adıyaman kültür envanteri

ADIYAMAN TANITMA VAKFI (ATAV )

ve

İPEKYOLU KALKINMA AJANSI

ADIYAMAN

KÜLTÜR ENVANTERİ

2014

2

ADIYAMAN KÜLTÜR ENVANTERİ

HAZIRLAYANLAR :

Ali ÖZER : Sanat Tarihçi

Mehmet Nuri KARACA : Arkeolog

Fehmi ERARSLAN : Arkeolog M.A.

Proje Koordinatörü : Fehmi ERARSLAN - Müze Müdürü

Mali İşler Koordinatörü : Mehmet OĞUZ - İl Dernekler Müdürü

Genel Koordinatör : Murat SÜZEN – Vali Yardımcısı

Tasarım Ve Baskı

… Ajans vs

İLETİŞİM

Adıyaman Tanıtma Vakfı :

Adres:

Tel : 0 416 Fax: 0 416

İpekyolu Kalkınma Ajansı:

Adres:

Tel : 0 342 Fax: 0 342

Bu Kültür Envanteri Adıyaman Tanıtma Vakfı ( ATAV ) tarafından hazırlanmış ve İpekyolu Kalkınma Ajansı

tarafından finanse edilmiştir.

İÇİNDEKİLER

3

ADIYAMAN MERKEZ

PİRİN ÖREN YERİ (PERRE ANTİK KENTİ )

TURUŞ KAYA MEZARLARI

BELÖREN YERLEŞMESİ

HAYDARAN KAYA MEZARLARI

I NOLU TÜMÜLÜS

II NOLU TÜMÜLÜS

III NOLU TÜMÜLÜS

IVNOLU TÜMÜLÜS

VNOLU TÜMÜLÜS

VI NOLU TÜMÜLÜS

KIZILCA HÖYÜK TÜMÜLÜSÜ

ADIYAMAN HÖYÜK ( ADIYAMAN KALESİ )

KARAPINAR HÖYÜK

FIRLAZ HÖYÜK

KÜLAF HÖYÜK

BATTAL HÖYÜK

TURUŞ BÜYÜK HÖYÜK

TURUŞ KÜÇÜK HÖYÜK

BOZHÖYÜK

YASSIHÖYÜK

KARAHÖYÜK

PALANLI KAYA MEZARLARI

İNDERE DEMİRKALE ROMA YERLEŞMESİ

TAŞGEDİK ANTİK YÜRÜYÜŞ YOLU VE KUTSAL ALANI

HASAN SEYDİ KALESİ KARADAĞ

KAYA MEZARLARI

PALANLI MAĞARASI

MALPINAR KAYA YAZITI

BURÇ ANITSAL YAPI

HAYDARAN KAYA KABARTMASI

ADIYAMAN ULU CAMİİ

ESKİSARAY CAMİİ

ÇARŞI CAMİİ

YENİPINAR CAMİİ

KAB CAMİİ

TAŞLIYAZI HÖYÜK

İNDERE CAMİİ ST.PAUL ( MOR PETRUS MOR PAULUS ) KİLİSESİ

ABUZER GAFFARİ TÜRBESİ

MAHMUT EL ENSARİ TÜRBESİ

ABDURRAHMAN ERZİNCAN - İ TÜRBESİ

ZEYNEL ABİDİN TÜRBESİ

BEŞİROĞLU İBAT TÜRBESİ

KAZGAN ( GAZİHAN ) BABA TÜRBESİ

GÖKSU KÖPRÜSÜ

CUMHURİYET İLKOKULU

ESKİ ASKERLİK ŞUBE BİNASI

PAŞA HAMAMI

ÇEVRE KAHVESİ

TUZHANI

DEĞİRMENLİ EV ( ŞAZİYE KELEŞ EVİ )

TUZHANI - TONOZLU DÜKKANLAR

TUZHANI ÇEVRESİNDEKİ DÜKKANLAR

GAZHANE ÇEŞMESİ

PİRİN ( PERRE ) ANTİK ( ROMA ) ÇEŞMESİ

HACIHALİL ÇEŞMESİ

RIZVAN BEY (MERYEM ANA ) ÇEŞMESİ

BAĞPINAR ÇEŞMESİ

İNDERE ( ZEY )KÖPRÜSÜ

BESNİ İLÇESİ

SOFRAZ BÜYÜK TÜMÜLÜS

SOFRAZ KÜÇÜK TÜMÜLÜS

ATMALI KAYA MEZARLARI

DİKİLİTAŞ ( SESÖNK ) TÜMÜLÜSÜ

ÇAKIRHÖYÜK HÖYÜĞÜ

YUKARI SÖĞÜTLÜ HÖYÜK

4

HOZGİŞ HÖYÜK

İNLİCE HÖYÜK

ZİRCE HÖYÜK

İZNİK HÖYÜK

BEŞYOL HÖYÜK

TEKAĞAÇ HÖYÜK

FAL HÖYÜK

KARGALI HÖYÜK

ŞAMBAYAT HÖYÜK

TAVAŞ HÖYÜK

MIRIKTIL HÖYÜK

HEMENTİL HÖYÜK

HÜRÜK HÖYÜK

HÜYÜK HÖYÜĞÜ

KÖSECELİ HÖYÜK

OYALI MOZAİKLİ YAPI

SOFRAZ ( ÜÇGÖZ ) NEKROPOLÜ

SUVARLI KAYA MEZARLARI

ÜÇGÖZ ( SOFRAZ ) KAYA MEZARLARI

BEŞİR HÖYÜK BEŞİR

KAYA MEZARLARI

KARGALI DOLMEN MEZARLARI

OYRATLI DOLMEN MEZARLARI

BURÇ KAYA YERLEŞİMİ

HACIHALİL NEKROPOLÜ

DİKİLİTAŞ NEKROPOLÜ

ÖREN NEKROPOL VE ANTİK TAŞ OCAĞI

KARAAĞAÇ NEKROPOLÜ

YAZIKARAKUYU NEKROPOLÜ

TATARİN NEKROPOLÜ

ÇÖVENEK SUGÖZÜ MAĞARASI

HALİL BABA MEZARLIĞI

İKİZCE MEVKİİ ÖREN YERİ

DELİKLİ KAYA MEZAR VE İŞLİK ALANI

CİRİT MEYDANI ARKEOLOJİK SİT ALANI

KIZILCAOBA CAMİİ

KURŞUNLU (KÜLHANÖNÜ) CAMİİ

ALİ PAŞA ( TAHTA OBA ) CAMİİ

BESNİ ULU CAMİ

GERGER İLÇESİ

BESNİ ÖKSÜZ MİNARE

MUSTAFA PAŞA CAMİİ

HASAN PAŞA CAMİİ

HACI ALİ BEY TÜRBESİ

CÜNEYİD DEDE TÜRBESİ

ZEYVA TÜRBESİ

HACI ZEYREK TÜRBESİ

BEKİR BEY HAMAMI

MEYDAN HAMAMI

CELLADIN KÖPRÜSÜ

TAHTA OBA KÖPRÜSÜ

NAZHATUN KÖPRÜSÜ

TABAKHANE KÖPRÜSÜ

MAĞARA ÖNÜ KÖPRÜSÜ

VAKKAS EMİROĞLU KONAĞI

VAKKAS EMİROĞLU ÇEŞMESİ

ÇOMAK KÖPRÜSÜ

BESNİ KALESİ

KAHTA İLÇESİ

NEMRUT DAĞI ÖREN YERİ

ARSAMEİA ÖRENYERİ

AKINCILAR KAYA YERLEŞMESİ

AKINCILAR TÜMÜLÜSÜ

KARAKUŞ TÜMÜLÜSÜ (ANIT MEZAR)

HACI YUSUF TÜRBESİ

KÜÇÜK KİLİSE

CENDERE KÖPRÜSÜ

DAMLACIK HANI

DOLUCA HAMAMI

YENİ KALE

5

GERGER KALESİ KAYA ANITI

ÜZEYİR PEYGAMBER TÜRBESİ

KÖKLÜCE KAYA KİLİSESİ

GERGER KALESİ

KÖKLÜCE ÇEŞMESİ

SAMSAT İLÇESİ

SAFVAN BİN MUATTAL ( SAFFAN DEDE ) TÜRBESİ

SİNCİK İLÇESİ

DERİK KUTSAL ALANI ( HEROON )

GÖLBAŞI İLÇESİ

AZAPLI HÖYÜĞÜ

KAVKUTLU HÖYÜK

OZAN HÖYÜK

VİJNE KÖPRÜSÜ

ALTINLI KÖPRÜ

GÖLBAŞI TREN İSTASYON YAPILARI

ÇELİKHAN İLÇESİ

ZERBAN HÖYÜK

TUT İLÇESİ

MİHRİBABİL KALESİ VE ÇEVRESİ

DOKUZ MAĞARA YERLEŞİMİ

TUT ULU CAMİİ

6

ARKEOLOJİK VERİLER IŞIĞINDA

ADIYAMAN TARİHİNE BAKIŞ

CUMHURİYET ÖNCESİ

Anadolu ile Mezopotamya arasında geçiş bölgesi olan Adıyaman çağlar boyu sürekli yerleşime

sahne olmuştur. Ele geçen maddi kültür kalıntıları, bölgede Paleolitik dönemden itibaren

( MÖ 600.000-10.000 ) günümüze kadar sürekli bir yerleşimin olduğunu göstermektedir. İnsanların

avcılık ve toplayıcılıkla geçindiği Paleolitik dönem izlerine Adıyaman’ın 7 km. kuzeyinde bulunan

Palanlı Mağarasındaki yaban keçisi betimlerinde görmekteyiz.

Neolitik dönem ( MÖ 8.000-5.500 ) ile birlikte tarıma ve yerleşik düzene geçildiğini ise Gritille ve

Hayaz höyük buluntuları göstermektedir. Kalkolitik dönem ( MÖ 5.500-3.500 ) ile birlikte çanak ve

çömleğin günlük yaşantıya yoğun olarak girdiğini yine Hayaz ve Samsat Höyük buluntuları

göstermektedir. Tunç çağında ( MÖ 3500-1200 ) Bölge’ de M.Ö. 3.bin’in sonlarında Hurrileri, M.Ö.

2500-2000 arasında yerli kavim Hattileri görmekteyiz. M.Ö. 2.bin’de ise Anadolu sanatına damgasını

vuran Hititler var. M.Ö. 1460-1380 arasında Hurri/ Mittanni egemenliğini görüyoruz. Bu dönemde

Mittanniler Önasya’da Mısır’dan sonra ikinci güçlü devlettir. Mittanni / Hurri egemenliği

I. Şuppililiuma’nın ( MÖ 1380 ) egemenliğine kadar sürer. M.Ö. 1200 yıllarında bölgede Mısır’dan

sonra ikinci güçlü devlet ve bilinen en eski hukuk devleti olan Hititler deniz kavimleri saldırısı sonucu

tarih sahnesinden silinir. Tunç çağı ve Hitit dönemini Samsat, Tille ve Hayaz Höyük örnekleri belgeler.

MÖ 1200’den sonra Anadolu’nun güneyinde Geç Hitit krallıkları kurulur. Bunlardan biride

MÖ 1180 yılında kurulan ve bu günkü Adıyaman ilinin de sınırları içinde yer alan Kummuh krallığıdır.

Ele geçen yazıtlarda Geç Hitit kralı olarak Katezuli ,Kundaşpi, Uşpilume, Kuştaşpi ve Mutallu’nun

adları geçmektedir. Asur kralı I. Tiglatplaser M.Ö. 1117 yılında Fırat’ı geçerek bölgede Asur hakimiyeti

kurar. Geç Hitit ve Asur dönemlerini Tille höyük buluntuları belgelemektedir. MÖ 764 yılında Urartu

kralı II. Sardur Kummuh’u ele geçirerek kral Kundaşpi’yi boyun eğmeğe zorunlu bıraktığından

bahseder. MÖ 708 yılında Kummuh kralının Asur devletine ihanet ettiği gerekçesi ile Asur devletine

bağlı bir eyalet haline getirilir.

MÖ 550 yılında Pers kralı Kyros Med kralı Astiyeges’i yenerek İran yaylasından Trakya’ya

kadar ele geçirir. Bölge 200 yılı aşkın Pers egemenliği altında kalır. MÖ 333 yılında Pers kralı Darius’u

İssos savaşında yenen Makedonya Kralı III. Alexandros (Büyük İskender ) bölgeyi egemenliği altına

alır. MÖ 323 yılında İskenderin ölümü üzerine bölge, merkezi Suriye olan Seleukoslar sülalesinin

yönetimine geçer. Yaklaşık 300 yıl süren ve Hellenistik dönem olarak da adlandırılan bu dönemin

7

izlerini Samsat, Gritelle ve Tille höyük buluntuları belgelemektedir. MÖ I. Yüzyılda güçlenen Roma ve

her geçen gün topraklarını genişleterek bu bölge sınırına kadar ilerler. Aynı tarihte bölgedeki

Seleukoslar yönetiminde iç karışıklık sürmektedir.

Anne tarafı Makedon, baba tarafı Perslere akraba olan Mithridates Kallinikos bu karışıklıktan

faydalanarak bu bölgede MÖ 69 yılında başkenti Somosata ( Samsat ) olan Kommagene krallığını

kurar. Kral Mithridates Kallinikos’dan sonra tahta geçen oğlu Antiochos Epiphanes döneminde krallık

altın çağını yaşar. Nemrut dağı kutsal alanından Arsameia kutsal alanına kadar pek çok yer bu kral

döneminde yapılmıştır.

Romalı General Pompeus M.S. 64 yılında Seleukos krallığına son verildikten sonra

Kommagene Krallığını ise Roma’nın vasal’ı yapar. MS 72 yılında Partlarla ilişkisi olduğu gerekçesiyle

Kommagene egemenlğine son verilerek, bölge Roma imparatorluğunun Suriye eyaletine bağlanır.

Antik Cendere köprüsü bölgedeki Roma hakimiyetini simgeleyen yapıların en görkemli örneğidir. M.S.

260 yılında Bölgede Sasanileri görüyoruz.

Roma imparatoru Theodosius’un imparatorluğu M.S. 395 yılında Doğu ve Batı olarak ayırması

üzerine Doğu Roma imparatorluğu mirasını Bizans devralır. Bu tarihten sonra bölgede Bizans

hakimiyeti devam eder. MS 619 yılında Sasaniler Anadolu’yu baştan başa geçerek İstanbul’a

( Konstantinopol ) kadar ilerler. MS 627 yılında Bizans imparatoru Heraklius Sasanileri yenerek onları

bölgeden uzaklaştırır. Bu dönemden sonra Anadolu İslam orduları akınlarına sahne olur. Emevi sultanı

Muaviye MS 670 yılında Bizans üzerine yürür ve İstanbul’a kadar ilerler. Emevi sultanı El -Velid bin

Abdülmelik ( MS 705-714 ) döneminde bölge İslam hakimiyeti altındadır. Emevi yönetiminin

zayıfladığı dönemde Abbasiler güçlenir. Abbasi sultanı Mehdi tarafından gönderilen oğlu Harun-i Reşit

komutasındaki bir ordu MS 780 yılında bölgeyi ele geçirir. M.S. 856 yılında Bizans İmparatoru

Petranos Sümeysat’ı ( Samsat ) ele geçirir.

Bölge bu tarihten sonra Bizans - İslam yönetimleri arasında sürekli el değiştirir. MS 926 ile 958

yılları arasında bölgede Hamdani’lerin egemenliğini görmekteyiz. M.S. 1040 yılında Dandanakan

savaşı ile bağımsız bir devlet haline gelen Selçuklu devleti, Anadolu’ya akınlar yapar ve MS 1065

yılında bölgeyi ele geçirirler. Yüzyıllardan beri İslam orduları akınlarına sahne olan fakat tam

fethedilemeyen Anadolu, Selçuklu sultanı Alparslan tarafından MS 1071 yılında Malazgirt zaferi ile

Türklerin eline geçer. MS 1122 yılında bir Türk beyliği olan Artuklu sınırları içinde yer alan bölge M.S.

1233 tarihinde Zengi hakimiyetine girer. M.S. 1240 - 1250 yılları arasında Moğol saldırısı gören bölge

M.S. 1298 yılında Memluk’ların egemenliğine girer. Kahta Yeni kale de bu dönem izlerini taşır.. Bölge

M.S. 1337 - 1521 yılları arasında yine bir Türk beyliği olan Dulkadiroğulları hakimiyeti altındadır.

