ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

1

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

2

አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ

ዙሌቂዲህ 1433 ዒ.ሂ

ጥቅምት 2004 ዒ.ሌ.

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

3

ማውጫ

አርእስት ገጽ

መግቢያ…………………………………………………………………… 4

ክፌሌ አንዴ: “አህባሽ”- አጠቃሊይ ዲሰሳ……..…………………………… 7

ክፌሌ ሁሇት: አህባሽና የአቂዲ ብክሇት…………………………………… 11

ክፌሌ ሶስት፡ አህባሾች ላት ተቀን የሚታገለሇት ዒሊማ………………… 16

ክፌሌ አራት፡ የአህባሽና የኢብን ተይሚያህ ግብግብ …………………… 21

ክፌሌ አምስት፡ የአህባሽ መሰረታዊ ጠሊቶች …………………………… 27

ክፌሌ ስዴስት፡ የአህባሽ ሌባዊ ወዲጆች …………………………………. 31

ክፌሌ ሰባት፡ አህባሽ እና “ሱፉ” ………………………………………… 37

ክፌሌ ስምንት፡ “አህባሽ” እና “የአሊህ አውሉያ”…………………………… 44

ክፌሌ ዘጠኝ፡ አህባሽ እና “ሺዒ“..…………………………………………. 50

ክፌሌ አስር፡ በ“አህባሽ” ጥመት ሊይ ሙስሉሞች ምን ይሊለ? ................. 54

ክፌሌ አስራ አንዴ፡ “አህባሽ”፣ “ወሃቢያ” እና “የብሪታኒያው ሰሊይ” ……. 57

ክፌሌ አስራ ሁሇት፡ “አህባሽ፣ ቱርክና የ”ወሀቢያ ተረት”………………… 62

ክፌሌ አስራ ሶስት፡ አራቱ አህባሾች……………………………………..... 69

ክፌሌ አስራ አራት፡ የአህባሽ የሰበካ ስሌቶችና የጥቃት ዑሊማዎች……… 73

ክፌሌ አስራ አምስት፡ የኑፊቄ እና የጥመት ፉርቃዎች ከ“ሙርጂዒ” እስከ “አሌ-አህባሽ” ………………………………………..…………………….. 77

ክፌሌ አስራ ስዴስት፡ “አሌ-አህባሽ”ና ዘመናዊ የጥመት ፉርቃዎች……….. 83

ክፌሌ አስራ ሰባት፡ “አህባሽ” እና የሙስሉሙ አንዴነት…………………... 87

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

4

መግቢያ

ከጥቂት ወራት ወዱህ “አህባሽ” የሚባሇው ጀመዒ (አንጃ) የኢትዮጵያዊያን ሙስሉሞች የመወያያ አጀንዲ ሆኗሌ፡፡ አንጃው የተሇየ የእምነት ፌሌስፌና በመያዙ አይዯሇም ትኩረትን የሳበው፡፡ የጡዘቱ መነሻ የወቅቱ የኢትዮጵያ እስሌምና ጉዲዮች ምክር ቤት ሹማምንት የሁለም ሙስሉሞች ተወካይ መሆናቸውን ከቁም ነገር ሳያስገቡት በዒሇም ዙሪያ በኑፊቄ (heresy) እና ጥመት (deviation) የተወገዘው የአህባሽ ጀመዒ የእምነት ፌሌስፌና በኢትዮጵያ ውስጥ የወዯፉቱ ብቸኛ የእስሌምና አቅጣጫ እንዱሆን በማዴረግ ተግባር ሊይ ተጠምዯው መታየታቸው ነው፡፡ ይህንን ጉዲይ እጅግ አነጋጋሪ ያዯረገው ዯግሞ “አህባሽ”ን የማንገስ እቅደ መጅሉሱ በሌዩ ሌዩ መዴረኮች በምክንያትነት ከሚያቀርበውና “የሀይማኖት ጽንፇኝነትን መዋጋት አሇብን” ከሚሇው ሀሳብ ጋር በጭራሽ የማይገናኝ መሆኑ ነው፡፡

የሀይማኖት ጽንፇኝነት በየትኛውም እምነት ውስጥ ሉከሰት ይችሊሌ፡፡ “ሇእስሌምና ነው የምንታገሇው” እያለ የራሳቸውን ዴብቅ አጀንዲ የሚያራምደ ሀይልች ሉኖሩ ይችሊሌ፡፡ እንዱህ አይነት ሰዎች በላልችም እምነቶች ውስጥ አለ፡፡ ሇዚህ መዴሀኒቱ የሁለም እምነት ተከታዮች ጽንፇኝነትን እንዱያወግዙ ማስተማርና በጽንፇኝት ተነሳስተው ወንጀሌ የሚሰሩ ሀይልችን ከመንግስት ጋር ሆነው እንዱከሊከለ መቀስቀስ ነው፡፡ ከክርስቲያን ወንዴሞቻቸውና ከላልችም ወገኖች ጋር ሇሺህ ዒመታት ተቻችሇው የኖሩት ኢትዮጵያዊያን ሙስሉሞች ጽንፇኝነትን እንዱዋጉ ማነሳሳቱ ዯግሞ በጣም ቀሊሌ ነው፡፡ ኢስሊም ጽፇኝነትን የሚያወግዝ እምነት ነው፡፡

የመጅሉስ ሹማምንት ግን ይህንን በማዴረግ ፇንታ አህባሽን በኢትዮጵያ ሙስሉሞች ጫንቃ ሊይ ሇመጫን ነው የተነሱት፡፡ አንጃው ከኢስሊም መንገዴ ያፇነገጠ መሆኑ በተሇያዩ መንገድች ቢገሇጽሊቸውም “አለባሌታ እየነዛችሁ ነው፤ አህባሽ የሚያስተምረው ትምህርት ሇሀገራችን ሙስሉሞች በጣም አስፇሊጊ ነው” በሚሌ ጀብዯኝነት አንጃውን በሙስሉሞች ሊይ ሇማንገስ የሚያዯርጉትን ሩጫ ገፌተውበታሌ፡፡ ሇወዯፉቱ በሀገራችን መስጂድችና መዴረሳዎች በይፊ የሚሰበከው የአህባሽ ፌሌስፌና ብቻ እንዯሚሆንም እየሰማን ነው፡፡ በዚህም የተነሳ ኢትዮጵያዊያን ሙስሉሞች በከፌተኛ ስጋት ውስጥ ወዴቀዋሌ፡፡

የመጅሉሱ አካሄዴ ወዳት እንዯሚያዯርሰን አሊህ (ሱ.ወ) ብቻ ነው የሚያውቀው፡፡ ሆኖም ብዙሃኑ ሙስሉም ኡሇማ፤ ምሁራንና ፀሀፌት “መጅሉሱ “እምነታቻችሁን ቀይሩ” የሚሌ ምርጫ እያቀረበሌን ነው” የሚሌ ሀሳብ በማስተጋባት ሊይ ነው ያለት፡፡ ይህንንም ባሇፈት ጥቂት ወራት

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

5

በወጡት የፕሬስ ውጤቶችና በኢንተርኔት መረቦች ሊይ ከቀረቡ ጽሁፍች መረዲት ይቻሊሌ፡፡

እነዚህ ምሁራን በጽሁፍቻቸው በአመዛኙ በሁሇት ነገሮች ሊይ ነው ያተኮሩት፡፡ አንዯኛው መጅሉሱ አህባሽን በህዝቡ ሊይ ሇመጫን የሚያዯርገው ሩጫ ሙስሉሞች በህገ-መንግስቱ የተጎናጸፈትን የእምነት ነጻነት መብታቸውን የሚጋፊ መሆኑ ነው፡፡ ሁሇተኛው መጅሉሱ እንዯ ቅደስ ነገር የሚከራከርሇት የአህባሽ ፌሌስፌና ከትክክሇኛው የሙስሉሞች ስነ-መሇኮት መስመር የወጣና በኑፊቄ የተሞሊ እንዯሆነ ሇመሊው ሙስሉሞች ማስረዲት ነው፡፡

የዚህ መጽሀፌ አዘጋጅም ኢትዮጵያዊት ሙስሉም እንዯመሆኗ የተወሇዯችበትን ህብረተሰብ ያጋጠመው ከባዴ ፇተና በእጅጉ ያሳስባታሌ፡፡ በመሆኑም በርካታ ሙስሉሞች እያዯረጉት ባሇው ህዝቡን የማንቃት እንቅስቃሴ ውስጥ ተሳትፍ ሉኖረኝ ይገባሌ በሚሌ ስሜት “ፋስቡክ” በተሰኘው የኢንተርኔት ማህበራዊ ዴረ-ገጽ ሊይ አንዲንዴ ጽሁፍችን ስትጽፌ ቆይታሇች፡፡ የርሷ ጽሁፍች ያተኮሩትም “አህባሽ” የተባሇውን አንጃ የእምነት ፌሌስፌናዎች፤ ዴብቅ ፌሊጎቶች፤ የኑፊቄ ርእዮቶች፤ የማምታቻ ዘዳዎች ወዘተ… በማስረዲቱ ሊይ ነው፡፡ ከነዚያ ጽሁፍች መካከሌም “አህባሽ ማን ነው ምንዴነው? በሚሌ ርእስ ስር?” ከመስከረም 15 እስከ ጥቅምት 5/ 2004 ዒ.ሌ. ዴረስ በተከታታይ ያቀረበቻቸውን ጽሁፍች በዚህ መጽሀፌ አሰባስባ ሇአንባቢያን አቅርባሇች፡፡

በዚህ መጽሀፌ የተሰባሰቡት ጽሁፍች በፋስቡክ ከተነበቡበት አቀራረብና ይዘት ብዙም አሌተቀየሩም፡፡ አዘጋጇ ጽሁፍቹን ስትጽፌ እንዯ መነሻ የተጠቀመችው ከሌዩ ሌዩ የአህባሽ ጀመዒ አባሊት ጋር ባሊት የዝምዴናና የጉርብትና ትውውቅ ባዯረገቻቸው ውይይቶች ያገኘቻቸው መረጃዎች፤ በአህባሽ የማስተማሪያ ማእከሊት በመገኘት የተከታተሇቻቸው ዱስኩሮች (lectures) እና ከአስተማሪዎቻቸው ጋር ያዯረገቻቸው ክርክሮች፤ በተሇያዩ አጋጣሚዎች ያነበበቻቸው የአህባሽ የማስተማሪያ መጽሀፌትና በራሪ ወረቀቶች፤ ከአህባሽ ዴረ-ገጾች ያሰባሰበቻቸው መረጃዎች ወዘተ… ናቸው፡፡ የአህባሽን ፌሌስፌና ከትክክሇኛው ኢስሊማዊ ርእዮቶች ጋር ሇማነጻጸር በሚሌም በርካታ የአህለስ ሱንና መጽሀፌትንና ዴረ-ገጾችን መጎብኘትና ዴሮ ያነበበችውን ማሰሊሰሌ ነበረባት፡፡ ነገር ግን ጽሁፍቹ በተጣበበ ጊዜ ውስጥ የተጻፈ በመሆናቸው አሌፍ አሌፍ ካሌሆነ በቀር መረጃዎቹ የተገኙባቸውን ምንጮች ቃሌ በቃሌ መጥቀስ አሌተቻሇም፡፡

አዘጋጇ መጽሀፈ ሙለ በሙለ ከስህተት የጸዲ ነው የሚሌ አመሇካከት የሊትም፡፡ ሙለ በሙለ ከስህተት የጸዲው መጽሀፌ አሊህ ያወረዯው ቅደስ-

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

6

ቁርአን ብቻ ነው፡፡ ስሇሆነም ሇሚታያችሁ የመረጃ ስህተት ይቅርታ እንዴታዯርጉሊት ትማጸናሇች፡፡

ኢስሊምን ሇኛ የመረጠሌን አሊህ ነው፡፡ ነቢዩ ሙሏመዴን (ሰ.ዏ.ወ) በሀቅ የሊከው አሸናፉና ጥበበኛ አምሊክ የሆነው አሊህ ነው፡፡ እኛን የዚህ ውብ እምነት ተከታዮች ያዯረገንም አሊህ ነው፡፡ ይህ ዱን ጠሊቶቹ በክፈ ቢተናኮለትም እስካሁን ዴረስ አሇ፡፡ ሇወዯፉቱም ቢሆን ኢስሊምን ከምዴር ሊይ የሚያጠፊው ሀይሌ የሇም፡፡ የኢስሊም ጠባቂ አሊህ ነውና፡፡

አሊህ በርሱ መንገዴ ሊይ ያጽናን!

