afriga106 en galego

P R O D U C I Ó N D E L E I T E

Nº 106A N O X I X

Agosto – Setembro 2013

A F R I G AE S T A M O S E N W W W . R E V I S T A A F R I G A . C O M , F A C E B O O K E T W I T T E R

DOSSIER: CULTIVOS PRATENSES AVALIACIÓN DE VARIEDADES DE GRAMÍNEAS E LEGUMINOSAS

ESTUDO DE ESPECIES DE RAIGRÁS ITALIANO E HÍBRIDO EN CULTIVO DE INVERNO PARA INTEGRAR ROTACIÓNS FORRAXEIRAS DE DOUS CULTIVOS POR ANO

A INVESTIGACIÓN SOBRE PRADEIRAS E FORRAXES NOS 125 ANOS DO CIAM

SAT TEIXEIRO: A APOSTA POLA MELLORA XENÉTICA

FUGAZZA (ITALIA): UNHA EXPLOTACIÓN LEITEIRA AO GRANDE

A USC CONVOCA A SEGUNDA EDICIÓN DO MÁSTER EN PRODUCIÓN DE LEITE

ENSILADO DO MILLO: ASPECTOS BÁSICOS A TER EN CONTA EN TODO O PROCESO

Portada_galego.indd 1 20/08/2013 12:42

z

pub_delete_galego.indd 2 20/08/2013 19:41

AFRIGA ANO XIX - Nº 106

sumario 3

If you would like to receive Afriga magazine via e-mail write to us at:

Edita: AFRIGA, Asociación Frisona Galega. Xunta de Goberno de Afriga: PRESIDENTE, Juan Francisco Novo García. VICEPRESIDENTE, Fernando Couto Silva. SECRETARIA, Josefina Iglesia Andión. TESOUREIRO, Manuel Berdomás Tejo. VOGAIS, José Ramón Pazos Fondevila, José Rodríguez Berbetoros e José Mercador Fontenla.

Produce: TRANSMEDIA Comunicación & Prensa. DIRECTOR, Manuel Darriba. DIRECTOR EXECUTIVO, José Manuel Gegúndez. DIRECTOR DE ARTE, Marcos Sánchez. DESEÑO-MAQUETACIÓN, Marcos Sánchez, Martín Sánchez.COORDINACIÓN-EDICIÓN, Verónica Rodríguez Gavín. REDACCIÓN, José Luís Ramudo, Begoña Gómez Rielo.FOTOGRAFÍA E REALIZACIÓN EN AFRIGA TV, Raquel Anido.ADMINISTRACIÓN, Marta Sánchez.Enderezo: Ronda das Fontiñas, 272, Entreplanta A. 27002 LUGO. Teléfonos: 982 221 278, 636 952 893, 610 215 366. Email: [email protected]. Web: www.transmedia.es

Administración: AGER Servicios Empresariais SL. Praza da Mercé de Conxo 1, 1º B. 15706 Compostela. Teléfono: 981 534 350. Email: [email protected]. Web: www.ager.com.es

Tirada: 11.500 exemplares

Depósito Legal: C-1.292/94 - Afriga non se responsabiliza do contido dos artigos e colaboracións asinados.

A F R I G AP R O D U C I Ó N D E L E I T E

O semanario galego Vigo/A Coruña/Ourense/Lugo/Santiago/Pontevedra/FerrolVENRES.08.03.2013 > ANO.8 > Nº.1.361

ww

w.l-v

.es

MARCOS VITURRO

Resulta gañador da terceira

edición do certame literario

‘Minicontos de Outono’ P21

>cultura

otempo

ACSCFEPOVILUOU

15111514141214

109111010

810

HOXE

HUGO CHÁVEZ. En 2005, no seu

despacho de Miraflores, tiven

a oportunidade de convencer a

Hugo Chávez de que visitase San-

tiago de Compostela. E así foi.

@bieitorubido

por

BIEITO RUBIDO

GALICIA

Semana de ouro

para Amancio

Ortega: avó e

terceiro máis

rico do mundo

Naceulle na Coruña

o cuarto neto P11/18

VIGO

Pescanova, o gran

barco galego, trata

de buscar un novo

rumbo empresarial P7

MADRID

Trofeos Galeguidade

para o Museo do

Pobo Galego, Ángel

Carracedo e ‘LV’ P21

MUNDO

A conmoción deixa

paso á incerteza en

Venezuela tras a

morte de Chávez P13

Unha mariscadora, de xeonllos en plena recollida de berberechos no banco de moluscos do Testal, na ría de Noia. Ao fondo vense outras compañeiras. > Jorge Piñeiro / EFE

A crise ‘axeonlla’ a muller: cada

día van trinta ao paro en Galicia

> O desemprego segue medrando e castiga o colectivo feminino, que soporta peores

condicións laborais que o home: un salario inferior e máis TEMPORALIDADE P2/5

>orechío

Se queres recibir gratis

o semanario galego De Luns a Venres

escríbenos a [email protected]

e mandámoscho por e-mail, xunto

cun newsletter diario*Semanalmente distribúense

40.000 exemplares nas sete principais cidades de Galicia

Se desexa recibir a revista Afriga por correo electrónico escríbanos a:

Síganos tamén en FacebookSíganos también en FacebookFollow us on Facebook

ou visite a nosa webo visite nuestra webor visit our web

Si desea recibir la revista Afriga por correo electrónico escríbanos a:

[email protected]

www.revistaafriga.com

CONVOCATORIASV Curso-escola de Xóvenes Gandeiros . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

EXPLOTACIÓNSAT Teixeiro (A Pastoriza) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

PANORAMA INTERNACIONALFugazza (Plasencia, Italia) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

SANIDADENovas ferramentas no diagnóstico das enfermidades infecciosas e parasitarias de vacún de leite . . . . 32

FORMACIÓNSegunda edición do Máster de Produción de Leite da USC . . . . 42

AGRICULTURA / DOSSIER: ENSILADO DO MILLOAspectos básicos a ter en conta no momento da recolección do millo . . . . 46

Pautas para facer un bo ensilado do millo . . . . . . . . . . . . . . . . . 50

AGRICULTURA / 125 ANIVERSARIO DO CIAMA investigación sobre pradeiras e forraxes nos 125 anos do Cen-tro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM) . . . . . . . 60

AGRICULTURA / DOSSIER: CULTIVOS PRATENSESAvaliación das variedades de gramíneas e leguminosas . . . . . . 77

Avaliación de especies de raigrás italiano e híbrido en cultivo de inverno para integrar rotacións forraxeiras de dous cultivos por ano . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90

Sumario_galego.indd 3 20/08/2013 12:42


NUEVAS ENtrEgAS

PICADOrAS DE FOrrAJE

NEW HOLLAND SErIE Fr

JESÚS oBARRIo PÉREZ PRoPIEtARIo dE unA EmPRESA dE SERvIcIoS AgRícolASVián, A Pastoriza (Lugo)

¿Por qué te decantaste por esta máquina? Tengo en casa otras cuatro picadoras de otra mar-ca y quiero probar con New Holland, así que espero que salga buena, que dé pocas averías y que dure mucho tiempo.

¿Influyó en tu compra que Durán Maquinaria Agrí-cola sea el distribuidor oficial de las picadoras New Holland en España? Me decidí por una picadora New Holland precisa-mente por el buen servicio que ofrece esta empre-sa, ya que está operativa las 24 horas del día y tam-bién sábados y domingos.

¿Conocías la empresa o es la primera vez que tra-tas con ellos? Soy cliente desde hace veinte años, así que los co-nozco de viejo. Ahora mismo, en casa tengo dos picadores, dos segadoras y dos arados comprados en Durán Maquinaria Agrícola.

Durán Maquinaria Agrícola es el distribuidor exclusivo de las picadoras de forraje New Holland en España

publIRRepoRtAxe4

Jesús Obarrio acaba de adquirir una picadora FR850

AFRIGA106_publi_Duran_castelan.indd 4 21/08/2013 13:48


José Manuel Remuiñán se decantó por una New Holland FR700

JOSÉ MANUEL REMUIÑÁN SÁNCHEZ PROPIETARIO DE UNA EMPRESA DE SERVICIOS AGRÍCOLAS Y FORESTALESSofán, Carballo (A Coruña)

¿Por qué te decantaste por esta máquina?Porque me parece que es una máquina que se adap-ta bien a lo que quiero. Por ejemplo, es más alta que otras de la competencia, es decir, levanta bastante bien el cabezal para entrar en las fincas, tiene doble tracción electromecánica, bloqueo total… Ahora sólo espero que funcione bien.

¿Influyó en tu compra que Durán Maquinaria Agrícola sea el distribuidor oficial de las picadoras New Ho-lland en España? Sí, porque si la máquina rompe en los dos primeros años, la empresa me presta otra nueva de sustitución. Y, al ser el distribuidor oficial de estas picadoras en Es-paña, supongo que también garantizan el mejor precio.

¿Conocías la empresa o es la primera vez que tratas con ellos? Conozco la empresa desde hace años, aunque esta es la primera compra que hago. Pero antes pregunté a otros clientes y las referencias siempre fueron buenas.

publIRRepoRtAxe 5



JOSÉ RAMÓN MARTA ESMORÍS PROPIETARIO DE SERVICIOS AGRÍCOLAS MONCHO DE MARTACabovilariño, A Laracha (A Coruña)

¿Por qué te decantaste por esta máquina? Ya tenía otra picadora New Holland y estaba con-tento con ella; además, tengo tres tractores y una rotoempacadora también de New Holland. Se puede decir que siempre trabajo con esta marca dentro de la gama de productos que ofrece.

¿Influyó en tu compra que Durán Maquinaria Agrícola sea el distribuidor oficial de las pica-doras New Holland en España?Al ser el distribuidor oficial todo va más rápido y eso es una gran ventaja. Además, en Durán Ma-quinaria Agrícola te atienden en fin de semana y a cualquier hora.

¿Conocías la empresa o es la primera vez que tratas con ellos? Soy cliente desde hace ocho años. Reciente-mente he comprado un picador y antes, un ca-bezal para la otra picadora que tengo.

Acaba de adquirir una picadora New Holland FR9060

publIRRepoRtAxe6



ABEL TABOADA SILVA PrOPIETArIO DE AgrOfOrESTAL TABOADA SLLanza, Ordes (A Coruña)

¿Por qué te decantaste por esta máquina? La verdad es que hasta ahora nunca había traba-jado con New Holland pero, a base de horas, algo del funcionamiento de una máquina ya entiendo, y la mecánica de esta picadora me gustó. Y ya que es una máquina potente, espero sacarle el mayor rendimiento posible, ya que cada vez se recoge más maíz y las campañas son más reducidas.

N-640, km 87,5 - La Campiña 27192 Lugo - EspañaTel. +34 982 227 165 Fax +34 982 303 101

[email protected] www.duranmaquinaria.com

Bús

cano

s en

¿Influyó en tu compra que Durán Maquinaria Agrí-cola sea el distribuidor oficial de las picadoras New Holland en España?Sí, bastante. En caso contrario no la hubiera com-prado porque, además, es la primera que va a haber en mi zona. Pero, al ser Durán Maquinaria una casa de compra-venta bastante grande y con experiencia, creo que tiene la capacidad suficiente para solucio-nar los problemas que la máquina pueda dar.

¿Conocías la empresa o es la primera vez que tra-tas con ellos? Nunca había trabajado con ellos, pero mi padre co-nocía la empresa de ir a buscar piezas de recam-bio, ya que tienen bastante stock. Nos enteramos de que tenían la distribución oficial de las picadoras New Holland y fuimos a ver la máquina, nos gustó el trato y nos decidimos por ella. Ahora sólo queda ponerla a punto para que esté lista para la campaña del maíz.

Abel Taboada se decidió por el modelo FR700

publIRRepoRtAxe 7


AFRIGA ANO XVIII - Nº 106

Un outono máis, Xixón celebra a Feira Monográfica do Campo e das Industrias Agrícolas, Gandeiras, Forestais e Pesqueiras, máis coñecida como Agropec. A cita, organizada pola Cámara Oficial de Comercio, Industria e Navegación da capital xixonesa, incluirá no seu programa, como é habitual, o desenvolvemento de talleres, xornadas técnicas, exhibición de animais e, por suposto, o Concurso Nacional da Raza Frisona.

AGROPEC ACOLLERÁ O XXXIV CONCURSO NACIONAL DA RAZA FRISONA EN XIXÓN

A 34ª edición do Concurso Na-cional de Conafe reunirá as mellores vacas frisonas das ganderías de todo o país no re-

cinto feiral Luis Adaro os días 28 e 29 de setembro. Este ano, o encargado de va-lorar os animais será o xuíz danés Niels Erik Haahr, da Confederación Europea de Holstein.

O certame comezará o sábado 28 a partir das dez da mañá co concurso de xatas e xovencas e pola tarde terá lugar a décimo terceira edición do concurso na-cional de manexadores.

O domingo 29 pola mañá continuarase co xulgamento das seccións de vacas en lactación e, unha vez rematado o concur-so, procederase á entrega de premios ás mellores vacas da avaliación xenética de xuño de 2013.

No campionato nacional da raza que tivo lugar neste mesmo recinto o ano pasado xuntáranse 143 animais proce-dentes das comunidades autónomas de Andalucía, Asturias, Baleares, Can-tabria, Castela e León, Cataluña, Galicia e Navarra. Tanto o título de vaca gran campiona, que foi para Espinal Gold-wyn Patricia, procedente da gandería La Flor, como o de xovenca gran campiona, que o xuíz lle outorgou a Celis Rita Cha-nel Wildman, da gandería Hermanos Celis Gutiérrez, recaeron na comunida-de cántabra.

Deste evento encárganse a Confede-ración de Asociacións de Frisona Es-pañola (Conafe) e a Asociación Frisona de Asturias (Ascolaf), co patrocinio da Consellería de Agrogandería e Recursos Autóctonos do Principado de Asturias, o Concello de Xixón, o Ministerio de Agri-cultura, Alimentación e Medio Ambiente, a Cámara de Comercio de Xixón, a Caja Rural de Asturias e Central Lechera As-turiana.

Poxa SPaniSh MaSterS Sale Para o 28 de setembro, ás 19.00 horas, a empresa Eurogenes/Diamond Gene-tics ten prevista a poxa Spanish Masters Sale 2013, que terá lugar no ring prin-cipal do recinto feiral Luis Adaro. Unha das principais novidades é que o público terá a posibilidade de poxar por Internet a través de www.livedairyauction.com.

A empresa organizadora creará unha páxina web na que se irán publicando todas as noticias e mais o catálogo dos animais que se porán á venda. Con este soporte, espérase unha poxa que con-tará con vendedores e compradores do ámbito internacional.

publIRRepoRtAxe8

publi_conafe.indd 8 21/08/2013 13:31

es una marca mundial de AGCO.

MF 7600 ES EL MOMENTOw w w . m a s s e y f e r g u s o n . c o m / 7 6 0 0

A CORUÑAM.A.LISTE VILLAVERDE, S.L.OrosoTel. 981681652MUIÑO SUMINISTROS, S.L.San SadurniñoTel. 981404515AGRÍCOLA CARBALLEIRA, S.L.PontedeumeTel. 981431899TALL. CASTELLANA, S.C.CarballoTel. 981789511DESIDERIO FACALCarballoTel. 981703288

TALLER A. MAZARICOS, S.L.A Picota - MazaricosTel. 981852267 LUGOAGROFORESTAL SAN ISIDRO, S.L.LugoTEL. 982207334TALL. FDO. RIVAS, S.L.CospeitoTel. 982520105AGRÍCOLA CADI, S.L.SarriaTEL. 982531187JULIO ALVITE GARCÍAPastorizaTEL. 982349341

MASIDE MAQUINARIA, S.L.BarallaTEL. 982363339CIAL. LEMOS EIRE, S.L.ChantadaTel. 982440274 TALL. LOUREIRORibadeoTel. 982128473OURENSEDESAGRI, S.L.Quintela de CanedoTel. 988211274AGRÍCOLA SUÁREZXinzo de LimiaTel. 988461127

PONTEVEDRATALLERES PIÑEIROSisán-RibadumiaTel. 986718067MAXIDEZA, S.L.LalinTel. 986781468 ASTURIASJOSÉ MANUEL UZ ALBATineoTel. 985837060AGRÍCOLA COSTA VERDEGijónTel. 985167934

RED MF DE GALICIA Y ASTURIAS

pub_massey.indd 9 11/08/2013 17:05

distribución material gandeiro

Gomas e camas para vacas

Limpezas automáticas

Estabulacións libres

GRILLE SCGMazaRICoS (a CoRuña)

Gomas e Camas para Vacas

Tubular Bovino

Limpezas Automáticas

MELLoRES GandERíaSnoSoS pRodutoS

as

elixen os

pub_dismagan_galego.indd 10 12/08/2013 17:38

distribución material gandeiro

Tubular Bovino

Visite a nosa nova web www.dismagan.es

2 LIMPEZAS AUTOMÁTICAS DE CABLE PARA 2 CORREDORES, CUBÍCULOS, CORNADIZAS, BARREIRAS, BEBEDEIROS E CAMAS INSTALADOS NA EXPLOTACIÓN GRILLE SCG DE MAZARICOS PARA UNHA AMPLIACIÓN PARA 200 VACAS. OBRA VENDIDA POLO NOSO DISTRIBUIDOR AGRÍCOLA CORUÑESA.

Polígono Industrial do Corgo, parcela 3, 27163 O Corgo (Lugo)Teléfonos: 671 485 702 (TONI) • 671 485 703 (Servizo Técnico)E-mail: [email protected] // Web: www. dismagan.es

Distribuidor en Asturias: Almacenes Ladislao, S.L.Polígono El Zarrín, S.N. La Espina, 33891 Salas (Asturias)Tlf.: 985 837 385 - 629 566 500

pub_dismagan_galego.indd 11 12/08/2013 17:39


convocatorias12

• Crianza das xovencas en boas condicións bioclimáticas e de manexo, superando os estándares de benestar animal

• Realización das probas precisas para garantir a reincorporación dos animais ás explotacións nunhas condicións sanitarias e produtivas óptimas

• Dirección técnica a cargo do veterinario de recoñecido prestixio internacional Juan Vicente González Martín

• Unha finca de 200 hectáreas e instalacións con capacidade para 1.000 animais

• Permanencia de xovencas desde os 21 días ata os 22 meses

• Distribución do gando en lotes segundo a idade, a condición corporal e o estado fisiolóxico, para unha maior atención da súa saúde, alimentación e hixiene

Frontón SATFrontón, Pantón 27437 Lugo (Galicia)(+34) 673 828 [email protected]

Confíe nun servizo de recría profesional e próximo que permite reducir custos na explotación

O alumnado estaba conformado por 10 rapaces con idades comprendidas entre os 10 e os 22 anos e mais pola pequena Antía Bello, que con só 4 anos estivo disposta a aprender dos maiores e a manexar a súa propia becerra.

O programa comezou cunha clase teórica sobre a morfoloxía da vaca, para dar a coñecer ben cada parte do animal e cada unha das súas rexións. Logo, todos os días realizaron clases prácticas de selección, doma, lavado, alimentación, pelado e manexo e, o último día, de presentación en pista.

Do 29 de xullo ao 2 de agosto, a Ganadería Bello de Morlán (Trazo, A Coruña) acolleu unha nova edición do curso-escola de preparadores de gando, organizado coa colaboración da Deputación da Coruña, o Concello de Trazo e Fefriga.

V CURSO-ESCOLA DE XÓVENES GANDEIROS. TRAZO, DO 29 DE XULLO AO 2 DE AGOSTO

ONCE ALUMNOS NO CURSO-ESCOLA DE PREPARADORES DE GANDO DESTE VERÁN

AFRIGA106_curso_xovenes_gandeiros.indd 12 12/08/2013 19:32


convocatorias 13

PARTICIPANTES• Antía Bello,de4anos,deGanaderíaBello,SC(Tra-

zo,ACoruña)• Tania Villasenín,de10anos,deGanaderíaBello,SC

(Trazo,ACoruña)• Abel Carballo,de12anos,deGanderíaAdonis(Xer-

made,Lugo)• Xoán Dono,de12anos,deGanderíaDono(Frades,

ACoruña)• Nicolás Andrade,de13anos,deFrades(ACoruña)• Cristina Carro,de14anos,deCasaNovaSAT(Me-

sía,ACoruña)• José Casás,de14anos,deGanaderíaCasás(Carba-

llo,ACoruña)• María Manteiga,de17anos,deGanderíaManteiga,

SC(ViladeCruces,Pontevedra)• Laurens Rutten,de17anos,deBélxica• Ismael García, de 17 anos, de Gandería Pistulario

(SantaComba,ACoruña)• José Manuel Sánchez,de23anos,deAgrociocende,

SC(Boimorto,ACoruña)

Tratouse dunhas xornadas nas que uns aprendían porprimeiravezeoutros,xamáisveteranos,perfeccionabanassúastécnicas.Entodocaso,segundodestacaronosorgani-zadores,éunhamaneiradecompartiramesmaafecciónaotempoqueosrapacescontactanconxentedoutraszonase inclusodoutrospaíses;esteano,porexemplo,contaroncoaparticipacióndunmozobelga.Ademais,subliñaronaimportanciadotraballoengrupoedaconvivenciaduranteunsdíasparafomentarentreosmáisnovosainquietudeportraballarcoasvacas.

BATIDOR CENTRÍFUGO• Cañón hidráulico dirigible• Combinación del agitador de hélice con la

bomba centrífuga• Especial para mover la arena sedimentada en

el fondo del pozo• 5 metros de largo + 2 cabezales (opcional)• 100 CV de potencia absorbida,

según densidad del purín• 540 revoluciones NOVEDAD mUNDIAl

La soLución para

La arena sedimentada en

eL pozo de purín

AFRIGA106_curso_xovenes_gandeiros.indd 13 12/08/2013 19:32


explotación14

Os irmáns Teijeiro Álvarez –Teresa (40 anos), Javier (37) e Manuel (35)– constituíron a SAT Teixeiro en fe-breiro de 2001, despois de herdar a granxa dos seus pais. Anteriormente, os tres estiveron estudando: Javier e Ma-nuel, ciclos de formación profesional relacionados co ám-bito das explotacións agrarias, e Teresa, a carreira de quí-mica de laboratorio.

Un ano despois da posta en marcha da SAT decidiron construír un establo novo co obxectivo de aumentar a pro-dución –na granxa dos pais dispoñían dunhas instalacións con capacidade para 50 vacas que producían con base no pastoreo–. A partir de aí o crecemento foi progresivo, com-prando cota e absorbendo outras explotacións da zona que ían botando o peche. No ámbito xenético tamén fixeron

A mellora xenética do rabaño é a grande aposta dos propietarios da SAT Teixeiro –situada na parroquia da Regueira (A Pastoriza, Lugo)– para conseguir que a súa explotación láctea sexa un negocio rendible.

unha aposta grande mercando animais de alto valor xené-tico e empregando a técnica de transferencia embrionaria.

Actualmente, na SAT Teixeiro hai 196 vacas das que 94 son de produción; a cota da que dispoñen é de 1.246.717 kg, dos que teñen en propiedade 868.717.

A media de produción de 2012 foi de 11.250 kg/vaca e no último ano as porcentaxes de graxa e proteína situáronse no 3,84 e o 3,26%, respectivamente. Neste mesmo período, o RCS medio foi de 150.000 e a bacterioloxía situouse en 14.000 ufc/ml.

Na granxa traballan habitualmente os tres irmáns mais un empregado a tempo completo. Para estes gandeiros pas-toricenses ter boas infraestruturas e unha boa xenética no seu interior é fundamental para que o negocio prospere.

Á BUSCA DA RENDIBILIDADE A TRAVÉS DA MELLORA XENÉTICA

SAT TEIXEIRO, A PASTORIZA

De esquerda a dereita, Javier, Teresa e Manuel, propietarios da SAT Teixeiro

Consulta o vídeo na web www.revistaafriga.com

AFRIGA106_explot_SAT_Teixeiro_02.indd 14 20/08/2013 12:43

AFRIGA ANO XIX- Nº 106

explotación 15

INSTALACIÓNS E BENESTAR No establo novo aloxan as vacas de produción, as xoven-cas preñadas, as vacas secas e as de preparto. Trátase dunha nave de máis de 2.000 metros cadrados, estrutura de ferro e peches de bloque e malla cortaventos que destaca pola ven-tilación natural do seu interior e porque nela dominan os elementos de benestar animal. Por exemplo, a lonxitude dos cubículos varía en función de se o animal que vai durmir nel é unha vaca (máis longo) ou unha xovenca (máis pequeno).

Vista xeral do establo novo

As camas son de area, que renovan parcialmente cada 2 semanas; non obstante, arránxanas 3 veces ao día. Os comedeiros están recubertos de azulexo e os bebedoiros –dispoñen de 1,5 m para cada 10 animais– son de aceiro inoxidable. Nesta nave tamén dispoñen de tres cepillos de cow comfort, un en cada lote de produción e outro no das secas. A limpeza fana mediante arrobadeira arrastra-da por cable.

A esta nave súmanse os dous establos antigos –de 204 e de 126 m2– nos que aloxan a recría. Neste caso, a estrutura é de formigón; os peches, de bloque e o teito, de uralita.

Tamén debemos citar dous almacéns onde gardan ma-quinaria e forraxes, tres fosas de xurro –dúas de 1.200 m3 e outra de 250 m3– e cinco trincheiras para a almacenaxe dos silos.


A MEDIA DE PRODUCIÓN DE 2012 FOI DE 11.250 KG/VACA E NO ÚLTIMO ANO AS PORCENTAXES DE GRAXA E PROTEÍNA SITUÁRONSE NO 3,84 E O 3,26%, RESPECTIVAMENTE



explotación16

ALIMENTACIÓNAs vacas de produción inxiren unha ración unifeed diaria integrada por 10 quilos de silo de herba, 30 de silo de millo, 1 de alfalfa e 12 de concentrado. As xovencas a partir dun ano e as vacas secas ata un mes antes do parto tamén se alimentan cunha ración unifeed composta, neste caso, por 4 quilos de silo de herba, 6 de silo de millo, 6 de palla e 1,5 de soia con corrector. A maiores, ás xovencas ata o ano e medio subminístranlles 2 quilos de penso de crecemento.

Por outra parte, a alimentación do lote de preparto con-siste nunhas pacas de palla, penso, corrector, raigrás etc. que elaboran Os Irmandiños, cooperativa á que pertencen desde hai 13 anos.

No que a nutrición da recría se refire, as xatas ata os tres meses inxiren unicamente penso e herba seca. Dos 3 aos 8 meses comen da mesma ración que fan para as vacas en lactación e dos 8 aos 12 meses subminístranlles unha mes-tura das racións das vacas de produción e das secas.

As racións son distribuídas por un carro dos Irmandiños unha vez ao día; tamén é un nutrólogo desta cooperativa o que llelas formula periodicamente.

O día que visitamos a granxa, Manuel comentounos que o encarecemento das materias primas e o baixo prezo do leite que dominou o ano pasado provocaron que fixeran algúns cambios na alimentación. Un deles foi eliminar as pacas de preparto, aínda que ao cabo de dous meses tiveron que vol-ver a mercalas porque a súa supresión supúxolles un gran “batacazo” na produción.

MANEXONo que a manexo dos animais se refire, unha das peculiari-dades desta explotación é que están separadas as primípa-ras do resto de vacas en lactación, xa que as adultas adoitan ser máis corpulentas e deste xeito evitan, por exemplo, que as máis novas non coman todo o que precisan.

O resto dos animais distribúese da seguinte maneira: as xatas permanecen en boxes individuais colocados no exterior da nave de produción ata os dous meses. A continuación son trasladadas a cama quente, onde permanecen aproximadamente ata os 15 meses agrupadas en diferentes lotes de idade. Unha vez preñadas, pasan ao lote das secas e logo ao de preparto. Cómpre aclarar que tanto as secas como a recría desde os 8 meses saen ao exterior para facer exercicio e así evitar que engorden máis do debido.

O muxido fano 2 veces ao día –ás 8.30 e ás 19.00 horas – nunha sala de liña baixa de 16 puntos con medidores elec-trónicos e retirada automática.

Na SAT Teixeiro dispoñen de colectores con reguladores de ba-leiro que permiten aforrar enerxía a través dos variadores de frecuen-cia da bomba. Tamén contan cun recuperador de calor co que xeran auga temperada á vez que arrefrían o leite, reducindo así a enerxía necesaria para quentar a auga para a limpeza da sala, por exemplo.

A rutina de muxido é moi rigorosa: nada máis entrar á sala, as vacas son analizadas visualmente para saber se están sendo tratadas con antibiótico (neste caso levan unha pulseira ver-mella) ou con oxitocina (pulseira verde); a continuación fan un predipping con espuma; logo límpanlles e sécanlles os tetos con papel e extráenlles os primeiros chorros; despois colócan-lles as tetoeiras e finalmente aplícanlles un selador.


Os comedeiros están recubertos de azulexo para favorecer a hixiene e a conservación dos alimentos



explotación 17

proceden do convenio de colaboración entre a Consellería do Medio Rural e do Mar e Xenética Fontao para o desen-volvemento do Programa de Mellora Xenética de Galicia 2011-2014.

O implante fano en femias da propia granxa e en femias doutras tres explotacións con cuxos propietarios chegan a acordos sobre os dereitos dos animais resultantes: os touros serán sempre para a SAT Teixeiro e as femias repartiranse ao 50% para as dúas explotacións participantes.

A razón pola que realizan implantes non só na súa gan-dería senón noutras tres é o emprego da fecundación in vitro. Deste proceso, que se describe no seguinte cadro, encárgase integramente persoal especializado de Xenética Fontao:

REPRODUCIÓN E XENÉTICAA recría fana na explotación, aínda que só unha parte que-da nela; a outra véndena, como tamén venden entre 7 e 8 touros cada ano a centros de inseminación e a gandeiros particulares.

O implante de embrións é a técnica de reprodución pre-dominante na granxa, aínda que para algunhas xovencas optan pola inseminación con seme sexado. A idade á cal son fecundadas por primeira vez ou reciben o primeiro embrión sitúase arredor dos 13 meses. A media de doses por preñez é de 2,8 e o intervalo entre partos sitúase ac-tualmente en 420 días.

A maioría dos embrións procede de femias da explota-ción das que xeneticamente interesa a súa descendencia; en ocasións cómpranllelos a outros gandeiros e outras veces

B.J.O. ROJO, S.L. Barrio da Cruz, 8 - Sta. Leocadia - Castro de Rei (Lugo)Teléfono 982 314 037 • Fax 982 314 904Móviles Benedicto 670 535 100 - José 678 432 835Comercial 678 432 834 • E-mail [email protected]

AGRICOLA LOUSADA(Concesionario tractores VALTRA y arados LOTARIO)Lousada - Guntín (Lugo)Telf.: 982.20.83.50 – 636.81.8300

Venta y reparación de maquinaria agrícola

■ CARRO MEZCLADORES FARESIN 1050 TMR, FARESIN 850 TMR, STORTI SETTER 130, STORTI LABRADOR 10.

■ TRACTORES JONH DERE 7710 Y 6620 ECT ECT

www.bjorojo.com

DistribuiDores para españa

Encamadora suspendidaPara arena, serrín, cascarilla, carbonato, paja picada, etc

Maquinaria usada En stock ■ DISTRIBuIDORES RECK pARA GALICIA

Os animais acabados de nacer permanecen en boxes individuais ata os 2 meses aproximadamente




explotación18

PUNCIÓN OVÁRICA TRANSVAXINAL E PRODUCIÓN IN VITRO DE EMBRIÓNS BOVINOSA obtención de óvulos para a produción in vitro de embrións rea-lízase a través da aspiración folicular ecoguiada coñecida como OPU (ovum pick up). Esta técnica presenta varias vantaxes en re-lación aos programas de superovulación tradicionais. Por exem-plo, non necesita o uso de hormonas, aspecto importante porque a manipulación da doante de óvulos é mínima e elimínanse por completo os efectos secundarios derivados destes tratamentos.

Outra diferenza con respecto á TE tradicional é que aos 6 meses de idade xa se poden obter óvulos viables para a produción in vitro de embrións, o que reduce o intervalo xeracional, coa significación que isto ten para a xenómica.

Así mesmo, pódense obter embrións de vacas xestantes ata o quin-to mes, posto que os ovarios manteñen a actividade folicular durante este tempo; non hai ningún risco de perda de xestacións. Tamén existe a posibilidade de obter óvulos de vacas en situacións de infertilidade cando o proceso patolóxico non afecta a ambos os dous ovarios.

A día de hoxe xa se poden utilizar estes embrións conxelados.

METODOLOXÍACunha sonda ecográfica microconvexa adaptada á fisioloxía da doante pódense observar con suficiente nitidez os folículos que son obxecto de aspirar. A través dunha pequena agulla conectada a un sistema de baleiro vanse aspirando os folículos presentes nos ovarios, manipulan-do o ovario vía rectal e con previa aplicación dunha anestesia epidural para facilitar a manipulación e evitar molestias na doante.

EFICIENCIAA eficiencia do procedemento vai depender directamente da me-todoloxía aplicada, aínda que as variacións individuais teñen un peso importante: idade do animal, condición fisiolóxica, raza, es-tado corporal, alimentación etc. Outros aspectos, como as condi-cións de estrés, fan que as doantes produzan óvulos menos com-petentes para a obtención de embrións. Debemos ter en conta tamén a habilidade do técnico, posto que a metodoloxía usada e a experiencia do operador forman un conxunto que pode influír no resultado do procedemento.

O número de óvulos totais por sesión de punción e por vaca va-ría dependendo dos factores anteriormente citados e pódese obter unha media de 10 a 15, dos que un 60% será apto para o cultivo in vitro.

Coa realización da técnica de aspiración folicular faise posible un elevado aproveitamento xenético dos animais seleccionados, proporcionando un elevado número de descendentes. A avaliación periódica dos animais puncionados demostrou a inexistencia de lesións derivadas da técnica que comprometeran a posterior fer-tilidade dos animais.

PRODUCIÓN DE EMBRIÓNS IN VITROUnha vez obtidos e clasificados os óvulos, aqueles que resulten viables serán madurados durante 24 horas en condicións in vitro co fin de poder capacitalos para a posterior fertilización. Unha vez pasado ese intervalo de tempo, os óvulos maduros serán incubados preto de 20 horas xunto cos espermatozoides do touro seleccio-nado polo gandeiro. Ao día seguinte, eses óvulos, presuntamente fecundados, serán mantidos en medios específicos de cultivo que simularán as condicións do útero da vaca durante 7 días. Pasado ese período avalíanse cantos embrións resultaron do procedemen-to e cales son transferibles e/ou conxelables.

Os rendementos da produción in vitro oscilan entre un 30 e un 40% de embrións obtidos do total de óvulos viables. As taxas de xestación destes embrións varían entre o 40 e o 60%.


Na nave de produción dispoñen de 144 cubículos dispostos cabeza con cabeza

As cubertas son de panel tipo sándwich con fibra de vidro por abaixo nunha parte e de chapa normal de 3 mm noutra

A recría e as vacas secas saen ao exterior para facer exercicioUn técnico de Xenética Fontao obtén óvulos desta femia para a produción in vitro de embrións


GEA Farm Technologiesengineering for a better world

n Eficiencia energética: Consumo eléctrico reducido y máxima capacidad de refrigeración*n El mejor sistema de lavado del mercado: Un proceso de limpieza que no deja restos bacterianosn Seguridad del enfriamiento: Gran aislamiento de serie**n 5 años de garantía en evaporador

¡Tu nuevo tanque que sea TCool!Una producción láctea de calidad superior asegurada

GEA Farm Technologies Ibérica S.L.

Avda Sant Julià 147 -08403 Granollers, BarcelonaTel: +34 938 617 120, Fax: +34 938 494 988, E-mail: [email protected] | www.gea-farmtechnologies.es

* Ej: Grupo frigorífico 10 CV capacidad de enfriamiento 620 litros/hora con una temperatura ambiente de 32 °C.** Densidad 41 kg/m3, Grosor 5 cm de media (7 cm en la mitad inferior y 3 cm en la superior). Leche refrigerada a 4 °C con temperatura exterior de 38 °C, sin conexión eléctrica, sólo permite un aumento máximo de 0,5ºC en 12 horas.

Consulte nuestras exclusivas condiciones de financiación.

TCool.indd 1 26.07.2013 14:50:30

pub_gea.indd 19 10/08/2013 07:59


explotación20

Distribuidor:

Telfs. 689 005 584 630 865 [email protected]. xarcemo.com

CISTERNAS FLEXIBLES, IDEALES PARA ALMACENAR AGUA O PURÍN, GASÓLEOS y OTROS RESIDUOS LÍqUIDOS DE LA EXPLOTACIÓN

A sala ten 16 puntos con medidores electrónicos e retirada automática

O emprego destas técnicas pon de manifesto a impor-tancia que a xenética ten para os propietarios desta explo-tación, xa que, segundo afirma Manuel, “canto máis co-rrectos son [os animais] xeneticamente, máis duran e máis rendibles son”. O tipo é o parámetro que máis valoran á hora de elixir os sementais. “Non é prioritario que o touro teña un bo índice de produción porque esta vén soa. […] Chega con introducir un bo índice de produción cada tres xeracións máis ou menos”, apunta Manuel.

