PrzygodyKarty pracy dla uczniów

klas szkoly podstawowej4-6

Agnieszka Kruszynska

Projekt okładki i strony tytułowej: Elżbieta Lubomirska

Ilustracje: Małgorzata Zachorowska

Redaktor inicjujący projektu: Maryla Marczyk

Redaktor merytoryczny: Małgorzata Magenta-Siemiaszko

Redaktor techniczny: Danuta Hutkowska

Redaktor graficzny: Jadwiga Abramowicz

Spis treści

Edmund Niziurski Sposób na Alcybiadesa • 3

Kornel Makuszyński Szatan z siódmej klasy • 19

Irena Jurgielewiczowa Ten obcy • 38

Stanisław Lem Bajki robotów • 59

© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spółka AkcyjnaWarszawa 2008

ISBN 978-83-02-10352-0

Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna02-305 Warszawa, Aleje Jerozolimskie 136Adres do korespondencji: 00-965 Warszawa, p. poczt. nr 9www.wsip.plWydanie pierwsze (2008)Arkuszy drukarskich: 10Skład i łamanie: Shift_ENTERDruk i oprawa: GRAFMAR Sp. z o.o., Kolbuszowa DolnaWydrukowano na papierze offsetowym Speed-E produkcji International Paper

7www.wsip.pl

6. Stwórz mały słowniczek języka uczniów – bohaterów powieści Sposób na Alcybia-desa. Napisz objaśnienia poniższych słów, wzorując się na podanym przykładzie.

gogowie – nauczyciele; skrót od „pedagogowie”gogowie – nauczyciele; skrót od „pedagogowie”

ananas –

buda –

Ciało –

dryf –

wkuwać –

przejechać się po kolegach –

przyskrzynić kogoś –

psor –

skapować –

SPONAA –

7. Wypisz po pięć zabawnych nazwisk i przezwisk postaci ze Sposobu na Alcybiadesa.

Nazwiska Przezwiska

Profesor Misiak Alcybiades

� Wyjaśnij, w jaki sposób są utworzone przezwiska bohaterów powieści. Dokończ notatkę.

Niektóre przezwiska tworzone są od nazwisk (np. Ciamciara to Ciamcia, a Babiński

to Alibaba).

6.6.

7.7.

8

8. Jakie są skutki nadania przezwisk bohaterom powieści? Numery poniższych stwier-dzeń wpisz w schemat brylantu tak, aby najważniejszy skutek znalazł się najwyżej.

1. Dzięki temu cała powieść jest zabawniejsza.

2. Bohaterowie są bardziej charakterystyczni, wyjątkowi.3. Postacie, które noszą przezwiska, są bardziej bliskie,

znajome.4. Posługiwanie się przezwiskami sprawia, że przedsta-

wiony w powieści świat młodzieży jest bardziej realny.

� Dokończ zdania.

Przezwisko może być odbierane jako sympatyczne, gdy

.

Czasem jednak przezwisko, jeśli jest złośliwe i ubliżające, może

.

9. Przypomnijcie sobie przemowę Alibaby z rozdziału II. Według niego świat uczniów i świat nauczycieli diametralnie się od siebie różnią. Powieść Sposób na Alcybiadesa pokazuje jednak, że możliwy jest sojusz („triumwirat” – jak to określał profesor Misiak) między uczniami i nauczycielami. Na jakich warunkach? Pracując w grupach, wypiszcie kilka warunków takiego sojuszu, a następnie podkreślcie dwa najważniejsze. Na zakończenie każda grupa przedstawia wyniki swojej pracy.

Książka Sposób na Alcybiadesa pokazuje, że sojusz między uczniami i nauczycielami

jest możliwy, gdy

10. Opisz jakąś zabawną historię z życia szkolnego. Opowiedz o tym, co sam przeżyłeś (opowiadanie w 1. osobie liczby pojedynczej) albo o tym, co przeżył ktoś z twojej rodziny lub któryś z kolegów (opowiadanie w 3. osobie liczby pojedynczej). Zanim zaczniesz pisać, ułóż plan opowiadania.

8.8.

9.9.

10.10.

9www.wsip.pl

BANK SFORMUŁOWAN:

��� rozpoczęcie opowiadania: Chcę opowiedzieć o... Spośród wielu zabawnych historii, które mi się przytrafiły w czasie życia szkolnego, najciekawsza jest ta o... Życie młodych ludzi obfituje w wiele pełnych humoru przygód jak ta, która...

��� pwyrażanie zaskoczenia: nagle, wtem, niespodziewanie, nieoczekiwanie, ku największemu zdziwieniu… Lecz zdarzyło się coś wprost nieoczekiwanego...

�� zakończenie opowiadania: Do dziś na samo wspomnienie tych zdarzeń czuję... Takie wesołe przygody spra-wiają, że życie jest... Życzę wszystkim wielu przygód pełnych (czego?)…, abyście – gdy będziecie już babciami i dziadkami – mogli...

