aeneid ii workbook numbered)
TRANSCRIPT
Aeneid II(Numbered)GCSE Verse
Set Text
2011
Name ……………………………..
2 1 3 5 4 8 7 tempus erat, quo prima quies mortalibus aegris 268
6 9 12 13 11 10incipit, et dono divum gratissima serpit. 269
14 15 16 21 22 23 17in somnis, ecce, ante oculos maestissimus Hector 270
18 20 19 26 24 25 27visus adesse mihi, largosque effundere fletus, 271
29 30 28 31 33 32raptatus bigis, ut quondam, aterque cruento 272
34 38 35 40 36 37 39pulvere, perque pedes traiectus lora tumentis. 273
adsum, adesse to be thereaeger, aegris exhaustedater, atra, atrum blackened, soiledbigae, -arum chariot (lit. “a pair of horses”)cruentus, -i bloodstainsdivum = divorum of the gods (gen. pl.)donum, -i grace (lit. gift) (ablative)ecce lo! lo and behold! look! effundo, -ere to pour out (translate “pouring out”)fletus, -us tearsgratissimus, -a, -um most welcome (ablative)incipio, -ere (+ dat) to take overlargus, -a, -um floods (of)lorum, -i thong, leather strapmaestissimus, -a, -um grief-strickenoculus, -i eyepes, pedis footpulvis, pulveris dust, mudprimus, -a, -um firstquies, quietis restquo whenraptatus, -a, -um (he was) dragged along
1
serpo, -ere to creep over (them)somnum, -i dreamtempus, -oris timetraiectus, -a, -um piercedtumens, tumentis swollen (acc. pl. going with pedes)ut quondam just as when, looking like he didvisus, -a, -um seemed
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
2
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
1 2 3 4 5 6 7ei mihi, qualis erat, quantum mutatus ab illo 274
8 9 10 12 11 13Hectore, qui redit exuvias indutus Achilli, 275
14 19 16 15 18 17vel Danaum Phrygios iaculatus puppibus ignis, 276
21 22 23 25 26 24squalentem barbam et concretos sanguine crinis 277
29 27 28 20 30 33 32 34vulneraque illa gerens, quae circum plurima muros 278
31 35 38 36 37 39accepit patrios. ultro flens ipse videbar 279
40 41 42 44 43 45compellare virum et maestas expromere voces: 280 Achilles, -ei Achilles (fastest and finest of the Greek warriors)barba, -ae beard compello, -are to addressconcretus, -a, -um matted Danaum of the Danaans (= gen. pl.), collective name for the Greeks ei mihi ah me! alas!expromo, -ere to force outexuviae, -arum stripped armour, spoilsflens , flentis weeping gerens, -entis wearing, bearingiaculatus, -a, -um having flung, having thrownignis, -is fire-bombipse myselfindutus, -a, -um wearing, sporting
3
maestus, -a, -um grieving, grief-strickenmutatus, -a, -um changedpatrius, -a, -um of our homelandPhrygius, -a, -um Phrygian, i.e. Trojanplurimus, -a, -um in their multitude, so many (of)puppis, -is shipqualis, is, -e what a (sight)quantus, -a, -um how much, how farredeo, -ere, redi to return, come homesqualens, -entis filthyultro of my own accord, unabashed, unaskedvideor, -eri to seemvulnus, vulneris (n) woundvox, vocis lit. voice, in plural means “words”
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
4
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
4 1 3 2 5diverso interea miscentur moenia luctu, 298
6 9a 9b 9c 10 15 12et magis atque magis, quamquam secreta parentis 299
13 11 18 16 17 14Anchisae domus arboribusque obtecta recessit, 300
8 7 21 19 22 20clarescunt sonitus, armorumque ingruit horror. 301
23 24 25 28 27 29excutior somno, et summi fastigia tecti 302
30 26 31 33 34 32ascensu supero, atque arrectis auribus adsto: 303
adsto, -are to stand by, stand ready (vivid present)Anchises, -ae Anchises (father of Aeneas) (gen. sg.) arbor, arboris tree arma, -orum arms, i.e. battle arrectus, -a, -um keen, alert, lit. raised/pricked-up ascensus, -us ascent, scrambling (abl. sg. “in an ascent”)auris, -is earclaresco, -ere to grow clearer, grow more distinct (vivid present)diversus, -a, -um chaotic, scattered
5