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

7

ክፌሌ አንዴ : አህባሽ- አጠቃሊይ ዲሰሳ

አህባሽ የሚባሇው አንጃ ከውጪ ሲታይ የሚከተለት ገጽታዎች አለት፡፡

1. “አህባሽ” የኢትዮጵያ ተወሊጅ በነበሩት ሼኽ አብደሊሂ ሙሏመዴ ዩሱፌ (ወይም ሼኽ አብደሊህ አሌ-ሏረሪ አሌ-ሏበሺ) ጠንሳሽነት በሉባኖስ ዋና ከተማ ቤይሩት ውስጥ በ1983 ዒ.ሌ. የተመሰረተ ፖሇቲካና ሀይማኖትን አንዴ ሊይ አጣምሮ የሚራመዴ አንጃ (ጀመዒ) ነው፡፡

2. አንጃው በአረብኛ አጠራር “ጀምኢያቱሌ መሻሪኢሌ ኼይሪያቱሌ ኢስሊሚያ” ይባሊሌ፡፡ የእንግሉዝኛ ስሙ “Association of Islamic Charitable Projects” የሚሌ ነው፡፡

3. “አህባሽ” የአንጃው ተከታዮች በጋራ የሚጠሩበት የቡዴን ስማቸው ነው፡፡ እያንዲንደ የጀመዒው አባሌ “ሀበሺይ” ይባሊሌ (ሴት ከሆነች “ሀበሺያ” ትባሊሇች)፡፡ በሀገራችን ውስጥ ያለት የአንጃው ተከታዮች ግን “አህባሽ” ከሚሇው ስም ይሌቅ “የሼኽ ጀመዒ ነኝ” ማሇትን ይመርጣለ፡፡

4. “አህባሽ” የሚሇው ቃሌ ምንጩ “ሏበሻ” የሚሇው የሀገራችን የዏረብኛ ስም ነው፡፡ ይህም የአንጃው መስራች የተወሇደበትን ሀገር (ኢትዮጵያን) ያመሇክታሌ፡፡ የጀመኣው አባሊት ይህንን ስም ይወደታሌ እንጂ አይቃወሙትም፡፡ ስሇዚህ እኛ የአህባሽ ተቃዋሚዎች ያወጣንሊቸው ስም አዴርጋችሁ እንዲታዩት ያስፇሌጋሌ፡፡ (እውነቱን ሇማወቅ አህባሾችን ራሳቸውን ጠይቋቸው፡፡ ዌብሳይቶቻቸውንና የፋስቡክ ቡዴኖቻቸውን የሚጠሩበትንም ስም ተመሌከቱ)፡፡

5. አንጃው በሄዯበት ሀገር ሁለ “መንግስታዊ ያሌሆነ ማህበር” ተብል ነው የተመዘገበው፡፡ በመሆኑም ማህበራዊ አገሌግልት የሚሰጡ አንዲንዴ ተቋማትን (እንዯ መዴረሳና የጤና ክሉኒክ የመሳሰለትን) ከፌቷሌ፡፡ በሀገራችን ውስጥ ግን እንዱህ አይነት ፕሮጀክቶችን የሰራ አይመስሇኝም፡፡

6. አህባሽን የመሰረቱት “ሼይኽ አብደሊህ አሌ-ሀረሪ” ከሶስት አመታት በፉት ቢሞቱም እስካሁን ዴረስ የአንጃው ከፌተኛ መንፇሳዊ መሪ ተዯርገው ይታያለ፡፡ በመሆኑም የጀመዒው አባሊት “ሼይኹና” ወይም “ሰይደና” ይሎቸዋሌ፡፡ በቤታቸው ግዴግዲና በላልችም ቦታዎች (በሞባይሌ ስሌካቸውም ጭምር) የመሪያቸውን ፍቶ ያስቀምጣለ፡፡

7. የአንጃው ዋና ማዕከሌ (Head Quarter) ያሇው በሉባኖስ ዋና ከተማ ቤይሩት ውስጥ ነው፡፡ በተጨማሪም በሶሪያ፣ ዮርዲኖስ፣ ግብጽ፤

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

8

አሜሪካ፣ እንግሉዝ፣ ካናዲ፣ ጀርመን፣ ዳንማርክ፣ አውስትራሉያ ወዘተ… ቅርንጫፍች አለት፡፡

8. የአህባሽ በርካታ ተከታዮች ያለትም እዚያው በሉባኖስ ሀገር ሲሆን አንጃው በአሜሪካ፣ ካናዲና አውስትራሉያም ጠንካራ ጀመዒ እንዯመሰረተ ይታወቃሌ፡፡ ወዯ ሀገራችን ከገባ ከአስር ዒመታት በሊይ ቢሆነውም ብዙ ተከታዮችን መመሌመሌ አሌቻሇም፡፡ (አብዛኛው ህዝብ አንጃው እዚህ መኖሩን እንኳ አያውቅም)፡፡

9. አንጃው የሻፉዑይ መዝሀብ ተከታይ ነኝ ይሊሌ፡፡ የዒቂዲ ትምህርቱም “አሽዏሪ” (ኢማም አቡሌ ሏሰን አሌ-አሽዏሪ ያስተማሩት መንገዴ) እንዯሆነ ያወሳሌ፡፡ የ“ሪፊዑያ” የሱፉ ጠሪቃ ተከታይ እንዯሆነም ይገሌጻሌ፡፡

10. አንጃው ስብከቱን ሇተከታዮቹ የሚያስተምርበት “መርከዝ” (ማእከሌ) አሇው፡፡ በየመርከዙ የሚቀመጡ ሼይኾችንም በቤይሩት እያሰሇጠነ በዒሇም ዙሪያ ያሰራጫሌ፡፡ በመርከዙ ተምረው የሚወጡ ጎበዝ ተማሪዎችም ቤይሩት ሄዯው የሚማሩበት የከፌተኛ ትምህርት እዴሌ (scholarship) ይሰጣቸዋሌ፡፡

11. የአንጃው መንፇሳዊ ትምህርቶች በአብዛኛው የሚያተኩሩት በአቂዲ፤ “ፉቅህ” እና “ሱፉያ” (Sufism) ሊይ ነው፡፡ የትምህርት ቋንቋውም አረብኛ ነው፡፡

12. አንጃው ተከታዮቹን ከሚያስተምርባቸው የመማሪያ መጽሀፌት መካከሌ በስፊት የሚታወቁት ሁሇት ናቸው፡፡ 12.1 “ሙኽተሰር አብደሊህ አሌ-ሏረሪ”

a) ይህ ጀማሪዎች የሚማሩበት መጽሀፌ ሲሆን የአቂዲ፤ ፉቅህ፤ ከሊም (Speculative Theology) ትምህርቶችን አካቷሌ፡፡

b) መጽሀፈ የዛሬ 100 አመት ገዯማ በአንዴ የመናዊ ሼኽ እንዯተጻፇ በመግቢያው ሊይ ተጠቅሷሌ፡፡ “ሼኽ አብደሊህ የጻፈት ሸርሁን (ማብራሪያውን) ነው” ተብልም ተጽፍበታሌ፡፡ ነገር ግን ከመጽሀፈ 70% በሊይ የሚሆነው ክፌሌ የተያዘው በ“ሸርሁ” ነው፡፡

c) መጽሀፈ በእንግሉዝኛና በአማርኛ ተተርጉሟሌ፡፡ የእንግሉዝኛው ትርጉም ቀሇሌ ባሇ አቀራረብ የተዘጋጀ ሲሆን አማርኛው ግን ሌክ እንዯ አረብኛው “የመጽሀፈ አዘጋጅ እንዯዚህ አለ!” እያሇ ነው ትምህርቱን የሚዘረዝረው፡፡ (የአረብኛው መጽሀፌ “ቃሇሌ ሙአሉፈ” እያሇ የሚሄዴ የትረካ አቀራረብ አሇው)፡፡

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

9

d) የመጽሀፈ ዋና ክፌሌ (“ሸርህ” ያሌሆነው) ሊይ ሊዩን ሲታይ እስሊማዊ መንገዴን የተከተሇ ይመስሊሌ፡፡ ነገር ግን በእስሌምና ውስጥ የማይታወቁ አስገራሚ አቋሞች ይበዙበታሌ፡፡ ይህንን በትክክሌ የምትረደትም ከዋናው ምንባብ ሳይሆን “ሸርህ” ተብሇው ከቀረቡት አዯገኛ ትንተናዎች ነው፡፡

e) ከሁለም በሊይ ዯግሞ “ይህንን ያሊሇ ይከፌራሌ”፤ “በዚህ ያሊመነ ከኢስሊም ወጥቷሌ” “ይህንን ያዯረገ ካፉር ነው” የሚለ አስፇሪ አባባልች ስሇሚበዙበት በትእግስት አንብቦ መጨረሱ ራሱ ከባዴ ነው፡፡

12.2 ሁሇተኛው መጽሀፌ “ቡግየቱ- ጣሉብ” ተብል ይጠራሌ፡፡ a) በዚህኛው መጽሀፌ የሚማሩት በትምህርት ከፌ ያለ

ተማሪዎች ናቸው፡፡ (ይህኛው መጽሀፌ በእንግሉዝኛና በአማርኛ ቋንቋዎች ስሇመተርጎሙ አሊውቅም)፡፡

b) ቡግየቱ-ጣሉብ በስፊት ካሌሆነ በስተቀር በይዘቱ ከሙኽተሰር ጋር አንዴ ነው፡፡ ቢሆንም በሙኽተሰር ውስጥ የላለ በርካታ አስገራሚ ፇትዋዎች አለበት፡፡

13. አህባሽ በአሇም አቀፌ ዯረጃ የሚያሳትመው መጽሄት “መናረሌ ሁዲ” ይባሊሌ፡፡ በቤይሩት ከተማ “ሰውቱሌ ኒዲ” የሚባሌ ሬዴዩ ጣቢያ አሇው፡፡ በአሇም ዙሪያ በርካታ የኢንተርኔት መረቦችንም ዘርግቷሌ፡፡ ከነዚህም መካከሌ www.aicp.org ዋነኛው ዌብሳይት ነው፡፡

14. ይህ አንጃ 14.1 በአፇጣጠሩ፣ በእዴገቱ፣ በእምነት ፌሌስፌናውና በዴርጊቶቹ በጣም

ግራ የሚያጋባ (controversial) ነው፡፡ 14.2 በጅምሩ ሊይ ከሶሪያ ጋር ይቀራረብ ስሇነበር በሶሪያ ተጽእኖ

የሚመራ ይመስሌ ነበር፡፡ እስካሁን ዴረስም ከሶሪያ መንግስት ጋር መሌካም ግንኙነት አሇው፡፡ ላልች ዴርጊቶቹን ስናይ ግን “አህባሽና ሶሪያ የጥቅም ግንኙት እንጂ የፌቅር ግንኙነት የሊቸውም “ ማሇታችን አይቀርም፡፡

14.3 መሊው የሉባኖስ ህዝብ በሹክሹታ እንዯሚያወራውና በኢንተርኔት እንዯሚጻፇው ከሆነ አህባሽ የእስራኤሌ የስሇሊ ቡዴን (ሞሳዴ) በረቀቀ ዘዳ የሚያሽከረክረው ዴርጅት ነው፡፡ በመሆኑም በሉባኖስ ውስጥ ጸረ-እስራኤሌ አቋም ያሊቸውን ማህበራትና የፖሇቲካ ቡዴኖች በሙለ “ጠብ አጫሪዎች ናችሁ” እያሇ ይቃወማሌ፡፡ የፌሌስጥኤም የነጻነት ጥያቄን በሚመሇከትም “በሰሊማዊ መንገዴ

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

10

ብቻ ነው መፇጸም ያሇበት” የሚሌ ያሌተብራራ አንቀጽ በፖሇቲካ ማኒፋስቶው ሊይ እንዲሰፇረ የዛሬ 15 አመት ገዯማ ስሇቡዴኑ የጻፈት ኒዛር ሀምዛ ይገሌጻለ፡፡

14.4 በቅርቡ እነ ሀጋይ ኤርሉችን የመሳሰለ ጽዮናዊያን “አህባሽ የሚከተሇው ሇዘብተኛ ኢስሊማዊነት ሇዒሇም አስፇሊጊ የሆነ የሰሊም መዴሀኒት ነው” እያለ መጻፊቸውም ከሊይ የተባሇውን ጥርጣሬ ወዯ እውነታ ከፌ ያዯርገዋሌ፡፡

14.5 ከሁለም በሊይ አህባሽ በአሇም ዙሪያ ያለ ሙስሉሞችን ያስዯነገጠው በሶስት አቋሞቹ ነው፡፡ a) በቅዴሚያ ከየት እንዯተገኙ የማይታወቁ የእምነት

ፌሌስፌናዎቹን የማይቀበለ ሙስሉሞችን በጅምሊ “ካፉር ናቸው” በማሇት ይፇርጃሌ፡፡

b) በሁሇተኛ ዯረጃም ከምዕራባዊያን ጋር ቅጥ ያጣ የወዲጅነት ትስስር አሇው፡፡ ሙስሉሙን እንዯጠሊት ሇሚያዩት ምዕራባዊያን አህባሽ ውዴ ሌጃቸው ነው፡፡ በተሇይ ከሴፕቴምበር 11/2001 ወዱህ ተፇሊጊነቱ ጨምሯሌ፡፡

c) በሶስተኛ ዯረጃም ሙስሉሞችን ሇጥቃት የሚያሳዴዴ “ሙስሉም ነኝ” ባይ አንጃ መሆኑ በጣም እያነጋገረ ነው፡፡ አንጃው በይፊ ሲናገር “ጠሊቶቼ ወሀቢዎች ናቸው” ይሊሌ፡፡ ይህ ግን የአንጃው የማስመሰያና የመከፊፇያ ስሌት መሆኑን ቡዴኑን በቅርበት የሚያውቁ ምሁራን ይገሌጻለ፡፡ “ጠሊቶቹ መሊው ሙስሉሞች ናቸው” በማሇትም ያስረዲለ፡፡