Adıyaman Ulu Camii bu dönemde yapılmıştır. M.S. 1518 yılında Osmanlı Padişahı I. Selim

8

( Yavuz Sultan Selim ) Dulkadiroğulları beyliğine son vererek bölgeyi Osmanlı İmparatorluğu

topraklarına katar. Bölge önce Maraş’a daha sonra Diyarbakır’a bağlanır. Bölgede bu dönem izlerini

yansıtan birçok Osmanlı yapısı bulunmaktadır.

CUMHURİYET DÖNEMİ

1859 tarihinden sonra Malatya’ya bağlı bir ilçe iken 1 Aralık 1954 yılında il olan Hısn-i Mansur

( Adıyaman ) bugün Besni, Kahta, Gölbaşı, Çelikhan, Gerger, Samsat, Tut ve Sincik ilçelerine sahip

bir İldir.

9

ADIYAMAN

MERKEZ

ADI

PİRİN ÖREN YERİ (PERRE ANTİK KENTİ )

GPS KODU GRUP A – 020

TESCİL TARİHİ 01.06.1990 GPS KOOR. 3747.594,N,03818.215,E

TESCİL KARARI 583 PAFTA NO

YAPIM TARİHİ M.Ö. 1.YY - M.S 4.YY ADA NO PARSEL

ORİJİNAL KUL. TÜRÜ ARKEOLOJİK DERECE

ADRES ÖRENLİ MAH. MERKEZ / ADIYAMAN

GPS KOOR VE KODU: ODTÜ - KOMMAGENE NEMRUT KORUMA VE GELİŞTİRME PROGRAMI e GEL_S

ŞİMDİKİ KUL.

10

GENEL TANIM : İlimiz Merkez Örenli Mahallesinde bulunmaktadır. Kommagene Krallığı’nın beş büyük

kentinden biri olan Antik Perre Kenti Melitene’yi (Malatya) başkent Samosata’ya (Samsat)

bağlayan yol güzergahı üzerinde olması nedeniyle geçmişte jeopolitik ve dinsel bir öneme

sahipti.

Bugün bile halkın kullandığı çeşmeden akan suyun güzelliği ve lezzetinden dolayı antik

dönemde bu güzergahtan geçen yolcular, kervanlar ve askerlerin mola verdiği Perre Kenti

Roma döneminde de Antik Toros yolları içinde önemini sürdürmüştür.

Antik kentin asıl yerleşim kısmı üzerinde bugün Örenli Mahallesi olarak geçen ancak

özünde köy görünümüne sahip geç dönem yerleşimi mevcuttur.

Fotoğraflar: ADIYAMAN MÜZESİ

ADI TURUŞ KAYA MEZARLARI GPS KODU



YAPIM TARİHİ M.Ö. 1.YY - M.S 4.YY ADA NO PARSEL

ORİJİNAL KUL. NEKROPOL TÜRÜ DERECE

ADRES KUYULU (TURUŞ) KÖYÜ MERKEZ /ADIYAMAN

GPS KOOR VE KODU: ODTÜ - KOMMAGENE NEMRUT KORUMA VE GELİŞTİRME PROGRAMI e

ŞİMDİKİ KUL.

11

GENEL TANIM :

İl Merkezine 40 km mesafede olan Kuyulu ( Turuş ) Köyünün 1 km batısında yer

almaktadır. Roma döneminde Tharse olarak bilinen antik kentin Nekropol ( mezarlık )

alanıdır. Ana kaya oyularak yapılmış 60 kadar mezar bulunmaktadır. Oda mezarlar içinde

aile bireylerinin sayısına ve sosyal statüsüne göre lahitler bulunmaktadır.

1999 yılında Adıyaman Müzesi tarafından yapılan kazı ve temizlik çalışması ile 25

mezar açığa çıkarılarak ziyarete sunulmuştur. Kayaya oyulmuş merdiven basamakları ile

inilen Kaya mezarları giriş cephelerinde ve iç kısımlarda mitolojik, bitkisel ve boğa başı

betimleri yer almaktadır.


ADI BELÖREN YERLEŞMESİ GPS KODU GRUP B - 112



YAPIM TARİHİ ROMA ADA NO PARSEL

ORİJİNAL KUL. ESKİ YERLEŞİM TÜRÜ ARKEOLOJİK DERECE

ADRES AKPINAR KÖYÜ - MERKEZ /ADIYAMAN

GPS KOOR VE KODU: ODTÜ - KOMMAGENE NEMRUT KORUMA VE GELİŞTİRME PROGRAMI

ŞİMDİKİ KUL.

12

GENEL TANIM : Belören Yerleşmesi doğal bir tepe üzerinde yer almakta ve günümüzde büyük oranda tarım

arazisi olarak kullanılmaktadır.

Fotoğraflar: ODTÜ - KOMMAGENE NEMRUT KORUMA VE GELİŞTİRME PROGRAMI

13

ADI HAYDARAN KAYA MEZARLARI

GPS KODU GRUP B - 130




ORİJİNAL KUL. KAYA MEZARI TÜRÜ ARKEOLOJİK DERECE

ADRES TAŞGEDİK (HAYDARAN) KÖYÜ MERKEZ /ADIYAMAN

GPS KOOR VE KODU: ODTÜ - KOMMAGENE NEMRUT KORUMA VE GELİŞTİRME PROGRAMI

ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : Haydaran köyünde yer alan kaya mezarları geniş bir alana yayılmıştır. Anakay’ya oyulmuş

mezarlar içinde lahitler yer almaktadır.

14

Fotoğraf : Adıyaman Müzesi

15

ADI I NOLU TÜMÜLÜS GPS KODU

TESCİL TARİHİ 01.06.1990 GPS KOOR.



ORİJİNAL KUL. TÜMÜLÜS TÜRÜ ARKEOLOJİK DERECE

ADRES FIRLAZ KÖYÜ MERKEZ /ADIYAMAN

GPS KOOR VE KODU:

ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM :

İlimiz Merkez Ilıcak ( Fırlaz ) Köyü sınırları içinde bulunmaktadır. Yaklaşık 3 metre

yüksekliğinde olan tümülüs yakın çevreden toplanan çakıl taşlarının üst üste yığılmasıyla

yapılmıştır.


16

ADI II NOLU TÜMÜLÜS GPS KODU




ORİJİNAL KUL. TÜMÜLÜS TÜRÜ DERECE

ADRES FIRLAZ KÖYÜMERKEZ /ADIYAMAN

GPS KOOR VE KODU:

ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM :

Merkez Ilıcak ( Fırlaz ) Köyü sınırları içinde bulunmaktadır. Yaklaşık 4 m yüksekliğe sahip

Tümülüs çevreden toplanmış çakıl taşlarla yapılmıştır.


17

ADI III NOLU TÜMÜLÜS GPS KODU






GPS KOOR VE KODU:

ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM :

Merkez Ilıcak ( Fırlaz ) Köyü sınırları içinde bulunmaktadır Yaklaşık 3 m yüksekliğe sahip



18

ADI IV NOLU TÜMÜLÜS GPS KODU






GPS KOOR VE KODU:

ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : Merkez Ilıcak ( Fırlaz ) Köyü sınırları içinde bulunmaktadır Yaklaşık 4 m yüksekliğe sahip



19

ADI V NOLU TÜMÜLÜS GPS KODU






GPS KOOR VE KODU:

ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM :

Merkez Ilıcak ( Fırlaz ) Köyü sınırları içinde bulunmaktadır . Yaklaşık 5 m yüksekliğe

sahip Tümülüs çevreden toplanmış çakıl taşlar yığılarak yapılmıştır.


20

ADI VI NOLU TÜMÜLÜS GPS KODU






GPS KOOR VE KODU:

ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM :

Merkez Ilıcak ( Fırlaz ) Köyü sınırları içinde bulunmaktadır Yaklaşık 6 m yüksekliğe sahip



21

ADI KIZILCA HÖYÜK TÜMÜLÜSÜ

GPS KODU

TESCİL TARİHİ 01.06.1990 GPS KOOR. 37 40' 26"K-38 11' 11" D




ADRES KIZILCAHÖYÜK KÖYÜ MERKEZ /ADIYAMAN

GPS KOOR VE KODU: Yard. Doç. Dr. Sabahattin EZER

ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Merkez Kızılcahöyük Köyü sınırları içinde bulunmaktadır. Tümülüsün yüksekliği

yaklaşık 4 m’ dir. Tümülüs toprak - çakıl taşı karışımından yapılmıştır.


22

ADI ADIYAMAN HÖYÜK ( ADIYAMAN KALESİ )

GPS KODU

TESCİL TARİHİ 01.06.1990 GPS KOOR. 37 45' 33"K-38 16' 32" D


YAPIM TARİHİ ADA NO PARSEL

ORİJİNAL KUL. HÖYÜK TÜRÜ DERECE

ADRES ULU CAMİİ MAH. MERKEZ / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İl Merkezinde Ulu Camii Mahallesinde bulunmaktadır. Yaklaşık 20 m kadar yüksekliğe

sahip bir höyüktür. Peyzaj projesi kapsamında çevre düzenlenmesi yapılmış olup üzerinde

sosyal alanlar bulunmaktadır.


23

ADI KARAPINAR HÖYÜK GPS KODU

TESCİL TARİHİ 01.06.1990 GPS KOOR. 37 45' 31" K-38 13' 23" D



ORİJİNAL KUL. HÖYÜK TÜRÜ ARKELOJİK DERECE

ADRES KARAPINAR MAH. MERKEZ / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM :

İlimiz Merkez Karapınar Mahallesinde bulunmaktadır. İl yerleşiminin kuzey batısında Eğri

Çayının doğu yakasında yer almaktadır. Yaklaşık 70 metre uzunluğunda 50 metre

genişliğindedir. Höyük 15 m kadar yüksekliğe sahiptir.


24

ADI FIRLAZ HÖYÜK GPS KODU

TESCİL TARİHİ 01.06.1990 GPS KOOR. 37 34' 40'' K-38 07' 55'' D



ORİJİNAL KUL. HÖYÜK TÜRÜ ARKEOLOJİK DERECE

ADRES ILICAK (FIRLAZ) KÖYÜ MERKEZ/ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Merkez Ilıcak ( Fırlaz ) Köyünde bulunmaktadır. 20 metre yükseklikte olan höyük

köy yerleşiminin kuzeyinde yer almaktadır.

Fotoğraflar:ADIYAMAN MÜZESİ

25

ADI KÜLAF HÖYÜK GPS KODU

TESCİL TARİHİ 01.06.1990 GPS KOOR. 37 37' 37'' K-38 06' 05'D




ADRES KÜLAFHÖYÜK KÖYÜ MERKEZ/ ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Merkez Külafhöyük Köyünde bulunmaktadır. 15 m.kadar yüksekliğe sahip olan

höyük Göksu Çayı kenarındaki doğal bir tepe üzerinde yer almaktadır.


26

ADI BATTAL HÖYÜK GPS KODU

TESCİL TARİHİ 01.06.1990 GPS KOOR. 37 37' 37" K- 38 11' 11" D




ADRES BATTALHÖYÜK KÖYÜ MERKEZ / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Merkez Battalhöyük Köyünde yer almaktadır. Höyüğün yüksekliği yaklaşık 15 m dir.

Höyük geriye doğru yükselmektedir. Uzunluğu yaklaşık 150 metre genişliği 70 metredir.


27

ADI TURUŞ BÜYÜK HÖYÜK GPS KODU

TESCİL TARİHİ 01.06.1990 GPS KOOR. 37 30' 16'' K-38 13' 46 D




ADRES TURUŞ ( KUYULU ) KÖYÜ MERKEZ / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Merkez Kuyulu ( Turuş ) Köyünde yer almaktadır. Antik dönemde ismi Tharse olarak

geçer. Höyüğün uzunluğu yaklaşık 450 metre genişliği ise 350 metredir.İlin en büyük

höyüğüdür.Düz bir ova üzerinde yükselen Höyüğün yüksekliği yaklaşık 15 m ‘dir.


28

ADI TURUŞ KÜÇÜK HÖYÜK GPS KODU





ADRES TURUŞ KUYULU KÖYÜ MERKEZ / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Merkez Kuyulu ( Turuş ) Köyünde yer almaktadır. Antik dönemde ismi Tharse olarak

geçer. Düz bir ova üzerinde yükselen Höyüğün yüksekliği yaklaşık 3 m ‘dir. Höyük, Turuş

Büyük Höyük ve Turuş Kaya mezarları arasında yer almaktadır.

29


ADI BOZHÖYÜK GPS KODU

TESCİL TARİHİ 01.06.1990 GPS KOOR. 37 38' 06''K-38 17' 04'' D




ADRES BOZHÖYÜK KÖYÜ MERKEZ / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Merkez Bozhöyük Köyünde yer almaktadır. Yaklaşık 15 m. yüksekliğe sahip bir

höyüktür. Höyük yayvan bir tepe üzerinde yer alır

30


ADI YASSIHÖYÜK GPS KODU





ADRES YASSI HÖYÜK MEZRASI MERKEZ /ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

31

GENEL TANIM : İlimiz Merkez Güzelyurt Köyüne bağlı Yassıhöyük mezrasında bulunmaktadır. Höyüğün

uzunluğu yaklaşık 150 metre genişliği ise 125 metredir. 10 m. yüksekliğe sahip olan höyük,

tepeden aşağıya doğru genişleyerek yayvan bir şekil almaktadır


ADI KARAHÖYÜK GPS KODU

TESCİL TARİHİ 01.06.1990 GPS KOOR. 37* 43' 36" K-38* 34' 17" D




ADRES GÜZELYURT MEZRASI MERKEZ / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

32

GENEL TANIM : İlimiz Merkez Güzelyurt Köyünde bulunmaktadır. Höyüğün uzunluğu yaklaşık 150 metre

genişliği ise 150 metredir. Yaklaşık 10 m. yüksekliğe sahip olan bir höyüktür. Höyük

etrafında köy yerleşmesi bulunmaktadır.höyüğün tepesinde yüksek gerilim hattı geçen demir

bir direk yer almaktadır.höyük etrafında tarım arazileri bulunmaktadır.


ADI PALANLI KAYA MEZARLARI

GPS KODU -

TESCİL TARİHİ 11.08.2009 GPS KOOR. 37*49’37.87”K-38*18’28.49”D




ADRES PALANLI KÖYÜ MERKAZ /ADIYAMAN

33

GPS KOOR VE KODU:

ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Merkez Palanlı Köyü sınırları içindedir. Köy yerleşimini güney batısında ve

Palanlı mağarasının batısındadır. Dağ yamacına konuşlandırılmış olan kaya mezarları geniş

bir alana yayılmıştır. Hipoje biçimindeki mezarlar anakaya oyularak yapılmıştır.


ADI İNDERE DEMİRKALE ROMA YERLEŞMESİ

GPS KODU -





ADRES İNDERE ( ZEY ) KÖYÜ MERKEZ / ADIYAMAN

GPS KOOR VE KODU:

34

ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İl Merkezine bağlı İndere (Zey) köyünde yer almaktadır. Köy yerleşiminin güneybatısında

bir patika yol ile ulaşılan sarp kayalık içine yapılmıştır. Anakaya oyularak çeşitli büyüklükte

odalar yapılmıştır. Bu odalar dağınık olarak üst üste dört kat olarak yapılmıştır. Odalardan

birbirine basit merdivenlerle geçişler mevcuttur. Bazı odaların zemininde nişler vardır. Erken

Hıristiyanlık döneminde yapıldıkları ve kullanıldıkları bilinmektedir. Burada ayrıca Culfa

Mağarası, Kitap Mağarası ve Kral Kızı olarak adlandırılan mağaralar bulunmaktadır.


ADI TAŞGEDİK ANTİK YÜRÜYÜŞ YOLU VE KUTSAL ALANI

GPS KODU -



YAPIM TARİHİ KOMMAGENE ADA NO PARSEL

ORİJİNAL KUL. ANTİK YÜRÜYÜŞ YOLU VE KUTSAL ALAN

TÜRÜ ARKEOLOJİK DERECE

35

ADRES TAŞGEDİK (HAYDARAN)KÖYÜ MERKEZ /ADIYAMAN

GPS KOOR VE KODU:

ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Merkez Taşgedik ( Haydaran ) Köyü sınırları içende yer almaktadır. Antik Yürüyüş

Yolu ve Kutsal Alanı dağlık bir alan içinde yer almaktadır. Coğrafik olarak kayaların arasında

uzanan yol kısmen düzeltilerek bir yürüme güzergahı yapılmıştır. Kesilmemiş ağaçlar ve

basitçe etrafı çevrilen alanlar Kommagene döneminden başlayarak günümüze kadar

kullanıldığını göstermektedir.