horror, -oris terrifying dinexcutior, -oris (I was) shaken out of (+ abl.) fastigia, -orum battlementsingruo, -ere to assail, rush upon (me)interea meanwhileluctus, -us grief, sorrow, lamentingmagis atque magis more and more, evermisceor, -eri to be mingled with, confused with (vivid present)moenia, -orum walls obtectus, -a, -um obscured parens, -entis fatherrecedo, -ere, recessi to lie hidden, be hiddensecretus, -a, -um remote, secret somnus, -i sleepsonitus, -us sound, noise, dinsummus, -a, -um highest supero, -are to surmount (note the vivid present)tectum, -i roof
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
6
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
7 8 1 2 3 5 6 in segetem veluti cum flamma furentibus austris 304
4 9 10 12 13 11incidit, aut rapidus montano flumine torrens 305
14 15 16 18 17 21 19 20 sternit agros, sternit sata laeta boumque labores, 306
25 22 23 24 31 26 28praecipitisque trahit silvas, stupet inscius alto 307
29 30 34 32 33 27accipiens sonitum saxi de vertice pastor. 308
accipiens, -ientis absorbing, hearing ager, agri field (translate the accusative as “through”)alto aloft auster, austris south windaut orbos, bovis ox, oxen (boum = bovum: genitive plural) cum whende + abl. at the top offlamma, -ae fire
7
flumen, fluminis river furens, -entis raging in + acc. throughincido, -ere to collide with (+ dat.)inscius, -a, -um inexperienced labor, -oris labour, effortlaetus, -a, -um luxuriant (translate the accusative as “through”)montanus, -a, -um mountain (abl. = from)pastor, pastoris shepherd, cowherdpraeceps, praecipitis headlongrapidus, -a, -um rapid, rushing sata, -orum crops, harvest saxum, -i rock seges, -etis cornfield silva, -arum wood, forestsonitus, -i sound sterno, -ere to roar, rampagestupeo, -ere to be aghast torrens, -entis torrenttraho, -ere to flatten veluti just asvertex, verticis summit, pinnacle
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
8
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
1 3 2 6 4 7tum vero manifesta fides, Danaumque patescunt 309
5 8 11 12 9 13insidiae. iam Deiphobi dedit ampla ruinam 310
14a 14b 10 15 16 18Vulcano superante domus; iam proximus ardet 311
17 21 23 20 19 22Ucalegon; Sigea igni freta lata relucent. 312
30 25 24 26 28 27 29exoritur clamorque virum clangorque tubarum. 313
amplus, -a, -um spacious, capaciousardeo, -ere to burn, be on fire (vivid present)clamor, -oris clamour, cry
9
clangor, -oris blare, clamour Danaai, Danaum the Greeks (gen. pl.)Deiphobus, -i Deiphobus (Trojan leader, Helen’s lover after the death of Paris) do, dare, dedi to give itself up to exorior, -iri to arise, spring upfides, -ei truth, realityfreta, -orum straits iam ... iam one minute ... the next minuteignis, -is fire (ablative “with”) insidiae, -arum cunning, treacherylatus, -a, -um broad manifestus, -a, -um (was) clear, obviouspatesco, -ere to be revealedproximus , -a, -um neighbouring, next-door (house of)que ... que both ... andreluceo, -ere to reflect, glitterruina, ruinae ruinsSigeus, -a, -um of Sigeum (a promontory off the coast of the area where Troy was located) tuba, -ae trumpet (instrument of war)tum vero then indeedUcalegon, -ontis Ucalegon, Trojan leadervir, viri man (virum = virorum, gen. pl.)Vulcano superante abl. absol. “with Vulcan overwpowering (it)” i.e. “overpowered by Vulcan,”
(Vulcan being the Roman god of fire)
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
10
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
3 1 2 4 5 6 7 arma amens capio; nec sat rationis in armis, 314
8 11 12 13 14 15 18 19sed glomerare manum bello et concurrere in arcem 315
16 17 10 9 20 22 21 24cum sociis ardent animi; furor iraque mentem 316
23 27 25 28 26 29 30praecipitant, pulchrumque mori succurrit in armis. 317
amens, amentis demented, out of my mind
11
animus, -i heart (nom. pl. , translate as singular)ardeo, -ere to burn, be on fire arma, -orum arms, weapons; in armis = “in battle” arx, arcis citadelcapio, -ere to snatch up (vivid present)bellum, -i battleconcurro, -ere to fight together furor, -oris battle-lust glomero, -are to gather ira, -ae anger, rage manus, -us a force, band of men mens, mentis mindmorior, -i to die (infinitive)nec sat (thinking) little enoughpraecipito, -are to sweep through (vivid present)pulchrum, -i a fine thingratio, -onis reason, proper sense sed butsocius , -i comrade, friendsuccurrit it occurred (to me that it is)