አህባሽ በጥቅለ ሲታይ ይህንን ይመስሊሌ፡፡ በሚቀጥለት ክፌልች ሽፊኑን እየገሇጥን በዝርዝር እናየዋሇን፡፡

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

11

ክፌሌ ሁሇት: አህባሽና የአቂዲ ብክሇት፡

አህባሽ “ሇአቂዲ ጥራት የምታገሌ ነኝ” ይሊሌ፡፡ የጀመዒው ተከታዮች “ዋነኛው ኃይማኖታዊ ዒሊማችን በወሃቢዎች ተንኮሌ የተበከሇውን የጥንቱን እውነተኛ የአህለ ሱንና አቂዲ በተገቢው መንገዴ ማስተማር ነው” ይሊለ፡፡ ይህ ግን አህባሽን በትክክሌ ሇሚያውቁ ሰዎች አይዋጥሊቸውም፡፡ እነዚህ ሰዎች እንዯሚለት “የአህባሾች ፌሊጎት ተውሂዴን ማጥራትና ሰዎች አሊህን ብቻ እንዱገዙ ማስተማር ሳይሆን እስሊማዊውን የአምሌኮ ህግ ማውዯም ነው”፡፡ ይህንን ሇማስረዲትም አህባሾች ሽንጣቸውን ገትረው የሚከራከሩባቸውን ነጥቦች እንዴናስተውሌ ይመክራለ (የዚህን ዝርዝር በክፌሌ ሶስት እመጣበታሇሁ)፡፡

እኔም የአህባሽ አሊማ አቂዲን ማጥራት እንዲሌሆነ ስሇማውቅ ወዯዚህ ርእስ ሇመግባት አሌፇሌግም ነበር፡፡ አህባሾች ርዕሱን በፌርሀት የተውኩት እንዲይመስሊቸው ስሌ ብቻ አንዲንዴ ነገሮችን እነካካሇሁ፡፡ ይህንን ሳዯርግ ግን ኡሇማ በ“ኺሊፌ” የተሇያዩባቸውን ነጥቦች አሌነካም፡፡ የአህባሾች አንደ ባህሪም እነዚህን የ”ኺሊፌ” ጉዲዮችን ማራገብና አንዴነታችንን መበጥበጥ ነው- አሊህ ከተንኮሊቸው ይጠብቀንና፡፡

1. አቂዲን በተመሇከተ ዋነኛው ጥያቄ “ስሇ አሽዏሪ አቂዲ እየዯጋገሙ የሚናገሩት አህባሾች በትክክሌ የ“አሽዏሪ” መንገዴ ተከታዮች ናቸው ወይ?” የሚሇው ነው፡፡ መሌሱ “አይዯለም” የሚሌ ይሆናሌ፡፡ “አሽዏሪ” ኢማም አቡሌ ሏሰን አሌ-አሽዏሪ ያስተማሩት የአቂዲ መንገዴ ሲሆን የአሌ-አዝሏር ዩኒቨርሲቲ በይፊ የሚያስተምረው ይህንን የአቂዲ መንገዴ (creed) ነው፡፡ በእስሌምና ውስጥ ከሚታወቁት ሶስት የአቂዲ መንገድችም አንደ ነው፡፡ የተቀሩት ሁሇት መንገድች “ማቱሪዱ እና “አሠሪ/ሀንበሉ” ይባሊለ፡፡ እነዚህ ሶስት መንገድች “አቂዯቱ ጠሃዊያ” የተባሇውን ዝነኛ መጽሀፌ “ትክክሇኛ የአህለ-ሱንና አቂዲ” ነው በማሇት ያምኑበታሌ፡፡ አንዲንዴ ሰዎች ግን አህባሽን የጎደ እየመሰሊቸው በኢማም አቡሌ ሏሰን አሌ-አሽዏሪ እና በኢማም አቡሏሚዴ አሌ-ገዛሉ ሊይ ውርጅብኝ ሲያወርደ ይታያሌ፡፡ እነዚህ ሰዎች የአሽዏሪን ማንነት ሇመረዲት “አህባሽ”ን ሳይሆን በትክክሇኛው የአሽዏሪ አቂዲ የሚያምኑትን የኢማም ዩሱፌ አሌ-ቀርዲዊን መጽሀፍች ማንበብ ወይም የአሌ-አዝሏር ዩነቨርሲቲን መጠየቅ ነበረባቸው፡፡ ስሇዚህ ይህ ስህተት መዯገም የሇበትም ፡፡

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

12

2. “አህባሾች” በአቂዲቸው በጥንት ዘመን ከተነሱት “ሙዕተዚሊ” እና “ጀህሚያ”ን ከመሳሰለ የኑፊቄ (heretic) ቡዴኖች ጋር ይቀራረባለ፡፡ ይህንን በዯንብ ሇማመዛዘን ከፇሇጋችሁ ስሇ“ሙዕተዚሊ”ና ስሇ “ጀህሚያ” ማንነት በስፊት የሚዘረዝሩትን የሚከተለትን ዌብሳይቶች ተመሌከቱ፡፡ http://www.mutazila.com/ba/bio/mutazila/mutazila.htm http://en.wikipedia.org/wiki/Mu%27tazili http://en.wikipedia.org/wiki/Jahmites http://en.wikipedia.org/wiki/Jahm_bin_Safwan

3. አሁን ያለት ሁለም ኢስሊማዊ የአቂዲ መንገድች አሊህ በራሱ የገሇጻቸው ባህሪያትና መሌከ መሌካም ስሞች እንዲለት ያስተምራለ፡፡ ሇምሳላ ሙስሉሞች በሙለ “አሊህ ይናገራሌ፤ ያያሌ፤ ይሰማሌ፤ ይዯሰታሌ፤ ይቆጣሌ፤ ይምራሌ፤ ይቀጣሌ፤ ይችሊሌ፤ ያዯርጋሌ.. ወዘተ..” በማሇት እናምናሇን፡፡ በእነዚህ የአሊህ ባህሪያት የምናምነው ግን “ቢሊ ኬይፌ” (“እንዳት!” የሚሌ ጥያቄ ሳናስከትሌ) ነው፡፡ የአሊህን ባህሪያት ከፌጡራኑ ባህሪዎች ጋር ማመሳሰሌም (“ተሸቢህ” ማዴረግ) ክሌክሌ ነው፡፡ በቁርአንና በሏዱስ ከተነገረው በሊይ እየሄደ መፇሊሰፌም አይፇቀዴም፡፡ ስሇፌጡራኑ ራሱ በትክክሌ መረዲት ያቃተን ሰዎች ስሇፇጣሪ የምንፇሊሰፌበት ምክንያት የሇምና፡፡ አህባሾችም እነዚህን የአሊህ ባህሪያት ይቀበለና “ፇጣሪ ከፌጡራን ጋር አይመሳሰሌም” በሚሌ ስሜት አስገራሚ የፌሌስፌና ትንተናዎች ውስጥ ይገባለ፡፡ “አሊህ ባህሪዎቹን በቁርአን እንዯዚያ ብል የገሇጸው ሇኛ በሚገባን ቋንቋ በዯንብ ሇማብራራት ፇሌጎ ነው እንጂ ባህሪያቱ በዚያ ቋንቋ ከተነገሩት ጋር አንዴ ናቸው ብል መናገር ክሌክሌ፤ እንዯዚህ ብል ማመን ፇጣሪን ከፌጡራን ጋር ማመሳሰሌ ስሇሆነ ኩፌር ነው” በማሇት የትኛውም ሙስሉም የማያምንበትን አቋም ያራምዲለ፡፡ በአህባሾች አነጋገር መሰረት በቁርአን ውስጥ ተገሇጸው “አሊህ ሰሚና ተመሌካች ነው” የሚሇው ቃሌ ላሊ የአሊህን መስማትና ማየት አይገሌጽም ማሇት ነው፡፡ በዚህም “አሊህ ዛት እንጂ ሲፊት የለትም” ከሚለት የጥንቶቹ ሙዕተዚሊዎችና ጃህሚያዎች ጋር ይመሳሰሊለ፡፡

4. እኛ ሙስሉሞች እንዯምናምነው በየውመሌ ቂያማ ከሚቀርቡሌን አስጨናቂ ፇተናዎች አንደ የ“ሲራጥ” ፇተና ነው፡፡ ይህ በጀሀነም ሊይ የሚዘረጋ አስጨናቂ ዴሌዴይ መሳይ መንገዴ በቅጥነቱ ከጸጉርም

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

13

ያንሳሌ፡፡ በስሇቱ ግን ከምሊጭ እንኳ ይብሳሌ (አሊህ ከመከራው ይጠብቀን)፡፡ አሊህ የፇቀዯሇት ሰው “ሲራጥ”ን ያሇምንም ችግር ያሌፇዋሌ፡፡ እርሱ ያሌወዯዯሇት ሰው ከሲራጥ ይንከባሇሌና ወዯ ጀሀነም እሳት ይወዴቃሌ፡፡ ነቢዩ (ሰ.ዏ.ወ) በሀዱስ ያስተማሩት ይህንን ነው፡፡ የአህባሾች መጽሀፌት ግን “ሲራጥ ከጸጉር የቀጠነና ከምሊጭ የሰሊ ነው የተባሇው የስቃዩን ክብዯት ሇማሳየት እንጂ ሲራጥ በእውነት እንዯዚያ ስሇሆነ አይዯሇም፤ ሰዎች መራመዴ የሚችለበት ስፊት አሇው“ ይሊለ፡፡ በዚህ አቋማቸው የሙዕተዚሊን አይነት ስነ-አመክንዮ (rationalism) እንጂ እምነትን አሇመከተሊቸው ግሌጽ ሆኖ ይታያሌ ነው፡፡ የነቢዩንም ሀዱስ አስተባብሇዋሌ፡፡

5. ሙስሉሞች በሙለ “አሊህ ጀንነትንና ጀሀነምን ሇመሙሊት የገባው ቃሌ በትክክሌ ይፇጸማሌ” ባዮች ነን፡፡ አህባሾችም በዚህ ያምናለ፡፡ ሆኖም ከዚህ ጋር አዛምዯው የሚናገሯቸው በርካታ ፌሌስፌናዎች አሎቸው፡፡ ሇምሳላ አህባሾች “አሊሁማ አጂርኒ ሚነናር (አሊህ ሆይ! ከጀሀነም እሳት ጠብቀን)” ብል ሇሁለም ሙስሉሞች ደኣ ማዴረግ ክሌክሌ ነው፤ ማንም ሰው እንዱህ አይነቱን ደኣ ማዴረግ ያሇበት ሇራሱ ብቻ ነው” ይሊለ፡፡ “ምክንያቱ ምንዴነው?” ተብሇው ሲጠየቁ “አሊህ ጀሀነምን ሇመሙሊት የገባውን ቃሌ መቃረን ነው!” ይሊለ፡፡ እንዱያውም የአህባሾቹ ሰሪሁሌ በያን መጽሀፌ ገጽ 217 ሊይ ተጽፍ እንዯሚታየው “ይህ ደአ በሙርጂአ አቂዲ እንጂ በአህለ ሱንና አቂዲ ውስጥም የሇም፡፡ ሇሁለም ሙስሉሞች አሊህ ምህረት እንዱያዯርግ መሇመን ያከፌራሌ” ይሊሌ፡፡ በዚህ ትንተና መሰረት የሚከተሇው የቁርኣን አያህ ተቀባይነት የሇውም ማሇት ነው፡፡ “እነዚያ (ሙእሚኖች) ፡- “ጌታችንን ሆይ! የጀሀነም ቅጣትን ከኛ ሊይ መሌስሌን፤ ቅጣቷ የማያሌቅ ነውና” የሚለት ናቸው፡፡” (አሌ-ፈርቃን፡ 65) አስተግፉሩሊህ!! አሊህ ባወረዯው የቁርአን አያህ የፇቀዯሌንን በጋራ ደኣ የማዴረግ መብት ሌንነጠቅ ነው እንዳ?!!

