BLM lKader beni, iki Alman devletinin tam snrlar zerinde bir kasabada, Braunau am Inn'de dnyaya getirdi. Alman olan Avusturya, byk Alman vatanna tekrar dnmelidir. Hem bu birleme, iktisadi sebeplerin sonucu olmamaldr. Bu birleme, iktisadi bakmdan zararl olsa bile, mutlaka olmaldr. Ayn kan, ayn imparatorlua aittir. Alman kavmi, kendi evlatlarn tek bir devlet halinde bir araya toplamadka, smrge siyaseti almalarnda bulunmay hak etmeyecektir. Alman snrlar btn Almanlar ihtiva ettii zaman bu nfusu besleyemeyecek kadar gsz olduunu tahakkuk ederse; bu kavmin hissedecei gerek ve zorunlulukta yabanc topraklar elde etmek iin hak sahibi olacaktr, ite o vakit, sapan yerini klca bra-kacak ve temiz gzyalar gelecekteki dnyann rnlerini hazrlayacaktr. Dnyaya gzlerimi atm ehrin durumu, yukarda akladm byk ve erefli bir grevin sembol gibi grnyordu. Bu ehrin byk bir hatras vard. Bu hatra her Alman milliyetisini kendisine ekecek byklkte idi. ite bu ssz, bu kede kalm memleket yzyl nce milletimizin tarihinde lmez olaylar grm ve hatrlandnda her milliyeti Alman zecek bir faciaya sahne olmuu. Almanya'nn yklmasna ramak kald devrede Nrenbergde kitap dkkan sahibi olan, milliyeti (nasyonalist) ve Fransz dman Johannes Palm Almanya urunda cann vermekten e-kinmedi. Feci olaydaki ortaklarn aklamamakta gsterdii cesaret her Almann ders alaca bir fedakarlk rnei idi. Leo Schlageter de fedakar kitapnn izinden yrmt.O da Johannes Palm gibi, kendi hkmetinin bir temsilcisi tarafndan Fransa hkmetine gammazlanmt. Agusbourg'un polis mdr olan Leo Schlageter, btn Alman milliyetilerini zen, fakat feci olduu kadar erefli olan bir sonla karlamt, ite Leo Schlageter'n bu tutumu Severing Hkmetinin yeni Alman memurlarna rnek olmutu. Annem ve babam 1890 ylna doru kan itibariyle Bavyeral, fakat siyaset bakmndan Avusturyal kk Inn ehrinde ikamet ediyorlard. Babam grevine bal bir memurdu. Annem ev kadn idi. Ev ileri ile megul olurdu. Annem ve babam ocuklarnn stne efkatle titrerlerdi. Hayatmn bu blmleri bende ok az iz brakmtr. Aradan birka yl getikten sonra babam Braunau am Inn'den biraz daha uzakta Passan'da yeni bir greve balad. Passan asl Almanya'da idi ve babam yine memurdu. O gnlerde Avusturyal memurlarn memuriyet hayatlarnda birok tayin, nakil ve takaslar sz konusu olurdu, ite bir gmrk memuru olan babam da bir mddet sonra Linz'e dnd. Babam Linz'de me-muriyetteki grevine bir sre daha devam ettikten sonra emekli oldu. Emeklilik sevgili babam iin hibir zaman bir dinlenme devresi olmayacakt. Babam bir ifti ailesinin olu idi. Gen yata evini terk etmek zorunda kalmt. 13 yanda iken knn hazrlayp kyn terk etti. Kyllerin srarl uyarlarna ramen bir sanat sahibi olmak zere Viyana'ya gitti. 1850 ylnda cebinde sadece ecus ile byle bir karar vermek, cesaret isteyen bir iti. 4 yl Viyana'daki almas sonunda babam esnaflkta biraz ilerlemiti. Ancak bu gelime babama yeterli gelmiyordu. O gnlerin yoksulluu babam daha iyi bir mevkie sahip olmak iin mesleini brakmaya zorluyordu. Kyde yaarken papazn yaay onun gznde insanlarn yaaylarnn en son snr olarak grnyordu. Oysa imdi byk ehir onun fikirlerini deitirmi, yeni bir grn sahibi yapmt. Artk babam memuriyeti her eyin stnde tutuyordu. 17 yanda henz bir delikanl iken her trl yoksulluk ile kar karya olmasna ramen, kararl bir ekilde hedefine ulamak iin btn fedakarlklara katlanyordu. Sonunda hedefine ulat ve 21 yanda iken memur oldu. Bylece baba ocana "adam" olduktan sonra dnmek zere ettii yemini yerine getirmi oluyordu. Kyde kimse onu hatrlamyordu ve o da ky yabanc buluyordu. imdi 56 yanda idi. emekli olmutu, ama bo durmak istemiyordu. Avusturya'nn Lambach kasabasnda arazi satn ald. Topra iletmeye balad. Uzun memuriyet grevinden sonra hayatnn son halkasnda tekrar aile kaynana dnyordu. Zevklerim, beni babamn hayatna benzer bir hayata itmiyordu. Konuma yeteneim, ocukluk arkadalarma verdiim, ikna edici ve daha dorusu kandrc sylevlerle olumaya

balad. Kendi kendimi zor idare edebilen kk bir lider olmutum. Bu arada iyi bir renci olduumu da syleyebilirim. almak bana kolay geliyordu. Bo zamanlarmda "Lambach Chanoine"lerin yannda an dersleri takip ediyordum. Dini yortularn ihtiam dolu gsterileri beni mest etmeye yetiyordu, ite bu durum tpk babam gibi dnmeme sebep oluyordu. Kynn papaznn yaay babam nasl bylemi ise, muhterem peder Abbe de benim gzmde byyor ve bana hedef olarak gzkyordu. Konuma yeteneim babam tarafndan takdir edilmiyordu. Ailem benim davranlarmdan dolay endieleniyordu. Konuma hevesim yava yava kaybolurken, kiiliime daha uygun becerilerim ortaya kt. Babamn ktphanesinde elime geen askeri konularla dolu eitli kitaplar ve 1870 - 1871 Alman Fransz savalarna ait yazlar byk bir dikkatle okuyordum. Ksa zamanda kahramanlk, ahlaki dncelerimde birinci sraya geti. Savaa ve askerlie ait eylerin tamamn her trl kaynaktan toplamaya baladm. Bu, ayn zamanda bir gerein ortaya kyd ve baz sorular aklm kartrmaya balad. yleya, bu savalar yapan Almanlarla dierleri arasnda fark var myd? Babam dahil btn Avusturyallar neden bu savaa katlmadlar? Bizler (yani Avusturyallar) dier Almanlarla ayn deil miydik?Bu sorular beynimin iinde dnp duruyordu. Sonunda btn Almanlarn Bismarck Hkmeti'ne dahil olmak saadetine sahip bulunmadklar hkmne vardm.Nihayet eitim zaman gelip att. Babam benim davranlarmdan lise eitimi iin bir becerim olmad sonucuna varyordu ve benim iin Realschule'yi daha uygun buluyordu. Babamn bu karara varmasna biraz da resim alanndaki yeteneim sebep oluyordu. Babam Avusturya liselerinde resim dersinin geitirildiini sylyordu. Kendi hayatnn zorluklarla dolu alma dnemi, onu, gznde uygulamada hibir faydas olmayan "humanites"den uzaklatryordu. in esasna baklrsa babam, beni de kendi gibi memur yapmak istiyordu. Yoklukla geen genlik devresinden sonra elde ettii kk mevki babamda bu kararn domasna sebep oluyordu. Hatta benim daha da yksek bir memuriyete girmemi istiyordu. Amac benim hayatm kolaylatrmakt.Bir vakitler kendi hayatnn en byk halkalarn oluturan eyin, benim tarafmdan kabul edilmemesine bir trl akl erdiremiyordu, ite bu yzden babamn karar basit, emin ve ok doald. Hayat kavgasnn kazandrd elik gibi bir karaktere sahip olan babam, benim, daha dorusu tecrbesiz bir delikanlnn gelecei hakknda karar vermesine izin vermiyordu.Fakat sonunda i bambaka oldu.Babam beni memur yapmak istiyordu. On bir yamda idim. Derhal babama kar ktm. Memur olmak istemiyordum. t ve sert hareketler beni yenemedi.Babam kendi hayatna ait bir sr hikayeler anlatarak bende de memur olma istei uyandrmak iin bir hayli aba harcad. O ne kadar aba gsterdi ise ben de o kadar direndim. Aslnda anlatt ykler bende hep olumsuz etki yapt. Gnn birinde karanlk bir odada masa banda oturacam, daha dorusu hapis olacam ve vaktimi istediim gibi harcayamayacam, gnlerimi birtakm katlarn arasnda geireceimi dndke memuriyete kar duyduum tiksinti gittike kabaryordu.Realschule'ye devam ettiim srece vaktimi geirmek hususundaki daha nceki alkanlklarmda bir deiiklik olmad. Okulun yle uzun almay gerektirmeyen dersleri, benim zamanlarm ak havada deerlendirmemi salyordu, te bugn siyasi dmanlarm, benim genliimde neler yaptm ortaya koymak iin, ocukluk devreme varncaya kadar hayatmn btn devrelerini byk bir dikkatle aratrdklar zaman, bana mutlu gnlerimi tekrar yaama frsat vermi oluyorlar. Bu yzden kendilerine teekkr ederim.Realschule'ye devam ettiim gnlerde yaaymda bir deiiklik olmad. Babamn beni memur yapma abalar ve benim direnmem devam ediyordu. Bu duruma tahamml ediyordum. Kendi dncelerimi gizleyebiliyor, bylece babamla devaml bir atma iine dmyordum. Hibir zaman memur olmama kararm kesindi. Bu karar beni mutlu yaatmaya yetiyordu.

Fakat sonunda babamn dnceleri, benim idealim ile karlanca iler atallat o sralarda on iki yamda idim. Bir gn ressam olmam gerektiine karar verdim. Bu nasl oldu, imdi tam hatrlayamyorum. Desinatrlk yeteneim su gtrmezdi. Hatta babamn beni Realschule'ye kayt ettirmesinin sebeplerinden biri de bu yeteneimi grm ve sezmi olmasyd. Ancak babam, benim ressam olacak kadar bu yeteneimi gelitireceimi aklna getirmiyordu. Onun tek dncesi beni memur yapmakt. Bundan uzak durduumu grd ve tam olarak anlad zaman ilk defa bana ne olmak istediimi sordu. Ben kararm ok nce vermitim. Derhal u cevab verdim: "Ressam" Babamn adeta dili tutulmutu. nce benden phe etti. Sonra yanl iittiini sand. Fakat dncelerimi ve idealimi tam renince, iddetle kar koydu. Benim yeteneimle ilgili dncelerime hi nem vermedi."Ressam m olmak? Hayr... hayr... asla!.." diyordu. Fakat kendisi ne kadar inat ise, onun olu da, yani ben de, o kadar inat idim. inatlk babadan ola gemiti. Baba "asla" deyip duruyordu, ben de "her eye ramen" diye direniyordum. atma bylece kald.Bu kartln sonular pek ho deildi. Babamn hayat aclarla doluydu. Ben kendisini ok seviyordum. Oysa babam ressam olmak isteini benden tamamen ekip koparmaya alyordu. Sonunda ben biraz daha ileri giderek, artk renim yapmayacam syledimOtoritesini kuran babam, benim bu klarma kulak asmad, yeniden ben oldum. Byle olunca ben de dikkatli bir sessizlie brndm. Realschule'den istifade edemediimi grnce babamn ister istemez arzuladm hedefe doru beni rahat brakacan hayal ediyordum. Bunda baarl olacak mydm? Bilmiyordum. Bilinen bir ey varsa, o da benim okulda baarsz bir renci olduumdu.Okuldaki baarszlm gzle grlr gibiydi. Houma giden derslere alyordum. Zevkle altm derslerden tam not, dierlerinden ise "orta" ve "zayf " notlar alyordum. En ok tarih ve corafya derslerinde baar gsteriyordum.te bu sralarda "milliyeti" oldum ve tarihin gerek anlamn anlamay, idrak etmeyi ve bu konuya nfuz edebilmeyi rendim.Eski Avusturya'nn snrlan iinde eitli milletler yayordu. O gnlerde Reich'a mensup olanlarn, byle bir devlette herhangi bir kimsenin, gnlk hayatnn ne ekil alabileceini tanmlamas ok zordu. Kahraman ordularn byk zafer yrylerini andran Alman Fransz Sava'ndan sonra, Almanlarn snrlarnn tesinde kalan Alman topraklarna, duyulan ilgi her geen gn biraz daha azalyordu. ou kimse bu darda kalan Alman topraklarnn deerini bilmeye yanamyor veya bu i de aciz kalyordu. zellikle Alman olan Avusturyallar k halinde bulunan bir hanedan ile, salam bir rk birbirine kartryorlard. Gerekten de elli iki milyonluk bir devlete kendi stnlklerini ve meziyetlerini kabul ettirebilmeleri iin Avus-turyal Almanlarn en iyi rk olmalar gerekirdi. Halbuki Almanya'da, Avusturya'nn bir Alman devleti olduu sanlyordu. Bu tanm byk bir hatayd. yle ki ok kt sonular verebilirdi. Fakat bu hatal tanm, doudaki on milyon Alman iin gurur verici bir grt.Reich'a dahil olan Almanlardan pek ou, Avusturya'da Alman dilinin ve Alman okullarnn zaferi iin daha dorusu Avusturya'da Alman kalabilmek iin devaml ekilde almann gerektiini bilmiyordu. Bugn bu zc gerek, Reich'n tarihinde yabanc egemenlii altnda mterek vatan dnen, dikkatlerini bu dnceye toplayan ve hi olmazsa ana diline kutsal hakk elde etmee alan birka milyon rkdamz tarafndan grlmektedir. Fakat bununla beraber, rk iin mcadele etmenin ne demek olduu daha byk bir evrede idrak edilmektedir. Hi phe yok ki, baz kimseler Reich'n dou snrndaki Almanln bykln takdire yanayorlard. Avusturya asrlar boyunca bu Almanl douya kar korudu ve daha sonra da ufak apta savalarla Alman dilinin snrlarnn daralmasna engel oldu. Bu direni srasnda ise, Rech smrgelerle ilgileniyor, fakat kapsnn eiindeki kendi kann ve kendi elini nemsemiyordu. Her zaman, her yerde ve her kavgada grld gibi