1 2 5 4 6 7 8tum vero omne mihi visum considere in ignis 624
3 9 13 12 10 11Ilium et ex imo verti Neptunia Troia; 625
consido, -ere to sinkex imo from the very bottom Ilium Ilium (another name for Troy)Neptunius, -a, -um Neptune’s omne all (of)Troia, -ae Troytum vero then indeedvertor, -i to be overturned visum = visum est seemed
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
12
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
1 2 12 9 11 13 10ac veluti summis antiquam in montibus ornum 626
15 16 14 6 7 5cum ferro accisam crebrisque bipennibus instant 627
8 3 4 17 19 18eruere agricolae certatim, – illa usque minatur 628
13
20 23 22 24 25 21et tremefacta comam concusso vertice nutat, 629
29 26 28 27 31vulneribus donec paulatim evicta, supremum 630
30 33a 32 35 34 33bcongemuit, traxitque iugis avolsa ruinam. 631
accisus, -a, -um after/when it has been struck agricola, -ae farmer antiquus, -a, -um ancientavolsus, -a, -um torn from bipennis, -is two-headed axecertatim zealouslycoma, -ae foliage concussus, -a, -um shaking (ablative, going with vertice: “with shaking head”)congemo, -ere to groancreber, -ris, -ris incessant (ablative = “with”)donec until at lasteruo, -ere to fellevictus, -a, -um (having been) overcomeferrum, -i ironinsto, -are to striveiugum, i mountain ridgeminor, -ari to threaten to fall, tottermons, montis mountain nuto, -are to nod, swayornus, -i (f) ash-treepaulatim little by littlesummus, -a, -um the top (of), the summit (of) supremus, -i (its) lasttraho ruinam to crash down in ruinstremefactus, -a, -um quivering, trembling (nominative, going with the tree)usque continuously, again and againveluti just asvertex, verticis head, top, summit vulnus, vulneris wound, gash (ablative = “with” or “by”)
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
14
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
1 2 4 3 7 6 8 9descendo, ac ducente deo flammam inter et hostis 632
5 11a 10 11b 13 12 14expedior; dant tela locum, flammaeque recedunt. 633
15
15 16 17 21 18 19 20 22 atque ubi iam patriae perventum ad limina sedis 634
24 23 25 26 27 32 33 34antiquasque domos, genitor, quem tollere in altos 635
30 31 35 31 29 28optabam primum montis primumque petebam, 636
37 36b 39 38 36aabnegat excisa vitam producere Troia 637
42 40 41 44 43 45 47 48exsiliumque pati. “vos O, quibus integer aevi 638
46 49 53 50 54 52 55 51sanguis,” ait “solidaeque suo stant robore vires, 639
56 57 58vos agitate fugam: 640
abnego, -are to refuse (vivid present) perventum = perventum est, “there was aevi by time, by age an arrival” i.e. “I arrived”agitate chase! (imperative) peto, -ere to seek, look foraltus, -a, -um high primum ... primum first and foremost antiquus, -a, -um ancient, traditional produco, -ere to prolongdant locum made way (vivid present) quibus for whomdescendo, -ere to descend (vivid present) recedo, -ere to draw back (vivid present)domus, domui home (poetic plural) robor, oris vigour, strengthexpedior, -iri to press on (vivid present) sanguis, -is blood, life-bloodexsilium, -i exile sedes, sedis householdfuga, -ae flight, escape solidus, -a, -um firmgenitor, -oris father sto, stare to standinteger, -ra, -rum (is) untouched suus, -a, -um their own (ablative = “in”)limina, liminorum threshold telum, -i spear, weaponmons, montis mountain tollo, -ere to carry (him)opto, -are to wish, want, desire Troia ... excisa abl. absol. “because Troy had patior, -iri to endure (infinitive) been destroyed”patrius, -a, -um ancestral vires, -ium (are) men (who)
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
16
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
4 1 2 3 5 6me si caelicolae voluissent ducere vitam, 641