6. አሁን በቅርቡም ላሊ አስፇሪ አባባሌ ከአህባሾች በኩሌ ሰምቻሇሁ፡፡ እነርሱ እንዲለት “የአቂዲ“ ጉዲዮችን የሚመሇከቱ ሀዱሶች “ሙተዋቲር” (በብዙ ዘጋቢዎችና በበርካታ ሰንሰሇቶች ከሰው ወዯሰው እየተሊሇፈ ወዯኛ የዯረሱ) መሆን አሇባቸው፡፡ “መተዋቲር” ያሌሆኑ ሀዱሶች

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

14

(“አሀዴ” የሚባለት) ግን ሇላልች ጉዲዮች እንጂ አቂዲን ሇተመሇከቱ ጉዲዩች አይሰሩም፡፡ ሇምሳላ አህባሾች “ኢስቲዋእ” የሚሇውን ቃሌ “አሊህ ከዏርሽ በሊይ ነው!” ብል የሚፇታ ዘገባ ሀዱስን ሇሰበሰቡት ምሁራን የዯረሰው “ሙአዊያ ኢብን ያህያ” በተባሇ ሰው ብቻ ነው፤ ስሇዚህ ሀዱሱ ፈርሽ ነው” ይሊለ፡፡ (እነርሱ የሚለትን ዘጋቢ የአባት ስም በትክክሌ አሌያዝኩትም፡፡ ቢሆንም እነርሱ የሚለት ሀዱስ በሀዱስ መጽሀፌት ውስጥ ያሇ አይመስሇኝም፡፡) ሱብሀነሊሕ!! የጥንቱ የሙዕተዚሊ ኡሇማ “ቀዯር ከስዴስቱ የኢማን መሰረቶች ውስጥ አይመዯብም” በማሇት ቀዯርን ከአርካኑሌ ኢማን ውስጥ የሰረዙት እኮ በዚህ ዯካማ አቋማቸው ነው!! ሙዕተዚሊዎች “ስሇቀዯር የተነገረው ሀዱስ አንዴ ዘጋቢ ብቻ ያወራው ሀዱስ ነው” በማሇት “ቀዯር”ን ከስዴስቱ የኢማን መሰረቶች ሰርዘውታሌ፡፡ (በዚህኛው ነጥብ ሊይ ግን “ሙዕተዚሊዎች” እንኳ ከአህባሾች ተሽሇዋሌ፡፡ ምክንያቱም ሙዕተዚሊዎች ከሊይ በጠቀስኩት አቋማቸው ሊይ “ቀዯር ከስዴስቱ የኢማን መሰረቶች መካከሌ እንዯሚመዯብ በግሌጽ የተጠቀሰበት ቦታ በቁርአን ውስጥ የሇም” የሚሌ ነገር አስከትሇውበታሌ፡፡ አህባሾች ግን ይህንን እንኳ አሊመዛዘኑም፡፡)

7. እኛ ሙስሉሞች እንዯምናምነው ከሙስሉም ወሊጆች የተገኘ ሌጅ ሙስሉም ነው፡፡ ወሊጆቹ ስሇተውሂዴና እስሌምና እያስተማሩ ያሳዴጉታሌ፡፡ እንዱህ አይነቱ ሌጅ ሇአካሇ መጠን ሲዯርስ በሙስሉምነቱ ይቀጥሊሌ እንጂ እንዯ አዱስ ወዯ እስሌምና አይገባም፡፡ የአህባሾቹ “ሙኸተሰር አብደሊህ አሌ-ሏረሪ” ግን “ማንም ሰው ሇአካሇ መጠን ሲዯርስ በአዱስ መሌክ ሸሀዲ መያዝ አሇበት” ይሊሌ፡፡ ይህ ከኛ ጋር የሰፊ ሌዩነት ባሊቸው ሺዒዎች እንኳ የማይታወቅ ባእዴ ፌሌስፌና ነው፡፡ አህባሾች፤ “ሸሀዲ ያዙ!” እያለ ህዝቡን የሚያስጨንቁት በዚህ አቋማቸው ሳይሆን አይቀርም፡፡

8. ከዚሁ ጋር የሚያያዝና “ከሙኽተሰር” ያነበብኩት አንዴ ግራ የሚያጋባ ነገር ዯግሞ እንዱህ የሚሌ ነው፡፡ “አንዴ ሰው በጁምዒ ቀን ወዯ እስሌምና ሇመግባት ፇሌጎ ኢማሙ ኹጥባ በሚያዯርግበት ጊዜ ወዯ መስጊዴ ቢመጣና ሸሀዲ የሚያስይዘው ላሊ ሰው በአካባቢው ከላሇ ኢማሙ ኹጥባውን አቁሞ ሰውዬውን ሸሀዲ ማስያዝ አሇበት”፡፡ እንዱህ ማሇቱ ሇምን አስፇሇገ? ዯግሞስ ኹጥባ አቋርጦ ሸሃዲ ማስያዝ እንዳት ይፇቀዲሌ?

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

15

(ምሁራን በዚህ ሊይ አስተያየታቸውን መስጠት አሇባቸው)፡፡ 9. ይህንን ጽሁፌ ከማጠናቀቄ በፉት አንዴ ግራ የሚያጋባ ነገር

ሌጨምርበት፡፡ የአህባሾች “ሙኽተሰር” መጽሀፌ “አቡ በከር የነቢያችን ሰሀባ አይዯለም ያሇ ሰው ይከፌራሌ፡፡ ምክንያቱም አሊህ በቁርአኑ አቡ በከር የነቢዩ ሰሀባ ናቸው ብል ተናግሯሌ፤ ይህንን የሚያስተባብሌ ሰው ቁርአንን ያስተባበሇ ሰው በመሆኑ ካፉር ነው፡፡ ላልች ሰሀባዎች የነቢዩ ጓዯኞች አይዯለም ያሇ ሰው ግን አይከፌርም” ይሊሌ፡፡ ይህ ነጥብ በአንዴ መሌኩ ሲታይ ቁርአንን ማስተባበሌ የሇብንም የሚሌ ስሜት ይሰጣሌ፡፡ በዚህ በኩሌ ጥሩ ይመስሊሌ፡፡ “ላልች ሰሃባዎች የነቢዩ ጓዯኞች አሌነበሩም ያሇ ሰው አይከፌርም” የተባሇውስ ሇምንዴነው? ሰሀባዎችን እንዱህ መሇያየት ተገቢ ነው? የሸሪዒ ሰዎች በዚህ ሊይ የሚለን እንጠብቃሇን፡፡ እኔ እንዯምጠረጥረው ግን ይህ አባባሌ አህባሾች በፉስቅ (አመጸኛነት) እና በዱሌ (ጠማማነት) የሚወነጅሎቸውን እነ ሙአዊያ አቡ ሱፉያንና ዙቤይር ኢብኑሌ አዋምን በመሳሰለ ሰሀባዎች (ረ.ዏ) ሊይ የሚያካሄደትን የስዴብና የእርግማን ዘመቻ ሸሪዒዊ መሌክ ሇማስያዝ ከሚጠቀሙባቸው ማታሇያዎች አንደ ነው፡፡ በዚህ አባባሌ እየተመሩ ሙአዊያን ይሰዴቡና “ሇምን የነቢዩን ሰሀባ ትሳዯባሊችሁ” ሲባለ “ሙአዊያ የነቢዩ ሰሃባ አይዯሇም” የሚሌ መሌስ ይሰጡናሌ ማሇት ነው፡፡ ጉዴ እኮ ነው?!!

ያ ጀመዒ! አህባሾች አቂዲ የሚባሌ ነገር አያውቁም ፡፡ እንዲያችሁት በ“ኢማም አቡሌ ሏሰን አሌ-አሽዏሪ” ስም ማንኛውም ሙስሉም የማይቀበሊቸውን የተበከለ ፌሌስፌናዎችን ነው የሚያራምደት፡፡ ስሇዚህ ሇአቂዲ የሚጨነቁ እየመሰሊችሁ ሇክርክር እንዲትጠጓቸው አዯራ እሊችኋሇሁ፡፡

በርቱ ያ ጀመዒ!

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

16

ክፌሌ ሶስት፡ አህባሾች ላት ተቀን የሚታገለሇት ዒሊማ

አህባሾች እንዯ ትሌቅ ግኝት የሚናገሩት አንዴ አባባሌ “አሊሁ መውጁደን ቢሊ መካን” (አሊህ ያሇ ቦታ ነው ያሇው) የሚሌ ነው፡፡ ከየትኛውም የአህባሽ ጀመዒ አባሌ ጋር ብትቀራረቡና በኢስሊማዊ ጉዲዮች ሊይ ብትወያዩ የንግግራችሁ መነሻና መጨረሻ ሆኖ የምታገኙት ይህንን አባባሌ ነው፡፡ አንዲንዴ ሰዎች አባባለን ሲሰሙ አህባሾች በአቂዲ ጉዲዮች ሊይ “ጁህዴ” (ሌዩ ጥረት) የሚያዯርጉ ይመስሊቸውና ሇክርክር ይጋበዛለ፡፡

ቀዯም ብዬ እንዯገሇጽኩት ይህ አህባሽን አሇማወቅ ነው፡፡ የአህባሾች ፌሊጎት በላሊ አቅጣጫ ሊይ ነው ያሇው፡፡ በዚህ ክፌሌ ይህንን ሌዩ ፌሊጎታቸውን እናያሇን፡፡

ተበሩክ፣ እና ተወሱሌ

ኢስሊም የተውሂዴ (አሃዲዊ) ሃይማኖት ነው፡፡ አሊማው ሰዎች አሊህን ብቻ እንዱገዙ ማስተማር ነው፡፡ በኢስሊም ህግ መሰረት ሰዎች አሊህን ሲያመሌኩ ከርሱ ጋር አንዴም ነገር ማጋራት የሇባቸውም፡፡ ኢባዲቸውንም በፌጹምነት (በኢኽሊስ) ማከናወን ይጠበቅባቸዋሌ፡፡ አሊህ የፌጥረቶች ሁለ አስገኝ፤ አዴራጊና ፇጣሪ፤ ህይወት የሚሰጥና የሚነሳ፤ ፌጥረታት በሙለ ሇኑሮ የሚያስፇሌጋቸውን መሰረታዊ ፌሊጎቶች የሚያሟሊሊቸው ብቸኛ ጌታ እንዯሆነ ማወቅና በዚህም ሊይ በጽናት መቆም ይጠበቅባቸዋሌ፡፡ ማንም ሰው ጥሩ ነገር ሲገጥመው ምስጋናውን ሇአሊህ ብቻ ማቅረብ አሇበት፡፡ በጭንቀት ጊዜም ሌመናውን ማቅረብ ያሇበት ወዯ አሊህ ብቻ ነው ፡፡ በቁርአንና በሏዱስ የተረጋገጠውና ያሌተሸራረፇው የሙስሉሞች የተውሂዴ መንገዴ ይህ ነው፡፡

ወዯ አህባሾች ስንመጣ ግን ኢስሊማዊው የተውሑዴ መንገዴ ህሌውናውን ያጣሌ፡፡ የአንጃው መስራች አኩራፉ ባህሪ ያመነጩትም ይህንን የተውሂዴ መንገዴ ሙለ በሙለ ሇመቀበሌ ባሇመፇሇጋቸው ነው፡፡ በርሳቸው ዙሪያ የተሰሇፈ ቀዯምት ተከታዮችም የዚህ የተወሊገዯ አመሊከከት አራማጆች ነበሩ፡፡

አህባሾች ተውሂዴን ሇመበከሌ እንዯ መከራከሪያ የሚያነሷቸው ነገሮች ሁሇት ናቸው፡፡ እነርሱም እንዯሚከተሇው ተዘርዝረዋሌ፡፡

1. ተበሩክ፡- በሸሪዒው መሰረት አሊህ የሚወዲቸውን ነገሮች እያወሱ የርሱን በረከት መጠየቅ ማሇት ነው፡፡

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

17

ሇምሳላ በጁምኣ ቀን ኢማሙ ኹጥባ እያዯረገ በመሀለ የተወሰኑ የቁርአን አያቶችን ይቀራና “ባረከሊሁ ሉ ወሇኩም ቢሌ-ቁርአኒሌ አዚም” ብል ደኣ ሲያዯርግ አይታችኋሌ (አሊሁ በረከቱን ሇኔና ሇናንተም እንዱሰጠን በቁርአን እርሱን እንሇምናሇን” ማሇት ነው)፡፡ ተበሩክ የሚባሇው ይህ ነው፡፡ እንዱህ አይነቱ ዴርጊት በሸሪዒው የሚፇቀዴ ከመሆኑም በሊይ በጣም ተወዲጅ ነው፡፡

2. ተወሱሌ፤ አሊህ የሚፇቅዴሊቸውን ወገኖችና መሌካም ስራዎች በማስቀዯም የአሊህን ምሌጃ መጠየቅ ማሇት ነው፡፡ ሇምሳላ አንዴ ሰው በጭንቅ ሊይ ቢወዴቅ ዴሮ የሰራቸውን መሌካም ስራዎች በማውሳት “ያ አሊህ! ያንን ስራ ሊንተ ስሌ ነው የሰራሁት፡፡ ዛሬ ዯግሞ እንዱህ አይነት ጭንቅ ሊይ ወዴቄያሇሁና ከመከራው ገሊግሇኝ!!“ በማሇት አሊህን መሇመን ይችሊሌ፡፡ በላሊ ምሳላም ነቢያችን (ሰ.ዏ.ወ) በየውመሌ ቂያማ የሚቆሙሌን ምሌጃ ራሱ ተወሱሌ ነው፡፡ ነቢዩ (ሰ.ዏ.ወ) ምሌጃውን የሚጠይቁሌን አሁን ሳይሆን ሇምርመራ አሊህ ፉት ስንቆም ነው፡፡ የነቢዩን ምሌጃ ሇማግኘት የሚፇሌግ ሰው በኢባዲው መጠንከርና የርሳቸውን ፇሇግ (ሱና) ጠበቅ አዴርጎ መያዝ ይጠበቅበታሌ፡፡