Cada campaña mercan doses de entre 10 e 12 sementais. Trátase sempre de exemplares destacados e case o cen por cen son xenómicos.

Froito deste interese pola mellora xenética son as 6 va-cas cualificadas como EX e as 41 como MB que había no establo no momento no que se fixo esta reportaxe. Moi-tas pertencen a familias tan destacadas como a Glinda, a Blackstar Gold, a Gypsy Grand, a Sckychief Tara, a Har-dtac, a Gina ou a Scarlette Red.

A media ICO da granxa é de 2.083 puntos e a cualifica-ción morfolóxica de 82,93.

SUPERFICIE AGRÍCOLA E MAQUINARIANa SAT Teixeiro dispoñen de 62 hectáreas de superfi-cie agrícola (25 propias) para o mantemento do rabaño. A metade concéntrase arredor da explotación e a outra sitúase nun raio aproximado de 2,5 km con respecto á explotación.

Á produción de millo dedican 32 ha e á de herba, 54; isto implica que en varias fincas practican o cultivo rotacional. O ano pasado recolleron 45 toneladas de millo por hectá-rea e a campaña de recollida da herba deste ano achegouse ás 18 toneladas/ha.

Outra das características desta explotación é a exter-nalización da práctica totalidade dos traballos agrícolas, tanto os de preparación de terras e sementeira como os de recolección de forraxes. En propiedade só teñen dous tractores de 75 e 90 cv, unha cuba de 6.000 litros, un restrelo esparexedor e outro fileirador e unha sulfatado-ra para o millo.

PREZO DO LEITE E FUTURO DO SECTORNa SAT Teixeiro véndenlle o leite a Lactalis. En xuño fir-maron un contrato para os meses de xullo, agosto e setembro a un prezo de 0,378 €/litro, ademais de calidades e IVE.

Sobre o futuro do sector, Manuel recoñece que agora mesmo a situación mellorou un pouco, pero no seu caso para pagar as “perdas considerables” que sufriron en 2012. O futuro veo “incerto”.


Lote de recría en cama quente nun dos establos vellos

Comezaron co cultivo de millo no ano 2001; optan por ciclos sempre superiores a 240 e inferiores a 300


pub_agro_platicos.indd 21 09/08/2013 21:12

A sociedade cooperativa Barreiro Lodeiros está com-posta por Pilar e os seus pais: Vicente Barreiro e Salomé Lodeiros.

A orixe desta granxa coruñesa data de 1977, cando Vicente e Salomé casan. En 2006 incorpórase Pilar e no ano 2011 constrúen a nova nave e introducen o ro-bot de muxido Lely. Actualmente na explotación teñen 100 animais dos que 58 son vacas en produción. A ración destas últimas inclúe 12 kg de silo de herba, 25 de silo de millo e 12 de concentrado (6 en cornadiza e 7 en robot).

A granxa distribúese nunha fileira simple de cubículos e outra dobre con camas de area. O robot atópase nun dos extremos da granxa, fronte á liña dobre de cubí-culos. O espazo diante do robot é amplo e conta con portelas automáticas de contención onde se reúnen vacas atrasadas no muxido.

O MUXIDO LELYO robot moxe na actualidade 58 vacas cunha media de 2,9 muxidos/vaca/día e unha produción media de 37 kg/vaca. Pilar afirma que o robot é o motor da granxa, xa que non só realiza o muxido automatica-mente senón que fai unha media de case tres extrac-cións por animal e día.

Polas tardes, Pilar nunca vai á granxa. “O robot cam-bioume a vida totalmente. Agora as tardes dedícoas ás miñas fillas”, afirma. Pero esta circunstancia non lle impide estar ao tanto do que ocorre na explotación, xa que pode supervisala a través do móbil e do ordenador grazas aos datos que lle proporciona o programa T4C, ao que define como os seus “ollos na granxa”. “Eu podo chamar e dicir mírame esta vaca a ver que lle pasa… Se é mamite xa mo vai dicir o robot, se é celo ou pneumonía, tamén, pero pode ser calquera outra cousa que cun avi-so que che dá o robot e unha ollada que lle botas ti, xa sabes o que ten”, explica Pilar.

XORNADA DE PORTAS ABERTAS NA EXPLOTACIÓN BARREIRO LODEIROS SCO pasado 9 de xullo, Lely Center Outeiro de Rei organizou unha xornada de portas abertas na granxa Barreiro Lodeiros de Arzúa para mostrar o robot de muxido Lely Astronaut A4, co que a propietaria afirma que todos saíron gañando: as vacas, que están máis tranquilas e producen máis, e a familia, cuxa calidade de vida mellorou notablemente.

A RENDIBILIDADE DO MUXIDO LELY Barreiro Lodeiros SC participa actualmente nun pro-grama do Instituto de Estudos e Desenvolvemento de Galicia. Este programa recolleu nos tres últimos anos todos os datos económicos da explotación e se com-paramos 2011 con 2012 estaremos a comparar sala de muxido fronte a robot. O principal resultado do cotexo é que cada vaca produciu unha media de 806 litros máis en 2012. O concentrado tamén se incre-mentou nun 15% e a rendibilidade por vaca valorouse en 120 euros anuais, o que vén significar uns 8.000 euros máis ao ano para o conxunto do rabaño.

Por outra banda, tamén hai que considerar a drástica caída dos problemas sanitarios na explotación, xa que na nave nova as mamites e as coxeiras practicamente non existen.

SISTEMA DE ILUMINACIÓN LELY 4C Un sistema quizais pouco coñecido de Lely é o seu sistema de iluminación automática para granxas L4C. Está demostrado que se as vacas dispoñen de 16 horas ao día de luz con intensidade superior a 150 LUX, a súa capacidade de inxestión aumenta e a súa produ-ción láctea increméntase. Lely L4C pretende conseguir que se cumpra o fotoperiodo na granxa: 16 horas de boa luz e 8 horas de escuridade. O sistema utiliza un sensor que goberna o aceso e apagado das luces. O sistema proxectado en Barreiro Lodeiros utiliza 5 lám-padas de sodio de alta presión de 400 W cun gran rendemento e un consumo mínimo.

Nesta explotación tamén lle confiaron a Lely os colares de identificación de rumia e actividade, o cepillo Lely Luna, o tanque Lely Nautilus e o arrefriador Lely Com-pact Cooler.

Pilar, no centro, cos seus pais e as súas fillas

O robot moxe na actualidade 58 vacas cunha media de 2,9 extraccións diarias

Lámpada de sodio do sistema de ilu-minación Lely 4C

O robot dispón de pulsación independente para cada teto, o que evita a sobreestimulación

www.lely.com innovators in agriculture

EVOLVE.*

*Supérate a ti mesmo

Consulte a reportaxe audiovisual da xornada de portas abertas na explotación Barreiro Lodeiros SC.

http://revistaafriga.com/tv/jornada-lely-en-barreiro-lodeiros/

AFRIGA106_publirreportaxe_Lely.indd 22 10/08/2013 18:18

www.lely.com innovators in agriculture

EVOLVE.*

*Supérate a ti mesmo

O MELLOR SERVIZO O MÁIS PRETO POSIBLE

Lely baséase no seu coñecemento das tecnoloxías máis avanzadas e das técnicas de diagnóstico máis recentes. Lely garante que só técnicos certificados interveñen no noso sistema de muxido automatizado.

AGROTEC ENTRECANALES SL

LELY CENTER OUTEIRO DE REI

27150 OUTEIRO DE REI (LUGO)

Tel. + 34 609 85 77 09

[email protected]

A innovación ao servizo da gandería

Probe un robot Lely durante

un ano e se non queda satisfeito

devolvémoslle o diñeiro*

*Devolución do 90% do importe da venda

asinado por contrato. Oferta válida para

Galicia ata o 30 de setembro de 2013.

AFRIGA106_publirreportaxe_Lely.indd 23 10/08/2013 18:19


PANORAMA INTERNACIONAL24

Non obstante, a produción láctea non é o único negocio desta familia italiana. O leite que obteñen da explotación des-tínano integramente á elaboración de queixo Grana Padano que producen nunha queixería situada a carón da granxa e xestionada por unha sociedade independente pero tamén propiedade dos Fugazza. Ademais, esta empresa compra e transforma o leite doutros gandeiros da rexión. Por outra ban-da, contan con 250 hectáreas de viñedo que destinan á produ-ción de viño de denominación de orixe controlada.

Na granxa traballan a diario sete empregados, dos que tres se encargan exclusivamente das tarefas de muxido e outro vai rotando para cubrir os días de libranza dos de-mais. A eles súmanse outros catro asalariados durante as campañas de sementeira e ensilado de forraxes.

Para chegar á gandería Fugazza, propiedade de Gia-como Fugazza, temos que trasladarnos á provincia de Pla-sencia, en concreto ao municipio de Gragnano Trebbiense. Actualmente, o número de cabezas da explotación ascende a 1.650, das que 650 son vacas en lactación. O gran cre-cemento do rabaño produciuse nos últimos anos, pois ata o 2004 a granxa estaba integrada por dous establos, un de 250 vacas e outro de 100, propiedade de distintos membros da familia Fugazza.

A día de hoxe, a media de produción sitúase nos 32 qui-los de leite por vaca e día, un nivel que aumenta lixeira-mente durante a época invernal. A media do ano 2012 foi de 9.900 kg/vaca, cun 3,6% de graxa, un 3,3% de proteína e un reconto de células somáticas de 200.000.

A explotación leiteira da familia Fugazza, situada na rexión italiana de Emilia-Romaña, chama a atención polas grandes dimensións no que a instalacións, animais e superficie agrícola se refire, ademais do seu carácter sostible, xa que nela funciona unha planta de biogás coa que producen enerxía renovable tanto para o mantemento da granxa coma para a subministración externa.

Vista xeral da nave das vacas en lactación

ALLEVAMENTI FUGAZZA. PLASENCIA (ITALIA)

ELEVADAS CIFRAS DE PRODUCIÓN SOSTIDAS CUNHA EXTENSA SUPERFICIE AGRÍCOLA

AFRIGA106_panorama_internacional.indd 24 20/08/2013 12:54


PANORAMA INTERNACIONAL 25

INSTALACIÓNSA gandería Fugazza conta con arredor de 20.000 metros cadrados destinados ao aloxamento dos animais. As naves destacan pola súa gran lonxitude –120 metros– e o seu ca-rácter aberto e espazoso. No seu interior dispoñen de 823 cubículos e dunha sala de muxido tipo espiña de pescado de 30 puntos.

A estas instalacións hai que engadir o almacén para o feo, as trincheiras para os silos e as fosas de xurro, nas que fan separación sólido-líquido.

WAGYU, la carne por excelencia. BROWN SUISSE, FLECKVIEH, ANGUS, PUSTERTALER SPRINZEN…

¿cuál está buscando? Pídanos información. ¿PREÑAR VACAS DIFÍCILES? Solución: TRANSFERENCIA EMBRIONARIA TERAPÉUTICA.

Embriones disponibles. RAZA HOLSTEIN: LOS MEJORES PEDIGRÍS EN NUESTRO CATÁLOGO.

Opción de embriones disponibilidad inmediata y animales para contratar. Consulte condiciones.

VENTA DE ANIMALES HOLSTEIN. Posibilidad de financiación.

[email protected]@embriomarket.commóvil 636 977 610

[email protected]@embriovet.esmóvil 649 809 064

TODA LA INFORMACIÓN QUE NECESITAS EN:

www.embriomarket.com

¿AÚN NO TIENE SEGURO EN SU EXPLOTACIÓN? Pídanos PRESUPUESTO

SIN COMPROMISO.

Financiación total sin coste adicional.

Distribuidores exclusivos de

PONDEROSA HOLSTEINS para España y Portugal

MANEXO E ALIMENTACIÓNDesde o nacemento e ata os dous meses as xatas perma-necen en boxes individuais. A continuación –ata os cinco meses–, alóxanas por grupos en compartimentos colec-tivos; logo son trasladadas a cubículos para que se vaian acostumando á súa posterior etapa de produtoras, se ben arredor do ano retornan a outro compartimento colectivo onde son inseminadas aos 14 meses e onde permanecen ata un mes antes do parto. Neste último período conviven coas vacas secas e son alimentadas cunha mestura de feo e pen-so. Finalmente, 20 días despois de ser nais ingresan no lote de produción correspondente. Cómpre dicir que todos os animais dormen en cama quente de palla –que incorporan cada dous días–, xa sexa en cubículo ou non.

Na granxa existen catro grupos de femias en lactación: o de primíparas, o de vacas novas, o de vacas intermedias e o de vacas adultas. As vacas de alta produción reciben ao día 22 quilos de millo ensilado, 4 de penso co 32% de proteína, 5 de alfalfa ensilada, 1 de feo, 1,5 de soia, 1,5 de cebada, 4,5 de fariña de millo e 0,2 de graxa.

Vista dun dos corredores de alimentación das vacas de produción

O NÚMERO DE ANIMAIS DA GANDERÍA FUGAZZA ASCENDE A 1.650, DOS QUE 650 SON VACAS EN LACTACIÓN




REPRODUCIÓN E XENÉTICAAs femias son inseminadas polo encargado do establo, Ser-gio Fusari, que nos acompañou durante a nosa visita á pro-piedade dos Fugazza. A media de inseminacións é de 2,9 doses por preñez e o intervalo medio entre partos sitúase nos 405 días.

Ata hai pouco, o gando desta explotación non estaba particularmente seleccionado, pero nos últimos tempos esforzáronse por mellorar a morfoloxía do rabaño, sobre todo os ubres e as extremidades. Aos índices de fertilidade e RCS tamén lles outorgan unha grande importancia. Para lograr isto, Fusari –que dirixe a granxa desde hai 7 anos– emprega a mellor xenética italiana (Mascalese, End Story, Artes, Golden Dreams…) e os mellores touros do panora-ma internacional (Hefty, Braxton, Gulf, Jett Air, Planet…). A xenómica úsana pouco e soamente en xovencas.

De cando en cando adquiren algún paquete de embrións, se ben debemos remarcar que prefiren a inseminación tra-dicional. Ao posuír un rabaño tan considerable optan por grandes grupos de fillas do mesmo touro e para iso empre-gan, como mínimo, 200 doses de cada un.

Por agora non teñen ningunha familia de vacas destaca-da. Entre os embrións que adquiriron, a familia máis inte-resante desde o punto de vista xenómico é a Leadman Mae a través de Crockett Acres Mtoto Elly e a Outside Echo, da cal teñen unha filla de Mr. Burns.

A venda de sementais non supón unha fonte de ingresos importante; de feito, de momento só venderon algúns exem-plares nacidos de embrións a centros de inseminación.

Os patios están recubertos de goma para mellorar a saúde podal

Lote de xovencas e vacas próximas ao parto en cama quente de palla

As vacas de alta produción inxiren diariamente 39,7 kg de alimento

As xatas ata os cinco meses permanecen en varios compartimentos colectivos

Os boxes individuais para os animais máis pequenos intégranse nun cobertizo común situado a carón das outras naves

O muxido, que realizan dúas veces ao día, fano nesta sala tipo espiña de pescado de 30 puntos

A EXPLOTACIÓN CONTA CON ARREDOR DE 20.000 METROS CADRADOS DESTINADOS AO ALOXAMENTO DOS ANIMAIS


MEJOR TORO PROBADO EN ITALIA (PFT Italy)MEJOR TORO PROBADO POR LPI (Canadá)

MEJOR HIJO DE BOLTON LIBRE DE BRACHYSPINA (TPI USA)

“ En 2012 Mascalese ha sido utilizado sobre las vacas más importantes de la Raza y, aún incluso antes de nacer, sus hijas han

alcanzado los más altos precios en las subastas de todo el mundo. Gracias a todos los criadores Holstein por su entusiasmo”

zani bolton

Semenzoo Italy

Mas

cale

se M

alia

rda

VG85

italian stylepresenta

“Un Gran Éxito”

Mas

cale

se L

ambo

rghi

ni V

G85

zani bolton mascalese et tl ty it017990516801 aaa423561bolton x o-man x t.adam x emerson x formation x bellwood x mascot x bell gene x chairman x marquis ned x fury lad

Nº1 itaLia – PFT 2785 LECHE 1.863 Kg. Gr. +69 kg Pr. +64 kg. TIPO 2,92 UBRE 2,73 PATAS 2,87Nº1 CaNaDÁ - MLPi 3174 LECHE 2.262 Kg. Gr. +77 kg Pr. +80 kg tiPO + 14 FORtaLEZa LECHERa + 15

Nº3 ESPaÑa - iCO 3680 LECHE 1.586 kg. tiPO 2,95 UBRE 2,55 LONGEViDaD 112 CEL. SÓM. 114

Distribuido en Galicia por:

EspañaManuel Reija 610 526 785 - Ángel López 677 229 407 - Noel Balsa 619 760 916 - Alberto Lamas 680 115 019 - Emilio Rodríguez 682 683 233 - José Pérez 616 490 134

w w w . s e m e n z o o . i t ~ s e m e n z o o @ s e m e n z o o . e s

NUEVAS

PR

U E B A

S

AGOSTO 2013

pub_semenzoo_mascalese.indd 27 20/08/2013 12:57



Para a limpeza dos patios empregan arrobadeira arrastrada; na imaxe vemos ao encargado da granxa, Sergio Fusari

A pesar do carácter aberto das naves, para mellorar o benestar animal teñen varios ventiladores que removen o aire no seu interior

SUPERFICIE AGRÍCOLA E MAQUINARIAGiacomo Fugazza ten unha superficie agrícola de 440 hectáreas. O millo ocupa a maior parte (330 ha), seguido da alfalfa (75 ha) e da pradeira polifita permanente (33 ha). Pero non todo o terreo é propio; por exemplo, dis-poñen dunha parcela de 150 hectáreas situada a 5 km da explotación e doutra de 180 situada a 10 km e ambas son arrendadas.

En cambio, do que si dispoñen é de todos os equipos necesarios para realizar os traballos mecánicos da explo-tación, agás os de preparación das terras e os de ensilado do millo, para os que contratan os servizos dunha empresa externa especializada.

Separación dos excrementos dos animais en sólido e líquido para a súa posterior utilización na planta de biogás

Vista da planta de biogás

PLANTA DE BIOGÁSO ano pasado puxeron en marcha unha planta de biogás na que investiron 8 millóns de euros e coa que xeran 2 megavatios (MW) diarios de enerxía eléctrica e térmi-ca. Para o seu mantemento empregan silo de millo –parte producido na granxa e parte comprado– e o esterco xera-do na explotación. Cómpre dicir que o millo destinado a este sistema de produción de enerxía renovable está cla-ramente diferenciado do que destinan á alimentación do gando, xa que o grosor das partículas é superior no caso do millo asignado á planta.

Neste caso, un único empregado encárgase de super-visar todo o proceso: recepción de materiais, premestura, dixestión da materia orgánica e tratamento do biogás obtido. O prezo de venda da enerxía é de 0,28 euros/quilovatio. Actualmente, o contrato de subministración téñeno con ENEL, a compañía eléctrica máis importan-te de Italia.

NO ANO 2012 PUXERON EN FUNCIONAMENTO UNHA PLANTA DE BIOGÁS NA QUE INVESTIRON 8 MILLÓNS DE EUROS E COA QUE XERAN 2 MW DIARIOS DE ENERXÍA ELÉCTRICA E TÉRMICA

[email protected]

Tel. 977 44 59 59Mób. 617 44 59 59

Mób. 607 69 25 25Mób. 607 69 25 24

IMPORTADORES DE GANADO VACUNO SELECTOS DE LAS RAZAS FRISONA, BROWN SUWISS Y FLECKVIEH Puede adquirir nuestro ganado mediante leasing. Suministramos animales de alta genética y con todas las garantías sanitarias.


Un Super Tipo...y Libre de OGMS*!! * Oman, Goldwyn, BW Marshall y Shottle

USA: GTPI 2059

Leche +992Tipo +2.85Ubre +3.40Patas +2.63

ESPAÑA: ICO 3414

Leche +939Tipo +3.17Ubre +4.03Long. 115

ItalIa: PFT 2269Hijas 147

Leche +920Tipo +3.05Ubre +4.17Patas +3.39

CANADÁ: LPI 2890

Leche +1246Confor. 15Ubre 16Patas 10

Valle

Min

cio

83 V

G87

MincioBolton x Iron x Mtoto

BERTAIOLA MINCIO ET TY - IT020990262514 - aAa 243165

Distribuido en Galicia por:

EspañaManuel Reija 610 526 785 - Ángel López 677 229 407 - Noel Balsa 619 760 916 - Alberto Lamas 680 115 019 - Emilio Rodríguez 682 683 233 - José Pérez 616 490 134

w w w . s e m e n z o o . i t ~ s e m e n z o o @ s e m e n z o o . e s

pub_semenzoo_mincio.indd 29 20/08/2013 12:58

La Nueva Generación BlueMAX® Barrier preserva el balance de hidratación natural de la piel creando una barrera transpirable en cada pezón.

Esta barrera protege el canal abierto del pezón de la entrada de bacterias. BlueMAX Barrier también contiene emolientes para mantener un buen acondicionamiento de la piel mucho mejor que los baños de pezones que no dejan barrera protectora.

• Esencia de Menta (efecto tónico y astringente).• Bajo consumo por aplicación.• Altamente visible.• Se elimina fácilmente antes del siguiente ordeño.• Repelente frente a insectos.

Barrier eu

FRIOR S.L.CIF-B15300866POLIGONO INDUSTRIAL PEDRAPARTIDA, PARCELA Nº 17.15316-COIROS.A CORUÑATél: 09 81 77 45 [email protected]

¡Pregunta a tu Distribuidor de BouMatic sobre los baños para pezones BlueMAX Hoy mismo!

BouMatic.com

Rápida desinfección natural y barrera física entre ordeños

BouMatic.com

Arrobaderas Typhoon

Limpio para ella… porque vale la pena

La arrobadera Typhoon S ha sido diseñada especialmente para establos de tamaño medio. Su diseño compacto molesta menos a los animales y permite realizar el arrastre con mayor frecuencia.

Nueva gama de controladores automatizados

• PLC y componentes eléctricos industrials para una mayor fiabilidad

• Parámetros programables

• Navegación intuitiva

Arrobadera de cable Typhoon

pub_frior_galego.indd 30 10/08/2013 18:59

La Nueva Generación BlueMAX® Barrier preserva el balance de hidratación natural de la piel creando una barrera transpirable en cada pezón.

Esta barrera protege el canal abierto del pezón de la entrada de bacterias. BlueMAX Barrier también contiene emolientes para mantener un buen acondicionamiento de la piel mucho mejor que los baños de pezones que no dejan barrera protectora.

• Esencia de Menta (efecto tónico y astringente).• Bajo consumo por aplicación.• Altamente visible.• Se elimina fácilmente antes del siguiente ordeño.• Repelente frente a insectos.

Barrier eu

FRIOR S.L.CIF-B15300866POLIGONO INDUSTRIAL PEDRAPARTIDA, PARCELA Nº 17.15316-COIROS.A CORUÑATél: 09 81 77 45 [email protected]

¡Pregunta a tu Distribuidor de BouMatic sobre los baños para pezones BlueMAX Hoy mismo!

BouMatic.com

Rápida desinfección natural y barrera física entre ordeños

BouMatic.com

Arrobaderas Typhoon

Limpio para ella… porque vale la pena

La arrobadera Typhoon S ha sido diseñada especialmente para establos de tamaño medio. Su diseño compacto molesta menos a los animales y permite realizar el arrastre con mayor frecuencia.

Nueva gama de controladores automatizados

• PLC y componentes eléctricos industrials para una mayor fiabilidad

• Parámetros programables

• Navegación intuitiva

Arrobadera de cable Typhoon

FRIOR, S.L.Polígono industrial Pedrapartida, Parcela nº 17 •15316 Coirós, A Coruña • Tél: 981 77 45 00 [email protected]úa da Feira, 13 • 15680 Ordes • Tlf: 981.68.21.95Agrícola OlveiraOlveira, s/n 15151 Dumbría • Tlf: 689.53.34.02

Serviagrícola, S.L.Rúa dos Guardias, 52, 27004 Lugo • Tlf: 982.21.26.14 • E-mail: [email protected]ícola de MeiraAvda. do Xeneralísimo, 94, 27240 Meira • Tlf: 626.69.50.65 • E-mail: [email protected]

Distribuidores en Galicia

Provincia de A Coruña

Provincia de Lugo

pub_frior_galego.indd 31 10/08/2013 19:00


sanidade32

Ao longo dos últimos anos as necesidades diagnós-ticas das explotacións de vacún de leite evolucionaron de forma importante. Nos anos 80 e 90 desenvolvéronse nos laboratorios oficiais as técnicas de diagnóstico sobre as enfermidades que se estableceron nos programas de erra-dicación oficiais (brucelose, tuberculose etc.). Con todo, nos últimos 15 anos fóronse introducindo programas vo-luntarios, principalmente por medio das agrupacións de defensa sanitaria (ADS) e referidos a enfermidades como diarrea vírica bovina (BVD), rinotraqueíte infecciosa bo-vina (IBR), neosporose e paratuberculose, que, aínda que non son obxecto de programas oficiais, si teñen unha im-portante incidencia na produción. O diagnóstico destas

O Grupo de Investigación en Sanidade Animal de Galicia (Invesaga) presenta neste estudo os principais problemas asociados aos diagnósticos nos que se basean para a detección das enfermidades infecciosas e parasitarias que afectan ao vacún de leite, ao tempo que incide na importancia de establecer un adecuado protocolo de diagnóstico para evitar perdas que prexudiquen a viabilidade económica das explotacións gandeiras.

doenzas baseouse principalmente en estudos serolóxicos, dado o alto custo doutros métodos, como os virolóxicos ou cultivos microbiolóxicos (paratuberculose) ou baseados en bioloxía molecular (baseados en detectar o material xené-tico do microorganismo causal da enfermidade). Este feito limitou as posibilidades diagnósticas destas enfermidades, pero ademais fixo case imposible o estudo doutras onde as técnicas serolóxicas non eran tan eficaces.

Prieto, A.; Fernández, G.; Díaz, J.M.; Pérez, A.; Pérez, I.; Lago, N.; Panadeiro, R.; Díaz, P.; López, C.; Morrondo, P.; Díez-Baños, P. Investigación en Sanidade Animal de Galicia (Invesaga), Facultade de Veterinaria de Lugo [email protected]

NOVAS FERRAMENTAS NO DIAGNÓSTICO DAS ENFERMIDADES INFECCIOSAS E PARASITARIAS DE VACÚN DE LEITE

A importancia de detectar a infección nas granxas reside na evolución crónica da enfermidade e, por tanto, en poder evitar o ter que establecer prolongados programas de control e as perdas asociadas á enfermidade se é detectada posteriormente

AFRIGA106_sanidade_gal.indd 32 20/08/2013 13:01


sanidade 33

Non obstante, as técnicas baseadas na bioloxía molecular (principalmente a PCR) evolucionaron en pouco tempo, o que favoreceu un uso cada vez máis frecuente: un cus-to moito máis alcanzable, unha maior automatización e o desenvolvemento de técnicas a tempo real que permi-ten mesmo a cuantificación do axente na mostra que se vai estudar (qPCR). Aínda que as técnicas da PCR non substitúen as máis tradicionais serolóxicas, microbiolóxicas ou parasitolóxicas, son unha ferramenta moi eficaz para cumprir os protocolos de diagnóstico das enfermidades xa mencionadas e mesmo para permitir o diagnóstico doutras ata agora non incluídas de rutina no estudo de brotes.

É, pois, fundamental actualizar os protocolos de monito-rización de granxas (recollida periódica de mostras para a detección temperá dunha infección ou para o seguimento no caso de programas de control) e de diagnóstico de bro-tes (abortos, reabsorcións embrionarias, síndrome respira-toria bovina, procesos entéricos etc.) para que, utilizando todas as ferramentas dispoñibles, poidamos aproveitar ao máximo as posibilidades diagnósticas. Neste sentido, no grupo Invesaga da Facultade de Veterinaria de Lugo ini-ciamos desde finais do ano 2012 un servizo externo para desenvolver este tipo de protocolos xunto aos veterinarios de explotación ou de ADS. Este é un proceso continuo no que deben traballar conxuntamente o laboratorio de diag-nóstico e os veterinarios responsables das explotacións. Ademais, e dado os esixentes condicionantes económicos da produción de vacún de leite, estes protocolos deben ser valorados en termos de cociente custo/beneficio; non sempre a técnica máis barata é coa que se obtén un maior beneficio e viceversa.

Neste artigo revisaremos algúns dos problemas asocia-dos ao diagnóstico de distintas enfermidades infecciosas e parasitarias.

Mail: [email protected]

AGRUPACIÓN AGROGANADERAwww.agroaga.com

Contacta con nosotros en los teléfonos: 902 207 600620 832 201

Gestión de seguros - AGROSEGUROS

AccidentesComplicaciones del parto

EnfermedadesSaneamiento ganadero (extra)Fiebre aftosaVacas locas (EEB)

Seguro de explotación de ganado vacuno:

Asegura tu ganado con profesionalesAprovecha las subvenciones del Estado y las Autonomías destinadas a los seguros agrariosAsesoramiento adecuado y gestión de póliza con facilidades de pago

Mamitis

Xato con pneumonía por Arcanobacterium pyogenes

DADO OS ESIXENTES CONDICIONANTES ECONÓMICOS DA PRODUCIÓN DE VACÚN DE LEITE, ESTES PROTOCOLOS DEBEN SER VALORADOS EN TERMOS DE COCIENTE CUSTO/BENEFICIO



sanidade34

ENFERMIDADES REPRODUTIVASNeste grupo débense diferenciar as enfermidades que nor-malmente xa se inclúen nos programas sanitarios da ADS, como a BVD ou a IBR, doutras das que logo falaremos. Nas primeiras, as técnicas serolóxicas son unhas excelen-tes ferramentas de diagnóstico. Con todo, existen certos aspectos que poden mellorarse mediante a introdución de técnicas moleculares como a PCR. No caso da BVD, a PCR pode utilizarse para a detección temperá da enfer-midade (por exemplo, en sangue ou órganos de animais enfermos ou en tanque de leite naqueles brotes onde se sospeite da enfermidade) dado que o material xenético do virus se pode identificar antes de que o nivel de anticorpos alcance un nivel suficiente para seren útiles as técnicas se-rolóxicas.

En caso de brotes de abortos, cadros pneumoentéricos etc. tivemos experiencias nas que un diagnóstico precoz evitou unhas grandes perdas para a explotación ao adiantar meses o seu diagnóstico. Por tanto, a PCR pode utilizarse de forma economicamente eficiente para descartar a enfer-midade en brotes onde esta se sospeite.

Outro problema que se expón na BVD é a detección de animais persistentemente infectados (PI). Varios estudos puxeron de manifesto a falta de sensibilidade das técnicas serolóxicas naqueles animais que adquirisen inmunidade pasiva por medio da inxestión do calostro. Neste caso, o desenvolvemento de probas baseadas en análises de amo-sega de orella solucionou parte do problema. Con todo, nos últimos anos detectáronse con frecuencia animais PI que resultaron tamén negativos a esta proba. Este feito, aínda que se produce con baixa frecuencia, ten unha importan-te transcendencia, tanto económica coma sanitaria, posto que implica o mantemento dun animal PI na explotación que actuará como foco de infección para o resto do gando non inmunizado ata o momento da súa detección, xa sexa por controis periódicos de ADS ou pola sospeita dun brote tras a aparición de problemas clínicos. Ademais, o animal será eliminado cando ten un valor económico moi supe-rior. A PCR pode utilizarse neste caso como técnica com-plementaria á seroloxía, posto que a súa alta sensibilidade permite descartar a existencia dun animal PI en lotes de ata 20 animais mediante o emprego de mesturas de varios soros, o que resulta nun método eficaz á vez que econo-micamente rendible. Unha das súas principais vantaxes é que, ao tratarse dunha técnica directa, non se ve afectada pola existencia de anticorpos calostrais e pode utilizarse de forma complementaria en animais ou grupos de animais que foron negativos á proba de amosega da orella. No caso doutras enfermidades como a neosporose, a PCR pode empregarse para confirmar a enfermidade en granxas onde existe unha sospeita por métodos serolóxicos.

PARATUBERCULOSEO diagnóstico desta enfermidade baseouse principalmente en estudos serolóxicos. O illamento por cultivo do Myco-bacterium avium subsp. paratuberculosis é un método caro e, ademais, non se poden confirmar resultados negativos ata despois de varias semanas da toma de mostras. É por este motivo polo que a súa utilización se relegou case ex-clusivamente ao de proba confirmatoria dos resultados se-rolóxicos. Con todo, o emprego en serie destas dúas técni-cas presenta fortes limitacións en relación ao diagnóstico do status sanitario dos rabaños, debido ás características de validez intrínsecas a ambas as probas, é dicir, a baixa sensibilidade (falsos negativos) das técnicas serolóxicas e a súa imperfecta especificidade (falsos positivos) fan que so-amente se poida excluír a enfermidade nunha explotación tras moitas mostraxes repetidas anualmente. Neste caso as PCR son unha ferramenta moi útil de diagnóstico. A nosa experiencia indica que teñen unha sensibilidade polo me-nos similar á do cultivo microbiolóxico e a súa gran vantaxe é que se poden dar resultados en 24-48 horas. O seu cus-to está totalmente xustificado no caso de confirmación do diagnóstico individual en animais con cadros clínicos. Con todo, este é moi alto para a súa utilización de forma indivi-dual para a monitorización de todos os animais do rabaño. Para liquidar este problema desenvolvéronse protocolos de realización das probas en pooles (mestura) de 5-10 animais que, ademais de abaratar o seu custo por animal, demostra-ron ter unha sensibilidade moi similar ás probas de animais individuais por cultivo. No noso grupo de investigación le-vamos varios anos utilizando os pooles con resultados moi satisfactorios tanto para a detección da paratuberculose nas granxas coma para a avaliación dos programas de control da enfermidade establecidos en explotacións onde xa se detectou.

A importancia de detectar a infección nas granxas, aínda cando a prevalencia sexa baixa, reside na evolución cróni-ca da enfermidade e, por tanto, en poder evitar o ter que establecer prolongados programas de control e as perdas asociadas á enfermidade se é detectada posteriormente. A nosa experiencia demostra que a infección está presente en máis dun 40% dos rabaños, cun baixo nivel de infección na maioría dos casos. Debido ao longo período de incubación da enfermidade, o risco de diseminación da infección é moi alto e para cando se detecta e se decide tomar medidas, xeralmente existen xa casos clínicos na explotación. Como non existe tratamento efectivo, unicamente poden estable-cerse medidas de control encamiñadas a diminuír a elimi-nación de Mycobacterium ao medio e a impedir o contaxio da recría. Hai que destacar que por cada caso clínico que se observa no rabaño existen entre 15 e 25 animais novos que estarán infectados de maneira subclínica e silente. Isto é moi importante desde o punto de rendibilidade económica da gandería, posto que se calcularon perdas de produción de 1.500 euros brutos por cada caso clínico, así como ao redor de 600 euros/ano por cada animal con infección sub-clínica, sen ter en conta outras perdas como a diminución do valor ao sacrificio, custos do establecemento de medidas de control, gastos veterinarios e de diagnóstico. Velaquí o porqué da necesidade de realizar un correcto diagnóstico do estado da explotación o máis precozmente posible.

Fonte: http://mediorural.xunta.es/

VARIOS ESTUDOS PUXERON DE MANIFESTO A FALTA DE SENSIBILIDADE DAS TÉCNICAS SEROLÓXICAS NAQUELES ANIMAIS QUE ADQUIRISEN INMUNIDADE PASIVA POR MEDIO DA INXESTIÓN DO CALOSTRO


Penivex ComplexCalidad asegurada! La mejor suspensión!

Ctra. Reus-Vinyols Km. 4,1• 43330 RIUDOMS (Tarragona) • Tel. +34 977 850 170* • Fax +34 977 850 405 • Ap. Correos, 60

www.spveterinaria.com

¡DEJE DE AGITAR!

CORTO TIEMPO DE ESPERA

Carne: 30 días Leche: 3 días

Suspensión inyectable

COMPOSICIÓNBencilpenicilina procaína ...............20MUI/100ml Dihidroestreptomicina (sulfato) .........20 g/100mlTRATAMIENTO

DE ELECCIÓN

PRESENTACIONES100 ml 250 ml

ESPECIES DE DESTINO· Bovino, ovino, porcino y equino

· Perros y gatos

Nº de Registro: 0942-ESP

Penivex ComplexLA MEJOR PENICILINA

an_penivexcomplex2.indd 1 17/08/12 11:24pub_sp_veterinaria.indd 35 20/08/2013 11:33


sanidade36

se consideraron pouco frecuentes. Así, detectamos infec-cións por Herpesvirus bovino tipo 4, que cursa con des-censo da inmunidade favorecendo que aparezan problemas por outros patóxenos oportunistas. Outras infeccións fo-ron causadas por Aeromonas spp. e Aerococcus urinae, entre outros, e son máis frecuentes do que se podería pensar. O seu diagnóstico é necesario para establecer as adecuadas medidas de tratamento, prevención e control necesarias para reducir ou eliminar as desordes reprodutivas.