8 10 7 9 11a 11c 11b
17
has mihi servassent sedes. satis una superque 642
12 13 14 16 15 17vidimus exscidia et captae superavimus urbi. 643
18a 18b 18c 20 19 22 21sic O, sic positum adfati discedite corpus. 644
23 26 25 24 28 27ipse manu mortem inveniam; miserebitur hostis 645
31 29 30 34 32 33exuviasque petet; facilis iactura sepulcri. 646
adfati bid farewell to! (imperative)caelicola, -ae deity, heaven-dweller, god capta, -ae the capture (of)corpus, corporis (my) bodydiscedite leave! withdraw! (imperative)duco, -ere to drag outexscidia, -orum devastation exuviae, -arum spoilsfacilis, -is, -e (is) easy to bearhostis, -is an enemyiactura, -ae the loss (of) invenio, -ire to seek out, find (future)ipse I myselfmanus, -us hand (abl. = with) misereor, -eri to show pity, perform an act of pity (future)mors, mortis death peto, -ere to seek after (future)positus, -a, -um laid-outsatis una superque enough and more than enoughsedis, -is household, abodesepulcrum, -i formal burialservassent they would have saved/preservedsic O, sic thus, O, just as it issupersum, -esse (+ dat) superavimus = that I have survived (poetic plural)urbs, urbis city (lit. “the city having-been-captured”)vidimus (that) I have seen (poetic plural)vita, -ae (my) lifevoluissent had wanted
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
18
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
1 4 5 6 7 3
19
iam pridem invisus divis et inutilis annos 647
2 8 15 10 9 11 13 12demoror, ex quo me divom pater atque hominum rex 648
17 14 16 18 19 20fulminis adflavit ventis et contigit igni.” 649
22 23 21 26 24 25talia perstabat memorans, fixusque manebat. 650
28 27 29 30 32 31 33nos contra effusi lacrimis, coniunxque Creüsa 651
35 34 37 36 38 41 43a 43b Ascaniusque omnisque domus, ne vertere secum 652
46 40 47 44 39 45 42cuncta pater fatoque urguenti incumbere vellet. 653
48 52 53 49 56 50 54 51 + 55abnegat, inceptoque et sedibus haeret in isdem. 654
Ascanius, -i Ascanius, son of Aeneas invisus, -a, -um loathsome (to)adflo, -are to blast maneo, -ere to remainabnego, -are to refuse (vivid present) memorans, -antis recountingcontra to the contrary ne not (to)demoror, -ari to delay, stave off omnis, -is, -e the wholecontingo, -ere, contigi to touch pater, patri (as) father of the householdconiunx, coniugis wife persto, -are to persist, go on and oncunctus, -a, -um overwhelming, crushing que ... que ... que and ... and ... and indeeddivom = divorum of the gods/divine ones rex, regis rulerdomus, ui household sedes, -um seat, chaireffusi = effusi sumus we showered (him) talia, -um such thingsex quo ever since the time when urguentus, -a, um (were) urging (him)fulmen, fulminis lightning ventum, -i boltfixus, -a -um immovable vertere secum to give up on himselfhaereo, -ere (+ dat) to cling to volo, velle to wish to (subjuntive = after iam pridem up to now and long since ne)idem, eidem, eadem the same ignis, -is fireincumbo, -ere (+ dat) to add more weight toinceptus, -i plan, purposeinutilis, -is, -e useless, worthless
20
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
21
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
1 4 2 3 9 5 8hinc ferro accingor rursus clipeoque sinistram 671
7 6 12 10 13 14 11insertabam aptans, meque extra tecta ferebam. 672
15 17 18 20 21 16ecce autem complexa pedes in limine coniunx 673
19 24 22 26 23 25haerebat, parvumque patri tendebat Iulum: 674
27 29 28 30 32 31 34 33“si periturus abis, et nos rape in omnia tecum; 675
abeo, abiri to leave, goaccingor, -i to be eqipped/armed (vivid present)apto, -are to arm/equip clipeus, -i shield complexus, -a, -um grasping coniunx, coniugis wifeecce autem but lo!et thenextra out offero, ferre to conveyferrum, -i sword haereo, -ere to embrace, clasphinc at that momentin omnia no matter whatinserto, -are to insert, slip throughIulus, -i Iulus, another name for Ascaniuslimina, liminorum doorway, threshold me myselfparvus, -a, -um little, small pater, patris fatherpedis, is footperiturus, -a, -um to your death (lit. “about to perish,” future pple)rape take! (imperative)rursus againsinister, -ra, -rum left (arm)tecta, -orum house, dwelling tecum with youtendeo, -ere to hold out