ADI HASAN SEYDİ KALESİ GPS KODU



36


ORİJİNAL KUL. KALE TÜRÜ ARKEOLOJİK DERECE

ADRES DOĞANLI KÖYÜ BULAM MEZRASI MERKEZ /ADIYAMAN

GPS KOOR VE KODU:

ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Merkeze bağlı Doğanlı köyü sınırları içerisindedir. Bulam mezrasında bulunan kale

Adıyaman - Çelikhan yolu üzerinde İlçe merkezin yaklaşık 5 km uzaklıktadır. Çevresine

hakim bir tepe üzerinde yer almaktadır. Yöre halkı tarafından Hasan Seydi Kalesi olarak

isimlendirilen tepenin doğusunda tarım arazisi kuzey ve batı yönlerde ise köy yerleşmesi

bulunmaktadır.


ADI KARADAĞ KAYA MEZARLARI

GPS KODU

TESCİL TARİHİ 01.07.2013 GPS KOOR. 37*47’09.31”K-38*15’.97”D


37


ORİJİNAL KUL. KAYA MEZARLARI TÜRÜ ARKEOLOJİK DERECE

ADRES İNDERE (ZEY) KÖYÜ , KARADAĞ MEVKİ - MERKEZ / ADIYAMAN

GPS KOOR VE KODU:

ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Merkeze bağlı İndere ( Zey ) Köyü sınırları içende olmakla birlikte İl merkez

yerleşiminin kuzeyinde Karadağ diye bilinen tepe üzerinde yer almaktadır. Anakaya oyularak

yapılmış bir mezar ön odası dörtgen biçiminde yüksektir. Bunun hemen yakınında yapımı

tamamlanmamış bir mezar olup bu mezarın ön odası da dörtgen biçiminde ve yüksektir.


ADI PALANLI MAĞARASI GPS KODU

TESCİL TARİHİ 01.06.1990 GPS KOOR. *3749.513,N,03818.214,E


38

YAPIM TARİHİ PALEOLİTİK DÖNEM ADA NO PARSEL

ORİJİNAL KUL. MAĞARA TÜRÜ ARKEOLOJİK DERECE

ADRES PALANLI KÖYÜ MERKEZ /ADIYAMAN

ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Merkez Palanlı Köyü sınırları içinde olup Adıyaman - Çelikhan karayolunun 10.

Km’sinde yolun sol tarafında yer almaktadır. Yol güzergahı üzerinde bulunan Perre Antik

Kentine 3 km uzaklıktadır. Palanlı mağarası insanların henüz avcılık ve toplayıcılık yaparak

yaşamını sürdürdüğü dönem olan Paleolitik dönem (MÖ. 40.000) insanları tarafından

kullanılmıştır. Mağara duvarları üzerinde kazıma tekniği ile yapılmış dağ keçisi figürleri

insanlık tarihinin günümüze ulaşmış az sayıdaki somut örneklerinden biridir. Bu nedenle

mağaranın iki girişine de demir korkuluk yapılarak koruma sağlanmıştır.


39

ADI MALPINAR KAYA YAZITI GPS KODU



YAPIM TARİHİ GEÇ HİTİT ( KUMMUH ) ADA NO PARSEL

ORİJİNAL KUL. YAZIT TÜRÜ ARKEOLOJİK DERECE

ADRES DURAK KÖYÜ MALPINAR MEZRASI MERKEZ / ADIYAMAN

ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Merkez Durak Köyü Malpınar Mezrasında Göksu Çayı kıyısında bulunmaktadır.

Yazıt hiyeroglif kitabe olup Geç Hitit Dönemine aittir. 182 x 85 cm ebatlarında olan yazıt

doğal kaya üzerine kazınarak yazılmıştır. Yazıt altı satırdan oluşmaktadır. Yazıtın sağında

ayakta durur biçimde uzun giysili bir figür ter almaktadır.


40

ADI BURÇ ANITSAL YAPI GPS KODU -




ORİJİNAL KUL. ASKERİ YAPI TÜRÜ ARKEOLOJİK DERECE

ADRES BURÇ KÖYÜ MERKEZ /ADIYAMAN

ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Merkez Burç Köyü içindedir. 12 x 12 m. ebatlarında olan yapı kare planlı olup

düzgün kesme taştan inşa edilmiştir. Doğu - Batı yönünde bir koridor ve üç odası

bulunmaktadır. Odalar dikdörtgen planlı olup doğu odada bir sarnıç bulunmaktadır. Roma

Dönemine ait olduğu düşünülen yapı askeri kontrol merkezi olarak kullanılmıştır.

41


ADI HAYDARAN KAYA KABARTMASI

GPS KODU GRUP B – 131




ORİJİNAL KUL. KABARTMA TÜRÜ ARKEOLOJİK DERECE

ADRES TAŞGEDİK ( HAYDARAN ) KÖYÜ MERKEZ /ADIYAMAN

ŞİMDİKİ KUL.

42

GENEL TANIM : İlimiz Merkez Haydaran ( Taşgedik ) Köyü sınırları içinde yer almaktadır. Köy

yerleşiminin yaklaşık bir km güneyinde yer alan dağlık bir alan içinde bir kaya üzerinde yer

alır. Kaya kabartması Kommagene Krallığı dönemine ait olup dikdörtgen bir çerçeve içinde

yapılmıştır. Karşılıklı olarak ayakta duran iki figür şeklinde tasvir edilmiştir. Güneş Tanrısı

Helios ve Kommagene kralı Mithridates Kallinikos tokalaşır vaziyettedir.


ADI ADIYAMAN ULU CAMİİ GPS KODU GRUP A – 085



YAPIM TARİHİ 1506 ADA NO PARSEL

ORİJİNAL KUL. CAMİİ TÜRÜ DİNİ DERECE

ADRES ULU CAMİİ MAH. MERKEZ / ADIYAMAN

ŞİMDİKİ KUL.

43

GENEL TANIM : İlimiz Merkez Ulucamii Mahallesinde bulunmaktadır. Alauddevle’nin şah İsmail’le olan

mücadelesinde tamamen yıkılan Camiinin 1506-1515 yılları arasında Dulkadirli beylerinden

Alauddevle Bozkurd’un oğlu Durak bey tarafından yaptırıldığı bilinmektedir.

Kitabelerden cemaatin yardımıyla Hicri 1248 miladi 1832 yılında tamir edildiği bilinmektedir. Yine

başka bir kitabede Hicri 1277 miladi 1860 yılında Hacı Molla adlı birisinin önderliğinde hayırseverler

tarafından onarıldığı görülmektedir. Hicri 1308 miladi 1890 yılında deprem sonucu yıkılması ile

birlikte ahali tarafından yeni bir mimari anlayışla yeniden yapılmıştır. Minarenin kolağası Mustafa ağa

son cemaat yerinin ise Hacı Mustafa Ağa tarafından yaptırıldığı bilinmektedir.

Camii 19.yüzyıl batılılaşma üslubuna uygun özellikler taşımakla birlikte plan şeması bakımından

klasik Osmanlı mimarisinin bir devamı niteliğindedir. Merkezi planlı ana mekan beş gözlü cemaat yeri

ve minareden oluşmaktadır. Bir merkezi kubbe, dört yönden dışa kırma çatı ile örtülü beşik tonozlarla

desteklenmiş ve ayrıca dört köşede de küçük kubbelere yer verilmiştir. Dış mimaride en dikkat çekici

kısım cephelerin üst kısmındaki çatı kornişinin dışa yansıyış biçimidir. İç mekanda uygulanan merkezi

plan şemasının sonucu olarak orta kubbeyi dört yönden destekleyen ve klasik örneklerdeki yarım

kubbelerin yerini tutan tonozlar, dışarıya Grek tapınaklarında görülen üçgen alınlıklar biçiminde,

kırma çatılı birer korniş şeklinde aksettirilmiştir. Klasik Osmanlı camilerindeki merkezi kubbenin

hâkimiyeti burada yer alan üçgen alınlıklar nedeniyle kaybolmuştur. Ceviz ağacından olan kapıları

Hicri 1318 miladi 1900 yılında bahaytarzade Mustafa bin Ömer tarafından yaptırılmıştır. Mihrap

kesme taştan yapılmış olup üzerinde yazıt ve geometrik bezeme vardır. Orjinal yapıdan günümüze

ulaşan tek mimari eleman olan minare kare kaideli, silindirik gövdeli ve tek şerefelidir.


ADI ESKİSARAY CAMİİ GPS KODU





ADRES ESKİSARAY MAH. MERKEZ /ADIYAMAN

YAPILAN RESTORASYONLAR

44

ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM :

İlimiz merkez Eskisaray mahallesinde bulunan Eski Saray Camii Hicri 1148’de İbrahim

Bey tarafından yaptırılmıştır. Mevcut yapıda sadece doğu cephenin bir kısmı ile güney cephe

ilk yapıya ait olup diğer bölümler yapılan onarımlarla değiştirilmiştir. Orijinal camiden kalan

mihrap oldukça gösterişli olup mukarnaslarla sonlanmaktadır. Cami birçok defa onarım

görmüştür. Son onarımda camii kuzeye doğru genişletilmiştir.

Fotoğraflar: Ali ÖZER

ADI ÇARŞI CAMİİ GPS KODU





ADRES ESKİSARAY MAH. MERKEZ/ADIYAMAN


45

ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM :

İimiz Merkezinde bulunan oturakçı pazarı içinde yer almaktadır. Hacı Abdulgani

tarafından 1557 yılında yaptırılmış olup 1640 yılında ise hacı Mehmet b.Seyfeddin Rızaullah

tarafından onarılmıştır. Eskiden düz ahşap örtülü iken, mevcut yapı dört payenin taşıdığı

ahşap merkezi kubbe ile onun etrafında düz ahşap tavanla kapatılmış durumdadır. Dikdörtgen

planlı caminin payandalarla desteklenen duvarları kesme taştan yapılmıştır.


46

ADI YENİPINAR CAMİİ GPS KODU





ADRES YENİPINAR MAH. MERKEZ /ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM :

İlimiz Merkez Yenipınar mahallesinde bulunmaktadır. 1720 tarihinde yaptırılmıştır.

1890 yılındaki depremde bir kısmı yıkılmış olan minare 1899 yılında tamir edilmiştir. 1986

yılında ise cami tamamen yıkılarak yeniden yapılmıştır. Mevcut haliyle dört ayağa oturan

merkezi bir kubbe ve 11 adet küçük kubbeyle örtülü plana sahiptir. Minaresi caminin

kuzeybatı köşesindedir.

47


ADI KAB CAMİİ GPS KODU

TESCİL TARİHİ 26.12.1991 GPS KOOR. 37*45’34.79”K-38*16’44.81D




ADRES KAB CAMİİ MAH./MERKEZ /ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

48

GENEL TANIM :

İlimiz Merkez Kab Camii Mahallesindedir. Hicri 1182 miladi 1768 yılında Hoca Ali tarafından

yaptırılan camiinin giriş kapısı üzerindeki kitabeden Hicri 1342 miladi 1923 yılında Hacı Mehmet Ali

tarafından yenilendiği anlaşılmaktadır.2008 yılında Vakıflar tarafından restore edilen caminin yanında

bir de yazlık camii bulunmaktadır. Camii düzgün kesme taştan yapılmış olup bölgedeki tek örnek

olarak üzeri bağdadi sıvalı ahşap bir kubbe ile örtülüdür. Kuzey kısımda ise iki mihrabiyeli ve üzeri

düz ahşap tavanlı son cemaat yeri bulunmaktadır. Kıble duvarında bulunan mihrap mukarnas kavsaralı

ve kesme taştan yapılmıştır. Caminin minberi ceviz ağacından yapılmıştır. Kuzeybatı kısmında

bağımsız olarak yer alan minare kare kaideli, silindirik gövdeli ve tek şerefelidir.


ADI İNDERE CAMİİ GPS KODU





ADRES İNDERE (ZEY ) KÖYÜ MERKEZ /ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

49

GENEL TANIM :

İlimiz Merkeze bağlı İndere ( Zey ) Köyünde bulunmaktadır. Şeyh Abdurrahman Erzincani

adına yaptırılan camii düzgün kesme taş malzemeden yapılmıştır. Bu camide en ilginç olan

Caminin Güney cephesinin altında bir su kaynağı bulunmasıdır. Burada büyük kemerli bir

dehlizle suyun kaynağına kadar ulaşılmaktadır. Suyun iki kenarında sekiler mevcut olup yaz

günleri halk burada oturarak serinlemektedir. Yatay dikdörtgen şekilli caminin iç mekanında

dört tanesi serbest, iki tanesi duvara bitişik, silindir şekilli altışar sütunun taşıdığı beşer sivri

kemerli iki dizi ile üç paralel nefli bir düzenleme oluşturulmuştur. Eskiden düz toprak damla

örtülü olan camii, günümüzde dıştan kiremitli meyilli çatı, içten düz ahşap tavanla

kapatılmıştır. Caminin minaresi yapıdan yaklaşık 7 metre uzaklıkta avlunun kuzeybatı

köşesinde yer almaktadır. Minare silindirik gövdeli olup tek şerefelidir. Minare 1948 yılında

ilave edilmiş ve ayrıca camii tamir görmüştür.


ADI ST.PAUL ( MOR PETRUS MOR PAULUS ) KİLİSESİ

GPS KODU GRUP A - 089



YAPIM TARİHİ MS 4.YY ADA NO PARSEL

ORİJİNAL KUL. KİLİSE TÜRÜ DİNİ DERECE

ADRES MARA MAHALLESİ MERKEZ /ADIYAMAN


50

ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM :

İlimiz Merkez Mara Mahallesindedir. 4 veya 5. yüzyılda yapıldığı tahmin edilen kilise giriş

kapısı üzerindeki ve içeride bulunan Süryanice kitabelere göre 1888 ve 1905 yıllarında

onarım görmüştür. Doğu-batı yönünde uzanan kilise üç neflibazilikal plana sahiptir. Apsis

içerisinde bulunan ahşap sunak 1890 yılında Urfalı Süryani ustalar tarafından yapılmış ve

yakın zamanda onarım görmüştür. Batıda yer alan narteksin üst katı içeriye açılmaktadır.

Yakın dönemde kilise restorasyon görmüş ve müştemilat kısmı da yenilmiştir. Kilise bugün

Süryani cemaati tarafından kullanılmaktadır.


ADI ABUZER GAFFARİ TÜRBESİ

GPS KODU




ORİJİNAL KUL. TÜRBE TÜRÜ DİNİ DERECE

ADRES İPEKLİ ( ELİFİ ) KÖYÜ - MERKEZ / ADIYAMAN


51

ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : Türbe Adıyaman - Kahta yolu üzerinde İl merkezine yaklaşık 5 km mesafede yer

almaktadır.Türbenin IV. Murat'ın Bağdat seferi dönüşünde yaptırdığı

bilinmektedir.Günümüzde düzgün kesme taş malzemeden yapılmış olan türbe, 2013 yılı

itibariyle onarım görmektedir.Türbe, Mahmut El Ensari Türbesi ile karşı karşıya bulunan bir

tepe üzerinde yer almaktadır.


ADI MAHMUT EL ENSARİ TÜRBESİ

GPS KODU





ADRES İPEKLİ (ELİFİ ) KÖYÜ - MERKEZ /ADIYAMAN

52


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : Mahmut El Ensari Türbesi Adıyaman-Kahta yolu üzerindeki Ali Dağı denen dağ üzerinde

bulunmaktadır.Adıyaman il merkezine yaklaşık 6-7 km2 mesafede yer alan türbenin Abuzer

Gaffari türbesi gibi IV. Murat'ın Bağdat seferi dönüşünde yaptırdığı bilinmektedir.Çevre

düzenlemesi yapılan türbe,aynı zamanda mesire alanı olarak da kullanılmaktadır.Adıyaman

ilinin doğusunda bulunan türbenin üzerinde yer aldığı dağ Adıyaman ilini tam anlamıyla

tepeden görmektedir. Günümüzde düzgün kesme taş malzemeden yapılmıştır.

FOTOĞRAF: ALİ ÖZER

53

ADI ABDURRAHMAN ERZİNCAN - İ TÜRBESİ

GPS KODU





ADRES İNDERE ( ZEY ) KÖYÜ - MERKEZ / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz merkeze bağlı İndere ( Zey ) köyünde bir tepe üzerinde yer almaktadır. IV. Murat'ın

emriyle Bağdat seferi dönüşünde 1639 – 1649 tarihinde yaptırıldığı bilinmektedir. Burada

meftun olan Şeyh Abdurrahman Erzincani kaynakların rivayetine göre Safiyüddin Erdebili

‘nin müridi ve halifesidir. Türbe 6 x 6 m ölçülerinde kare planlı, pandandiflerle geçilen bir

kubbe ile örtülüdür.İçeride dört adet sanduka vardır. Bunlardan sağda büyük olan Şeyh

Abdurrahman Erzincani’ye diğerleri hanımı ve kızlarına aittir. Türbenin yanlarına sonraki

tarihlerde eklemeler yapılmıştır.