´́BANK SFORMUŁOWAN:

��� rozpoczęcie opowiadania: Chcę opowiedzieć o... Spośród wielu zabawnych historii, które mi się przytra-

fiły w czasie życia szkolnego, najciekawsza jest ta o... Życie młodych ludzi obfituje w wiele pełnych humoru przygód jak ta, która...

��� wyrażanie zaskoczenia: nagle, wtem, niespodziewanie, nieoczekiwanie, ku największemu zdziwieniu...

Lecz zdarzyło się coś wprost nieoczekiwanego...

�� zakończenie opowiadania: Do dziś na samo wspomnienie tych zdarzeń czuję... Takie wesołe przygody spra-

wiają, że życie jest... Życzę wszystkim wielu przygód pełnych (czego?)..., abyście – gdy będziecie już babciami i dziadkami – mogli...

´́

PLAN OPOWIADANIA:

Tytuł:

13www.wsip.pl

15. Napisz, jakich efektów chłopcy oczekiwali od sposobu na Alcybiadesa i jakie przy-niósł on rezultaty. Następnie sformułuj wnioski.

Efekty oczekiwane od sposobu Rezultaty zastosowania sposobu

Wnioski: Czy dobrze się stało? Dlaczego?

16. Zagrajcie w pokera kryterialnego, zastanawiając się nad odpowiedzią na pytanie: „Co najważniejszego w wyniku przygody opisanej w powieści Sposób na Al-cybiadesa zrozumieli Ciamcia, Pędzel, Słaby i Zasępa?” Poproście nauczyciela, aby podzielił was na czteroosobowe grupy. Każdy gracz otrzymuje trzy karty (wycięte ze s. 15), które będzie układał na planszy podzielonej na dwa pola (s. 80): pole kryteriów pierwszorzędnych (czyli bardzo ważnych) i pole kryteriów drugo-rzędnych (czyli mniej ważnych). Sami decydujecie, ile kart położyć na każdym z pól. Gdy ułożycie wszystkie karty, otrzymacie odpowiedź na postawione pytanie.

17. Wyobraź sobie, że jesteś dyrektorem szkoły, której uczniowie kupili sposób na na-uczycieli i wcielili go w życie. Napisz krótkie przemówienie skierowane do tych uczniów. Najpierw wypisz cele przemówienia (po zapoznaniu się z przykładowymi celami) i uzupeł-nij bank sformułowań.

Przykładowe cele przemówienia:

� przypomnieć młodzieży, że nie można uciekać się do nieuczciwości;

� pouczyć, że każdy odpowiada za swoje czyny i ponosi ich kon-sekwencje;

���uświadomić uczniom, że dzięki sposobowi uzupełnili swoje wiado-mości, zupełnie nie zdając sobie z tego sprawy.

15.15.

16.16.

17.17.

14

Cele przemówienia dyrektora:

BANK SFORMUŁOWAN:

��� zwracanie się do uczniów:

drodzy (kochani) uczniowie, droga młodzieży, chłopcy!

��� zwracanie uwagi słuchaczy: Chcę wam przypomnieć, że... Chcę zwrócić waszą uwagę na... Dobrze byłoby, gdybyście zastanowili się nad... Odtąd miejcie na uwadze, że... Podejmując decy-zje, pamiętajcie, że...

�� krytyka: Należy skrytykować zwyczaj (jaki?)… Na szczególną krytykę zasługuje (co?)...

�� pochwała: Jednakże nie wszystkie wasze czyny są godne potępienia. Na pochwałę zasługuje…

´́BANK SFORMUŁOWAN:

��� zwracanie się do uczniów:

drodzy (kochani) uczniowie, droga młodzieży, chłopcy!

��� zwracanie uwagi słuchaczy: Chcę wam przypomnieć, że... Chcę zwrócić waszą uwagę na... Dobrze byłoby, gdybyście zastanowili się nad... Odtąd miejcie na uwadze, że... Podejmując decyzje, pamiętajcie, że...

�� krytyka: Należy skrytykować zwyczaj (jaki?)… Na szczególną krytykę zasługuje (co?)...

�� pochwała: Jednakże nie wszystkie wasze czyny są godne potępienia. Na pochwałę zasługuje

(co?) ...

´́

15www.wsip.pl

Nauczyciel

nie jest

wrogiem.

Uczymy się

dla siebie,

nie dla kogoś.

Wiedza,

mądrość to coś,

co pozwala

lepiej rozumieć

świat.

Nauczyciela

można lubić.

Nauka nie musi

być przykrością,

może być pasją,

przyjemnością.

Nieuczciwość

wywołuje

wyrzuty

sumienia.