22
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
23
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
1 4 2 7 5 3 6 8sin aliquam expertus sumptis spem ponis in armis, 676
10 12 9 11 13 14 15hanc primum tutare domum. cui parvus Iulus, 677
16 17 18 23 20 22 21 19 cui pater et coniunx quondam tua dicta relinquor?” 678
25 24 29 28 27 26talia vociferans gemitu tectum omne replebat, 679
30 31 36 34 33 35 32cum subitum dictuque oritur mirabile monstrum. 680
aliquis, -is some remainingarma, -orum armsconiunx, coniugis wife cum whendictu (line 680) to tell (supine: ablative going with mirabile: “marvellous (it is) to tell”)dictus, -a, -um (line 678) was called (lit. “having been called”) expertus, -a, -um with all your experience (lit. “having tried”)gemitus, -us wailing, groaningmirabilis, -is, -e miraculous, marvellousmonstrum, -i omen, prodigyorior, -iri to occur, happen parvus, -a -um littlepono, -ere to place, put primum first of allquondam oncerelinquor, -i to be leftrepleo, -ere to fillsin but ifspes, spei hope subitum suddenlysumptus, -a, -um taking up talia, -um such things tectum, -i household tutor, -ari to protect (imperative) vociferans, -antis screaming, shouting
24
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
25
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
1 3 2 6 4 5 7namque manus inter maestorumque ora parentum 681
8 10 15 14 17 9 16ecce levis summo de vertice visus Iuli 682
13 11 12 20 18 19 21fundere lumen apex, tactuque innoxia mollis 683
23 22 24 25 27 28 26lambere flamma comas et circum tempora pasci. 684
30 29 31 32 36 33 35nos pavidi trepidare metu, crinemque flagrantem 685
34 37 39 38 41 40excutere et sanctos restinguere fontibus ignis. 686
apex, apicis tongue of flamecircum aroundcoma, -ae hair crinis, -is hair de + abl. out fromecce lo and behold!excutio, -ere to shake out (historic infiniive)flagrans, -ntis blazingfons, fontis water fundere pouring (lit. “to pour,” infinitive in indirect statement)innoxius, -a, -um harmless inter + acc. just in between, right in betweenlambo, -ere to lick (infinitive still in indirect statement)levis, -is thin lumen, luminis bright maestus, -a, -um grieving manus, -uum arms (lit. hands) metus, -us fear
26
mollis, -is gentlenamque forora, orum faces parens, -entis parentpascor, -i to feed on, grazepavidus, -a, -um in a panic, pale with fear restinguo, -ere to extinguish (historic infiniive)sanctus, -a, -um holy summus, -a, -um the top of tactu to touch tempora, -orum temples, forehead trepido, -are to tremble (historic infiniive)vertex, verticis head visus = visus est was seen, trans. “we saw”
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
27
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
1 2 3 6 7 8 4at pater Anchises oculos ad sidera laetus 687
5 9 12 11 13 14 10extulit, et caelo palmas cum voce tetendit: 688
16 15 20 17 18 19“Iuppiter omnipotens, precibus si flecteris ullis, 689
21 22 27 28 23 24 25 26 aspice nos; hoc tantum, et, si pietate meremur, 690
30 29 31 32 33 35 36 34da deinde auxilium, pater, atque haec omina firma.” 691
aspice look, behold (imperative) at butauxilium, -i helpcaelum, -i sky, heavens da give (us)! send (us)! (imperative)deinde theneffero, efferre, extuli to lift upfirma confirm! (imperative)flecto, -ere + dat. to bend, respond to (subjunctive after si: “if ever you have responded to...”) Iuppiter, Iovis Jupiter, Jovelaetus, -a, -um joyfullymereor, -eri to deserveoculus, -i eye omina, ominum omen, sign (poetic plural)omnipotens, -entis all-powerful, almightypalma, -ae palm
28
pies, pietatis piety (abl: “in our piety” or “through our piety”) prex, precis prayer sidus, sideris star tantum, -i great eventtetendo, -ere to stretch outullus, -a, -ud anyvox, vocis voice
