği ile taşıma

BELİRLENEN ACİL DURUMLAR

· Yangın

· Deprem ve Doğal Afetler (sel-su baskını, yıldırım vb.)

· Elektrik Kaçağı

· İş Kazası

· Trafik Kazası

· Patlama

· Sabotaj

ACİL DURUMUN DUYURULMASI

· Yangın: İşyerinde herhangi bir yangın çıkması durumunda, yangını ilk gören kişi en az 3 kez yüksek sesle ‘’YANGIN VAR’’ diye bağıracak ve ikaz düğmeleri ile acil durum ikaz sistemini çalıştırılacaktır. Arama, kurtarma ve tahliye ekibi organizasyonuyla işyeri dolaşılarak olayın bütün personele duyurulması sağlanacaktır. Yangının büyüklüğüne göre gerekli hallerde İTFAİYE’ye (TLF:110) ve ACİL SERVİS AMBULANSI’na (TLF:112) haber verilecektir. İşveren durumdan haberdar edilecektir.

· Patlama: İşyerinde patlama meydana gelmesi durumunda bir üst paragrafta yer alan ‘’Yangının Duyurulması’’ yöntemi uygulanır. İşveren durumdan haberdar edilecektir.

· İş Kazası: İşyerinde iş kazası meydana gelmesi durumunda, kazanın boyutuna göre gerekirse ikaz düğmeleri ile acil durum ikaz sistemi çalıştırılacak ve işyeri ilk yardım ekibi olay yerine çağrılacaktır. İlk yardım ekibi gerekli bilgilere de ulaşarak (kimlik, kazalının durumu vb.) işyeri hekimine ve gerekli hallerde ACİL SERVİS AMBULANSI’na (TLF:112) haber verecektir. İşveren durumdan haberdar edilecektir.

· Trafik Kazası: İşe götürülüp getirilirken kullanılan servis araçlarında ve şirket araçlarında trafik kazası olması durumunda kaza geçirenlerden sağlık durumu iyi olan bir kişi POLİSİ (TLF:155) arayarak kaza ihbarını yapacak ve gerekli hallerde ACİL SERVİS AMBULANSI’na (TLF:112) haber verecektir. Sonrasında acil durum koordinatörlerinden bir kişiye ulaşarak kaza hakkında bilgi (kazanın ne olduğu, yeri, varsa yaralı sayısı vb.) verilecektir. İşveren durumdan haberdar edilecektir.

· Elektrik Kaçağı: İşyerinde elektrik kaçağı tespit edildiğinde kesinlikle ilgili alana girilmeyecektir. Bu konu ile ilgilenen teknik birimdeki yetkili kişilere derhal haber verilecektir.

· Deprem ve Doğal Afetler: Deprem, sel, fırtına, yıldırım vb. doğal afetlerin meydana gelmesi durumunda olayın büyüklüğüne göre gerekli hallerde İTFAİYE’ye (TLF:110), ACİL SERVİS AMBULANSI’na (TLF:112), POLİS’e (TLF:155), JANDARMA’ya (TLF:156) ve AKUT’a (TLF: 0216 456 30 12 ) haber verilecektir. İşveren durumdan haberdar edilecektir.

· Sabotaj: İşyerinde sabotaj meydana gelmesi durumunda olayın büyüklüğüne göre gerekli hallerde İTFAİYE’ye (TLF:110), ACİL SERVİS AMBULANSI’na (TLF:112), POLİS’e (TLF:155) ve JANDARMA’ya (TLF:156), haber verilecektir. İşveren durumdan haberdar edilecektir.

Aşağıda acil durumlarda kullanılacak telefon numaraları verilmiş olup, işyerinde çalışanlara duyurulacaktır.

ACİL DURUMLARDA İHTİYAÇ DUYULABİLECEK TELEFON NUMARALARI

Acil Servis Ambulansı

112

Yangın İhbar

110

Polis İmdat

155

Jandarma İmdat

156

Zabıta

153

Valilik

179

Elektrik Arıza

186

Su Arıza

185

Doğalgaz Arıza

187

Ulusal Zehir Danışma Merkezi

114

Maltepe Üniversitesi Sağlık Merkezi

0216 626 10 50 / 2060

AKUT

0216 456 30 12

YANGIN TEHLİKESİNE KARŞI ALINAN ÖNLEYİCİ ve SINIRLANDIRICI TEDBİRLER

1. Yanıcı, parlayıcı, patlayıcı maddeler mevcut ise talimatlarına göre depolanır, gereksiz yerlere gelişi güzel koyulmamalıdır.

