AGREGALARÖRNEK ALMA : ÇEYREKLEME YÖNTEMİ

•AGREGA YIĞINININ ORTA BÖLGESİ TESPİT EDİLİR.

•BU BÖLGENİN DEĞİŞİK YERLERİNDEN ÖRNEK ALINIR

•AGREGA YIĞINININ ORTABÖLGESİ TESPİT EDİLİR.

•BU BÖLGENİN DEĞİŞİKYERLERİNDEN ÖRNEK ALINIR

•ALINAN ÖRNEK BİR YÜZEYEBOŞALTILIR.

•OLUŞAN YIĞIN YAKLAŞIKSİLİNDİR HALE GETRİLİR.

•ÖRNEK YAKLAŞIK DÖRDEBÖLÜNÜR.

•İKİ ÇEYREK PARÇA ALINARAKYENİ BİR KARIŞIM YAPILIR.

•YENİ OLUŞTURULAN YIĞIN DADÖRDE BÖLÜNÜP KARŞILIKLIİKİ PARÇASI ALINARAKDENEY YAPMAK ÜZEREKARIŞTIRILIR..

ÖRNEK ALMA : BÖLGEÇ

ELEK ANALİZİ

Örnek alınan yığını temsil ettiği varsayılan malzeme 105±2°C sıcaklıktaki etüvde 24 saat bekletilerek kurutulur.

Etüvden kuru malzeme değişik elek açıklığı olaneleklerin üzerine boşaltılarak, sarsma uygulanır.

ELEK TİPLERİ

1.25a ≅ dTSE’nin eski agregaşartnamelerinde hemdairesel delikli hem dekare gözlü eleklere yerverilmiştir.

Yeni şartnamelerdeise elek açıklıkları karegözlü olaraksaptanmıştır

ELEK SERİLERİ

NORMAL BETONDA KULLANILANELEK SERİLERİ

Dmax=32 mm

Eleklerde sarsma işlemitamamlandıktan sonra her eleküzerinde ve elek altında kalankısımlar ayrı ayrı tartılır.

Elekte kalan ağırlıklar bir çizelge üzerine yazılır.

Grafik Çizimi

Yatay eksende elek noDüşey eksende elekten geçen yığışımlı yüzdeler olacak şekilde grafik çizilir.

4mm’den küçük çaplımalzemelerin oranı%36.3’ tür.

Diğer bir deyişlemalzemenin%36.3’ü ince agrega,%63.7’si iri agregadır.

GRANÜLOMETRİ EĞRİSİ

Granülometri eğrisip = 100 yataydoğrusuna yakınise, agregada fazlamiktarda ince tanebulunmaktadır.

Eğrinin yatayeksene yaklaşmasıdurumunda ise,agregada fazlamiktarda iri agregabulunduğu anlaşılır.

İDEAL GRANÜLOMETRİ

Taze betonun karıştırılması, taşınması, yerine serilmesi ve sıkıştırılması işlemleri boyunca, iri ve ince tanelerin segregasyonuna neden olmayarak, istenilen işlenebilmenin ve yoğunluğun elde edilmesini sağlayacak olan agrega tane boyutu dağılımıdır.

İdeal tane dağılımının nasıl olması gerektiği konusundaki çalışmalaryaklaşık 150 yıl önce başlamış olup, 1845’te Wright, 1897’de Feret,1907’de Fuller ve Thomson, 1930’da Bolomey, 1938’de Faury gibiünlü birçok bilim adamı tarafından çeşitli çalışmalar yapılmıştır.

Bu çalışmaların en dikkate değer olanı, en fazla sıkılığı (birim hacim ağırlığı) sağladığı söylenen Fuller bağıntısıdır:

Fuller bağıntısında en fazla birim hacimağırlık elde edebilmek için n katsayısının 0.5 alınması gerektiği belirtilmiştir.

agreganın iyi bir tane dağılımına (gradasyona) sahip olup, olmadığına söz konusu karışımın beton içindeki performansı gözlenerek karar verilir.

Birçok ülkenin standartlarına giren bu eğriler, uygulama kolaylığı yönünden tek bir eğri yerine, eğrilerle sınırlandırılmış bölgeler olarak verilir.

B: İdeal GranülometriC: İncelik SınırıA: Kalınlık sınırı

A ve B çizgileri arasındakalan bölge ideal kullanımalanını göstermektedir.

B ve C çizgileri arasındaki bölgede kalan malzemenin incekalmasına rağmen kullanılabilmesine izin verilir.

Dmax= 8 mm için İDEAL GRANÜLOMETRİ

Dmax= 16 mm için İDEAL GRANÜLOMETRİ

Dmax= 32 mm için İDEAL GRANÜLOMETRİ

Dmax= 63 mm için İDEAL GRANÜLOMETRİ

Genellikle doğada bulunan malzemeler bu granülometrideğerlerine uymaz. Ancak biri fazla kalın, diğeri fazla ince iki malzemeyi belirli oranlarda karıştırarak, istenen sınırlarda kalan bir karışım elde edilebilir.