54


ADI ZEYNEL ABİDİN TÜRBESİ GPS KODU





ADRES ULUDAMKÖYÜ ( AKYURT MEZRASI)MERKEZ / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Merkez Uludam Köyü Akyurt mezrasındadır. Adıyaman - Kahta karayoluna 8. km

mesafededir. IV. Murat'ın emriyle Bağdat seferi dönüşünde 1639 - 1649 tarihinde yaptırıldığı

bilinmektedir. Mevcut yapı betonarme bir yapıdır.

55


ADI BEŞİROĞLU İBAT TÜRBESİ GPS KODU

TESCİL TARİHİ 24.09.1991 GPS KOOR. 37*45’41.21”K-38*16’58”D




ADRES HOCAÖMER MAH. - MERKEZ / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

56

GENEL TANIM : İlimiz Merkez Hoca Ömer mahallesi Celepçi Çıkmazında yer almaktadır. Beşiroğlu

İbat’ın mahalli bir veli olduğu bilinmektedir. Bir ev içinde tek odalı bir türbedir.


ADI KAZGAN ( GAZİHAN )

BABA TÜRBESİ GPS KODU





ADRES OVA KUYUCAK KÖYÜ GAZİHAN MEZRASI - MERKEZ / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

57

GENEL TANIM : İlimiz Merkez Ova Kuyucak Köyü Gazihan mezrasındadır. Mesire yeri olarak kullanılan

Gazihan mesire yerindedir. Kazgan ( Gazihan ) Baba’nın ermiş bir yönetici veya kadı olduğu

bilinmektedir.


ADI GÖKSU KÖPRÜSÜ GPS KODU

TESCİL TARİHİ 06.03.1986 GPS KOOR. 37*26'46.28"K-38*09'47.39"D


YAPIM TARİHİ MS. 2. YY ADA NO PARSEL

ORİJİNAL KUL. KÖPRÜ TÜRÜ SİVİL DERECE

ADRES GÜMÜŞ KAYA KÖYÜ / MERKEZ - KIZILİN KÖYÜ / BESNİ - ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

58

GENEL TANIM : İlimiz Merkez Gümüşkaya ile Besni İlçesi Kızılin Köyleri arasındadır. Düzgün kesme

taştan yapılmış olan köprü bir ana kemer ikisi tahliye kemeri olmak üzere toplam üç

kemerden oluşmaktadır. Antik dönemde Besni ( Ostacuscum ) ile Samsat ( Samosata )

geçişini sağlayan köprüdür. Mimari yapısı Kahtadaki Cendere köprüsüne de benzeyen köprü

Roma döneminde yapılmıştır. Köprüde diğer köprülerde olmayan özellik doksan derecelik

rampalı bir girişe sahip olmasıdır. Orta kemeri savaş döneminde stratejik geçişi engellemek

için yıkıldığı söylenmektedir. Köprünün bir yerinde arapça bir yazı görülmektedir.

FOTOĞRAF: ADIYAMAN MÜZESİ

ADI CUMHURİYET İLKOKULU GPS KODU GRUP A - 091



YAPIM TARİHİ 20. yy ADA NO PARSEL

ORİJİNAL KUL. OKUL TÜRÜ SİVİL DERECE

ADRES SIRATUT MAH. CUMHURİYET CAD. MERKEZ / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

59

GENEL TANIM :

Yapı düzgün kesme taş malzemeden yapılmış olup kuzegüney doğrultuda uzanan

dikdörgen bir plana sahiptir.Günümüzde okul olarak kullanılmaktadır.İki katlı olan yapı her

cephesinde bir çok pencere barındırmaktadır.Üst örtüsü günümüzde kırma çatı olan yapının

ilk katını ikinci kattan ayıran ve boydan boya dolanan bir şerit çevrelemektedir.Bütün

pencereler çerçeve içine alınmıştır ve üst kısımları oval,alt kısımları ise dikdörtgen olacak

şekilde köşeli olarak tasarlanmıştır


ADI ESKİ ASKERLİK ŞUBE BİNASI

GPS KODU



YAPIM TARİHİ 20. YY. ADA NO PARSEL

ORİJİNAL KUL. ASKERLİK ŞUBE BİNASI TÜRÜ SİVİL DERECE

ADRES VARLIK MAH. TEKEL CAD. MERKEZ / ADIYAMAN


60

ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : Yapı düzgün kesme taştan yapılmış olup çatı olan üst örtüsü çökm2üştür; fakat duvarlar

sağlam durumdadır. Giriş kapısı basık kemerlidir. Kapı üzerinde üçgen alınlıklı bir sundurma

bulunmaktadır. Kapının iki yanında kemerli iki küçük dikdörtgen pencere ve dört adet basit

kemerli dikdörtgen pencere olup pencerenin söve pervazlarının üst kısımları üçgen

şeklindedir. Binanın yan cephelerinde sekizer adet basık kemerli dikdörtgen pencere

bulunmaktadır. Arka cephe, ön cephenin simetriği olup üçgen alınlık yoktur.


ADI PAŞA HAMAMI GPS KODU



YAPIM TARİHİ OSMANLI ADA NO PARSEL

ORİJİNAL KUL. HAMAM TÜRÜ SİVİL DERECE

ADRES KAB CAMİİ MAH. MERKEZ /ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

61

GENEL TANIM : İlimiz merkez Kapcamii mahallesinde ve Kapcami bitişiğinde yer almaktadır. Camii ile

birlikte yapıldığı tahmin edilen hamamın yapı olarak daha eski özellikler göstermektedir.

Hamamın soğukluk kısmı tromplara oturan bir kubbe ile örtülüdür. Soğukluğun batısında yer

alan soyunmalık kısmının üzeri çapraz ve beşik tonozla örtülüdür. Buradan sıcaklığa

geçilmektedir. Sıcaklığın orta kısmı kubbeli ve dört eyvanlı olup ayrıca halvet hücreleri yer

almaktadır. Külhan kısmı güneydedir. Düzgün kesme taştan yapılmış kemerli giriş kapısının

iki yanında aslan figürü ve ortada rozetler yer almaktadır.


ADI ÇEVRE KAHVESİ GPS KODU




ORİJİNAL KUL. ÇAY OCAĞI TÜRÜ SİVİL DERECE

ADRES KAB CAMİİ MAH. OTURAKÇI PAZARI MERKEZ /ADIYAMAN

62


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Kab camii mahallesinde yer alan Oturakçı pazarında yer alır. almaktadır.Düzgün

kesme taşla yapılan yapının üst örtüsü yivli tonoz biçimindedir. Duvarda kemerli nişler

bulunmaktadır. Günümüzde de çayevi olarak hizmet vermektedir.


63

ADI TUZHANI GPS KODU




ORİJİNAL KUL. TUZHANI TÜRÜ SİVİL DERECE

ADRES KAB CAMİİ MAH. OTURAKÇILAR PAZARI - MERKEZ /ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM :

İlimiz merkez Kap Camii Mahallesinde ve Oturakçılar pazarı içindedir. Han’ın

19. yüzyılda yapıldığı bilinmektedir. Han ortada büyük bir avlu etrafında dizilmiş

mekanlardan oluşmaktadır. Düzgün kesme taş ve sivri kemerlerden oluşan Revakların

arkasında atların barındığı ahırlar ve misafirlerin konakladığı odalar ve depolar

bulunmaktadır. Bazı kısımlar ise iki kattır. Tuzhanı’na batı yönünde bulunan bir kabaltı’dan

girilmektedir. Tuzhanı etrafında tonozlu dükkanlar bulunmaktadır. Batıda yer alan

dükkanların üzerinde ise Adıyaman’ın en eski oteli bulunmaktadır. Otel iki katlıdır. Kısmen

yıkık olan han’ın restorasyon projeleri hazırlanmıştır.

64


ADI DEĞİRMENLİ EV ( ŞAZİYE KELEŞ EVİ )

GPS KODU




ORİJİNAL KUL. DEĞİRMENLİ EV TÜRÜ SİVİL DERECE

ADRES ULU CAMİİ MAH. - MERKEZ / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

65

GENEL TANIM :

İlimiz Merkezinde bulunan höyüğün ( kale ) güneydoğu cephesinde bulunmaktadır.

Düzgün kesme taştan yapılmış ev iki katlı olarak yapılmış olup alt katta değirmen

bulunmaktadır.Cephe tarafından kapalı cumba şeklinde dışa taşırılmış bölme bulunmaktadır.

Üst katta bir salon ve buna bağlı odalardan oluşmaktadır. Alt kattaki değirmende üst katı

taşıyan geniş ayaklar ve kemerlerden oluşmaktadır. Dış cephelerde kaş kemerli ve dilimli

pencereler dikkat çekmektedir. Döneminde alt kısım değirmen ( dink ), üst kısım ise konak

olarak kullanılmıştır. Yapı günümüzde restorasyon görmüştür.


ADI TUZHANI - TONOZLU DÜKKANLAR

GPS KODU




ORİJİNAL KUL. DÜKKAN TÜRÜ SİVİL DERECE

ADRES KAP CAMİİ MAH. - MERKEZ / ADIYAMAN


66

ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Merkez Kab Camii Mahallesi Oturakçı Pazarında yer almaktadır. Tek katlı olarak

inşa edilmiş yapılardır. Günümüzde halen ticarethane olarak kullanılmaktadır. 18 parseldeki

yapının üst örtüsü sac kaplama ve kırma çatı , diğerleri düz damdır. Yapıların bazı

bölmelerinde betonarme malzeme kullanılmış olup bazı bölümlerinde ise düzgün kesme taş

ve briket malzeme kullanılmıştır. Yapıların bir kısımda üst örtü olarak beton malzeme

kullanılmıştır. Tonozlu dükkanlar olarak geçen yapılar beş ayrı yapıdan oluşmaktadır.


67

ADI TUZHANI ÇEVRESİNDEKİ DÜKKANLAR

GPS KODU




ORİJİNAL KUL. DÜKKAN TÜRÜ SİVİL DERECE

ADRES KAB CAMİİ MAH. - MERKEZ /ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANI

İlimiz Merkez Kab Camii Mahallesi Oturakçı Pazarında yer almaktadır .Yapılar tek katlı

olarak inşaa edilmişlerdir. Günümüzde dükkan olarak hizmet vermektedir


68

ADI GAZHANE ÇEŞMESİ GPS KODU




ORİJİNAL KUL. ÇEŞME TÜRÜ sivil DERECE

ADRES MUSALLA MAH. - MERKEZ /ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM: İlimiz Merkez Musalla Mahallesinde köy garajı içinde bulunmaktadır. Çeşme düzgün

kesme taş malzeme ve moloz taş malzemeden yapılmıştır. Kuzey - güney doğrultuda yapılmış

olan çeşme dikdörtgen plana sahiptir. Çeşmenin girişi doğu yönde olup yuvarlak kemerli iki

eyvan şeklindeki bölümden sağlanmaktadır.Üst örtüsü içten beşik tonoz ve çapraz tonoz

karışımlıdır.Yapı üzerinde iki adet kitabe bulunmaktadır.Kitabelerin birinde Hicri 1168

tarihinde Ahmet Ağa tarafından yapıldığı belirtilmektedir. Çeşmeye, güney yönde yer alan bir

taş merdivenle çıkılmaktadır. Çeşmenin yakın zamanda restore edilmiştir.

FOTOĞRAF: Ali ÖZER

69

ADI PİRİN ( PERRE ) ANTİK ( ROMA ) ÇEŞMESİ

GPS KODU




ORİJİNAL KUL. ÇEŞME TÜRÜ ARKEOLOJİK DERECE

ADRES ÖRENLİ MAH. - MERKEZ / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM:

İlimiz Örenli ( Pirin ) Mahallesinde ( Pirin Ören Yeri - Perre Antik Kenti ) bulunmaktadır.

Düzgün kesme taş malzemeden yapılmış olup kemerli yapıya sahiptir. Antik dönemde Asker,

kervan ve yolcuların geçiş güzergahında yer alan çeşmenin suyunun lezzeti antik kaynaklarda

bahsetmektedir. İç kısımda geniş bir su deposu bulunmaktadır. Çeşme günümüzde hala

kullanılmaktadır.


70

ADI HACIHALİL ÇEŞMESİ GPS KODU




ORİJİNAL KUL. ÇEŞME TÜRÜ SİVİL DERECE

ADRES HACIHALİL KÖYÜ - MERKEZ / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Merkez Hacihalil Köyünde bulunmaktadır. Düzgün kesme taştan yapılmıştır. Orta

kısım tonozlu eyvan biçimindedir. Duvarda dörtgen bir niş bulunmaktadır.

71

FOTOĞRAF: ODTÜ -KOMMAGENE NEMRUT KORUMA VE GELİŞTİRME PROG.

ADI RIZVAN BEY (MERYEM ANA ) ÇEŞMESİ

GPS KODU GRUP A - 093



YAPIM TARİHİ 18.YY ADA NO PARSEL


ADRES MARA MAH. MERKEZ /ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

72

GENEL TANIM : İlimiz Merkez Mara Mahallesinde Çimen Yolu üzerinde bulunmaktadır. Kitabesine

göreHacı Hasan tarafından yaptırılan çeşme 1830 yılında torunu Mahmut tarafından

onarılmıştı.Düzgün kesme taş malzemeden yapılmıştır. Orta kısım tonozlu eyvan

biçimindedir. Duvarda dörtgen bir niş ve üzerinde iki tane Arapça bir kitabesi bulunmaktadır.

Çeşme tek kemerli ve bu kemerin her iki tarafında dışa doğru hafif çıkıntılar dikdörtgen

kolonlar şeklinde yukarı doğru uzanmaktadır.


ADI BAĞPINAR ÇEŞMESİ GPS KODU





ADRES BAĞPINAR KÖYÜ - MERKEZ / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

73

GENEL TANIM İlimiz Merkez Bağpınar Köyü içerisinde bulunmaktadır. Çeşme kare planlı ve tek

eyvanlıdır. İçerden ahşap tavanlı olan yapı, dıştan düz damlı ve betonarme bir örtüye sahiptir.

Güney ve batı cepheler düzgün kesme taş malzemeyle yapılmıştır. Doğu ve batı cepheler ise

moloz taş malzemeyle yapılmıştır. Çeşme tek kemerli olup derin bir eyvanı bulunmaktadır.

Eyvanın üst kısmında iki tarafta kabartma yıldız motifi yer alıyor.

ADI İNDERE ( ZEY )KÖPRÜSÜ GPS KODU

TESCİL TARİHİ 21.12.2010 GPS KOOR. 37*48'27.74"K-38*14'82"D


YAPIM TARİHİ 17. YY ADA NO PARSEL


ADRES ZEY (İNDERE) KÖYÜ MERKEZ / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

74

GENEL TANIM : Merkeze bağlı İndere ( Zey ) Köyünde bulunmaktadır. Kemer ve çevresi düzgün kesme

taştan, diğer kısımlar moloz taştan yapılmıştır. Köprü yuvarlak kemerli, küçük ve tek

gözlüdür. Kuzey - güney yönünde yapılan köprünün ayakları iki taraftan da büyük oranda

toprak altında kalmıştır.


75

ADIYAMAN

BESNİ İLÇESİ

ADI SOFRAZ BÜYÜK TÜMÜLÜS






ADRES ÜÇGÖZ ( SOFRAZ ) BELDESİ - BESNİ / ADIYAMAN


76

ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Besni İlçesi Üçgöz ( Sofraz ) Beldesinin 2 km doğusunda bulunmaktadır. Tümülüse

güney kısımdan açılan bir girişle girilmektedir. Oldukça düzgün yapılmış kesme taş uzun bir

dromostan sonra dörtgen ve üzeri tonoz örtülü mezar odasına varılır. Mezar odasında iki adet

kapaklı lahit bulunmaktadır. 1992 yılında Adıyaman Müzesi tarafından kurtarma kazısı

yapılmıştır.