2. Mesai saatleri içinde ve dışında açıkta yanıcı madde bırakılmamalıdır.

3. Çalışma ortamında uygun yerlerde “Sigara İçmek Yasaktır” ve/veya “Dikkat Ateşle Yaklaşma” levhası mevcuttur.

4. Kapalı alanlarda, sigara içmenin ve ateşle yaklaşmanın yasaklandığı bölgelerde kesinlikle sigara içilmemelidir. Açık ve önceden belirlenmiş uygun alanlarda sigara içilmelidir.

5. Havalandırma ve klima sistemi temizlik ve kontrolleri periyodik olarak yılda 1 kere yetkili firmalara yaptırılmalıdır.

6. Otomatik yangın algılama detektörleri uygun yerlerde bulunmalıdır.

7. İşyeri içerisinde, yangın türüne uygun olan ve her zaman önleri açık olacak şekilde konumlandırılmış yangın söndürme cihazları bulundurulur.

8. Yangın söndürme cihazlarının nerede bulunduğu ve ne tür yangınlarda nasıl kullanılması gerektiği çalışanlarla paylaşılmalıdır.

9. Yangın söndürme cihazlarının ve ikaz sistemlerinin periyodik bakımları yılda 1 kere yetkili firmalara yaptırılmalıdır.

10. Bina ve kat acil tahliye çıkış kapıları dışarı doğru kolaylıkla açılmalı ve önünde herhangi bir engel olmayacak şekilde her zaman kullanıma uygun olmalıdır.

11. Yangın tehlikesine karşı iş güvenliği uzmanı belirli periyotlarla fiziki kat kontrolü yapar.

12. Değerli evrakların depolandığı yerler yangına dayanıklı malzemeden yapılmış olmalı.

13. Yangın tatbikatları yılda 1 yapılmalıdır.

14. Alarm ve tahliye denemeleri yılda 1 uygulanmalıdır.

15. Yangın gibi acil bir durumun yaşanmasında gereken sorumluluklar yerine getirilmelidir.

YANGINDA ACİL DURUM UYGULAMA PLANI

1. Eğer yangın algılama detektörünün başlangıçta algılamayacağı kadar küçük ölçekli bir yangınsa, yangına dair bir belirti olup olmadığı önce görme ve koku alma duyuları yardımı ile kontrol edilir.

2. Yangının başladığını anlayan kişi en az 3 kez ‘’YANGIN’’ diye bağırır, alarm butonuna basar ve acil durum ekiplerine haber verir.

3. Koruma ve haberleşme ekibi ivedilikle İtfaiye’ye (110) haber verir.

4. Yangının başladığı alan içerisindeki personeller arama, kurtarma ve tahliye ekibi tarafından tahliye edilir.

5. Tahliye olan çalışanlar toplanma bölgesine gider ve arama, kurtarma ve tahliye ekip sorumlusuna geldiklerini bildirirler.

6. Arama, kurtarma ve tahliye ekibi eğer sayımda eksik kişi olduğunu fark ederse, eksik kişilerin kimler olduğunu saptar ve eksik olan kişileri aramaya sevk edilir.

7. Yangın mücadele ekibi, yangına müdahale görevine sevk edilir.

8. Yangınla mücadele ekibi, yangının başladığı alanda O2 miktarının yenilenmemesi için hava akımını kesmek amacıyla yangın alanındaki mevcut kapı ve pencereleri kilitlenmeden kapatır.

9. Yangınla mücadele ekibi, yangına müdahale etmeden önce elektriğin ve gazın (LPG tüpleri, doğalgaz) kapandığından emin olur.

10. Yaralanan kişiler arama, kurtarma ve tahliye ekibi aracılığıyla ilk yardım bölgesine taşınır.

11. İlk yardım ekibi, yaralanan veya tıbbi yardıma ihtiyacı olanlara müdahale görevine sevk edilir.

12. Yangında kurtarılacak eşyalar, daha önceden belirlenmiş olan önem/öncelik sırasına göre koruma ve haberleşme ekibi tarafından tahliye edilir.