Unha mención especial hai que facela en relación a in-feccións venéreas como Campylobacter foetus foetus e Tri-chomonas foetus. Aínda que a introdución da inseminación artificial provocou unha redución importante da frecuencia destas infeccións, estudos recentes realizados en España indican que deben incluírse en calquera protocolo de diag-nóstico en granxas onde se utilice a monta natural. Aínda que esta práctica posúe unha maior importancia en vacún de carne, tamén é frecuente a utilización de touros para a monta de xovencas ou animais con problemas reprodu-tivos nas explotacións de vacún de leite. De feito, o noso equipo xa detectou infeccións por Campylobacter spp. en vacún de leite.

Dado o elevado número de patóxenos que poden afec-tar negativamente ao rendemento reprodutivo das explo-tacións de vacún, naquelas granxas onde se considere a existencia dun problema reprodutivo de orixe infecciosa ou parasitaria deberíase poñer en funcionamento un pro-tocolo de diagnóstico que cubra o maior número de enfer-midades. O custo dos devanditos estudos debe ser valorado no marco das importantes perdas asociadas cos problemas reprodutivos; así, poden considerarse sobre 800 euros por aborto, 200 euros por reabsorcións embrionarias e 34-230 euros por animal por infertilidade.

SÍNDROME RESPIRATORIA BOVINANeste grupo inclúense un grupo de enfermidades como IBR, BVD, virus respiratorio sincitial, parainfluenza, ade-novirus, Mycoplasma bovis, Pasteurella multocida, Mann-heimia haemolytica, Histophilus somni etc. Como ocorre coas enfermidades reprodutivas, moitas granxas levan un control sobre IBR e BVD. Con todo, soamente se estudan outras doenzas en relación a brotes esporádicos. Dada a complexidade da etioloxía tamén se fai necesario realizar nestes casos un estudo que comprenda o maior espectro de enfermidades para chegar a un diagnóstico certeiro. As patoloxías respiratorias de orixe parasitaria en animais que saen ao pasto pódense presentar xeralmente entre os 6-10 meses de idade e principalmente na primavera. As perdas que poden ocasionar os problemas respiratorios varían moito segundo o caso, desde uns 70 euros por xato afecta-do ata maiores cantidades en caso de mortalidade. Tamén detectamos problemas respiratorios en animais adultos, o cal ten maior transcendencia económica se están en fase produtiva, xa que se o proceso coincide coas primeiras se-manas posparto se produce unha diminución do pico de lactación que posteriormente se vai reflectir ao longo de toda a lactación (por cada kg de leite perdido en pico de lactación pérdense de media 200 kg de leite sobre o total da lactación).

A pesar do control levado a cabo en moitas granxas en relación á IBR, BVD e neosporose, existen cada vez peo-res indicadores de eficacia reprodutiva. Este problema é inherente en parte á intensificación da produción e á selección xenética de animais de alta aptitude láctea. De maneira xeral, non sempre que existan uns malos índices reprodutivos hai que buscar necesariamente a causa nun proceso infeccioso/parasitario, pero tampouco deben ser descartados á lixeira. É importante facer un estudo dos valores reprodutivos para decidir se debe descartarse ou non a existencia dunha enfermidade infecciosa nunha explotación. A nosa experiencia é que existen dous indi-cadores que nos poden orientar. O principal é a frecuen-cia de ciclos irregulares. Se na explotación se utiliza o diagnóstico de xestación por ecografía, considérase que existe un problema se >15% dos animais (nº de reabsor-cións * 100 / nº total de xestacións) foron diagnostica-dos como xestantes e logo perderon a xestación (27-51 días). No resto das explotacións pódese utilizar como indicador o intervalo entre inseminacións, considerando as explotacións onde os ciclos de 25-35 días son supe-riores ao 20% ou os ciclos de 49-54 días son superiores ao 15% do total de ciclos avaliados no período (6-12 meses). En ambos os casos pode ser de moita utilidade analizar se estes ciclos irregulares se concentran nalgún grupo específico: xovencas, animais nos que se utiliza monta natural etc.

Un segundo indicador útil é a observación de lesións de vaxinite granulosa nun número representativo dos animais. Aínda que en moitos casos non se consideran un problema e en ocasións pasan inadvertidas tanto para os produtores coma para os veterinarios, estas lesións poden indicar en moitos casos a existencia dalgunha infección como IBR, ureaplasmose etc. As infeccións por Ureaplasma spp. ou outros microorganismos como Aerococcus urinae ou Arcano-bacterium pyogenes non implican directamente a existencia de abortos, xa que se adoitan localizar na vaxina e son in-troducidas no útero por medio da inseminación ou monta natural. Na actualidade detectamos varias explotacións con infección por Ureaplasma spp. nas que se está valorando a utilización de dobre funda protectora na inseminación artificial, así como o uso de tratamentos antibióticos para avaliar posteriormente a relación deste axente cos índices reprodutivos.

En explotacións con diversos problemas reprodutivos, a pesar de que se segue un programa de control de BVD e IBR, detectamos a existencia de infeccións que ata agora

Vaxinite granulomatosa


www.historiadeunavaca.esdescubre

HISTORIA DE UNA VACA

(eprinomectina)

®

UNA COMPAÑÍA SANOFIMÁS DE 15 AÑOS DE EXPERIENCIAS Y COMPROMISO CON LA SALUD ANIMAL

Hoy en día

Javier Miguélez en Santibañez de Tera, con una

de las nietas de aquella ternera 195 en brazos, la 1171.

..

Hace unos años

Javier Miguélez en Santibáñez de Tera, Zamora, con la ternera 195 en brazos.

Todo ha cambiado desde entonces.

..

Estas dos imágenes tienen muchos elementos en común perola satisfacción y el trabajo bien hecho es lo que las hace especiales.

SOLU

CIÓN

TÓP

ICA

DE E

PRIN

OMEC

TINA

AL

0,5

% P

/V F

ORM

ULAD

A ES

PECI

ALM

ENTE

PAR

A SU

USO

EN

GANA

DO V

ACUN

O LE

CHER

O Y

DE C

ARNE

. IND

ICAC

IONE

S. T

rata

mie

nto

y co

ntro

l de

nem

atod

os g

astro

inte

stin

ales

(inc

luye

ndo

larv

as in

mad

uras

de

Oste

rtagi

a Os

terta

gi);

verm

es p

ulm

onar

es (D

ictyo

caul

us v

ivip

arus

); ba

rros

del

gan

ado

vacu

no (H

ypod

erm

a bo

vis,

Hypo

derm

a lin

eatu

m);

mos

ca d

e lo

s cu

erno

s (H

aem

atob

ia ir

ritan

s); p

iojo

s ch

upad

ores

y m

astic

ador

es; s

arna

cor

iópt

ica

y sa

rcóp

tica.

POS

OLOG

IA Y

MOD

O DE

ADM

INIS

TRAC

IÓN.

Adm

inis

trar s

olam

ente

por

apl

icac

ión

tópi

ca a

la d

osis

de

1 m

l de

EPRI

NEX®

POU

R-ON

par

a Va

cuno

Lec

hero

y d

e Ca

rne

por c

ada

10 k

g de

pes

o vi

vo, c

orre

spon

dien

te a

l niv

el re

com

enda

do d

e 0.

5 m

g de

ep

rinom

ectin

a po

r kg

de p

eso

vivo

. El p

rodu

cto

debe

rá s

er a

plic

ado

a lo

larg

o de

la lí

nea

dors

al, d

esde

la c

ruz

al n

acim

ient

o de

la c

ola.

EPR

INEX

® P

OUR-

ON p

ara

Vacu

no L

eche

ro y

de

Carn

e es

tá d

ispo

nibl

e en

cua

tro p

rese

ntac

ione

s: 2

50 m

l, 1 l

itro,

2,5

litro

s y

5 lit

ros.

PRE

CAUC

IONE

S DE

UTI

LIZA

CIÓN

. La

lluvi

a ca

ída

en c

ualq

uier

mom

ento

ant

es o

des

pués

del

trat

amie

nto

no a

fect

a la

efic

acia

del

pro

duct

o. N

o ap

licar

en

área

s de

la lí

nea

dors

al c

ubie

rtas

de

lodo

o e

stié

rcol

. Si o

curr

iese

un

cont

acto

acc

iden

tal d

el p

rodu

cto

con

la p

iel d

e la

per

sona

que

lo a

dmin

istre

, lav

ar in

med

iata

men

te e

l áre

a af

ecta

da c

on a

gua

y ja

bón.

Si l

a ex

posi

ción

acc

iden

tal e

s en

los

ojos

, lav

arlo

s in

med

iata

men

te c

on a

gua

y, si

es

nece

sario

, bus

car a

tenc

ión

méd

ica.

Co

mo

en e

l cas

o de

todo

s lo

s m

edic

amen

tos,

man

tene

r el

pro

duct

o fu

era

del a

lcan

ce d

e lo

s ni

ños.

Los

env

ases

vac

íos

del p

rodu

cto

y cu

alqu

ier

cont

enid

o re

sidu

al d

eber

án d

esec

hars

e de

form

a qu

e se

man

teng

a el

med

io a

mbi

ente

libr

e de

epr

inom

ectin

a, p

or e

jem

plo

por

ente

rram

ient

o o

inci

nera

ción

. CO

NTRA

INDI

CACI

ONES

. Est

e pr

oduc

to e

stá

form

ulad

o ún

icam

ente

pa

ra s

u ap

licac

ión

tópi

ca a

bov

ino

lech

ero

y de

car

ne. N

o us

ar e

n ot

ras

espe

cies

ani

mal

es. N

o ad

min

istra

r por

vía

ora

l o p

aren

tera

l. EF

ECTO

S SE

CUND

ARIO

S. N

o se

han

des

crito

. UTI

LIZA

CIÓN

DUR

ANTE

LA

GEST

ACIÓ

N Y

LA L

ACTA

NCIA

. EPR

INEX

® P

OUR-

ON p

ara

Vacu

no L

eche

ro y

de

Carn

e pu

ede

ser u

sado

en

vacu

no le

cher

o du

rant

e to

do e

l per

íodo

de

lact

ació

n.

TIEM

PO D

E ES

PERA

. Car

ne y

des

pojo

s: 15

día

s. L

eche

: 0 o

rdeñ

os. C

ADUC

IDAD

. EPR

INEX

® P

OUR-

ON e

s es

tabl

e du

rant

e 2

años

cua

ndo

se a

lmac

ena

en c

ondi

cion

es n

orm

ales

. CON

DICI

ONES

ESP

ECIA

LES

DE A

LMAC

ENAM

IENT

O. A

lmac

enar

el p

rodu

cto

en la

caj

a de

car

tón

para

pro

tege

rlo d

e la

Iuz.

USO

VET

ERIN

ARIO

. Dis

pens

ació

n: “

Con

rece

ta v

eter

inar

ia”.

addA4ok.indd 1 19/07/13 17:16pub_merial.indd 37 10/08/2013 18:03


sanidade38

establecemento das adecuadas medidas de control. A nosa experiencia revela a existencia de numerosas infeccións que inciden directa ou indirectamente de maneira importan-te na rendibilidade das ganderías. Decidir cando se debe sospeitar dun proceso infectocontaxioso, así como estable-cer un adecuado protocolo de diagnóstico, son elementos esenciais para evitar perdas indesexables que afecten á via-bilidade económica das explotacións de vacún de leite.

DIARREAS EN ANIMAIS NOVOSA etioloxía destes procesos é tamén complexa; dela desta-can no primeiro mes de vida rotavirus, coronavirus, Cryp-tosporidium, Escherichia coli e coccidios. De todos os xeitos, non se deben descartar enfermidades mencionadas noutros apartados, como a BVD, principalmente en animais novos con cadros pneumoentéricos. Outras doenzas que afectan tamén a outros grupos de idade son a salmonelose, toxo-carose (Toxocara vitulorum), xiardiose (Giardia duodenalis) e as gastroenterites parasitarias causadas por nematodos; neste último caso adoita afectar a animais novos que saen por primeira vez ao pasto. Soamente un estudo completo pode establecer a verdadeira orixe do problema, o cal é ne-cesario para tomar as medidas máis adecuadas.

CONCLUSIÓNNas últimas décadas realizouse un labor importante no control das enfermidades infecciosas de vacún, en espe-cial mediante os programas de erradicación de brucelo-se e tuberculose, primeiro, e os programas voluntarios de IBR, BVD, neosporose e paratuberculose. Malia este feito, as últimas mencionadas seguen a provocar problemas en moitas explotacións, mentres países como Francia ou Ale-maña están a levar a cabo plans estatais para lograr a súa erradicación. Ademais, e debido á complexidade etiolóxica das enfermidades infecciosas e parasitarias que afectan ao vacún, ponse de manifesto a necesidade de levar a cabo protocolos de diagnóstico que inclúan o maior espectro de doenzas, especialmente en brotes, que sirvan de base para o

Enterite hemorráxica nun xato

DEBIDO Á COMPLEXIDADE ETIOLÓXICA DESTAS ENFERMIDADES, PONSE DE MANIFESTO A NECESIDADE DE LEVAR A CABO PROTOCOLOS DE DIAGNÓSTICO QUE INCLÚAN O MAIOR ESPECTRO DE DOENZAS QUE SIRVAN DE BASE PARA O ESTABLECEMENTO DAS ADECUADAS MEDIDAS DE CONTROL


S.A.CHRISTENSEN & COwww.sac.dk

Porque las vacas prefieren pisar blando

• Antideslizantes• Resistencia garantizada• Fácil colocación en puzzle• En pasillos, salas de espera y ordeño• Adaptables con arrobadera

www.animat.ca

Made in Canada

suelos de goma

TUBIO ROMERO

Mejor fertilidad

Marcha rápida y confiada Menos cojeras

Mejor bajada de la leche Más longevidad

Para más información llámenos a Interlock España y le pondremos en contacto con nuestro distribuidor más próximo 948 98 33 90

Instalados en miles de granjas de USA y Canadá

pub_importlait.indd 40 20/08/2013 12:00

Gracias a los 40 años de experiencia que cada una de las compañías atesora en el diseño, fabricación y montaje de material ganadero, nos ponemos a su disposición para asesorar y suministrar las mejores soluciones a los profesionales del vacuno de leche de alta producción.

TUBIO ROMERO

Ctra. Santiago-Noia Km 15, 15281 Urdilde – A Coruña Telf.: 981 805 112 – [email protected] – www.importlait.com

Delegación en Ordes: Rúa da Feira, 14 baixo 15690 Ordes (A Coruña) Telf.: 981 682 419

www.etxeholz.net Teléfono 948 983 390

L I M P I E Z A S A U T O M Á T I C A S

pub_importlait.indd 41 10/08/2013 08:20


formación42

a estadía coma a viaxe foron pagadas integramente polo máster. Así mesmo, podemos afirmar que a día de hoxe varias empresas se puxeron en contacto con alumnado do máster con ofertas de traballo relacionadas coa produción de leite.

Polo tanto, queda de manifesto que o máster, coa modes-tia dunha primeira edición, contribuíu dende a docencia á investigación, unida á colaboración das empresas do sector agrario e gandeiro, e á impartición dos coñecementos prác-ticos e teóricos que o sector produtor lácteo galego está a de-mandar. Somos conscientes de que hai aspectos que hai que mellorar e por iso xa estamos a traballar na segunda edición, da que xa está aberto o prazo de preinscrición.

Tras o éxito acadado na I edición do Máster en Pro-dución de Leite, clausurado o pasado día 12 de xullo pola conselleira do Medio Rural e do Mar, Rosa Quintana, e o reitor da USC, Juan Casares Long, o equipo de Organiza-ción e Coordinación deste máster, composto por profesores da Universidade de Santiago de Compostela (USC) e in-vestigadores do Centro de Investigacións Agrarias de Ma-begondo (CIAM) da Xunta de Galicia, vén de lanzar a II edición do máster propio da USC en Produción de Leite.

Na primeira edición acadáronse os obxectivos que nun principio a Dirección do máster se marcara. O interese po-las clases foi evidenciado nas enquisas internas que cubriu o alumnado, fixéronse prácticas en empresas, o que para algúns alumnos constituíu a súa primeira experiencia la-boral. Cómpre destacar que unha alumna realizou unha estadía en prácticas durante seis semanas nunha empresa de fabricación de pensos na illa Terceira en Azores e tanto

A USC CONVOCA A SEGUNDA EDICIÓN DO MÁSTER EN PRODUCIÓN DE LEITE

Tras os resultados acadados na primeira edición, profesores da Universidade de Santiago de Compostela, investigadores da Xunta de Galicia e profesionais da produción de leite propoñen a convocatoria da segunda edición do máster propio da USC en Produción de Leite.

Carlos José Álvarez López, César Resch ZafraCoordinadores do Máster de Produción de Leite da USC

AFRIGA106_formacion.indd 42 22/08/2013 12:10

✓ Equilibrio en producción y tipo✓ Excelentes funcionales✓ Alta fertilidad✓ Ideal para novillas

Pruebas Francia junio 2013

T R A S L A E S T E L A D E J E S T H E R , RO U M A R E . . .

caesar

[email protected]. 689 233 030www.genesdiffusion.com

BUscaMOs DIsTrIBUIDOres

(Shottle x O-Man x MR Schips)

ISU 165

PRODUCCIÓN

Tipo +2,5

Compuesto ubre +2,2

Compuesto cap. corp. +0,3

Compuesto patas +1,5

Índice Económico +27

Proteína (kg) +24

Grasa (kg) +25

Proteína (‰) - 0,9

Grasa (‰) - 2,1

Leche (kg) +999

TIPO

Fiabilidad producción: 95 Hijas: 225 Rebaños: 181 Fecha: 13/06/2013

Fiabilidad tipo: 94 Hijas : 134 Rebaños : 109

-2 0 +2

Ligamento suspensor +0,7

Profundidad ubre +1,9

Inserción anterior +1,6

Altura ubre posterior +1,7

Coloc. pezones ant. +0,9

Coloc. pezones post. +0,5

Longitud pezones +0,7

Estatura +0,8

Anchura de pecho +0,4

Profundidad corporal +0,3

Forma lechera +1,1

Anchura de isquiones - 0,1

Angulo de grupa +0,5

Patas vista lateral - 1,7

Angulo podal +1,7

Patas vista posterior +0,9

Locomoción +1,3

RASGOS FUNCIONALES

Células somáticas +2,7

Síntesis Fertilidad +0,7

Hija : FENOUILLE

Hija : FUSEE

Longevidad +1,7

Facilidad de parto 91

Velocidad de ordeño - 0,3

Temperamento +1,2

pub_genes_difusion.indd 43 22/08/2013 16:04


formación44

OBXECTIVOS E METODOLOXÍAA combinación de materias de produción láctea, xunto con outras de produción de forraxes, calidade e economía fan que este máster encaixe coa demanda de técnicos que ten o sector, sometido neste momento a unha dinámica empresarial moi esixente no referido á profesionalización. Hai que salientar tamén que a oferta formativa ten un en-foque multidisciplinar e integral para o que se conta con profesionais de alto prestixio no eido da produción de lei-te, investigadores, docentes da Universidade e técnicos de empresas privadas, o que permite abarcar contidos intere-santes, actuais e aplicables á realidade. O enfoque metodo-lóxico baséase en clases presenciais con contidos teóricos e prácticos, estudos de casos, realización de exercicios, con-ferencias maxistrais de expertos nacionais e internacionais e visitas a instalacións.

ORGANIZACIÓNO máster desenvolverase nas instalacións do Laboratorio Interprofesional Galego de Análise do Leite (Ligal), sitas no Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo. Será anual e coincidirá coa duración do curso académico, que arrinca no mes de setembro de 2013 e remata en xullo de 2014. O custo de matrícula é de 1.800 euros e ten como límite para a preinscrición o 7 de setembro de 2013. A documentación necesaria para a preinscrición inclúe unha carta de intencións (con carácter facultativo), o currículo do candidato e o seu expediente académico. A preinscri-ción poderá realizarse a través da páxina web do máster http://www.masterenproduciondeleite.es/formulario.php ou enviando os datos e a devandita documentación ao co-rreo electrónico seguinte:

[email protected]

RequisitosComo requisito para o acceso, os candidatos terán que ter como mínimo un primeiro ciclo universitario. Posterior-mente, estableceranse criterios de selección en función dos perfís que presenten os alumnos. O número máximo de prazas ofertadas por curso é de 15 e poderase solicitar bolsa de estudos para o pagamento da matrícula.

Créditos e materiasO número de créditos que se ofertarán será de 50. Do total, 12,5 corresponden a prácticas en empresas e outros 12,5 ao traballo de fin de máster. Os 25 restantes serán créditos presenciais equivalentes a 250 horas lectivas destinadas a diferentes materias: Produción de forraxes, Morfoloxía e fisioloxía da vaca de leite, Alimentación, Instalacións gan-deiras, Calidade de produto, Organización do traballo nas explotacións e Economía da produción de leite.

Entidades colaboradorasO máster conta coa colaboración de Leyma Central Le-chera S.A., a Cooperativa Agraria Provincial da Coruña S.C.G. e a empresa Progando S.L. Igualmente, para a rea-lización das prácticas en empresas existen convenios con entidades como o Laboratorio Interprofesional Galego de Análise do Leite, Seragro S. Coop. Galega, Ingacal-CIAM, Cooperativa Agraria Provincial da Coruña S.C.G., Pro-gando S.L. ou Os Irmandiños S. Coop. G.

O acto de clausura da primeira edición do Máster en Produción de Leite da USC tivo lugar o 12 de xullo no CIAM

Máis información:• http://www.masterenproduciondeleite.es• [email protected]• [email protected]

AFRIGA106_formacion.indd 44 22/08/2013 12:10

OFERTAhasta

25%de descuento*

2 0 A Ñ O S D E E X P E R I E N C I A N O S A V A L A N

Patentados desde hace más de 20 años

para maíz y todo tipo de forrajes

E-mail: [email protected] / Web: www.sodespa.com

• Separadores - organizadores de graneles (Abonos, semillas, piensos, cereales, chatarra, estiercol, fruta, etc...)

• Construcciones de garajes, hangares, almacenes, cerramiento de fincas,

contención, etc.

Insta lados en Ganader ía Is idro de Crecente - A Pastor iza (Lugo)

pub_solucionesDeEspacio.indd 45 20/08/2013 11:36


agricultura46 DOSSiEr: EnSilaDO DO millO

no momento da colleita somos reféns deses erros (millos que non chegan a completar o seu ciclo porque son dema-siado longos para a zona e data de sementeira…). Noutras ocasións temos que adaptarnos á axenda do maquinista que nos recolle a forraxe.

Este tipo de decisións, xa que logo, comezan no mo-mento da sementeira, elixindo un ciclo adecuado e tendo en conta a data de sementeira e as características da zona. Ás veces, á hora de elixir unha variedade deixámonos le-var porque nos gustou nun lugar que non ten que ver co que nós imos sementar ou coas nosas datas de sementeira; por tanto, debemos acoutar a elección tendo en conta estas dúas variables. Esta decisión pode ser errónea tanto por exceso coma por defecto.

Neste artigo centrámonos no apartado de colleita do millo, un dos momentos máis importantes á hora de tomar decisións que repercuten na conta de resultados da granxa.

O MOMENTO DO PICADOPicar o millo no momento óptimo é unha decisión que nos vai condicionar a rendibilidade na alimentación do rabaño ao longo de todo o ano. En bastantes ocasións o momento de corte non é unha escolla voluntaria, senón que vén determinado por unha elección errónea do ciclo ou por un momento inapropiado de sementeira, polo que

Nos últimos anos, nas explotacións de vacún leiteiro dedícanse grandes sumas de diñeiro e de tempo á colleita do millo; por tanto, das boas ou malas prácticas que adoptemos con el dependerá en gran medida o custo de alimentación do rabaño ao longo de todo o ano.

Tradicionalmente sostívose que o momento ideal da colleita é cando o millo se atopa entre un 30-35% de materia seca, aínda que dependendo da casuística de cada explotación isto débese acoutar un pouco máis

ASPECTOS BÁSICOS A TER EN CONTA NO MOMENTO DA RECOLECCIÓN DO MILLO

Javier López ÁlvarezAgropres SL

AFRIGA106_ensilado 1.indd 46 20/08/2013 13:03


agricultura 47DOSSiEr: EnSilaDO DO millO

Tels: 629558710 - 618742195

NO ES HIERBA, ES MAÍZ

VENTAJAS DEL MICROSILO• Disponibilidad del producto

en las cantidades deseadas• Fácil y cómodo

de transportar• Puede utilizarse directamente

como comedero ad libitum• Puede estar al aire libre• Larga conservación: hasta

24 meses

Disponemos de maquinaria para preparar pastone y grano húmedo con nuestros maizes o con los suyos.

ENSILADO DE MAÍZ EN MICROSILOS

MEZCLAS HÚMEDAS A LA CARTA. - AVENA ENIFICADA CON SILO DE MAIZ (50% - 50%)

- SILO DE MAIZ CON GIRASOL (68% - 32%)

- SILO DE CENTENO ANTES DE ESPIGAR

TRATADO CON INOCULANTES

PRECIOS ESPECIALES COMPRANDO DURANTE CAMPAÑA (AGOSTO Y SEPTIEMBRE)

En canto ás causas polas que se adoita picar un millo que aínda non alcanzou o grao de madurez adecuado, as máis frecuentes son:

- Risco de ventos que nos tiren o millo.- Xeadas que nos maten a planta.- Risco de choivas que nos impidan entrar na leira

para cultivalo.- Que un día determinado temos dispoñibilidade de má-

quina colleitadora e despois non volvemos tela ata pasado moito tempo.

Nas tres primeiras causas, a maioría das veces o problema vén determinado por un erro de cálculo na elección do ciclo.

Como norma xeral débese seguir o criterio de madurez do gran e non da planta, como ocorre comunmente, a non ser que por motivos climatolóxicos ou sanitarios a planta estea seca, co que a formación de amidón se detivo e urxe cortala. O risco de problemas sanitarios aumenta en colleitas tardías.

Para recoller a planta entre o 30-35% de materia seca debemos coller a espiga e asegurarnos de que o millo está entre ½ e ¾ de liña de enchedura de amidón.

EN BASTANTES OCASIÓNS O MOMENTO DE CORTE NON É UNHA ESCOLLA VOLUNTARIA, SENÓN QUE VÉN DETERMINADO POR UNHA ELECCIÓN ERRÓNEA DO CICLO OU POR UN MOMENTO INAPROPIADO DE SEMENTEIRA, POLO QUE NO MOMENTO DA COLLEITA SOMOS REFÉNS DESES ERROS

Exemplos de gran cheo (arriba) e moi cheo




zona leitosa

liña de leitezona córnea

Cando o silo é excesivamente maduro non é ben dixerido polo animal e é expulsado nas mesmas condicións nas que foi inxerido

Entre os factores a ter en conta á hora de elixir o noso momento de colleita están a cantidade de silo de millo que queremos meter na nosa ración e o nivel de inxestión do noso rabaño

Para facernos unha idea da variación que pode ter unha planta segundo o estado vexetativo basta con ver os seguin-tes datos:

% MSDixestibilidade do amidón (%)

Dixestibilidade da FND (%)

Contido FND (%)

Contido amidón(%)

Contido en azucres + ac. orgánicos (%)

30 96,1 47,2 41,2 27,5 18

35 95,2 45,3 39,3 30,9 16,7

40 94,1 44,3 38,4 33,4 15,3

Con base nos datos desta táboa, concluímos que o au-mento en amidón segundo avanza a madurez da forraxe pode verse compensado coa menor dixestibilidade e, da-quela, deberemos seguir os consellos anteriormente citados en función das características da nosa explotación.

Ademais, deberiamos ter en conta que en zonas altas e datas de recolección tardías corremos o risco de padecer xeadas que fan que a planta se seque e habería que mini-mizar estes riscos.

O MOMENTO DA RECOLLIDATradicionalmente sostívose que o momento ideal da co-lleita é cando o millo se atopa entre un 30-35% de materia seca, aínda que dependendo da casuística de cada explota-ción isto débese acoutar un pouco máis.

En silos que non teñan paredes, a compactación que se consegue é menor, polo que o millo debe ser cultivado un pouco máis verde (30-33% de materia seca) para evitar o “efecto colchón” que nos provocaría un millo máis seco. Tamén debemos considerar que a medida que madura a planta descende o contido en azucres, co que se dificulta o proceso de ensilado.

Outros factores a ter en conta á hora de elixir o noso mo-mento de colleita son a cantidade de silo de millo que que-remos meter na nosa ración e o nivel de inxestión do noso rabaño. Se este último é elevado provocará que o tránsito dixestivo sexa máis rápido, polo que se debe ensilar o millo entre o 30-32% de materia seca, xa que a medida que o millo madura faise menos dixerible e a rapidez de tránsito fai que a taxa de dixestión sexa menor. Da mesma forma, utilizar unha dieta alta en amidóns fai que a eficacia dixes-tiva do amidón diminúa; por tanto, se o gran está moi feito a dixestibilidade deste será máis baixa.

COMO NORMA XERAL DÉBESE SEGUIR O CRITERIO DE MADUREZ DO GRAN E NON DA PLANTA, COMO OCORRE COMUNMENTE, A NON SER QUE POR MOTIVOS CLIMATOLÓXICOS OU SANITARIOS A PLANTA ESTEA SECA


Des

bloq

uea

nutrie

ntes

.Li

bera

ene

rgía

.Pi

onee

r 11

CFT

es e

l pr

imer

inoc

ulan

te

que

perm

ite d

isgr

egar

la

estruc

tura

de la

pare

d ce

lula

r, de

jand

o la

celu

losa

y la

hem

icel

ulos

a m

ás

disp

onib

les

a la

s ba

cter

ias

del

rum

en, y

por lo

tan

to, au

men

tand

ola

dig

estib

ilida

d y

la e

nerg

ía a

di

spos

ició

n de

l an

imal

.

Inoc

ulan

tes

Pion

eer:

más

cal

idad

y e

stab

ilida

dpa

ra s

u en

sila

do

Pion

eer

Hi-Bre

d Sp

ain,

S.L

. DuP

ont Ag

ricu

lture

& N

utritio

nOfi c

ina

Cent

ral:

Avda

. Rei

no U

nido

, 7. E

difi c

io A

dyte

c, 2

ª pl

ta. 4

1012

Sev

illa-

Tlf:

95

4 29

8 30

0w

ww

.pio

neer

.com

- p

iosp

a@pi

onee

r.com

® E

l óv

alo

de D

uPon

t es

mar

ca reg

istrad

a de

DuP

ont. P

ione

er y

el sí

mbo

lo d

el tra

peci

o, s

on m

arca

s re

gist

rada

s de

Pio

neer

Hi-B

red

Inte

rnat

iona

l In

c. D

es M

oine

s, Iow

a, U

SA.

Des

bloq

uea

nutrie

ntes

.

La rev

oluc

ión

en e

l en

sila

do

Dob

le e

fect

o:

1- M

ayor

con

sum

o de

mat

eria

sec

a: m

ás le

che

por va

ca

proc

eden

te d

e la

fi br

a (d

emos

trad

o en

ens

ayos

).

2- M

enos

cal

or y

may

or e

stab

ilida

d, g

raci

as a

una

sín

tesi

s co

ntro

lada

de

l áci

do a

cétic

o.

11C3

3 in

hibe

el de

sarr

ollo

de

mic

roor

gan

ism

os, m

ejor

a la

es

tabi

lidad

del

silo

y e

vita

el

cale

ntam

ient

o de

l fo

rraj

e en

el

com

eder

o.

Dob

le fun

ción

:

1- F

erm

enta

ción

ráp

ida.

2- L

arga

dur

ació

n.

El e

stab

iliza

dor.

Pion

eer

11A44

es

el

inoc

ulan

te idó

neo

para

es

tabi

lizar

la

calid

ad

del fo

rraj

e, e

vita

ndo

el c

alen

tam

ient

o y

la

degra

daci

ón d

el fre

nte

del si

lo, de

bido

a s

u ex

posi

ción

al ai

re.

Des

taca

por

:

Idón

eo p

ara

silo

s qu

e se

det

erio

ran

una

vez

abie

rtos

.

11C3

311

A44

Más

ene

rgía

y

esta

bilid

ad e

n el

silo

de

maí

z.in

ocul

ante

idó

neo

para

degra

daci

ón d

el fre

nte

pub_pioneer.indd 49 10/08/2013 18:05



te baixa da planta é unha fibra de moi baixa calidade, cun alto contido de cinza, nitratos etc. e que adoita ter unha elevada carga fúnxica, dado que nesas zonas adoitan exis-tir humidade e ausencia de luz, condicións idóneas para o crecemento dos fungos. Por tanto, o gandeiro que decide cortar o millo o máis raso posible o único que está facendo é pagar por cortar e levar ao silo este material de moi baixa calidade e a miúdo indesexable. Ao mesmo tempo, ensilan-do isto reduce a calidade media do ensilado, tanto nutritiva coma microbioloxicamente.

ALTURA DE CORTECando a máquina picadora entra na leira é habitual que o dono do millo inste ao operario a cortar o millo o máis raso posible para obter así o maior número de quilos, sen ter en conta nese momento que o que aí se cultive será o futuro alimento do seu gando.

Habitualmente cultívase a unha altura entre 15-25 centí-metros, en función das características da leira (con ladeira, con pedras que poden danar o cabezal…), é dicir, séguese o criterio de aproveitamento máximo da planta, establecen-do como límite o que a máquina poida coller.

Pois ben, por cada 5 cm que piquemos o millo máis alto perderemos sobre 1 t/ha, pero hai que considerar que a par-

Ademais de realizar a colleita no momento óptimo, para obter un bo ensilado do millo é necesario prestarlles atención á altura de corte e ao procesado da forraxe, á enchedura e conservación do silo e ao desensilado, xa que aínda a día de hoxe se cometen erros nestes procesos.

Javier López ÁlvarezAgropres SL

PAUTAS PARA FACER UN BO ENSILADO DO MILLO

É importante avanzar polo menos 20 centímetros diarios en toda a fronte do silo, sobre todo no verán

AFRIGA106_ensilado2.indd 50 20/08/2013 13:04


agricultura 51DOSSiEr: EnSilaDO DO millO

PROCESADO DA FORRAXEUn aspecto fundamental á hora de cultivar o millo é o pro-cesado que fagamos del. Este apartado ten dous capítulos básicos: por unha banda, a lonxitude e o correcto picado da folla e o talo e, pola outra, o esmagamento do gran.

En canto á lonxitude de picado, as máquinas teñen varias opcións, das que as máis comúns son 14 mm, 9 mm, 7 mm e 4 mm. Debemos elixir a que máis nos conveña, sendo reco-mendables as máis longas en explotacións que teñan pouca fibra nas súas forraxes ou pouca cantidade destas para facer a fibra máis efectiva. En racións que leven moita cantidade de silo de millo (máis de 10 quilos de materia seca) débese procurar un picado máis fino para evitar un tránsito dixes-tivo máis lento e, por tanto, unha menor inxestión. Tamén se debe ter en conta que en plantas moi secas e en silos sen muros a compactación é menor con lonxitudes de picado longas. A máquina debe ter en bo estado os picadores –e tamén hai que facer un correcto mantemento deles– para que o corte sexa limpo e non esfiañado e para que o picado sexa homoxéneo e non aparezan anacos de folla e de talo longo sen picar.

No que concirne á apisoadora, débese colocar o máis aproximada posible para que rompa todo o gran; isto é máis importante canto maior é a madurez deste, xa que, a medida que aumenta, o gran faise máis duro.

Por cada 5 centímetros que piquemos o millo máis alto perderemos sobre 1 t/ha, pero hai que considerar que a parte baixa da planta é unha fibra de moi baixa calidade

LALSIL® Fresh, Lactobacillus buchneri NCIMB 40788 :

• Limita las pérdidas por mohos y hongos,

• Conserva su ensilado fresco y apetente hasta el comedero,

• Optimiza el valor nutricional de su ensilado.

La solución más fresca para su ensilado

A cada ensilado su solución Lalsil

www.lallemandanimalnutrition.comLALLEMAND BIO, SLTélf : (+34) 93 241 33 80 Email : [email protected]

- R

CS

Lal

lem

and

405

720

194

- 0

4200

9.

É moi importante ter silos de trincheira e con ampla superficie de formigón nos arredores, xa que así minimizariamos a entrada de terra ao silo nas rodas das máquinas e cando desensilamos




ENSILADOEste proceso dividirémolo fundamentalmente en tres fases:- Enchedura do silo- Selado do silo- Proceso de desensilado

ENCHEDURA DO SILOA enchedura do silo debe ser o máis rápida posible, a poder ser nun día, para selar o silo a continuación. Colocarase o millo máis seco debaixo e o máis verde enriba para favore-cer a compactación.

