afet sonrasi kullanilacak yollarin onceliklendirilmesine yonelik bir karar modeli
DESCRIPTION
YA/EM 2008 Ulusal Kongre Bildiri Özeti: Afetler, can kaybının yanı sıra, çevreye zarar verir, çalışan altyapının önemli derecede sekteye uğramasına neden olur ve ciddi ekonomik kayıplara yol açar. Deprem kuşağında bulunan İstanbul için bu durum, ülkemizin can ve mal kaybını azaltabilme, altyapıyı koruyarak hızla normal yaşama dönebilme becerisini test eden bir problem olarak karşımıza çıkmaktadır. Kapsamlı bir afet yönetiminin dört temel safhası etki azaltma (mitigation), hazırlıklı olma (preparedness), tepki (response) ve iyileştirme (recovery) şeklindedir. Etki azaltma safhası dahilinde yapılacak çalışmalardan biri özellikle tepki ve iyileştirme safhalarında hayati önem taşıyan köprü/viyadük/tünel ve yolların belirlenmesi ve kullanım durumlarına göre önceliklendirilmesidir. Bu bağlamda varolan çalışmalar ve uzman görüşünden faydalanılarak bir Çok Kriterli Karar modeli geliştirilecek ve bu model kullanılarak söz konusu önceliklendirme yapılacaktır.TRANSCRIPT
Afet sonrası kullanılacak yolların önceliklendirilmesine yönelik bir karar modeli
Özay ÖZAYDINDoç.Dr. Y. İlker TOPÇU
afet
korunmasızlıkvulnerability
+
tehlikehazard
insan kaynaklı
jeolojik hidrometeorolojik
doğal teknik
insan kaynaklı
karmaşık acil durumlar
salgın hastalıklar
toplu göç
kıtlık
kuraklık
böcek istilası
doğal
ulaştırma kazaları
endüstriyel kazalar
teknik
hidrometeorolojik
tsunami
su baskını, sel..
tayfun, hortum..
deprem
yanardağ
toprak kayması
jeoloj
ik
insan kaynaklı
jeolojik hidrometeorolojik
doğal teknik
deprem
yanardağ
toprakkayması
karmaşıkacil
durumlar
salgınhastalıklar
toplu göç
kıtlık
ulaştırmakazaları
endüstriyelkazalar
kuraklık
böcekistilası
tsunamisu baskını,sel..
tayfun,hortum..
deprem
EMDATThe International Emergency Disasters Database
www.emdat.be
Birleşmiş Milletler destekli proje
1900 - 2008 yılları arası meydana gelmiş tüm afetlerin yeri, zamanı, can kaybı, maddi kayıp, etki alanı
bilgilerini içermekte
Tüm araştırmacılara basit bir form doldurduktan sonra istedikleri detayda bilgileri sunmakta
1900 ile 2008 yılları arasında
Türkiye’de meydana gelen afetlerden en fazla can kaybı
yaşanan ilk 10 afetin 10’u
Afet Tarih Can Kaybı
Deprem 26 Aralık 1939 32,962
Deprem 17 Ağustos 1999 17,127
Deprem 29 Nisan 1903 6,000
Deprem 26 Kasım 1942 4,000
Deprem 1 Şubat 1944 3,959
Deprem 24 Kasım 1976 3,840
Deprem 20 Aralık 1942 3,000
Deprem 26 Kasım 1943 2,824
Deprem 19 Ağustos 1966 2,394
Deprem 6 Eylül 1975 2,385
1900 ile 2008 yılları arasında
Türkiye’de yaşanan afetlerden etkilenen insan sayısı en fazla
olan ilk 10 afetin 8’i
Afet Tarih Etkilenen insan sayısı
Deprem 28 Haziran 1998 1,589,600
Deprem 17 Ağustos 1999 1,358,953
Sel 20 Mayıs 1998 1,240,047
Deprem 30 Ekim 1983 834,137
Deprem 18 Eylül 1984 375,038
Deprem 18 Ekim 1984 375,035
Deprem 13 Mart 1992 348,850
Deprem 22 Temmuz 1967 326,073
Sel 4 Kasım 1995 306,617
Deprem 1 Mayıs 2003 290,520
1900 ile 2008 yılları arasında
Türkiye’de yaşanan afetlerden en fazla ekonomik kayba neden
olan ilk 10 afetin 7’si
Afet Tarih Ekonomik kayıp (US$)
Deprem 17 Ağustos 1999 20 milyar
Sel 20 Mayıs 1998 1 milyar
Deprem 12 Kasım 1999 1 milyar
Deprem 13 Mart 1992 750 milyon
Deprem 28 Haziran 1998 550 milyon
Sel 27 Ekim 2006 317 milyon
Deprem 1 Ekim 1995 206 milyon
Sel 18 Haziran 1990 150 milyon
Deprem 1 Mayıs 2003 135 milyon
Deprem 3 Şubat 2002 95 milyon
deprem
Fırtına6%
Orman yangını3%
Çığ, heyelan6%
Sel26%
Sıcaklık değişimi5%
Salgın hastalık5%
Deprem50%
olay sayısı
Deprem97%
can kaybı
Sel20%
Salgın hastalık2%
Deprem78%
etkilenen kiş
i sayısı
Sel7%
Deprem93%
hasar
deprem
?