FOTOĞRAF: Ali ÖZER - Yasin YÜCEKAYA

ADI SOFRAZ KÜÇÜK TÜMÜLÜS






ADRES ÜÇGÖZ ( S OFRAZ ) BELDESİ - BESNİ /ADIYAMAN


77

ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Besni İlçesi Üçgöz ( Sofraz ) Beldesinin 2 Km doğusunda bulunmaktadır. Sofraz

Büyük Tümülüsün güneyindedir. Uzun rampalı bir girişten sonra mezara girilir. Merdivenin

her iki tarafında da yine anakayaya oyulmuş üçer mezar bulunuyor. Ana kaya oyularak

yapılmış alçak tonozlu mezar ön odasının sağında ve solunda birer mezar odası ve içinde

lahitler bulunmaktadır.Ön odanın devamında ise düzgün kesme taştan yapımlı tonozlu bir oda

ve içinde bir lahit bulunmaktadır. 2001 yılında Adıyaman Müzesi tarafından kurtarma kazısı

yapılmıştır.

FOTOĞRAF: Yasin YÜCEKAYA

ADI ATMALI KAYA MEZARLARI GPS KODU





ADRES ATMALI KÖYÜ - BESNİ / ADIYAMAN


78

ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Besni ilçesi Atmalı ( Özbağlar ) Köyünde içindedir. Besni - Şambayat Karayolu

üzerinde ve yolun hemen yanında yer alır. Anakaya oyularak yapılmış hipoje biçiminde

mezarlardır. Mezarlar geniş alana yayılmış biçimdedir.


ADI DİKİLİTAŞ ( SESÖNK ) TÜMÜLÜSÜ

GPS KODU





ADRES YENİKÖY KÖYÜ - BESNİ / ADIYAMAN

79


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM :

İlimiz Besni ilçesi Zormağara ve Hozgişin köyleri arasında kayalık alanda ve yüksek bir

tepe üzerinde yer alır. Tümülüsün üzeri şekilsiz ve irili ufaklı kayaçla örtülmüştür. Mezar

girişi basit rampa şeklinde ve basamaklıdır. Dromos denilen mezar girişi ve kareye yakın

dörtgen planlı bir mezar odası planına sahiptir. Tümülüsün güney, kuzeybatı ve

güneydoğusunda tamburlardan oluşan ikili sütunlar bulunmaktadır. Buradaki bazı

buluntulardan sütunlar üzerinde kartal, kral ve kraliçeye ait heykeller olduğu anlaşılmaktadır.

Buradaki kalıntılar Tümülüsün Kommagene Kralı II. Mithridates’e ait olduğunu

göstermektedir.


ADI ÇAKIRHÖYÜK HÖYÜĞÜ GPS KODU


80




ADRES ÇAKIRHÜYÜK BELDESİ - BESNİ / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : ilimiz Besni İlçesi Çakırhüyük Beldesi içinde bulunmaktadır. Höyük 10 m. kadar

yüksekliğe sahiptir. Bugünkü belde yerleşiminin bir kısmı höyük üzerine yerleşmiş

biçimdedir.


ADI YUKARI SÖĞÜTLÜ HÖYÜK GPS KODU




81


ADRES YUKARI SÖĞÜTLÜ KÖYÜ - BESNİ / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Besni İlçesi Yukarı Söğütlü köyünde bulunmaktadır. Köy yerleşiminin 5 km

kuzeydoğusunda yer almaktadır. Yaklaşık 150 m. uzunluğa, 200 m genişliğe sahip höyük düz

ve geniş bir arazi üzerinde yaklaşık 15 m. yükselmektir.


ADI TAŞLIYAZI HÖYÜK GPS KODU GRUP B - 029

TESCİL TARİHİ 11.06.1983 GPS KOOR. 3742.305,N,03757.510E




ADRES TAŞLIYAZI ( TELBİZEK ) KÖYÜ - BESNİ / ADIYAMAN

82


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Besni Taşlıyazı ( Telbizek ) Köyü sınırları içindedir. Köy yerleşiminin

güneydoğusunda ve bulunan Aksu çayı yakınında yer alan höyüğün kuzey yönü yüksekliği

yaklaşık 15 m. güney yönü yüksekliği ise dere yatağına teraslanarak indirildiği için yaklaşık

25 m. yüksekliğe sahiptir.

FOTOĞRAF: ODTÜ - KOMMAGENE NEMRUT KORUMA VE GELİŞTİRME PROG.

ADI HOZGİŞ HÖYÜK GPS KODU GRUP B - 053




83


ADRES HOZGİŞ MEZRASI - BESNİ / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM :

İlimiz Besni ilçesi Yeniköy Köyü Hozgiş mezrasında yer almaktadır. Höyük 5 m kadar

yüksekliğe sahiptir.


ADI İNLİCE HÖYÜK GPS KODU





ADRES İNLİCE KÖYÜ - BESNİ / ADIYAMAN

84


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Besni ilçesi İnlice Köyünde yer almaktadır. Aşağısöğütlü - Çakırhöyük yolunun

solunda yer alır. 3 m. kadar yüksekliğe sahip yayvan bir höyüktür.


ADI ZİRCE HÖYÜK GPS KODU GRUP A - 048

TESCİL TARİHİ 01.06.1990 GPS KOOR. *3734.747,N,03743.257,E+




ADRES YAYIKLI KÖYÜ - BESNİ / ADIYAMAN

85


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Besni ilçesi Yayıklı ( Zirce ) Köyünde yer almaktadır. Höyük 150 m. Uzunluğunda

125 m. Genişlikte olup 10 m. yakın bir yüksekliğe sahiptir.

FOTOĞRAF: ODTÜ-KOMMAGENE NEMRUT KORUMA VE GELİŞTİRME PROG.

86

ADI İZNİK HÖYÜK MÜLKİYETİ





ADRES KONUKLU KÖYÜ İZNİK MEZRASI - BESNİ / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Besni İlçesi Konuklu Köyüne bağlı İznik mezrasında yer almaktadır. Höyüğün

uzunluğu 250 m. Genişiliği ise 200 m dir. Höyük bir ovada yer almakta olup yüksekliği

yaklaşık 8 m. Adıyaman Müzesi tarafından bu höyükte 1992 yılında bir arkeolojik kazı

yapılmış kazıda çıkan buluntular Adıyaman Müzesinde sergilenmektedir.

87

ADI BEŞYOL HÖYÜK MÜLKİYETİ





ADRES BEŞYOL KÖYÜ - BESNİ / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Besni ilçesi Beşyol Köyünde yer almaktadır. Höyük sağlık ocağı ve ilköğretim

Okulunun kuzeyinde yer almaktadır. Höyük yaklaşık 25 m. yüksekliğe sahiptir.

88


ADI TEKAĞAÇ HÖYÜK MÜLKİYETİ GRUP B - 063





ADRES TEKAĞAÇ KÖYÜ - BESNİ / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM :

İlimiz Besni İlçesi Tekağaç köyünde yer almaktadır. Köy yerleşiminin güneyinde yer alan

höyük yaklaşık 7 m. yüksekliğe sahiptir. Yaklaşık 150 m. uzunluğa, 200 m genişliğe sahip

höyük düz ve geniş bir arazi üzerinde yer almaktadır.

89


ADI FAL HÖYÜK MÜLKİYETİ GRUP B – 046

TESCİL TARİHİ 01.06.1990 GPS KOOR. 3735.587,N,03758.691,




ADRES KUTLUCA ( FAL ) KÖYÜ - BESNİ / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

90

GENEL TANIM : İlimiz Besni ilçesi Kutluca ( Fal ) Köyünde yer almaktadır. Köy yerleşimi merkezinde

bulunan höyük yaklaşık 15 m. yüksekliğe sahiptir. Höyük üzerinde yerleşimmevcuttur.


ADI KARGALI HÖYÜK MÜLKİYETİ





ADRES KARGALI KÖYÜ - BESNİ / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

91

GENEL TANIM : İlimiz Besni ilçesi Kargalı köyünde yer almaktadır. Köy yerleşiminin güneydoğu kısmında

ve Çakırhüyük ovasında üzerinde yer almaktadır. Yaklaşık yüksekliği 15 m. olan höyüğün

güney eteği geniş bir yapıya sahiptir.

ADI ŞAMBAYAT HÖYÜK MÜLKİYETİ





ADRES ŞAMBAYAT BELDES İ- BESNİ /ADIYAMAN


92

ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Besni ilçesi Şambayat Beldesinde yer almaktadır. Belde yerleşiminin güneyinde

bir dere içerisinde yer almaktadır. Höyüğün uzunluğu 75 m . genişliği ise 50 metredir.

Yaklaşık yüksekliği 15 m. olan höyüğün çevresi ağaçlıktır ve iyi korunmuş durumdadır.


ADI TAVAŞ HÖYÜK MÜLKİYETİ GRUP A - 51 - 52

TESCİL TARİHİ 01.06.1990 GPS KOOR. *3733.334,N,03748.572,E,373




ADRES AŞAĞI SÖĞÜTLÜ KÖYÜ - BESNİ / ADIYAMAN


93

ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Besni ilçesi Aşağı Söğütlü Köyü sınırları içerisindedir. Aşağı Söğütlü Köyü ile

Çakır Höyük karayolunun yanında yer alan höyük yaklaşık 10 m. yüksekliğe sahiptir.

Höyüğün altından bir su kaynağı çıkmaktadır.


ADI MIRIKTIL HÖYÜK MÜLKİYETİ





ADRES YOLDÜZÜ (MIRIKTIL ) KÖYÜ - BESNİ / ADIYAMAN

94


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Besni ilçesi Yoldüzü ( Mırıktıl ) Köyünde yer almaktadır. Köy yerleşimini

güneybatında geniş bir ova üzerinde yer almaktadır. Höyük yaklaşık 25 m. yüksekliğe

sahiptir. Höyük yaklaşık 150 m. uzunluğa, 200 m genişliğe sahiptir.


ADI HEMENTİL HÖYÜK MÜLKİYETİ GRUP B - 080


95




ADRES SARIKAYA KÖYÜ - BESNİ / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Besni ilçesi Sarıkaya Köyünde bulunmaktadır. Köy yerleşiminin merkezinde

bulunan ve yaklaşık 15 m. yükseklikte olan bir höyüktür.Höyüğün güneyine doğru yerleşmiş

mevcuttur.

ADI HÜRÜK HÖYÜK MÜLKİYETİ





96

ADRES BEŞYOL KÖYÜ HÜRÜK MEZRASI - BESNİ / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Besni ilçesi Beşyol Köyüne bağlı Hürük Mezrasında yer almakatadır. Höyük

yaklaşık 15 m. yüksekliğe sahiptir.


ADI HÜYÜK HÖYÜĞÜ MÜLKİYETİ GRUP B - 047





97

ADRES ÇOMAK KÖYÜ HÜYÜK MEZRASI - BESNİ / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM :

İlimiz Besni ilçesi Çomak Köyü Höyük Mezrasında yer almaktadır.Höyük yaklaşık

15 m. yüksekliğe sahiptir. Höyük etrafında yerleşmeler görülmektedir.


98

ADI KÖSECELİ HÖYÜK MÜLKİYETİ GRUP A - 048





ADRES KÖSECELİ KÖYÜ - BESNİ / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Besni ilçesi Köseceli Köyü sınırları içinde yer almaktadır. Köy yerleşiminin

batısında yer almakta olup höyük üzerinde mezarlık bulunmaktadır. Höyüğün yüksekliği

yaklaşık 10 metredir. Höyük yaklaşık 150 metre uzunluğa, 200 metre genişliğe sahiptir.

99


100

ADI OYALI MOZAİKLİ YAPI MÜLKİYETİ GRUP B - 118




ORİJİNAL KUL. KONUT TÜRÜ ARKEOLOJİK DERECE

ADRES OYALI KÖYÜ - BESNİ / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Besni İlçesi Oyalı Köyü sınırları içende bulunmaktadır. Besni- Gölbaşı yol

güzergahına 1km mesafede yer almaktadır. Yaklaşık 5metre uzunluğunfa 3 metre genişliğinde

bir yapının 70 x100 cm ölçülerin duvarları günümüze kadar kalmıştır. Moloz duvar yerleşim

yerinin zemini mozaikle kaplıdır.


ADI SOFRAZ ( ÜÇGÖZ ) MÜLKİYETİ

101

NEKROPOLÜ




ORİJİNAL KUL. NEKROPOL TÜRÜ ARKEOLOJİK DERECE

ADRES ÜÇGÖZ BELDESİ - BESNİ / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Besni ilçesi Üçgöz ( Sofraz ) Beldesinde yer almaktadır. Belde yerleşiminin doğu

yönünde bulunmaktadır. İnşaat temel kazısı yapılırken ortaya çıkmıştır. Nekropol alanı üç

bölümden oluşmaktadır. Yüksek bir tepe altına kaya zemine oyulmuş şeklindedir. Açığa çıkan

Mezar odasının batı yönünde bir kapısı ön odaya açılmaktadır. Ön odaya bağlı üç adet mezar

odası ve lahitler bulunmaktadır. Mezar odalarının duvarlarında dörtgen biçiminde nişler

bulunmaktadır.


102

ADI SUVARLI KAYA MEZARLARI

MÜLKİYETİ




ORİJİNAL KUL. NEKROPOL TÜRÜ ARKEOLOJİK DERECE

ADRES SUVARLI BELDESİ- BESNİ / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Besni ilçesi Suvarlı Beldesinde yer almaktadır. Köy yerleşiminin doğu yönünde

bulunan kayalık bir alan içinde bulunmaktadır. Anakaya oyularak yapılmıştır. Mezarlara

basamaklı merdivenle inilmektedir. Mezar odası içinde arcosoliumlu lahitler bulunmaktadır.


103

ADI ÜÇGÖZ ( SOFRAZ ) KAYA MEZARLARI

MÜLKİYETİ





ADRES ÜÇGÖZ BELDESİ - BESNİ / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANI

İlimiz Besni ilçesi Üçgöz ( Sofraz ) Beldesinde yer almaktadır. Belde yerleşiminin batı

yönünde bulunmaktadır. Anakayaya oyulmuş hipoje biçiminde mezardır. Eğimli bir arazi

Üzerinde yer alan mezar odası ikisi yan yana olmak üzere dört lahit bulunmaktadır.


104

ADI BEŞİR HÖYÜK MÜLKİYETİ





ADRES TEKAĞAÇKÖYÜ -BEŞİR MEZRASI- BESNİ / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Besni ilçesi Tekağaç Köyü Beşir Mezrasında bulunmaktadır. Köy yerleşiminin

güneyinde yer alan höyük bir tepe üzerinde yer almakta olup güney kısmı yüksektir. Höyük,

dikdörtgen bir alanı kapsar şekildedir. Höyüğün güneyinde Sofraz Çayı geçmektedir.

FOTOĞRAF: ŞANLIURFA KÜLTÜR VARLIKLARINI KORUMA BÖLGE KURULU

105

ADI BEŞİR KAYA MEZARLARI MÜLKİYETİ




ORİJİNAL KUL. KAYA MEZARLARI TÜRÜ ARKEOLOJİK DERECE

ADRES TEKAĞAÇKÖYÜ BEŞİR MEZRASI - BESNİ / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM :

İlimiz Besni ilçesi Tekağaç Köyü Beşir Mezrasında bulunmaktadır. Köy yerleşiminin 50

metre kadar güneyinde yer alan mezarlar anakayaya oyulmuş hipoje biçiminde mezardır.

FOTOĞRAF: ŞANLIURFA KÜLTÜR VARLIKLARINI KORUMA BÖLGE KURULU

106

ADI KARGALI DOLMEN MEZARLARI

MÜLKİYETİ



YAPIM TARİHİ BRONZ ÇAĞI ADA NO PARSEL

ORİJİNAL KUL. MEZAR TÜRÜ ARKEOLOJİK DERECE



ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Besni ilçesi Kargalı Köyü sınırları içinde bulunmaktadır. Köy yerleşiminin kuzey

batı tarafında geniş bir alanda dağınık biçimde yer alır. Dolmen mezarlar büyük doğal blok

taşların bir birine çatılmasıyla oluşturulmuştur. En üst kısım bir blok taş ile kapatılmaktadır.

Anadoluda tarih öncesi ölü gömme geleneğini göstermesi açısında önemlidir.

FOTOĞRAF:ADIYAMAN MÜZESİ

107

ADI OYRATLI DOLMEN MEZARLARI

MÜLKİYETİ



YAPIM TARİHİ BRONZ ÇAĞI ADA NO PARSEL

ORİJİNAL KUL. MEZAR TÜRÜ ARKEOLOJİK DERECE

ADRES OYRATLI KÖYÜ - SATIUŞAĞIMEZRASI - BESNİ / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Besni ilçesi Oyratlı Köyü - Satıuşağı mezrası sınırları içinde bulunmaktadır.