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
29
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
2 4 3 1 8 5 9vix ea fatus erat senior, subitoque fragore 692
6 7 10 16 17 11 18 19intonuit laevum, et de caelo lapsa per umbras 693
12 14 13 21 20 22 15stella facem ducens multa cum luce cucurrit. 694
24 27 26 25 28 29illam, summa super labentem culmina tecti, 695
23 33 31c 31b 31a 32cernimus Idaea claram se condere silva 696
34 30 35 36 40 41 37signantemque vias; tum longo limite sulcus 697
38 39 42 46 47 43 45 44dat lucem, et late circum loca sulphure fumant. 698
caelum, -i sky, heavens summus, -a, -um the highest
30
circum all around super far abovecerno, -ere to see, watch tectum, -i roofcurro, -ere, cucurri to rush, come zooming tum thenculmen, culminis summit, peak umbra, -ae shadow, cloudclaram se condere it hid its brightness viae, -arum route, wayducens, ducentis trailing vix scarcelyfatus erat had saidfax, facis torch, firebrand fragor, -oris crashfumo, -are to smoke, fumeIdaeus, -a, -um of Mount Ida intonuit it thundered, there was a thundering soundlabens, labentis gliding, sliding laevum to the leftlapsus, -a, -um shooting late broadly, far and widelimes, limitis trailloca, -orum the area (lit. “the places”) longus, -a, -um long lux, lucis light senior, -oris old mansilva, -ae woods (abl: “in the woods”)signans, signantis signalling, indicating stella, -ae starsulcus, -i pathsulphur, -uris brimstone, sulphur
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
31
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
1 2 3 4 5 6hic vero victus genitor se tollit ad auras, 699
8 7 9 10 12 13 11adfaturque deos et sanctum sidus adorat. 700
14 16 17 15 18 19 20 21 22“iam iam nulla mora est; sequor et qua ducitis adsum. 701
23 24 25 26 27 28di patrii, servate domum, servate nepotem. 702
31 29 30 36 32 35 37 33 34vestrum hoc augurium, vestroque in numine Troia est. 703
39 40 41 38 45 44 43 42cedo equidem, nec, nate, tibi comes ire recuso.” 704
32
ad auras upadfor, -ari to address adoro, -are to worshipadsum, adesse to be there (translate as future)augurium, -i sign, omencedo, -ere to consentcomes, comitis companion di =dei gods (vocative)equidem indeedest there must be genitor, -oris father hic nowiam iam right nowire to comemora, -ae delay natus, -i son (nate = vocative)nepos, nepotis grandsonnullus, -a, -ud no more numen, numinis protectionpatrius, -a, -um of my ancestorsqua whereverrecuso, -are to refuse (nec = negative: “I do not refuse”)sanctus, -a, -um holy se tollo, -ere to raise himself, lift himself sequor, -i to follow (translate as future)servate protect! (imperative) sidus, sideris (n) star tibi with you (as)Troia, -ae Troyvero trulyvestro yourvestrum is yours (lit. “of you”)victus, -a, -um convinced
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
33
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
2 1 3 4 8 9 7 5dixerat ille; et iam per moenia clarior ignis 705
6 14 10 11 13 12auditur, propiusque aestus incendia volvunt. 706
15 16 17 18 21 19 20“ergo age, care pater, cervici imponere nostrae; 707
22 23 24 27 29 26 25 28 ipse subibo umeris, nec me labor iste gravabit: 708
30a 31 30b 32 35 36 38 37
34
quo res cumque cadent, unum et commune periclum, 709
40 39 33 34 45 41 42una salus ambobus erit. mihi parvus Iulus 710
43 44 46 50 48 49 47sit comes, et longe servet vestigia coniunx: 711
aestus, -us a surge sit let ... be (subjunctive in age come on! (imperative) main clause)ambobus, -i the both (of us) subeo, subire to carry (future)cado, -ere to happen, befall us (future) umerus, -i shoulder (abl. pl. = “on carus, -a, -um beloved (vocative) my shoulders”)cervix, cervicis neck, shoulders, back unus, -a, -um as oneclarior more clearly vestigia, -orum footstepscomes, comitis companion, i.e. “at my side” volvo, -ere to rollcommunis, -is, -e together coniunx, coniugis wifeergo so, therefore, thenerit will be/havegravo, -are to weigh down, burden, oppress (future)quo ... cumque whateverignis, -is (roar of) fireimpono, -ere (+ dat) put yourself on (special kind of imperative)incendia, -orum flames iste, -a, -ud this labor, laboris task longe behindmoenia, -orum walls noster, -ra, -rum my (poetic plural)periclum, -i dangerpropius ever-nearerres, rerum events salus, salutis salvation servo, -are keep to, follow (subjunctive in main clause)