eski Avusturya'nn diller rekabetinde de eit insan gze arpyordu: "Mcadele edenler, suya sabuna dokunmayanlar ve hainler."Bu duruma ilkokullardan itibaren rastlanyordu. Halbuki gelecek nesillerin, yetiip meydana ktklar bu yerlerde "dil kavgas"nn btn iddeti ile hkm srdne dikkat edilmesi gerekirdi, ite burada "ocuu fethetmek" sz konusudur. Kavgann ilk daveti ocua hitap etmek olmaldr.Alman erkek ocuu, bir Alman olduunu unutma. Alman kz ocuu bir gn gelecek bir Alman annesi olacaksn, daima bunu dn. Genliin ruhunu anlamasn bilen kimse, onlarn byle bir daveti byk bir sessizlik ve nee ile dinleyebileceini de takdir edebilir. Genlik daha sonra mcadeleyi eitli zorluklara ramen, kendisine gre ve kendisine zg silahlar ile idare edecektir. Yabanclarn arklarn sylemekten kanacaktr. Genlik, Alman an ve erefinden uzaklatrlmaya ne kadar uralrsa o bu adi mcadeleye o kadar kar koyacaktr. Kendi harlklarndan arttrarak, sava hazinesi biriktirecektir. Yabanc retmenlere kar asi olacak ve daima uyank bulunacaktr. Kendi rknn yasaklanm sembollerini takacak ve bu hareketinden dolay ceza grmekten ve hatta dayak yemekten ayr bir sevin duyacaktr. Yani genler, byklerin doru birer rnei olacaklardr. Hatta bu kk rneklerin ilhamlarnn, byklerden ou zaman daha stn olduu grlecektir.ite ben de ok gen olduum bir srada Avusturya'nn milliyetler arasndaki mcadelesine katlmak frsatm elde ettim. Gney blgesi ve Ligue okulu iin yardm topland. "Bluet'lerle ve siyah-kirrmz-sar renklerle ruhlarmz comu bir halde "heil" diye baryorduk. ihtar ve cezalara ramen imparator mar yerine "DE-UTSCHLAND BER ALLES"i sylyorduk, ite milli demlen bir devletin tebaalarnn rklarna ait dillerinden baka bir ey bilmedikleri bir srada biz genler byle terbiye gryorduk. Ben hibir vakit suya sabuna dokunmayan "gevek insanlar "in arasnda bu-lunmadm. Hatta ksa bir sre sonra mteassp bir "Milli Alman" oldum Geri benim bu durumum, bugn bu ad tayan partinin ifade ettii anlamdan ok daha baka bir eydi. Bu gelime bende ubuk oldu. On be yanda iken, hanedan vatanperverlii ile milliyetiliini birbirlerinden ayrmaya ve rk milliyetilii lehinde ak fikir beslemee balamtm. Habsburg monarisinin i durumunu incelemek zahmetine katlanmam olanlar, byle bir tercihi deerlendirmekte zorluklarla karlarlar. Bu devletin kaderi bir eilim beslemek, ancak okulda gsterilen tarih derslerinden doard. Gerekte Avusturya'nn kendine zg bir tarihi yoktu. Bu devletin kaderi Alman olan her eyin varlna ve gelimesine yle baldr ki, tarihte Alman veya Avusturya tarihi diye bir ayrm yaplmas asla akla getirilemez, ite Almanya'nn tarihi Almanya iki devlete blnd zaman paralanmt. Eski imparatorluun grkeminden Viyana'da korunabilmi olanlar, ileri bir topluluun garantisi olmaktan ok, prestij ynnden bir etki yapyordu.Habsburglann ykldklar gn, Alman olan Avusturyallarn kalplerinden ana topraklara katlmak lehinde igdye dayanan bir ses ykseldi, ite herkesin kalbinde uyuklayan sonsuz hissi ifade e-den bu istek, ancak tarih dersinin verdii terbiye ile beslenen ve hibir zaman kurumayan, hatta unutulduu gnlerde bile, o ann rahatm bir kenara itip, gemiin sesinin yavaa yeni bir gelecei fsldamasn salayan kaynak ile anlatlabilir. Bugn dahi ilkokulla-rn st snflarnda dnya tarihinin okutuluu ok hataldr. retmenlerin pek ou tarih dersinin amacnn sadece tarihleri ve olaylar retmekten ibaret olduunu sanyorlar. Bir savan balang veya bir marealin doum, bir hkmdarn tahta gei tarihlerini bilmek hi nemli deildir. Tarih okumak, tarihsel olaylar douran ve gerektiren sebepleri renmek ve aratrmaktr. Okumadaki esas ustalk uradadr: Esasl olan saklamak, ayrntlar ise unutmak.Ben, ders gstermede ve imtihanlarda bu hususu son derece nemli bulan bir tarih retmenine rastlam olmann etkisi altnda kaldm. Bu retmen Linz Realschule'sindeki doktor Leopold Poetsch idi ve bu meziyetleri ahsnda toplamt. Sert grnl, fakat ii iyilikle dolu saygdeer bir ihtiyard. Gz kamatrc grn bizi etkiliyor ve peinden

srklyordu. Ders verirken bize iinde bulunduumuz zaman unutturan ve btn snf sihirli bir ekilde gemiin derinliklerine gtrp, orada yzyllarca sislerin altnda kalm birtakm tarihsel olaylara canl bir gereklik kazandran, bu salar krlamaya balam adam, bugn bile byk bir heyecan ile gzlerimin nne getiririm. Biz renciler, zihinlerimiz alm, sinirlerimiz gerilmi, gzlerimizden yalar gelecek kadar heyecanl bir biimde bu adamn dersini dinlerdik.Bu retmen sadece gemii, hal ile aydnlatmakla, gzler n ne sermekle kalmazd. O gemiten, bugn iin dersler karmada usta idi. Bizi heyecan iinde brakan gnn davalarm gayet iyi anla tirdi. Bizim milli banazlmzdan eitim yollar buluyordu. ou zaman, snfta dzeni salamak iin milli hislerimize hitap eder baka arelere bavurmazd. Byle bir retmen, tarihi en ok sevdiim bir ders yapt. Ayrca beni, gen bir devrimci yapt da bir gerektir. Fakat hemen unu belirteyim:Kim Alman tarihini byle bir retmenden okur ve renir de, milletin kaderi zerinde ykc olduu grlen bir hanedann dman olmaz? Gemi devrin ve bugnn, adi ve ahsi menfaatler urunda Almanya'nn menfaatlerine daima hyanet eder diye ortaya koyduu bir hanedann kim sadk toplumu olabilir? Biz gen olduumuz halde Avusturya'nn, biz Almanlar iin hibir sevgisi olmadn ve olmayacan biliyorduk. Gnlk olaylar Habsburglarn davranlar hakknda tarihten kan dersleri doruluyordu. Yabanc zehirler, kuzeyde ve gneyde milletimizin bozulmasna yol ayor, Viyana bile her geen gn bir Alman ehri olmaktan uzaklayordu. Avusturya hanedan her hareketi ile eklerin ilerine yaryordu.Avusturyal Almanlarn dman Grandk Franz Ferdinand' lmsz hak ve aman vermez ceza ilahnn yumruu yere vurmutur. Tanr namludan kmasna izin verdii kurunlarla onu delik deik etmitir. Ferdinand, Avusturya'nn Slavlatrlmas faaliyetini himaye ediyordu.Alman milletinin yk pek ard. Ondan istenen para ve kan fedakarlnn haddi hesab yoktu. Geri kr olanlar bile bunun faydaszlm anlyorlard. Bizi en ok zen nokta, Habsburglarn bize kar manen korunmakta olmas idi. Almanya khnemi monari idaresinde Cermen rknn yava yava da olsa kknn kaznmasn adeta uygun buluyordu. Hanedan, da kar Avusturyann bir Alman Devleti olduu intiban uyandrrken, te yandanOna kar isyan ve kin hislerini besliyordu. Btn bunlarn farknaSadece Reich' idare edenler varmyorlard. Renk krlne yakalanm gibi , bir cenazenin yan banda yryorlar ve kokuma alametleri arasnda bir defa ldkten sonra dirilmeyi bulduklarn sanyorlard. Gen Reich ile rk Avusturya Devleti arasndaki buzc anlama dnya savann ve yok olmann tohumlarn etrafa sayordu.Bu kitapta, bu meseleye pek geni bir ekilde temas edeceim. imdi hemen unu belirteyim ki, genliimden itibaren baz esasl fikirlere sahip olmutum. Daha sonra bu fikirlerim gittike geliti. Alman rknn kurtuluu Avusturya'nn yok olmasna bal idi. Esasen milli hisle bir hanedana ballk arasnda bir ilgi gremiyordum. Evet zellikle Habsburg hanedan Alman milletinin mahvna sebep olacakt. te bundan dolay u duyguyu tayordum: Vatanm olan Alman Avusturyas'na ateli bir sevgi, Avusturya Devleti'ne kar ise sonsuz bir kin...Zaman ilerledike okula borlu olduum bu dnceler ve genel tarih sayesinde, gnmzde tarihin tesirini, yan siyaseti anlamam kolaylat. Tarihi renmek iin benim aba sarf etmeme gerek yoktu, o bana kendisini retecekti.Politikada zamanndan nce devrimci olduum gibi, sanat alannda da yenilik peinde komaktan kendimi alamadm. Yukar Avusturya'nn bakentinde, yle byle bir tiyatro vard. Pek fena deil denebilecek bu tiyatroda sk sk temsiller veriliyordu. Henz on iki yamda iken ilk defa bu tiyatroda Guillaume Tell'i seyrettim. Birka ay sonra da hayatmn ilk operasn grdm: Lohengrin. Birdenbire bylenmi gibi oldum. Bayreuth stadna kar

kabaran genlik heyecanma ve galeyanma diyecek yoktu. O gnden beri, her zaman eserleri beni mest etti. Kk bir yerde bu temsillerin bana ilerde ok daha gzellerini dinlemek alkanln vermeleri gerekten benim iin byk anst.Fakat btn bunlar, babamn benim iin tasarlad memuriyet hayatna kar bende daha ok nefret uyanmasna yol at. Bir memur klfna girmekle hibir vakit mutlu olmayacama kuvvetle inanmaya baladm. Realschule'de ortaya kan desinatrlk kabiliyetim, bana kararmda direnmeme yardmc oldu.Babamn ricalar bir yana, tehditleri de kararm deitirmeye yetmedi. Evet, ressam olmak istiyordum. Ne olursa olsun, asla memur olmayacaktm.Bu arada gnler getikce mimariye kar daha ok ilgi duymaya balyordum, O zamanlar, mimariyi resim sanatnn tabii bir tamamlaycs sayyordum. Bylece sanat faaliyetimin snrlarnn genilemesine seviniyordum. Fakat sonunda iin bambaka bir ekil alaca hibir zaman aklmn ucuna gelmiyordu.Benim iin meslek problemi, tahmin ettiimden ok daha ks, bir sre iinde zlecekti. nk,babam daha ben on yan dayken anszn vefat etti. Bir fel darbesi, babam en gl dne-minde iken yere vurdu. O dnyadaki hayatn ac ekmeden son. erdirdi. Fakat bizi byk bir zntnn iine att. Babamn en bu yk istei, olunu, kendisinin ilk gnlerinde ektii yokluklardan kurtarmak iin bana meslek sahibi olmamda yardm etmekti. Bu isteini gerekletiremedi. Fakat bilinsiz bir biimde benim iime, ikimizin de aklmzdan geirmediimiz bir gelecein tohumlarn ekmiti.lk nceleri hibir ey deimedi. Annem renimime, babamn istedii ekilde devam etmeye, yani beni memur yapmaya kendini borlu sayd. Ben ise memur olmamaya her zamankinden daha ok azmetmitim. lkokulun yksek snflarnn ders programlar, idealimden uzaklatklar oranda, okumaya kar olan ilgim de azalyordu. Birka hafta sren hastalm, benim gelecekteki meselelerimi zmledi ve btn aile anlamazlklarna son verdi, Cierlerim feci ekilde hasta idi. Doktor anneme beni, gelecekte bir kalem odasna kapamamaya ve zellikle en az bir yl Realsc-hule'deki renimime ara vermeyi tledi. Gizli isteklerimin ve daha da kararl mcadelelerimin hedefi bylece bir hamlede salanm oluyordu.Hastalandm iin annem Realschule'yi brakarak akademiye giymeme rza gsterdi. Bunlar mutlu gnlerdi. Bana adeta rya gibi geliyordu. Gerekten de ileride rya olacakt. Fakat iki yl sonra, flitin lm bu gzel tasarlarm darmadan ediyordu. Annem , sre ve ok ac veren bir hastaln esiri olmutu. Daha batan lif kurtulu midi kalmamt. Bu darbe beni ok etkiledi. Babama sayg ile balanmtm, annemi ise sevmitim. Hayatn gerekleri ubuk karar vermeye zorlad. Ailemin esasen zayf olan geinme kaynaklar, annemin hastal dolaysyla hemen hemen kurumutu , ilana balanan yetim ayl geinmeme yetmiyordu. Ne ekilde olursa olsun, ekmeimi kendim kazanmak zorunda idim. Bir anta dolusu elbise ve amarla Viyana'nn yolunu tuttum, iimde sarslmaz bir irade vard. Babam elli yl nce kaderini zorlamay balk dr babam gibi yapacaktm. Ama ben "adam" olacaktm memur deil.Canm annem ld vakit gzmn nnde geleceim hakknda baz gerekler belirmiti. Annemin lmnden nceki hastal srasnda Gzel Sanatlar Akademisi'n kayt olmak iin Viyanaya gitmitim. Kolluumun altnda bir sr "desen'lerle yola karken giri imkann baar ile vereceime yzde yz inanyordum. nk Realschulenin en iyi desinatr idim. O gnlerde kabiliyetlerim fevkalade geliti. yle ki kendimden pek emin olduum iin ok mitler besliyordum. Kendimi desene verdim ve mimari desenlere kar istidadm olduunu zannediyordum. Bu yzden mimariye kar ilgim de artyordu. On alt yalarnda iken Viyana'da Hofmuseum'da resim galerisine gittim. Fakat resimleri deil binay seyrediyordum. Her gn sabahtan akama kadar merakm eken eylerin etrafnda dolayordum. Artk beni binalar ilgilendiriyordu. Saatlerce opera binasnn nnde duruyor,