Dolmen mezarlar büyük doğal blok taşların bir birine çatılmasıyla oluşturulmuştur. En üst

kısım bir blok taş ile kapatılmaktadır. En üst kısım bir blok taş ile kapatılmaktadır. Anadoluda

tarih öncesi ölü gömme geleneğini göstermesi açısında önemlidir.


108

ADI BURÇ KAYA YERLEŞİMİ MÜLKİYETİ



YAPIM TARİHİ MS 3.yy ADA NO PARSEL

ORİJİNAL KUL. KAYA YERLEŞİMİ TÜRÜ ARKEOLOJİK DERECE

ADRES GÜMÜŞKAYA KÖYÜ AĞCİN MEZRASI - ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Merkez Gümüşkaya Köyüne bağlı Ağcin mezrasında Göksu Irmağı üzerinde

bulunan Burç HES bendi yakınındadır. Anakaya oyularak yapılmış odalardan oluşmaktadır.

Bazı yerlerde odalar üst üste yapılmış olup merdiven mevcuttur. Vadi yanında yüksek kayalık

alan oyularak odalar yapılmıştır. Erken Hıristiyanlık döneminde yapıldıkları ve kullanıldıkları

bilinmektedir.


109

ADI HACIHALİL NEKROPOLÜ MÜLKİYETİ GRUP B - 040




ORİJİNAL KUL. ROMA TÜRÜ ARKEOLOJİK DERECE

ADRES HACIHALİL KÖYÜ - BESNİ / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Merkez Hacıhalil Köyü içerisinde bulunmaktadır. Düz bir alanda dağınık olarak

yayılmıştır. Anakaya oyularak hipoje tipi mezarlar yapılmıştır.

FOTOĞRAF: ODTÜ - KOMMAGENE NEMRUT KORUMA VE GELİŞTİRME PROG

110

ADI DİKİLİTAŞ NEKROPOLÜ MÜLKİYETİ GRUP B - 069





ADRES DİKİLİTAŞ KÖYÜ - BESNİ / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM :

İlimiz Besni ilçesi Dikilitaş Köyünde bulunmaktadır. Mezarlar Anakayaya oyulmuş hipoje

biçiminde mezardır. Mezarlar kayalık bir tepe üzerinde düz bir alana yayılmış mezarlardan

oluşmaktadır. Geniş bir alana yayılmış olan kaya mezarları Anakaya oyularak yapılmıştır.

Tonozlu ve merdivenli girişlere sahip mezarların yanında dolmen mezar denilen blok taşların

çatılmasıyla oluşan megalitik tarz mezarlar da vardır.


111

ADI ÖREN NEKROPOL VE ANTİK TAŞ OCAĞI

MÜLKİYETİ GRUP B - 069





ADRES ÖREN KÖYÜ - BESNİ / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM :

İlimiz Besni ilçesi Ören Köyü sınırları içinde köyün hemen kuzey tarafında yer

almaktadır. Hipoje tarzında yapılmış Roma dönemine ait mezarlardır. Ayrıca Antik dönemde

kullanılan taş ocağı bulunmaktadır. Kaya mezarlarının yanında sarnıçlar bulunmaktadır.


112

ADI KARAAĞAÇ NEKROPOLÜ MÜLKİYETİ GRUP B - 026





ADRES KARAAĞAÇ KÖYÜ- BESNİ / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Besni ilçesi Karaağaç Köyü sınırları dahilinde yer almaktadır. Düz bir alanda dağınık

olarak yayılmıştır. Anakaya oyularak hipoje tipi mezarlar yapılmıştır.

FOTOĞRAF: ODTÜ-KOMMAGENE NEMRUT KORUMA VE GELİŞTİRME PROG

113

ADI YAZIKARAKUYU NEKROPOLÜ






ADRES YAZIKARAKUYU KÖYÜ - BESNİ / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

114

GENEL TANIM : İlimiz Besni ilçesi Yazıkarakuyu Köyü sınırlarında yer alan kaya mezarları tepelik bir

alan üzerinde yer almaktadır. Geniş bir alana dağınık olarak yayılmıştır. Bazı mezar yapıları

yüksek kayalık alana oyularak oluşturulmuştur.


ADI TATARİN NEKROPOLÜ MÜLKİYETİ GRUP A - 049





ADRES YAYLACIK -Y.SÖĞÜTLÜ KÖYÜ - BESNİ / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

115

GENEL TANIM : İlimiz Besni ilçesi Yukarı Söğütlü ve Yaylacık Köyleri arasında bulunmaktadır. Anakaya

oyularak hipoje tipi mezarlar yapılmıştır. Bazı mezarlarda kabartma figürleri görülmektedir.


ADI ÇÖVENEK SUGÖZÜ MAĞARASI

MÜLKİYETİ GRUP A - 054




ORİJİNAL KUL. MAĞARA TÜRÜ ARKEOLOJİK DERECE



ŞİMDİKİ KUL.

116

GENEL TANIM : İlimiz Besni ilçesi Kargalı Köyünde yer almaktadır. Mağara doğal bir yapıda olup Mağara

içerisinde mezar yapıları yer almaktadır. Kayaya oyularak yapılan mağaranın ağız kısmı

yuvarlak kemerli şeklindedir.


ADI HALİL BABA MEZARLIĞI MÜLKİYETİ GRUP B - 017



YAPIM TARİHİ İSLAMİ ADA NO PARSEL

ORİJİNAL KUL. MEZARLIK TÜRÜ ARKEOLOJİK DERECE

ADRES ÇAT MAH. MERKEZ BESNİ / ADIYAMAN


117

ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Besni İlçesi Çat Mahallesinde Eski Besni Örenyeri karşısındadır. İslami anlayışın

Türk anlayışıyla sentez oluşturduğu mezar taşlarının yoğun şekilde kullanıldığı mezarlıktır.

Mezar taşlarının bazılarının üzerinde Osmanlıca yazılar görülmektedir. Bu mezarların eski

olanlarının bazılarında şahide kısmı sarık şeklinde yapılmıştır. Günümüzde halen defin

işlemleri devam etmektedir.


ADI İKİZCE MEVKİİ ÖREN YERİ MÜLKİYETİ



YAPIM TARİHİ Bizans Dönemi ADA NO PARSEL


ADRES SUVARLI BELDESİ İKİZCE MEVKİİ - BESNİ / ADIYAMAN


118

ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Besni İçesi Suvarlı Beldesi İkizce Mevkiinde yer alır. Dağlık bir alanın ortasında düz

bir yerleşim biçimindedir. Burada mozaik zemine sahip yerleşim kalıntıları ve sarnıç

bulunmaktadır. Sarnıç halen kullanılmaktadır.

FOTOĞRAF: Adıyaman Müzesi

119

ADI DELİKLİ KAYA MEZAR VE İŞLİK ALANI

MÜLKİYETİ




ORİJİNAL KUL. KAYA MEZAR VE İŞLİK TÜRÜ DERECE

ADRES PINARBAŞI MAH. DELİKLİ KAYA MEVKİİ MERKEZ - BESNİ / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Besni İçesi Pınarbaşı Mahallesi Delikli Kaya mevkiinde ( Eski Trafik Şube )

bulunmaktadır. Düz bir alan üzerinde yer almaktadır. Burada ana kayaya oyulmuş kaya

mezarları ve işlikler bulunmaktadır.


120

ADI CİRİT MEYDANI ARKEOLOJİK SİT ALANI

MÜLKİYETİ




ORİJİNAL KUL. ESKİ YERLEŞİM TÜRÜ DERECE

ADRES CİRİT MEYDANI MAH. - BESNİ / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Besni İçesi Ciritmeydanı Mahallesinde bulunmaktadır. Düz bir alan üzerinde eski

yerleşim kalıntıları ve iki adet kaya mezarı bulunmaktadır. Zemin üzerinde yer alan ve kaya

içinde Arcosoliumlu mezarlardır.

121


ADI KIZILCAOBA CAMİİ MÜLKİYETİ




ORİJİNAL KUL. CAMİİ TÜRÜ DERECE

ADRES ESKİ BESNİ ÖRENYERİ MERKEZ - BESNİ /ADIYAMAN


122

ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM :

İlimiz Besni İlçesi Eski Besni Örenyeri içinde bulunmaktadır. Kale tepesinin kuzey

batısında Toktamış tepesinin güney batısında Kızılcaoba mevkisinde yer almaktadır. Caminin

mimarı ve yapım yılı ile ilgili kesin bilgi yoktur. Ancak mimari özellikleri bakımından camii

Dulkadirli Oymağı olan kızılcaoba beyleri tarafından 15. yüzyılın sonlarında yapıldığı

anlaşılmaktadır. Caminin doğu kuzey duvar kısmı ile minaresi yarı yüksekliğine kadar ayakta

kalmıştır. Minarenin kaidesi kare kesitli olup gövde silindirik formludur.


123

ADI KURŞUNLU (KÜLHANÖNÜ) CAMİİ








ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM :

İlimiz Besni İlçesi Eski Besni Örenyeri girişinde yolun hemen sağında yer almaktadır.

Caminin ne zaman ve kim tarafından yapıldığı bilinmemektedir. Fakat eserde kullanılmış

olan yapı malzemesi ve mimari yapı itibariyle 18. yüzyılda yapıldığı anlaşılmaktadır.

Tamamen düzgün kesme taştan yapılmıştır. Kare planlı mekanın önceden tek kubbe ile örtülü

olduğu tahmin edilmektedir. Ancak sonradan yan duvarlardaki payandalara dayandırılmış

yatay iki sivri kemerle kıble duvarına paralel üç nefli bir plana dönüştürülmüştür. İki kemerli

bir son cemaat yeri bulunmaktadır. Caminin kuzeybatı köşesinde yer alan minaresi kare

kaide üzerinde çokgen gövdeli ve tek şerefelidir. Cami ibadete açıktır.

124


ADI ALİ PAŞA ( TAHTA OBA ) CAMİİ

MÜLKİYETİ







ŞİMDİKİ KUL.

125

GENEL TANIM :

İlimiz Besni İlçesi Eski Besni Örenyeri girişinde Kurşunlu Camiini doğusunda yer

almaktadır. Camisi tamamen yıkılmış durumdadır. Mevcut minaresi kare kaideli ve silindirik

gövdelidir. Caminin uzun dikdörtgen şekilli bir mekandan ibaret olduğu üzerinin düz damla

örtülü olduğu bilinmektedir.

FOTOĞRAF: ALİ ÖZER

ADI BESNİ ULU CAMİ MÜLKİYETİ





ADRES ESKİ BESNİ ÖRENYERİ MERKEZ BESNİ /ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

126

GENEL TANIM :

İlimiz Besni İlçesi Eski Besni Örenyerinde bulunmaktadır. Camii kısmı yıkılmış olup

minaresi mevcuttur. Camiye ait eski bir fotoğrafta yer alan kitabesinden Caminin 15. yüzyıl

sonlarında Dulkadirli veya Memluklular tarafından yaptırıldığı sanılmaktadır. Minaresi kare

kaideli ve silindirik gövdelidir. Minaredeki kitabeye göre 1565 yılında mimar Numan

el-Osmani tarafından yapıldığı anlaşılmaktadır.


ADI BESNİ ÖKSÜZ MİNARE MÜLKİYETİ




ORİJİNAL KUL. CAMİ TÜRÜ DİNİ DERECE

ADRES ÜÇGÖZ ( SOFRAZ ) BELDESİ - BESNİ /ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

127

GENEL TANIM :

İlimiz Besni İlçesi Üçgöz ( Sofraz ) Beldesinde bulunmaktadır. Belde yerleşiminin biraz

uzağında ve doğusunda yer almaktadır. Camii kısmı tamamen yıkılmış olup sadece minaresi

ayaktadır. Minare kare bir kaide üzerine oturan silindirik bir yapıya sahiptir. Minarenin külah

kısmına yakın yerde alt kısmı mukarnaslı bir şerefesi bulunmaktadır. Minare düzgün kesme

taş malzemeden yapılmıştır.

FOTOĞRAF: Ali ÖZER - ODTÜ - KOMMAGENE NEMRUT KORUMA VE GELİŞTİRME PROG.

ADI MUSTAFA PAŞA CAMİİ MÜLKİYETİ GRUP B - 024







128

ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Besni İlçesi Üçgöz ( Sofraz ) Beldesinde bulunmaktadır. Minaresi orijinal olup

camii kısmı sonradan yenilenmiştir. Caminin bazı bölümleri kabayonu taş malzemeden

yapılmışken, bazı bölümleri de betonarmedir. Camiye bitişik olarak güneybatı köşeye kare

kaideye oturtulmuş silindirik gövdeli ve tek şerefeli minaresi bulunmaktadır


ADI HASAN PAŞA CAMİİ MÜLKİYETİ GRUPB_023







129

ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM :

İlimiz Besni İlçesi Üçgöz ( Sofraz ) Beldesinde bulunmaktadır. Minaresi orijinal olup camii

kısmı sonradan yenilenmiştir. Taş malzeme ile inşa edilmiştir; fakat günümüzde beton sıva ile

sıvandığı için orijinal görüntüsünü yitirmiştir üst örtüsü de yine betonarme ve düz damdır.

Minaresi kare kaide üzerine oturan tek şerefeli, mukarnaslı ve çokgen gövdeli biçimindedir.


ADI HACI ALİ BEY TÜRBESİ MÜLKİYETİ







130

ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Besni İlçesi Üçgöz ( Sofraz ) Beldesinde bulunmaktadır. Türbe bir avlu içerisinde

yer almaktadır. Türbe betonarme olup küçük bir odadan oluşmaktadır. Önde iki kare ayağa

oturan dörtgen bir eyvanı ( sundurma ) vardır. Sanduka mermerden yapılmıştır. Türbenin

hemen bitişiğinde mutfak ve kiler olarak kullanılan küçük bir odası da bulunmaktadır.


131

ADI CÜNEYİD DEDE TÜRBESİ MÜLKİYETİ





ADRES SÜPHANE KÖYÜ - BESNİ /ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Besni İlçesi Süphane Köyündedir. Köy yerleşiminin dışında bulunan Türbeye bir

patika yolla ulaşılan bir etrafı briket duvarla örülmüş olan mezarlık içinde yer almaktadır.

132


ADI ZEYVA TÜRBESİ MÜLKİYETİ GRUP B - 012





ADRES MERKEZ – BESNİ /ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Besni ilçesinde biraz merkezin dışında ve yamaç üzerinde yer almaktadır. Türbe

betonarme ve düz dam örtülüdür. Önünde yakın dönemde düzgün kesme taştan yapılmış

çeşme bulunmaktadır.

133


ADI HACI ZEYREK TÜRBESİ MÜLKİYETİ





ADRES MERKEZ - BESNİ /ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimizi Besni ilçesi merkezinin biraz dışında yer almaktadır. Türbe eğimli bir arazi üzerinde

yer almaktadır.Türbe betonarmedir.

134


ADI BEKİR BEY HAMAMI MÜLKİYETİ




135




ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Besni İlçesi Eski Besni Örenyerinde bulunmaktadır. Kalenin hemen karşısında ve

Ulu caminin bitişiğinde yer almaktadır. Soyunmalık bölümü yuvarlak planlıdır. Mekanın

ortasında soğuk su havuzu bulunmaktadır. Soyunmalıktan bir kapı ile dörtgen planlı olan

ılıklık bölümüne geçilmektedir. Külhanın önünde bulunan Sıcaklık bölümü dörtgen planlı

olup üzeri kubbe ile örtülüdür.


136

ADI MEYDAN HAMAMI MÜLKİYETİ







ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM :

İlimiz Besni İlçesi Eski Besni Örenyerinde bulunmaktadır. Örenyeri girişinde ve

Kurşunlu Camii karşısında yer almaktadır. Hamamın yapı olarak 17 veya 18. yüzyılda

yapıldığı tahmin edilmektedir. Soyunmalık kısmı tamamen yıkık durumdadır. Doğu kısımda

yer alan bir kapı ile ılıklığa geçilmektedir. Ilıklık doğu - batı istikametinde bir alandan

ibarettir. Alanın güneybatı köşesindeki kapıdan sıcaklık kısmına geçilir. Kubbeli sıcaklığın üç

tarafında eyvanlar ile diğer köşelerinde halvet hücreleri bulunmaktadır.

137


ADI CELLADIN KÖPRÜSÜ MÜLKİYETİ







ŞİMDİKİ KUL.