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
35
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
1 2 6 7 5 3 4vos, famuli, quae dicam, animis advertite vestris. 712
10 9 8 11 14 12 13est urbe egressis tumulus templumque vetustum 713
15 16 18 17 19 20desertae Cereris, iuxtaque antiqua cupressus 714
36
25 26 23 21 22 24religione patrum multos servata per annos. 715
29 27 30 28 31hanc ex diverso sedem veniemus in unam. 716
advertite turn! (imperative)animus, -i mind, attention annus, -i yearantiquus, -a, -um ancient Ceres, Cereris Cerescupressus, -i (f) (there is a) cypress treedesertus, -a, -um deserted, abandoned: it carries reference both to Ceres and to the ancient templedico, -ere to tell, explain (future)egressus, -a, -um as you leave (lit. “having left”)est there is ex diverso from different directionsfamulus, -orum servant, attendantin unam to meetiuxta nearby patri, -um forefathersreligio, religionis religious devotion sedes, -is place servatus, -a, -um protected, looked after templum, -i temple tumulus, -i low hill urbs, urbis city (ablative = motion away from)venio, -ire to make one’s way to (future) vester, vestri yourvetustus, -a, -um ancient
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
37
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
1 2 4 3 5 6ausus quin etiam voces iactare per umbram 768
7 9 8 11 10 13implevi clamore vias, maestusque Creüsam 769
38
14 15 16 12nequiquam ingeminans iterumque iterumque vocavi. 770
18a 19 21 22 20 18bquaerenti et tectis urbis sine fine furenti 771
23 24 25 28 26 27 infelix simulacrum atque ipsius umbra Creüsae 772
29 30 31 32 33 36 35 34 visa mihi ante oculos et nota maior imago. 773
atque indeedausus = ausus sum I dared clamor, -oris shout, cry et yetiacto, -are to throw, hurlimago, -inis image impleo, -ere to fillinfelix, infelicis unhappy ingeminans, -antis repeating (it) iterumque iterumque again and againmaestus, -a, -um grieving, grief-stricken maior, -oris greater, larger (than)nequiquam in vainnota the woman (I had) knownoculus, -i eye quaerenti ... furenti while I was searching franticallyquin etiam evensimulacrum, -i phantomsine fine without end, i.e. endlesslytectum, -i house, dwelling umbra, -ae ghost umbra, -ae shadowvisa = visa est appearedvoco, -are to call out forvox, vocis voice (poetic plural)
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
39
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
1 4 2 3 5 6 8 7
40
obstipui, steteruntque comae et vox faucibus haesit. 774
9 11 10 12 14 15 13 16[tum sic adfari et curas his demere dictis :] 775
17a 19 20 17b 18 21“quid tantum insano iuvat indulgere dolori, 776
22 23 24 26 25 28 29 30O dulcis coniunx? non haec sine numine divum 777
27 33 32 37 36 34 35eveniunt; nec te hinc comitem asportare Creüsam 778
31 42 38 43 40 39 41fas, aut ille sinit superi regnator Olympi. 779
adfari she spoke (historic infinitive)asporto, -are to take awayaut notcoma, -ae hair comes, comitis (as your) companion coniunx, coniugis husbandcurae, -arum fears, worries demere (she) allayed (historic infinitive)dictum, -i word divum = divorum of the godsdolor, doloris griefdulcis, -is, e dearest evenio, -ire to happenfas = fas est it is ordained (that)fauces, faucium jaws, throat haec these things, these eventshaereo, -ere, haesi to stickhinc hence, from hereille that greatindulgo, -ere to indulge ininsanus, -a, -um insane, demented numen, numinis permission, agreement obstipesco, -ere, obstipui to stand agape/agogOlympus, -i Olympus (home of the gods) quid ... iuvat how does it help you? i.e. “what is the use of?”regnator, -oris ruler sic thussine + abl. withoutsino, -ere to allow, permitsto, stare, steti to stand on endsuperus, -a, -um high, the mount tantum so deeply
