Adolf Hitler u władzy: demokracja, manipulacja

i nie tylko

Marcin Gudajczyk

Plan prezentacji:

• Problem przedstawiony chronologicznie – stopniowe dochodzenie Hitlera do władzy

• Przyczyny dojścia Hitlera do władzy – demokracja i manipulacja ( manipulacja? w późniejszym okresie to zbyt delikatne słowo )

Co warto na początku wspomnieć, to fakt, że Niemcy stały się państwem republikańskim

(republika weimarska) po zakończeniu Pierwszej Wojny Światowej, wymusiła to na nich zwycięska Ententa, a konkretniej traktat

wersalski, który narzucał na ówczesną Europę swoje postanowienia.

• 1919 – Hitler staje się członkiem DAP (Deutsche Arbeiterpartei)

• 1920 luty – pierwsze duże wystąpienie publiczne, podczas którego pokazuje swoje talenty oratorskie

• 1920 – DAP zmienia nazwę na NSDAP (Nationalsozialistische Deutsche Arbeitpartei)

• 1920 kwiecień – powstają bojówki partii zwane Saalschutz ( nadzór sali ), późniejsze S.A. (Sturmabteilung – oddziały szturmowe)

• Partia nabywa pismo Volksicher Beobachter, które później służy za jeden z głównych aparatów propagandowych

• Aby przedstawić determinację, z jaką członkowie partii dążyli do uzyskania celów cytuję zdanie pod deklaracją założeń:

• „Przywódcy Partii przysięgają uczynić wszystko - nawet poświęcić życie, jeżeli będzie to konieczne - aby niezawodnie wywiązać się z powyższych zobowiązań.”

• 1921 – Ententa narzuca na Niemców sankcję spłacenia 264 miliardów marek niemieckich w złocie celem zadośćuczynienia szkód wyrządzonych przez działania wojenne

• Jest to potężny cios w twarz Niemców, a jednocześnie potężny argument dla NSDAP

• 1921 lipiec 11 – Hitler odchodzi z partii:

„nie chcę i ni mogę być członkiem takiej ruchu, który chce powierzyć władzę człowiekowi, który nie ma poglądów zbieżnych z ideami NSDAP”

• lipiec 26 – Hitler powraca, 3 dni później obejmuje przywództwo nad partią

• NSDAP staje się wyraźną partią, która mocno rysuje się na scenie politycznej, zaczyna prowadzić „ostrą rywalizację”

• 1922 – NSDAP oficjalnie prezentuje SA

• 1923 listopad 8-9 pucz monachijski

• skutkiem zamachu stanu jest skazanie Hitlera na 5 lat

więzienia, wyrok jednak

skrócono, skutkiem czego Hitler odsiedział w więzieniu jedynie 9 miesięcy, czas ten wykorzystał na napisanie „Main Kampf”

• zakaz wystąpień publicznych do 1927

Dynamiczny wzrost znaczenia NSDAP na scenie politycznej

• 1929 – następuje krach na giełdzie nowojorskiej, skutkiem czego jest poważny kryzys gospodarki państwowej

• znacznie wzrasta niezadowolenie społeczeństwa, które przestaje ufać aktualnym władzom i coraz więcej ludzi zaczyna opowiadać się za radykalnymi partiami, widząc w nich nadzieję na szybkie poprawienie nędznej sytuacji

• NSDAP prezentując swoją postawę wobec rynku/sposób zarządzania rynkiem w sytuacji gdy przejmie władzę, zdobywa poparcie potężnych zakładów przemysłowych, które zaczynają finansować działania partii, widząc w niej jedyną nadzieję na nie zbankrutowanie; między innymi IG Farben, Siemens, Friedrich Krupp AG, Mauser, etc.