አህባሾች የተውሂዴ ሸፌጥ የሚሰሩት በነዚህ ሁሇት ዴርጊቶች ሊይ ነው፡፡ በተበሩክና በተወሱሌ ስም ከባህሌና ከባእዴ አምሌኮ የተወረሱ ዴርጊቶችንና እምነቶችን እስሌምና የሚፇቅዲቸው ህጋዊ ነገሮች በማዴረግ ያጸዴቃለ፡፡ ይህንን የተቃወመውን ሰው “ወሀቢ” ብሇው ይወርፊለ፡፡ “ከአሊህ በስተቀር ላሊ አምሊክ አትገዙ፤ እርሱን ብቻ እርዲታ ጠይቁ” የሚሇው የተውሂዴ ቃሌ ነቢያት ሁለ የሇፈበትና የተዋዯቁሇት ዒሊማ ሆኖ እያሇ አህባሾች ይህንን ንጹህ እስሊማዊ መንገዴ በ”ተበሩክ” እና “ተወሱሌ” ስም ሇመበከሌ መነሳታቸው እጅግ በጣም ይመራሌ፡፡ በዚህ ሊይ ኢማም አሌ-ሻፉዑንና ኢማም አቡሌ-ሏሰን አሌ-አሽዏሪን እንዯ ማስረጃ መጥራታቸው ዯግሞ የሇየሇት ወንጀሌ ነው፡፡

አህባሾች በተበሩክና በተወሱሌ ስም ከሚያጸዴቋቸው ኢ-እስሊማዊ ዴርጊቶችና አመሇካከቶች መካከሌ ጥቂቶቹ የሚከተለት ናቸው፡፡

1. በአህባሾች አመሇካከት የነቢያትና የሷሉሆችን (ዯጋግ የአሊህ ባሪያዎች) መቃብር በሌዩ ሁኔታ መገንባት (በመቃብሩ ሊይ “ዯሪህ” መገንባት፤ ቀሇም እየቀቡ ማሳመር”፤)፤ መቃብሮቹን እየሄደ በመሳም በረካቸውን መጠየቅ፤ በመቃብሮቹ አካባቢ ግብዣዎችን እያዯረጉ ወሉዮችን

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

18

ማሞገስ (በዴቤ ጭምር በማጀብ) የመሳሰለት ዴርጊቶች በሙለ ሙስሉሞች ሉያዯርጓቸው የሚገቡ ተግባራት ናቸው፡፡ እነዚህን ዴርጊቶች የተቃወመ ሰው “አሊህ ሀሊሌ ያዯረገውን ነገር የተቃወመ በመሆኑ ይከፌራሌ” ይሊለ፡፡

2. ሰዎች ተውሂዴን በመቃረን የሚናገሯቸው እንዯ “ገውሰሌ አዘም፤ “ጅሊላ መጀን” (ሼይኽ አብደሌቃዱር አሌ-ጄይሊኒን መጥራታቸው ነው)፤ “የባላው ኑር ሁሴን ባንተ ሌመጀን”፤ “አባዴር ጦም አያሳዴር፤” ወዘተ የመሳሰለ አባባልች “የአውሉያዎችን እርዲታ የሚያስገኙ በመሆናቸው በጣም አስፇሊጊ ናቸው፡፡ አሊህ ዘንዴ በቀሊለ ሇመዴረስ ከፇሇግን መንገዲችን በአውሉያዎቹ በኩሌ መሆን አሇበት፡፡” በማሇት ያስተምራለ፡፡

3. በአህባሾች አመሇካከት መሰረት “አውሉያዎቹ በተወሇደበት ቀናቸው ሇእርዲታ ብንጠራቸው ፇጣን ምሊሽ ይሰጡናሌ፡፡ ሇምሳላ ማክሰኞ የባላው ኑር ሁሴን ቀን ነው፡፡ ዕሮብ የአብደሌቃዱር አሌ-ጄይሊኒ ቀን ነው፡፡ ሀሙስ የሼኽ አባዴር ቀን ነው፡፡ ቅዲሜ የሰይዴና ኸዴር ቀን ነው፡፡ እነዚህን አውሉያ በቀናቸው ስንጠራ እርዲታቸው ይዯርስሌናሌ፡፡”

4. በተጨማሪም “አረፊ፤ ሻዕባን፤ሙሀረምና ሰፇር በተባለት ወራት ሰዎች ሇዚያራ ወዯ አውሉያዎች መቃብር እየሄደ በረካ ማግኘት አሇባቸው” በማሇት ያስተምራለ፡፡ (ዴሮ “ሀጅ መሄዴ ያቃተው ወዯ ባላው ኑር ሁሴን ቢሄዴ ሀጃው ይሞሊሇታሌ” ሲባሌ የሰማነው ተረት በአህባሾች ዘንዴ “እውነት” ነው፡፡)

5. በሌጅነቴ የሰማሁት አንዴ አባባሌ አሇ፡፡ እንዯዚህ የሚሌ! “አውሉያዎችን ያከበረና በነርሱ ስም ተወሱሌ የገባ ሰው በምዴር ሊይ ሲኖር እርዲታቸው አይሇየውም፡፡ ኢዝራኢሌ ሩሐን (ነፌሱን) ሉወስዴ በሚመጣበት ጊዜ ሰውዬው ሸሀዲ እንዲይይዝ ሸይጣን “ኸምር” የመሰሇ ጎምዛዛ መጠጥ በቅሌ ይዞበት ይመጣሌ፡፡ በዚያን ጊዜ አውሉያው ከሸይጣን ጋር ይጋፇጥና ቅለን ይሰብርሇታሌ፡፡” አህባሾች ይህንን አባባሌ ሲናገሩ ባሌሰማቸውም ነገራቸው ሁለ በእንዱህ አይነቱ አባባሌ የተሞሊ ነው፡፡ (አንዲንዳ ከዚህም የሚብስ አባባሌ ትሰማሊችሁ)፡፡

6. በአህባሾች አመሇካከት መሰረት “ዝናብ ሲጠፊ ወይም ተሊሊፉ በሽታ በአካባቢው ሲገባ ምእመናን ሇተወሱሌ ወዯ አውሉያዎች መቃብር መሄዴና ሌመና ማቅረብ አሇባቸው”፡፡

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

19

7. “ከአውሉያ መቃብር ቦታ የሚቆፇረው አፇር (“ጀውሀር” ይለታሌ) ሇበሽታ ከፌተኛ ፇውስ ከመሆኑም ላሊ ሇበረከቱ ስንሌ በየቤታችንን ብናስቀምጥ ሸይጣን በበራችን ሊይ አያሌፌም” የሚሇው ሌማዴ አህባሾች በግሌጽ የሚሟገቱሇት እምነት ሆኖ ይገኛሌ፡፡

8. የነቢዩን የሌዯት ቀን ማክበር ራሱ በሙስሉሞች መካከሌ ትሌቅ ጭቅጭቅ ፇጥሮ ሳሇ አህባሾች “የአውሉያ መውሉዴን ማክበር ትሌቅ በረካና ምንዲ ያስገኛሌ” ይሊለ፡፡

9. ወዘተ..

አህባሾች በተበሩክና በተወሱሌ ስም ሽንጣቸውን ገትረው የሚከራከሩሊቸው ሇነዚህ ኢ-እስሊማዊ የሽርክና የባዕዴ አምሌኮ ዴርጊቶችና አመሇካከቶች ነው፡፡ “ተውሂዴን እንከተሊሇን” የሚሌ ጀመዒ ይህንን ይናገራሌ ትሊሊችሁ?

አህባሾች ማሇት እነዚህ ናቸው፡፡ ይህንን እምነታቸውን አሌቀበሌም ያሇውን ሰው ነው ነጋ ጠባ “ወሃቢ” እያለ የሚዘሌፈት፡፡ ላሊው ቀርቶ ዴሮ የምንሰማቸውን “ጉጉት ከጮሀ ሰው ይሞታሌ፤ ማታ ማታ ጨው መሸጥ ሇኪሳራ ይዲርጋሌ”፤ “ቤት ውስጥ ጥፌር ከተቆረጠ በረካ ይጠፊሌ ወዘተ” የመሳሰለ ዯካማ አባባልችን የሚቃወመውን ሰው እንኳ “የወሀቢ በሽታ ይዞሃሌ” ይለታሌ፡፡

ያ ጀመዒ! የአህባሾች ትሌቁ ፌሊጎት ይህ ነው፡፡ አቂዲን በማስተማር ስም ቢያጭበረብሩም አንጃው የተመሰረበት ዋነኛ ምክንያት ይህ ነው፡፡ በተበሩክና ተወሱሌ ስም ሽርክና ባእዴ አምሌኮን ማንገስ!! አስተግፉሩሊህ!!

ሙስሉሞች በተውሂዴ ሊይ ቀሌዴ አያውቁም!! ይህ የመዝሀብ ጉዲይ ወይም የሱኒና የሰሇፉ ጉዲይ አይዯሇም፡፡ ይህ የሁሊችንም መታወቂያ ነው፡፡ ተውሂዴ ጠፊ ማሇት ኢስሊም ጠፊ ማሇት ነው፡፡ ነቢዩ (ሰ.ዏ.ወ) ከሂጅራ በፉት በነበረው የነቢይነት ዘመናቸው ያዯረጉት ብቸኛ ትግሌ ተውሂዴን ማስተማር ነው፡፡

ዛሬ ተውሂዴ ተስፊፌቷሌ፡፡ ሇአሊህ ምስጋና ይዴረሰውና!! በተሇያዩ የሙስሉም ሀገራትና መንዯሮች ተንሰራፌቶ የነበረው ሽርክና ባእዴ አምሌኮ እየተወገዯ ነው፡፡ አህባሾች ግን በኢስሊም ጠሊቶች እየታገዙ ሽርክና ባእዴ አምሌኮ ስር እንዱሰዴ ሇማዴረግ ተነስተዋሌ፡፡ አሊህ ዯግሞ ሇጠሊቶቹ እንዱህ ይሊቸዋሌ፡፡

“እርሱ (አሊህ ማሇት) ያ መሌእክተኛውን ቀጥተኛውን መመሪያ (ቁርአን) እና እውነተኛውን ሀይማኖት (ኢስሊምን) አስይዞ በሁለም ሀይማኖት ሊይ የበሊይ

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

20

ሉያዯርገው የሊከው ነው! አጋሪዎቹ (ሙሽሪኮቹ) ቢጠለትም እንኳ!!” (ሱረቱ አሌ-ሰፌ፡ 9)

አሊህ እውነትን ተናገረ!!!

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

21

ክፌሌ አራት፡ የአህባሽና የኢብን ተይሚያህ ግብግብ

አህባሾች እንዯ ትሌቁ ጠሊታቸው የሚያዩት ማንን ነው? አቡ ጀህሌ፤አቡ ሇሀብ፤ ፉርአውን፤ ወሉዴ ኢብን ሙጊራ፤ ቃሩን፤ ወዘተ ከመሰሊችሁ ተሳስታችኋሌ፡፡ ጽዮናዊ አይሁዲዊያን፤ ሙናፉቆች፤ ሙሽሪኮች ወዘተ… የመሳሰለ ጸረ-ኢስሊም ሀይልችም አይዯለም፡፡ አህባሾች ከነዚህ የአሊህ ጠሊቶች በሊይ የሚጠለት አንዴ ሰው አሇ፡፡

ይህ ሰው ኩፌርና ኑፊቄን ወዯ ኢስሊም ካስገቡት የሙዕተዚሊ እና የጀህሚያ ሰዎች፤ ማሇትም ከነ ዋሲሌ ኢብን አጣእ እና ሰፌዋን ኢብን ጀህም ጋር የሚመዯብ የኑፊቄ አቀንቃኝ (heretic) አይዯሇም፡፡ ሙስሉሞችን በግፌ ከጨፇጨፈት ጀንጂስ ኻን እና ሁሊጉ ኻን (ሁሇቱም የሞንጎሌ መሪዎች ናቸው) ጋርም አይሰሇፌም፡፡ በአንጻሩ ግን በኢስሊማዊ የብርሃን ጎዲና ሊይ ከታዩት አብሪ ከዋክብት መካከሌ የሚመዯብ ውዴ የኢስሊም ሌጅ ነው፡፡ ኡሇማእ ሇርሱ ትሌቅ ክብር አሊቸው፡፡ ከዚህ በማስከተሌም የዚህን ታሊቅ ሰው ኢስሊማዊ ተጋዴልና አህባሾች እርሱን የሚጠለባቸውን ምክንያቶች እናያሇን፡፡