Débese estender o millo en capas o máis finas posibles para que a compactación sexa maior (máximo 10 cm de espesor), e o tempo de pisado e o peso das máquinas que compactan e estenden deben ser os maiores posibles. A boa compactación é o factor máis importante para obter un silo de millo ben conservado. A maquinaria que compacta o silo debe estar continuamente pisando; aínda que nos pa-reza que é suficiente sempre se pode conseguir unha mellor compactación.

Se se dispón de silos trincheira deben colocarse uns plás-ticos nos muros laterais para evitar que a auga se coe entre o muro e a forraxe, ademais de protexer o formigón dos ácidos do silo, que son moi corrosivos.

É moi importante ter silos de trincheira e con ampla su-perficie de formigón nos arredores, xa que así minimiza-riamos a entrada de terra ao silo nas rodas das máquinas e cando desensilamos, sobre todo no inverno.

Recoméndase ademais o uso de conservantes. Dentro destes existen dúas grandes familias:

Conservantes químicos. Adoitan ser compostos de ácidos ou sales de ácidos, os máis comúns propiónico e benzoico. Habitualmente utilízanse nas últimas capas e nas beiras no momento de ensilar, en zonas máis expostas ao osíxeno e con menor compactación. Débense engadir tamén cando as condicións da forraxe son indesexables (moita humi-dade, poucos azucres…). A súa utilidade é baixar o máis rápido posible o pH. Recoméndase que teñan baixa volati-lidade, fácil manexo e alta penetración. Tamén son usados de xeito puntual en frontes de silos cando teñen pouca es-tabilidade aeróbica.Conservantes biolóxicos (inoculantes). Son cada vez máis empregados e existen distintos tipos de bacterias en función dos obxectivos que busquemos. Os obxectivos que se deben conseguir co uso de inoculantes son os seguintes:

- Fermentación rápida da forraxe para que se conserve a maior cantidade de azucres posible.

- Conservación da calidade da proteína.- Conservación do ensilado tras a súa apertura e exposi-

ción a condicións aeróbicas.- Mellorar a dixestibilidade da FND e do amidón.- Reducir as perdas de materia seca.Hai un tipo de bacterias que o que buscan é conseguir

unha ruta metabólica óptima da masa ensilada. Os inocu-lantes, a diferenza dos conservantes químicos, non están deseñados para favorecer o ensilado de forraxes en malas condicións, senón que o que buscan é mellorar a fermen-tación en forraxes cultivadas nun bo estado. Neste tipo de inoculantes, as bacterias máis utilizadas son Pediococcus acidilactici e Lactobacillus plantarum. Os compostos comer-ciais adoitan ter combinacións destas bacterias e doutras.

Tamén existe outro tipo de inoculantes que buscan a estabilidade aeróbica unha vez aberto o silo. Neles predo-minan os produtos a base de Lactobacillus buchnerii. Estes inoculantes pódense incorporar na máquina colleitadora ou no propio silo e adoitan ser disolucións en baixo volu-me de auga.

O GANDEIRO QUE DECIDE CORTAR O MILLO O MÁIS RASO POSIBLE O ÚNICO QUE ESTÁ FACENDO É PAGAR POR CORTAR E LEVAR AO SILO ESTE MATERIAL DE MOI BAIXA CALIDADE E A MIÚDO INDESEXABLE

cabezales de maÍz

N-640, km 87,5 - La Campiña27192 Lugo - España

Tel. +34 982 227 165 - Fax +34 982 303 [email protected]

Bús

cano

s en

www.duranmaquinaria.com

O tempo de pisado e o peso das máquinas que compactan e estenden deben ser os maiores posibles


C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

ANUNCIO PROTECTOR FORRAJE1.pdf 1 27/07/12 22:49

pub_delagro_millo.indd 53 09/08/2013 20:46



O uso de inoculantes non é excluínte da utilización de químicos na última capa, é máis, son complementarios.

Nunca debemos formular o uso de aditivos biolóxicos ou químicos como solución a problemas dunha forraxe en mal estado ou dunha práctica inadecuada de ensilado. O máis importante dun bo ensilado é unha enchedura e un tapado rápidos e conseguir a máxima compactación posible (este apartado sempre é susceptible de mellora), unha vixilancia periódica para evitar roturas nos plásticos e un labor de desensilado correcto.

Outro factor a ter en conta á hora de encher o silo é o consumo diario que imos ter para dimensionalo. Debemos asegurarnos un avance mínimo de 20 cm en toda a fronte do silo, tendo en conta que a densidade está entre 600-800 kg/m3; deste xeito minimizaremos os riscos de inestabili-dade aeróbica.

Debemos considerar as perdas de forraxe no proceso de ensilado. É frecuente que a xente faga cálculos sobre a fo-rraxe que gardou no silo, levándose despois desagradables sorpresas na metade do ano porque non queda no silo o que pensaba, así como que infravalore o custo da forraxe ao determinar que tiña máis quilos dos que realmente hai. Xeralmente só se consideran perdas as que se ven fisica-mente, como lixiviados ou silo mofento, pero existen moitas diminucións “invisibles” no proceso de fermentación do silo.

Como resumo das perdas e diminucións que se poden producir nun silo propoño a seguinte táboa:

Perdas no proceso de ensiladoDende Ata

Respiración/oxidación 1% >5%

Fermentación 2% >10%

Deterioración aeróbica 0% >30%

Fermentación secundaria 0% >10%

Fermentación secundaria (presebe) 0% >10%

Efluentes 1% >10%

Balorecemento 0% >20%

Desensilado 0% >2%

SELADO DO SILOO peche do silo debe ser o máis rápido posible unha vez acabado de encher. Débense colocar dúas capas de plástico e algún tipo de barreira que impida que os paxaros piquen o silo. Para as xuntas o máis adecuado é utilizar “salchichas” de area, que tamén se deben utilizar como barreira cada certa distancia para evitar a circulación de aire. Así mesmo, solaparanse os plásticos laterais que recobren os muros cos plásticos centrais que cobren o silo. Débese colocar tamén algún tipo de material que escorrente os paxaros, xa que estes, picando o plástico, son os que ocasionan gran parte das perdas nos silos.

DESENSILADOÉ unha operación cuxa correcta execución é básica para que o millo chegue nas mellores condicións ao presebe e para evitar perdas de forraxe. É conveniente mover so-amente a forraxe que se vaia sacar, evitando desta forma a entrada de aire e unha nova fermentación indesexable. É importante avanzar polo menos 20 cm diarios en toda a fronte do silo, sobre todo no verán. Un avance inadecuado provoca na fronte unha gran perda “invisible” de materia seca na fronte do silo.

Débese evitar tamén destapar un tramo de silo superior ao consumo de dous días, e ter sempre o máis próximo posible un cordón de salchichas que evite a entrada de aire no interior do silo.

A BOA COMPACTACIÓN É O FACTOR MÁIS IMPORTANTE PARA OBTER UN SILO DE MILLO BEN CONSERVADO. A MAQUINARIA QUE COMPACTA O SILO DEBE ESTAR CONTINUAMENTE PISANDO; AÍNDA QUE NOS PAREZA QUE É SUFICIENTE SEMPRE SE PODE CONSEGUIR UNHA MELLOR COMPACTACIÓN

Para as xuntas o máis adecuado é utilizar “salchichas” de area, que tamén se deben usar como barreira cada certa distancia para evitar a circulación de aire

O peche do silo debe ser o máis rápido posible unha vez acabado de encher. Débense colocar dúas capas de plástico e solaparanse os plásticos laterais que recobren os muros cos plásticos centrais que cobren o silo


OPTISIL®

Conservantes para Ensilados de Hierba

Distribuido por:Xenética e Servicios Gandeiros S.A.Polig.Ind.MilladoiroRúa Castiñeiras nave 112 A215.895 AmesA Coruña981 941794609 218992

CONSIGA MÁS ENERGÍA Y MEJORES CALIDADES EN EL ENSILADO DE MAÍZ

OPTISIL FEED-STABIL GRANULADOOPTISIL FEED-STABIL LIQUIDOOptisil Feed-Stabil es un conservante químico en presentación líquida o granulado NO CORROSIVO a base de benzoato sódico y sorbato potásico que controla el crecimiento de hongos y levaduras en el ensilado de maíz y nos permite conseguir una mayor estabilidad aeróbica.

• Optisil Feed-Stabil Líquido: 1 a 2 lts/TM forraje (últimas capas 2 lt/TM)

• Optisil Feed-Stabil Granulado: 2-3 kgs/TM forraje (últimas capas 3 kg/TM) por m2: 0,50 kgs/m2, m3: 1 kg/m

OPTISIL BIOLAC-1• Lactobacillus Buchneri 1x1011 cfu/g

• Dosis: 100 grs/100 TM forraje

Bacterias heterofermentativas que mejoran la estabilidad aeróbica el ensilado de maíz. El Lactobacillus Buchneri produce ácido láctico y ácido acético que nos ayuda a proteger todo el valor nutritivo del silo de maíz y prevenir el deterioro aeróbico causado por hongos y levaduras.

PRODUCTOS PARA ESTABILIDAD AERÓBICA EN SILOS DE MAÍZ Y

GRANO HÚMEDO, PASTONE, BAGAZO, SUBPRODUCTOS, etc.

OPTISIL

FEED-STABIL

OPTISIL FEED –

STABIL

Optisil

BIOLAC-1

OPTISIL

BIOLAC-3

Presentación:

garrafas 26 lts

Presentación

sacos 25 kgs

Sobres 100 grs Sobres 100 grs

Benzoato sódico

(E211), Sorbato

potásico (E202)

Sorbato potásico

(E202), Propionato

cálcico (E282),Formiato

cálcico (E238),

Benzoato sódico (E211)

Lactobacillus buchneri

(DSM 13573)

Contenido total de

bacterias: min. 1x1011

cfu/g

Lactobacillus plantarum

(DSM 3676, DSM 3677)

Lactobacillus buchneri

(DSM 13573)

Contenido Total

Bacteriológico: min. 2x1011

ufc/g

1 a 2 litros/ TM

Últimas capas: 2 l/t

Por m²: 0,25 l/m²

Por m³: 0,50 l/m³

1 a 3 kgs/TM

Últimas capas 3 Kg/t

Por m²: 0,50 kg/m²

Por m³: 1 kg/m³

100 grs/100 TM de

forraje

100 grs/100 TM de

forraje

Silos de maíz (Estabilidad aeróbica):

Optisil Feed-Stabil en última capa a 2 l/t

Tratamiento en

superfície (la última

capa)

Aplicar sobre el último

tercio del silo (30%)

Dosis Feed-Stabil

(líquido o granulado):

1-2 l/t o 2-3 kg/t

Silos de maíz (Estabilidad aeróbica): Uso de

Lactobacillus Buchneri (todo el silo)

Tratamiento total

(en todo el silo)

Para producir

acético en todo el

silo y dar

estabilidad aeróbica

completa, hay que

tratar todo el silo!

(Son necesarias 8

semanas para que

L.Buchneri

produzca todo el

acético

Recomendaciones según la MS:

>40%: Feed-Stabil (químico)

30 – 40%: BIOLAC-1 (biológico)

Alto riesgo contaminación

hongos-levaduras:

Optisil Feed-Stabil (químico)

0

1

2

3

4

5

6

7

8

7 56 90

Control OPTISIL® Feed-Stabil (2 l/t)

Estabilidad aeróbica (dias)

Tiempo de fermentación (dias)

Efecto de Optisil®

Feed-Stabil en la estabilidad

aeróbica según tiempo fermentación

Silo de maíz

(Referencia: Chamber of Agriculture Lower-Saxony, Germany, 2007)

Efecto de Optisil Feed-Stabil en estabilidad

aeróbica de silos de maíz y pastone

maíz pastone

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

35 30 27 30 38 42 35 33 60 63 62 63

Control

Optisil Feed-Stabil

Efecto medio:

+ 6.7 dias


Tipo de silo

MS (%)

(Referencias: LWK Niedersachsen, 2006-20090; Humboldt

Universität Berlin, 2010; SLU Uppsala, 2010; SLU Skara,

2010)

OPTISIL BIOLAC-1: Lactobacillus Buchneri.Dosis: 1 g/t (1 sobre 100g/100t)

0

2

4

6

8

10

12

Control OPTISIL Biolac-1


Tipo de ensilado

MS (%)

maíz pastone hierba

35 31 31 39 62 64 21

Pruebas de eficacia del OPTISIL®

BIOLAC-1

(Referencias:

Spiekers, 2001; Hertwig,

2001; Pflaum, 2003;

Chamber of Agriculture

Lower-Saxony, 2007;

Humboldt

University, 2008)

Optisil®

Biolac-1

funciona en

cualquier

tipo de silo

y de materia

seca

39 41

pub_xesga_silo_02.indd 55 21/08/2013 13:25



BIBLIOGRAFÍALuis Queiros. Optimización de la producción de leche me-

diante mejora de la calidad de los ensilados. Revista Frisona nº 186.

Mario García. Inoculantes para ensilado.Bill Curran & Jeff Posch. Manejo agronómico del ensilaje

para tener buen rendimiento, buena calidad-altura de corte.Mejorando la calidad del ensilaje: Kansas State University.

PASTONEDedicamos neste artigo un breve capítulo ao ensilado do pastone, dado que día a día está máis presente nas nosas explotacións.

Se nos decidimos a realizar o ensilado de pastone debe-mos ter en conta varias consideracións:

- Ensilaremos pastone só se as necesidades forraxeiras da explotación están cubertas.

- Elixiremos variedades que aguanten ben no campo, tendo en conta que terán que aguantar sobre un mes máis. Deben ser variedades resistentes á caída e con boa sani-dade.

- As variedades destinadas a pastone deben ter un bo potencial produtor de gran, inserción de mazaroca baixa, ser fáciles de soltar polo cabezal e soltar ben as espatas para evitar que vaian impurezas no silo.

- As leiras destinadas a pastone abriranse previamente coa máquina de recollida de silo de millo, xa que os cabe-zais de pastone son de fileiras.

- O momento óptimo de cultivar o millo para pastone é cando o gran alcanza o “punto negro”, é dicir, cando necro-sa a punta do gran, interrompéndose a enchedura de ami-dón deste, ou, o que é o mesmo, se se atopa entre un 30-35% de humidade. Neste caso é fundamental que os grans vaian completamente esmagados, xa que en caso contrario non o estariamos aproveitando.

- O tamaño do picado debe ser moi fino (5-7 mm).- No silo hai que ter en conta que o pastone posúe menos

humidade e menos azucres que a planta enteira de millo destinada a silo, co cal o seu ensilado é máis dificultoso e a súa estabilidade aeróbica unha vez aberto o silo é menor, polo que o uso de inoculantes que melloren a estabilidade aeróbica é moi recomendable, sobre todo a utilización de inoculantes a base de Lactobacillus buchnerii.

- Tamén debemos ser excepcionalmente coidadosos na elaboración do silo, xa que é un produto de difícil ensilado, e extremar as precaucións comentadas nos apartados de ensilado e desensilado.

- Dimensionar o silo tendo en conta o consumo que imos ter, xeralmente baixo.

Ensiladora de grano húmedoLa solución ideal para reducir el coste de la ración al poder disminuir la dependencia del concentrado.

EURObagging

TAMBIÉN DISPONEMOS DE BOLSA PARA ENSILADO

Distribuidor para España: José María López Santos

636 729 [email protected]

www.eurobagging.com

Embolsadora de ensilajePara silo de hierba y maíz

Única en el mercado con tolva opcional para embolsar pulpa de remolacha, bagazo de cerveza, pastone integral, etc.

ENSILAREMOS PASTONE SÓ SE AS NECESIDADES FORRAXEIRAS DA EXPLOTACIÓN ESTÁN CUBERTAS E ELIXIREMOS VARIEDADES QUE AGUANTEN BEN NO CAMPO, RESISTENTES Á CAÍDA E CON BOA SANIDADE


Solamente con alimentos de alta calidad se obtienen altas producciones en las vacas lecheras. El buen ensilado de maíz es básico para la producción

Consiga máxima rentabilidad con los productos de ensilado de BONSILAGE MAÍZ

: un 5 % más de alimento digestible: un 5 % menos de pérdidas del ensilado en el frente4 un 10 % más de energía con BONSILAGE MAÍZ

Más energía y más leche por hectárea gracias a la estabilidad de su ensilado de maízCon las mismas Has. más alimento y de más calidad para sus animales

En momentos en los que el precio de las materias primas aumenta sobremanera, la energía adicional que aporta BONSILAGE MAÍZ es más valiosa que nunca (de 100 a 170 €/ha. de incremento de beneficios)

MARAGATOS, 7549600 [email protected] 63 04 97

www.schaumann.info

pub_sersia.indd 57 21/08/2013 13:38

pub_progenex.indd 58 21/08/2013 16:46

pub_progenex.indd 59 21/08/2013 16:46


agricultura60 125 aNiVErSariO DO ciaM

INTRODUCIÓNA preocupación polo coñecemento das especies que se han utilizar para facer pradeiras púxose de manifesto xa nas primeiras actividades de investigación da Granxa Es-cola Experimental da Coruña, fundada en 1888. En todo caso, foi na década dos anos cincuenta do século XX can-do se estableceron as verdadeiras bases experimentais do que hoxe son as pradeiras de Galicia, que se perfecciona-ron, sobre todo, despois da creación do Centro Rexional de Investigación e Desenvolvemento Agrario de Galicia −hoxe Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM)−, nos anos setenta, coa incorporación de inves-tigadores formados en disciplinas complementarias para abordar dun xeito integrado temas de avaliación, manexo, fertilización e utilización das pradeiras e das especies pra-tenses que as compoñen.

En 1888 nacía a Granxa Escola Experimental da Coruña, a orixe do actual Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM), que este ano celebra 125 anos de intenso labor de investigación sobre pradeiras e forraxes, a base fundamental para o desenvolvemento da gandería de leite de vacún en Galicia.

OS ANTECEDENTES DO CENTRO DE INVESTIGACIÓNS AGRARIAS DE MABEGONDOA orixe do actual Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo, creado en 1984, está na Granxa Escola Ex-perimental da Coruña, fundada en 1888. Entre os dous sitúanse o Centro de Galicia, creado en 1940, que integra a Estación de Praticultura e Cultivos de Veiga, e a Esta-ción de Fitopatoloxía Agrícola da Coruña, mais o Centro Rexional de Investigación e Desenvolvemento Agrario de Galicia (CRIDA 01), creado en 1972. Entre os antece-dentes está tamén o organismo autónomo Plan Agrícola de Galicia, creado en 1946, que sempre funcionou moi asociado ao Centro de Galicia, no que quedou totalmente integrado despois da súa desaparición, nos anos sesenta. Comentaremos tamén as actividades da Sección Agronó-mica de Lugo e da Estación de Agricultura da Fonsagrada, tamén relacionados, como demostra o feito de que o seu director, Ramón Blanco, foi o primeiro director do Plan Agrícola de Galicia.

Juan Piñeiro Andión e Nieves Díaz DíazCentro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM)

A INVESTIGACIÓN SOBRE PRADEIRAS E FORRAXES NOS 125 ANOS DO CENTRO DE INVESTIGACIÓNS AGRARIAS DE MABEGONDO (CIAM)

Vista do actual Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM)

afriga106_fotos_125 anos_CIAM_02galego.indd 60 20/08/2013 14:20


agricultura 61125 aNiVErSariO DO ciaM

EVOLUCIÓN DA SUPERFICIE DE PRADEIRAS E DA PRODUCIÓN DE LEITE DE VACÚNA partir dos anos sesenta, a estrutura produtiva das explo-tacións galegas nas que predominaban os cultivos herbá-ceos anuais como trigo, centeo, patacas etc., foi dedicando progresivamente cada vez máis superficies a pradeiras, co obxectivo de dispoñer de máis forraxe coa que alimentar a súa crecente cabana gandeira. Na figura 1 recóllese a evo-lución da superficie dedicada a pradeiras en Galicia e a da produción de leite de vacún desde 1965 ata 2010. Nela apréciase o crecemento incesante e case paralelo da produ-ción de leite e da superficie a pradeiras, o que nos permite concluír que o gandeiro galego baseou o incremento da produción de leite das súas explotacións no aumento da superficie destinada a pradeiras, que eran practicamente descoñecidas para a maioría dos agricultores nos anos cin-cuenta, como se comentará máis adiante. Son, por tanto, as pradeiras a base do que nalgún momento denominamos a “Revolución forraxeira de Galicia”, que aconteceu na se-gunda metade do século XX.

ENTRE OS ANTECEDENTES DO CIAM ESTÁ O ORGANISMO AUTÓNOMO PLAN AGRÍCOLA DE GALICIA, CREADO EN 1946, QUE SEMPRE FUNCIONOU MOI ASOCIADO AO CENTRO DE GALICIA, NO QUE QUEDOU TOTALMENTE INTEGRADO DESPOIS DA SÚA DESAPARICIÓN, NOS ANOS SESENTA

Superficie a pradeiras (x 103 ha) vs. produción de leite (x 104 t) en Galicia

0

50

100

150

200

250

1965 1975 1985 1995 2005 2010

pradeirasleite

Fonte: Anuario de Estadística do Ministerio de Agricultura, Alimentación y M. Ambiente

Figura 1. Evolución da superficie dedicada a pradeira e da produción de leite en galicia de 1965 a 2010




A CONTRIBUCIÓN DO CIAM AO COÑECEMENTO DAS PRADEIRAS E CULTIVOS FORRAXEIROSEste artigo, preparado para conmemorar o 125 aniversario da fundación do Centro de Investigacións Agrarias de Ma-begondo, está baseado nos relatorios publicados nas actas das XXXIV e XLV reunións científicas da Sociedad Espa-ñola para el Estudio de los Pastos cos títulos de “Especies y mezclas pratenses en la España húmeda” (Piñeiro, 1994) e “La producción forrajera en la España húmeda” (Piñeiro e Díaz, 2005), simplificadas e ampliadas para incluír as ac-tividades realizadas ata 2013. Nel faise unha descrición das distintas fases de traballo de investigación sobre pradeiras no CIAM, que naceu en 1888 co nome de Granxa Escola Experimental da Coruña, situada no concello da Coruña, e que agora se localiza no concello de Abegondo (A Co-ruña), despois de ter pasado por unha situación intermedia no concello de Bergondo (A Coruña). Non é, polo tanto, unha revisión exhaustiva do moi abundante traballo dos investigadores do CIAM, espallado nunha numerosísima lista de publicacións, tanto nacionais como internacionais. Dentro dos cultivos forraxeiros destaca o millo, que ten a importancia suficiente na investigación do CIAM como para que sexa obxecto dun artigo específico. Neste só se

*El precio no incluye IVA, montaje y transporte

c o m e r c i a l @ f a r m - l i n e . c o m España - (0034) 655.530.711 Portugal - (00351) 915.313.080

Promoción

group

Cobertizo 10,50 metros de ancho x 18 metros de largo

Hacemos cierres en malla corta vientos y naves ganaderas5000€*

A PARTIR DOS ANOS SESENTA, A ESTRUTURA PRODUTIVA DAS EXPLOTACIÓNS GALEGAS NAS QUE PREDOMINABAN OS CULTIVOS HERBÁCEOS ANUAIS COMO TRIGO, CENTEO, PATACAS ETC., fOI DEDICANDO PROGRESIVAMENTE CADA VEZ MÁIS SUPERfICIES A PRADEIRAS

farán, xa que logo, algúns comentarios para situalo dentro das rotacións forraxeiras.

FINAIS DO SÉCULO XIX E PRIMEIRA METADE DO XX

GRANXA ESCOLA EXPERIMENTAL DA CORUÑAA primeira referencia escrita que atopamos sobre as acti-vidades de investigación do CIAM, datada en 1915, é a publicación Instrucciones sobre prados, escrita por Hernán-dez Robredo, destacado director da Granxa Escola Expe-rimental da Coruña desde 1904 ata 1928, na que dá unha serie de recomendacións sobre o cultivo das pradeiras (hoxe o título tería sido Instrucciones sobre praderas), así como sobre mesturas de especies pratenses que se han de utilizar para o seu establecemento, con base en experiencias realizadas na Granxa e en experiencias alleas. Raigrás italiano, raigrás in-glés, dactilo, fleo, trevo violeta e trevo branco forman parte dalgunhas das mesturas, acompañadas en maior ou menor cantidade por herba triga, festuca vermella, trevo híbrido, loto dos pantanos, loto dos prados, alopecuro, poa común, bromo de Schrader, lupulina, cinosuro, avea elevada etc. A mestura máis sinxela tiña tres especies e a máis complexa, nove. O feito de que as doses por hectárea das especies com-



agricultura 63125 aNiVErSariO DO ciaM

Tel : 0032 43 77 35 45 – www.joskin.com

Rapidez y regularidad de descarga, estabilidad, ganancia de energia • Para todos los tipos de productos • Peso vacio de la maquina reducidoRapidez y regularidad de descarga, estabilidad, ganancia de energia • Para todos los tipos de productos • Peso vacio de la maquina reducido

años

MÁQUINAS a precios anivers

ariosPara mayor información visite el sitio www.joskin.com

añosaños

MÁQUINAS

Díaz y Valín, S.L.Rúa do comercio 165-166 (Polígono industrial «O Ceao»)Lugo, Galicia 27003Teléfono : 982 20 95 96www.diazyvalin.com

poñentes se precisen ata os cinco gramos, na mestura máis complexa, máis que un signo de precisión parece indicar que se trata da conversión ao sistema métrico decimal de do-ses establecidas para outros países con distinto sistema de medida. Non obstante, convén destacar o interese deste in-vestigador en apoiar os seus escritos e conferencias en datos propios como sinala nunha conferencia sobre fertilizantes pronunciada ante a Asamblea Agraria, na que afirma:

[…] Observareis que no cito autores extranjeros. Durante muchos años se ha trasegado agricultura extranjera por medio del libro y de la conferencia. Ha sido más cómodo traducir que experimentar en nuestro propio suelo. Por eso lo que yo os diga será poco o estará mal expresado pero será de naturaleza gallega y desarrollo práctico, pues del mismo modo que en la tierra la fuerza va delante de los surcos del arado, en mis modestísimos trabajos la fuerza de la experimentación ha ido siempre delante de los renglones que he escrito. (Hernández Robredo, 1913; cita-do por Mombiela, 1983).

Máis adiante, Hernández Robredo (1933) comenta pro-ducións de máis de 100.000 kg/ha de forraxe verde, con-seguidos cultivando trevo violeta nun campo de demostra-ción de Ortigueira (A Coruña), e menciona tamén os bos resultados do raigrás inglés na Granxa da Coruña. Sobre a alfalfa comenta que a cultivou durante 25 anos na Granxa da Coruña, conseguindo nove cortes nalgúns anos. Afirma, con todo, que a leguminosa do norte e do noroeste ha de ser o trevo, especialmente o violeta.

SECCIÓN AGRONÓMICA DE LUGO E ESTACIÓN DE AGRICULTURA DA FONSAGRADADous anos despois da primeira referencia da Escola da Co-ruña, Eguileor (1917) publica un libriño sobre Establecimien-to de prados na provincia de Lugo, no que utiliza un método bastante complexo para o cálculo das distintas especies com-poñentes das mesturas, pero a impresión que produce a súa lectura é que a base experimental propia é moi escasa, o que é comprensible porque, probablemente, a Sección Agronómica de Lugo, na que traballaba, carecía de fincas experimentais. Utiliza un total de 28 especies pratenses. Só recomenda o cul-tivo monofito de alfalfa e trevo violeta. Comenta que as outras “pueden pero no deben cultivarse aisladamente constituyendo prados monofitos, pues no es ese el medio de sacar de la tierra el mayor rendimiento del forraje; el producto mayor, el más seguro y constante se obtiene con las mezclas de gramíneas y leguminosas en proporciones determinadas”.

Agrupa as vantaxes das mesturas en tres categorías, de-pendendo de se se refiren ao sistema radicular, á parte aérea ou aos impactos negativos do medio. Agrupa as mesturas en tres tipos: A) Prados de trevos e gramíneas. Combina nelas de 2 a 7 especies, elixidas entre as seguintes: trevo violeta, t. branco, t. híbrido, raigrás italiano, r. inglés, avea elevada, fleo, dactilo e festuca pratense; B) Prados tempo-rais. Combina de 6 a 10 especies, elixidas entre 22, nas que inclúe as do apartado A; e C) Prados permanentes. Com-bina de 8 a 14 especies entre 26, nas que non están incluí-dos nin o raigrás italiano nin a alfalfa.




Malia os esforzos de investigación e divulgación dos au-tores anteriores e os seus equipos, as pradeiras eran aínda moi escasas nos anos vinte, como indica Blanco (1921), xefe da Sección Agronómica de Lugo e director da Esta-ción de Agricultura Xeral da Fonsagrada (Lugo) cando se refire a “la implantación hasta la fecha todavía embrionaria de las praderas artificiales”. Este autor, na súa Sinopsis de datos relativos al establecimiento de praderas artificiales para el cálculo de mezclas de semillas pratenses (Blanco, 1933), utiliza os criterios de Eguileor, o que fai dubidar da súa propia experiencia de campo para facer a sinopse, a pesar de con-tar coa Estación da Fonsagrada. A diferenza de Eguileor, Blanco utiliza unha especie máis, o trevo encarnado, facen-do un total de 29.

No libro Los fleos, escrito por Blanco (1945), fai referen-cia aos traballos feitos en Galicia e sinala que “las mezclas pratenses en las que entraba el fleo, producían invariable-mente más hierba y de mejor calidad”.

O PLAN AGRÍCOLA DE GALICIACara ao final desta fase, en 1946, creouse o Plan Agrícola de Galicia (PAG). Na primeira publicación (PAG, 1947) coméntase que “una buena mezcla es la constituida por dos partes de vallico y tres de trébol violeta”; na segunda (PAG, 1949) clasifícanse as pradeiras en: “1) De tréboles y gramí-neas, 2) Temporales y 3) Permanentes”, o que reproduce a clasificación de Eguileor (1917). Non en van, o primei-ro director do PAG foi Ramón Blanco, autor da sinopse (Blanco, 1933) na que utilizaba os criterios de Eguileor. Nesta cartilla só se recomendan algunhas do primeiro gru-po. Para as pradeiras dos grupos 2 e 3 non fan ningunha recomendación porque “tienen que componerse de muchas semillas” e suxiren que se consulte a “Estación Regional de Praticultura de Monelos”, que é a antiga Granxa Escola Experimental da Coruña, o que indica a estreita relación do PAG coa Granxa desde o seu comezo.

Xa que logo, podemos concluír que nesta fase atopa-mos referencias experimentais positivas sobre as especies seguintes: raigrás inglés (Lolium perenne L.), fleo (Phleum pratense L.), trevo violeta (Trifolium pratense L.) e alfalfa (Medicago sativa L.), e que a base experimental sobre as mesturas recomendadas é moi escasa, dados, probablemen-te, os poucos recursos dos que os autores citados dispoñían.

DÉCADA DOS CINCUENTA, A BASE EXPERIMENTAL DAS PRADEIRAS GALEGASA base experimental suficiente para a identificación das especies pratenses que máis adiante formarían parte das pradeiras galegas estableceuse nos anos cincuenta, no con-texto da investigación programada polo Plan Agrícola de Galicia, creado a finais da década anterior. A maior parte das experiencias situouse na Granxa Robles da Pobra do Brollón (Lugo), mercada expresamente para desenvolver o PAG. Como conclusión destes traballos, que inclúen un total de 50 especies pratenses (138 especies e/ou varieda-des) ensaiadas na Granxa Robles, na Granxa Agrícola da Coruña, en Fontefiz (Ourense) e/ou no pazo de Mariñán (A Coruña), Yepes (1961) destacou 8 especies, como as máis importantes para facer pradeiras en Galicia: 4 gra-míneas (raigrás italiano, raigrás inglés, dactilo e fleo) e 4 leguminosas (trevo encarnado, trevo violeta, trevo branco e alfalfa). Esta experimentación foi tamén a base para for-mular novas mesturas pratenses, nas que se observa unha forte redución do número de especies usadas, que se reduce a un total de 10, das cales 6 son gramíneas (raigrás italiano, r. inglés, dactilo, festuca de prados, f. alta e fleo) e 4 legumi-nosas (trevo encarnado, t. violeta, t. branco e alfalfa), fronte ás 28 especies utilizadas por Eguileor (1917) e ás 29 usadas por Blanco (1933).

Ademais, o Plan contou cun equipo de capataces agrí-colas, ben formados, para achegarlles os coñecementos aos agricultores co fin de ensinarlles a preparar e adubar a terra, preparar a semente, sementar, coidar e aproveitar as pradeiras, que naquel momento eran descoñecidas para a gran maioría. Polo tanto, foi tamén a década en que se recuperou a idea da transferencia de coñecementos que a Granxa da Coruña iniciou nos anos vinte, mediante con-ferencias itinerantes, coa posta en marcha dunha “cátedra ambulante” (Castro, 2013). O equipo de transferencia de coñecementos do PAG supuxo, en todo caso, unha signifi-cativa mellora do método de transferencia porque traballa-ba moi preto dos agricultores, nas súas granxas.

Primeiro equipo móbil de divulgación pratense (Plan Agrícola de Galicia, 1955)

Demostración na Granxa Escola de Experimentación Agraria da Coruña


Eurodistribución Ganadera, SL - CRI España

[email protected]+34 987 213 172 +34 676 46 77 46 www.criespana.com

Elvys

Disfruta de más beneficios con toros de alta Vida Productiva

Super

Jock

DayEcoyne

EhmanGildri

PerryBanning

Galaxy

Boyoboy¿QUÉ HARÍAS SIAUMENTA MÁS DE

LAVIDA PRODUCTIVADE TUS VACAS?

5 MESES

Nº1

pub_cri.indd 65 21/08/2013 11:27



DÉCADA DOS SESENTA, A CONSOLIDACIÓN DA TRANSFERENCIA DE TECNOLOXÍANo ano 1956 nace o Servicio de Extensión Agraria de Galicia, coa apertura das axencias de Negreira e de Ve-rín, do que o Plan Agrícola de Galicia foi o antecedente máis próximo. Contou cun total de 69 axencias comarcais, a maior parte creadas na década dos sesenta. Dentro dos seus programas de actividades, a divulgación das pradeiras foi un importante punto de encontro entre os agricultores-gandeiros e os axentes do SEA no comezo das súas activi-dades, por ser un tema moi novo sobre o que o agricultor necesitaba información e asistencia técnica directa. Tanto as axencias como os servizos provinciais colaboraron acti-vamente no desenvolvemento das campañas de fomento forraxeiro-pratense dos tres plans de Desenvolvemento Económico e Social (1964-67, 1968-71 e 1973-75), rea-lizados polo Ministerio de Agricultura, nos que se fixeron moi populares as mesturas F-2 (raigrás italiano, dactilo, trevo violeta e t. branco) e F-4 (raigrás inglés, dactilo e tre-vo branco), previamente utilizadas nos programas do PAG para o establecemento de pradeiras. Como consecuencia dos programas de fomento e divulgación comentados, apoiados na experimentación feita nos cincuenta, nos anos sesenta aumentou de xeito espectacular a superficie dedi-cada a pradeiras en Galicia, o que se prolongou ata o prin-cipio do século XXI.

1971-2013, O PROGRESO DA INVESTIGACIÓN AGRARIANa primeira metade dos setenta mércase a Granxa de Mabegondo (Abegondo, A Coruña), de 330 hectáreas, co obxectivo de dispoñer de base territorial suficiente para abordar a investigación en pastos, forraxes e produción animal prevista no programa do acordo do Goberno es-pañol co Banco Mundial, de 28 de xaneiro de 1971, que concedeu un préstamo para desenvolver a Investigación Agraria en toda España co fin de financiar a adquisición dos medios materiais necesarios e a formación de inves-tigadores en centros especializados de diversos países (Castro, 2013). No que a pradeiras e cultivos forraxeiros se refire, comentaremos os puntos máis sobresaíntes nos que se concretou esta ambiciosa iniciativa investigadora: 1. Especies, variedades e mesturas pratenses e forraxeiras; 2. Transformación de terras a mato en pastos; 3. Fertilización de pradeiras; 4. Rotacións forraxeiras; 5. Valor nutritivo e ensilado de especies pratenses e forraxeiras e 6. Recursos fitoxenéticos de especies pratenses.

Especies, variedades e mesturas pratenses e forraxeiras Os traballos das décadas anteriores permitiron identificar as especies útiles para facer as pradeiras de Galicia; destas, as que se consolidaron como máis importantes foron rai-grás italiano, raigrás inglés, raigrás híbrido, dactilo, trevo violeta e trevo branco, das que destacan os raigrases sobre as restantes. Nos programas de fomento de pradeiras dos anos cincuenta e sesenta falábase case exclusivamente das especies e das súas mesturas; non obstante, nos anos seten-ta era xa evidente que de cada especie se ofrecían distintas variedades no mercado, das cales a gran maioría era desco-ñecida en España. Para dispoñer de información sobre o valor agronómico das variedades, estableceuse un sistema de avaliación en 1978 con ensaios en Mabegondo (Abe-gondo, A Coruña) e na Pobra do Brollón (Lugo), que máis tarde se ampliou a Marco da Curra (Monfero, A Coruña). Os datos actualizados sobre as variedades que se comercia-lizan en España publícanse anualmente na revista Afriga; un exemplo pode verse en Díaz et ál. (2010).