• rozpad koalicji rządzącej• 1930 – Reichstag zostaje rozwiązany, rozpisane

zostają nowe wybory• NSDAP w atmosferze terroru, zastraszania oraz

demonstracji uzyskuje ok. 6mln głosów a co za tym idzie 18% poparcia społeczności, zajmuje 2. Pozycję w Reichstagu

• nie zmienia to jednak nic na rynku gospodarczym, rząd w dalszym ciągu nie dochodzi do porozumienia, kryzys się pogłębia

• 1932 - przeprowadzone zostają wybory prezydenckie, wygrywa Paul von Hindenburg (19 mln głosów), drugie miejsce zajmuje Hitler (13 mln)

• kolejne wybory rządu – NSDAP zdobywa większość, lecz nie jest to większość bezwzględna

• kanclerzem zostaje Franz von Papen

• ponowne wybory, NSDAP dostaje nieznacznie mniejsze poparcie

• prezydent żąda rozpisania nowych wyborów ( co jest wg mnie kompletnym absurdem... po raz kolejny wybory )

• do akcji wkracza von Papen (DNVP – Deutschenationale Volkspartie), ponieważ bardziej obawia się komunistów proponuje NSDAP koalicję, płaci jednak wysoką cenę, ponieważ Hitler w zamian za koalicję zażądał urzędu kanclerza

• 1933 – Hitler namawia ministrów do rozpisania kolejnych wyborów, rozpoczyna się bezwzględna kampania; zdobywa 43,9% poparcia, lecz ponownie nie uzyskuje większości bezwzględnej

• w celu uzyskania 2/3 głosów (możliwość sforsowania ustaw, które pozwalają na podejmowanie decyzji bez zgody parlamentu) Hitler pozbywa się komunistów, resztę zastrasza albo przekupuje

• NSDAP zawiesza konstytucję !

• ogłasza, że jest jedyną partią

• 1934 umiera Hindenburg

• Hitler przejmuje urząd prezydenta i dokonuje fuzji prezydenta i kanclerza nazywając siebie:

Wodzem i Kanclerzem Rzeszy

„Najgorszy jest moment, w którym zauważasz, że (pozornie)

małe niebezpieczeństwo niepostrzeżenie urosło w siłę i

zaczynasz się go bać”

Poziom bezrobocia oraz poparcie dla NSDAP

NSDAP - poglądy lewicowe:

• odwołania do socjalizmu (narodowego), do mas ludowych oraz idee państwowej interwencji socjalnej i gospodarczej

• wrogość do kapitalistów, bogaczy, elit• metody działań zaczerpnięte z arsenału partii

lewicowych – wielkie wiece, wpływy w związkach zawodowych, działalność wśród robotników, łączenie haseł politycznych i socjalnych, masowa organizacja partyjna

NSDAP - poglądy prawicowe:

• odmienne od wszystkich pojęcie „jedności narodowej”, odrzucenie walki klas

• traktowanie komunistów, socjaldemokratów i wszelkich lewicowych partii jako głównych wrogów, poparcie dla prawicy

• zgoda na pozostawienie ( przy całej socjalistycznej retoryce ) prywatnej własności i innych podstaw rynku

• odrzucanie postanowień i wskazywanie, że jedyną przyczyną klęski Niemiec w 1918 r. był bunt socjalistów i polityków późniejszej koalicji republiki weimarskiej

Przyczyny dojścia do władzy Hitlera oraz NSDAP

• narzucenia traktatu wersalskiego

• głęboki kryzys gospodarczy, prowadzący do ogromnego bezrobocia, inflacji, pogorszenia poziomu życia Niemców, etc.

• kryzys prowadzi do zwrócenia się w stronę skrajnych partii, których wcześniej nie brano pod uwagę

• propaganda (manipulacja)

• charyzma Hitlera

• „Mein Kampf”

• znaczny wzrost poparcia po przejęciu władzy przypieczętował pozycję Hitlera, wzrost poparcia spowodowany był drastycznym spadkiem bezrobocia (sceptycy mówią, że była to jednak iluzja)

Dziękuję za uwagę=)

Bibliografia:

• pl.wikipedia.org (hasła: Adolf Hitler, Pucz monachijski, Ententa, Republika weimarska, faszyzm)

• prawica.net, „Jak Hitler naprawdę doszedł do władzy”, Marek Ciesielczyk

• „Odnależć przeszłość”, Jan Wróbel, WSIP Warszawa 2003, str. 170-178

• www.dws.xip.pl/reich/biografie/ah/ah1.html• plakaty propagandowe:

www.vaterland.novacomp.pl