ሼይኹሌ ኢስሊም ኢብን ተይሚያህ- ታሊቁ ሙጀዱዴ

በሶሪያና በቱርክ ዴንበር አቅራቢያ የተወሇዯው አቡሌ አባስ ተቂኡዱን አህመዴ ኢብን ተይሚያህ በኢስሊማዊው አሇም ከታዩት አቡ ሀኒፊ፤ ኢማም ማሉክ፤ አሌ-ሻፉኢይ፤ ኢብን ሏንበሌ፤ አሌ-ቡኻሪ፤ ሙስሉም፤ አሌ-ጠበሪ፤ አሌ-ቁርጡቢ፤ አሌ-ገዛሉ፤ አሌ-ጠሃዊ፤ አሌ-ሱዩጢ፤ ወዘተ ከመሳሰለት ዴንቅ ምሁራን ጎራ ይመዯባሌ፡፡ ይህ ሰው እስትንፊሱ ጸጥ እስክትሌ ዴረስ ሇኢስሊም ሇፌቷሌ፡፡ እንዯ ኢብን ከሢር፤ አሌ-ዯሀቢ፤ ኢብኑሌ ቀይም፤ አሌ-ሚእዚ ወዘተ.. የመሳሰለትን ምርጥ የኢስሊም ሌጆች ያስተማረውም እርሱ ነው፡፡ ሇዚህም ነው ዐሇማእ “ሼይኹሌ ኢስሊም” በሚሌ የክብር ስም የሚጠሩት፡፡ (“ምርጥ ኢስሊማዊ ምሁራንን ያስተማረው ሼይኽ” ሇማሇት ነው)፡፡

ነቢዩ (ሰ.ዏ.ወ) በአንዴ ሀዱሳቸው “ነቢዊያው ሱና ፇሩን እንዲይሇቅ በሚሌ አቋም ከፌተኛ ትግሌ የሚያዯርጉ እና በሱናው ሊይ የሚዘፇዘፈ እዴፍችን የሚያጠሩ የተሃዴሶ ፇር ቀዲጆች (ሙጀዱድች) በየምእተ አመቱ ይነሳለ” በማሇት ተናግረዋሌ (ሀዱሱን ቃሌ ቃሌ አሌጠቀስኩትም፤ መሌእክቱ ግን ይኸው ነው)፡፡

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

22

በርግጥም ነቢያዊው ፇሇግ ሳይበጠስ ሇዚህ ዘመን የዯረሰው አሊህ የተሃዴሶ ፇር ቀዲጆችን (ሙጀዱድችን) በተሇያዩ ዘመናት በማስነሳቱ ነው፡፡ ሼይኹሌ ኢስሊም ኢብን ተይሚያህም ከነዚያ የተሃዴሶ ሀዋሪያዎች መካከሌ አንደ እንዯሆነ የአራቱም መዝሏብ ምሁራን ተስማምተውበታሌ፡፡

አነጋጋሪው ምሁር

ኢብን ተይሚያህ በሙስሉሙ አሇም እጅግ አነጋጋሪ የሆነ ምሁር ነው፡፡ ሰበቡ ግን ሰውየው “ምግባረ-ብሌሹ” ስሇሆነ አይዯሇም፡፡ ምክንያቶቹ የሚከተለት ናቸው፡፡

1. ኢብን ተይሚያህ ከሰሇፍች በኋሊ ቀስ በቀስ እየተበሊሸ የመጣውን ኢስሊማዊ የህይወት መንገዴ ከእዴፌ ሇማጥራት ያዯረገው ትግሌ የብዙ ወገኖችን ጥቅምና ፌሊጎት የነካ በመሆኑ “ሙስሉም ነን የሚለ” በርካታ አኩራፉዎች የስም ማጥፊት ዘመቻ ስሇከፇቱበት

2. ኢብን ተይሚያህ ጸረ-ኢስሊም ሀይልች በኢስሊም ሊይ የሚያካሄዶቸውን ስውር ዯባዎች በማጋሇጡ የተቆጩት ጽዮናዊያን እና “የኢስሊም ሳይንስ አዋቂዎች ነን” ባይ ኦሬንታሉስቶች (Orientalists) ነጋ ጠባ ስሇሚያብጠሇጥለት

3. በላሊ ጽንፌ ያለትና “የርሱን ስራ እናዯንቃሇን” የሚለ አንዲንዴ ጠማማ አንጃዎች (እንዯ “ተክፉር ወሌ ሂጅራ” የመሳሰለት) ሇሚያካሄዶቸው አፇንጋጭ ዴርጊቶች የኢብን ተይሚያህን ፇትዋዎች እንዯማስረጃ የሚያቀርቡ በመሆናቸው እና በመሳሰለት ምክንያቶች ነው፡፡

አህባሾችና ኢብን ተይሚያህ

በክፌሌ ሶስት ጽሁፋ እንዲስረዲሁት አህባሾች በተበሩክና በተወሱሌ ስም በርካታ የሽርክና የባእዴ አምሌኮ ዴርጊቶችን ይፇቅዲለ፡፡ ሇዚህም የቁርኣን አያዎችና የነቢዩ (ሰ.ዏ.ወ) ሀዱሶችን እያጣመሙ በመተርጎም እንዯማስረጃ አዴርገው ያቀርባለ፡፡ (ዯኢፌ ሀዱሶችንና “መውደእ” የሚባለትን የፇጠራ ሀዱሶች መጠቀማቸው እንዲሇ ሆኖ ማሇት ነው፡፡)

ኢብን ተይሚያህ (ከተማሪዎቹ ጋር) ህይወቱን በሙለ ሲታገሇሌት የኖረሇት ታሊቅ አሊማ ከሊይ የጠቀስኳቸው የሽርክ፤ የባእዴ አምሌኮ እና የኢ-አማኝነት (atheist) ተግባራት ከእስሊማዊው አሇም እንዱወገደ ማስተማር ነው፡፡

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

23

በተጨማሪም ሙስሉሞች በሰሇፍች ዘመን የማይታወቁና በሸሪኣው ሊይ የተሇጣጠፈ አዲዱስ ፇጠራዎችን (ቢዴዒ የሚባለትን) እንዱተው ሇማዴረግ በሚሌ ኒያ የእዴሜ ሌክ ሌፊት አዴርጓሌ፡፡ እንዯዚህ አይነት አቋም የነበረው ሰው ዯግሞ የአህባሾች የጥቃት ዑሊማ መሆኑ አይቀርሇትም፡፡ ምክንያቱም ፌሊጎታቸውና ጥቅማቸውን ነክቶባቸዋሌና!

ዛሬ አህባሾች በተበሩክ፤በተወሱሌና በተሰውፌ ስም የሚያጭብረብሩባቸውን ዴርጊቶች ሁለ ኢብን ተይሚያህ ከ700 አመታት በፉት በዝርዝር ጽፍሌናሌ፡፡ “አስመሳዮች እንዲያታሌሎችሁ!” በማሇትም አስጠንቅቆናሌ፡፡ በላሊ በኩሌ አህባሾች እንዯ ቅደስ ጎዲና አዴርገው የሚያሞግሱትና በተሰውፌ (Sufism) ስም በርካታ የኩፌርና የሽርክ ተግባራት የሚፇጸምበትን “የሪፊኢያ ጠሪቃ” በማስረጃ እየሞገተ ባድውን አስቀርቶታሌ፡፡

ነገሩ ግን ይህ ብቻ ነው? አይመስሇኝም፡፡ አህባሾች በኢብን ተይሚይህ ሊይ የከፇቱት ዘመቻ ላልች በርካታ መነሻዎችም ያለት ሆኖ ነው የሚሰማኝ፡፡ ከነርሱም መካከሌ ሁሇቱን ሌጥቀስሊችሁ፡፡

1. አህባሾች “ሙሕየዱን ኢብን ዏረቢ” (1165- 1240) ሇሚባሇው ሱፉ ነኝ ባይ ሌዩ ፌቅር አሊቸው፡፡ ሇታሊቁ ቃዱ ሇሼይኽ አብደሌቃዱር አሌ-ጄይሊኒም ፌቅር እንዲሊቸው ይናገራለ፡፡ ኢብን ተይሚያህ ዯግሞ ሁሇቱን ሰዎች በተሇያዩ ባህሮች ውስጥ ያለ ፌጡራን አዴርጎ ነው የሚያያቸው፡፡ ሼይኽ አብደሌቃዱር አሌ-ጀይሊኒን እጅግ በጣም ይወዲቸዋሌ፡፡ “ታሊቅ የአሊህ ባሪያ” ይሊቸዋሌ፡፡ ኢብን አረቢን በተመሇከተ ግን “ሙስሉም ነው ከማሇት ፇሊስፊ ነበር ማሇቱ ይቀሊሌ” ይሊሌ፡፡ ኢብን ተይሚያህ ሀቁን ነው የተናገረው፡፡ ምክንያቱም ራሱን “የበቃና የነቃ የተሰውፌ ኤክስፏርት” አዴርጎ የሚመሇከተው ኢብን አረቢ “ባሪያው ወዯ ጌታ በተጠጋ ቁጥር የጌታው ጌታ ይሆናሌ፤ ጌታውም ወዯ ባሪያው ሲጠጋ የባሪያው ባሪያ ይሆናሌ” በማሇት ያስተምር ነበር፡፡ እንዱያውም “ጌታውና ባሪያው ሁሇቱም አንዴ ናቸው” ይሊሌ፡፡ (ሇማብራሪያው እነዚህን ዌብ ሳይቶች ተመሌከቱ http://en.wikipedia.org/wiki/Ibn_Arabi http://www.scribd.com/doc/17234271/Syakh-alAkbar-Ibn-Arabi-brief-biography)

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

24

ይህ ምን ማሇት ነው? “ኩፌር” አይዯሇም እንዳ? ኢስሊም እንዱህ አይነት ፌሌስፌና ያስተምራሌ? አሊህና ባሮቹ በየትኛው ሚዛን ነው አንዴ የሚሆኑት? አህባሾች እንዱህ አይነት ፌሌስፌና ያስተማረውን ሰው ነው “እንዯ ታሊቅ ሱፉ” አዴርገው የሚጠቀሱት፡፡ ስሇዚህ ኢብን ተይሚያህ ይህንን “ታሊቅ ሼይኻቸውን” ስሇነካባቸው በርሱ ሊይ ቂም የማይይዙበት ምክንያት የሇም ፡፡

2. አህባሽን እየጠጋገኑ በሁሇት እግር እንዱቆም ያስቻለት ጽዮናዊያን እስራኤልች ናቸው ይባሊሌ፡፡ በርግጥም አንጃው የሚፇጽማቸው ዴርጊቶች ከጽዮናዊያን ጋር ጥብቅ ሽርክና እንዲሇው ያስረዲለ፡፡ እነ ሀጋይ ኤርሉች “ሇወሃቢያ በሽታ ፌቱን መዴኃኒት ነው” በማሇት አህባሽን የመረጡሌን ያሇምክንያት አይዯሇም፡፡ ነገር ግን አንጃው በዚህ ብቻ የተገዯበ አይዯሇም፡፡ አህባሽ ከአሜሪካና ከእስራኤሌ ጋር እንዯሚመሳጠረው ሁለ “አረባዊነት እንጂ ኢስሊማዊነት አውሬነት ነው” ከሚለት የሶሪያ መሪዎችም ጋር “መርፋና ክር” ነው (ሇስሙ ግን ሶሪያና እስራኤሌ ጠሊቶች ናቸው)፡፡ ሇመሆኑ “የአረባዊቷ ሶሪያ መሪዎች ምንዴናቸው?” ብሊችሁ ራሳችሁን ጠይቃችሁ ታውቃሊችሁ? በርግጥም እነ ሀፉዝ አሌ-አሳዴና ባሻር አሌ-አሳዴ አረቦች ናቸው፡፡ ሆኖም በዚህ አረባዊነት ሊይ ላሊ አረማዊነት አሇባቸው፡፡ እነዚህ ሰዎች ሙስሉሞች አይዯለም፡፡ ክርስቲያኖችም አይዯለም፡፡ እምነታቸው “አሇዊ” ይሰኛሌ፡፡ (ይህ አምነት “ኑሰይራኒ” በሚሌ ስያሜም ይታወቃሌ)፡፡ አንዲንዴ ሰዎች “አሇዊ” የሚባሇውን እምነት ከ“ሺዒ ሙስሉሞች” አንጃ እንዯ አንዴ ቅርንጫፌ አዴርገው ያዩታሌ፡፡ ይህ ግን ሙለ በሙለ ስህተት ነው፡፡ ሺዒዎቹ እንኳ “አሇዊዎች” “ካፉሮች ናቸው” ነው የሚለት፡፡ ምክንያቱ ዯግሞ ግሌጽ ነው፡፡ አሇዊዎች “አሉ ኢብን አቢ-ጣሉብ” በሰው መሌክ የተገሇጸው አምሊክ ነው” ይሊለ፡፡ እንዱህ የሚሌ ሺዒ በየትኛውም ሀገር የሇም፡፡ ስሇ አሇዊ በሇጠ ሇማወቅ የሚከተለትን ዌብሳይቶች መርምሩ http://en.wikipedia.org/wiki/Alawi

http://www.globalsecurity.org/military/intro/islam-alawi.htm) አህባሾች እንዯዚህ አይነት እምነት ያሊቸውን የሶሪያ መሪዎች ነው የተጠጉት፡፡ እነርሱን ሇማስዯሰትም ሌዩ ሌዩ ችሮታዎችን በጉቦ መሌክ