Os traballos feitos desde a década dos setenta, asocia-dos á experiencia que foron gañando os propios agricul-tores e os seus asesores técnicos, levou á reformulación das mesturas pratenses recomendadas que se plasmou na folla divulgadora “Mezclas pratenses para la España húmeda” (Piñeiro e Pérez, 1993). Dentro das especies forraxeiras, o millo emerxeu como a máis importante e na actualidade é moi utilizado nas granxas de leite. Para axudar aos gan-deiros á escolla das variedades máis axeitadas dentro da ampla oferta dispoñible no mercado, o CIAM iniciou un programa de avaliación en 1998, que segue hoxe en día. Os datos actualizados son publicados anualmente pola Con-sellería do Medio Rural e do Mar e pola revista Afriga; un exemplo pode verse en Bande (2013).

DENTRO DAS ESPECIES FORRAXEIRAS O MILLO EMERXEU COMO A MÁIS IMPORTANTE E NA ACTUALIDADE É MOI UTILIZADO NAS GRANXAS DE LEITE

Entre 1985 e 1990 fíxose unha ampla recollida de poboacións de raigrás inglés, raigrás italiano e festuca alta

As investigacións sobre técnicas de transformación de terras a mato en pastos comezaron na década dos 70

Sementando variedades na Granxa Robles, na Pobra do Brollón


CONAFE JUNIO 2013 ¡ABEREKIN presenta 5 de los 10 mejores toros

españoles en ICO: BEHOBIA, BIARRIZ, SILEX, LOTTERY y BONFIRE!

OS LOUREIROS ANNE 467 BEHOBIA (BB-84, ICO 2673)

1-10, 166 d. 36 kilos de leche de media // Madre: B-75, ICO 1284

Gandeiría Os Loureiros, S.C. - Vimianzo - A Coruña

ICO3.638

Nº1

+1.731 kg de Leche+55 kg de Proteína+2,24 en Ubres+1,29 en Patas+107 en Longevidad

Nº1 Nacional e Internacional con hijas en EspañaBEHOBIA

Las mejores ubres con 99% de Percentil

Libre de Brachyspina (BYF)

OS LOUREIROS BELLA 463 BEHOBIA (BB-83, ICO 3051)1-10, 201 d. 39,5 kilos de leche de media // Madre: B-77, ICO 1781Gandeiría Os Loureiros, S.C. - Vimianzo - A Coruña

ABEREKIN, S.A.Centro de InseminaciónParque Tecnológico, Edificio N.º 60048160 Derio (Bizkaia) - SPAINTfno.: +34 94 454 15 77Fax: +34 94 454 08 78e-mail: [email protected]

www.aberekin.com

ESCOLMO, S.L.Distribuidor para Galicia y AsturiasC/ Magnolia, 80 bajo27003 - LugoTfno.: 982 217 633Fax: 982 213 144e-mail: [email protected]

pub_escolmo_02.indd 67 14/08/2013 11:28



Transformación de terras a mato en pastosAs investigacións sobre técnicas de transformación de te-rras a mato en pastos comezaron na década dos setenta (Sineiro, 1977) para darlle resposta á profunda crise que experimentou o sistema galego de agricultura tradicional de cría de gando e policultivo, baseado no aproveitamento integrado de terras de cultivo e das incultas, cubertas de mato, que foron ata ese momento unha base fundamental para a achega de nutrientes aos cultivos, a través da corta para a cama do gando. A nova agricultura deulle entrada ao uso de fertilizantes minerais, o que facía menos necesario o uso do toxo como cama para a fabricación de esterco e iniciou un proceso de intensificación por aumento da carga gandeira, que precisaba da conversión das terras incultas en pradeiras para atender a crecente demanda de alimentos da súa cabana gandeira.

Dado que máis do 70% da finca de Mabegondo, re-centemente mercada, estaba a monte, con máis ou menos arboredo, aproveitouse para facer nela os primeiros traba-llos, que se complementaron con pequenas experiencias

extramuros en distintas localidades de Galicia. Dentro da mesma década, en 1978, intensificáronse os traballos de investigación mediante a posta en marcha da Finca de Investigación de Áreas a Mato (Sineiro e Díaz, 1999), situada en Marco da Curra (Monfero, A Coruña), co obxectivo de integrar a información parcial, conseguida en pequenas parcelas experimentais mediante o estable-cemento de sistemas de produción de carne de ovino e vacún, baseados na produción de pastos establecidos en terras a mato por métodos de cultivo completo, cultivo mínimo e non cultivo, dependendo das condicións dos distintos solos da finca (pedregosidade, pendente, pro-fundidade de solo etc.).

Fertilización de pradeirasA posta en cultivo das terras a mato, normalmente moi ácidas e de baixa fertilidade, como era o caso da maior parte da finca de Mabegondo, requiría coñecer os niveis de encalantes e fertilizantes necesarios para corrixilas. Case simultaneamente aos estudos de técnicas de trans-formación de mato en pastos, iniciouse nesta finca unha investigación sobre as respostas á aplicación de distintos niveis de calcarias, fósforo e potasio para o establece-mento de pradeiras (Piñeiro et ál., 1977), que serviron para facer as primeiras recomendacións (kg/ha): 40-50 N, 100-150 P2O5, 100 K2O, 1100 CaO. Máis adiante, nos anos oitenta (Mombiela, 1983, 1986) afondouse nos es-tudos sobre os requirimentos en fósforo, potasio e cal, nos distintos solos a mato de Galicia, dos que o máis sobre-saínte foi establecer o nivel de aluminio no complexo de cambio do solo como o mellor índice de acidez para fixar as cantidades de cal que se debían aplicar.

Xa na década dos noventa, Castro e Mateo (1999) orien-taron a súa investigación sobre o requirimento de fósforo nas explotacións de vacún de leite, de xeito que estudaron o ciclo completo deste elemento dentro da explotación, que ten en conta o fósforo que entra na granxa, en forma de adubos minerais e de pensos e forraxes mercados, e as saídas, en forma de produtos (leite, animais, perdas etc.). A aplicación deste método a 12 explotacións galegas permi-tiu descubrir que había un exceso de fósforo no solo por-que se proporcionaban cantidades superiores ás necesida-des, o que pode chegar a ser un problema medioambiental porque pode haber perdas de fósforo cara ás canles de auga. Na actualidade, tamén se está estudando con detalle o ba-lance de nitróxeno na explotación gandeira de leite tendo en conta o ciclo completo, con especial énfase na cuantifi-cación das perdas por lixiviación a aguas subterráneas e por emisións á atmosfera (Báez et ál., 2008).

Os estudos incluíron, entre outras, a mestura de triticale e chícharos

Contactos: [email protected]

Tel.: 608 533 740

CALIZAS AGRÍCOLAS

• Carbonato Cálcico• Caliza Magnesiana• Cal Viva• Cal Dolomítica• Cal Apagada • Mellor manexo

• Mellor aplicación• Mellor rendemento

Solicite información

no seu almacén máis

próximo

Servizo en BIG BAG, a granel ou estendido

Novo sistema de aplicación para evitar po

Encale só a súa finca, non a do

veciño

Subministración de mestura para camas

Servizo de recheo de cubículos, a granel e en big bag

Teléfono de información: 608 533 740

pida

información

no seu

distribuidor

mais

próximo

MESTURAS

• 70% CARBONATO- 30% SERRÍN• 50% CARBONATO- 50% SERRÍN• 80% SERRÍN- 20% CARBONATO• CARBONATO• SERRÍN


pub_nual.indd 69 11/08/2013 10:04



Rotacións forraxeirasOs primeiros estudos con base experimental suficiente nos que se compararon rotacións de dous cultivos por ano con pradeiras de curta e longa duración foron feitos a principios dos oitenta (Lloveras, 1982). Comparáronse as rotacións mi-llo-centeo, millo-colza, millo-veza+avea, millo-raigrás italia-no, de dous cultivos por ano, con pradeiras de curta (mestura de raigrás italiano, dactilo, trevo violeta e trevo branco) e de longa duración (mestura de raigrás inglés e trevo branco), en tres localidades de Galicia. Os resultados amosaron que as ro-tacións de cultivos produciron unhas 5 t/ha MS máis que as pradeiras. As rotacións forraxeiras seguiron a ser motivo de es-tudo nas décadas seguintes (López Cedrón et ál., 1999), neste

caso dentro dun proxecto de colaboración entre o CIAM e a USC, no que se estudou o efecto da rega sobre a produ-ción da rotación de millo-raigrás. Neste proxecto participou tamén o Servizo de Investigación Agraria do País Vasco, que investigou os aspectos medioambientais da rotación (Báez et ál., 1997, 2000) e concluíu que a rotación de millo forraxeiro no verán con raigrás italiano no inverno ten menos perdas de nitróxeno por lixiviación que a de cultivo de millo só, ano tras ano, sen cultivo de inverno.

Na primeira década do século XXI intensificouse o estudo das forraxeiras de inverno co obxectivo de bus-car unha alternativa, con máis contido en proteína, ao raigrás italiano na rotación millo-raigrás. Os estudos incluíron as especies triticale e avea, entre as gramíneas, e a veza e os chícharos, entre as leguminosas, mais as súas mesturas. Dentro dos chícharos recoméndanse va-riedades non afilas tipo Gracia, e dentro das vezas as da especie villosa. En todo caso, a pesar da grande expecta-tiva inicial, a súa entrada nas explotacións gandeiras está aínda pendente. Na segunda década do século XXI con-tinuouse coa procura de leguminosas anuais de inverno (trevo encarnado, t. vesiculoso, t. migueliano, t. persa, bersín e serradela) e as súas mesturas, con ou sen raigrás, para rotar co millo. Os primeiros resultados poden verse en Pereira et ál. (2012).

NA PRIMEIRA DÉCADA DO SÉCULO XXI INTENSIFICOUSE O ESTUDO DAS FORRAXEIRAS DE INVERNO CO OBXECTIVO DE BUSCAR UNHA ALTERNATIVA, CON MÁIS CONTIDO EN PROTEÍNA, AO RAIGRÁS ITALIANO NA ROTACIÓN MILLO-RAIGRÁS

Variedades de festuca alta

Xornada en Amoroce en xuño de 2009 amosando unha pradeira rica en leguminosas mellorada

Entre 1985 e 1990 fíxose unha ampla recollida de poboacións de raigrás inglés, raigrás italiano e festuca alta

Variedades de trevo branco


Camiño vello de Mourelle, s/n – 15840 Santa Comba (A Coruña) – ESPAÑATelf. 981 88 05 50 – 981 88 05 75 • Fax. 981 88 06 06 e-mail: [email protected] • web: www.elmega.com

Consulte prezos sen compromiso

Coma sempre, os primeiros dende 1975

Calidade e limpeza co mínimo consumo

Coas nosas novas camas para area gaste só a area imprescindible os nosos cepillos son

completamente abatibles; permiten un fácil acceso do tractor ó establo

Colchóns elmega: confort, duración, suavidade e impermeabilidade

TanQUes de FrÍoBaixo consumo e alto rendemento

Cornadizas seguras e resistentes

salas de ordeño

noVas

pub_elmega_galego.indd 71 11/08/2013 10:14



Valor nutritivo e ensilado de especies pratenses e forraxeirasO valor nutritivo e o ensilado de forraxes foron temas am-plamente investigados desde a década dos setenta. Agru-pámolos nun só apartado porque os estudos sobre o ensila-do implican o estudo do seu valor nutritivo na maior parte dos casos. Con respecto aos ensilados de herba, destaca o traballo de Flores et ál. (2000), no que analizaron os resul-tados dun estudo realizado no período 1991-1996, no cal se tomaron preto de 4.000 mostras de ensilados en explo-tacións de vacún de leite. Do conxunto de traballos sobre valor nutritivo feitos no CIAM, subliñamos a grande im-portancia que a técnica de Espectroscopía de Reflectancia na rexión do Infravermello Próximo [Near Infrared Reflec-tance Spectroscopy (NIRS)] tivo para o desenvolvemento de laboratorios de servizo ao sector gandeiro, por ser sinxela, rápida e suficientemente precisa na determinación dos pa-rámetros de calidade máis importantes.

O primeiro traballo do CIAM publicado sobre a aplica-ción da técnica NIRS data de 1992 (Castro, 1992), sobre pradeira, ao que lle seguen Castro e Moreno (1993), sobre millo forraxeiro, e moitos outros dentro da década dos no-venta. Na primeira década do século XXI sobresae a publi-cación de Flores et ál. (2003), na que conclúe que a técnica NIRS é superior a todas as demais estudadas para predicir a dixestibilidade in vivo de mostras de ensilado de millo e de pradeiras, ao que se unen as súas vantaxes operacionais e económicas. Ademais, indica que se puxeron estes resul-tados a disposición dos laboratorios de análise de forraxes, por primeira vez en España, o que supón a transferencia dunha importante tecnoloxía desde o CIAM ao sector.

A aplicación da técnica NIRS segue a investigarse na actualidade (Campo, 2013) para apoiar o proceso de me-llora xenética do millo forraxeiro, entre outras actividades de valoración de especies e variedades forraxeiras.

Recursos fitoxenéticos de especies pratensesOs primeiros intentos de utilizar ecotipos autóctonos de raigrás italiano recollidos polo CIAM están reflectidos no traballo de Vivero (1976), ao que lle seguiron os estudos de Piñeiro e Pérez (1981) sobre o valor agronómico de raigrás italiano, raigrás inglés, dactilo e trevo branco, recollidos en Galicia, e de trevo violeta, recollido en León e Palencia. Dado o valor agronómico amosado nos ecotipos galegos das especies comentadas, entre 1985 e 1990 fíxose unha ampla recollida de poboacións de raigrás inglés, raigrás ita-liano e festuca alta, que foron caracterizados por Oliveira e Charmet (1988-1989), entre outros. Os traballos cul-minaron coa obtención das variedades Pomba, de raigrás italiano; Brigantia e Ciami, de raigrás inglés; Artabro, de dactilo, e Maragato, de trevo violeta, que se rexistraron na Lista Española de Variedades Comerciais.

Nos anos 1999 e 2000 a colección ampliouse con nume-rosas poboacións de diversas especies dos xéneros Agrostis, Poa e de festucas finas, recollidas dentro dun proxecto de colaboración entre o CIAM e a Universidade de Oviedo, e completouse en 2005 con 700 ecotipos de Dactylis, recolli-dos desde 1969 pola Misión Biológica de Galicia e cedidos ao CIAM tras a xubilación da investigadora Ruth Lindner.

Na actualidade, a colección de recursos fitoxenéticos de especies pratenses do CIAM consta de 1.362 entradas, das que os xéneros máis importantes son Agrostis, Dactylis, Lo-lium, Poa e Trifolium (López Díaz et ál., 2010).

REFLEXIÓN FINALDespois do comentado no texto que antecede, pensamos que podemos concluír que o CIAM cumpriu co seu com-promiso fundacional de facer unha investigación aplicada no eido da produción e utilización de pastos e forraxes polo sector gandeiro galego, sobre todo despois do Convenio co Banco Mundial, nos anos setenta, que fixo posible dis-poñer de máis medios e de máis persoal ben formado. No actual milenio, os programas de incorporación de novos doutores, dependentes do Instituto Nacional de Investiga-ción e Tecnoloxía Agraria e Alimentaria (INIA) e da Xun-ta de Galicia, fixeron posible potenciar o labor feito nas décadas anteriores. O problema é que todos eles tiveron que abandonar o CIAM ao remataren os seus contratos, xusto cando deberían ser a base fundamental para a reno-vación do cadro de persoal dos anos setenta e oitenta, que chegou ao final da súa vida laboral. Confiamos en que as li-mitacións económicas actuais acaben resolvéndose o antes posible, para que sexa posible facer o relevo xeracional que garanta o papel que o CIAM debe seguir desempeñando dentro do sector agrario galego.

A APLICACIÓN DA TÉCNICA NIRS SEGUE A INVESTIGARSE NA ACTUALIDADE PARA APOIAR O PROCESO DE MELLORA XENÉTICA DO MILLO FORRAXEIRO, ENTRE OUTRAS ACTIVIDADES DE VALORACIÓN DE ESPECIES E VARIEDADES FORRAXEIRAS


BATIDOR ROBOTIZADO

NOVEDAD

BATIDOR DE puRín. EspEcIAl pARA pOZOs DE AREnA

FABRIcAMOs En 6, 7 Y 8.5 METROs.

pIncHO DEsEnsIlADOR DE BOlAs

GRADIllA nIvElADORA pARA cAMAs DE AREnA. DE 4 A 7 DIscOs DE TRABAjO DEpEnDIEnDO DEl FORMATO DE lOs cuBículOs

EncAMADORA DE AREnA, pAjA, cAscARIllA, sERRín, ETc.

nuEvO cORTADOR DE BOlAs. OpcIOnAl: RETEnEDOR DE plAsTIcO

DOs MODElOs 1M3 pARA cOlOcAR En punTA pAlA Y

DE 1.7M3

EXTEnDEDOR DE sIlO cIlínDRIcO

DOs MODElOs 70 Y 90, AncHOs 225 Ó 240

Instalado en sAT A vereda en pacios (crta. Muimenta-pastoriza)

DISEÑO Y FABRICACIÓN PROPIA

ESPECIAL PARA FOSAS DE ARENA

VISI

TE E

L VÍ

DEO

DEM

OST

RATI

VO E

N Y

OUT

UBE

w w w . c o r b a r s l l . c o m

maQUINarIa aGrÍcola corbar, s.l.l. polígono Industrial san julián de la vega, s/n

27614 sarria, lugo // E-mail: [email protected]. y Fax: 982 53 14 63 // www.corbarsll.com

VISÍTANOS O LLÁMANOS

TE HAREMOs unA DEMOsTRAcIÓn

pub_corbar.indd 73 09/08/2013 21:04



BIBLIOGRAFÍA especIALIzAdA dO cIAm

BANDE CASTRO M.J. (2013) Avaliación das variedades de millo forraxeiro en Galicia. Afriga, 103, 62-68.

BÁEZ BERNAL M.D., CASTRO INSUA J.F., LÓPEZ DÍAZ J.E., GONZÁLEZ A. E GARCÍA POMAR M.I. (2008) Cuantificación de pérdidas y transformaciones de nitrógeno asociadas al vacuno de leche en pastoreo. Pastos, XXXVIII (1), 21-44.

BÁEZ D., ESTAVILLO J.M., RODRÍ-GUEZ M., PINTO M., BESGA G. E ME-RINO P. (2000) Pérdidas de nitrógeno por lixi-viación en alternativas forrajeras intensivas. Actas de la XL RC de la SEEP, 229–234. Bragança-A Coruña-Lugo.

BÁEZ M.D., RODRÍGUEZ J.M., BOR-DEGARAY I. E ESTAVILLO M. (1997) Dinámica del nitrógeno en una rotación raigrás-maíz bajo siembra directa y convencional. Actas de la XXXVII RC de la SEEP, 191-197. Sevilla-Huelva.

BLANCO (1921) El heno. Lugo, España: Consejo Provincial de Fomento. 48 pp.

BLANCO (1933) Sinopsis de datos relativos al establecimiento de praderas artificiales para el cálculo de mezclas de semillas pratenses. Madrid, España: Instituto Nacional Agronómico. 2 pp.

CAMPO L., MONTEAGUDO A. B., SALLERES B., CASTRO P. EMORENO-GONZÁLEZ J. (2013) NIRS determination of non-structural carbohydrates, water soluble carbohydrates and other nutritive quality traits in whole plant maize with wide range variabil-ity. Spanish Journal of Agricultural Research, 11(2), 463-471.

CASTRO INSUA J., MATEO CANALE-JO E. (1999) Ciclos de nutrientes en doce explo-taciones lecheras gallegas: P y K. Actas XXXIX RC de la SEEP, 373-377.

CASTRO J., GARCÍA M.I., PIÑEIRO J. E BLÁZQUEZ R. (2012) Fertilización de prados, pradeiras e forraxes anuais. Afriga, 96 (decembro 2011-xaneiro 2012), 82-92.

CASTRO P. (1992) Determinación de ni-trógeno en muestras de pradera mixta mediante espectroscopía de reflectancia en el infrarrojo. XXXII Reunión Científica de la Sociedad Españo-la para el Estudio de los Pastos, 56-59. Pamplona, España: Sociedad Española para el Estudio de los Pastos.

CASTRO P. E MORENO-GONZÁLEZ J. (1993) Análisis de maíz forrajero mediante espectroscopia de reflectancia en el infrarrojo próximo (NIRS). Actas XXXIII RC de la SEEP, 425 -431. Ciudad Real, España: Sociedad Espa-ñola para el Estudio de los Pastos.

CASTRO P. 1992. Determinación de nitró-geno en muestras de pradera mixta mediante espectroscopía de reflectancia en el infrarrojo. XXXII Reunión Científica de la Sociedad Española para el Estudio de los Pastos, 56-59. Pamplona.

DÍAZ DÍAZ N., PIÑEIRO ANDIÓN J., DÍAZ DÍAZ D. E BANDE CASTRO, M. (2010) Valor agronómico das variedades comer-ciais de gramíneas e leguminosas pratenses. Ac-tualización 2010. Afriga, 88, 48-58.

EGUILEOR R. (1917). Establecimiento de prados. Lugo, España: Sección de Lugo. Servicio Agronómico.

FLORES CALVETE G., AMOR FER-NÁNDEZ J., RESCH ZAFRA C. E GON-ZÁLEZ-ARRAEZ A. (2000) Valor nutritivo del ensilaje de hierba en las explotaciones gana-deras de Galicia. Pastos, XXX (II), 149-191.

FLORES CALVETE G., GONZÁLEZ ARRÁEZ A., CASTRO GONZÁLEZ J., CASTRO GARCÍA P., CARDELLE CAM-POS M., FERNÁNDEZ LORENZO B. E VALLADARES ALONSO J. (2003) Evalua-ción de métodos de laboratorio para la predic-ción de la digestibilidad in vivo de la materia orgánica de ensilajes de hierba y planta entera en maíz. Pastos, XXX (1), 5-99.

GARCÍA M.I., CASTRO J., BÁEZ D, CAMBA J. E LÓPEZ J. (2010) Directrices para fertilizar con xurros o millo forraxeiro. Afriga, 85, 66-73.

HERNÁNDEZ ROBREDO L. (1915) Ins-trucciones sobre prados. A Coruña, España: Granja Escuela Práctica de Agricultura Regional. 12 pp.

HERNÁNDEZ ROBREDO L. (1933) Pas-tos y prados. Madrid, España: Biblioteca Agrope-cuaria. Marín y G. Campo S.L. 230 pp.

LLOVERAS VILAMANYÁ J. (1982) Estu-dio comparativo de la producción de praderas y rotaciones de cultivo en Galicia. Pastos, XII (1), 145-155.

LÓPEZ CEDRÓN F.X., RUIZ NOGUEI-RA B., CORRAL LOPEZ J.J., PIÑEIRO J. E SAU F. (1999) Productividad de dos rotaciones forrajeras en regadío y en secano en Galicia. Ac-tas XXXIX RC de la SEEP, 227–231. Almería, España: Sociedad Española para el Estudio de los Pastos.

LÓPEZ DÍAZ J.E., OLIVEIRA PREN-DES J.A. E GONZÁLEZ ARRÁEZ E. (2010) Los recursos fitogenéticos de especies pratenses en Galicia. Pastos, 40 (1), 5-27.

MOMBIELA MURUZÁBAL F. (1983) El estudio de la fertilidad del suelo en Galicia. Apuntes históricos y problemática general de la investigación sobre la acidez y la falta de fósforo. Cuadernos da Área de Ciencias Agrarias, 4, 75-118. I Xornadas de estudo sobor dos recursos básicos da agricultura galega. O Castro, Sada, A Coruña: Publicacións do Seminario de Estudos Galegos.

MOMBIELA F. (1986) Importancia del abonado en la producción de los pastos de la zona húmeda española. Pastos, XVI, 1-2, 27-55.

OLIVEIRA PRENDES J.A. E CHARMET G. (1988-89) Characterization of wild perennial ryegrass populations from Galicia (Spain). Pas-tos, XVIII-XIX, 51-68.

PEREIRA-CRESPOS., VALLADARES

J., FLORES G., DÍAZ N., FERNÁNDEZ-LORENZO B., RESCH C., GONZÁLEZ-ARRÁEZ A., BANDE-CASTRO M.J. E RODRÍGUEZ-DIZ X. (2012) Rendimiento y valor nutritivo de nuevas leguminosas anuales como cultivo de invierno en rotaciones forrajeras intensivas en Galicia. Pastos, 42 (2). En prensa.

PIÑEIRO ANDIÓN J. (1994) Especies y mezclas pratenses en la España húmeda. Actas de la XXXIV Reunión Científica de la Sociedad Espa-ñola para el Estudio de los Pastos, 145-160.

PIÑEIRO J. E DÍAZ N. (2005) La produc-ción forrajera en la España húmeda. En: Roza B. de la et al. (eds.) Producciones agroganaderas: gestión eficiente y conservación del medio natural, vol. II, pp. 427-463. Gijón, España: Sociedad Española para el Estudio de los Pastos.

PIÑEIRO J. E PÉREZ M. (1981) El inte-rés agronómico de ecotipos españoles de plantas pratenses. Pastos, 11 (1), 103-118.

PIÑEIRO ANDIÓN J. E PÉREZ FER-NÁNDEZ M. (1993) Mezclas pratenses para la España húmeda. Hojas Divulgadoras: núm. 8/92 HD. Madrid, España: Ministerio de Agricultura Pesca y Alimentación. 48 pp.

PIÑEIRO ANDIÓN J., GONZÁLEZ ARRÁEZ E. E PÉREZ FERNÁNDEZ M. (1977) Acción del fósforo, potasio y cal en el establecimiento de praderas en terrenos proce-dentes de monte. En: Comunicaciones presentadas al III Seminario INIA/SEA sobre Pastos, Forrajes y Producción Animal, 53-82. Abegondo, A Coruña: Centro Regional de Investigación y Desarrollo Agrario de Galicia. Novembro 1977.

PAG (Plan Agrícola de Galicia) (1947) Los prados son una de las bases de tu ganadería. Car-tilla ganadera, 1, 15-18.

PAG (Plan Agrícola de Galicia) (1949) Crea-ción de prados artificiales. Cartilla ganadera, 2. 24 pp.

SINEIRO GARCÍA F. (1977) Técnicas de transformación del monte en pastos. En: Co-municaciones presentadas al III Seminario INIA/SEA sobre Pastos, Forrajes y Producción Animal, 7-52. Abegondo, A Coruña: Centro Regional de Investigación y Desarrollo Agrario de Galicia. Novembro 1977.

SINEIRO GARCÍA F. E DÍAZ DÍAZ N. (1999) Sistemas de producción animal desarro-llados en pastos establecidos en tierras a monte: Síntesis de 25 años de investigación en Galicia. En: Piñeiro J. e Díaz N. Producción de pastos ex-tensivos y ecológicos, pp 11-41. Abegondo, A Co-ruña: CIAM. Decembro 1999.

VIVERO VIDAL J.L. (1976) Mejora gené-tica del ray-grass italiano (Lolium multiflorum Lam.) para crecimiento invernal. Pastos, 6 (I), 127-134.

YEPES V. (1961) Plan forrajero para Galicia. II Reunión Científica de la Sociedad Española para el Estudio de los Pastos, 39-40.


AGROAMB está autorizada pola Administración española como PLANTA TÉCNICA para a elaboración de FERTILIZANTES orgánicos a partir de residuos e subprodutos biodegradables

I+D

+I

– D

ES

EN

VO

LVE

ME

NT

O L

OC

AL

– C

RE

AC

IÓN

DE

EM

PR

EG

O

(30

PO

ST

OS

DIR

EC

TO

S, M

ÁIS

DE

15

0 I

ND

IRE

CT

OS

) –

CA

PIT

AL

10

0%

GA

LE

GO

– G

LO

BA

LIZ

AC

IÓN

– E

NE

RX

ÍAS

RE

NO

VA

BL

ES

–

AGROAMB-TRESIMA UTEXESTIÓN E PRESTACIÓN DE SERVIZOS MEDIOAMBIENTAIS

Comercializa e coordina a prestación de servizos para a xestión ambiental integral dos distintos residuos (incluídos residuos perigosos). Desde a súa recente creación, xestiona máis de 50.000 tms/ano de residuos biodegradables.

TRESAMBLOXÍSTICA ESPECÍFICA EN CONTEDORES

Dispón de vehículos específicos en diferentes configuracións, adaptándose a cada necesidade medioambiental do cliente. Innovación e eficacia no transporte. Servizos de conselleiro de seguridade e operador de transportes.

AGROAMBVALORIZACIÓN E TRATAMENTO DE RESIDUOS BIODEGRADABLES

Titular da primeira planta cunha capacidade próxima a 300.000 tms/ano para a valorización e tratamento de residuos agrarios segundo o disposto no RD 824/2005 sobre fertilizantes, o RD 1310/1990 sobre a aplicación agrícola de lodos e o Regulamento CEE 1774/2002 sobre subprodutos animais. Agroamb aposta fortemente por I+D+i coa súa presenza en numerosos proxectos de investigación.

S E N T I D O D A R E C I C L A X E

AGROAMBGRUPO

ONEGA ARES, S.L.U.SERVIZOS AVANZADOS DE TECNOLOXÍA AGRARIA

Empresa de servizos agrarios que conta cos últimos equipos en mecanización para a sementeira, cultivo e posterior recolección das diferentes producións agrarias.

TROBO AGRÍCOLA, S.C.G.PRODUCIÓN INTEGRADA DA TERRA

Sociedade para a explotación en común da terra, orientada á produción integrada de forraxes e cultivos enerxéticos. Dispón dun banco de terras que supera as 3.000 hectáreas.

O Grupo AGROAMB está formado por un conxunto de empresas cuxa actividade completa o ciclo da xestión de residuos, contando para iso cun equipo multidisciplinar de profesionais con ampla experiencia na Xestión Medioambiental e Agronómica.

É unha compañía orientada a dar solucións de valorización e xestión integral dos residuos, empregando sempre as mellores técnicas dispoñibles e optimizando a loxística de transporte.

O Grupo AGROAMB posúe autorización para a xestión de:

Valorización e xestión de residuos sólidos urbanos (SC-U-NP-XV-00040 y SC-U-NP-XV-00036 )

Valorización e xestión de residuos industriais non perigosos (SC-I-NP-XV-00064 y RIV-24/01)

Rexeneración ambiental

Transporte de residuos perigosos (T/001/01)

Transporte de residuos sólidos urbanos (SC-U-NP-XRT- 00072)

Transporte de residuos industriais non perigosos (SC-I-NP-XRT-00083, SC-I-NP-XRT-00056 e SC-I-NP-XRT-00122)

Conforman o Grupo AGROAMB as seguintes empresas:

C/ Calzada das Gándaras, 11. Local baixo dta. 27003 LugoTeléfono (+34) 982 231 365

Fax (+34) 982 240 534E-mail [email protected] www.agroamb.com

Agroamb

pub_agroamb_galego.indd 75 11/08/2013 10:15

PRODUCTOS PARA ENSILADO DE MAIZ• Film barrera de oxígeno• Sacos salchicha• Redes protectoras

HIGIENE Y DESINFECCION DEL ORDEÑO• Alcalinos• Ácidos• Selladores • Predipings• Desinfectantes• Guantes

CELULOSAS

SEMILLAS PRATENSES• Raigrases• Tréboles• Fórmulas• Cereales• Céspedes

FITOSANITARIOS• Herbicidas• Insecticidas• Fungicidas• Raticidas

PIENSOS PARA PERROS Y GATOS

[email protected]

Polígono Industrial la Curiscada, P. 391 - 39233877 Tineo - Asturias

Tel. 985 80 16 54 - Fax: 985 80 09 58

SUM

INIS

TRO

S A

GRIC

OLA

S Y

GA

NA

DER

OS

afriga 106_publicidade_agomundo.indd 76 09/08/2013 20:55

A síntese obtívose por aplicación do método de mí-nimos cadrados á información dispoñible dende 1978 ata 2011, de maneira que cada variedade se pode comparar con todas e cada unha das restantes, dentro de cada especie, independentemente do ano en que se sementaran.

OBXECTIVOSintetizar a información obtida dende 1978 ata 2012 no programa de estudo do valor agronómico das varie-dades de raigrás italiano, raigrás inglés, raigrás híbrido, dactilo, festuca alta, trevo violeta, trevo branco e alfalfa en Galicia.

METODOLOXÍAToda variedade nova seméntase nas fincas experimentais do Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM) en Mabegondo (A Coruña), a 100 m de altitude; A Pobra do Brollón (Lugo), a 400 m; e Marco da Curra (A Coruña), a 650.

Todas as especies se sementaron en todas as localidades, agás a alfalfa, que só se sementou na Pobra do Brollón e, algúns anos, en Mabegondo.

Dende 1978 ata 2012 avaliáronse en Galicia 231 variedades de raigrás italiano, 212 de raigrás inglés, 40 de raigrás híbrido, 92 de dactilo, 60 de festuca alta, 62 de trevo violeta, 49 de trevo branco e 60 de alfalfa, co obxectivo de coñecer o seu valor agronómico para a sementeira de pradeiras. Neste traballo preséntase unha síntese dos datos de todas as variedades avaliadas que están nas Listas Españolas de Variedades Comerciais ou no Catálogo Común de Especies Agrícolas da Unión Europea.

VALOR AGRONÓMICO DAS VARIEDADES COMERCIAIS DE GRAMÍNEAS E LEGUMINOSAS PRATENSES. ACTUALIZACIÓN 2012

N. Díaz Díaz, Mª D. Díaz Díaz, S. Crecente Campo, G. Flores Calvete Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM) Apdo. 10, 15080 A Coruña

Fórmula R5L (raigrás híbrido con cinco leguminosas anuais)

AFRIGA AÑO XIX- Nº 106

AGRICULtURA 77DOSSIER: CULtIVOS pRAtENSES

AFRIGA106_dossier_variedades_03.indd 77 20/08/2013 13:08

Para cada especie hai un experimento independente con parcelas elementais de 6,5 m2, dispostas en bloques ao azar con catro repeticións, que inclúe as variedades novas xunto con variedades coñecidas, da orde de 4 por experimento, e que serven de referencia.

Os experimentos fertilízanse anualmente con 160-240 kg/ha de N, 120 de P2O5 e 200 de K2O, e córtanse unhas 4-7 veces ao ano, durante dous anos en raigrás italiano e trevo violeta, e tres nas especies restantes. Determínase a produción en verde e contido en materia seca por parcela co obxecto de poder calcular a produción de cada corte e a anual, expresada en materia seca. As leguminosas non reciben nitróxeno.

Á súa vez, na localidade de Mabegondo seméntanse en liñas para determinar a precocidade do espigado en gramí-neas ou de floración en leguminosas. Os experimentos de raigrás inglés, dactilo e festuca alta mantéñense alén dos catro ou cinco anos, sen control da produción, para coñecer a súa persistencia, a cal se determina por observación visual en escala de 1 (desaparecida) a 9 (céspede denso).

RESULTADOSPor aplicación do método de mínimos cadrados, sinteti-zouse a información obtida sobre todas as variedades en-saiadas dende 1978 ata 2012, expoñéndose nas táboas 1 a 9 os resultados das que están na Lista Española de Varieda-des Comerciais (LEVC), actualizada en febreiro do 2013, ou no Catálogo Común de Variedades de Especies Agrí-colas da Unión Europea (CCUE), actualizado en febreiro do 2013. Na táboa 10 indícanse as datas aproximadas de principio do espigado para cada grupo de precocidade e especie.

Táboa 1Variedades de raigrás italiano alternativo inscritas na LEVC1 ou no CCUE2 Síntese dos datos de Galicia (período 1978-2012)

Variedades Ploidía3 Produción 1º ano4 Nº de ensaios

Casas comer-ciais

Adige T 106 3

Agraco 812 T 100 7 16,17

Andy T 98 11

Aramo D 103 8

Attila T 104 6

Avance T 97 11 3

Barcimatra T 94 3

Barcomet D 98 3 4,7

Barinella D 105 3

Baritmo D 97 3 4, 7

Barspectra T 96 47 7

Barspirit T 98 3 4, 7

Bartempo T 93 3 4, 7

Bartigra T 108 3

Barturbo T 95 3

Braulio T 99 12

Campivert T 101 21 5, 10

Canigo T 105 1 17

Caramba T 98 15

Claro T 97 13 16, 17

Daxus D 115 3

Druva D 98 3

Ducado D 87 3 6

Elunaria T 94 16

Energa T 98 42

Gipsyl D 88 3

Grazer D 87 3

Hellen T 99 3 12, 19

Jivet T 101 3

Jumper T 107 3

Labelle T 98 7

Lemnos T 104 3

Libonus T 104 6

Lifloria D 91 7

Limella D 101 7

Litop D 97 3

CÓDIGOS DAS CASAS COMERCIAIS1. Advanta Ibérica, S.A.2. Agrusa3. Semillas Asturverde4. Clemson Seed S.L.5. Semillas Batlle, S.A.6. Calfensa Proyectos, S.L.7. Semillas Clemente, S.A. 8. Semillas Dalmau9. Semillas Fito, S.A.