saatlerce parlamento binasn dalgn dalgn seyrediyordum. Ringstrasse bana bin-bir gece masallar gibi geliyordu, ite bu kentte ikinci defa bulunuyordum ve sabrszlkla, fakat marur bir ekilde imtihann sonucunu bekliyordum. Fakat akademi snavnda baarl olamadm. Haber beni yldrm arpar gibi arpt. Reddedilmeme bir trl inanamyordum. Rektrle grmeye karar verdim. Akademinin resim ubesine kabul edilmeyiim yle akland: Snavda verdiim desenler, resim sahasnda kabiliyetsizliimi ortaya koyuyordu. Fakat akademinin mimarlk blmne girmem mmknd. nk sevdiim desenler mimari alanda, baz imkanlar arz ediyordu. Bitik bir halde idim. ilk defa kendimden phe ediyordum. Belki buna sebep kabiliyetim hakknda sylenen szlerdi. imdi, bu szler bende bir nevi dengesizlik olduu dncesini uyandryordu. Bir trl bu halin sebebini zemiyor ve bundan da rahatsz oluyordum. Bir iki gn iinde kendimi mimar olarak grdm. Gerekte bu da birtakm zorluklarla doluydu. nk Realschule'ye meydan okumak yznden nemsemediim eyler, imdi benden intikam alyorlard. Akademinin mimari blmnden nce inaat teknik derslerini okumak gerekiyordu. Bu dersleri grebilmek iin de yksek bir ilkokul renimi yapm olmak gerekli idi. Oysa btn bunlarn bir paras bile bende yoktu. Demek ki hayallerimin gereklemesi imkanszd. Annemin lmnden sonra nc defa Viyana'ya gelmitim. Bu sra sknete kavutum. Azimli ve kararlydm. Krlan gururum geri gel misti. Artk uzun yllar Viyana'da kalacaktm. Varacam hedefi kesin olarak tayin etmitim: Artk "mimar" olacaktm. Karlatn zorluklar, alt edilecek cinsten engellerdi. Bu engellerin nnde ba eilmezdi. Gzlerimin nnde daima fakir kymzde, ayakkab tamircilii yoksulluundan memurlua ykselmi sevgili babamn hayali duruyordu. Bu hayal bana g veriyor ve nme kan her trl engeli parampara etmek kuvvetini salyordu. Mcadelemin temelinde korkun bir azim yatt iin baar ok daha kolay olacakt. ite o gnlerde, bana alnyazmn bir zulmeti gibi grnen duruma bugn krediyor ve Tanrnn bana bir yardm olarak kabul ediyorum.Yokluk ve ihtiyalar ilah beni avucunun iine ald ve baz kere beni paralamaya yeltendi, ite iradem byle gnlerin etin mcadelesi ile geliti ve sonunda ben galip ktm. Bu gnler irademi sertletirdi ve bana sert olma kabiliyetini kazandrd. Bu bakmdan bu devreye minnettar kaldm. Genliimin bugnlerine, daha ok beni kolay yaamann hiliinden ekip ald, gzel bir ryaya ok fazla yz verilmi bir srada uyandrd, endie znty bana "yeni ana" diye verdii, yokluk dnyasnn iine att ve bylece ilerde kendileri ile mcadele edeceim kimseleri tantt iin sayg duyuyorum.te bu gnlerde Alman milletinin devam iin en byk tehlike olan ve haklarnda henz herhangi bir fikir beslemediim iki eyi grdm: MARKSZM ve YAHUDLK.ite bu andan itibaren Viyana bakalar iin nee kayna olurken benim iinse hayatmn en hznl anlarna, kayg ve znt be ylna sahne oldu. Bugn bile Viyana'nn ad bana skntgeen be yln aclarndan baka bir eyi hatrlatmaz. Viyana'daki bu be yl iinde boyaclk, amelelik yaptm. Az kazan devaml alm bir trl doyurmuyordu. Alk, benimle her paylaan bir dost gibi idi. Bunda aldm her kitabn pay bykt. Operada grdm bir temsil, ertesi gn yokluun bana etmesine sebep oluyordu. Bu insafsz dostumla devaml mcadele ediyordum. Geri bugnlerde her zamankinden daha ok eyler rendim. Mimari alandaki harcamalarm ve a kalmama sebep olan operaya gidilerimin dnda saylar gn getike artan kitaplardan baka bir elencem yoktu. ok, pek ok okuyordum, iim bittikten sonra arta kalan zamanm srekli olarak okumaya ve incelemeye ayryordum. Birka yl sonra kendim iin meydana getirdiim bilgiler bugn bile hl iime yaramaktadr.Hemen unuda belirteyim ki, hareketlerimin sarslmaz temelini meydana getiren dncelerim bende daha o gnlerde bir ekil almtr. Daha sonra bu dncelerime pek az eyler ekledim ve hibirini deitirmedim . Bugn kesin biimde una inandm ki, bir insanda yaratc d-ncelerin en byk blm genellikle genlik alarnda kendim gsterebiliyor.

Ben, yal kimselerin derin ve uzun bir hayatn tecrbelerinden doan bir basiretle gelien akl ve hikmetlerini, eitli fikirler yayan, fakat ok olular dolaysyla bunlar uygulamaya imkanlar olmayan genliin yaratc dehasndan farkl bulurum. Genlik baz malzemeler toplar ve gelecek iin planlar yapar. Olgunluk devresi, yani yllarn getirdii o szde akl ve hikmet, genliin dehasn ldrmedii oranda, gen nesiller bu malzeme ve planlardan faydalanrlar.Bu ana kadar evde geen hayatm, btn genlerin hayatlarna benziyordu. Yarn ne olacak dncesi beride yoktu. Bu sralar bir sosyal mesele ile de kar karya deildim.Genliim kk burjuvalar arasnda gemiti. Bu snfn kol iilerine kar stnl yok denecek kadar azd. Fakat aralarndaki dmanlk son bulmuyordu. Dmanln sebebi de, her eyden yoksun ve mnasebetlerindeki kabalk gze batacak kadar ok olan bu ii snfn pek az da olsa am bulunanlarn, tekrar o seviyeye inme korkusu veyahut da hl bu snfa dahilmi gibi sanlmaktan ekinmeleri idi. Bu sosyal seviyeyi bir defa gemi olan alak gnll durumdaki kimseler iin bile, ksa bir sre de olsa tekrar o yen-inmek ekilmez bir zorunluluk olur.ou zaman yksek bir sosyal seviyedeki kimseler, kendi vatandalar arasnda basit seviyelerde kalm olanlar, sonradan grm olanlara kyasla daha az ktlerler. Burada sonradan grm, olarak vasflandrdm snf, kendi imkanlarn kullanarak durumu n dzelten kimselerin topluluudur. te bu toplulua dahil bu kimse hayatn her trl aclarna muhatap olduu iin, geride bira]. t basit snf mensuplarna kar her trl acma hissim unutmi1.. tur.Kader bana bu hususta yardmc oldu. nk, babamn nceleri tatm olduu sefalet ve her trl maddi imkanszlklara tek dnmek zorunda kalnca, kk burjuva olarak aldm terbiyeni dar grlerinden ve deerlendirmelerinden syrldm. Bylece m sanlar tanmay ve gerek taraflar ile grmeyi rendim.Viyana yirminci asrn balarnda sosyal hakszlklarla dolu kent olmutu. Servet ve yokluk burada yan yana yayordu, Kentin merkezinde ve kenar mahallelerinde, elli iki milyon nfuslu ve eitli milletlerden kurulu bir imparatorluun nabznn att grlyordu. Gz kamatran bir saray hayat, imparatorluun teki blmlerinin servet ve zekasn bir mknats gibi kendine ekiyordu. Bu cazibeye Habsburglar Monarisi'nin sistemli bir grn iindeki merkeziyetini de eklemek gerekir. Bu merkeziyet, birbirlerine hi benzemeyen bir sr milleti salam bir ekilde bir arada tutmak iin gerekli grlyordu. Fakat yksek otoritelerin, imparatorun Oturduu ehirde toplanmalarna sebep oluyordu.Viyana, sadece Tuna Monarisi'nin siyasi, fikri ve sanat merkezi degildi. Ayn zamanda lkenin iktisadi kalbinin att yer olarak da tebarz ediyordu. Burada yksek dereceli memurlar, yksek rtbeli subaylar, ilim ve fikir adamlar ile sanatkarlar vard. Fakat btn bu kalabala karlk bir de ii ordusu vard. Aristokrasinin kamatran varl yannda, yokluun son noktas bir dev gibi Ring caddesinin byk binalarnn nnde yzlerce, isiz bir aa bir yukar gezinip duruyordu. Bu isizler, Avusturyann zafer dolu gnlerini hatrlatan bu byk caddenin kanallarnn iinde, amuru kendilerine yatak yaparak yayorlard. Toplumsal dengesizlik Almanya'nn hibir kentinde, Viyana'dakinden daha iyi incelenemez. Fakat bu inceleme ii hibir zaman snflara tepeden bakarak yaplamaz. Bu korkun yoksulluun ortasna dmemi bir kimse, Viyana'daki iktisadi durumun ktln anlayamaz. Eer bu ie laykyla sarlmayp da ii ucundan tutarsanz, ancak basit bir geveze ve istismarc olmaktan ileri gidemezsiniz. "Halka doru gitmek" merakna kaplan birtakm k kimselerin, felein yksek ltfuna kavumu olanlarn ve sonradan grmelerin bu yoksulluk iin fikir beyan etmeleri, konumalar, ar gstermeleri derdin halledilmesi ynnde uursuzluktan baka Bu gibilerin dnceleri igdden yoksundur, fakat yinede her ii birden kavramak dncesine giderler. Sonunda savunduklar tezlerin hibir ie yaramadn grnce de arp kalrlar kendilerinin anlalmam olmalarn, utanmadan

halkn nankrl olarak vasflandrrlar. Bu ekil dnen kafalar iin bir gerek olmamakla beraber yle denebilir: HI l,,iliydin btn bu konularla hibir ilgisi yoktur. zellikle bunlardan dolay minnettar kalmak gerekmez. nk ltuf ve iane datlmayacaktr. Haklar geri verilecektir.Ben toplumsal meseleleri bu biimde inceleme durumunda kalmadm. Koyulmularn ve yenilmilerin ordusuna kaydolunca, sefalet beni kendisini incelemeye armaktan ok, beni kendisinin uyruu yapt. Eer kobay, ameliyata kar durmu ise su kobayn deildir.Bugn o gnlerime ait hatralarm toplamaya altmda, bunu tam baaramyorum. Aklmda sadece belli bal olanlar, bana pek yakndan temas edenleri kalm. Bunlar, burada kendilerinden istifade ettiim derslerle beraber greceiz.i bulmak benim iin hibir zaman g olmad. nk ekmek param kazanmak iin usta bir ii gibi deil, yardmc ii veya renper gibi alyordum. Byle yeni bir dnyada, kendilerine yeni bir hayat dzeni kurmak ve yeni bir vatan fethetmek gibi insafsz bir istekle Avrupa'nn tozunu ayaklar ile silkeleyenlerin aralarna girmitim, insan tembellie sevk edecek grev ve mevki dncelerinden, evre ve geleneklerden yoksun bulunduklar iin nlerine kan her yere uzanyorlar, her ie drt elle sarlyorlard. Namusluca almann hibir kimseyi lekelemeyeceini biliyorlard. te benim iin yepyeni olan bu dnyaya, kendime bir yol aabilmek iin btn varlmla atlmak kararn aldm. Aradan ok gemeden u n grdm ki, herhangi bir yerde i bulmak, bulunan ite devaml alabilmekten daha kolayd. Gnlk ekmekten emin olamama bana yeni hayatn karanlk ynlerinden biri olarak gzkt.Usta bir iinin, herhangi bir renper gibi iten sk sk kovul madiini da tespit ettim. Geri usta ii de, alt yere tam gvenemiyordu; isizlik dolaysyla a kalmak ihtimaline daha az uruyorsa da, grev veya lokavt tehlikeleri ile karlayordu, iinin gnlk cretinden emin olmamas sosyal ve iktisadi hayatn en. korkun yaralarndan biridir.Gen kyl ocuklar daha kolay para kazanlyor zann ile sel re g ederler. Belki de ehirde para kazanmak daha kolaydr, l'.n genler byk ehirlerin zenginliklerine kaplrlar, ilk iindeki k. zanc garanti olduu iin, ehirde, yeni bir mevki elde edebilere, , midi doduu vakit kyn terk eder. Ayrca gen toprak ii h ziraat iisi azl dolaysyla kyde uzun bir isizliin srmesini' imkansz olduunu da bilirler. ehre g edenler, toprak iisi olarak kalanlara kyasla daha akll ve daha kabiliyetli olan kimselerdir, ite ou kez elinde birka para ile ehre gelen gen kyl, eer hemen i bulamazsa mitsizlie kaplmaz. Onu ykan ey, bir ie girdikten sonra isiz kalmasdr. nk yeni bir i bulmak, zellikle k aylarnda ok zordur, ilk gnler, yesi olduu sendikadan bir miktar isizlik creti alr ve biraz da elinde bulunan para ile geinir. Takat isizlik fonundan ald yardm da kesilip, elde avuta bir ey kalmaynca byk bir sefaletle burun buruna gelir. Kendisine ait ufak tefek eyleri satar veya rehine verip para alr. Bu bereketsiz parada bitince, sada solda srnmeye balar. Klk kyafet itibariyle de aalk bir mevkie der. K kyamet gn parasz kal, onun belini bir kat daha bker.Fakat bir sre sonra bir i bulursa da, akbet yine ayn olur. Bu hali birka sefer devam eder. Sonunda aln yazsna rza gstermeye alr. Ayn eyin devaml tekrar gen iide bir alkanlk meydana getirmi olur.Bylece nceleri alkan olan gen, her ite ve her eyde kendini salverir. Bu duruma dnce de, sadece korkun krlar peinde koan ahlaksz adamlarn oyunca haline gelir, ite byle bir gen ii ekonomik ihtiyalar urunda mcadele etmenin, devleti veya medeniyeti ortadan kaldrmakla ayn i olduu kanaatine varr. Ben bu karara varmadan nce, binlerce iiyi inceledim. Sonunda gen adamlar korkun bir itahla kendine eken ve daha sonra onlar ten ve kendine gre ekil veren, nfuslar bir iki milyonu iline nefret duymaya baladm. Bu iiler byle bir manzara iinde kaldklar srece milliyetlerini kaybediyorlard.