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

25

መክፇሌ ነበረባቸው፡፡ ሇምሳላ በኺሊፊ ጉዲይ ከታሊቁ ሰሀባ ከአሉ ኢብን አቡ-ጣሉብ (ረ.ዏ) ጋር የተጋዯለትን ላሊኛውን ታሊቅ የኢስሊም ሌጅ ሞአዊያ ኢብን አቡ-ሱፌያንን (ረ.ዏ) “ፊሲቅ ወይንም “አወናባጅ” በማሇት ሰዴበዋቸዋሌ፡፡ ይህ ዯግሞ የአሇዊዎችን ፌቅር አስገኝቷሌ፡፡ አንዲንዴ ሰዎች እንዯሚለት አህባሾች ይህንን የሚያዯርጉት “የሺዒ” አንጃዎችን ሇማስዯሰት አስበው አይመስሇኝም፡፡ ከሺዒዎች ጋር ቢፊቀሩ ኖሮ በኢራን ከሚዯገፇውና ሂዝቡሊህ ከተሰኘው የሺዒ ቡዴን ጋር በርካታ ውጊያዎችን ባሌገጠሙ ነበር፡፡ አህባሾች አሇዊዎችን ሇማስዯት በሚሌ ምክንያት የሚከፌለት ላሊኛው “ጉቦ” ዯግሞ ሸይኹሌ ኢስሊም አብን ተይሚያህን መሳዯብ ነው፡፡ የዚህኛው መነሻ ዯግሞ የሚከተሇው ይመስሇኛሌ፡፡ በሶሪያ የተወሇዯው ኢብን ተይሚያህ እነዚህን “አሇዊዎች” በዯንብ ያውቃቸዋሌ፡፡ በመሆኑም ስሇ- እምነታቸው ተጠይቆ በሰጠው አንዴ ዝነኛ ፇትዋ “እነዚህ ኑሰይራኒዎች (አሇዊዎች) የሇየሊቸው አዋማዊያን ናቸው፤ አይሁድችና ክርስቲያኖች አንኳ ከነርሱ ይሻሊለ፡፡” በማሇት ተናግሮ ነበር፡፡ (የኢብን ተይሚያህን ፇትዋ ከዚህ ዌብሳይት ማንበብ ትችሊሊችሁ http://shaykhulislaam.wordpress.com/2009/08/13/ruling-on-the-

nusayrialawi-sect/…)፡፡ ታዱያ አህባሾች በሁሇት እግር እንዱቆሙ የረዶቸውን የአሇዊ ተከታዮች ማንነት በዝርዝር ባጋሇጠው ኢብን ተይሚያህ ሊይ የበቀሌ ዘመቻ አያካሂደም ትሊሊችሁ? እርግጠኛውን ነገር አሊህ ነው የሚያውቀው፡፡ እኔ እንዯማምነው ግን አህባሾች ከኢብን ተይሚያ ጋር የሚያካሄደት ከሊይ በዘረዘርኳቸው በርካታ ምክንያቶች ሳቢያ የተሇኮሰውን የራሳቸውን ጦርነት ብቻ ሳይሆን አሇዊዎችን ሇማስዯት በሚሌ ሰበብ የገቡበትን የውክሌና ጦርነት ጭምር ነው፡፡

የውግዘት ታክቲክ

አህባሾች ኢብን ተይሚያህን ሲያወገዙ ሌዩ ታክቲክ ነው የሚጠቀሙት፡፡ ከነርሱ ጋር ስትወያዩ የኢብን ተይሚያህን “ጥፊቶች” የሚዘረዝሩሊቸሁ “ተወሰለ”ን እና “ተበሩክ”ን በማስቀዯም አይዯሇም፡፡ እንዯዚያ ካዯረጉማ

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

26

ማንነታቸው ይጋሇጣሌ፡፡ ከሊይ የዘረዘርኳቸውን የኢብን አረቢና የአሇዊ ጉዲዮችንም አያነሱትም፡፡ (እንዱያውም በእምነቱ ውስጥ ከቆዩት ጠንካራ ተከታዮቻቸው በስተቀር አዱስ ገቢዎቹ እንዱህ አይነቱን ነገር አያውቁትም፡፡ ቆየት ያለት አባሊቶች ወዯ ዝርዝር ባይገቡም ሊይ ሊዩን ይነካኩታሌ)፡፡

አህባሾች የኢብን ተይሚያህን ጉዲይ በቀጥታ የሚያያይዙት ከ”አቂዲ” ጋር ነው፡፡ በነርሱ አስተሳሰብ ኢስሊማዊውን አቂዲ መበከሌ የጀመረው እርሱ ነው፡፡ አህባሾች “ዛሬ ወሃቢዎች የሚያራምደትን አቂዲ ማስተማር የጀመረው ኢብን ተይሚያህ ነው” ይሊለ፡፡ ይህንን ሇማጠናከርም እርሱ ያሌተናገራቸውንና ያሊዯረጋቸውን ቅጥፇቶችንም ይጨምራለ፡፡ (በዚህ ሊይ ወዯ ዝርዝሩ አሌገባም፡፡ ነገሩን በጥሌቀት ሇማየት የሚፇሌግ አንባቢ www.aicp.org የተሰኘው የአህባሾች ዌብሳይት በኢብን ተይሚያህ ሊይ የሚያቀርባቸውን የፇጠራ ክሶች ይመሌከትና http://shaykhulislaam.wordpress.com በተባሇ ዌብሳይት ሊይ ከተፃፇው ትክክሇኛው የኢብን ተይሚያህ ታሪክ ጋር ያገናዝበው፡፡ ከዚያ በኋሊ ሚዛናዊ ፌርደን ይስጥ!!)

ያሳዝናሌ!! አህባሾች ሲፇሌጉ “የወሃቢያ መንገዴ በእንግሉዞች አሻጥር በአረቢያ በረሃ ሊይ ሙሀመዴ አብደሌ ወሃብ በተባሇ ሰው የተጀመረ ነው” ይሊለ፡፡ የ”ወሀቢ” ውግዘታቸውን የሚጀምሩት ግን ሼይኽ ሙሀመዴ አብደሌ ወሀብ ከመወሇዲቸው 400 አመታት ያህሌ ቀዴመው በኖሩት በሼይኹሌ ኢስሊም ኢብን ተይሚያህና በኢማም ኢብኑሌ ቀይም ነው፡፡

አንዴ ነገር ተናግሬ ሊብቃ!! ሼይኹሌ ኢስሊም ኢብን ተይሚያህ ላሊው ቢቀር ሇሙስሉሙ ኣሇም ፊና ወጊ የሆኑ ተማሪዎችን አፌርቷሌ፡፡ እርሱን ያሌወዯዯ ሰው ቢያንስ በዚህኛው ተግባሩ ብቻ ሉያከብረው በተገባው ነበር፡፡ ኢብን ተይሚያህ ካስተማራቸው ተማሪዎች አንደ የሆነው ኢማደዱን ኢብን ከሢር የሰራቸው ስራዎች ብቻ በዚህ ዘመን ትውሌዴ የሚታሰቡ አይዯለም፡፡

ኧረ ሇመሆኑ ሰዎችን ወዯ አሊህ መንገዴ ከመጥራት ይሌቅ ታሊሊቅ ኡሇማዎችን ማክፇሩን እንዯሙያ የያዙት አህባሾች ሇኢስሊም የሰሩት ጥሩ ነገር ምንዴነው? መሌስ የሇም፡፡

አሊህ እንዯነርሱ አያዴርገን!!!

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

27

ክፌሌ አምስት፡ የአህባሽ መሰረታዊ ጠሊቶች

በክፌሌ አራት ጽሁፋ እንዯገሇጽኩት አህባሾች በመሰረታዊ ጠሊትነት የሚፇርጁት እኛ የኢስሊም ጠሊቶች የምንሊቸዉን ወገኖች አይዯሇም፡፡ የነርሱ ጠሊቶች የሚከተለት ናቸው፡፡ (ሇማብራሪያው ነሏሴ 20/2003 የወጣውን ሰሇፉያ ጋዜጣ፤ www.islamonline.net የተባሇውን ዌብሳይት፤ እና የአህበሾችን ዌብሳይት ተመሌከቱ)፡፡

1. “ወሀቢያ” ፡- አህባሾች “ወሀቢያ” የሚለት ከነርሱ ጋር በአቂዲና በመዝሀብ የተሇየውን ሰው ብቻ አይዯሇም፡፡ እነርሱ የፇጠሩትን ጸረ-ተውሂዴ የሆነ የአምሌኮ ፌሌስፌና የማይቀበሇውን ሰው፤ ቡዴን፤ ዴርጅት በሙለ “ወሀቢ” ነው የሚለት፡፡ በዚህ ሊይ የመዝሀብ ወይም የአቂዲ ሌዩነት አያዯርጉም፡፡ ሰውዬው አህባሾች የሚያምታቱበት የሻፉዑይ መዝሀብ ተከታይ ሆኖ ጸረ-ተውሂዴ ፌሌስፌናቸውን የማይቀበሌ ከሆነ “ወሃቢ” ይለታሌ፡፡ ማንም ባሌሰጣቸው ስሌጣን “የተክፉር አዋጅ” ያውጁበታሌ፡፡ በዚህ መሰረትም የወሃቢያ ክሳቸውን ሺርክንና ባእዴ አምሌኮን ሇማጥፊት በጽናት ከታገለት የጥንቶቹ ሼይኹሌ ኢስሊም ኢብን ተይሚያህና ሼኽ ሙሀመዴ አብደሌ ወሃብ ይጀምሩታሌ፡፡ በማስከተሌም በቅርቡ የሞቱትን እነ ሼይኽ ኢብን ባዝ፤ ሼይኽ አሌ-ኡሠይሚን፤ ሼይኽ አሌ-አሌባኒ የመሳሰለ ምሁራንን “ወሀቢ” በማሇት ይወርደባቸዋሌ፡፡ ወዯኛ ዘመን ሲሻገሩም እንዯ ድ/ር ዛኪር ናይክ፤ ኢማም ዩሱፌ አሌ-ቀርዲዊና ድ/ር አምር ኻሉዴን የመሳሰለ አሇምአቀፌ ዲኢዎችን በውግዘታቸው ያዲርሳለ፡፡ ከዴርጅቶች መካከሌ ዯግሞ “ራቢጠቱሌ ኢስሊሚያ” (በሳኡዱ አረቢያ ያሇ)፤ የአሇም ሙስሉም ወጣቶች ማህበር (ዋና ጽህፇት ቤቱ በሳኡዱ አረቢያ የሚገኝ)፤ የአፌሪካ ሙስሉሞች ዴርጅት (በኩዌት ሀገር የሚገኝ)፤ የመዱና ኢስሊማዊ ዩኒቨርሲቲ፤ የአፌሪካ አሇም አቀፌ ኢስሊማዊ ዩኒቨርሲቲ (በሱዲን ሀገር የሚገኝ) ወዘተ.. “የወሀቢያ ተቋማት” ተብሇው ተፇርጀዋሌ፡፡ ክሱ ወዯ መንግስታት ሲሸጋር ሳኡዱ አረቢያን፤ ኳታርን፤ የተባበሩት አረብ ኢሜሬትንና ሱዲንን ይጨምራሌ፡፡ (አህባሾች በነዚህ ሀገሮች ምንም አይነት እንቅስቃሴ አያዯርጉም)፡፡