138

GENEL TANIM :

İlimiz Besni ilçesi Eski Besni Ören yerinde yer almaktadır. Köprü Besni Deresinin iki yakasını bir

birine bağlamaktadır. Tek kemerlidir ve kabayonu taş malzemeden yapılmıştır. Kemer ayakları

doğrudan iki yakada da anakaya’ya oturtulmuştur.


ADI TAHTA OBA KÖPRÜSÜ MÜLKİYETİ GRUP B







139

ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Besni ilçesi Eski Besni Ören yerinde yer almaktadır. Köprü Besni Deresi üzerinde yer

almaktadır. Sivri kemerli olan köprü tek gözlü olarak yapılmıştır. Kemer kısımları düzgün

kesme taş malzeme ile diğer kısımlar ise kabayonu taş malzeme ile yapılmıştır. Hemen

yakınında Tahta Oba Camii minaresi ve Tabakhane köprüsü yer almaktadır. Günümüzde üst

kısmı asfalt malzeme ile kaplanmıştır. Köprü günümüzde de kullanılmaktadır.

FOTOĞRAF: ODTÜ - KOMMAGENE NEMRUT KORUMA VE GELİŞTİRME PROG

ADI NAZHATUN KÖPRÜSÜ MÜLKİYETİ GRUP B






140


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Besni ilçesi Eski Besni Ören yerinde yer almaktadır. Köprü Besni Deresinin iki yakasını

doğu - batı yönlü bir birine bağlamaktadır. Tek kemerlidir ve kemer kısımları düzgün kesme taş

malzeme ile diğer kısımlar ise kabayonu taş malzeme ile yapılmıştır. Kemer ayakları doğrudan

iki yakada da ana kayaya oturtulmuştur.


ADI TABAKHANE KÖPRÜSÜ MÜLKİYETİ GRUP B






141


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Besni ilçesi Eski Besni Ören yerinde yer almaktadır. Tahta Oba camii ve Tabakhane

köprüsünün yanında yer almaktadır.

Köprü tek kemerlidir ve kemer kısımları düzgün kesme taş malzeme ile diğer kısımlar ise

kabayonu taş malzeme ile yapılmıştır. Kemer ayakları doğrudan iki yakada da ana kayaya

oturtulmuştur.


ADI MAĞARA ÖNÜ KÖPRÜSÜ MÜLKİYETİ






142


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Besni ilçesi Eski Besni Ören yerinde yer almaktadır. Besni Deresinin iki yakasını

doğu - batı yönlü bir birine bağlamaktadır. Tek kemerlidir ve kemer kısımları düzgün kesme taş

malzeme ile diğer kısımlar ise kabayonu taş malzeme ile birlikte bazı kısımlarda düzgün

kesme taş malzemeden yapılmıştır. Kemer ayakları doğrudan iki yakada da ana kayaya

oturtulmuştur.


ADI VAKKAS EMİROĞLU KONAĞI

MÜLKİYETİ




ORİJİNAL KUL. KONAK TÜRÜ SİVİL DERECE

143



ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Besni İlçesi Kargalı Köyünde bulunmaktadır. Yapı iki katlıdır. Alt kat ahır ve depo üst

kat ise konuttur. Yapının alt kat duvar cephelerinde ikişer adet üst katta dörder pencere vardır.

Tek sütunlu ve iki kemerli eyvanı bulunmaktadır. Bir avlu ve buna bağlı dört odadan

oluşmakta olup duvarlarda dolap nişleri bulunmaktadır. Tamamen düzgün kesme taş

malzemeyle inşaa edilmiş olan yapının alt kat duvarları destek payandaları desteklenmiş

vaziyettedir. Üst kata arkadan yapılmış kesme taş merdivenlerle çıkılmaktadır.


ADI VAKKAS EMİROĞLU ÇEŞMESİ

MÜLKİYETİ





144



ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Besni İlçesi Kargalı Köyünde bulunmaktadır. Kargalı konağının yanında yar almaktadır.

Düzgün kesme taştan yapılmış olup tek kemerli ve tonozlu yapıya sahiptir. Çeşmenin üst kısmında

dışa çıkıntı yapan ve çeşmeye estetik görünüm kazandıran bir silme vardır.

145

ADI ÇOMAK KÖPRÜSÜ MÜLKİYETİ GRUP B - 048





ADRES ÇOMAK KÖYÜ - BESNİ / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Besni İlçesi Çomak köyünde yer almaktadır. Köprünün ayakları iki taraftan da Köprü

alçak ve küçük bir köprüdür. Köprü üç kemerli olup bir kemeri büyük oranda diğer iki kemeri

ise yarıya kadar oranda toprak altında kalmıştır. Köprünün kemer kısımları düzgün kesme

taştan diğer yerleri moloz taş malzemeden yapılmıştır.

146


ADI BESNİ KALESİ MÜLKİYETİ



YAPIM TARİHİ Hitit - İslami ADA NO PARSEL

ORİJİNAL KUL. KALE TÜRÜ ASKERİ DERECE

ADRES ESKİ BESNİ ÖRENYERİ - BESNİ / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Besni ilçesi Eski Besni Ören yerinde yer almaktadır. Eski kentin ortasında yüksek bir tepe

üzerinde bulunmaktadır. Hititler döneminde yapıldığı bilinen kale üzerindeki kalıntılar İslami

döneme aittir. Surlar, burçlar ve kale içinde çarşı, camii gibi sosyal yapıların kalıntılarını

görmek mümkün. Ayakta kalan bir burç üzerinde yer alan yazıttan kalenin Memluk sultanı

Malik el Aşraf tarafından yapıldığını göstermektedir. Kalenin yine Memluk sultanı Kalaun

tarafından onarıldığı bilinmektedir. Güneyde yer alan burç üzerinde madalyon şeklinde

kabartmalar ve bir kitabe yer almaktadır.

147

Fotoğraflar: Ali ÖZER - Adıyaman Müzesi

148

ADIYAMAN

KAHTA İLÇESİ

ADI NEMRUT DAĞI ÖREN YERİ -1

MÜLKİYETİ



149


ORİJİNAL KUL. TAPINAKSAL MEZAR TÜRÜ ARKEOLOJİK DERECE

ADRES KARADUT KÖYÜ - KAHTA / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : 1987 yılında UNESCO İnsanlığın kültür mirası listesine girmiş olan Nemrut Dağı

Örenyeri, İl Merkezine 77 Kahta ilçesine 43 km uzaklıktadır. Dünya Miras Alanı bu yer,

Doğu Toros sıradağları üzerinde 2150 metre yükseklikte, Fırat Nehri geçitlerine ve ovaya

hakim bir tepe üzerinde yer almaktadır.

Kommagene Kralı I. Antiochos için yapılan anıt mezar üzerinde kırma ve çakıl taşları

yığılarak bir tümülüs oluşturulmuş ve tümülüsün etrafındaki teraslar üzerine ateş sunağı ve

Pers - Makedon üslubunda dev heykel ve kabartma steller yapılmıştır.

“ Dünya Turizm Yazarları ve Gazetecileri Federasyonu” ( FİJET ) tarafından 2004 yılında

Nemrut Dağı Örenyerine Dünyadaki en büyük üstün başarı ödüllerinden birisi olan ve Turizm

OSCAR’ı sayılan altın elma ödülü verilmiştir. Turizmin kalitesini artırdığı ve geliştirdiği için

verilen bu “ Altın Elma” ödülü halen Adıyaman Müzesinde bulunmaktadır.

Fotoğraflar: Yasin YÜCEKAYA

ADI NEMRUT DAĞI ÖREN YERİ -2 MÜLKİYETİ

150







ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : Doğu Teras

Yaklaşık 10 metre yüksekliğindeki tahtlar üzerinde sıralar halinde oturmuş dev kral ve

tanrı heykelleri yer alır. Heykellerin yüzleri güneşe doğru bakmaktadır. Bu terasta sırasıyla

Kommagene Krallığının gökyüzü hakimiyetini temsil eden koruyucu kartal, krallığın

yeryüzü hakimiyetini temsil eden koruyucu aslan, Kommagene Kralı I. Antiochos,

Kommagene- (Tyche), Zeus - Oromastes, Apollon- Mithras ve Herakles- Artagnes

heykelleri yer alır. Tahtların arkasında 223 satırdan oluşan Kral Antiochos’un dini ve

sosyal içerikli vasiyeti (Nomos) bulunmaktadır. Terasın kuzey ve güneyinde Kommagene

Krallığının Pers soyuna ait krallarının kabartma stelleri bulunmaktadır. Yine bu terasta

heykellerin önünde ateş sunağı (Altar) ve onun yanında oturur biçimde bir aslan heykeli

bulunmaktadır. Nemrut’ta güneşin doğuşu bu terastan izlenmektedir.


151

ADI NEMRUT DAĞI ÖREN YERİ - 3

MÜLKİYETİ







ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : Batı Teras

Doğu Teras’ta olduğu gibi tahtlarında oturan dev tanrı heykelleri ile birlikte Kommagene

Kralı I. Antiochos’un heykeli ve tanrılarla tokalaşma kabartmaları yer alır. Ayrıca teras

etrafında Kommagene Krallığının Makedon soyuna ait krallarının kabartma stelleri yer

almaktadır. Kumtaşından olan bu kabartmalar doğa şartlarından etkilendiği için

2003 yılında kuzey terasta yapılan Geçici Restorasyon evine taşınmıştır. Bu kabartmalar ile

birlikte astroloji ile ilgili bir aslan horoskop kabartması da bulunmaktadır. Aslan

kabartması üzerinde yer alan ay ve yıldızlardan Milattan önce 7 Temmuz 62 tarihi

okunmaktadır. Bu tarih Kral I. Antiochos’un tahta çıkış tarihidir. Nemrut’ta güneşin batımı

bu terastan izlenmektedir.

152


ADI NEMRUT DAĞI ÖREN YERİ - 4

MÜLKİYETİ





153



ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : Tümülüs

Üç terasın çevirdiği orta kısımda ise tümülüs yer alır. Orijinal yüksekliği 55 metre olmasına

karşın yüz yıllar boyu süren doğa ve insan etkisi sonucu tümülüsün yüksekliği

50 metreye düşmüştür. Tümülüs üzerinde toplam hacmi 30.000 metreküp olan kırma taşların

yığılması ile oluşturulmuştur. Tümülüsün Kommagene Kralı I. Antiochos’a ait anıt mezar

olduğu bilinmektedir.


ADI ARSAMEİA ÖRENYERİ MÜLKİYETİ




ORİJİNAL KUL. YAZLIK YÖNETiM MERKEZİ TÜRÜ ARKEOLOJİK DERECE

154

ADRES ESKİ KAHTA ( KOCAHİSAR) KÖYÜ - KAHTA / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM :

Kommagene Krallığının yazlık yönetim merkezi olan Arsameia, İlimiz Kahta ilçesine bağlı

Kocahisar ile Damlacık arasında, Kahta Çayı’nın (Nymphaios) doğusunda yer alır.

Güneydeki tören yolu üzerinde Apollon Mithras’ın ve Kommagene Krallarının kabartma

heykelleri bulunmaktadır. Yukarı kısımda soğuk hava deposu olarak kullanıldığı bilinen bir

dehliz bulunmaktadır. Orta kısımda Kommagene Kralı Antiochos ile Herakles’in tokalaşma

kabartası bulunmaktadır. Ayrıca burada Anadolu’nun bilinen en büyük Grekçe yazıt

bulunmaktadır. Bu yazıt dini ve sosyal içeriklidir. Yazıtın bulunduğu yerde kaya içine

oyularak yapılmış 150 basamakla aşağı inen bir dehliz daha bulunmaktadır. Küçük bir oda ile

sonlanan bu kaya dehlizi dini amaçlı olup Kommagene din adamlarının ibadet ettiği yer

olduğu bilinmektedir. En üst kısımda ise saray kalıntıları bulunmaktadır.


155

ADI AKINCILAR KAYA YERLEŞMESİ

MÜLKİYETİ



YAPIM TARİHİ MS 3. YY ADA NO PARSEL

ORİJİNAL KUL. KAYA YERLEŞİMİ TÜRÜ ARKEOLOJİK DERECE

ADRES AKINCILAR BELDESİ - KAHTA / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Kahta ilçesi Akıncılar beldesinde yer almaktadır. Belde yerleşiminin batısında

yükselen bir kayalık içine yapılmıştır. Anakaya oyularak oda biçiminde yapılmıştır. Yerleşim

zemininde nişler bulunmaktadır. Odalar kayaların uzantısı biçiminde yan yana gelecek

şekilde oluşturulmuştur.

156


ADI AKINCILAR TÜMÜLÜSÜ MÜLKİYETİ



157



ADRES AKINCILAR BELDESİ - KAHTA / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Kahta ilçesi Akıncılar beldesinde yer almaktadır. Belde yerleşiminin ortasında yer

almaktadır. Düz bir alan üzerinde ön tarafı konik arkaya doğru yayvan olarak yükselen bir

tepe biçimindedir.


ADI KARAKUŞ TÜMÜLÜSÜ (ANIT MEZAR)

MÜLKİYETİ

158





ADRES ÇUKURTAŞ KÖYÜ - KAHT A / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Kahta ilçesi Çukurtaş Köyü sınırları içinde bulunmaktadır. Kahta – Sincik

Kocahisar yolu üzerindedir. Tümülüs Kommagene Krallık ailesine ait bir anıt mezardır.

Tümülüsün üzeri çay taşlarının yığılmasıyla oluşturulmuştur. Yaklaşık 20 metre

yüksekliğindeki tümülüsün güneyinde dikili bulunan sütun üzerindeki kartal heykelinden

dolayı yöre halkı tarafından karakuş olarak anılmış ve bu isimle kültür literatürüne girmiştir.

Tümülüsün doğusunda iki adet yaklaşık 10 metre yüksekliğinde sütunlar bulunmaktadır. Bir

sütun üzerinde boğa ve diğer sütun üzerinde ise aslan heykeli yer almaktaydı. Bugün sadece

boğa heykeli sütun üzerinde yer almaktadır. Tümülüsün batısında ise Kommagene kralı

I. Antiochos’un ( MÖ 69 - 36 ) oğlu Kral II. Mithridates’in ( MÖ. 36 - 20 ) kız kardeşi

Laodike ile tokalaşma kabartması yer alır. Sütun üzerindeki yazıttan anıt mezarın

Kral Antiochos’un eşi İsias kızı Antiochis ve torunu Aka’ya ait olduğu anlaşılmaktadır.

Fotoğraflar:

159

ADI HACI YUSUF TÜRBESİ MÜLKİYETİ GRUPA - 009

TESCİL TARİHİ 24/9/1991 GPS KOOR. 3740.095,N,03834.399,E




ADRES SARIDANA KÖYÜ – KAHTA / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Kahta ilçesi Sarıdana köyünde bulunmaktadır. Önceleri bir ev içinde yer alan mezar

üzeri betonarme yapı ile kapatılmıştır. Burada Hacı Yusufa ait sanduka ile birlikte dört adet

sanduka bulunmaktadır.

FOTOĞRAF: ODTÜ -KOMMAGENE NEMRUT KORUMA VE GELİŞTİRME PROG - ADIYAMAN MÜZESİ

ADI KÜÇÜK KİLİSE MÜLKİYETİ


160


YAPIM TARİHİ BİZANS ADA NO PARSEL


ADRES ESKİ KAHTA ( KOCAHİSAR ) KÖYÜ - KAHTA / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Kahta ilçesi Eski Kahta ( Kocahisar ) köy yerleşmesinin güney batısında yer

almaktadır. Tek mekandan oluşmaktadır. Kilisenin doğu kısmında bir apsis

bulunmaktadır.Kilise duvarında nişler bulunmaktadır. Bazı nişler sonradan kapatılmıştır. Üst

örtü tonoz örtü olup moloz taş kullanılarak yapılmıştır.

FOTOĞRAF: Şanlıurfa Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu.

ADI CENDERE KÖPRÜSÜ MÜLKİYETİ


161




ADRES KESERTAŞ KÖYÜ - KAHTA / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Kahta ilçesi Kesertaş köyü sınırları içindedir. Cendere Köprüsü, Roma köprüsü

veya Septimus Severus köprüsü olarak da bilinir. Antik cabinas ( cendere ) çayı üzerinde yer

almaktadır. Köprü muhteşem bir kanyondan akan çayın iki tarafını birleştirdiği için bu isim

verilmiştir. Kahta ilçesinden Nemrut Dağına doğru giderken Karakuş Tümülüsünü geçtikten

yaklaşık 10 Km2 sonra Sincik- Kocahisar yol ayrımında bulunmaktadır.