10. Hortícola Alavesa, S.L.11. Semillas Marisa S.A.12. Comercial Morera, S.L.13. Semillas Pioneer, S.A.14. Rocalba, S.A.15. Senasa (Nickerson Sur, S.A.)16. Semillas Sevil, S.A. 17. Semillas El Solc18. Semillas Verón, S.A.19. Zulueta

AFRIGA AÑO XIX - Nº 106

aGriCULTUra78 DoSSiEr: CULTiVoS praTEnSES


Litoro T 88 3

Lolan T 101 3 3

Maddalena T 98 3

Major T 98 11

Melworld D 114 3

Missyl T 102 8

Mowester D 98 13

Nerissa D 103 3

Nival T 101 25

Padano T 110 3 14

Peleton T 102 22

Pollanum T 93 7 6

Pomba D 107 11

Promenade T 100 15 14, 18

Prompt D 103 13

Puigmal T 105 1 17

Sabroso T 101 6

Salam T 111 1 17

Samurai T 95 8

Shoot D 100 9

Sicoris T 101 1 17

Speedyl T 104 34 14, 18

Sprint D 97 2 16

Variedades de raigrás italiano alternativo (cont.)

PRADEIRAS ANUAIS, O MELLOR CULTIVO COMO ALTERNANCIA Ó DO MILLOWAM 1 mesturas de gramíneas e leguminosas anuais WAM 2 mesturas de cereais e leguminosas

pradeiras perennesWAM 3 sega intensiva e ensilado (3 anos)WAM 4 sega, pastoreo e ensilado (≥ 4 anos)WAM 5 pastoreo e henificado

pradeiras perennes, mesturas só de gramÍneasWAM F2 EXTRA MODIFICADA sega intensiva e ensilado WAM F4 EXTRA MODIFICADA sega, pastoreo e ensilado

vari

edad

es:

a meLLOr seLeCCión de variedades, gramÍneas e LeguminOsas

adaptadas aO CLima e sOLOs das ZOnasHÚmidas da penÍnsuLa iBÉriCa

PRADEIRAS ANUAIS E PERENNES

WAMESTRADA S. L. L. • Zona industrial de Toedo, 36680 A Estrada, Pontevedra, EspañaTelf. e Fax (0034) 986572445 • [email protected] • www.semillaswam.com

aprOveitamentO intensivO durante tOdO O seu CiCLO vexetativO, sega en verde, pastOreO e ensiLadOmesturas de pradeiras dispOÑiBLes en envases de 10 Kg.

s e m p r e C a L i d a d e g a L e g a d e s e m e n t e s

AlFAlFAs InOCulADAs: victoria, plato, verKOWEsTERWOlD: andrea (d), melworld (t), LemnOs (t)RAy gRAss ITAlIAnO: tetraflorum(t), turtetra (t)RAy gRAss Inglés: tove(t), meba(t), eminent (t)RAy gRAss Inglés: nui(d), Belida(d), tempranO(d)RAy gRAss HÍbRIDO: rusa(t), sterLing (t), BOxer(t)TREvOs AnuAIs: enCarnadO. Contea. persa. Lighting, Laser. miCHeLianO. paradana.TREvOs pEREnnEs: LadinO. Huia, California, regal, seminole. viOLeta. gLOBaL (d), tempus (t), viola.vEzA sATIvA: ebena, topaze, José. avea FOrraxeira, tritiCaLe, guisantes prOteaxinOsOs.

sObRE DEMAnDA pODEMOs COnFECCIOnAR As MEsTuRAs QuE nOs sOlICITEn

DIspOñEMOs DE sEMEnTEs

BIO

Starter T 105 20 15

Surrey Nova D 91 2 4, 7

Torero T 92 2

Trinova T 97 40

Vallivert T 103 28 5, 10

Vespolini T 102 3

Vivaro T 109 3

Weldra D 94 6

Wesley T 101 9 1

Variedades non avaliadasVariedades Ploidía Casas comerciais

Angus 1 D 15

Bill T 15

Brixia D 15

Condado T 3

Liquattro T 2

1 LEVC = Lista Española de Variedades Comerciais2 CCUE = Catálogo Común de Variedades de Especies Agrícolas da Unión Europea 3 D = Diploide, T = Tetraploide4 100 =12,54 t/ha de materia seca (media de Tewera e Vitesse)


agricultura 79DOSSiEr: cultiVOS pratEnSES


Táboa 2Variedades de raigrás italiano non alternativo inscritas na LEVC1 ou no CCUE2

Síntese dos datos de Galicia (período 1978-2012)Variedades Ploidía3 Produción 1º ano4 Nº de ensaios Casas comerciais

Abys D 98 3

Agraco 811 T 103 7 17

Alamo D 98 3

Alouette T 94 3

Ansyl T 96 21 14

Antonia T 99 3

Barelli D 103 2 4, 7

Barextra T 99 4 4, 7

Bargrosso T 105 3

Barmega D 106 1

Bartrento T 92 1

Barultima 104 1

Bofur T 94 12

Bolero T 100 4 3

Caballo T 103 15 15

EF-486 Dasas D 91 3

Energyl D 102 3

Fabio T 100 4

Fox D 106 3

Inducer 104 2 15

Jeanne T 102 6

Liberta T 90 7 19

Ligrande D 95 2 6

Lipurus T 105 3 11

Livictory T 94 3

Minaret T 92 15

Modesto D 96 8

Mondora T 100 2 6

Montblanc T 99 20 1

Multimo T 100 17

Multisolc Ax9 D 99 7 17

Parfait T 99 3

Podium D 95 7

Ralino T 92 11 9

Roberta T 98 41

Salome T 103 3

Serenade T 93 13 14, 18

Sikem D 92 12 6

Solita T 100 4 17

Sultan T 101 3 3

Tauro T 94 3

Taurus T 103 18 15

Teanna T 92 7 15

Tetila T 94 10 16

Tonic T 94 7

Tur D 89 6

Turgo T 94 19

Urbana T 103 6

Vertibelo D 97 11 5, 10

Vicugna T 97 3

Zorro T 99 3


Adrina T 16Bardelta D 4, 7Gaza T 14, 18Star D 5, 10

1 LEVC = Lista Española de Variedades Comerciais2 CCUE = Catálogo Común de Variedades de Especies Agrícolas da Unión Europea3 D = Diploide, T = Tetraploide4 100 =12,54 t/ha de materia seca (media de Tewera e Vitesse)Todas as variedades espigan nun breve intervalo de tempo, cara a principios de maio en Mabegondo. Por iso non se fixeron grupos de precocidade

Vista dos campos de ensaio de variedades de raigrás italiano a comezos de marzo de 2012




VEA STRIGOSAPratex R1

www.rocalba.com Expresión vegetal

MESTURAS FORRAXEIRASAmplo catálogo de fórmulas adaptadas a distintos usos e terreos

Forraxescon nome

propioVEA STRIGOSA

Pratex R1

www.rocalba.com Expresión vegetal

MESTURAS FORRAXEIRASAmplo catálogo de fórmulas adaptadas a distintos usos e terreos

Forraxescon nome

propio

pub_rocalba.indd 81 14/08/2013 18:19

Táboa 3Variedades de raigrás inglés inscritas na LEVC1 ou no CCUE2 Síntese dos datos de Galicia (período 1978-2012)

Variedades Ploidía3 Produción4 Persis-tencia5

Nº ensaios Casas comerciais1º ano 2º ano 1º/2º ano

Moi precoces6

Anaconda T 102 107 6,0 16/19 Belida D 96 93 4,5 25/25 3, 6, 8, 19 Bronsyn D 108 96 3/3 4, 7Charlene T 104 1Heraut D 92 97 3/3Jaran T 108 109 3/3 Liprinta D 99 100 5,5 5/5 Moy D 99 98 5,8 5/5 Naki D 85 82 3,2 3/3

Nui D 107 110 6,3 3/3 3, 4, 5, 6, 7, 10, 14, 16, 17, 18

Pimpernel D 97 103 5,3 6/2 17Pionero T 82 1 5, 10Roper D 100 102 5,4 8/8 Telstar D 99 94 5/5 PrecocesBaremon T 81 2 4, 7Belramo D 97 101 5,8 8/10 Gallico D 91 92 5,7 7/9 Lacerta T 116 104 3/3

Mathilde T 99 23, 5, 6, 9, 10,

14, 18, 19Neptun T 110 102 3/3 Prestige T 103 98 5/5 Rosalin T 96 96 5,8 9/9 IntermediasAubisque T 101 103 6,0 17/17 14, 18Bargala T 98 101 3/3 4, 7Baristra T 98 100 5,0 5/5 Barmaxima T 95 1 4, 7Barmedia T 103 102 5,7 3/3 Chicago D 98 95 3/3 Citadel T 92 96 4,6 14/13 Clermont T 104 103 5,7 11/11Courliss D 98 86 3/3Falstaff D 99 95 2/2 Fennema D 100 99 3/3Foxtrot D 90 100 2/2 Gandalf D 96 89 3/3Indiana D 86 102 2/2Clermont T 104 103 5,7 11/11Courliss D 98 86 3/3Falstaff D 99 95 2/2Fennema D 100 99 3/3Foxtrot D 90 100 2/2Gandalf D 96 89 3/3Indiana D 86 102 2/2Kimber D 99 94 3/3Lilora D 92 94 5,5 6/6Marino T 104 102 5,7 7/10Missouri T 103 100 2/2Napoleon T 95 96 2/2Option D 103 95 5,4 3/3Premium D 104 97 6,2 3/3Probat D 86 2Rosetta 101 1Stefani D 96 88 3/3 Tetramax T 97 103 5,4 8/8 5, 10Tonga T 99 97 4,8 14/13 Tove T 98 97 4,6 14/13 18Victorian D 90 91 3,8 3/3 15SerodiasAberavon D 85 105 2/2 Abercraigs T 111 101 2/2 Animo D 82 85 5,8 3/3 Argona D 87 88 4,7 6/6 Arvicola T 93 2Barata D 95 1 4, 7Barelan T 98 92 3/3 Barlet D 94 94 4,9 8/8

Barmilka D 94 91 3/3 4, 7Barpasto T 87 1 4, 7Barpastra T 91 89 4,7 7/7 Barplus D 99 98 5,5 3/3 Belfort T 100 93 2/2 Bovian T 104 94 5,8 3/3 Burton D 97 94 4,9 3/3 Calibra T 97 98 2/2 3, 17, 19Ciami D 115 108 5,5 12/10 Clanrye D 109 1Delphin T 104 99 3/3 11Elgon T 102 104 6,0 17/16 1Fanal T 90 91 4,5 7/7 Fetione T 101 101 6,2 9/9 Herbie D 98 92 5,7 15/16 14, 18Herbus T 97 95 5,7 9/8Kentaur T 108 104 3/3Kerdion D 86 82 5,4 7/7Modane T 100 92 3/3Orleans D 95 90 5,7 3/3Pastour D 96 100 2/2Perceval D 94 88 3/3Pomposo T 101 102 3/3Prana T 92 2 5, 6, 10Sirocco T 102 103 2/2 5, 10Tivoli T 94 89 2/2 York D 94 94 5,0 9/9 Moi serodiasAkurat T 93 2Alcander T 106 2 15Barflip D 94 1Barforma D 94 1 4, 7Barmoric D 96 88 3/3 Barnauta T 91 1 4, 7Barsintra T 109 97 3/3 4, 7Colorado T 98 98 5,3 15/10 Condesa T 95 98 5,9 49/51 Dombo D 101 102 5,4 70/72 15Drumbo D 103 1Dunluce T 98 1 4, 7Foresto D 102 2Forza T 100 99 3/3 Gazon D 84 88 3,6 3/3 Herbal T 101 98 3/3Loporello T 99 94 3/3 Mezo 95 2Montagne T 99 98 5,9 11/13 Penduick D 97 102 3/3 Pradal D 90 87 3/3Sydney D 95 93 5,7 3/3 Turandot T 106 88 3/3 Twystar D 98 86 3/3Verano T 100 90 3/3


Barnhem D 4, 7

Garibaldi T 5, 10, 15

Gossip T 17

Jumbo T 3

Malone T 4, 7

Meradonna T 5, 10

Portique T 1

1 LEVC = Lista Española de Variedades Comerciais2 CCUE = Catálogo Común de Variedades de Especies Agrícolas da Unión Europea3 D = Diploide, T = Tetraploide4 100 =10,89 e 9,14 t/ha materia seca (media de Frances, Reveille, Bri-gantia, Condesa e Dombo), no 1º e 2º ano, respectivamente5 Anotacións tras o 3º ano.. Escala 1-9, con valores máis altos para varie-dades máis persistentes. A escala centrouse facendo que a nota media de todas as variedades avaliadas fose 56 Datas de espigado dos distintos grupos de precocidade na táboa 10


aGrICULTUra82 DoSSIEr: CULTIVoS PraTEnSES


anunci praderas 210x297.fh11 30/7/12 13:17 P�gina 1

Composici�n

C M Y CM MY CY CMY K

pub_batlle.indd 83 11/08/2013 10:18

Táboa 4Variedades de raigrás híbrido inscritas na LEVC1 ou no CCUE2 Síntese dos datos de Galicia (período 1978-2012)

Variedades Ploidía3 Tipo4

Produción comparada con:Nº ensaios Casas comerciaisRaigrás inglés5 Raigrás italiano6

1º ano 2º ano 1º ano 2º anoMoi precoces7

Bastille T Ita 147 115 1 15Sabella D Ing 120 94 1PrecocesAlliance T Ita 150 117 1Banquet II Ing 136 106 2 6, 14, 15Belleek T Int 126 98 1Blason T Int 117 109 91 96 5/5 Citeliac T Ing 127 99 2Keurdor D Int 117 92 1Lemur D Ita 126 99 99 86 3/3Polly T Ing 108 104 85 92 14/10 Rusa T Ita 134 105 2Sirene T Ita 128 111 100 98 3/3Tirna T Int 112 103 88 91 15/10 IntermediasAberexcel T Ing 118 99 92 88 2/2 Aligote T Int 115 105 90 93 8/8Amalgam Int 123 97 1Augusta T Ita 114 101 89 89 27/16 Barladin T Int 110 102 86 90 6/6 4, 7Barsilo D Ita 119 101 93 89 6/6 4, 7Fortimo T Ing 114 101 89 89 5/5 3Gladiator T Int 103 100 80 89 3/3 Gosia t Ing 136 106 2Ibex T Int 129 104 101 92 4/3 3, 6Manawa8 D Ita 112 100 87 89 25/13 5, 9, 10, 14, 16, 18, 19 Molisto T Ing 105 96 82 85 8/7Neola T Ing 112 108 87 96 3/3 17Rubrido T Ita 123 107 97 95 7/5 5, 10Solid T Ing 106 95 83 84 3/3Store T Ing 106 98 83 87 5/5 Texy T Ita 114 106 89 94 30/24 3 SerodiasHybrix D Ita 123 99 96 88 5/5 Moi serodiasMolisto T Ing 105 96 82 85 8/8


Gala T 17Nadziega T 19Pletor 9Saikava T 19

1 LEVC = Lista Española de Variedades Comerciais

Ángel Gil González

Polígono Industrial Lalín 2000

Ciudad del Transporte, nave A-3

Lalín - Pontevedra 36500

Teléfono: 670 535 636

e-mail: [email protected] mellor selección de RAGT IBÉRICA de sementes

de pradeira, cereal, triticale, veza, colza etc.

2 CCUE = Catálogo Común de Variedades de Especies Agrícolas da Unión Europea

3 D = Diploide, T = Tetraploide4 Tipo: Ita = Italiano, Int = Intermedio, Ing= Inglés5 100 =10,88 e 9,21 t/ha materia seca (media de Frances, Reveille,

Brigantia, Condesa e Dombo), no 1º e 2º ano, respectivamente6 100 =13,91 e 10,40 t/ha materia seca (media de Exalta, Finul e Lifapo)

no 1º e 2º ano, respectivamente7 Datas de espigado dos distintos grupos de precocidade na táboa 108 Manawa figura na lista como Grasslands Manawa




Táboa 5Variedades de dactilo inscritas na LEVC1 ou no CCUE2

Síntese dos datos de Galicia (período 1978-2012)

VariedadesProdución3 Nº ensaios

Casas comerciais1º ano 2º ano 1º/2º ano

Ultraprecoces4

Daga 96 104 6/6Moi precocesAccord 116 107 6/8 Ambassador 100 105 6/8 6Currie 97 94 2/2 Ereva 115 104 3/3 11Justus 98 102 6/8 Micol 85 97 3/3 9Terrano 92 99 3/3 Precoces

Amba 93 97 5/83, 4, 5, 6, 7, 8, 9,

10, 12, 14, 15, 16, 17, 18, 19

Artabro 111 104 36/37 Bardumas 108 100 3/6 Cristobal 112 103 3/6 Fala 86 98 2/2 Howlong 110 99 7/7 Lidacta 99 97 3/3 Lude 102 102 4/7 Lyra 87 3 5, 10, 11Niva 97 99 3/6 18Oberweihst 92 97 5/5 Prairial 98 98 27/30 Tarraco 107 101 6/8

IntermediasAthos 110 104 6/6 4, 7Baraula 94 94 6/9 4, 7Athos 110 104 6/6 4, 7Baraula 94 94 6/9 4, 7Bariton 111 103 3/6 Barlemas 110 99 6/5 Beluga 107 102 3/6 11Cambria 104 101 36/36 Fleurance 95 100 6/6 Lumont 109 101 3/3 4, 7Sparta 100 87 3/3 SerodiasDonata 91 90 5/5 Lidaglo 93 95 6/6 Ludac 111 106 5/5 11, 14, 18Moi serodiasBarmoral 102 101 3/3 Foly 106 101 3/3 11

Variedades de dactilo non avaliadasVariedades Casas comerciais

Loke 6Ludovic 1Luflor 15

1 LEVC = Lista Española de Variedades Comerciais2 CCUE = Catálogo Común de Variedades de Especies Agrícolas da

Unión Europea3 100 =9,42 e 9,69 t/ha materia seca (media de Cambria, Luna Roskilde e

Prairial) no 1º e 2º ano, respectivamente4 Datas de espigado dos distintos grupos de precocidade na táboa 10


aGrICULTUra 85DoSSIEr: CULTIVoS PraTEnSES


Táboa 6Variedades de festuca alta inscritas na LEVC1 ou no CCUE2




Moi precoces4

Bartucca 96 101 8/8 Wrangler 74 77 3/2 PrecocesAlix 111 103 6/8 17Baradiso 104 95 2/2 Bariane 93 97 2/5 4, 7 Belfine 96 94 2/5 11Eldorado 66 81 3/3

Fawn 96 96 36/442, 3, 4, 5, 6, 7, 9, 10, 14,

16, 17, 18, 19Florine 108 102 2/2 11Prosper 101 98 2/2 Segria 103 99 8/8 11, 12, 16, 17Seine 102 105 8/10 1, 15IntermediasBarolex 96 94 2/2 4, 7Dauphine 95 93 3/3 11Demeter 101 101 7/7 9Emeraude 92 99 2/2 SerodiasBarcel 99 95 8/8 Elfina 98 95 6/6 Feline 101 98 4/4 Fuego 96 100 6/6 14Hycor 111 106 4/4 Kora 95 104 4/4 6Rebel 77 86 4/4 Tima 104 103 44/49 5, 10, 14, 16, 18Moi serodiasAzteca 74 82 6/6 Miro 66 73 8/8 Safari 68 70 4/4

Variedades de festuca alta non avaliadasVariedade Casas comerciais

Bonsai 8Finelawn 3

1 LEVC = Lista Española de Variedades Comerciais2 CCUE = Catálogo Común de Variedades de Especies Agrícolas

da Unión Europea3 100 =9,65 e 10,10 t/ha materia seca (media de Fawn e Tima) no 1º e 2º

ano, respectivamente4 Datas de espigado dos distintos grupos de precocidade na táboa 10

Táboa 7Variedades de trevo violeta inscritas na LEVC ou no CCUE2

Síntese dos datos de asturias e Galicia (período 1978-2012)



Altaswede 83 83 8/4 Astur 98 120 1/1 Barfiola 95 104 9/9 Britta 87 90 4/5 Condado 89 101 2/2 Corvus 100 109 3/3 11Diper 97 107 3/3 15Discovery 99 104 3/3 Divin 95 105 3/3 11Heges4 101 102 6/6 Karim 106 106 4/4 4, 7, 14, 18Lemmon 91 112 4/4 4, 7Lucrum 90 99 5/5 6Maragato 103 99 11/9 Nemaro 83 97 3/3 12, 16Niké 90 96 3/3 4, 5, 6, 7, 9, 10, 19Perseo 90 99 4/4 Pica 92 112 1/1 Pirat 98 107 3/3 11Quinequelli 92 100 5/5 9Rajah 80 89 4/4 Salino 88 87 4/4 6

Start 95 104 3/33, 5, 10, 12, 14, 16,

17, 19Tedi 100 114 1/1 Verdi 89 103 3/3 Viola 96 100 3/3 14, 18, 19 Violetta 97 101 14/11

Variedades non avaliadasVariedade Casas comerciais

Chlumechy 5, 10Larus 3Merviot 1Suez 4, 7

1 LEVC = Lista Española de Variedades Comerciais2 CCUE = Catálogo Común de Variedades de Especies Agrícolas

da Unión Europea3 100 =12,59 e 11,34 t/ha MS (media de Maragato e Violetta) no 1º e 2º ano, respectivamente

4 Heges figura na lista como Heges Hohenheimer

Raigrás italiano bianual ao comezo de espigado a mediados de maio de 2013


aGrICULTUra86 DoSSIEr: CULTIVoS PraTEnSES


Información suxeita ás condicións xerais, particulares e especiais de cada póliza, así como ás condicións de subscrición.SegurCaixa Adeslas, S.A. de Seguros e Reaseguros. VidaCaixa, S.A. de Seguros e Reaseguros. Caixabank, S.A., operador de banca-seguros exclusivo de VidaCaixa, S.A., con CIF A-58333261, e autorizado de SegurCaixa Adeslas, S.A., con CIF A-28011864, inscrito no rexistro administrativo de mediadores da DXSFP co código C0611A08663619, e autorizado para a distribución de seguros CASER, en virtude do convenio de distribución entre VidaCaixa e CASER.

www.laCaixa.es/agrocaixa

Seguros agrarios

Protexa a súa explotación agraria

En ”la Caixa” ofrecémoslle unha extensa gama de seguros especificamente pensada para cubrir os riscos que poidan xurdir no día a día da súa explotación agraria.Así, poderá asegurar os ingresos da súa colleita e do seu gando, cubrirá os riscos do seu negocio e garantirá a súa protección, a da súa familia e mais a dos seus traballadores.

AgroCaixa

Ti es a Estrela[ [

Prensa 174X124 SegAgrarios gal.indd 1 10/05/12 09:25

Táboa 8Variedades de trevo branco inscritas na LEVC1 ou no CCUE2


Variedades3Produción4 Nº ensaios Casas comerciais

1º ano 2º ano 1º/2º anoMoi pequenaKent5 84 83 2/2S 1846 87 92 5/6Pequena Abercrest 91 93 1/1Aberherald 88 94 1/1Barvian 83 87 5/6Nanouk 76 70 1/1 Rivendel 92 90 8/8 Pequena/Intermedia Abervantaje 102 101 1/1Alberta 112 97 1/1Crusader 101 103 1/1Huia7 98 99 15/15 1, 3, 4, 5, 7, 9, 10, 14, 15, 16, 17, 18, 19Lirepa 98 99 6/6Menna 106 98 1/1Milton 99 104 1/1 Tasman 104 105 3/3 Intermedia/GrandeAberdai 106 110 1/1 Alice 117 111 1/1 Apis 94 104 11Barblanca 97 103 1/1 Haifa 106 95 2/3 5, 6, 8, 9, 10, 16Lune de Mai 101 100 6/7

Lustar 101 107 1/1 4, 7, 14Milkanova 98 94 5/6 Olwen 105 106 6/6 Pitau7 99 104 5/6 Retor 94 88 2/2 Will 104 110 1/1 5, 10 Winter white 98 106 3/3 GrandeAran 117 122 1/1 Avalon 108 104 3/3 California8 102 101 10/10 1, 3, 4, 7, 9, 12, 15Ladino 94 88 1/1 Regal 104 107 8/8 4, 5, 7, 10, 17 Wawerley 94 100 1/1

Variedades non avaliadasVariedade Casas comerciaisBombus 5, 10Companion 5, 10Merwi 6Regalgraze 14, 18Ronny 3, 6, 7, 19

1 LEVC = Lista Española de Variedades Comerciais2 CCUE = Catálogo Común de Variedades de Especies Agrícolas da Unión Europea.3 Clasificadas polo tamaño de folla4 100 =9,59 e 8,17 t/ha materia seca (media de Huia e California) no 1º e 2º ano, respectivamente5 Kent figura na lista como Kent Wild White6 S 184 figura na lista como Aberystwyth S 1847 Huia e Pitau figuran na lista como Grasslands Huia e Grasslands Pitau8 California figura na lista como California Ladino


aGrICULTUra 87DoSSIEr: CULTIVoS PraTEnSES


Táboa 9Variedades de alfalfa inscritas na LEVC1 ou no CCUE2


VariedadesProdución3 Nº ensaios Casas

comerciais1º ano 2º ano 3º ano 1º/2º/3ºano

Alcor 96 98 1/1 17

Altiva 107 100 1/1 9

Aragón 92 95 98 15/15/15 2, 5, 10, 14, 17, 18, 19

Asmara 103 98 1/1

Aurora 88 84 84 2/2/2

Capitana 93 77 87 2/2/2 5, 10

Derby 101 88 87 5/5/4

Europe 102 99 100 18/18/17 3, 4, 7, 11

Gea 100 99 1/1 4, 7, 16

Gilboa 87 83 87 7/7/7

Giulia 104 100 1/1

Hunter River 95 91 1/1 16

Medina 89 78 93 2/2/2

Nogara 97 91 104 2/2/2 14

PK-57Q53 103 87 1/1 13

Planet 91 93 1/1 6

Salsa 104 94 1/1 11

San Isidro 98 101 100 13/13/13 14, 18

Sequel 93 72 80 2/2/2

Sutter 93 95 101 2/2/2

Tango 107 105 1/1 11

Verdor 99 98 1/1 4, 7

Victoria 96 101 103 6/6/6 5, 10, 14, 17, 18

Variedades de alfalfa non avaliadasVariedade Casas comerciais

Ampurdan 12

Belfeuil 14

Comete 11

Creno 3, 6

Emiliana 1, 15

Marina 1, 15

PR 56 S 82 13

PR 59N 49 13

PR 59N 59 13

Siriver 5, 10

Tierra de Campos 5, 10, 14

Venus 16

1 LEVC = Lista Española de Variedades Comerciais2 CCUE = Catálogo Común de Variedades de Especies Agrícolas da Unión Europea3100 =15,58, 14,87 e 13,97 t/ha materia seca (media de Europe e San Isidro) no 1º, 2º e 3º ano, respectivamente

Táboa 10Datas aproximadas de principio de espigado en cada grupo de precocidade en Mabegondo (abegondo, a Coruña) a 100 m de altitudeVariedades Raigrás inglés e híbrido Dactilo Festuca alta

Ultraprecoces m.-f. abril

Moi precoces f. abril f. abril f. marzo

Precoces p. maio p. maio p. abril

Intermedias p.-m. maio p.-m. maio m. abril

Serodias m.-f. maio m.-f. maio f. abril

Moi serodias f. maio f. maio p. maio

f. = finais; m.= mediados; p. = principios

broMo CaTárTiCo (*)

Variedade Casas comerciais

Baladin 5, 10

Luprime 4, 7

Sanson 9

fESTUCa DE praDoS (*)

Variedade Casas comerciaisDarimo 15Lipanther 6Preval 11Senu 3

fLEo (*)

Variedade Casas comerciaisAlma 5, 10Climax 3, 5, 10, 12, 14, 18Comer 6Phlewiola 5, 10

(*) Non hai Lista de Variedades Comerciais en España para estas especies. Por iso non están avaliadas

Sega de ensaios de fertilización nitroxenada con mesturas de gramíneas e leguminosas anuais




pub_delagro_sementes.indd 89 09/08/2013 21:15


agricultura90 DOSSiEr: cultivOS pratEnSES

Hai tres grandes tipos de raigrases utilizados en agri-cultura: o raigrás italiano (Lolium multiflorum L., anual e bianual), o raigrás inglés (Lolium perenne L., de longa duración) e o raigrás híbrido (Lolium boucheanum K., de duración intermedia). O raigrás italiano é a especie gramí-nea pratense máis sementada en España, tanto en cultivo monofito coma en mesturas con outras especies. Hai algo máis dunha década, Piñeiro et ál. (2001) estimaban que máis do 90% da semente de especies pratenses vendida por casas comerciais en Galicia correspondía a algún dos tres tipos de raigrases, entre os que predominaba o italiano, que representaría máis da metade das vendas de sementes. Este raigrás é unha gramínea que se establece con gran facilida-de e ten un crecemento inicial rápido, cun comportamento moi agresivo coas plantas acompañantes, incluídas as es-

Este artigo é o resultado do estudo realizado entre outubro de 2011 e xuño de 2012 no CIAM sobre o raigrás como alternativa ao millo como cultivo forraxeiro; nel avalíanse en profundidade o efecto e a data de aproveitamento na primavera sobre a produción e o valor nutricional das diversas variedades desta especie pratense.

pecies espontáneas. Ten capacidade de crecer durante o inverno, sobre todo en zonas de influencia atlántica, e pode dar un corte a finais do inverno, ao que lle poden seguir un ou dous cortes máis ao longo da primavera. Os raigrases híbridos comparten esta característica, aínda que o vigor no establecemento non é tan alto coma o do italiano. Os híbridos comparten xenes de raigrases italianos e ingleses e son variedades de rotacións curtas. Posúen certa capaci-dade de crecemento invernal, pero menos intensa ca a dos raigrases italianos e manteñen máis tempo o crecemento na primavera tardía tras o espigado.

G. Flores Calvete, N. Díaz Díaz, J. Valladares Alonso, S. Pereira Crespo, B. Fernández-Lorenzo, C. Resch Zafra e J. Piñeiro AndiónCentro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM)

Ensaios de avaliación de pratenses no CIAM

AVALIACIÓN DE ESPECIES DE RAIGRÁS ITALIANO E HÍBRIDO EN CULTIVO DE INVERNO PARA INTEGRAR ROTACIÓNS FORRAXEIRAS DE DOUS CULTIVOS POR ANO

AFRIGA106_dossier_raigras_galego.indd 90 20/08/2013 17:14


agricultura 91DOSSiEr: cultivOS pratEnSES

Nos catálogos de variedades agrícolas (Lista de Varie-dades Comerciais de España e Catálogo Común de Va-riedades de Especies Agrícolas da Comunidade Europea), as variedades de raigrás italiano clasifícanse nos grupos de variedades alternativas e non alternativas. As primeiras son aquelas variedades que, sementadas na primavera, produ-cen espigas en alto número o mesmo ano da sementeira. Pola contra, as non alternativas non espigan o ano da se-menteira ou fano con pouca intensidade. As variedades al-ternativas teñen unha curta vida produtiva que non supera o ano e teñen carácter anual. As non alternativas son máis persistentes e mesmo poden chegar a dous anos de vida produtiva. Aínda que nos catálogos de variedades men-cionados non aparece a clasificación westerwold ou wes-terwoldicum, esta mención adoita aparecer nos catálogos das casas comerciais, aplicada ás variedades alternativas e, polo tanto, anuais.

As variedades alternativas están orientadas a producir forraxe no período que vai dende a sementeira (setem-bro-outubro) ata o espigado, a comezos de maio, época na que practicamente remata a vida produtiva da planta. As variedades non alternativas tenden a medrar menos durante o inverno, pero compensan esta circunstancia cun maior crecemento na primeira parte da primavera e po-den chegar a superar as variedades alternativas. Pola súa menor agresividade inicial, as variedades non alternativas adoitan empregarse en mesturas con outras especies de gramíneas e leguminosas en pradeiras de curta duración. Como indican Piñeiro et ál. (2001), as variedades alterna-tivas serían as máis indicadas para entrar nunha rotación como cultivo invernal cun cultivo de verán como millo, xirasol ou sorgo forraxeiro, que ocuparán o terreo ata fi-nais de setembro ou comezos de outubro, momento no que se sementará de novo o raigrás. Dada a capacidade de crecemento en épocas de temperaturas baixas, os rai-grases italianos desenvolven un papel importante desde o punto de vista medioambiental, pois utilizan o nitróxeno dispoñible no terreo evitando que se contaminen as augas superficiais ou subterráneas por escorrentía e lixiviación aos horizontes inferiores do chan.

[email protected] // www.yara.es

CheckIT, tu app de Yara que diagnosticalas deficienciasnutricionales encultivos

Control de produción a comezos da primavera




O RAIGRÁS ITALIANO NA ROTACIÓN DE DOUS CULTIVOS POR ANO NAS EXPLOTACIÓNS LEITEIRAS GALEGASSegundo o Anuario de Estatística do MARM (2010), Ga-licia produce aproximadamente o 40% do leite de vacún e concentra máis da metade das explotacións leiteiras do total do Estado español. Nun recente traballo acerca da estrutura produtiva das explotacións leiteiras galegas no decenio 1996-2006, Fernández-Lorenzo et ál. (2009) si-nalan que no devandito período desaparecera o 65% das explotacións, a produción aumentara ata os 2,2 millóns de toneladas e a superficie forraxeira destinada a producir lei-te en Galicia contraeuse desde 388 mil ha no ano 1996 a 232 mil ha en 2006. A dificultade das explotacións leiteiras galegas que permaneceron no sector para acomodar o seu incremento de tamaño co correspondente aumento da base territorial forraxeira provocou un aumento da carga gan-deira e unha maior dependencia do uso de concentrados na dieta do gando. En paralelo produciuse unha maior in-tensificación forraxeira da SAU dispoñible, que se centrou nun notable incremento do cultivo do millo forraxeiro, o predominio dos ensilados sobre o consumo de forraxes frescas e unha diminución do uso de herba de pradeira, o cal se pon de manifesto, sobre todo, nas explotacións de maior dimensión.

Os datos dispoñibles confirman que o millo é a forraxe anual máis cultivada e, practicamente, a única forraxe anual de verán en todas as explotacións. Algo máis dun terzo dos gandeiros declaran que durante o inverno, tras o cultivo do millo, deixan habitualmente ou en ocasións a terra sen cultivar. Os dous terzos restantes practican unha rotación de dous cultivos por ano, onde o de inverno máis común é o raigrás italiano de tipo alternativo, que é utilizado por case o 70% das explotacións de maior dimensión. É apro-veitado fundamentalmente para ensilar, nun sistema dun ou dous cortes, en función das circunstancias. En ocasións, a climatoloxía adversa a comezos da primavera complica a obtención de cortes precoces, o que obriga a un manexo nun só corte, avalado tamén por razóns económicas. Non obstante, os gandeiros aducen que o raigrás italiano alter-nativo, manexado nun único corte, con frecuencia presen-ta contidos en proteína moi baixos e non é infrecuente o encamado. Tamén demandan máis información acerca do comportamento agronómico e nutricional das diferentes variedades existentes no mercado para axudar a definir con maior precisión as estratexias de manexo deste cultivo.

OBXECTIVO DO ESTUDOO obxectivo do traballo foi avaliar o efecto da variedade e da data de aproveitamento na primavera sobre a produ-ción e valor nutricional de diversas variedades de raigrás con diferentes características de ploidía e alternatividade, sementados no outono e sometidos a diferentes datas de corte para ensilar na primavera seguinte.

Hai variedades diploides e tetraploides, tanto no grupo das alternativas coma no das non alternativas. As tetraploi-des teñen a semente máis grande, follas máis anchas de cor verde máis escura, un maior contido de auga e tenden a ser máis resistentes a enfermidades ca as diploides. O mercado está dominado polas variedades tetraploides, como pode verse nesta mesma revista, no artigo no que se reflicten os resultados das avaliacións de variedades comerciais de gra-míneas e leguminosas pratenses para zonas húmidas reali-zadas no CIAM en 2011 (Díaz et ál., 2012); nel ponse de manifesto que a porcentaxe de variedades tetraploides con relación ao total de variedades ofertadas ascende ao 71%, 68% e 76% para os raigrases alternativos, non alternativos e híbridos, respectivamente. Debido ao maior tamaño da semente de variedades tetraploides, a dose de semente em-pregada en cultivos monofitos nestes casos (35-40 kg/ha) é normalmente un 20-40% superior que cando se sementan variedades diploides (30-35 kg/ha).