Nikogo

nie można

okłamywać,

a szczególnie

tych, których się

lubi i szanuje.

Nie można

poddawać się

lenistwu

i unikać

wszelkiej pracy.

To, co wydaje się

zwykłym żartem

czy sposobem

na nauczyciela,

może być

w rzeczywistości

nieuczciwością,

która sprawi

komuś przykrość.

Nikogo

nie można

traktować tak,

jakby nie miał

uczuć.

Historia jest

piękną nauką

o człowieku.

Istotą nauki

jest

samodzielność

myślenia.

�

19www.wsip.pl

Kornel Makuszyński

Szatan z siódmej klasy

1. Dopisz jak najwięcej określeń, którymi można zastąpić imiona bohaterów, tytuł powieści – według wzoru. Skorzystaj z nich, kiedy będziesz pisać wypracowania na temat utworu, aby zbyt często nie powtarzać tych samych słów.

Kornel Makuszyński – pisarz, twórca, powieściopisarz, prozaik, literat, autor Szatana z siódmej klasy.

Szatan z siódmej klasy –

Adam Cisowski –

Profesor Gąsowski –

Wandzia –

2. Połącz postacie i ich atrybuty, czyli cechy rozpoznawcze.

Profesor Gąsowski bujna broda i tubalny głos

Adaś fiołkowe oczy

Wanda czarne charaktery

Iwo Gąsowski roztargnienie

fałszywy malarz i chudy spryt i dzielność

3. Powieść Szatan z siódmej klasy jest podzielona na trzynaście rozdziałów. Przeczytaj ich tytuły, a następnie podkreśl stwierdzenia, które są prawdziwe.

Tytuły kolejnych rozdziałów…

1) bywają fragmentami piosenek; 2) czasem są zbudowane z przysłów, powiedzonek, znanych zagadek;

1.1.

2.2.

3.3.

20

3) są wyłącznie zdaniami;4) są wyłącznie równoważnikami zdań;5) niekiedy zawierają porównania;6) niekiedy zawierają metafory; 7) są zaskakujące, zabawne i tajemnicze.

4. Zastanów się, czym twoja szkoła różni się od tej, którą Kornel Makuszyński opisał w powieści Szatan z siódmej klasy. Swoje spostrzeżenia wynotuj w tabeli.

Szkoła w powieści Makuszyńskiego Szkoła współczesna

� W której szkole wolałbyś się uczyć – dawnej czy współczesnej? Uzasadnij swoje stano-wisko.

5. Poproś kogoś starszego (mamę, babcię, ciocię itp.), aby opowiedział ci o zwyczajach, które panowały w szkole, gdy sam był uczniem. Przygotuj pytania do rozmówcy (możesz skorzystać z pytań podanych w ramce) i uzupełnij plan, na podstawie którego napiszesz jego wspomnienia. Swojej wypowiedzi nadaj formę 3. osoby liczby pojedynczej.

4.4.

5.5.

38

Irena Jurgielewiczowa

Ten obcy

1. Zapisz na rysunku przy kółeczkach imiona bohaterów powieści i odpowiedz na pytania.

Co łączy tych bohaterów? Co sprawia, że ten bohater jest obcy?

1.1.

............................

............................

............................

............................

........................................................

............................

............................

............................

............................

39www.wsip.pl

2. Odpowiedzi na pytania zapisz przy strzałkach otaczających rysunek.

Czym jest wyspa dla Załogi? Czym jest wyspa dla Zenka?

3. Przedyskutujcie w klasie następujący problem: „Dlaczego Ula początkowo nie mogła porozumieć się z tatą?” Wnioski z dyskusji przedstawcie w formie metaplanu.

Problem: Dlaczego Ula początkowo nie mogła porozumieć się z tatą?

Jak było? Jak powinno być?

Dlaczego nie było tak, jak być powinno?

Wnioski

2.2.

3.3.

42

7. Co Załoga czuła do Zenka w pierwszych dniach po jego pojawieniu się na wyspie? Przy strzałkach zapisz określenia z ramki.

uwielbienie i podziw; współczucie, żal i tkliwość;dystans i życzliwość; zaintrygowanie i zaciekawienieuwielbienie i podziw; współczucie, żal i tkliwość;

dystans i życzliwość; zaintrygowanie i zaciekawienie

Zenek

Julek

MarianUla

Pestka

� Jakie były odczucia Zenka? Na sąsiedniej stronie przy strzałkach zapisz określenia z ramki.

nieufność; uwielbienie i podziw;

tolerancja, zawstydzenie, zaufanie; niechęć do niedyskretnych i dociekliwych pytań;

dystans i udawana obojętność; pobłażliwość i chęć zaimponowania

nieufność; uwielbienie i podziw;

tolerancja, zawstydzenie, zaufanie; niechęć do niedyskretnych i dociekliwych pytań;

dystans i udawana obojętność; pobłażliwość i chęć zaimponowania

7.7.