41
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
42
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
1 3 2 4 5 7 6 8longa tibi exsilia, et vastum maris aequor arandum, 780
9 11 12 10 13 14 21et terram Hesperiam venies, ubi Lydius arva 781
19 20 22 17 16 18 15 inter opima virum leni fluit agmine Thybris: 782
23 25 24 27 26 28 29 30illic res laetae regnumque et regia coniunx 783
31 32 34 35 33 36parta tibi. lacrimas dilectae pelle Creüsae. 784
aequor, -oris expanse agmen, agminis course arandus, -a, -um must be ploughed through (gerundive)arvum, -i fieldconiunx, coniugis bridedilectus, -a, -um darlingexsilia, -orum years of exilefluo, -ere to flow Hesperius, -a, -um of the evening star, i.e. western (Italy is westwards for the Greeks)illic there, at that placelacrima, -ae tear laetus, -a, -um happy, joyfullenis, -is, -e gentle longus, -a, -um longLydius, -a, -um Lydian water (Lydian = Etruscan, the people who migrated to Italy)mare, maris sea (gen. sg.) opimus, -a, -um rich, fertileparta = parta sunt are provided for, awaitpelle dismiss! (imperative)regius, -a, -um royal regnum, -i kingdom res, rerum things, events, times terra, -ae landThybris, -is the Tiberubi wherevastus, -a, -um vast venio, -ire to come to, reach (future)virum of its people
43
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
44
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
2 1 6 5 8 7 4non ego Myrmidonum sedes Dolopumve superbas 785
3 9 12 11 13 10aspiciam, aut Graiis servitum matribus ibo, 786
14 15 17 18 16Dardanis, et divae Veneris nurus. 787
19 24 20 22 21 25 23 26sed me magna deum genetrix his detinet oris: 788
27 28 29 33 30 32 31iamque vale, et nati serva communis amorem.” 789
amor, amoris loveaspicio, -ere to gaze uponaut norcommunis, -is, -e we share (it. “shared”) Dardanis, -idis (I, ) a Trojan womandetineo, -ere to keep, hold deum = deorum of the godsdivus, -a, -um divine Dolopes, -um Dolopes (Greek tribe) genetrix, genetricis mother Graius, -a, -um Greek iamque and nowibo shall I go intomagnus, -a, -um great mater, matris woman, wife Myrmidones, -um Myrmidons (Greek tribe)natus, -i son (translate genitive as “for”)nurus, -us daughter-in-lawora, -ae shoresedes, -is abode, dwellingserva preserve! maintain! (imperative)servitum, -i slavery, servitude superbus, -a, -um proud, arrogantvale farewell-ve orVenus, Veneris Venus (goddess of love and Aeneas’s mother)
45
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
46
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
3 1 4 2 6 7 10 8haec ubi dicta dedit, lacrimantem et multa volentem 790
9 5 14 11 12 13 15dicere deseruit, tenuisque recessit in auras. 791
16 17 18 22 19 20 21 ter conatus ibi collo dare bracchia circum: 792
23 26 27 28 25 24ter frustra comprensa manus effugit imago, 793
29 30 31 34 32 33 35par levibus ventis volucrique simillima somno. 794
aura, -ae air, breezebracchium, -i armcircum aeoundcollum, -i neck comprensus, -a, -um grasp, clutchings conatus = conatus sum I tried desero, -ere, deserui to desert, leavedico, -ere to saydictum, -a, -um word do, dare, dedit to produce, give forth; puteffugo, -ere to escape, slip through frustrus, -a, -um vain, uselessibi thenimago, -inis phantomlacrimans, -antis (me) weeping levis, -is light, fine manus, -us hand (genitive singular, translate as plural) multa, -orum many things par + dat. just like, similar torecedo, -ere, recessi to fade into simillima + dat. so much like
47
somnum, -i dreamtenuis, -is fine ter three timesubi whenventum, -i wind volens, -entis wanting, wishingvolucer, -cri fleeting, winged
48
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
49
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
50