Resultados dos ensaios realizados en Mabegondo no contexto da Rede Nacional de Avaliación de Variedades Pratenses e citados por Piñeiro et ál. (2001) indican que, cando se compararon seis variedades alternativas e seis non alternativas aproveitadas en dous cortes na primavera, se obtiveron producións medias para o primeiro e segundo corte de 4,2 e 3,3 t de materia seca (MS) por ha para os raigrases alternativos e de 4,0 e 3,8 t MS/ha para os non alternativos, respectivamente. Esta ausencia de diferenzas no rendemento entre ambos os tipos de variedades sig-nifica, en opinión dos autores citados, que as variedades non alternativas tamén poden utilizarse nestas rotacións intensivas de dous cultivos por ano e mostran a necesidade de incluír ambos os tipos de raigrases nos experimentos sobre variedades de raigrás para a fase de outono-inverno-primavera.

Raigrás alternativo Promenade na primeira data de corte (6 marzo). Produción 5,0 t MS; PB 13,6%

TODAS AS VARIEDADES DE RAIGRÁS ITALIANO E HÍBRIDO MOSTRARON UNHA ALTA PRODUTIVIDADE


www.fertiprado.pt

pub_fertiprado_editableURL.indd 93 22/08/2013 13:29



EXECUCIÓN DO ENSAIO

Localización O ensaio foi realizado entre outubro de 2011 e xuño de 2012 na finca do CIAM en Mabegondo, situada na zona costeira de Galicia a 100 m de altitude, con terreos franco-limosos de profundidade media, moderadamente ácidos e ricos en fósforo e potasa. Os valores de pH (en auga) oscilaron entre 5,81 e 5,96, a porcentaxe de saturación de Al3+ entre 6,5 e 13,2%, o valor de P (Olsen, extraído en NaHCO3) entre 29,2 e 57,7 mg/kg e o de K (extraído en NH4NO3) entre 300 e 372 mg/kg.

TratamentosAs variedades avaliadas foron dúas variedades tetraploi-des de raigrás italiano tipo alternativo (cv. Promenade e cv. Major), dúas de raigrás italiano tetraploide de tipo non alternativo (cv. Sultán e cv. Danergo) e dúas variedades de raigrás híbrido, unha das cales era de tipo intermedio, te-traploide (cv. Barladin), e outra variedade era diploide, de tipo italiano (cv. Barsilo).

Como se indica na táboa 1, a colleita realizouse en seis datas no primeiro ciclo de crecemento, desde o 6 de marzo ata o 16 de maio, cada dúas semanas, seguidas polo corte dos rebrotes ás seis semanas de idade, a partir do 17 de abril ata o 26 de xullo. Utilizouse un deseño experimental en parcelas divididas con 10 bloques, coa variedade (se-mentada en monocultivo) como parcela principal e a data de corte como subparcela. Foron elixidos ao azar catro blo-ques (repeticións) nos que se realizou un aproveitamento previo da herba a finais de xaneiro, mentres que nas restan-tes repeticións a herba creceu ininterrompidamente ata o primeiro corte de comezos de marzo.

táboa 1. Datas de corte do ensaioDatas de corte

Corte de limpeza O 18 de xaneiro (en catro das dez repeticións)

Cortes para ensilar DC1 DC2 DC3 DC4 DC5 DC6

1º ciclo 6 marzo 20 marzo 3 abril 17 abril 2 maio 17 maio

Rebrote ás 6 semanas 17 abril 2 maio 17 maio 29 maio 12 xuño 26 xuño

Sementeira e fertilización do cultivoO terreo preparouse con dous pases de grade de discos lixeira, entre os cales se aplicou a fertilización mineral de fondo, con 40 kg de N, 40 kg de P2O5 e 75 kg de K2O por hectárea. A sementeira realizouse o 30 de setembro de 2011 nun total de 360 parcelas elementais (6 variedades x 6 datas de corte x 10 repeticións) de 6,5 m2 (5,0 m x 1,3 m), con doses de semente de 40 kg/ha para as variedades tetraploides e de 30 kg/ha para a variedade diploide. En coberteira aplicáronse 50 kg de N/ha en todos os trata-mentos e outros 50 kg de N/ha tras o primeiro corte de cada variedade.

AS VARIEDADES ALTERNATIVAS PRODUCIRON MÁIS NOS CORTES PRECOCES. AS DIFERENZAS COAS OUTRAS VARIEDADES ATENÚANSE NOTABLEMENTE A MEDIADOS DE ABRIL E AÍNDA MÁIS A COMEZOS DE MAIO, MOMENTO NO QUE AS VARIEDADES NON ALTERNATIVAS E HÍBRIDOS CHEGAN A SUPERAR A PRODUCIÓN DA VARIEDADE PROMENADE

Mostraxe das parcelasNas datas previstas para cada corte tomouse unha mos-tra de 4,50 m x 0,80 m nas correspondentes subparcelas mediante unha segadora de barra oscilante de 0,80 m de anchura de corte, a unha altura aproximada de 10 cm do chan. A mostra foi pesada no campo e, por cuarteos sucesi-vos, tomouse unha alícuota de aproximadamente 2 kg, que se enviou ao laboratorio para a determinación de compo-sición botánica e de materia seca (MS). A análise florísti-ca realizouse sobre unha alícuota de mostra fresca de 300 g-400 g, separando manualmente as fraccións correspon-dentes á especie sementada e a outras especies. En cada un dos seis cortes do primeiro ciclo, sobre unha mostra proce-dente dunha das repeticións nas que non se realizou corte de limpeza, separáronse manualmente as fraccións “folla”, composta polos limbos e vaíñas das follas, e “talo”, com-posta pola cana da planta acompañada, no seu caso, pola inflorescencia. A materia seca da biomasa total do cultivo e a das fraccións determinouse en estufa de aire forzado Unitherm, a 80 ºC durante 16 h e, posteriormente, moeuse a un mm en muíño de martelos.

Análises da composición química das mostras mediante NIRSA composición química e o valor nutricional das mostras foron estimados mediante a técnica de espectroscopía de re-flectancia na rexión do infravermello próximo (NIRS). Os espectros das mostras secas e moídas foron rexistrados nun espectrofotómetro monocromador Foss NIRSystem 6500 e o seu contido nas fraccións materia orgánica (MO), proteí-na bruta (PB), fibra ácido deterxente (FAD), fibra neutro deterxente (FND), carbohidratos solubles en auga (CHS), carbohidratos non estruturais totais (CNET) e dixestibili-dade da materia orgánica (IVOMD) foi estimado aplicando unha ecuación de calibración para pastos frescos existente no CIAM. As mostras detectadas como outliers (non repre-sentadas na ecuación de calibración) foron analizadas por vía húmida segundo os métodos de referencia utilizados nos laboratorios do CIAM, incluída a determinación da dixes-tibilidade in vitro da materia orgánica con líquido ruminal (Tilley-Terry). Os resultados destas análises foron utilizados para recalibrar e mellorar a ecuación NIRS existente (Perei-ra-Crespo, comunicación persoal).

Análise estatísticaOs efectos da variedade, data do corte e realización do cor-te de limpeza sobre a produción e valor nutricional dos raigrases avaliados foron realizados mediante unha análise de varianza utilizando o paquete estatístico SAS.


pub_caussade.indd 95 20/08/2013 11:47



1. EFECTO DA VARIEDADE SOBRE A PRODUCIÓN E VALOR NUTRICIONALa) Corte de limpezaNa táboa 2 móstranse as producións de materia seca (MS), materia orgánica dixestible (MOD) e proteína bruta (PB) extraídas por hectárea, a porcentaxe de espe-cies sementadas sobre a produción de materia seca total, o contido en MS e o valor nutricional da forraxe para as di-ferentes variedades no corte de limpeza efectuado a finais de xaneiro. A produción media foi próxima a unha tone-lada de MS/ha e, como era de esperar, as producións das variedades de raigrás alternativo foron as máis elevadas mostrando a maior capacidade de crecemento invernal, seguidas das variedades de raigrás non alternativo e, por último, dos híbridos. A implantación do cultivo foi boa ou moi boa en todos os casos e non houbo diferenzas sig-nificativas entre variedades en canto á presenza de espe-cies espontáneas. O estado fisiolóxico pouco avanzado en que se encontraban todas as variedades neste momento correspóndese con baixos valores medios de MS (14,1%) e de fibra (FAD 16,4% MS, FND 37,0% MS), sendo ele-vado tanto o contido en PB (17,3% MS) coma o valor de dixestibilidade da materia orgánica (81,7%) e o contido en azucres (CSA 23,3% MS).

RESULTADOSO ensaio levouse a cabo nunhas condicións climatolóxicas que poden considerarse normais para o outono, seguido por un inverno pouco chuvioso e un comezo de primave-ra atípico, na que se rexistraron precipitacións máis eleva-das e temperaturas máis baixas que o habitual no mes de abril. O resto da primavera pode considerarse normal con respecto ao réxime de temperatura e chuvias (figura 1). O establecemento dos raigrases foi satisfactorio e no poste-rior desenvolvemento do ciclo do cultivo non se apreciaron problemas de pragas ou enfermidades. En canto á inciden-cia do encamado da forraxe, esta foi baixa para todas as va-riedades, incluso nos cortes máis tardíos do primeiro ciclo, e non afectou á normal colleita da herba. En canto ás datas de espigado, todas as variedades espigaron nun intervalo de 7 días, entre os días 2 e 8 de maio.

Figura 1. temperatura e precipitación durante o período de ensaio (do 30 setembro de 2011 ao 30 de xuño de 2012) na finca do ciaM en Mabegondo

0

5

10

15

20

25

1-ou

t

16-o

ut

31-o

ut

15-n

ov

30-n

ov

15-d

ec

30-d

ec

14-x

an

29-x

an

13-f

eb

28-f

eb

14-m

ar

29-m

ar

13-a

br

28-a

br

13-m

ai

28-m

ai

12-x

un

27-x

un

Tem

pera

tura

ºC

0

10

20

30

40

50

Prec

ipita

ción

, mm

.

Temperatura media diaria ºC

Precipitación diaria, mm

táboa 2. Efecto da variedade de raigrás sobre a produción e valor nutricional do corte de limpeza no inverno

variedadeprodución

% SemMateria seca e composición nutricional

kg MS/ha kg MOD/ha kg pB/ha MS MO pB FaD FnD cSa cnEt ivOMD

a1 1.342 997 235 89,5 15,0 90,0 17,7 15,4 36,4 22,8 24,1 82,0

a2 1.136 847 196 84,5 14,7 89,8 17,5 15,3 36,1 22,8 24,2 82,6

na1 905 642 160 95,8 12,6 88,8 17,5 18,3 39,3 19,2 20,9 79,9

na2 1.083 795 173 93,0 14,1 89,4 16,5 17,3 37,6 22,3 23,8 82,0

H1 790 594 134 93,2 14,9 89,9 17,0 14,9 34,5 24,2 25,3 83,3

H2 699 501 126 90,5 13,4 89,4 17,8 17,1 37,9 19,9 21,5 80,2

Media 992 729 171 91,1 14,1 89,6 17,3 16,4 37,0 21,9 23,3 81,7

p * * ** ns ** ns ns *** ** ns ns *

dms 366 278 54 - 1,2 - - 1,3 2,0 - - 2,2 A1: Rg. italiano alternativo tetraploide cv. Promenade; A2: Rg. italiano alternativo tetraploide cv. Major; NA1: Rg. italiano non alternativo tetraploide cv. Sultán; NA2: Rg. italiano non alternativo tetraploide cv. Danergo; H1: Rg. híbrido tetraploide (tipo intermedio) cv. Barladín; H2: Rg. híbrido diploide (tipo italiano) cv. Barsilo. MS: materia seca; MOD: materia orgánica dixestible; % Sem.: porcentaxe de especies sementadas (% MS); MO: materia orgánica (% MS); PB: proteína bruta (% MS); FAD: fibra ácido deterxente (% MS); FND: fibra neutro deterxente (% MS); CSA: carbohidratos solubles en auga (% MS); CNET: carbohidratos non estruturais totais (% MS); IVOMD: dixestibilidade da materia orgánica (%)Nivel de significación: *** (p<0.001), ** (p<0.01); * (p<0.05); ns (non significativo)dms: diferenza mínima significativa entre dúas medias da mesma columna

EN CANTO AO VALOR NUTRICIONAL MEDIO DAS VARIEDADES NO PRIMEIRO CICLO, COMO CARACTERES COMÚNS A ESTAS, DESTÁCASE UNHA ELEVADA DIXESTIBILIDADE, UN BAIXO CONTIDO EN PROTEÍNA E UN ALTO CONTIDO EN AZUCRES, QUE ASEGURA UNHA BOA ENSILABILIDADE




b) Primeiro corte, rebrote e produción total de primaveraCando se fai a media dos resultados obtidos para cada variedade nas diferentes datas de corte do primeiro ciclo, dos rebrotes e da produción total do ensaio (táboa 3), pode observarse que, con carácter xeral, non existen diferenzas significativas en produción entre as diferentes variedades ou as diferenzas son cuantitativamente escasas. Así, no pri-meiro corte, as producións medias e o rango de variación entre variedades foron de 7,4 t MS/ha (rango 7,0 a 8,1); 5,2 t MOD/ha (rango 4,8 a 5,4) e 0,60 t PB/ha (rango 0,58 a 0,64). Como se dixo, aínda que numericamente as variedades alternativas produciron máis ca as non alterna-tivas e estas, á sua vez, máis ca os híbridos, as diferenzas non chegaron a ser estatisticamente significativas.

CHAMAN A ATENCIÓN OS BAIXOS VALORES DE PB OBSERVADOS A PARTIR DO MES DE ABRIL E ESPECIALMENTE NO MES DE MAIO, CANDO CHEGAN A SER INFERIORES AO 7% DA MATERIA SECA

Distribuidas por:

DOVAL MAQUINARIA AGRíCOLAAvda. Terra Cha, 11 27260 CASTRO RIBERAS DE LEA (Lugo)Telf. : 982 310 026 - 659 445 627660 417 676Fax: 982 310 295e-mail: [email protected]

SAT Veiga da Lama de Prevesos, Castro de Rei (Lugo)

Finca La Asunción de Touro(A Coruña)

Ganderia Fidel de Meira(Lugo)

Pequenas en tamaño, grandes en prestacións

Raigrás híbrido diploide Barsilo na primeira data de corte (6 de marzo). Produción 3,4 t MS. Proteína 14,2%




táboa 3. Efecto da variedade de raigrás sobre a produción e valor nutricional dos cortes de primeiro ciclo, rebrote ás seis semanas e produción total de primavera

primeiro ciclo de crecemento (medias de seis datas de corte realizadas do 6 de marzo ao 17 maio, cada dúas semanas)

variedadeprodución



a1 8.159 5.499 647 98,8 18,3 92,1 8,8 27,9 50,1 26,1 26,3 73,8

a2 7.666 5.288 601 98,7 19,3 92,3 8,9 26,5 48,9 27,8 28,2 75,7

na1 7.554 5.408 592 96,2 19,4 92,4 8,8 24,2 45,2 30,6 30,9 78,9

na2 7.319 5.149 616 96,5 19,3 91,8 9,6 25,1 46,3 27,9 28,1 77,7

H1 7.075 4.835 595 95,0 18,4 91,5 9,7 26,1 47,5 26,2 26,3 76,3

H2 7.221 5.118 581 96,6 21,3 92,2 9,1 24,9 46,2 29,3 28,5 78,2

Media 7.499 5.216 605 96,9 19,3 92,1 9,1 25,8 47,4 28,0 28,1 76,8

p ns ns ns ** *** * ns *** *** ** * ***

dms - - - 1,6 1,1 0,5 - 0,9 1,2 2,6 2,3 2,0

rebrote ás 6 semanas do primeiro aproveitamento (medias de seis datas de corte realizadas do 17 de abril ao 26 de xuño)

variedadeprodución



a1 5.393 3.376 471 99,7 17,5 92,1 8,8 31,5 55,4 20,9 21,0 68,3

a2 5.080 3.263 444 99,7 17,4 92,6 8,7 30,1 54,0 22,8 23,1 70,2

na1 5.831 3.912 465 99,5 18,5 92,4 8,1 28,8 51,5 26,0 26,2 73,0

na2 5.892 3.779 526 99,0 16,9 91,6 9,0 30,3 53,4 21,9 22,1 70,5

H1 5.190 3.317 502 99,8 16,2 91,2 9,7 30,8 53,9 20,1 20,6 70,4

H2 5.517 3.662 486 99,0 18,5 92,0 9,0 28,9 51,7 23,6 24,2 72,4

Media 5.484 3.551 482 99,5 17,5 92,0 8,9 30,1 53,3 22,6 22,9 70,8

p ns ns ns ns * * ns ** *** * * *

dms - - - - 1,5 0,6 - 1,1 1,2 3,0 2,6 2,4

produción total (inclúe o corte de inverno)

variedadeprodución



a1 14.064 9.083 1.287 98,2 17,3 91,9 9,4 29,3 52,1 22,4 22,7 70,7

a2 13.196 8.768 1.191 98,0 18,0 92,2 9,5 27,7 50,6 24,3 24,7 72,8

na1 13.839 9.543 1.177 96,6 18,4 92,2 8,9 26,1 47,9 27,5 27,8 75,7

na2 13.841 9.119 1.361 96,8 17,0 91,3 10,3 27,7 50,0 22,8 23,0 72,8

H1 12.873 8.537 1.249 95,8 16,9 91,2 10,1 27,9 49,9 22,6 22,9 73,2

H2 13.528 9.173 1.230 97,0 19,5 91,9 9,6 26,8 48,8 25,0 25,5 74,5

Media 13.557 9.037 1.249 97,1 17,8 91,8 9,6 27,6 49,9 24,1 24,4 73,3

p ns ns ns ns ns ns ns ** *** * ns *

dms - - - - - - - 1,1 1,1 3,7 - 2,7

A1: Rg. italiano alternativo tetraploide cv. Promenade; A2: Rg. italiano alternativo tetraploide cv. Major; NA1: Rg. italiano non alternativo tetraploide cv. Sultán; NA2: Rg. italiano non alternativo tetraploide cv. Danergo; H1: Rg. híbrido tetraploide (tipo intermedio) cv. Barladín; H2: Rg. híbrido diploide (tipo italiano) cv. Barsilo. MS: materia seca; MOD: materia orgánica dixestible; % Sem.: porcentaxe de especies sementadas (% MS); MO: materia orgánica (% MS); PB: proteína bruta (% MS); FAD: fibra ácido deterxente (% MS); FND: fibra neutro deterxente (% MS); CSA: carbohidratos solubles en auga (% MS); CNET: carbohidratos non estruturais totais (% MS); IVOMD: dixestibilidade da materia orgánica (%)*Nivel de significación: *** (p<0.001), ** (p<0.01); * (p<0.05); ns (non significativo)dms: diferenza mínima significativa entre dúas medias da mesma columna

A PRODUCIÓN DE ENSILADO DE RAIGRÁS NA EXPLOTACIÓN REDUCE O CUSTO ENTRE UN 64% E UN 47% PARA A UNIDADE DE MATERIA SECA E ENTRE UN 67% E UN 56% PARA A UNIDADE DE ENERXÍA COMPARADO COA COMPRA DE ALFALFA. EN CANTO AO CUSTO UNITARIO DA PROTEÍNA, MENTRES O ENSILADO DE RAIGRÁS PRODUCIDO NUN SÓ CORTE É UN 11% MÁIS CARO, A REALIZACIÓN DE DOUS CORTES PERMITE ABARATAR O KG DE PROTEÍNA BRUTA NUN 16% RESPECTO DA COMPRA DE ALFALFA


GALICALCALES E CARBONATOS AGRÍCOLAS

Redución da acidez dos solosAumento da produtividade das colleitas

APLICACIÓN DO PRODUTO SOBRE O TERREO

Presentadas en:

• Sacos de 35 quilos• Big bag de 1.100 quilos• Camión cisterna ou camión volquete

Estendidas na propia finca

Transportadas en camións a calquera punto de España e Portugal

EMENDA DE CAL VIVO GRANULADO (90% CaO)Alta porcentaxe en calcio. Valor neutralizante: 90%

EMENDA DE CAL VIVO GRANULADO DOLOMÍTICO (35% MgO / 60% CaO)Alta porcentaxe de magnesio. Valor neutralizante: 95%

EMENDA DE CAL VIVO (80% CaO)Gran poder de neutralización. Valor neutralizante: 80%

EMENDA DE CAL APAGADO (65% CaO)Potencia o rendemento agrícola. De fácil asimilación. Valor neutralizante: 65%

EMENDA DE CAL APAGADO MÁIS DOLOMÍA (53% CaO / 23% MgO)Achega magnesio. Favorece a actividade clorofílica da planta. Valor neutralizante: 83%

EMENDA CALCARIA, CARBONATO (56% CaO)Para camas hixiénicas. Eficaz na redución de mamites ambientais e dermatites. Apropiado para a produción de todo tipo de pensos. Valor neutralizante: 48%

EMENDA DE CALCARIA MAGNÉSICA (33% CaO / 17% MgO)Achega magnesio. Valor neutralizante: 54%

NOVA MESTURA DE

SERRÍN E CARBONATO

CÁLCICO PARA CAMAS

DE VACÚN!

Arieiras s/n P.I. Louzaneta27294 LUGO

Teléfono 982 22.14.84Fax 982 22.14.08

E-mail: [email protected]: www.galical.es

GALICAL, S.L.L.CALES E DOLOMÍAS AGRÍCOLAS

pub_galical.indd 99 20/08/2013 18:26



Vista dos ensaios tras o corte do 2 de maio

A CONCENTRACIÓN MEDIA DE PB NAS FOLLAS (14,3% MS) É MÁIS DO DUPLO DA EXISTENTE NOS TALOS (6,3% MS), MENTRES QUE A RIQUEZA EN AZUCRES DOS TALOS (31,2% MS) DUPLICA A DAS FOLLAS (15,2% MS)

Esta mesma situación volve reproducirse para o corte dos rebrotes, realizado ás seis semanas do primeiro, en can-to á ausencia de diferenzas significativas entre variedades na produción de materia seca (5,4 t MS/ha, rango 5,0 a 5,8), materia orgánica dixestible (3,5 t MOD/ha, rango 3,2 a 3,9) e de proteína (0,48 t PB/ha, rango 0,44 a 0,52). Nes-te segundo aproveitamento, as variedades máis produtivas en número son as non alternativas, seguidas dos híbridos, o que evidencia unha capacidade de rebrote comparativa-mente superior para aquelas variedades, comparada coa das variedades alternativas, que en todo caso non chega a ser significativa dende o punto de vista estatístico.

A elevada produtividade destas especies e a ausencia de diferenzas entre os distintos tipos faise de novo paten-te ao comparar os resultados totais correspondentes aos dous (ou tres, caso do corte de inverno) aproveitamentos efectuados. Os valores medios (e rango de variación entre variedades) foron, para a produción de materia seca, 13,5 t MS/ha (rango 12,8 a 14,0); para a de materia orgánica dixestible, 9,0 t MOD/ha (rango 8,5 a 9,5); e para a de proteína, 1,2 t PB/ha (rango 1,1 a 1,3).

En canto ao valor nutricional medio das distintas varie-dades nos aproveitamentos efectuados no primeiro ciclo destácase, como caracteres comúns a estas, unha elevada dixestibilidade, un baixo contido en proteína e un alto contido en carbohidratos non estruturais, que na práctica totalidade son azucres. A alta concentración de azucres en todas as variedades, observada incluso no corte de limpeza

efectuado a finais de xaneiro, pon en evidencia por que se consideran estas gramíneas como unha das forraxeiras que posúen unha mellor ensilabilidade (capacidade de fermen-tar correctamente no silo) e están unicamente por detrás do millo forraxeiro a este respecto (Demarquilly, 1986).

No primeiro ciclo de crecemento, os valores medios (e rangos de variación) de materia seca e valor nutricional foron MS 19,3% (18,3 a 21,3), PB 9,1% MS (8,8 a 9,7), FAD 25,8% MS (24,2 a 27,9), FND 47,4% MS (45,2 a 50,1), CSA 28,1% MS (26,1 a 30,9) e IVOMD 76,8% (73,8 a 78,9). Foron observadas diferenzas significativas entre variedades para algúns parámetros de calidade nutri-cional; as máis relevantes foron a menor dixestibilidade e o superior contido en fibra das variedades alternativas (en particular a da variedade Promenade) comparadas co resto das variedades. Non se observaron, en cambio, diferenzas significativas entre variedades en canto ao contido en pro-teína, mostrando a homoxeneidade no comportamento das variedades avaliadas en canto a este carácter. A variedade híbrida diploide Barsilo mostrou un contido significativa-mente superior de MS (+2,36 ud) comparada co resto das variedades tetraploides.

A calidade media dos rebrotes foi inferior á obtida no primeiro ciclo e rexístranse descensos medios de 6 ud para a dixestibilidade e 5 ud para o contido en azucres, mentres que a fibra aumentaba en 4 ou 5 ud para a FAD e FND, respectivamente, e o contido en PB baixaba dúas décimas (0,2 ud). Os valores medios (e rango de variación entre variedades) neste aproveitamento foron: MS 17,5% (16,2 a 18,5); PB 8,9% MS (8,1 a 9,7); FAD 30,1% MS (28,8 a 31,5); FND 53,3% MS (51,5 a 55,4); CSA 22,7% MS (20,9 a 26,2) e IVOMD 70,8% (68,3 a 73,0), o que eviden-cia que a pesar da perda de calidade respecto do primeiro ciclo, o valor medio dos rebrotes ás seis semanas segue a ter un bo valor nutricional no que á dixestibilidade ou valor enerxético se refire, mantendo un contido de azucres máis que suficiente para obter unha boa calidade de fermen-tación no silo. En canto ás diferenzas entre variedades, a característica máis salientable, tal como acontecera no pri-meiro ciclo, foi a comparativamente inferior dixestibilida-de e o superior contido en fibra da variedade alternativa Promenade, en particular comparada coa variedade non alternativa Sultán e a variedade híbrida diploide Barsilo. Novamente, neste aproveitamento o contido en proteína non diferiu de xeito significativo entre variedades.

Os resultados obtidos confirman as observacións doutros autores (Delgado, 1979; Piñeiro et ál., 2001), relativas á non existencia de diferenzas significativas entre variedades de raigrás italiano diploides e tetraploides en produción de materia seca, polo que se debe facer a elección de varieda-des por outros caracteres de tipo fisiolóxico ou de calidade da forraxe. Os resultados do presente traballo permiten estender esta afirmación ás variedades de raigrases híbri-dos, dada a ausencia de diferenzas produtivas comparadas coas variedades de raigrás italiano, e situar, como se verá no seguinte apartado, a estratexia de manexo da colleita en canto á elección das datas de corte coma un dos elementos centrais na toma de decisións en canto ao cultivo de raigra-ses para ensilar na primavera.


CALFENSA, A CALIZA DA TÚA TERRAC A L I Z A A G R I C O L A - C A L I Z A M A G N E S I A N A

FÁBRICA:OURAL-LUGOTeléfono: 982 54 66 23

OFICINAS: 27161 SANTA COMBA-LUGO Teléfono: 982 30 59 02

MODALIDADES DE SERVIZO: • APLICADO SOBRE O TERREO• ENVASADO. Saco de

25 Kg.- Big Bag de 1.000 Kg.• A GRANEL

O millo e as praderías precisan de pH próximos á neutralidade. Tanto a caliza agrícola como a magnesiana que ofrece Calfensa, axudan a corrixir a acidez dos nosos solos, evitando a toxicidade do aluminio e favorecendo a asimilación do fósforo. Así mesmo, melloran a súa estrutura, aumentando a aireación e a drenaxe.

A caliza de Calfensa provén de calcita que, unha vez moída, é de efecto máis rápido que a provinte de dolomita.

Grazas á finura de moenda coa que traballa Calfensa, os seus produtos son altamente solubles. Rápida acción dificilmente superable por outras calizas menos moídas ou granuladas.

A diferenza do cal vivo, a caliza de Calfensa non é agresiva, non produce queimaduras, o que facilita a súa manipulación, sendo, do mesmo xeito, respectuosa cos microorganismos beneficiosos do solo.

Dado que se trata dun produto extraído directamente da terra, non produce efectos negativos para o medio, sendo recoñecido polo Consello Regulador de Agricultura Ecolóxica.

AENOR certifica os sistemas de Xestión de Calidade, Medio Ambiente e Seguridade e Saúde no Traballo de Calfensa.

Novos granulados de CalfensaNota: os certificados de Intereco non son aplicables aos produtos granulados

INSUMO CERTIFICADO

Nº de certificado

CFN -02

INSUMOCERTIFICADO

Nº de certificado

CFN -01

Intereco, entidade certificadora que engloba os distintos Consellos Reguladores de Agricultura Ecolóxica de España certifica as Calizas de Calfensa.

pub_calfensa.indd 101 20/08/2013 17:18



primeiro ciclo de crecemento (medias das seis variedades de raigrás)

Data de corteprodución



Dc1 6 marzo 3.234 2.375 477 94,4 17,1 90,2 14,7 19,1 38,7 24,3 24,7 82,1

Dc2 20 marzo 5.489 3.997 650 95,3 16,7 90,7 11,8 21,9 41,8 26,1 26,2 80,9

Dc3 03 abril 7.592 5.339 704 96,8 19,1 91,4 9,2 25,5 46,9 26,1 26,5 77,6

Dc4 17 abril 8.814 6.160 665 97,7 18,7 92,7 7,5 27,1 49,1 29,3 29,6 75,8

Dc5 2 maio 9.904 6.778 617 98,7 19,6 93,0 6,5 29,5 52,4 31,5 31,6 73,6

Dc6 17 maio 9.960 6.647 518 98,8 25,0 94,4 5,2 31,6 55,4 29,9 30,2 70,7

Media 7.499 5.216 605 96,9 19,3 92,1 9,1 25,8 47,4 28,0 28,1 76,8

p *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** ** ***

dms 1.016 723 72 1,4 2,0 0,5 0,8 1,5 2,1 3,0 3,1 2,2

rebrote ás 6 semanas do primeiro aproveitamento (medias das seis variedades de raigrás)




Dc1 17 abril 6.093 4.108 701 98,3 14,5 91,0 11,3 25,2 46,7 23,5 24,1 74,7

Dc2 2 maio 5.766 3.831 591 98,5 14,4 90,7 10,6 27,3 49,3 23,4 23,7 73,5

Dc3 17 maio 3.657 2.394 358 100,0 15,1 90,1 9,8 28,8 50,9 20,3 21,2 72,7

Dc4 29 maio 4.833 3.232 375 100,0 17,5 92,2 7,8 30,2 53,3 25,1 25,2 72,8

Dc5 12 xuño 6.254 3.843 443 100,0 19,2 93,6 7,1 34,6 59,6 20,1 20,8 65,5

Dc6 26 xuño 6.301 3.900 426 100,0 24,3 94,2 6,8 34,4 60,0 22,1 23,2 65,5

Media 5.484 3.551 482 99,5 17,5 92,0 8,9 30,1 53,3 22,6 22,9 70,8

p * * *** * *** *** *** *** *** ** *** ***

dms 1.444 928 119 1,1 1,3 0,8 0,9 1,1 1,2 1,8 1,6 1,4

produción total (inclúe o corte de inverno)




Dc1 10.006 7.004 1.298 95,4 15,5 90,7 12,8 22,5 43,1 23,9 24,3 77,7

Dc2 11.694 8.115 1.384 95,8 15,5 90,5 11,9 24,3 45,2 23,8 24,0 77,0

Dc3 12.142 8.252 1.269 96,6 17,1 90,6 10,4 26,4 48,0 22,6 22,8 75,3

Dc4 14.576 9.856 1.212 97,4 17,3 92,1 8,4 28,3 50,6 26,0 26,1 73,5

Dc5 16.035 10.321 1.253 98,5 17,6 92,8 7,9 31,2 54,7 23,7 24,0 69,3

Dc6 16.888 10.675 1.078 98,7 23,9 94,0 6,4 33,0 57,7 24,8 25,2 67,1

Media 13.557 9.037 1.249 97,1 17,8 91,8 9,6 27,6 49,9 24,1 24,4 73,3

p *** ** ns ** *** *** *** *** *** * * ***

dms 2.592 1.647 166 1,4 0,9 0,5 0,7 1,6 2,0 1,6 1,6 2,3

MS: materia seca; MOD: materia orgánica dixestible; % Sem.: porcentaxe de especies sementadas (% MS); MO: materia orgánica (% MS); PB: proteína bruta (% MS); FAD: fibra ácido deterxente (% MS); FND: fibra neutro deterxente (% MS); CSA: carbohidratos solubles en auga (% MS); CNET: carbo-hidratos non estruturais totais (% MS); IVOMD: dixestibilidade da materia orgánica (%)Nivel de significación: *** (p<0,001), ** (p<0,01); * (p<0,05); ns (non significativo)dms: diferenza mínima significativa entre dúas medias da mesma columna

táboa 4. Efecto da data de corte sobre a produción e valor nutricional dos cortes de primeiro ciclo, rebrote ás seis semanas e produción total de primavera

OS RAIGRASES HÍBRIDOS MOSTRARON UNHA MAIOR PROPORCIÓN DE FOLLAS NA MATERIA SECA (58,7%), SEGUIDOS DAS VARIEDADES DE RAIGRÁS ITALIANO NON ALTERNATIVAS (53,7%) E, POR ÚLTIMO, DAS ALTERNATIVAS (47,4% DE FOLLAS)




2. EFECTO DA DATA DE CORTE SOBRE A PRODUCIÓN E VALOR NUTRICIONALComo pode observarse na táboa 4, na que se expoñen os resultados observados nas diferentes datas de corte do primeiro ciclo e dos rebrotes ás seis semanas, prome-diados para as variedades de raigrás avaliadas, existe un forte efecto da data de aproveitamento sobre a produ-ción e a calidade da forraxe nos diferentes cortes.

No primeiro ciclo de crecemento, a produción au-mentou desde as 3,2 t MS/ha na primeira data de corte (6 marzo) ata as 9,9 t MS/ha na 5º data a co-mezos de maio, a partir da cal non se incrementa máis o rendemento. A acumulación diaria de MS entre as diferentes datas de corte, expresada en kg MS/ha, foi de 160 kg/día entre o 6 e o 20 de marzo, de 150 kg/día entre o 20 de marzo e o 3 de abril, de 87 kg/día entre o 3 e o 17 de abril, de 77 kg/día entre o 17 de abril e o 2 de maio e de 4 kg/día entre o 2 e o 17 de maio. A práctica detención do crecemento do cultivo nes-te último intervalo relaciónase co feito de que todas as variedades espigaron a primeira semana de maio, como se indicou anteriormente. Cando expresamos a produción en termos de materia orgánica dixestible por hectárea, o rendemento vese maximizado numeri-camente tamén no corte de primeiros de maio, se ben o rendemento acadado nesta data (6,7 t MOD/ha) non se diferenciou de modo significativo do obtido dúas semanas antes, a mediados de abril. A extracción de PB, pola súa parte, vese optimizada nun intervalo de datas de corte máis precoz, situado entre mediados de marzo e mediados de abril, cun máximo numérico a comezos deste mes. Esta circunstancia é consecuen-cia, como se comentará máis adiante, da acusada caída da concentración de proteína bruta na materia seca da forraxe conforme avanza a primavera e a planta de raigrás vai madurando. A porcentaxe de malas herbas no cultivo, moi reducida como media (menos do 4% da MS total), descende conforme se atrasa a data de corte, evidenciando a agresividade e dominancia dos raigrases.

Foi detectada unha interacción significativa entre a variedade e a data de corte para a produción de ma-teria seca no primeiro ciclo, que se reflicte na figura 2. Pode observarse nela que as variedades alternati-vas, con base no seu maior potencial de crecemento invernal, mostran producións máis elevadas nas pri-meiras datas de corte do mes de marzo e comezos de abril, seguidas das variedades non alternativas e os raigrases híbridos, a escasa distancia destas. As dife-renzas a favor das variedades alternativas atenúanse notablemente a mediados de abril e aínda máis a co-mezos de maio, onde variedades non alternativas e híbridos chegan a superar a produción da variedade Promenade. No último período, os raigrases híbridos parecen exhibir un potencial de crecemento superior incluso ao das variedades non alternativas e, de feito, no corte do 15 de maio a produción numericamente máis elevada correspondeulle ao raigrás híbrido di-ploide Barsilo.




En canto á extracción de PB/ha, non se observa unha tendencia clara en canto á relación coa data de corte, se ben parece evidenciarse unha certa vantaxe da realización de aproveitamentos precoces no primeiro ciclo.