43www.wsip.pl

Julek

MarianUla

Pestka

tata Uliwujek Antoni

Zenek

8. Dlaczego Zenek początkowo zachowywał się wobec Załogi nieprzyjaźnie? Pośród poniższych odpowiedzi są dwie fałszywe, odszukaj je i wykreśl. Numery pozostałych stwierdzeń wpisz w schemat piramidy wartości tak, aby najważniejszy powód znalazł się najwyżej.

Zenek zachowywał się nieprzyjaźnie, bo…

1) był z natury złośliwy;2) bał się, że nowi znajomi go wydadzą i będzie musiał wrócić

do ojca;3) nikomu nie umiał zaufać;4) bał się wyśmiania i odrzucenia;5) chciał Załodze dokuczyć, bo czuł się kimś lepszym;6) czuł się obcy, inny;7) nie wierzył, że ktoś mu pomoże; 8) udawał nieprzystępnego, bo po gorzkich

doświadczeniach bał się przyjaźni.

� Dokończ zdanie.

Moim zdaniem fałszywe są stwierdzenia (wpisz numery) , ponieważ

.

8.8.

59www.wsip.pl

Stanisław Lem

Bajki robotów

1. Do podanych motywów baśniowych dopisz ich fantastyczne odpowiedniki z utworu Stani-sława Lema (ramka A), a następnie uzupełnij ta-belę słownictwem charakteryzującym oba światy (ramka B).

Świat baśni Świat Bajek robotów

rycerze

czarodzieje

krainy

gęśle i inne instrumenty

kije-samobije

wielkolud

krasnal

smok

Charakterystyka świata baśni Charakterystyka świata Bajek robotów

A kosmolud, elektrycerze, druciki-truciki, elektrosmok, nowe planety, cybernal, konstruktorzy (wynalazcy), cybergęśle

kosmolud, elektrycerze, druciki-truciki, elektrosmok, nowe planety, cybernal, konstruktorzy (wynalazcy), cybergęśle

1.1.

60

B rządzą nim prawa magii; stechnicyzowany; odległa przyszłość; pełen ludzi, a także mówiących zwierząt i stworów; pełen maszyn, urządzeń, wynalazków; rządzą nim prawa nauki; wygrywa dobro, szlachetność i miłość; nowoczesny; odległa przeszłość; wygrywa silniejszy i sprytniejszy; większość bohaterów to roboty lub istoty inne niż ludzie; naturalny, pełen przyrody

rządzą nim prawa magii; stechnicyzowany; odległa przyszłość; pełen ludzi, a także mówiących zwierząt i stworów; pełen maszyn, urządzeń, wynalazków; rządzą nim prawa nauki; wygrywa dobro, szlachetność i miłość; nowoczesny; odległa przeszłość; wygrywa silniejszy i sprytniejszy; większość bohaterów to roboty lub istoty inne niż ludzie; naturalny, wypełniony przyrodą

2. Pomysły, motywy i nazwy w Bajkach robotów są niekiedy zaczerpnięte z baśni, mi-tów i historii. Wypełnij tabelę słowami z ramki, a zobaczysz te podobieństwa. Niektóre sformułowania z ramki mogą pasować do dwu rubryk. Porozmawiajcie o tym w klasie, zastanówcie się, w jaki sposób te same zjawiska są wyjaśniane przez mity i naukę.

Podobieństwa, wspólne motywy

Fantastyka i baśnie

Fantastyka i mity

Fantastyka i historia

Fantastyka i nauki ścisłe

konieczność szyfrowania wiadomości; smok; wyprawy rycerzy; nazwy pierwiastków; opowieści o początku wszechświata; zakończenie: „Żyli długo i szczęśliwie...”;właściwości pierwiastków; okrutny władca; wyjaśnianie początków cywilizacji;król ogłasza, iż komuś, kto dokona określonego czynu, odda tron i rękę królewny;bunt przeciw władcy; poddawanie kogoś trzem próbom; objaśnianie, jak powstały pierścienie wokół planety; nazwa: Argonautycy (podobieństwo do nazwy: Argonauci);zjawisko promieniowania

konieczność szyfrowania wiadomości; smok; wyprawy rycerzy; nazwy pierwiastków; opowieści o początku wszechświata; zakończenie: „Żyli długo i szczęśliwie...”;właściwości pierwiastków; okrutny władca; wyjaśnianie początków cywilizacji;król ogłasza, iż komuś, kto dokona określonego czynu, odda tron i rękę królewny;bunt przeciw władcy; poddawanie kogoś trzem próbom; objaśnianie, jak powstały pierścienie wokół planety; nazwa: Argonautycy (podobieństwo do nazwy: Argonauci);zjawisko promieniowania

2.2.