Bende dier isizler gibi kaldrmlarda srndm. Kaderimin her trl darbelerine maruz kaldm, i ile isizliin birbirini sk kovalamas geinmek iin art olan masraflar ve harcamalar intizamsz bir hale sokuyordu. Alk, kazanmann kolay olduu gnlerde daha lks bir hayat yaamaya zemin hazrlyordu. Vcut iyi gnlerde bollua ve fena zamanlarda da ala alyordu. Yokluk, para kazanmann daha kolay olaca gnlerde iiyi daha dzenli, bir yaay planlamaktan alkoyuyor, ikence ettii zavalllarn gzlerinin nne kolay ve keyifli yaamann hayallerini getiriyordu. Bu hayale o kadar ekicilik veriyordu ki, sonunda hayali bir istek douyordu. cret biraz imkan salarsa, her ey unutuluyor ve ne pahasna olursa olsun, bu hayal gerekletiriliyordu. Yeni i bulmu bir kimse her trl iyi dncelerden uzaklayor, gnn gn etmeye balyordu, ilerdeki gnler iin mtevaz bir yaay planlayacak yerde, bu imkan temelinden dinamitliyordu. Geliri ilk gnlerde yedi gnn beine yetiyordu. Sonralar ise bu gne iniyordu. Aradan bir sre getikten sonra da bir gnlk ihtiyac karlyordu. En sonunda ise bir gecelik elencede bitiyordu.Evde ise ou zaman kadn ve ocuklar oluyordu. Eer koca iyi kalpli bir kimse ise, yani eini ve ocuklarn kendi tarzna gre seviyorsa, bunlar da bu yaaya alyorlard. Bir haftalk gelir, evde hep birlikte israf ediliyordu. Parann yettii kadar yiyip iiyorlard. Bu durum, iki gn sryordu. Sonra yine hep birlikte aln acsn ekiyorlard. Bu srada kadn saa sola bavurup, bir para eyi veresiye alyordu. Haftann son gnleri bu ekilde idare edili-yordu. le vakitleri herkes hafif bir yemein etrafnda toplanyordu. Artk hafta ba iple ekiliyor, hep ondan bahsedilerek, bo mide ile yeni tasanlar yaplyordu.ocuklar kk yatan itibaren sefaletle yakn bir ahbaplk kurarlar.Eer erkek hafta balar kendi kafasna gre hareket ederse ile deiir. Kars, ocuklar iin onunla kavgaya balar. Evde kavga ek sik olmaz. Erkek karsndan uzaklat nispette alkole yaklar. Ar tk koca, her hafta sonu sarhotur. Kadn, kendi ve ocuklar iin bir yemek paras temin edebilmek iin, fabrikadan meyhaneye giden yolda kocasnn arkasna der. Pazar veya pazartesi geceleri erkei sarho, fakat cepleri bo bir durumda eve gnderdiinde, ocuklarn gzleri nnde acnacak sahneler cereyan eder. nsann kemiklerini szlatan bu sahnelere yzlerce defa tank oldum, lk nceleri iimde isyankar bir duygu vard. Fakat sonunda bu ac olaylarn derin sebeplerinin feci ynlerini tehis ettim. Fena bir evrenin bahtsz kurbanlarna acdm.Ev derdi ise daha feciydi. Viyana iilerinin oturduklar evle deki sefalet szle ve yazyla anlatlacak gibi deildi, O sefalet dolu inleri ilerinde pisliin akt snaklar dndke bugn bile titremekten kendimi alkoyamyorum. Bu sefalet ile yokluun ve ocuklarn kt kaderlerinin n alnmazsa, er ge korkun ve bu kadar gerekli olan "mukabele"nin davet edileceini hi akllarna getirmeden olaylarn akna uursuz bir ekilde ilgisiz kalan bu beeriyetin hali ne olacakt?ite beni byle bir hayat niversitesine yazdrm olan Allah'n ltfuna bugn ne kadar minnettar kalsam azdr. Bu grdklerime ve hoa gitmeyen eylere ilgisiz kalamazdm. Sratle ve esasl bir ekilde renim yaptm.O gnlerde etrafmdaki insanlarn akbetlerinden midimi kesmemek iin, onlarn bu hale dmelerinin sebeplerini tetkike lzum vard. Ancak bundan dolay, ac ve strap veren sahneleri tetkike ve seyre tahamml edebiliyordum. Gz yaartc sahnelere fena kanunlarn, fena tecrbeleri sebep olduu grlyordu.ste bu gnlerde, ben de yaamak iin bin bir zorlukla peneleiyordum. Bundan dolay, bu aalk hal karsnda sonu znt bir hissiyata kaplmaktan kendimi koruyordum. Ancak meseleyi bu ekilde grp, kapamak olmazd. Bana gre bu feci halin dzeltilmesi iin iki k vard. Biri, toplumsal sorumluluk duygusundan ilham alnarak gelimemiz iin ok daha iyi ve salam temeller atmak , dieri de, artk slah ve eitilmesi imkansz hale gelmi olan ocuklar sert ve biraz da kaba bir kararla ortadan kaldrmaktr.

Tabiatta ender rastlanan herhangi bir yaratk kendi hayatnn devamllndan ok, kendi neslinin gelimesine nem verir. Bu bakmdan gnmzn kt taraflarn dzeltmeye uramak gereksizdir. Esasen tam bir dzeltme yapmak imkanszdr. Esasta yaplacak |tek i insann doumundan itibaren ele alarak, ona ilerdeki gelimelere gre salam dikensiz yollar hazrlamaktan ibaret olmaldr. Viyanadaki zdrap dolu yllarda u kanya vardm: Toplumsal faaliyetin hedefi , hibir zaman insanlar kandrc bir refah ve saadet salamak olmamaldr.Toplumsal faaliyetin toplumun gerilemesine sebep olan ekonomik ve kltrel hayatmzdaki belli bal yoksulluklar ortadan kaldracak ynde olmasna dikkat edilmelidir. Gerekli olan kurtulu tedbirlerini almayanlarn tereddtleri bir snf halkn ahlakszla dmesinden tek sorumlu olduklarna dair, kendilerinde bir duygu bulunmamasndan doar. Bu duygu, onlarda i yapma azmini de felce uratr.Bu sefalet dolu gnlerde beni korkutan ey, acaba insanlarn ekonomik yoksulluklar ahlaka gerilemeleri ve kaba alkanlklar edinmeleri mi; yoksa dnme kabiliyetlerinin zayfl ile kltrsz olular myd? Yokluk iinde yzde bir sefil, Alman olup olmamann kendisi iin hi de nemli olmadm ve nerede karnn doyurabilirse, orada yaayp, rahat edeceini syledii vakit, burjuva snfna dahil birok kimse bu duruma isyan etmitir.Gelgeldim, bu duygularla dolu olan ka kii vard? Acaba, ka kii yksek bir rka mensup olduklarn biliyordu? Alman olmann gururunun kaynann, Almanya'nn bykln ve kudretini bilmek olduunu tahmin edebilen birka kii var myd? u anda biliniyor muydu ki, baz sosyete evrelerinde bu gurur kayna ile alay ediliyordu?Belki denebilir ki, bu her lkede byledir ve ii snf, sosyete evrelerindeki olaylara ramen vatan sevgisi ile dolup tamaktadr. Bu iddia doru olsa bile, Almanlarn bu korkun ihmalkarlklarn affettirmez. Kald ki bu iddia pek doru da deildir. rnek vereyim: ite Fransz milleti... Franszlarn arya kat sylenen vatan sevgilerinin kayna, kltr sahalarnda Fransa'nn bykln ta gklere kartmaktan baka bir ey deildir. Fransz genci herhangi bir hususta objektif olarak fikir elde edecek ekilde yetitirilmez. O, lkesinin bykln ortaya koyacak eylerin sbjektif deerlerini renerek byr.ite byle bir eitim, daima nemli olan ve herkes tarafndan takdir edilen konulara dikkat etmelidir. Bu deerli konular, milletin zihnine tekrar tekrar sokulmal ve aklmaldr. Halbuki bugn Avusturya ve Almanya'da halkmzn okul sralarnda rendii, milletim ycelten ve kendisine gurur veren, bilgi krntlar da, siyasi hayatmza zehir saan ve onu kemiren sanlar tarafndan trtklanr, iinin kafasndaki bu bilgi krnts, eer daha nce sefalet ta-rafndan yok edilmemise, o zaman bunu milli ahlak tahrip eden sanlar yiyip bitirirler.imdi, iki odal bir evde yedi kiiden mteekkil bir ailenin oturduunu dnelim. Be ocuktan biri yandadr. Bu ya, ocukta bilincin olutuu dnemdir. Hi kimse, bu dnemin hatralarn ihtiyarlad zaman bile unutamaz. Evin dar oluu her zaman rahatszlk dourur. Bundan dolay kavgalar olur. Normal bir evde kendiliinden zmlenen birtakm kk anlamazlklar burada byk kavgalara yol aar. ocuklar arasndaki kavgalar pek nemli deildir. Ksa bir zaman sonra unutulur. Fakat anne ile baba arasndaki kavga bazen adi haller alr. Sarholuun ve fena davranlarn ne derece ileri gidebileceini tasavvur edebilmek iin byle evrelere girmek gerekir. Alt yanda bir ocuk byk adamlar dahi hayrete drecek ve onlar titretecek birtakm ayrntya sahip olur. Ahlaken ve fiziken zehirlenen ocuk, okula balad zaman, orada yalnzca okuyup yazmay tahsil eder. Evinde, okulundan ve hocasndan adi bir dille bahsedilir. Zaten bu gibi evlerde daima devlet messeselerine hrmet gsterilmez. Din, ahlak ve milletle alay edilir. ocuk, okulu bitirdii vakit, mspet bilgiler hakknda, ya bir ahmaklk ya da salar dimdik edecek kadar kstahlk gsterir. Gznde kutsal hibir eyi olmayan ve te yandan hayatn btn alaklklarn tahmin eden veya bilen bu herif atlaca hayatta ne ekle girecektir? On be yandaki ocuk her otoriteyi ktlemeye balar. nk o dnce gcn gelitirecek eylerden ok, amur ve pislii grp renmitir, ite delikanlnn erkeklik terbiyesi yle olacaktr: O,

ocukluunda grdn, yani babasnn misalini devam ettirecektir, istedii saatte eve dnecek, kendisini dnyaya getirmi olan zavall annesini, babasnn yerine imdi kendi dvecek, Tanr'ya kfredecek ve en sonunda slahhanelerden birine decektir. Orada da cilalanacaktr.Bu sonu, yani genlerimizdeki milli heyecann azl, bizim iyi kalpli burjuvalar hayrete drecektir.Burjuva daima byledir. Tiyatro, sinema, adi kitaplar ve gazetelerle, halka zehrin nasl verildiini grr ve sonunda da halkn ahla-kndaki zaaftan ve bananecilikten hayrete der. Sanki sinema ve pheli basn milli byklmzn deerini halka yaymaya alyorlarm gibi... ite o zamana kadar aklma gelmeyen u ilke}1! rendim:Bir kavmi millet haline getirebilmek, daha nce kusursuz ve salam bir toplumsal evre yaratmaya baldr. Kiinin eitimi iin bu gerekli bir zemindir. Ancak, aile yuvasnda ve okulda memleketinin fikri, iktisadi ve siyasi bykln renen bir kimse, o millete mensup olmann gururunu duyabilecek ve tadacaktr, insan ancak sevdii ve hrmet ettii ey uruna mcadele eder. Hrmet etmek iin bilmek arttr. Toplumsal konulara kar ilgim uyannca, bu konular ciddi bir ekilde inceliyordum. On ana kadar bende mehul olan yeni bir dnya gzlerimin nne seriliyordu.1909 ile 1910 yllar arasnda durumum deiti. Hayatm amele olarak deil de ressam sfat ile kazanyordum. Bu meslek sayesinde ancak geinebiliyordum. Fakat yeni mesleim sayesinde akamlar yorgun dmekten kurtulmutum. Artk antiyeden dndkten sonra yataa kvrlp yatmyordum. almalarm gelecekteki mesleimle ilgili idi. Mecburiyet dolaysyla resim yapyordum. Zevk iin alyordum.Gerek hayatn ortaya koyduu derslerle, toplumsal konular hakknda karlatm eyleri bu gerekli nazari bilgilerle tamamlama imkann buluyordum. Bu konuya dair elime geen kitaplarn hepsini okuyordum. Hem okuyor, hem de dnyordum.O gnlerde evremdeki insanlarn beni "kak" kabul ettiklerini tahmin ediyorum.Ayrca, bunlardan baka mimari almalara da ihtiras ile kendimi vermitim. Bunu, mzik gibi gzel sanatlarn bir kraliesi kabul ediyordum. Mimari sahadaki almam benim iin bir gerek alma deil, sanki mutluluktu. Gece ge saatlere kadar hi yorgunluk duymadan okuyup, desen yapyordum. Hedefe varmam iin uzun yllar beklemem gerektiini grmeme ramen, gzel hlyam bu konudaki inanma kuvvet veriyordu. Mimar olarak n kazana-cama dair tam bir kanaatim vard.Bu zevkli almamn yan sra, siyasete gsterdiim ilgi, pek byk bir anlam tamyordu, tam tersine bu ii, dnme kabiliyeti olan her yaratn mecbur olduu ilkel bir grev sayyordum. Halbuki siyaset alannda bilgisi olmayan bir kimse her eit eletiri veyahut herhangi bir grev yapma hakkn kaybederdi. Bu alanda da ok okuyor ve ok dnyordum. Benim iin okumak, szm ona dnrlerimizin bir blmnn ifade ettii anlamla ayn deildi.Baz kimseler vardr ki, bunlar hi ara vermeden kitap okurlar. Okuduklarndan bir netice karmakszn devaml okuyup dururlar. Bu kimselerde bir yn bilgi yardr. Fakat beyinleri bu bilgileri bir esasa gre tasnif edip deerlendiremez. Bir kitabn btn ieriini adeta ezberlerler. Kabiliyetleri, okuduklar kitabn iinden ayrnty atp, esas zihinlerinde tutmaya ve bu bilgi zn ilerde kullanmaya yetmez. Kitap herkesin kendi mesleinin veya idealinin tespit ettii muayyen bir snr doldurmak iin deerli bir vastadr. Kitaplar hayat mcadelesine atlm olanlara veya byk ideal sahiplerinin geni ufuklarna, yani ufuklar katmakta yardmc olurlar. Demek ki okumak bir gaye deildir. Okumann ve bilgi edindikten sonra mtalaada bulunmann hedefi, dnya hakknda genel bir fikre ve gre sahip olmaktr. Sistemli biimde okuyarak elde edilecek bilgiler, bir mozaik paras gibi yerine yerletirilmelidir. Bylece kitap okuyann zihninde dnya hakknda genel bir fikir meydana getirilmelidir. Yoksa okuyucunun kafasnda byk bir deerden yoksun bir bilgi salatas