As características distintivas da evolución da composi-ción nutricional media das seis variedades de raigrases co avance da madurez no primeiro ciclo entre a primeira e a última data de corte son: o contido en humidade da planta redúcese (MS aumenta desde 17,1 a 25%), ao igual ca o contido en cinzas (MO aumenta de 90,2 a 94,4% MS); hai un forte aumento da concentración de fibra (FAD desde 19,1 a 31,6% MS e FND desde 38,7 a 55,4% MS) e un incremento máis moderado na concentración de azucres e carbohidratos non estruturais totais (CSA desde 24,3 a 29,9% MS e CNET desde 24,7 a 30,2% MS); os valores enerxético e proteico redúcense de forma importante ao descender a dixestibilidade da materia orgánica da planta desde 81,1 a 70,7% e o contido en proteína bruta desde 14,7 a 5,2% MS. Estas variacións prodúcense de forma practicamente lineal para todos os parámetros entre co-mezos de marzo e mediados de maio e chaman sobre todo a atención os baixos valores de PB observados a partir do mes de abril e, especialmente, no mes de maio, onde che-gan a ser inferiores ao 7% da materia seca.

Todos os rebrotes foron recollidos cun crecemento de seis semanas e observouse que a calidade nutricional da forraxe diminuía conforme o corte de rebrote era máis tar-dío, evidenciando un efecto da estación sobre a composi-ción dos rebrotes da mesma idade. Así, entre os cortes do 17 de abril e do 26 de xuño e para a media das varieda-des, a dixestibilidade da materia orgánica diminuíu desde 74,7 a 65,5% e a concentración de PB descendeu desde 11,3 a 6,8% MS, mentres que aumentaba o contido en fi-bra (FAD desde 25,2 a 34,4% MS e FND desde 46,7 a 60% MS). O contido en MS tamén aumentou desde 14,5 a 24,3, mentres que a concentración de azucres se mantivo relativamente constante ao redor do 23% MS.

En síntese, e tal como se reflicte na composición nutricio-nal media do conxunto dos cortes, a calidade nutricional das variedades de raigrás italiano e híbrido avaliadas pode consi-derarse elevada en canto ao valor enerxético e pobre en canto ao valor proteico, a non ser nos aproveitamentos máis pre-coces. O elevado contido en carbohidratos non estruturais da forraxe en todos os cortes indica unha boa ensilabilidade destas especies ao longo da primavera, superando en todos os casos os límites mínimos do 12%-16% de azucres na MS establecidos como necesarios para conseguir unha boa con-servación por corte directo sen necesidade de aditivos (De-marquilly, 1986; Chamberlain e Wilkinson, 1996).

2000

3000

4000

5000

6000

7000

8000

9000

10000

11000

06-mar 20-mar 03-abr 17-abr 01-mai 15-mai

kg M

S/ha

A1 A2H1 H2NA1 NA2

2000

3000

4000

5000

6000

7000

8000

9000

10000

11000

17-abr 01-mai 15-mai 29-mai 12-xun 26-xun

kg M

S/ha

A1 A2H1 H2NA1 NA2

2000

3000

4000

5000

6000

7000

8000

9000

10000

11000

06-mar 20-mar 03-abr 17-abr 01-mai 15-mai

kg M

S/ha

A1 A2H1 H2NA1 NA2

2000

3000

4000

5000

6000

7000

8000

9000

10000

11000

17-abr 01-mai 15-mai 29-mai 12-xun 26-xun

kg M

S/ha

A1 A2H1 H2NA1 NA2

Figura 2. produción de materia seca das seis variedades de raigrás no primeiro ciclo de crecemento e no rebrote ás seis semanas

A1: Rg. italiano alternativo tetraploide cv. Promenade; A2: Rg. italiano al-ternativo tetraploide cv. Major; NA1: Rg. italiano non alternativo tetraploide cv. Sultán; NA2: Rg. italiano non alternativo tetraploide cv. Danergo; H1: Rg. híbrido tetraploide (tipo intermedio) cv. Barladín; H2: Rg. híbrido di-ploide (tipo italiano) cv. Barsilo

A produción rexistrada no corte dos rebrotes viuse clara-mente afectada pola data de aproveitamento e observouse unha resposta cadrática onde os máximos de produción se conseguiron nas datas extremas (abril ou xuño) e o mínimo nas datas intermedias (maio). Este efecto, que pode ob-servarse graficamente na figura 2, atribúese ás condicións climáticas rexistradas durante o mes de abril, con tempera-turas máis frías ca o mes anterior e precipitacións elevadas, que reduciron o crecemento dos rebrotes nos cortes efec-tuados o 3 e o 17 de abril, recollidos seis semanas despois, na segunda metade de maio.

Cando se ten en conta a produción total dos aproveita-mentos, incluído no seu caso o corte de inverno, observa-mos que a produción de MS extraída por hectárea aumenta de forma significativa conforme se atrasa o primeiro corte ata comezos de maio, onde se extraerían 16,0 t MS/ha en total, mentres que se consideramos a produción de MOD esta non aumenta significativamente cando se atrasa a rea-lización do primeiro corte alén de mediados de abril, no que se alcanzan 9,8 t MOD/ha, como consecuencia da caí-da de dixestibilidade.

Primeiro corte

Rebrote


1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12Mes

pHLithothamne 400 granulado

Carbonatos

Cales

6,5

6,0

5,5

5,05,0

4 VECES MÁS EFICAZ QUE

EL CARBONATO DE CANTERA

Anuncio Afriga2.indd 1 20/08/13 12:57pub_timac_agro.indd 105 20/08/2013 13:34



3. EFECTO DA REALIZACIÓN DO CORTE DE LIMPEZA NO INVERNONa táboa 5 compáranse os resultados en canto á produ-ción e composición nutricional da herba das parcelas nas que se realizou o corte de limpeza a finais de xaneiro cos das parcelas onde non se realizou este corte. O efecto da

realización do corte de limpeza alcanza unicamente ao pri-meiro ciclo, deprimindo de xeito significativo a produción por hectárea de MS (-18%), MOD (-15%) e de proteína (-28%) comparada coa das parcelas onde a herba medrou ininterrompidamente durante o inverno. Por outra banda, o valor nutricional medio da herba de primeiro corte onde se fixo corte de limpeza mostrou valores máis elevados de dixestibilidade da materia orgánica (+ 2,9 ud) e azucres (+3 ud) con valores inferiores de fibra (-1,8 ud de FAD e -2,3 ud de FND). Probablemente debido á maior concentra-ción de carbohidratos non estruturais na herba procedente do corte de inverno, o contido en proteína da herba foi in-ferior (-0,6 ud) ao da herba de maior idade que chegou ao primeiro corte sen aproveitamento previo ningún. Tanto nos aproveitamentos do seguinte ciclo (rebrotes do primei-ro ciclo cortados ás seis semanas) coma na produción total, o efecto da realización do corte de inverno non foi signi-ficativo para ningún parámetro de produción ou calidade.

Por outra banda, a realización do corte de limpeza non se mostrou beneficiosa nin en canto á redución da presenza de malas herbas no cultivo (moi baixa en todos os casos), nin na evitación do encamado da forraxe, que non cons-tituíu un problema a pesar das fortes chuvias rexistradas no mes de abril. Á vista dos resultados cabe concluír, por tanto, que a realización do corte de limpeza no inverno non sería recomendable, particularmente no que á realización do primeiro corte se refire.

táboa 5. Efecto da realización do corte de inverno sobre a produción e valor nutricional dos cortes de primeiro ciclo, rebrote e produción total de primavera

primeiro ciclo de crecemento (medias de variedades e datas de corte)

produción % Sem

Materia seca e composición nutricional


corte 18 xaneiro 6.651 4.731 490 97,3 19,9 92,3 8,8 24,7 46,0 30,0 30,1 78,5

Sen corte 8.064 5.539 682 96,7 19,0 91,9 9,4 26,5 48,3 26,6 26,7 75,6

p * * * ns * * ** * * * ** *

rebrote ás seis semanas do primeiro aproveitamento (medias de variedades e datas de corte)

produción % Sem



corte 18 xaneiro 5.262 3.451 471 99,4 17,7 92,0 9,0 29,6 52,7 23,0 23,1 71,7

Sen corte 5.632 3.618 490 99,5 17,4 92,0 8,8 30,4 53,7 22,4 22,5 70,2

p ns ns ns ns ns ns ns ns ns ns ns ns

produción total

produción % Sem



corte 18 xaneiro 13.533 9.174 1.277 96,7 17,7 91,7 9,9 26,4 48,5 24,9 25,1 74,6

Sen corte 13.573 8.945 1.231 97,3 17,9 91,8 9,4 28,4 50,8 23,7 23,8 72,4

p ns ns ns ns ns ns ns ns ns ns ns ns MS: materia seca; MOD: materia orgánica dixestible; %Sem.: porcentaxe de especies sementadas (%MS); MO: materia orgánica (%MS); PB: proteína bruta (%MS); FAD: fibra ácido deterxente (%MS); FND: fibra neutro deterxente (%MS); CSA: carbohidratos solubles en auga (%MS); CNET: carbohidratos non estruturais totais (%MS); IVOMD: dixestibilidade da materia orgánica (%)Nivel de significación: *** (p<0,001), ** (p<001); * (p<0,05); ns (non significativo)

Comezo de espigado no raigrás italiano Promenade a primeira semana de maio


PREFABRICADOS Y HIERROS

TOURÓN• Montaje de naves

ganaderas en general• Estructuras• Cerchas y pórticos• Cubiertas de naves en

uralita y panel sándwich• Taller de ferralla

Vilar de Sarria, 34 - 27614 Sarria (Lugo)Tfno: 982 530 469 - Fax: 982 535 501Mób: 629 802 700 - 629 817 933 E-mail: [email protected]

Vilar de Sarria, 34 - 27614 Sarria (Lugo)Tfno: 982 530 469 - Fax: 982 535 501Mób: 629 802 700 - 629 817 933 E-mail: [email protected]

CUBÍCULOSPREFABRICADOS

DE HORMIGÓN ■ Para cama de arena, paja, serrín, cascarilla de arroz, carbonato, biomasa, etc.

■ También para camas de goma ■ Diseño ergonómico para mayor cow-comfort del animal

■ Ahorro de arena y otros materiales

■ Drenajes para eliminar humedades y reducir las mamitis

■ Ahorro de tiempo de colocación: 50 cubículos/día aproximadamente

■ Cubículos dobles e individuales ■ Con la supervisión y testaje de:

pub_touron.indd 107 11/08/2013 10:20



4. A COMPOSICIÓN NUTRICIONAL DAS FRACCIÓNS “TALO” E “FOLLAS” ENTRE VARIEDADES E DATAS DE CORTE NO PRIMEIRO CICLOCo fin de explorar con máis detalle as diferenzas na com-posición nutricional entre os distintos tipos de raigrás nas diferentes datas de corte do primeiro ciclo, analizáronse por separado as fraccións “folla” e “talo” das seis variedades estudadas ao longo das seis datas de corte do primeiro ciclo para un dos bloques do experimento. Na táboa 6 compára-se a composición da materia seca das dúas fraccións e ob-sérvase que a concentración media de PB nas follas (14,3% MS) é máis do duplo da existente nos talos (6,3% MS), mentres que a riqueza en carbohidratos non estruturais é á inversa (31,2% MS para os talos e 15,2% MS para as follas). Así mesmo, o contido en cinzas dos talos é aproxi-madamente a metade do das follas (6,4% MS e 11,2% MS, respectivamente) e a dixestibilidade da materia orgáni-ca dos talos é lixeiramente superior á das follas (75,7% e 72,8%, respectivamente). As diferenzas medias en canto ao contido de FAD e FND entre ambas as fraccións son, en cambio, de menor magnitude.

táboa 6. composición nutricional das fraccións “talo” e “folla” dos raigrases

Fracción MO pB FaD FnD cSa cnEt ivOMD

Talo 93,6 6,3 26,8 47,8 30,4 31,2 75,7

Folla 88,8 14,3 26,0 50,0 15,1 15,2 72,8

MO: materia orgánica (% MS); PB: proteína bruta (% MS); FAD: fibra ácido deterxente (% MS); FND: fibra neutro deterxente (% MS); CSA: car-bohidratos solubles en auga (% MS); CNET: carbohidratos non estruturais totais (% MS); IVOMD: dixestibilidade da materia orgánica (%)

Na táboa 7 móstranse, agrupados para cada tipo de rai-grás (alternativo, non alternativo e híbrido), os resultados da proporción de follas na materia seca e a composición nutricional das follas e talos como media das seis datas de corte no primeiro ciclo. Así mesmo, preséntanse resultados para cada data de corte, promediados para os diferentes tipos de raigrás. Saliéntase, en primeiro lugar, a diferenza entre tipos de raigrases en canto á proporción de follas, sendo significativamente superior para os raigrases híbri-dos (58,7%), seguidos das variedades de raigrás italiano non alternativas (53,7%) e, por último, das alternativas, que presentan unha maior proporción de talos con relación ás follas (47,4% de follas). Pode observarse a existencia de di-ferenzas entre tipos en canto ao valor nutricional das frac-cións da planta, das cales as máis salientables son a maior dixestibilidade dos talos e follas dos raigrases híbridos e o maior contido proteico das variedades non alternativas en ambas as fraccións.

Como era de esperar, a variabilidade entre as diferentes datas é superior á observada entre os diferentes tipos de raigrases en canto á composición da materia seca das follas e talos, así como na proporción entre ambas as fraccións. A proporción de follas na materia seca descende linealmente entre o 6 de marzo (78,9 %) e o 17 de maio (30,2 %) a unha taxa de -4,8 ud porcentuais/semana.

A calidade nutritiva dos talos descende co avance da es-tación. Entre as datas citadas, a concentración de PB des-cende de 9,3 a 3,9% MS, mentres que a dixestibilidade da materia orgánica se reduce desde o 82,5% a 69,7% a unha velocidade de -1 ud de IVDMO/semana. En canto á evo-lución da fibra, a proporción de FAD na materia seca dos talos aumenta desde 19,6 a 31,7% MS e a de FND desde 38,5 a 55,1% MS. A concentración dos carbohidratos non estruturais, pola contra, permanece relativamente estable na contorna 30-34% MS.

Conforme as plantas maduran, non só se reduce a pro-porción de follas na materia seca, senón que a calidade des-ta fracción se ve tamén reducida. Entre o 6 de marzo e o 17 de maio, a dixestibilidade da materia orgánica descende desde o 79,7% ao 64,4%, a unha velocidade media inferior á observada para os talos (-0,8 ud de IVDMO/semana) ata a primeira semana de maio, momento no cal acontece o espigado das variedades, para aumentar drasticamente a partir deste momento (-3,7 ud de IVOMD/semana) ata a última data de corte. Esta observación, relacionada coa senescencia e a diminución da actividade fotosintética das follas a partir do espigado, maniféstase coa abrupta caída nun curto período de dúas semanas, entre o 2 e o 17 de maio, nos valores de PB (de 15,9 a 11,2% MS) e nos de carbohidratos non estruturais (de 14,6 a 10,6% MS) e o incremento nos valores de FAD (de 25,9 a 33,2% MS) e FND (de 51,3 a 59,2% MS).

Á vista dos resultados, parece evidente que non se debe atrasar a data do primeiro corte máis alá de finais de abril, pola importante caída de calidade da planta de raigrás que se produce a partir do espigado e que se manifesta sobre todo pola redución da porcentaxe de follas na planta, polos baixos valores de proteína do talo e pola acusada perda de valor enerxético e proteico das follas. Esta observación é particularmente importante para as variedades de raigrás italiano alternativas.

Vista parcial dos campos de ensaio


pub_ascol.indd 109 09/08/2013 20:59



5. COMPARACIÓN DO SISTEMA DUN SÓ CORTE VS. DOUS CORTES: RENDEMENTO DE MATERIA SECA, MATERIA ORGÁNICA, CONCENTRACIÓN DE PROTEÍNA BRUTA E CUSTO UNITARIO DE PRODUCIÓN A partir dos resultados do ensaio podemos considerar a conveniencia de realizar un corte ou dous cortes da forraxe, en datas compatibles coa sementeira do millo na zona cos-teira de Galicia. Para a hipótese dun só corte, tomaremos os valores medios das variedades estudadas nas datas de corte do 17 de abril ou do 2 de maio. Para a hipótese de dous cortes, tomaremos os valores do primeiro corte reali-zado o 6 e o 20 de marzo, e o segundo corte do rebrote o 17 de abril ou 2 de maio, ás seis semanas.

Na táboa 8 indícanse os valores medios de produción de materia seca, materia orgánica dixestible e a concen-tración media de proteína bruta correspondente a cada corte. A estratexia de dous cortes resultou en total máis produtiva tanto en termos de extracción de MS/ha (+5,8 a +13,6%) coma de MOD/ha (+5,2 a +15,4%) e da con-centración de PB na materia seca (+5,0 e +4,7 ud) com-parado coa realización dun único corte. O feito de que no presente estudo o rendemento de dous cortes supe-re ao dun único corte contradi os resultados de ensaios realizados en Galicia coa variedade de raigrás alternati-vo Promenade e publicados por outros autores (Cancio e Piñeiro, 2000), que reportaron maiores rendementos a finais de maio na estratexia dun único corte comparada con dous cortes. A explicación podería estar nas diferen-tes condicións de medio en que se realizaron os ensaios, o de Cancio e Piñeiro na zona interior da provincia de Lugo, a maior altitude, con primaveras máis frías e me-nores crecementos ca na zona costeira da provincia da Coruña, onde se realizou o presente experimento, e que permitiron un comparativamente maior crecemento dos rebrotes nos meses de marzo e abril.

táboa 8. produción de MS, MOD e contido en proteína bruta obtido na estratexia dun só corte, comparado con dous cortes para ensilar en datas compatibles coa sementeira do millo na zona costeira de galicia

un corte Dous cortes

Data de corte

kg MS/ha

kg MOD/

ha

PB% MS

Data de corte

kg MS/hakg MOD/

haPB% MS

17 abril8.814 6.160 7,5

6 marzo 3.234 2.375 14,7

17 abril 6.093 4.108 11,3

Total Total 9.327 6.483 12,5

2 maio9.904 6.778 6,5

20 marzo 5.489 3.997 11,8

2 maio 5.766 3.831 10,6

Total Total 11.255 7.828 11,2

MS: materia seca; MOD: materia orgánica dixestible; MO: materia orgáni-ca (% MS); PB: proteína bruta (% MS)

Volvendo ao presente estudo, a vantaxe en termos de produción e de concentración proteica que implica a estra-texia de dous cortes para ensilar, comparada coa dun corte, debe ser considerada en relación ao custo do ensilado, que practicamente se duplica no primeiro caso. Para iso consi-deramos os custos de implantación do cultivo de raigrás e de ensilado segundo os prezos habituais das empresas de servizos agrícolas da zona (Valladares-Alonso, comunica-ción persoal). Para a implantación considerouse un custo de 550 €/ha, que inclúe a aplicación de 60 kg de P2O5 e 60 kg de K2O mineral/ha e dúas aplicacións de xurro de 25 m3/ha. Para o ensilado considerouse un custo total de 400 €/ha.

Na táboa 9 móstranse os custos unitarios do ensilado de raigrás comparando a estratexia dun corte comparado con dous. Para o cálculo considerouse un 10% de perdas du-rante o proceso de ensilado e utilizáronse as equivalencias seguintes:

táboa 7. Evolución da composición nutricional da materia seca das fraccións “talo” e “follas” no primeiro ciclo de crecemento na primavera para os tres tipos de raigrases avaliados e por data de corte

tipo †talo Follas

% folla MO pB FaD FnD cSa cnEt ivOMD MO pB FaD FnD cSa cnEt ivOMD

Alternativo 47,4 94,3 5,5 27,9 49,5 30,7 31,2 74,2 88,8 13,8 27,0 51,5 14,5 14,5 71,7

Non alternativo 53,7 92,8 7,4 27,3 48,5 27,8 28,3 73,7 88,2 16,0 26,0 49,3 13,8 13,9 72,3

Híbrido 58,7 93,7 6,2 25,2 45,4 32,7 34,0 79,1 89,3 13,3 25,0 49,0 16,9 17,1 74,5

Datatalo Follas

% folla MO pB FaD FnD cSa cnEt ivOMD MO pB FaD FnD cSa cnEt ivOMD

6 marzo 78,9 92,0 9,3 19,6 38,5 30,8 31,4 82,5 89,5 15,8 19,8 40,8 20,1 20,8 79,7

20 marzo 67,1 92,0 8,7 23,7 42,6 29,7 30,2 79,2 88,4 15,9 23,8 46,3 15,4 16,2 76,0

3 abril 52,6 93,2 6,1 27,8 49,0 29,5 30,1 75,2 87,8 14,7 26,2 50,5 13,5 13,9 72,9

17 abril 46,3 94,9 4,4 27,7 49,2 33,4 34,7 75,9 89,5 12,5 27,1 51,9 16,1 16,5 72,3

2 maio 42,7 93,6 5,4 30,8 53,3 28,0 28,9 71,2 88,5 15,9 25,9 51,3 14,2 14,6 71,8

17 maio 30,2 95,9 3,9 31,7 55,1 31,0 31,7 69,7 88,9 11,2 33,2 59,2 10,0 10,6 64,4

† Tipo alternativo (raigrases italianos tetraploides cv. Promenade e cv. Major); tipo non alternativo (raigrases italianos tetraploides cv. Sultán e cv. Danergo); tipo híbrido (raigrás tetraploide de tipo intermedio cv. Barladín e raigrás diploide tipo italiano cv. Barsilo)MO: materia orgánica (% MS); PB: proteína bruta (% MS); FAD: fibra ácido deterxente (% MS); FND: fibra neutro deterxente (% MS); CSA: carbohidra-tos solubles en auga (% MS); CNET: carbohidratos non estruturais totais (% MS); IVOMD: dixestibilidade da materia orgánica (%)


ENTEC®, la mayor innovación en el abonado de los cultivos forrajeros en los últimos años, permite obtener cosechas abundantes, de calidad y respetando el medio ambiente. El nitrógeno de ENTEC® se encuentra estabilizado por el inhibidor de la nitrificación DMPP, desarrollado por BASF y comercializado por EuroChem Agro.Ahora en EuroChem Agro hemos adaptado nuestra estrategia para que todavía más agricultores puedan utilizar ENTEC® y beneficiarse de sus excelentes resultados en cultivos forrajeros.

®Marca registrada de EuroChem Agro

ENTEC® Cultivos forrajeros

El abonado rentable y eficaz de cultivos forrajeros.

EuroChem Agro Iberia, S.L.

Joan d’Àustria 39-4708005 BarcelonaTel. 93 224 72 22 Fax. 93 225 92 91www.eurochemagro.com

pub_eurochem.indd 111 09/08/2013 21:47



táboa 10. comparación de custos unitarios da materia seca, da enerxía e da proteína bruta para un feo de alfalfa de calidade media e un ensilado de raigrás italiano recollido nun único corte ou en dous cortes

custos unitarios

Feo de alfalfa de calidade media

Ensilado de raigrás italiano un corte † Dous cortes ††

€/ kg MS 0,24 0,11 0,15

€/ UFL 0,6 0,12 0,16

€/ kg PB 1,46 1,62 1,24

MS: materia seca; UFL: unidades forraxeiras leite; PB: proteína bruta (% MS)† Valores medios para as dúas datas de corte do 17 de abril e do 2 de maio†† Valores medios das datas de 6 de marzo e 17 de abril e de 20 de marzo e 2 de maio

Con carácter xeral, e dado que na produción gandeira en zo-nas temperadas a enerxía contida nos alimentos representa o primeiro factor limitante da produción (AFRC 2003), parece evidente a importancia de maximizar a produción de enerxía procedente das forraxes producidas na propia explotación para reducir os custos de produción. En segundo lugar, a elección concreta do sistema (un corte vs. dous cortes) dependerá do custo relativo da unidade de enerxía e de proteína no mercado en cada momento concreto. Non obstante, e tendo en conta que na maior parte dos casos o cultivo de verán na rotación será o millo, e que esta forraxe é deficitaria en proteína ao igual ca o raigrás, parece aconsellable optar polo sistema de dous cortes do cultivo de inverno, dado que permite extraer máis cantidade de proteína por hectárea a un menor custo unitario.

CONCLUSIÓNS_Alta produtividade dos raigrases italianos e híbridos como cultivo invernal, adecuados para formar parte dunha rotación intensiva de dous cultivos por ano.

_A materia seca dos raigrases en cultivo de inverno pre-senta un contido en enerxía elevado, pero a concentración proteica é baixa ou moi baixa en cortes máis tardíos.

_Obsérvanse escasas diferenzas entre variedades en can-to á produción de materia seca ou materia orgánica dixes-tible por hectárea.

_As variedades alternativas son máis adecuadas para aproveitamentos temperáns e perden calidade respecto das variedades non alternativas e híbridos cando se atrasa o aproveitamento.

_En aproveitamentos máis tardíos, de mediados a finais de abril, son preferibles as variedades non alternativas, e os híbridos para cortes na primeira quincena de maio.

_A estratexia de dous cortes dos raigrases italianos (un na primeira quincena de marzo e outro na última quincena de abril) mantén unha alta produtividade e aumenta signi-ficativamente o contido en proteína da forraxe comparado cun único corte a mediados de abril ou comezos de maio.

_A produción de ensilado de raigrás cultivado no inver-no reduce considerablemente os custos unitarios da ma-teria seca e da enerxía comparado coa compra de forraxes alternativas aos prezos actuais de mercado.

BIBLIOGRAFÍAAs persoas interesadas na bibliografía deste artigo poden solicitala por email a [email protected].

- un kg MOD equivale a 2,30 Mcal de enerxía neta leite (ENL) para o rango de dixestibilidades da forraxe nas da-tas consideradas (IVOMD de 73,5% a 81%).

- unha Unidade Forraxeira Leite (UFL) equivale a 1,7 Mcal ENL, por tanto un kg MOD equivale a 1,35 UFL.

Con base nestas premisas obsérvase que o custo unitario do kg de MS de ensilado de raigrás oscila entre 0,12-0,11 € no sistema dun corte e 0,16-0,13 € no sistema de dous cortes. Traducido a enerxía neta, o custo unitario dunha UFL oscila entre 0,13-0,12 € no sistema dun só corte e entre 0,7-0,14 € no de dous cortes. Ao menor custo da unidade de enerxía cando se dá un só corte contrapon-se un maior custo da unidade de proteína bruta cando se compara co sistema de dous cortes. Así, o custo do kg de PB oscila entre 1,60-1,64 € no primeiro caso, e 1,29-1,19 € no segundo.

táboa 9. custos unitarios do ensilado de raigrás italiano na estratexia dun só corte, comparado con dous cortes

custos unitarios

custos de implantación cultivo + ensilado

un corte: 950 €/ha Dous cortes: 1.350 €/ha

17 abril 2 maio6 marzo e 17

abril20 marzo e 2

maio

€ / kg MS 0,12 0,11 0,16 0,13

€ / kg MOD † 0,17 0,16 0,23 0,19

€€/UFL†† 0,13 0,12 0,17 0,14

€€/ kg PB 1,60 1,64 1,29 1,19

† 1 kg MOD=2.30 Mcal ENL; †† 1 kg MOD=1.35 UFLMS: materia seca; MOD: materia orgánica dixestible; ENL: enerxía neta leite; UFL: unidades forraxeiras leite; PB: proteína bruta (% MS)

Ao dispor destes datos, permite comparar os custos uni-tarios de produción de forraxes de inverno na explotación fronte á compra dunha forraxe alternativa, como é o caso da alfalfa, en feo ou deshidratada, que pode ser considerada unha commodity fronte á cal facer a comparación. Na táboa 10 móstranse os resultados de comparar os custos unitarios da materia seca, da UFL e da PB da alfalfa coa dos co-rrespondentes custos do ensilado de raigrás recollido nun único corte ou en dous aproveitamentos. Para iso conside-rouse un prezo de mercado de 22 €/100 kg dunha alfalfa (feo) de media calidade coa seguinte composición (táboas FEDNA): 9% de humidade, 10% de cinzas, 16,6 % de PB (sobre MS) e 0,67 UFL/kg MS.

Como pode verse, desde o punto de vista do custo uni-tario da materia seca e da enerxía, a produción de ensilado de raigrás na explotación reduce o custo entre un 64% e un 47% para a unidade de MS e entre un 67% e un 56% para a unidade de enerxía comparado coa compra de alfalfa. En canto ao custo unitario da proteína, mentres o ensilado de raigrás producido nun só corte é un 11% máis caro, a realización de dous cortes permite abaratar o kg de PB nun 16%.


Torre Espacio, Paseo de la Castellana, 259 - D 28046 Madrid • Teléfono: 91 571 88 35 - Fax: 91 571 82 96 • e-mail:[email protected] • www.intergal.es

Delegado para Galicia: 647 355 675 • Delegado para Asturias y Cantabria: 678 453 498

AMICOTE y CORBIGRAN aportan tecnologias

exclusivas y nutrientes que permiten mejorar el

rendimiento de los pastos y forrajes a través del aumento de la producción y la calidad.

ABONO ESPECÍFICO PARA PRADERAS

CV 32 FERTIGAFSA 0-26,5-0Con 28% de CaO total

anuncio amicote-corbigran 3.indd 1 12/07/13 11:45pub_intergal.indd 113 10/08/2013 16:18

ENERMILK: Para aprovechar toda la ENERGÍA de la ración.

PROTEOMILK: Aprovecha toda la PROTEÍNA de la ración y reduce la urea en leche.

METAMILK: Permite un mejor aprovechamiento de la FIBRA de los forrajes.

Reduce la formación de metano aumentando la formación de propiónico.

Reduce el efecto invernadero provocado por la producción de metano.

Asegura una mejor conversión de la fibra en glucosa disponible, aumentando el rendimiento de la ración.

Favorece la accesibilidad de los nutrientes de las fibras.

Reduce la degradabilidad de las proteínas en el rumen.

Aumenta la proteína by-pass de toda la ración de forma natural.

Reduce la tasa de amoniaco en rumen y baja la tasa de urea en leche, disminuyendo los problemas vinculados con el exceso de nitrógeno y amoniaco: sobrecarga de hígado, células somáticas, problemas de reproducción…

Mejora la transformación de la energía de los cereales en glucosa disponible para los microorganismos del rumen, aumentando el rendimiento de la ración.

Disminuye el nivel de ácido láctico, reduciendo el riesgo de acidosis subagudas que suelen provocar las raciones ricas en cereales.

Previene la aparición de acetonemia en los animales más productores.

Alarga la curva de máxima producción.

Innovaciones ganaderas

Aproveche todo el potencial de su ración Aproveche todo el potencial de su ración

PROMILK es la primera gama en base a ACEITES ESENCIALES ESPECÍFICOS para aprovechar cada uno de los pilares de la ración: ENERGÍA, PROTEÍNA Y FIBRA.

MEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHE

LO NATURAL ES BUENOLO NATURAL ES BUENOLO NATURAL ES BUENOLO NATURAL ES BUENOLO NATURAL ES BUENOLO NATURAL ES BUENOLO NATURAL ES BUENOLO NATURAL ES BUENOLO NATURAL ES BUENOLO NATURAL ES BUENOLO NATURAL ES BUENOLO NATURAL ES BUENOLO NATURAL ES BUENOLO NATURAL ES BUENOLO NATURAL ES BUENOLO NATURAL ES BUENOLO NATURAL ES BUENOLO NATURAL ES BUENO

CONSÚLTENOS PARA SABER CUAL ES EL PRODUCTO QUE MEJOR SE ADAPTA A SU RACIÓN

C/López de Aranda 35, 28027 Madrid | Tel.: (+34) 91 2187046 | www.grupoinnofarm.com

ENERMILK: Para aprovechar toda la ENERGÍA de la ración.

PROTEOMILK: Aprovecha toda la PROTEÍNA de la ración y reduce la urea en leche.

METAMILK: Permite un mejor aprovechamiento de la FIBRA de los forrajes.

Reduce la formación de metano aumentando la formación de propiónico.

Reduce el efecto invernadero provocado por la producción de metano.

Asegura una mejor conversión de la fibra en glucosa disponible, aumentando el rendimiento de la ración.

Favorece la accesibilidad de los nutrientes de las fibras.

Reduce la degradabilidad de las proteínas en el rumen.

Aumenta la proteína by-pass de toda la ración de forma natural.

Reduce la tasa de amoniaco en rumen y baja la tasa de urea en leche, disminuyendo los problemas vinculados con el exceso de nitrógeno y amoniaco: sobrecarga de hígado, células somáticas, problemas de reproducción…

Mejora la transformación de la energía de los cereales en glucosa disponible para los microorganismos del rumen, aumentando el rendimiento de la ración.

Disminuye el nivel de ácido láctico, reduciendo el riesgo de acidosis subagudas que suelen provocar las raciones ricas en cereales.

Previene la aparición de acetonemia en los animales más productores.

Alarga la curva de máxima producción.

Innovaciones ganaderas

Aproveche todo el potencial de su ración Aproveche todo el potencial de su ración

PROMILK es la primera gama en base a ACEITES ESENCIALES ESPECÍFICOS para aprovechar cada uno de los pilares de la ración: ENERGÍA, PROTEÍNA Y FIBRA.

MEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHEMEJORE SU PRODUCCIÓN DE LECHE

LO NATURAL ES BUENOLO NATURAL ES BUENOLO NATURAL ES BUENOLO NATURAL ES BUENOLO NATURAL ES BUENOLO NATURAL ES BUENOLO NATURAL ES BUENOLO NATURAL ES BUENOLO NATURAL ES BUENOLO NATURAL ES BUENOLO NATURAL ES BUENOLO NATURAL ES BUENOLO NATURAL ES BUENOLO NATURAL ES BUENOLO NATURAL ES BUENOLO NATURAL ES BUENOLO NATURAL ES BUENOLO NATURAL ES BUENO

CONSÚLTENOS PARA SABER CUAL ES EL PRODUCTO QUE MEJOR SE ADAPTA A SU RACIÓN

C/López de Aranda 35, 28027 Madrid | Tel.: (+34) 91 2187046 | www.grupoinnofarm.com

pub_innofarm.indd 114 14/08/2013 18:21


Tras el acto de bienvenida a cargo del veterinario y direc-tor general de Innofarm SL, Alberto Caballero, se trataron temas relacionados con un mejor aprovechamiento de las ra-ciones así como nuevas perspectivas y campos de actuación en la nutrición animal.

El primer ponente en intervenir fue Jérôme Marchal, in-geniero agrónomo y jefe de Rumiantes de la cooperativa Le Gouessant (Francia). En su presentación, titulada “Aprove-chamiento de la ración de los rumiantes”, hizo una una inte-resante argumentación acerca del mejor aprovechamiento de la ración a través de la optimización de la flora ruminal.

A continuación intervino el veterinario especialista del sector de rumiantes Ángel Ávila Coya con una ponencia ti-tulada “Alternativas de formulación ante la situación actual y futura”. Este profesional desarrolló una exposición de gran actualidad sobre las posibles mejoras en las formulaciones.

Posteriormente, el ingeniero agrónomo y profesor de Nu-trición Animal D.T.A. Las Heras (Cantabria), Gregorio Salce-do, presentó un detallado estudio sobre la importancia de los valores de urea en leche como herramienta para una mayor rentabilidad de la explotación.

Para finalizar, el veterinario y director comercial de In-nofarm SL, Jesús del Moral, hizo una presentación de la em-presa y de sus aceites esenciales específicos para el mejor aprovechamiento de las raciones de los rumiantes. Posterior-mente, dio paso a la Cena Sanferminera en el conocido res-taurante pamplonés Zaldiko.

I SEMINARIO DE INNOFARM NUTRICIÓNEl pasado 8 de julio tuvo lugar en Pam-plona el primer seminario organizado por Innofarm Nutrición. A él asistieron un gran número de veterinarios e inge-nieros agrónomos especializados en nu-trición de rumiantes llegados de Espa-ña, Francia y Portugal.

Ángel Ávila Coya habló sobre posibles mejoras en las formulaciones

De izquierda a derecha, Fernando López, Jesús del Moral, José Manuel González y Alberto Caballero, organizadores del seminario

Gregorio Salcedo, en un momento de su presentación sobre la importancia de los valores de urea en leche

Jérôme Marchal habló del mejor aprovechamiento de la ración a través de la optimización de la flora ruminal

pubLIRRepoRtAxe 115

publi_innofarm.indd 115 14/08/2013 18:20

XIL

REPICÓN

GOLDOURO

Os tres mellores touros para TIPOdo top 50 xenómico (Conafe 06/2013)

ENÓMICOS

• Nº1enTIPO:+2,98• Nº1enUBRE:+3,10• LEITE:+1.194kg• ICO:3.320• Familia“BARBIE”

• Nº1enESTRUTURAS:+2,35• Nº2enTIPO:+2,76• LEITE:+1.190kg• ICO:3.247• Familia“WANJA”

• Nº3enTIPO:+2,62• Estruturas,ubresepatasconestiloeangulosidade• LEITE:+1.348kg• ICO:3.370• Familia“CONVERSE JUDY”

HillxAtwoodxMacxDurham

EpicxManOManxDuplexxJockoBesn

GoldChipxManOManxShottlexAaron

ZandenburgXIL

HeidenskipsterGOLDOURO

ZandenburgREPICÓN

Fotos:MauriciodelosSantos

pub_xenomicos_galego.indd 116 20/08/2013 19:47

afriga106 en galego

Documents