Köprü Roma imparatoru Septimus Severus’un ( M.S. 193-211 ) emriyle o tarihte

Samsat’ta ( Somasata ) karargah kuran XVI. Lejyon tarafından yaptırılmıştır.

Biri ana kemer ve biri tahliye kemer olmak üzere iki kemerden oluşan köprü her biri tonlarca

ağırlıkta olan düzgün kesme taşlardan yapılmıştır. 7 metre genişliğinde 30 metre

yüksekliğinde ve 120 metre uzunluğunda olan köprünün en ilginç mimari özelliği harç

kullanılmadan yapılmış olmasıdır.


162

ADI DAMLACIK HANI MÜLKİYETİ



YAPIM TARİHİ SELÇUKLU DÖNEMİ ADA NO PARSEL

ORİJİNAL KUL. HAN TÜRÜ SİVİL DERECE

ADRES DAMLACIK KÖYÜ - KAHTA /ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Kahta İlçesi Damlacık Köyünün yaklaşık 500 metre batısında bulunmaktadır. Cendere

çayının yanında yer almaktadır. Doğu kısmında giriş eyvanı ve karşısında ana eyvan kuzey ve

güney taraflarında ise karşılıklı iki eyvan ve han odaları bulunmaktadır. Moloz taş

kullanılarak yapılmıştır.

FOTOĞRAF: Şanlıurfa Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu.

163

ADI DOLUCA HAMAMI MÜLKİYETİ GRUP A - 035





ADRES DOLUCA KÖYÜ - KAHTA/ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Kahta ilçesinin Doluca Köyü sınırları içinde yer almaktadır. Kahta - Kocahisar yolu

üzerindedir. Tonozlu bir yapıya sahiptir. Hamam duvarları moloz duvar örgüsü ile yapılmıştır.


164

ADI YENİ KALE MÜLKİYETİ GRUP A - 042



YAPIM TARİHİ KOMMAGENE - MEMLUK ADA NO PARSEL


ADRES ESKİ KAHTA ( KOCAHİSAR ) KÖYÜ - KAHTA/ ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM :

İlimiz Kahta ilçesine bağlı Kocahisar Köyü içindedir. İlk yapılış tarihi Hititlere kadar

giden kalenin bugünkü şekli Memluklular döneminden kalma olup Osmanlı döneminde de

kullanılmıştır. Kalenin Urartu, Part, Kommagene, Roma, Sasani ve Arapların eline geçtiği

bilinmektedir. Kalenin; kapı girişi üzerinde, mescit’te, doğu burcunda, ve sarayın giriş

kapısında olmak üzere çok sayıda kitabe mevcuttur. Kale giriş kapısı üzerinde yer alan yazıtta

Memluk sultanı Kalaun’un, mescitte bulunan yazıtta Melik Eşref Selahaddin Halil, sarayın

giriş kapısındaki kitabede ise Melik Nasır’ın adları geçer. Kale içinde Mescit, Hapishane ve

zindan, posta güvercinlerinin yetiştirildiği kule, sarnıçlar, hamam ve Kahta Çayına

(Nymphaios) inen gizli bir su yolu bulunmaktadır.


165

GERGER

166

İLÇESİ

ADI GERGER KALESİ KAYA ANITI





ORİJİNAL KUL. KAYA ANITI TÜRÜ ASKERİ DERECE

ADRES OYMAKLI KÖYÜ- GERGER / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Gerger İlçesine bağlı Oymaklı köyünde yer alan Gerger kalesi içerisinde

bulunmaktadır. Büyük bir kaya yüzeyinde Kommagene Kralı Mithridates Kallinichos’un

babası ve Antik Kommagene krallığının başkenti Somosata’nın ( Samsat ) kurucusu Kral

Samos’un ( M.Ö 140-100 ) devasa büyüklükteki bir kabartması ve Grekçe yazıtlar yer

almaktadır.

167


ADI ÜZEYİR PEYGAMBER TÜRBESİ






ADRES ALİDAM KÖYÜ - GERGER /ADIYAMAN


168

ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Gerger ilçesi Alidam Köyündedir. Nemrut Dağı - Gerger yol ayrımından yaklaşık

1 km sonra Gerger yolu üzerinde yer almaktadır. Türbesinin yanında bir de camii

bulunmaktadır. Günümüzde restorasyon çalışmaları devam etmektedir.1984 yılında türbe

restorasyonla betonarme yapı ile tekrar yapılandırılmıştır.


ADI KÖKLÜCE KAYA KİLİSESİ MÜLKİYETİ GRUP A - 081





ADRES KÖKLÜCE ( HOLBİŞ ) KÖYÜ - GERGER / ADIYAMAN


169

ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : Gerger ilçesinin Köklüce ( Holbiş ) Köyünde yer almaktadır. Kilise kayaların oyulması ile

oluşturulmuştur. Kilisenin üst kısmı çökmüş bir durumdadır.


170

ADI GERGER KALESİ MÜLKİYETİ





ADRES OYMAKLI KÖYÜ - GERGER / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM :

İlimiz Gerger İlçesine bağlı Oymaklı köyünde bulunmaktadır. Tarihi Geç Hitit dönemine

kadar dayanır. Ancak Eski Gerger kentinin MÖ 3. yüzyılda Arsames adında Seleukos kralı

zamanında kurulduğu bilinmektedir. M.Ö. II. Yüzyılda ise burası Fırat ( Euphrat ) Arsameiası

olarak adlandırılmaktaydı. Kale sarp bir kayalık üzerinde bulunmakta ve sağlam duvarlarla

çevrilmiştir. Büyük bir kaya yüzeyinde Kommagene Kralı Mithridates Kallinichos’un babası

ve Antik Kommagene krallığının başkenti Somosata’nın ( Samsat ) kurucusu Kral Samos’un

( M.Ö 140-100 ) devasa büyüklükteki bir kabartması ve Grekçe yazıtlar yer almaktadır. Daha

sonraki dönemlerde Memlukluların Gerger kalesinde uzun bir süre hüküm sürdüklerini imar

çalışmalarında bulundukları bilinmektedir. Geç dönemde de kullanılan kalenin içerisinde

cami, dükkan, su sarnıçları ve benzeri sosyal yapıların kalıntılarını görmek mümkündür. Kale

bugün Atatürk Barajı göl alanı manzarası ile görülmesi gereken yer olmuştur.

171


ADI KÖKLÜCE ÇEŞMESİ MÜLKİYETİ GRUP A - 082





ADRES KÖKLÜCE ( HOLBİŞ ) KÖYÜ – GERGER / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Gerger ilçesi Köklüce ( Holbiş) köyünde yer almaktadır. Tek kemerli ve tonozludur.

Çeşme düzgün kesme taştan yapılmıştır.Günümüzde halen kullanılmaktadır.

172


SAMSAT

173

İLÇESİ

ADI SAFVAN BİN MUATTAL ( SAFFAN DEDE ) TÜRBESİ

MÜLKİYETİ



YAPIM TARİHİ 1970 – 2011 ADA NO PARSEL


ADRES TAŞKUYU KÖYÜ - SAMSAT / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : Adıyaman ili Samsat ilçesi Taşkuyu Köyü sınırları içerisindedir. Sahabe Safvan bin

Muttalın bulunduğu türbedir.Samsat İlçesine 5 km mesafede bulunan eski türbe yapısı 2011

yılında yenilenerek çevre düzenlemesi yapılmıştır. Yeni Türbe yapısı giriş haremlik - selamlık

şeklinde düzenlenerek erkek ve kadınlar için ayrı giriş yapılmıştır.Üst örtüsü içten yuvarlak

kubbe iken, dışardan ise yuvarlak kubbeyi sivri bir külah örtmektedir. Diğer bir oda içerisinde

ise Sahabe Safvan bin Muttal’ın sandukası bulunmaktadır.

174

FOTOĞRAFLAR: Serap ORAL ÖZER - ADIYAMAN MÜZESİ

SİNCİK

175

İLÇESİ

ADI DERİK KUTSAL ALANI ( HEROON )





ORİJİNAL KUL. KUTSAL ALANI TÜRÜ ARKEOLOJİK DERECE

ADRES KEŞGÜN KÖYÜ - SİNCİK / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

176

GENEL TANIM : İlimiz Sincik İlçesine bağlı Fatih Mahallesinde ( Yukarı Keşgün ) yer alır. Karakuş

Tümülüsü ve Cendere Köprüsünü geçtikten sonra Sincik İlçesi karayolu istikametinde

bulunan Çatbahçe Köyünü geçtikten yaklaşık 10 km sonra sola ayrılan stabilize yoldan devam

ederek alana ulaşılır. Kutsal alan 1250 metre yükseklikte bulunan iki tepe arasında bulunan

bir düz alan üzerinde yapılmıştır. Burada bir tapınak ve kutsal temenos duvarı ile simetrik iki

adet üzeri tonozlu heroon yer alır.Bu yapılar MS 3. yüzyıla tarihlendirilmektedir.Bu alanda

kutsal yapıların yanında sivil yapıların da bulunması buranın bir kült merkezi olduğunu

göstermektedir.

FOTOĞRAFLAR: ADIYAMAN MÜZESİ

177

GÖLBAŞI

İLÇESİ

178

ADI AZAPLI HÖYÜĞÜ MÜLKİYETİ





ADRES BALKAR BELDESİ - GÖLBAŞI / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : Gölbaşı İlçesi Balkar Beldesi sınırları içerisinde bulunmaktadır. Azaplı Gölü kıyısında yer

alan höyük yaklaşık 150 metre uzunluğunda 100m genişliktedir. Höyük yaklaşık 5 metre

yüksekliktedir.

179


ADI KAVKUTLU HÖYÜK MÜLKİYETİ





ADRES HARMANLI BELDESİ – GÖLBAŞI / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Gölbaşı İlçesi Harmanlı Beldesi Kavkutlu Mevkiinde yer almaktadır.

Gölbaşı - Harmanlı yolu üzerindedir. Düz bir arazi üzerinde yar alan höyük yaklaşık

160 metre genişliğinde120 metre uzunluğundadır. Höyük yaklaşık 5 metre yüksekliktedir.

Geç Tunç Çağından başlayarak Helenistik , Roma ve geç dönemlere kadar kullanıldığı

bilinmektedir.

180


ADI OZAN HÖYÜK MÜLKİYETİ





ADRES OZAN KÖYÜ - GÖLBAŞI / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

181

GENEL TANIM :

İlimiz Gölbaşı İlçesi Ozan Köyü içinde bulunmaktadır. Gölbaşı - Malatya yolunun sağ

tarafında yer alır. Yüksek bir tepe üzerinde yar alan höyük yaklaşık 150 metre genişliğinde

200 metre uzunluğundadır. Höyük yaklaşık 15 metre yüksekliktedir.


ADI VİJNE KÖPRÜSÜ MÜLKİYETİ





ADRES HARMANLI-YAYLACIK KÖYÜ GÖLBAŞI / ADIYAMAN


182

ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM :

İlimiz Gölbaşı İlçesi Harmanlı Beldesi Yaylacık Köyü sınırları içinde ve Göksu Nehrinin

dar bir noktasında yapılmıştır. Tut İlçesine geçişi sağlamaktadır. Kemer kısımları düzgün

kesme taş diğer yerler moloz taştan yapılmıştır. Biri ana diğeri tahliye olmak üzere iki kemere

sahiptir. Tahliye kemerinin üzeri yıkık olduğundan geçiş ahşap hatıllarla sağlanmaktadır.

Köprü İslami döneme aittir.


ADI ALTINLI KÖPRÜ MÜLKİYETİ





ADRES YOLBAĞ KÖYÜ GÖLBAŞI / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

183

GENEL TANIM : İlimiz Gölbaşı ilçesi Yolbağ Köyü sınırları içinde yer alan Köprü biri ana kemer olmak

üzere dört kemerden oluşmaktadır. Göksu Nehrinin dar bir noktasında yapılmıştır. Köprü

sağda kaya zemine oturmakta, solda taşma kemerleriyle çay yatağını aşmaktadır. Kemerler

beyaz kesme taşlarla, diğer kısımlar moloz taşlarla inşa edilmiştir. Köprü İslami döneme

aittir.

FOTOĞRAFLAR: Ahmet Ali BAYHAN - Fikri SALMAN

184

ADI GÖLBAŞI TREN İSTASYON YAPILARI





ORİJİNAL KUL. TÜRÜ SİVİL DERECE

ADRES İSTASYON MAH. - GÖLBAŞI / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Gölbaşı İlçe Merkezinde tren istasyonunda bulunmaktadır. İdari binalar ve su

deposu binalarından oluşmaktadır. Bu binalardan bazıları yıkılmış yıkılmayanlar ise özgün

yapıdadırlar. Binalar kesme taştan yapılmış olup yakın dönemde sıvalar yapılmıştır.

Köşe taşlarında kapı etraflarında ve alt pencerelerinde dışa çıkıntılar bulunmaktadır.

185

FOTOĞRAFLAR: ŞANLIURFA KÜLTÜR VARLIKLARINI KORUMA BÖLGE KURULU

ÇELİKHAN

186

İLÇESİ

ADI ZERBAN HÖYÜK MÜLKİYETİ GRUP A - 024





ADRES PINARBAŞI BELDESİ - ÇELİKHAN / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM : İlimiz Çelikhan İlçesi Pınarbaşı Beldesinde yer almaktadır. Belde yerleşiminin batısında yer

almaktadır. Halk tarafından Zerban Kalesi olarak bilinmektedir. Yakın çevresinde ziyaret

alanı bulunmaktadır.

187


TUT

188

İLÇESİ

ADI MİHRİBABİL KALESİ VE

ÇEVRESİ MÜLKİYETİ




ORİJİNAL KUL. KALE TÜRÜ ARKEOLOJİK DERECE

ADRES KAŞLICA KÖYÜ-TUT/ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

GENEL TANIM :

İlimiz ut İlçesi Kaşlıca Köyünün doğusunda Aşağı evler denilen mevkide bulunmaktadır.

Düz ve uzun bir vadi üzerin yaklaşık 50 metre yüksekliğinde bir kayalığın üzerinde yer

almaktadır. Kale duvarları moloz taş örgü ile yapılmıştır. Kalenin girişinin sağında ise sarnıç

bulunmaktadır.

189

FOTOĞRAFLAR: ŞANLIURFA KÜLTÜR VARLIKLARINI KORUMA BÖLGE KURULU

ADI DOKUZ MAĞARA YERLEŞİMİ

MÜLKİYETİ

TESCİL TARİHİ GPS KOOR.

TESCİL KARARI PAFTA NO



ADRES YAYLIMLI KÖYÜ - TUT / ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

190

GENEL TANIM : Tut İlçesi Yaylımlı Köyünün doğusunda Dokuz Mağara denilen mevkide bulunmaktadır.

Yükselen bir kayalık üzerinde kaya mezarları ve Kayaya oyulmuş odalar bulunmaktadır.

Ayrıca yerleşime ait yapı kalıntıları bulunmaktadır.

ADI TUT ULU CAMİİ MÜLKİYETİ GRUP A - 064




ORİJİNAL KUL. CAMİİ TÜRÜ DERECE

ADRES AYNİYE MAH. FİKRET OTYAM MEYDANI - TUT /ADIYAMAN


ŞİMDİKİ KUL.

191

GENEL TANIM : İlimiz Tut ilçesi merkezinde bulunmaktadır. Düzgün kesme taştan yapılmış minareye sahip

caminin doğu ve güney cephe beden duvarları da kesme taştan yapılmıştır. Son cemaat yeri

iki kemerlidir. Camiinin üzeri düz dam olup sac ile örtülüdür. Caminin içinde dörtgen

ayaklara ve sütunlara oturan üç sıra kamerli yapı ve üzeri tavan ahşap kaplamadır.

Minaresinin kaidesi üzerindeki yapım kitabesine göre 1736 yıllarında Hacı Hasan tarafından

yaptırıldığı bilinmektedir.

192

KAYNAKÇA :

- Adıyaman Yüzey Araştırması - Prof. Dr. Ahmet Ali BAYHAN – Yrd. Doç Dr. Fikri SALMAN

- ODTÜ- Kommagene Nemrut Koruma ve Geliştirme Programı

- Adıyaman Yüzey Araştırmaları - Yard.Doç. Dr. Sabahattin EZER

- Şanlıurfa Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Arşivi

- Adana Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Arşivi

- Adıyaman Müzesi Arşivi

- Fehmi ERARSLAN ; Adıyaman Müzesinden Bir Grup Terracotta Figürin

( Bölgenin Tarihi Coğrafyası ) Y. Lisans tezi Erzurum 1997 .

adıyaman kültür envanteri

Documents