meydana gelmemelidir. Bu bilgi salatas sahibine bir gurur vesilesi olsa da, herhangi bir ie yaramaz. Kafalarnn iinde bilgi salatas tayan kimseler, kendilerinin ok eyler bildiklerine hkmederler. Fakat bu gibi kimselerin hayatlar ya bir hastanede ya da politika ukurunda son bulur.Byle karmakark bilgi ve fikirlerle dolu beyin, istedii bilgiyi, kendisine gerekli olduu an, bu kalabaln iinden tutup karamaz. nk beyindeki bilgi tortusu hibir elemeye tabi tutulmamtr. Sadece okunan kitaplarn ierdii bilgilerle beraber bir sr ayrnt st ste ylp kalmtr.Bu gibi zavall yaratklar karlatklar zorunluluklar srasnda okuduklarndan faydalanacaklar akllarna gelse bile, ancak kitabn adm, sayfa numarasn ezbere bilmeleri gerekir. Aksi halde bu gibi kimseler ilerine yarayacak bilgileri hayatlar boyunca bulamazlar. Bulduklar anda da i iten gemi olur.ite, hkmet yelerinin byk ilim sahibi olmalarna ramen, hata ukuruna yuvarlanmalarnn sebebini baka yerde aramaya gerek var mdr?Bir kitap veya dergide, gazetelerde veyahut bir brorde kendi zel ihtiyalarna cevap veren bir malzemeyi grp, ayrntnn arkasndan ekip alabilen kimse, okumay bilen, okuduunu anlayan kimsedir. Bu kimsenin kendisi iin faydal olduunu anlad bilgi z , herhangi bir husus iin, derhal zihinde oluan hayalin iinde yerini bulur. Bu bilgi z ya o dnceyi ya da hayali tamamlar veya dzeltir, veyahut da onu akla kavuturur.Okumay bilerek yapm olan kimse hayat mcadelesi srasnda imi bir eyle karlarsa, hafzas yllar nce de olsa ok eskiden elde ettii fikir ve bilgiyi onun zihnine getirir. Muhakeme sahibi olan kimse de derhal bu bilgi ve fikirleri mantna gndererek olay kar-snda tavr alr. ite okuma byle yaplrsa bir yarar salar.rnein bu ekilde hareket etmeyen, daha dorusu edemeyen bir konumac, kendisini dinleyenlerden birinin yapaca itiraz karsnda arp kalacaktr. Hatta hatta bu konumac hakl bile olsa, o sra ac iinde kvranacaktr. Bu kimse ne savunduu fikirler iin delil ve tamamlayc bilgiler bulabilir ne de itiraz eden kimseyi susturabilecek hakl ve doru bilgiler gsterebilir. Bu durumun kiisel sorumluluklar sz konusu olduunda bir zarar yoktur. Ancak felek bu gibi kimseleri milletin bana bela ederse, ite o zaman tehlike belirir.Ben kk yamdan itibaren okurdum, yani iyi okumaya altm. Bu ite hafzam ve aklm bana byk apta yardmc oldular. Bu sayede Viyana'da geen gnlerim benim iin ok verimli oldu. Her gn grdm yeni manzaralar beni devaml olarak incelemeye ve okumaya itti. Gerei nazari olarak, nazariyat ise gerekle tetkik, tahkik ve tahlil ettiim iin, kuramsal bilgilerle kafam doldurmadm. Gnlk tecrbelerim toplumsal meselelerden baka, iki byk husus hakknda da kesin bir fikir verdi.Bylece ben onlar ok ince bir ekilde tetkik ve tahlil ettim.Genliimde Sosyal Demokrasi hakkndaki bilgim ok azd ve tamamen yanlt. Sosyal Demokrasi'nin gizli oy usul iin yapt mcadele beni memnun ediyordu. nk bu usul ile tiksindiim Habsburglar rejiminin keceini tahmin ediyordum. Ben Tuna Devleti'nin Cermenlii gzden karmazsa ayakta kalamayacana inanyordum, fakat nfusun iindeki Alman unsurunun Slavlatrlmas da hibir gvence vermeyecekti. Keza Slavizmin bir topluma verdii ayn cinsten olma kuvvetini gzmzde bytmemeliyiz. Szn ksas nfusu 10 milyon olan ve vatandalar arasndaki Cermen rkn lme mahkum eden bu devletin bir an evvel yklmasn ve ayn zamanda bu yklma iini abuklatracak her hareketi destekliyordum. Dillerin eitli oluunun dourduu kargaalk parlamentoyu nasl zayflatr ve zaafa uratrsa, bu hkmetin yklma an da, o kadar abuk olacakt. Bu an Alman Avusturya'snn hrriyet an olacakt. Artk Avusturya'nn anavatan Almanya ile bir-lemesine bir engel kalmayacakt. Bu bakmdan Sosyal Demokratlarn hareketleri ve tutumlar benim dncelerim ynnden ok iyiydi. Sosyal Demokratlarn ii lehinde almalar o gnlerde benim houma gidiyor ve bu yzden beni bu partinin sempatizan olmaya

zorluyordu. Beni bu partiden uzak tutan husus ise, Sosyal Demokratlarn Avusturya snr iindeki Germenlerin muhafaza edilmesi iin yaplan mcadeleye kar kmas idi. Halbuki Slav komnistleri, Sosyal Demokrasi'nin bu tutumunu sevinle karlamalarna ramen, baka hususlarda bu partiye kar ok kstah ve gaddar davranp tepeden bakyorlard. Bylece bu siyasi dilencilere haklar olan cevab vermi oluyorlard.On yedi yamda iken "Marksizm" hakknda da henz bende bir fikir olumamt. Sosyal Demokrasi ile Sosyalizm'e hemen hemen ayn manay veriyordum. Sosyal Demokrasiyi gsterilerinin bir seyircisi olarak tandm. Bu hususta bir fikrim olmad gibi, yelerinin zihniyetlerini de bilmiyordum.Sosyal Demokratlarla ilk mnasebetim, bir antiyede oldu. Alktan lmemek iin i aryordum. Geleceimden endie ediyordum. Bu yzden de evremle ilgilenmiyordum. Fakat bir olay beni bu tarafa srkledi: Bana sendikaya kayt olmam emrettiler. O zamanlar sendikalar hakknda bir bilgi sahibi deildim. Sendikalarn iilere faydas veya zarar hakknda bir fikrim yoktu. Fakat, kesin olarak sendikaya girmem emredilince, bu konuda bir bilgim olmadn ve zellikle ne olursa olsun, hibir eye balanmak istemediimi belirterek daveti reddettim. Eer hemen kap dar edilmemisem bu ileri srdm birinci sebepten dolay idi. Herhalde bir iki gn iinde her eyi reneceimi ve kendilerine balanacam sanyorlard, fakat tamamen yanlyorlar di. nceleri sendikaya girmem bir para imkan dahilinde idiyse de, iki hafta sonra bu ihtimal de ortadan kalkmt. Gerekten bu ksa sre iinde evremdekileri pek iyi tanmtm. Beni, dnyada hibir kuvvet, temsilcileri bana bu kadar ters gelen bir tekilata sokamazd, lk nceleri kendi kendime dkndm. antiyede alrken lenleri, iilerin bir ksm a dkkanlarna giriyor, dier bir ksm da antiyede kalarak sefilane bir yemek yiyordu. Bunlar daha ok evli olan iilerdi. Kadnlar da kaplar iinde orba getirerek karnlarn doyurmaya alyorlard. Bin bir para ekmek, biraz stle le yemeimi yerken etrafm da inceliyordum, incelemelerim srasnda rendiim eyler insan isyana tevik edecek mahiyette idi. Her ey inkar ediliyordu. Millet, kapitalist snflarn bir uydurmasyd. Vatan, ii snfn smrmek iin burjuvazinin vastas idi. Kanunlar iiyi ezmek iin vazediliyordu. Din, milletleri istismar etmek iin uydurulmutu. Ahlak, ahmaka bir sabr prensibi idi. Her temiz ey, amura batrlp karlyordu.nceleri susuyordum. Sonralar susmaya altm. Fakat buna devam edemedim. Adi iddialara cevap vermeye baladm. Fakat cevaplarmn tatminkar olmas iin, ak ve kesin bilgi sahibi olmam gerektiini anladm. Bunun zerine pe pee kitap ve bror okumaya baladm. Arkadalarmn fikirleri hakknda geni bir bilgiye sahip olmaya baladm. Fakat onlar akl ve mantkla mcadele edebilecek kimseler deildiler. Beni antiyede i srasnda bir iskeleden aaya yuvarlamakla tehdit ettiler. Bunun zerine antiyeden nefretle uzaklatm. Ksa bir zaman sonra inadm nefretime galip geldi.antiyeye geri dndm. Ayn zamanda parasz da kalmtm.ite o zaman kendime sordum. Bu adamlar bir millete mensup olmaya layk mdrlar? Sorunun cevab "evet" ise en iyilerin byle bir azaba katlanmalarn bir millet hakl gsterebilir mi? "Hayr" denecekse milletimiz insan bakmndan zayf ve fakir denecek durumdadr.Bu sralarda bir gsteriye katldm, iki saat olduum yerde kalp nefesimi tutarak iilerin drder drder gemelerini sabrla seyrettim.Evime dnerken, Avusturya Sosyal Demokrat Partisi'nin organ olan Arbeiterzeitung'u grdm. Bu gazeteyi kahvelerde ancak iki dakika kadar sabr gstererek okuyabildim. Bu sefer iimden gazeteyi almak geldi.Yalan dolu yazlarn bende uyandrd nefrete ramen, o geceki zamanm bu gazeteye ayrdm. Bylece Sosyal Demokratlarn kendi gazetelerindeki fikirlerini, nazariye statlarnn yazdklar kitaplardan daha iyi inceleme frsatn buldum. Ne byk fark vard... Bir tarafta, iinde peygamberlerin szlerim hatrlatan gayet derin bir akl ve hikmet rn imi gibi

hrriyet, namus ve eref mefhumlar bulunan kitaplar... Dier tarafta da hibir alaklktan korkmayan her trl amur ve iftiray samay pek tabii sayan, ylan gibi bir dil ve slp... ite bu insanln kurtuluunu isteyen basnd. Sonunda anladm ki, kitaplar, ahmaklar ve aydn kiiler iin, gazeteler ise halk iindi.Ben, Sosyal Demokratlarn doktrinini derin derin incelediimde kendi milletimi grmeye baladm.Eskiden bana almas imkansz bir uurum gibi grnen ey, imdi daha byk bir sevgiye yol at.Gerekte ancak, ahmak olan bir kimse bu byk zehirleme iini bildii halde, kurbanlar kabahatli grebilirdi. Gnler getike iradem bamszlna kavutu ve Sosyal-Demokratlarm baar srlarn zmeye baladm. O gnlerde kzl yaynlardan baka bir eyi okumamamn, kzllarn dzenledikleri toplantlardan baka bir mitinge katlmamamn sebebini derhal zdm. Sefalet dolu evremde, bu hibir eye izin vermeyen doktrinin mnakaa gtrmeyen Sonularn grdm. Toplum ancak kuvvetli eyler karsnda eile-bilir. Nasl kadnlar zayflara bask yapt halde, kuvvetli olann karsnda diz kerlerse; topluluk da otoriteyi, zayfa tercih eder. Topluluklar, hogr karsnda, daima bir vazgeme alkanlna kaplrlar. Bunun iin, topluluk zerinde fikri bir baskya bavurulmaldr. Topluluk insani alkanlklarm kullanmamaldr. Bu bask topluluk tarafndan pek fark edilmez. Bylece topluluk doktrinin hatalarn da grmez ve sezmez olur. Topluluk, d grn itibariyle kuvvet ve basknn sonulan ile karlar ve ona tam olarak balanr. Bunun iin Sosyal-Demokratlarn karsna kacak olan bir baka parti, ancak rakibinden ok daha sert ve kuvvetli hareket ederse baarya ulaabilir, iki yl iinde gerek Sosyal Demokratlarn tutumlarn, gerekse bu partinin oyunca haline gelen halk kitlesinin ruhunu anladm.Sosyal Demokratlarn faaliyetlerinin burjuva snf zerinde yaratt deheti grdm. Burjuva snfnn bu hareket ile mcadele etmeye ne ahlak, ne de kuvveti yeterli idi. Oysa Sosyal Demokratlarn adeti, kendi faaliyeti iin en byk tehlike grnen kimseleri, sinirleri darmadan edecek ekilde bir yalan ve kuru iftira bombardmanna tutmakt. Bu korkun taarruz, o ahslarn ayaa kalkamayacak ekilde yere serildikleri hissedilinceye kadar devam ediyordu.Sosyal Demokrasi, deerli kimselere saldrr, muhalif partinin zayf adamlarn az ok ve gizli bir ekilde metheder. O, iradeden yoksun bir dahiden ok, basit dereceli bir zekaya sahip olan, sert tabiatl bir adamdan korkar. Zeka ve iradeden tamamen yoksun olanlar ise gklere karr.Sosyal Demokrasi, huzuru salamak imkanna sadece kendisinin sahip olduu grn yayar. Olaylar yakndan takip eder. Ya olaylarn bizzat iindedir, ya da olaylarn yanndadr. Eer halkn dikkati bir baka yne evrilmi ise, Sosyal Demokrasi derhal bu duruma mdahale eder.ite bunun iin partileri boan ve yok eden gazlara kar daha zehirli ve etkili gazlarla karlk verilmelidir. Aksi takdirde galibiyet yolunun kapal olduu halka anlatlmaldr. Zayf yaradll kimselere bu durumun bir lm kalm mcadelesi olduu aka belirtilmelidir. Ben btn bunlar tespit ederken ahslarn toplulua kar duyduu korkunun nemini grdm.Her yerde dehet ve korku, ayn derecede bir dehet ve korku tarafndan yolu kapanmazsa daima baarya ular, ite o zaman byle bir parti, istikamet deitirerek, nceleri hakaret ettii, kk drd devlet otoritesine snr. ou zaman da genel bir kararszlk annda isteine kavuur. nk daima gerzek beyinli birka yksek dereceli memur, korkularndan dmann gelecekte kendilerine iyi muamelesini temin etmek amac ile ona yardm eder.ite bu biimde bir baarnn halk zerinde nasl bir etki yapt hem taraftarlar hem de kar olanlarca bilinemez. Bunu ancak halkn ruhunu kitaplardan tanmaya alanlar deil, hayatn