13. Binadaki çalışanlara, tahliyenin yapılacağı ve paniğe kapılmamaları gerektiği ikaz sistemleri ve insan sesi ile sıklıkla anons edilerek duyurulur.

14. Acil durum koordinatörü, yangın bölgesini itfaiye ekipleriyle inceler, çıkış sebebini saptar ve olayla ilgili rapor ve tutanak hazırlar.

Aşağıda yangınların sınıflandırılmasına, yanıcı madde türlerine ve uygun söndürme ekipmanlarına ilişkin olarak bir tablo verilmiş olup işyerinde çalışanlara duyurulacaktır.

Aşağıda yangın söndürme ekipmanlarının doğru ve yanlış uygulanışı ile ilgili kullanma talimatı verilmiş olup işyerinde çalışanlara duyurulacaktır.

A Sınıfı Yangına Müdahale

B ve C Sınıfı Yangınlarına üdahale

ELEKTRİK KAÇAĞI TEHLİKESİNE KARŞI ALINAN ÖNLEYİCİ ve SINIRLANDIRICI TEDBİRLER

1. Kuruma ait olmayan ve kontrolleri teknik personelce yapılmamış elektrikli cihazlar içeri sokulmamalıdır.

2. Elektrik tesisatlarında yetkili personelin müdahalesi dışında değişiklik veya onarım yapılmamalıdır.

3. Elektrik panolarının olduğu odaya, yetkililer dışında girilmesini engellemek için her zaman kilitli tutulmaktadır ve odaya giriş kapısında uyarı levhaları mevcuttur.

4. Elektrik panolarının önünde yalıtkan paspas mevcuttur.

5. Elektrik tesisatının topraklama kontrolleri yetkili kişilere yılda 1 defa yaptırılmalıdır.

6. Jeneratör ve UPS cihazları ile mazot tankının bakımları yetkili kişilere yılda 1 defa yaptırılmalıdır.

7. Elektrik tesisatına, proje harici fazla yüklü cihazlar takılmamalıdır.

8. Bina ve ofiste çıplak veya hasarlı kablo, priz, fiş vb. elektrik malzemesi derhal yenilenmelidir.

9. Elektrik tesisatının periyodik kontrol ve bakımları sadece yetkili personel tarafından yapılmalıdır.

10. Elektrik tesisatının ana akım panolarına 300 mA’lik yangın korumalı ve dağıtım panolarına 30 mA’lik hayat korumalı kaçak akım rölesi bağlanmalıdır.

11. Tüm bina ve tesislerin elektrik dağıtım panolarındaki sigortalar muhafazalı ve otomatik olmalıdır.

12. Gerek duyulması halinde mesai saatleri dışında katların elektrik sistemlerinin şalterleri sadece yetkili personelce kapalı konuma getirilmelidir.

ELEKTRİK ÇARPMASI ACİL DURUM UYGULAMA PLANI

1. Elektrik akımına kapılan kişiye asla çıplak elle müdahale edilmez.

2. Kazazedeye dokunmadan önce yalıtkan bir madde ile akım kesilir ve kazazede elektrik akımına kapıldığı alandan yalıtkan bir madde aracılığı ile uzaklaştırılır.

3. İlk yardım sertifikası olmayan kişi olaya tanık olduysa derhal ilk yardım ekibine haber verir.

4. İlk yardım ekibi kazazedenin hayatsal faaliyetlerini kontrol eder, hayatsal faaliyeti yoksa ilk yardım uygular.

5. Kazazede hayatsal faaliyet gösteriyorsa kırık ve benzeri yaralanmalar olup olmadığına bakılır.

6. Kazazedenin üzeri örtülerek sıcak tutulur.

7. Kazazede yerinden oynatılmaz.

8. İlk yardım ekibi aracılığı ile Acil Servis Ambulansı (112) aranır ve kazazede en seri şekilde en yakın sağlık merkezine gönderilir.

HAZIRLAYAN

ONAYLAYAN

Nusret ŞENOL

İş Güvenliği Uzmanı

Zeliha TAHMAZOĞLU

İşyeri Hekimi

Prof. Dr. Şahin KARASAR

Rektör

Serhat ÇAĞLAR


Bilsay ÇETİN

Güvenlik Müdürü

acil durum vaziyet planı m. eĞt. k. - maltepe Üniversitesi · web viewacİl durum eylem plani...

Documents