Ahmet Mete Işıkara
“Depremle yaşamaya
alışmalıyız”
“Depremden korkmayın,
önlem almamaktan korkun”
Ahmet Mete Işıkara
afet
hazır olmapreparedness
etki azaltmamitigation
afet
normale dönüşrecovery
müdahaleresponse
afet
normale dönüş müdahale
etki azaltma
hazır olma afet
afet yönetimi
0.ay
-1.a
y
-2.a
y
-3.a
y
1.ay
2.ay
3.ay
4.ay
5.ay
6.ay
afetafet
köprü, viyadük ve tüneller, ulaştırma
sisteminin kritik elemanlarıdır
bu yapıların önemini, deprem sonrası işlerliklerini yitirmeleri durumda müdahale sürecinin uğradığı sekte göstermektedir
ne yapılabilir?
güçlendirmeyeniden inşa etmetasarım değişikliği
zaman
para
karar
fayda-maliyet analizi
doğrusal regresyon modellerihasar, yapısal kabiliyet ve yerel jeolojik karakteristik arasında bağıntı kurularak
bahsi geçen köprü ya da tünelin güvenlik seviyesini belirleme
yapılsın-yapılmasın kararı
çok kriterli modellerbirçok bakış açısını tek bir çatı altında toplayarak, yapının hassasiyetini belirleme
Stratejik Önem
Kamu güvenliğien yoğun saatlerde köprü/tünelden geçen kişi sayısı
Stratejik Önem
Kamu güvenliğien yoğun saatlerde köprü/tünelden geçen kişi sayısı
Çevre yolu
Stratejik Önem
Kamu güvenliğien yoğun saatlerde köprü/tünelden geçen kişi sayısı
Çevre yolu
Şehir içi
Stratejik Önem
Kamu güvenliğien yoğun saatlerde köprü/tünelden geçen kişi sayısı
Çevre yolu
Şehir içi
Acil müdahaletercihli yolların etkinliğinin
kaybı
Stratejik Önem
Kamu güvenliğien yoğun saatlerde köprü/tünelden geçen kişi sayısı
Çevre yolu
Şehir içi
Acil müdahaletercihli yolların etkinliğinin
kaybı
İtfaiye
Stratejik Önem
Kamu güvenliğien yoğun saatlerde köprü/tünelden geçen kişi sayısı
Çevre yolu
Şehir içi
Acil müdahaletercihli yolların etkinliğinin
kaybı
İtfaiye
Hastane
Stratejik Önem
Kamu güvenliğien yoğun saatlerde köprü/tünelden geçen kişi sayısı
Çevre yolu
Şehir içi
Acil müdahaletercihli yolların etkinliğinin
kaybı
İtfaiye
Hastane
Stratejik Önem
Acil kurtarma birimleri
Kamu güvenliğien yoğun saatlerde köprü/tünelden geçen kişi sayısı
Çevre yolu
Şehir içi
Acil müdahaletercihli yolların etkinliğinin
kaybı
İtfaiye
Hastane
Stratejik Önem
Acil kurtarma birimleri
Askeri bölge
Kamu güvenliğien yoğun saatlerde köprü/tünelden geçen kişi sayısı
Çevre yolu
Şehir içi
Acil müdahaletercihli yolların etkinliğinin
kaybı
İtfaiye
Hastane
Uzun dönemde ekonomik etkilerkaybedilecek iş gücü
Stratejik Önem
Acil kurtarma birimleri
Askeri bölge
Kamu güvenliğien yoğun saatlerde köprü/tünelden geçen kişi sayısı
Çevre yolu
Şehir içi
Acil müdahaletercihli yolların etkinliğinin
kaybı
İtfaiye
Hastane
Uzun dönemde ekonomik etkilerkaybedilecek iş gücü
Yolların kapasitesi Kullanım potansiyeli
Stratejik Önem
Acil kurtarma birimleri
Askeri bölge
Kamu güvenliğien yoğun saatlerde köprü/tünelden geçen kişi sayısı
Çevre yolu
Şehir içi
Acil müdahaletercihli yolların etkinliğinin
kaybı
İtfaiye
Hastane
Uzun dönemde ekonomik etkilerkaybedilecek iş gücü
Yolların kapasitesi Kullanım potansiyeli
Ortalama trafik Kullanım sıklığı
Stratejik Önem
Acil kurtarma birimleri
Askeri bölge
Kamu güvenliğien yoğun saatlerde köprü/tünelden geçen kişi sayısı
Çevre yolu
Şehir içi
Acil müdahaletercihli yolların etkinliğinin
kaybı
İtfaiye
Hastane
Uzun dönemde ekonomik etkilerkaybedilecek iş gücü
Yolların kapasitesi Kullanım potansiyeli
Ortalama trafik Kullanım sıklığı
Stratejik Önem
Acil kurtarma birimleri Alternatif rota