iine girenler takdir ederler. Yapay olarak elde edilen baar taraftarlar arasnda srdkleri davalarnn bir zaferi imi gibi kabul edilirken, yenik denler ise ilerde ortaya kacak direniin baar ihtimalinin kaybolduuna inanrlar.Zamanla kaba kuvvet usullerini rendike, bu kaba kuvvete hedef olan halk ktlelerine kar duyduum hogr de artt. Bu etin ve strapl gnlerimde, beni milletime iade ederek milletimin zelliini bana rettii ve terr hareketlerinin elebalar ile, kurbanlarn yakndan tanmama frsat verdii iin Tanr'ya bin kere krediyorum. Bu yollarn arm, iki gz de kapal olan adamlarn sadece bak altna yatm birer kurban olduklar kabul edil-melidir, ite bu rezil snflarn ruhlarn basit bir iki izgi ile ortaya koyarken, bu topluluklarn derinliklerine inildiinde, parldayan bir a rastlanacaktr. Ben gzlemlerim srasnda, bu snflarn bireyleri arasnda ender de olsa, baz fedakarlk olaylarna, sadk arkadalk hislerine, samimi bir tevazu ile dolu ekingenliklere, insan artan itidalli davranlara rastladm. Bu prltlar zellikle yal iiler arasnda grlyordu. Bu parltlara yeni nesillerde ve byk ehirlerin arklar arasnda eriyenlere rastlanamyordu. Ancak tek tuk baz genler vard ki, onlar doutan kazandklar meziyetlerini muhafaza ederek, hayatn ktlklerine kar, hl direniyorlard, Fakat bu iyi insanlar, eer siyasi faaliyetleri milletimizin can dmanlarna kaptrlyorsa, bunun sebebi, o heriflerin idare ettii partilerin ktlklerim takdir edememelerinden ileri geliyordu. nk hi kimse bu adi heriflerin ne dolaplar evirdiklerini incelemek zahmetini gstermemitim. Bu kimselerde kar koyma iradesi "sosyal srklenmelere malup olmutur. En sonunda sefalet onlar grtlaklarndan yakalayarak Sosyal Demokrasi amuruna batrm ve o amurun iinde brakmtr.Burjuvazi iinin en meru ve en tabii isteklerine dahi, binlerce defo byk bir ahlakszlkla "hayr" cevab vermitir, ite bu haksz Direni karsnda iiler sendikalara doru itilmilerdir.Bylece ii, en basit isteklerine insani bir cevap alamad iin sendika tekilat ile siyasete doru srkleniyordu, ii Sosyal Demokrasiye dman idi. Fakat direnileri defalarca sonusuz kald. Burjuva partileri ise her trl toplumsal sorunlara kar ilgisizdiler. iticinin hayat artlar dzeltilmedi, i kazalar, ocuklarn ve kadnlarn almalar, kadnlarn hamilelik halleri hibir zaman gz nne alnmad. Makineler arasnda alan ii her trl emniyet tedbirlerinden uzak brakld. Bylece halk topluluklar Sosyal Demokrasinin alar iine dt. Sosyal Demokrasi, bu znt veren siyasi dncelerin sebep olduu olaylarn hepsinden faydaland. Buna karlk burjuva partiler hatalarn hibir zaman dzeltmediler, esasen dzeltemezlerdi de... nk her trl toplumsal yenileme hareketine kar durmakla kin tohumlarn etrafa serpmilerdi. Halkn can dman olanlarnn iddialarna, yani iilerin menfaatlerini sadece Sosyal Demokrat Partisi'nin koruduu yolundaki szlerine hak verme durumu domutu.Bylece burjuva partileri, sendikalarn kurulmasna imkan veren ahlaki temelleri hazrlad, ite bu tekilatlar, Sosyal Demokrat partiye taraftar toplayan birer kuvvet haline geldiler. Viyana'da bulunduum yllar srasnda ben de ister istemez sendika konusunda bir vaziyet almak zorunda kaldm. Sendikay, Sosyal Demokrat Partisi'nin birbirinden ayrlmaz bir paras kabul ettim. Ama sonunda bu kanaatimin yanl olduunu anladm. Seri olarak verdiim bu karardan hemen vazgetim. te bu ana davalarda kader benim gzm aacakt, ilk kararm tamamen ters km, altst olmutu.iinin en tabii toplumsal haklarm savunacak ve ona daha iyi hayat artlan salayacak olan sendikalar ile, snflar arasndaki siyasi mcadeleyi kztran ve bunu partiye hizmet iin yapan sendikalar birbirinden ayrt etmeyi rendiim zaman henz 20 yanda idim.Sosyal Demokrasi sendikalarn kudretini anlad ve bunu kendi davasna dahil ederek baarsn salad. Burjuvazi ise bu tekilata deer vermedii iin siyasi yerini kaybetti. Hatta bu tekilatn normal gelimesine kstaha kar koyula engel olacan zannetti. Sendikalarn, kurulular itibariyle vatan fikrim ortadan kaldrdn dnmek ve bunu iddia

etmek yanlt. Sendika faaliyetleri, milleti meydana getiren snflardan birinin (ii snf) toplumsal seviyesini ykseltmek amacn takip ederse, hibir zaman vatan ve devlet aleyhine hareket etmi olmaz. Sendika, halkn fizik ve ahlak sefaletlerini hazrlayan eyleri ortadan kaldrarak ve onlarla mcadele ederek toplumsal yaralar iyi eder. Sonu olarak sendika faaliyeti her durumda ve ne olursa olsun gereklidir.Toplumsal anlaytan yoksun veya hak ve adalet hislerinden uzak kalm i adamlar var olduka, halkmzn bir paras olan iilerimiz, tek bir teebbsn hrsna veya akl d davranlarna kar, topluluun menfaatlerim korumak hakkna sahip olacaklardr. nk halkta ballk hislerini ve gveni korumak, fiziki ve iktisadi shhati kurtarmak, millet yararna uygun hareket etmek demektir.Ahlaktan yoksun bir blm i adamlar, kendilerini topluma yabanc sayarlarsa ve bir snfn fiziki ve ahlaki durumunu tehdit ederlerse, memleketin gelecei zerinde olumsuz etki yaparlar.te bu durum karsnda herkes kendi karna uygun bir biimde sonu almaya kalkmasn. Bu hususta hi kimse serbest deildir. Kt niyetli kimseler dikkatleri esas konunun zerinden ekip, baka tarafa evirmek iin almasnlar. Toplumsal hayata engel olan her eyi yok etmek milli menfaatlere uygun mudur, yoksa uygun deil midir? Bu soruya verilecek cevap evet ise baary salayacak silahlar ile kavgaya katlmak lazmdr. Yoksa ferdi ve bir iki kiinin bir araya gelerek yapt clz klar hibir zaman byk i adamnn sonsuz kudretine set olamaz. te dikkat edilecek husus buradadr. Gaye hak temin etmek deildir. Esasen hak temin edilmi ve ele geirilmi olsa idi, ortada ihtilaf da olmazd. Esas gaye en kuvvetli olmaktr.Halka ok fena muamele yaplr, kanunlara, aykr hareket edilir Ve hakszlklara kar bir kanuni tedbir alnmazsa, anlamazlklar ancak kuvvet halleder. Bunun iin bir araya gelmeli ve haklarn arayacak bir temsilci gstermelidirler.ite bu bakmdan sendika kurulular, bugnk hayata somut sonular ile birlikte daha gl bir "toplumsal ruh" getirebilirler. Bylece devaml bir ekilde toplumsal hayat sarsan ikayet noktalar etkisiz duruma getirilir. Eer bu byle olmuyorsa, ya toplumsal kanunlarn yollan ustaca manevralarla kesilmektedir, ya da siyasi tesir ve nfuz sayesinde mevcut kanunlar hkmsz braklmaktadr. Siyasi burjuvazi sendika kurulularnn nemini takdir etmedike veya anlamaz grndke ve bunlara kar iddetle direndike, Sosyal Demokrasi de bu hor grlen hareketi benimsemekte gecikmedi. Sosyal Demokrasi gayet dikkatli bir davranla, sendika hareketinden kendisine salam bir zemin hazrlad ve bundan, bhtan geirdii gnlerde istifade etti. Geri hareketin derin gayesi zamanla ortadan kalkt ve yerini yeni hedeflere brakt. nk, Sosyal Demokrat Parti, hibir zaman savunduu ve ele geirdii kooperatif hareketin programn dahi korumak iin aba gstermedi ve buna nem vermedi.Geen yllar iinde toplumsal haklarn savunmas iin kurulan kuvvetlerin hepsi, Sosyal Demokrat Partililerin becerikli ellerine geer gemez milli ekonomimizin tahribi ve yok edilmesi uruna kullanlmtr. Artk iinin en basit haklar dahi dnlmez olmutur. nk ekonomik sahadaki zorlayc aralarn kullanlmas, siyasi huyuna her trl zulme imkan hazrlar. Bu i iin sadece bir tarafta cehalet ve dier tarafta ahmak srnn mevcut olmas yeter. te ortada grlen durumda tam bu ekilde idi. Geen yzyln son yllarna doru sendika faaliyetleri ilk amacndan uzaklamaya balad. Yllar getike Sosyal Demokrat Parti, iiler arasna dalarak en sonunda snf mcadelesinde bir tazyik arac haline geldi. Bin bir glklere katlanarak kurulmu olan btn iktisadi binalar devaml darbelerle yklrsa, sonunda iktisadi temellerinden tamamen yoksun kalm bulunan devlet binas da ayn akbete uramaktan kendisini kurtaramaz. Parti, iinin gerek ve mphem ihtiyalarna zamanla daha az ilgi gstermeye balad, istekler ne kadar oalyorsa, onlara cevap vermek, onlar tatmin etmek de o nispette azalyordu. Halbuki iinin arzularna ksmen cevap verilmek suretiyle, onlarn kavga kudretini zayflatmak yoluna gidilebilirdi.

nk halk arzusu bir kere tatmin edildi mi, kendini idare edenlere kr krne balanr ve kavga kuvveti olmaktan kard.Frtnalarla dolu sonu, snf mcadelesini idare eden ve onu krkleyenlere yle bir dehet telkin etti ki, her hayrl toplumsal reforma el altndan iddetle kar ktlar. Her reform hareketine bile bile cephe aldlar. Bu kadar akl almaz bir davran hakl gstermek zahmetine bile katlanmak gereini duymadlar.ite bu hal karsnda istekler dalgas ne kadar kabarp ykseliyorsa, o istek dalgasnn bir para tatmin ihtimali de o kadar azalp, kayboluyordu. Fakat btn dndrlen bu dolaplara ramen, iilere, en tabii ve en kk haklarna dahi gln denebilecek cevaplarn verilmesinin sebebinin, iinin mcadele ruhunu, kudretini zayflatmak ve mmknse bunlar tam manasyla felce uratmak olduunu, bu sinsi faaliyetin eytani bir emelin parasndan ibaret bulunduunu anlatmak ve aklamak gerekirdi. Bu durumda her trl szn salayaca baarya hayret edilemezdi.Burjuva Partileri, Sosyal Demokrat Parti'nin bu korkun faaliyetinin sinsi sonularm nefretle karlyorlarsa da, bu olumsuz almalara karlk verebilecek bir davrana gerek grmyorlard. Halbuki Sosyal Demokratlarn iktisadn ezdii, korkun sefaletini hafif-letmekten ekindii ve ayn zamanda snf mcadelesi srasnda silah olarak kulland iileri, burjuvazinin kendi tarafna ekmesi gerekirdi. Fakat burjuvazi hi ama hibir ey yapamad. Kar mevkilere taarruz edecei yerde, kendi bindii dal kesti ve kendi kendisini tazyik altnda brakt, i iten getikten sonra da o kadar deersiz birtakm aralar imdadna ard ki, sonunda hibiri sonu vermedi ve Sosyal Demokratlar tarafndan kolayca saf d edildi. Hibir ey deimedi, sadece deien memnuniyetsizlik oldu. O da gitgide oald.Artk serbest sendika, siyasi havaya girince herkesin hayat zerinde bir tehlike unsuru olarak belirmeye balad. Serbest sendika, milli iktisadn emniyet ve geleceine kar, devletin salamlna kar, ferdi hrriyetlere kar, korkulacak terr aralarndan biri oldu."Demokrasi" szn alayl ve adi cmleler iinde telaffuz eden zellikle "serbest sendika" oldu.Bu hrriyete bir hakaretti. Kardelik ve birlik hususu ise u cmle ile rezil ediliyordu: "Sen bir yolda deilsen kafan parampara edilecektir."ite grnte insanlk dostu olan, fakat beeriyeti mahvetme yolunda yryen bir insaniyet dostu (!) ile byle tantm. Yllar getike dncelerim geliti ve hibir ynn deitirmek gerekmedi. Sosyal Demokrasi'nin d grnn ne kadar iyi surette incelersem, bu doktrinin derinliklerini grebilmek isteim de o kadar oalyordu. Bu hususta partinin resmi edebiyat bir yardmda bulunamazd. Partinin resmi az, eer iktisadi konularla megul oluyorsa, bu husustaki konumalar, iddialar ve ortaya konan deliller hibir zaman doru olmuyordu. Parti siyasi gayelerinden sz ettii zaman da samimi olmuyordu.Btn bunlardan baka ok gelimi olan mesele karma ruhu ve delillerin ortaya konu ekli, bana daima derin tiksinme hissi telkin ediyordu. Derin dnceleri, kekeleyici, karanlk, hatta anlalmaz ve manasz straplarla dolu bir sr cmlelerle anlatmak isterlerken hibir fikir krntsna rastlanmyordu. Akl yle bir dolambal yollardan ilerliyordu ki, daima hedefi aryordu. Bir insann kendini rahat hissedebilmesi ve bu sonsuz "dadaisme"* gbresi iinde samimi ve gerek bir durumda bulunabilmesi iin ancak byk ehirlerdeki o "bohem"** kiilerden olmas gerekiyordu. Sosyal Demokrat Parti'nin destekleyicisi olan yazarlar pek ak olarak halkn bir ksmnn tevazuunu istismar ediyorlard. nk bu tip halk (Dadaisme- 1917 ylna doru kurulan bir edebiyat ve sanat okulu.bu okulun programlar fikir ile anlat arasndaki btn ilgileri ortadan kaldrmakt. Bohem-Gn gnne yaayan, babo kimse.) topluluu herhangi bir eyi ne kadar az anlarsa, onda o kadar ender gerekler ve deerler buluyorum sanr.Bylece bu doktrinin, kuramsal bakmdan yanll ve manaszl ile ortaya kan gerekleri mukayese edince, takip ettii gizli gaye hakknda ge de olsa ak bir fikir sahibi oldum.