Bazen istenen granülometride karışım elde edebilmek için, dörtbeş ayrı malzemenin belirli oranlarda karıştırılması gerekebilir.

Sorun bu agregaların hangi oranlarda karıştırılacağını bulabilmektir.

Ancak elek ve malzeme sayılarının değişebilmesi nedeniyle, istenen granülometride karışım elde edilebilmesi için, karışım oranları cebirsel denklemler kurularak çözülemez. Bu oranlar deneme sınama yöntemiyle bulunabilir.

A ve B malzemelerinin elekten geçen agrega yüzdeleri grafiğin her iki yanındaki düşey eksenlere işlenir.

Her iki malzemenin karşılıklıelek yüzdelerine karşıt gelennoktalar birbirlerine doğrularla birleştirilir.

C granülometri sınırları, ilgilidoğrular üzerinde işaretlenir.

Alt sınırlar ve üst sınırlarkendi aralarında kesikliçizgilerle birleştirilir.

Kesikli çizgilerin birbirine En yakın noktarındanDüşey doğrular çizilir.

Arada kalan bölge taranır.

Arada kalan alan karışımoranları kabul edilebilirbölgedir.

A agregası için % 50-% 76oranları, B agregası için %50 -%24 oranları arasında istenenC granülometri koşullarınısağlamaktadır.

A agregasından % 55,B agregasından % 45kullanılarak uygun birkarışım seçilebilir.

Bu seçimde malzemenin temin edilebilirliği, fiyatı gibi unsurlar da göz önünde tutulmalıdır.

3 ve daha fazla agrega varsa?

KARIŞACAK MALZEMELER

KARIŞIM GRANÜLOMETRİSİ

ELEKTEN GEÇEN YIĞIŞIMLI (%) p

%100 15-25 KIRMATAŞ

%100 5-15 KIRMATAŞ

%100 0-5 KIRMATAŞ TOZU

%100 0-5 DOĞAL KUM

3 veya daha fazla agrega karışımı için en ideal çözüm

deneme yanılma metodudur.

Kırmataş 15-25%20Kırmataş 5-15%20Doğal Kum%30Kırmataş tozu%30

ELEKTEN GEÇEN YIĞIŞIMLI (%) p

ELEKTEN GEÇEN YIĞIŞIMLI (%) p

Su ihtiyacı ve boşluk miktarı bakımından iri malzeme mümkün olduğunca çok olmalıdır.

İri agrega (4 mm’den büyük malzeme) oranı %50-60 olması akılcı bir başlangıç olabilir.

ELEKTEN GEÇEN YIĞIŞIMLI (%) p

İNCELİK MODÜLÜ

Tipik bir elek analizi

Birbirini izleyen standart elek serisi üzerinde kalan kümülatif malzeme yüzdelerinin toplamının yüze bölümü o malzemenin incelik modülü diye adlandırılan karakteristiğini oluşturur.

Agregaların bileşimini granülometri eğrilerinden başka gösteren diğer bir karakteristik de incelik modülüdür.

İncelik modülü, agreganın inceliği veya kabalığı hakkında genel bir fikir vermesine rağmen, agreganın tane dağılımı hakkında bir bilgi vermemektedir.

Farklı gradasyona sahip agregalar aynı incelik modülü değerine sahip olabilir.

Taneler inceleştikçe ve boyutları küçük olan tanelerin miktarı arttıkça bu karakteristik küçük değerler almaktadır.

Malzemede iri tanelerin miktarının artması ise incelik modülünün büyük değerler almasına neden olur.

Karışım oranlarını deneme sınama yolu ile ararken incelik modülü değerlerinden yararlanılabilir.

İncelik modülü, aynı kaynaktan sağlanan agregadaki küçük değişkenlikleri tespit için kullanılabilir. Ancak, farklı iki kaynaktan sağlanan agregaların tane dağılımlarını karşılaştırmakta kullanılamaz.

Bazı standartlar, betonun karışım tasarımında incelik modülü ile ilgili bazı kısıtlamalar getirilmiştir.

Örneğin, ASTM C33, ince agreganın incelik modülünde0.2 den daha fazla oranda değişkenlik olmamasını ister.

Daha büyük değişkenlikler, işlenebilirlikte kabul edilemezdeğişkenliklere neden olduğu ve bileşenlerin oranlanmasında yeni bir ayarlanma yapılmasını gerektirir.

Bir diğer sınırlamada ASTM’de belirtilen, ince agreganın incelik modülünün 2.3 den yüksek ve 3.1 den düşük olmasıdır.

Türk standartlarında agreganın incelik modülünün hangi sınırlar arasında olması gerektiğine dair bir bilgi yoktur.