Askeri bölge
Kamu güvenliğien yoğun saatlerde köprü/tünelden geçen kişi sayısı
Çevre yolu
Şehir içi
Acil müdahaletercihli yolların etkinliğinin
kaybı
İtfaiye
Hastane
Uzun dönemde ekonomik etkilerkaybedilecek iş gücü
Yolların kapasitesi Kullanım potansiyeli
Ortalama trafik Kullanım sıklığı
Stratejik Önem
Acil kurtarma birimleri Alternatif rota
Askeri bölge Çok işlevlilik Birden fazla rota için kullanım
Kamu güvenliğien yoğun saatlerde köprü/tünelden geçen kişi sayısı
Çevre yolu
Şehir içi
Acil müdahaletercihli yolların etkinliğinin
kaybı
İtfaiye
Hastane
Uzun dönemde ekonomik etkilerkaybedilecek iş gücü
Yolların kapasitesi Kullanım potansiyeli
Ortalama trafik Kullanım sıklığı
Diğer etkenlerle etkileşim
yaşamı zorlaştırıcı etki
Stratejik Önem
Acil kurtarma birimleri Alternatif rota
Askeri bölge Çok işlevlilik Birden fazla rota için kullanım
Kamu güvenliğien yoğun saatlerde köprü/tünelden geçen kişi sayısı
Çevre yolu
Şehir içi
Acil müdahaletercihli yolların etkinliğinin
kaybı
İtfaiye
Hastane
Uzun dönemde ekonomik etkilerkaybedilecek iş gücü
Yolların kapasitesi Kullanım potansiyeli
Ortalama trafik Kullanım sıklığı
Diğer etkenlerle etkileşim
yaşamı zorlaştırıcı etki
Yaşam alanları
Stratejik Önem
Acil kurtarma birimleri Alternatif rota
Askeri bölge Çok işlevlilik Birden fazla rota için kullanım
Kamu güvenliğien yoğun saatlerde köprü/tünelden geçen kişi sayısı
Çevre yolu
Şehir içi
Acil müdahaletercihli yolların etkinliğinin
kaybı
İtfaiye
Hastane
Uzun dönemde ekonomik etkilerkaybedilecek iş gücü
Yolların kapasitesi Kullanım potansiyeli
Ortalama trafik Kullanım sıklığı
Diğer etkenlerle etkileşim
yaşamı zorlaştırıcı etki
Yaşam alanları
Toplu taşıma ağı
Stratejik Önem
Acil kurtarma birimleri Alternatif rota
Askeri bölge Çok işlevlilik Birden fazla rota için kullanım
Kamu güvenliğien yoğun saatlerde köprü/tünelden geçen kişi sayısı
Çevre yolu
Şehir içi
Acil müdahaletercihli yolların etkinliğinin
kaybı
İtfaiye
Hastane
Uzun dönemde ekonomik etkilerkaybedilecek iş gücü
Yolların kapasitesi Kullanım potansiyeli
Ortalama trafik Kullanım sıklığı
Diğer etkenlerle etkileşim
yaşamı zorlaştırıcı etki
Yaşam alanları
Toplu taşıma ağı
Stratejik Önem
Acil kurtarma birimleri Alternatif rota
Askeri bölge Çok işlevlilik Birden fazla rota için kullanım
Kamu güvenliğien yoğun saatlerde köprü/tünelden geçen kişi sayısı
Çevre yolu
Şehir içi
Acil müdahaletercihli yolların etkinliğinin
kaybı
İtfaiye
Hastane
Uzun dönemde ekonomik etkilerkaybedilecek iş gücü
Yolların kapasitesi Kullanım potansiyeli
Ortalama trafik Kullanım sıklığı
Diğer etkenlerle etkileşim
yaşamı zorlaştırıcı etki
Yaşam alanları
Toplu taşıma ağı
Stratejik Önem
Acil kurtarma birimleri Alternatif rota
Askeri bölge Çok işlevlilik Birden fazla rota için kullanım
2’si boğaziçi’nde, 3’ü haliç’te olmak üzere 5 su geçişli köprü
belediye’nin kontrolünde kritik önemde 32 karayolu köprüsü, 17 viyadük ve 3 tünel
boğaziçi - fatih sultan mehmet
galata - unkapanı - atatürk
cevizlibağ - vatan cad. - okmeydanı - mecidiyeköy - barbaros - ataköy - çobançeşme - haramidere - metris -
hasdal - kavacık -
şile - ümraniye bağlantıümraniye - üsküdar bağlantı
Geographical Information Systems (GIS) - Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) verilerinin derlenmesi ve modele
aktarılması
Uzman görüşü
www.ozaydin.info
www.ilkertopcu.org
www.slideshare.net