O zaman unu anladm, btn enerjisini kinden alan bir doktrin karsnda bulunuyorduk. Bu doktrin kendi zaferini kazanmak iin en ufak teferruat hesaplamt. Zafer kazanld vakit insanla ldrc bir darbe indirilecekti. Hemen bu arada, bu ykc doktrin ile bir milletin o gne kadar benim dikkatimden uzak kalm olan zel vasf arasndaki mnasebetleri grdm.Sosyal Demokrasinin gizli amac, ancak Yahudilerin ne olduklarn bilmekle anlalr. Bu Yahudi milletini tanmak, bu partinin hedefi ve niyeti hakknda gzlerimizi kapatan yanl fikirler ban koparp atmak demektir. Yahudileri tanmakla bizi kendine kr krne balayan bu partinin toplumsal fikri deildiinde Marksizm'in irkin ve korkun bir ekilde gerilmi yz ortaya kacakt. Yahudi kelimesinin bende ilk defa olarak zel birtakm fikirler uyandrmas, hangi ada meydana geldiini kestirmem pek imkansz deilse de, biraz zor olacaktr. Babamn salnda bu kelimenin evimizde telaffuz edildiini hi hatrlamyorum. Galiba benim iin pek saygdeer olan babam, bu kelimeyi zel bir ekilde telaffuz e-den kimseleri geri kafal adamlar kabul edecekti. O hayat boyunca az ok bir kozmopolitlie eilim gstermiti. Bu eilim onun gayet salam olan milli kanaatlerine ramen dncelerine hakim olmaktan baka, benim zerimde dahi iz brakmt. Okul srasnda hibir ey beni, ailemden aldm fikirleri deitirmeye zorlamad. Realschule'de gen bir Yahudi ocuu ile tanmtm. Bu Yahudi ocuuna kar davranlarmzda hepimiz dikkatli hareket ediyorduk. Fakat bu tutumumuza sebep, o Yahudi ocuunun baz konular zerindeki ketumluu dolaysyla bizde pek az bir gven uyandrabilmi olmasyd. Esasen ne ben ne de arkadalarm bu davranmzdan zel bir sonu karmadk.Nihayet on drt on be yama geldiimde siyasetten bahsedildii sralarda Yahudi kelimesini duymaya baladm. Bu szler ben de az da olsa bir itiraz etme duygusu uyandryordu. Mezhepler dolaysyla kan kavga ve ekimeleri grdm vakit iimde naho hisler kabaryordu. Bu hal de, beni bu hususta baz itirazlara zorluyordu. Linz'deki Yahudi says azd ve Avrupallamalard. Onlar Alman zannediyordum. Bu kanaatin manaszln idrak edemiyordum. Almanla Yahudi arasndaki farkn sadece dinler arasnda olduunu zannediyordum. Hatta srekli zulmlere hedef olmalarn, din (arkna veriyor ve bu yzden de kendilerine antipati beslemiyordum.ite kafam bu dncelerle dolu olarak Viyana'ya geldim. Mimari alandaki kabiliyetimin bolluu iine daldm ve kendi mukadderatmn arl altnda ezildiim iin, ilk gnler byk ehrin nfusunu tekil eden eitli zmreler hakknda gzme hibir ey taklmad. O gnlerde Viyana'da iki milyon kii yayordu ve bu nfusun iki yz bini Yahudi idi. ite ben bunun farknda deildim. lk gnlerde gzlemlerim ve dncelerim, yeni deer ve fikirlerin giritikleri hcuma pek o kadar kar koyacak kuvvette deildi. Nihayet iimde ar ar sknet ortaya kmaya balad ve bu hummal hayaller akla kavutuu sralarda, Yahudi meselesi ile burun buruna geldiim an ki, etrafm epeevre saran dnyaya ok daha dikkatli bakmaya baladm.Yahudi meselesi ile karlamamdaki ekil bana pek ho gelmedi. Ben o sralarda Yahudi'yi sadece baka bir dine mensup bir kimse olarak kabul ediyordum. Dini ekimelerden ve dini inanlardan kan her trl dmanl, hogr ve insaniyet adna daima knamaktan da kendimi alamyordum. Bu arada Viyana'nn Yahudi aleyhtar basnn tutumu da bana medeni bir milletin rf ve geleneklerine yakmaz gibi geliyordu. Orta alara kadar uzanan ve tekrar kanaatimce hi istenmeyen baz olaylarn hatras aklma taklyordu. Esasen bu bahsettiim gazeteler, birinci snf basn organ olarak kabul edilmiyorlard. Peki ama niin bu byle idi? Bunu o gnlerde ben de pek bilmiyordum, ite bundan dolay bu gazetelerin tutumuna hiddet ve ekememezliin sebep olduunu sanyordum. Bu kanaatimi, byk basn organlarnn yayn yolu ile yaplan bu hcumlara karlk vermemesi de kuvvetlendiriyordu. Benim takdir edip, beendiim husus, bu basnn kendi aleyhindeki yaynlara cevap vermeyip, susarak ve onlardan hi bahsetmeyerek onlar "sessizlik" ile ortadan kaldrmas idi.

Dnyaca mehur Neue Freie Presse, Wiener Tagblatt ve dierini devaml olarak okudum. Okurlarna bol bol bilgi vermeleri ve konular gayet tarafsz ortaya koymalar beni hayrette brakt, ite bu basnn kibar halini takdir ediyordum. Sadece basnn ar slbu beni biraz rahatsz ediyordu, hatta bende olumsuz etki brakyordu. Belki de bu kusur, btn bu byk kozmopolit ehre can veren rpntl ve hareketli yaayn sonucu olabilirdi. O gnlerde, Viyana'y byle bir ehir saydm iin, kendi kendime bulduum aklamann bir mazeret tekil etmekten teye geemeyeceini kabul ediyorum.Fakat beni en ok rahatsz eden ey bu basnn hkmete pek ylk ve terbiyesiz bir ekilde kur yapmas idi. Hofbourg'da kk bir olay kmaya grsn, ite bu olay okurlara, ya ok byk bir evk ve galeyan iinde ya da byk bir znt bulutu altnda kaleme alnarak sunuluyordu. Hele hele gelmi gemi btn devirlerin en akll hkmdar (!) konu edildii vakit, gazetelerde kan yazlar, kzma srasndaki bir yaban horozunun diisini bylemek iin yapt dans akla getiriyordu. Btn bunlar bana bir gsteriten ibaret gibi geliyordu.te benim bu gzlemim "liberal demokrasi" hakknda bugne kadar beslediim fikirlerin zerine baz glgeler drd. Sarayn sevgisini bu ekilde kazanmak, milletin erefini hie saymak demekti. Bylece Viyana'nn byk basn ile arama kara kedi girmiti. Her zaman yaptm gibi, daha ilk gnlerde de Almanya'da gerek siyasi alanda ve gerek sosyal yaayta gelien olaylarn hepsini Viyana'da byk bir dikkat ve ihtirasla takip ediyordum. Reich'n ykselmesini, Avusturya Devleti'nin rehavet hastal ile gurur ve hayranlk duyarak mukayese ediyordum. Reich'n d siyasetindeki baarlar bana sonsuz bir keyif verirken iteki siyasi durum beni o kadar sevindirmiyordu. O sralarda ikinci Guillaume aleyhindeki mcadeleyi hi uygun bulmuyordum. Onu sadece Alman imparatoru kabul etmiyor, ayn zamanda Alman donanmasnn tek yaratcssayyordum.Reichtag'n, imparatoru siyasi nutuk vermekten alkoyan karar, beni bir hayli sinirlendiriyordu. nk bu karar bu hususta hibir yetkiye sahip olmayan bir meclisten kyordu. Bu erkek kazlar, parlamentolarnda sadece bir devre zarfnda bile, btn bir imparator hanedannn yzyllar boyunca yapamayaca manaszlklardan ok daha fazlasn ortaya koyuyorlard. Her yar delinin dncelerini dinletmek iin sz ald, hatta kanun yapcs sfat ile devlet iinde babo braklan ve btn dnemlerin en geveze insanlarndan oluan aalk bir meclisten, imparatorluk tacm tayan kiinin azar iitebildiim grmek bende nefret uyandryordu. Ayrca beni ileden karan baka bir ey daha vard. Bu da imparatorluk tabalarnn en adi atlarn bile, gayet saygyla selamlayan ve eer hayvan kuyruunu sallarsa byk bir vecde dalan Viyana basnnn, Alman imparatoru'na ait aslsz endielerini zntl bir dille ve aslnda iyi bir biimde saklanamayan kt bir niyetle ortaya koymaya cesaret etmesi idi. Eer bu basnn yazdklarna baklrsa Almanya imparatorluunun ilerine karmak niyetinde deildiler. Keke ALLAH onlar byle bir davrantan korusa! Fakat onlara baklrsa, iki imparatorluk arasndaki anlamann ortaya kard devi yerine getiriyorlard ve bu bakmdan yarann zerine o adi, pis parmaklarn gya dosta bir biimde basyorlard. Bylece basnn gerei yazma devini yerine getirmi oluyorlard (!) Aslnda onlar, byle yazarak srta srta yaraya kirli parmaklar ile basyorlard. Bundan dolay btn kanm tepeme kyordu. Gitgide byk ve itibarl (!) ba-sndan phe etmeye baladm. Sonunda Yahudi aleyhtar gazetelerden biri olan Deutsches Volksblatt'n bu durumda daha asil ve terbiyeli bir ekilde hareket ettiini grdm.Ayrca beni sinirlendiren dier bir husus da, byk basnn o gnlerde Fransa Devleti'ne kar gsterdii sayg idi. Nerede ise bu sayg ibadet eklini alacakt. Bu itibarl (!) basnn o "medeni millet"i vmek iin syledii gzel iirleri okuduum zaman, insan Alman olduuna adeta utanyordu. Bu adi Fransa sevgisi salgn ok defa bu byk gazeteleri elimden frlatp yere atmama sebep oldu. ou zaman Volksblatt' okuyordum. O daha kk bir dnyaya sahip i-di. Fakat byle konular daha uygun bir slpla ele alyor ve inceliyordu. Geri onun

Yahudi aleyhtarln pek tasvip etmiyordum. Fakat yazlanlarn arasnda baz kere yle deliller tespit ediyordum ki, bunlar beni dnceye sevk ediyorlard.Belki de o gnlerde Viyana'nn kaderine hakim olan ahs ve partiyi ite bu hava iinde tandm. Bu adam Dr. Kari Lueger, parti de Hristiyan Sosyal Parti idi. Viyana'ya geldiim gnlerde bunlara karydm. Bana gre Dr. Kari Lueger ve parti, gericiydiler. Fakat sonunda, hem o ahs hem de eserini tanmak frsatn elime geirince bu hkmm deitirdim. Bugn bile Dr. Kari Lueger'i btn devirlerin en yksek Alman belediye bakan kabul ediyorum. Hristiyan Sosyal hareket karsndaki kanaatlerimin deimesi ile, kafamda ne kadar batl dnceler varsa hepsi bir anda yok oluverdi. Yahudi aleyhtarl hususundaki kanaatim de zamanla deiti. Fakat bu doru yola giri benim iin ok strapl oldu. Ayrca zihnimde gizli mcadeleler cereyan etti. Ancak, akl ve hissiyat, tpk iki dman gibi birbirleri ile savatktan sonra, akl zaferi elde etti. iki yl getikten sonra ise, akl ve hissiyat birbiri ile birleti ve sonunda hissiyat akln sadk bir koruyucusu ve yol gstericisi oldu. Dncelerimin ald terbiye ile akl arasnda geen ve pek ho olmayan bu byk ekime srasnda Viyana kaldrmlarnn verdii hayat dersi, benim iin ok deerli grevleri yerine getirmemi salad.Artk sokak ve caddelerde krler gibi dolamyordum. Gzlerim almt. Bir gn Viyana'nn eski mahallelerinden geerken, ani olarak uzun pelerinli, uzun siyah sal bir adamla karlatm. Bu da bir Yahudi miydi? ite ilk aklma gelen dnce bu oldu. Linz Yahudilerinde bu kyafet yoktu. Bana yabanc gelen simay ihtiyatl bir ekilde ve dikkatle inceledim. Bu yabanc simay inceledike adamn yz hatlarna dikkatle baktka biraz evvel kendi kendime sorduum soruyu deitirdim: Acaba bu bir Alman myd?Hemen kitaplarda phelerimi yok edecek areler aradm. Hayatmn ilk Yahudi aleyhtar brorlerini satn aldm. Fakat ne var ki, bu brorlerin hepsi de okuyucularnn Yahudi davasn biraz biliyor farz ederek hazrlanmt. Bu brorlerdeki yazlarda bende yeni birtakm pheler dourdu. Keza iddialarn ispat iin ileri srdkleri deliller ok yzeysel ve ilmi temelden tamamen uzakt, ite bundan dolay batl fikirlere tekrar saplandm. Bu durum haftalarca ve hatta aylarca devam edip gitti.Mesele bana o kadar anormal, ithamlar o nispette lsz geliyordu ki, haksz bir karar alma korkusu, bana ikence edip duruyor, beni endie ve tereddtlere dryordu. Esasen, dini ekimeler srasnda zel bir mezhebe mensup olan Almanlarn konu edilmediini, tamamen ayr bir rkn, yan Yahudiliin zerinde durulduunu anlamaya baladm. Artk bu hususta hibir phem kalmad. nk bu konu ile megul olmaya baladm ve btn dikkatimi Yahudiler zerine younlatrdm gnden bu yana Viyana'y baka bir ekilde grmeye baladm. Artk nereye gitsem, ne tarafa baksam gzme hep Yahudiler taklyordu. Yahudileri ok ve sk grdke onlar dier insanlardan kolayca ayrabiliyordum. Viyana'nn merkezinde ve Tuna'nn kuzeyindeki mahallelerin d grnleri, Almanlarn oturduklar yerlerin grnleri ile tamamen farkl idi. Oralarda baka bir nfus cvl cvl kaynap duruyordu.imdi, belki bu hususta, yani Yahudileri tanmada biraz phem varsa da, Yahudilerden bazlarnn davranlar beni her trl sphe ve tereddtten uzaklatryordu. Yahudiler arasnda gelime ve Viyana'da olduka dal budak sarm byk bir hareket Yahudi rknn vasfn zellikle gze arpar bir ekilde ortaya koyuyordu. Bu byk hareket Siyonizm'di.Yahudilerin kk bir ksm Siyonizm'i tasvip ediyordu. Geri kalan ounluk ise bu prensibi kabul etmiyor gibiydi. Fakat bu davranlara yakndan baklacak olursa, perde kalkyor ve ortaya bambaka bir durum kyordu. Gze, kendi davalarnn gerei olarak Uydurduklar birtakm asl astar olmayan sebepler arpyordu. Gerekte ise Liberal Yahudiler, siyasi faaliyet gsteren Yahudileri, ayn irkin mensuplar deildir diye reddetmiyorlard. Onlar sadece Yahudiliklerini dnerek onlara fena gzle bakyorlard. Fakat bu durum onlarn bir araya gelmelerine ve birlik olmalarna engel tekil etmiyordu, ite bu Liberal Yahudilerle, Siyonist Yahudiler arasndaki yapmack kavga bende byk bir tiksintinin domasna sebep

oldu. Bu gstermelik ekime hibir geree dayanmyordu, tam manasyla koca bir yalandan ibaretti. Bu hile ise, Yahudi rknn kendine yaktrd asalete ve temiz ruhlulua hi uygun dmezdi. in aslna baklrsa bu rkn ahlakl ve temiz ruhlu oluu ok zel bir haldi. Bu heriflerin suya kar ne kadar az yaknlklar olduu yzlerine baklnca, hatta ou defa yanlarna gznz kapal olarak bile yaklanca derhal anlalyordu. Sonra bu pelerin giyen heriflerin o adi kokularn duyduka, midemin kabardn hissetmee baladm. Hepsinin st ba pisti ve hi de kibar kimseler deildiler. Anlattm bu ayrntda belki ilgi ekici bir husus yoktur. Ama bu heriflerin pislikleri altnda o sekin rkn ahlak ynnden eksikliini tespit edince byk bir tiksinti duyuyordum.Artk beni en ok ilgilendiren ey Yahudilerin baz sahalarda gsterdikleri faaliyetlerdeki hareket ekilleri idi. Yava yava hareketlerinin srlarn kefetmeye baladm. Sosyal hayatta ne ekilde olursa olsun herhangi bir ktlk varsa Yahudi ona muhakkak katlyordu. Bu tip bir yaraya neter vurulur vurulmaz, kokumu bir vcuttaki solucan gibi parlak ktan gzleri kamam bir ft ortaya kyordu.Yahudilerin basnda, gzel sanatlarda, edebiyatta, tiyatro ve sinemadaki faaliyetlerini inceden inceye tetkik edince, bende Yahudilik aleyhinde bir ok ithamlar birikti. Bylece tatl szler, tatl yazlar bana bir fayda vermez oldular. Herhangi bir tiyatro ya da sinema afilerine bakmak ve o temsili ya da filmin senaryosunu yazan adlar incelemek yetiyordu. Byle yaplnca insan ister istemez Yahudilerin amansz dman oluyordu. Bu sinsi faaliyet Viyana'da halk zehirleyen bir ahlak vebasyd ki, eski devirlerin vebasndan ok daha byk felaketlerle yklyd. Bu zehir hi durmadan bol miktarda i-mal edilip etrafa yaylyordu. Bu eserleri meydana getirenlerin terbiye ve fikir seviyeleri ne kadar sfr, hatta sfrn altnda ise, eser (!) meydana getirme kabiliyetleri de o kadar byk idi. Bu adi adamlar sanki bir pskrtme makinesi gibi, btn pisliklerini insanln yzne fkrtp duruyorlard. Bu gibi adi adamlarn says da bir hayli kabarkt.Tanr'mn ltfettii bir Goethe'ye karlk, onun adalarna bu alakalem giden heriflerin musallat olduklarn bir dnn. Bu ad adamlar birer basil gibi en temiz ruhlar zehirlemekten bir an bile geri kalmyorlard. Yahudi'nin Tanr tarafndan bu korkun rol oy-namak iin zellikle yaratldn dnmek pek mthi bir ey... Fakat bu hususta aldanmamak ve hayallere asla kaplmamalyz. nk sekin rk dedikleri, bu mundarlar mdr?Artk sanat eseri olarak ortaya kan pis ve adi yazlan kaleme alan isimleri, byk bir dikkatle incelemeye baladm. Bu incelemenin sonunda daha nceki dncelerimin hatal olduunu grdm Hissiyat ne kadar insan aldatrsa aldatsn, akln aratrma yolu ile ortaya karaca sonular daha doru oluyordu. Gerek uydu! Gzel sanatlardaki adi eserler, edebi sahadaki pislikler, tiyatro ve sinemalarda oynanan budalalklarn yzde doksan, memleket nfusu nn ancak yzde biri kadar olan bir rkn meydana getirdii eyler di. Bu inkar edilmez bir gerekti. Bir vakitler benim dnyaya hakim gibi grdm byk basm da ayn dikkat ve hassasiyetle inceledim. engeli ne kadar derine atar, neteri yaraya ne kadar ok vu-rursam eskiden beni hayranlklar iinde brakan eylerin itibarlar gzmde sfra iniyordu. Bu basnn slubu dayanlmaz bir eydi. Milletine yabanc olduu kadar, basit bulduum fikirleri de kabul etmek zorunda kaldm. Bu yalan makinelerinin yazlarndaki tarafszlk bana doru gibi gelmekten ok, byk birer uydurma eklinde grnyordu. Bu basndaki yazarlarn hepsi Yahudi idiler. Eskiden hi dikkatimi ekmeyen binlerce ayrnt imdi btn dikkatimi zerlerine topladlar ve incelemeye layk grldler. Bir vakitler beni dndren hususlar da aka grmeye ve etki alanlarn anlamaya baladm. Artk bu basnn liberal fikir ve dncelerini bambaka bir ekilde gryor ve tartyordum. Kendisine kar olanlarn yazlarna cevap verirken taknd kibarln veya dncesine ters den yayna kar bir l sessizlii iinde susmasnn sahtekarln artk iyice anlyordum. Bu phesiz ok kurnazca davrant.

vg dolu tiyatro sinema eletirileri, sadece Yahudi olan yazarlar iindi. Daima Alman olan yazarlar ktleniyordu. ikinci Guillaume'a sinsice batrdklar ineler yle gzel tekrarlanp duruyordu ki, bu yaynn bir merkezden hazrlanp halka sunulduunu derhal miadm. Fransz kltr ve medeniyeti iin kan yazlar da bu ekilde hazrlanyordu. Mstehcen yazlar, adi tefrikalar grla gidiyordu, Bu basnn dili kulama yabanc geliyordu. Makalelerin hepsi Alman milletinin menfaatlerine o kadar ters dyordu ki, bu muhakkak kasten yaplyordu, ite byle hareket etmek kimin faydasna idi? Bu bir rastlant eseri miydi?Tekrar tereddt iinde kaldm, incelemelerime devam ettim. Bir sr olaylar tek tek inceledike dncelerim tekrar rayna olurdu. Yahudilerin ahlak ve gelenek hakknda besledikleri dnce ok korkun bir eydi. Bu hususta kaldrmlar bana hayat dersi verdi ve bu ders benim iin ok ac oldu.Yahudilerin fuhuta ve zellikle beyaz kadn ticaretinde byk fol oynadklarn tespit ettim. Bu kepazelik, Fransa'nn gneyindeki liman ehirleri bir kenara braklrsa, Bat Avrupa ehirlerinin hepsinden ok daha kolay Viyana'da incelenebilirdi. Akam vakitleri Leopoldstadn dar ve tenha sokaklarnda her adm bana birtakm insanlk iin yzkaras sahnelere ahit olunuyordu. Bu durum, sava srasnda Dou Cephesi'nde savaan Alman askerlerince grlene kadar Alman milletinin byk bir ounluu tarafndan bilinmiyordu.Viyana'nn bataklklarnda faziletin, byk bir nefretle karlayp, isyan edecei bu dramn baarl bir ekilde ve tam bir tecrbe ile o terbiyesiz ve her trl histen yoksun Yahudilerce idare edildiini grnce vcudum bir sarsnt geirdi, sonra byk bir hiddete gark oldum. Artk Yahudi meselesini aydnla karmaktan korkmuyordum. Bunu kendime vazife edinecektim. Medeni hayatn eitli blmlerinde ve gzel sanatlarn her trl faaliyetlerinde Yahudi'yi tehis edip, ortaya karmay rendike, bu adi mahlka rastlayacam hi ama hi aklmdan geirmediim bir yerde onunla burun buruna geldim. Yahudilerin Sosyal Demokrasi'nin idarecisi olduunu anladm zaman eski dncelerimden derhal syrldm. Bylece hissiyatmla aklm arasnda uzun sre devam eden mcadele sona erdi.ii arkadalarmla olan gnlk grmelerim srasnda onlarn herhangi bir meselede ne kadar kolaylkla fikir ve kanaat deitirdiklerine dikkat etmitim. Bu deiiklikler ii arkadalarmda bir i-ki gn, hatta ou zaman birka saat iinde oluyordu. Kendileri ile karlkl konuulduunda akla uygun fikirler besleyen kimselerin, gazetelerin basks altna girince, bu gzel fikirleri hep birden unutuvermelerine bir trl akl er diremiyordum. Bu durum her zaman beni mitsizlie sevk ediyordu. Bu gibi kimselerle saatlerce konuup kendilerine tler verdikten sonra, artk tam bir fikri anlamaya vardmza kanaat getirdiime veya onlar rk fikirler hakknda aydnlattma inandm iin sevin duyarken, aradan 24 saat gemeden ie tekrar balamak gerektiini byk bir ac ile gryor-dum. Btn abalarm boa gitmi oluyordu. Bu kimselerin manasz dnceleri, kyamete kadar sallanacak olan bir sarka gibi tekrar hareket noktasna gelmi oluyordu.Kaderlerinden memnun deildiler. Bu iiler, kendilerine ac darbeler indiren kaderlerine kzyorlard. Patronlar, korkun kaderlerinin birer zalim icracs gibi gryorlard, onlardan nefret ediyorlard. Hallerine hi merhamet gstermeyen hkmet adamlarna kfrler savuruyorlard. Btn bunlar yiyecek fiyatlar aleyhine gsteri yaparak, toplu halde caddelerden getikleri sralarda yzlerin den okunuyordu. Fakat bir trl akl erdiremediim husus, bu iilerin kendi milletlerine besledikleri kindi. Bunlar, milletimin bykln meydana getiren her eyi ktlyorlar, tarihimizi kirletiyorlar ve rkmzn byk adamlarna amur atyorlard. Kendi soydalarna, kendi yuvalarna, doduklar vatana kar gsterdikleri bit dmanlk, akln kabul edemeyecei bir eydi. Bu ekil hareket tabiata aykr idi. Geri yollarn arm olan bu kimseleri doru yola sevk etmek mmknd. Fakat bu olumlu sonu sadece birka gn veya bir iki hafta devam ederdi. Doru yola sevk edilenlerden herhangi birine bir sre sonra rastlandnda, onun tekrar eski duruma dnd dehetle grlyordu.

Sosyal Demokrasi basnnn zellikle Yahudiler tarafndan kontrol ve idare edildiini zamanla fark ettim. Bu duruma zel bir mana veremiyordum. Keza dier gazetelerde de durum ayn idi. u husus zellikle dikkatimi ekiyordu. Terbiyemin ve kanaatlerimin milli kelimesine verdii manaya uygun decek ekilde hakikaten milli olabilen ve yazarlar arasnda Yahudilerin bulunduu tek bir gazete yoktu. Artk kendi kendimi zorlayarak, Marksist basnn yazlarn okumaya baladm. Bana yle bir nefret duygusu verdiler ki sonunda bu hyanet ve alaklk koleksiyonlarm meydana getirenleri daha yakndan tanmak zere harekete getim. Bu heriflerin hepsi istisnasz Yahudi idiler. Temin edebildiim btn Sosyal Demokrat brorleri okudum, imza sahiplerinin hepsi de Yahudi'den bakas deildi. Hemen hemen her ite ef olanlarn isimlerini tespit ettim. Bunlarn ou da Yahudi idi. Baz milletvekilleri, sendikalarn sekreterleri, parti bakanlar veyahut sokak hareketlerinin liderleri hep o sekin (!) rkn mensuplar idi. Austerlitz, David, Adler, Ellenbogen ve dierleri... ite bu adlar hibir zaman aklmdan karmayacam.Artk bana kart olanlarn mensup bulunduklar partinin kilit noktalarnn yabanc bir milletin elinde olduunu anladm. nk her Yahudi, bir Alman olamazd. Bunu kati olarak renince, ok rahat ettim. Bylece, rkmzn eytann artk biliyordum. Viyana'daki geen bir yl iinde her iinin doru bilgi ve doru aklann karsnda gerei teslim ettiini grdm. Yava yava bu iilerin doktrinlerine vakf olmaya baladm. Bu doktrin ahs kanaatlerini urunda balattm kavgada benim silahm oldu. Bylece baar daima tarafmda kalyordu. Byk halk topluluklarn zaman ve sabr hususunda byk fedakarlklar gstererek kurtarmak gerekti. Fakat btn abalarma ramen bir Yahudi'yi kendi grlerinden ve kanaatlerinden ayrmay baaramadm. O gnlerde Yahudileri inanlarnn manaszl hakknda aydnlatmaya alacak kadar aptallk ediyordum. Dar evremde boazm kuruyana ve dilimde ty bitene kadar konuup duruyordum. Onlara Marksizm'in te