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

28

2. “ኢኽዋነሌ ሙስሉሚን”፡- ይህ ሊይ ሊዩን ሲታይ የግብጹን “ኢኽዋነሌ ሙስሉሚን ፓርቲ” (The Muslim Brotherhood) የሚያመሇክት ይመስሊሌ፡፡ ነገሩ ግን እንዯዚያ አይዯሇም፡፡ አህባሾች “ኢኽዋን” የሚለት ስሇሙስሉሞች አንዴነትና በሸሪአ ህግ የመተዲዯርን አስፇሊጊነት የሚያበረታታ ማንኛውንም ግሇሰብና ቡዴን ነው፡፡ “ሙስሉሞች ከኢኮኖሚ ጥገኝነት ተሊቀው ራሳቸውን መቻሌና በአሇም ዙሪያ ትሌቅ የሇውጥ ሀይሌ መሆን አሇባቸው” የሚሌ ዜጋ፤ ፓርቲና እና መንግስት በአንዴነት “ኢኽዋን” ተብል ይፇረጃሌ፡፡ በሙስሉም ሀገሮች መካከሌ አሇም አቀፌ ትስስር እንዱኖር ጥረት የሚያዯርጉ ዲኢዎችና ምሁራን፤ ሀገሮች፤ የሀገር መሪዎች፤ የፖሇቲካ ፓርቲዎች፤ የሲቪክ ተቋማት ወዘተ… “ኢኽዋነሌ ሙስሉሚን” ተብሇው ይወገዛለ፡፡በዚህ መሰረት አሁን በህይወት ከላለት ሙስሉም ምሁራን መካከሌ የግብጹ ሀሰን አሌ-በንና፤የፓኪስታኑ አቡሌ-አእሊ መውደዱ፤ የቱርኩ ነጅሙዱን ኤርባኻን ወዘተ… “ኢኽዋን ተብሇው” ተፇርጀዋሌ፡፡ ከፖሇቲካ ፓርቲዎችም የግብጹ ኢኽዋነሌ ሙስሉሚን፤ የፓኪስታኑ ጀማአቱሌ ኢስሊሚያ እና ሬፊህ የሚባሇው የቱርክ ፓርቲ (እ.ኤ.አ. በ1998 “ህግ ወጥ” ተብል የፇረሰ) በዚህ ስር ይካተታለ፡፡ አህባሾች “ኢኽዋን” ብሇው የፇረጇቸው መንግስታትና የአሇም መሪዎች ስሇመኖራቸው የማውቀው ነገር የሇም (ማሇትም በጽሁፍቻቸው ውስጥ አሊነበብኩም፤ በኡስታዞቻቸው አንዯበት ሲነገርም አሌሰማሁም)፡፡ እንዯምገምተው ከሆነ ግን የአሁኑን የቱርክ መንግስትና አመራሮቹን በኢኽዋንነት ሳይፇርጇቸው አይቀርም፡፡ የቀዴሞው የማላዥያ ጠቅሊይ ሚኒስትር መሃቲር ሙሏመዴም በአህባሾች ምዘና “ኢኽዋን” ሳይባለ አይቀርም፡፡ አህባሾች ግሇሰቦችንና ዴርጅቶችን “ወሀቢያ” በማሇት የሚፇርጁበትን ምክንያት ከሊይ ጽፋዋሇሁ (ጸረ-ተውሂዴ የሆነውን የእምነት ፌሌስፌናቸውን ካሌተቀበሌን ነው “ወሃቢ” የምንባሇው)፡፡ “ኢኽዋን” የሚሇውን ፌረጃ የሚያካሄደበት ምክንያትስ ምንዴነው? ማሇትም እነዚህ ግሇሰቦች፤ ቡዴኖችና ዴርጅቶች በግሌጽ ሲናገሩም ሆነ ሲጽፈ አህባሾች እንዲይነካባቸው በሚፇሌጉት ጸረ-ተውሂዴ አመሇካከቶችና ዴርጊቶች ሊይ አያተኩሩም፡፡ አህባሾች “ወሃቢዎችን” የሚከሱበትን የአቂዲ ጉዲይ ሲሰብኩም አይታዩም፡፡ ሇምሳላ ግብጻዊው ሀሰን አሌ-በንና “በሙስሉሞች መካከሌ ወንዴማዊ ትብብርን ከፇጠርን ቀስ በቀስም ኢስሊማዊውን መንግስት መመስረት

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

29

እንችሊሇን” የሚሌ ትምህርት ነበር ያስተማሩት፡፡ ፓኪስታናዊው መውደዱ ዯግሞ ሙስሉም ወጣቶች በካፒታሉዝምና በሶሻሉዝም አይዴዮልጂ እንዲይበከለ በሚሌ ሀሳብ በርካታ ኢስሊማዊ መጽሀፌትን ሲያዘጋጁ ነው የምናውቃቸው (አንዲንድቹ መጽፌት ሇሌዩ ዒሊማ የተጻፈ ቢሆንም እንኳ)፡፡ እንዱህ አይነት ሀሳብ ያንጸባረቀ ሰው በምን ስላት ነው የአህባሾች ጠሊት ሉሆን የቻሇው? መሌሱን ባሇፇው ክፌሌ ከጻፌኩት ጽሁፌ ታገኙታሊችሁ፡፡ ማሇትም አህባሾች የራሳቸውን ጦርነት ብቻ ሳይሆን የውክሌና ጦርነትም ያካሄዲለ፡፡ የጦርነቱን ሰፖንሰር ወዯፉት እንመጣበታሇን፡፡

3. “ኸዋሪጅ”፡- ‘ኸዋሪጃ” የሚባሌ አንጃ በዘመናችን አሇ? ሇዚህ ጥያቄ የሚሆን አጥጋቢ ምሊሽ የሇኝም፡፡ እኔ እንዯማምነው ግን “ኸዋሪጅ” ቢኖርም እንኳ ከጥንቱ አመፀኛ ቡዴን ጋር የሚያገናኘው ነገር የሇም፡፡ ሇምሳላ በኦማን ሀገር “ኢባዱ” የሚባሌ ቡዴን አሇ፡፡ ይህ አንጃ ስረ-መሰረቱ የጥንቱ የኸዋሪጃ አንጃ ነው ይባሊሌ፡፡ ሆኖም የዘመናችን “ኢባዱ” ከጥንቱ “ኸዋሪጅ” በጣም ይሇያሌ፡፡ ጥንታዊው ኸዋሪጃ “ሀጢአት የሰራ ሰው ይከፌራሌ” ይሌ ነበር፡፡ የአሁኑ ኢባዱ ግን “ወዯ ኩፌር የማያዯርሱ ሀጢአቶችን የሰራ ሰው ወንጀሇኛ ይሆናሌ” ነው የሚሇው እንጂ “ይከፌራሌ” አይሌም፡፡ (ሇዝርዝሩ ይህን ዌብሳይት ተመሌከቱ http://en.wikipedia.org/wiki/Ibadism ) አህባሾች ግን በርካታ ምሁራንን፤ግሇሰቦችንና፤ ኢስሊማዊ ቡዴኖችን “ኸዋሪጅ” በማሇት ይፇርጃለ፡፡ የዚህኛውም ምክንያት እነርሱ “ወሀቢያ”ን ከፇረጁበት ሰበብ ጋር አይያዝም፡፡ ምክንያቱ በጌቶቻቸው የታዘዙበት የውክሌና ጦርነት ነው፡፡ አህባሾች “ኸዋሪጅ” የሚሎቸው ሙስሉም ህዝቦች አመጸኛ መሪዎችን እንዱታገለ፤ የሸሪዒ ህግን በሚችለት መንገዴ (በጂሀዴም ጭምር) ተግባራዊ እንዱያዯርጉና ዱናቸውን ከጽዮናዊያንና ከምዕራባዊያን ስውር ዯባዎች እንዱጠብቁ ያስተማሩ ምሁራንን ነው፡፡ ሀገራቸውን ነጻ ሇማውጣት የሚታገለ ኢስሊማዊ የነጻነት ንቅናቄዎችንም “ኸዋሪጅ” ይሎቸዋሌ፡፡ በዚህ መሰረት አህባሾች “የኸዋሪጅ” ክሳቸውን ሲጀምሩ 100 አመታት ወዯ ኋሊ ይሄደና ሰይዴ ጀማለዱን አሌ-አፌጋኒን ያወግዛለ፡፡ ይህ ሰው የሙስሉም ሀገራትን በወረራ የያዙት ቅኝ ገዥዎች (ኮልኒያሉስቶች) በሙስሉሞች ሊይ በሚፇጽሙት ግፌ ሌቡ በመነካቱ “የዒሇም ሙስሉሞች ከዚህ ውርዯት መውጣት የሚችለት አንዴ ሆነው

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

30

በሚያዯርጉት የተባበረ ትግሌ ነው” የሚሌ ታሊቅ ራእይ ይዞ ሲያስተምርና በአሇም ዙሪያ ሲንከራተት ነበር የኖረው፡፡ አህባሾች ግን “ኸዋሪጅ ነው” ይለታሌ፡፡ ከርሱ በማስከተሌም የሶሪያውን ሪሺዴ ሪዲን ይረግማለ፡፡ በሶስተኛ ሊይ ግን በግብጻዊው ሰይዴ ቁጥብ ሊይ ባሇ በላሇ ሀይሊቸው ይረባረቡበታሌ፡፡ አስገራሚ የፇጠራ ክሶችንም ያከናንቡታሌ፡፡ አህባሾች ከኢብን ተይሚያህ ቀጥል የሚጠለት ሰው ቢኖር ሰይዴ ቁጥብ ነው፡፡ ከዚያም በዚህ ረዴፌ በሚሰሇፈት እነ ፇትሑ የኩን (የሉባኖስ ኢስሊማዊ ፓርቲ መሪ) ሊይ ውግዘታቸውን ይወረውራለ፡፡ ወዯ ኢራን ይሻገሩና አያቱሊህ ሩሐሊህ ኾሜይኒን የሚችለትን ያህሌ ይረግማለ (በዚሕኛው ክስ ሱኒና ሺዒን አይሇዩም)፡፡ ከዴርጅቶች ዯግሞ “ኢስሊማዊ ነኝ” የሚሇውን የነጻነት ታጋይ በሙለ ያወግዙታሌ፡፡ ሇፌሌስጥኤም ነጻነት የሚታገለት ሀማስና ጂሀደሌ ኢስሊሚያ፤ ሉባኖስን ከእስራኤሌ ነጻ ሇማዴረግ የሚታገሇው ሂዝቡሊህ፤ ሇሶሪያ ህዝብ ነጻነት የሚታገሇው ሀረካቱሌ ኢስሊም (ብዙ ሀይሌ የሇውም) ወዘተ… ይዘሇፊለ፡፡ የእርግማን ናዲ ይወርዴባቸዋሌ፡፡ በርካታ የፇጠራ ክሶችም ይቀርብባቸዋሌ፡፡

አህባሽ ጠሊቶቹን በዚህ መሌኩ ፇርጇቸዋሌ፡፡ ከሊይ እንዲያችሁት አንጃው “ጠሊቴ ናቸው” የሚሊቸው በሙለ ሙስሉሞች ናቸው፡፡ አስተግፉሩሊህ!!

ሇመሆኑ አንጃው ማን ሊይ ቆሞ ነው ይህንን ፌረጃ የሚያጧጡፇው? የሌብ ወዲጆቹ እነማናቸው? ይህንን ጉዲይ በሚቀጥሇው ክፌሌ እንዲስሰዋሇን፡፡

አሊህ ከአህባሽና ከፇተናው ይጠብቀን፡፡ እርሱ የመረጠሌንን ቀጥተኛውን ሀይማኖት በጥበቡ ይጠብቀው፡፡ አሚን!!

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

31

ክፌሌ ስዴስት፡ የአህባሽ ሌባዊ ወዲጆች

በክፌሌ አንዴ ጽሁፋ አህባሽን የሚወክሇው “ጀምኢያቱሌ መሻሪኢሌ ኼይሪያቱሌ ኢስሊሚያህ” (Association of Islamic Charitable Projects) የሚባሌ ዴርጅት እንዯሆነ ተናግሬአሇሁ፡፡ ይህ ዴርጅት በዋናነት የአህባሾችን ፌሌስፌና ያስፊፊሌ፡፡ የዴርጅቱን የገቢ ማሰባሰቢያ ስራዎችንም ያከናውናሌ፡፡ በተወሰነ መሌኩም በማህበራዊ አግሌግልት ተግባራት ሊይ ሲሳተፌ ይታያሌ፡፡

ዴርጅቱ በገሀዴ እንዯሚታየው በጣም ጽንፇኛ (fanatic) ነው፡፡ በዚህም የተነሳ በሙስሉሞች ያሇው ተቀባይነት የዯከመ ነው (በሰሊሳ አመታት ውስጥ ግማሽ ሚሉዮን ተከታዮችን እንኳ አሊፇራም)፡፡ እንዯ ማህበር ሲታይ ግን በጣም ጠንካራ ነው፡፡ መዋቅሩ ውስብስብ ነው፡፡ የሀብቱ ብዛት ከአቅሙ በሊይ ነው፡፡ በአሇም ዙሪያ ያሌዯረሰበት ቦታ የሇም፡፡

በየሀገሩ የየራሱ መስጂድች፤ የሰበካ መርከዞች፤ መዴረሳዎች፤ ሊይብረሪዎች፤ የስብሰባ አዲራሾች፤ የሬዱዮ ጣቢያዎች፤ ጅምናዚየሞች፤ማተሚያ ቤቶች፤ የኢንተርኔት መረቦች ወዘተ… አለት፡፡ እነዚህን ተቋማትና አገሌግልቶች የሚያንቀሳቅስበት በቂ የሆነ ሀብትም አሇው፡፡ ታዱያ ግማሽ ሚሉዮን ያህሌ ተከታዮችን እንኳ ሇማፌራት ያሌቻሇው ይህ አንጃ በአሇም ዙሪያ ሉዲረስ የቻሇው እንዳት ነው? የፊይናንስ ምንጩ ከወዳት ነው? በዚህ ክፌሌ በነዚህ ጉዲዩች ዙሪያ ቆይታ እናዯርጋሇን፡፡

አህባሽና የምዕራብ ወዲጆቹ

አህባሾች ከምእራባዊያን ጋር የተወዲጁት መቼ ነው? ይህ በቀሊለ የማይመሇስ ጥያቄ ነው፡፡ ምክንያቱም ሙስሉሞች የአህባሽን መኖር የሰሙት ከምስረታው በኋሊ በጣም ዘግይቶ ነው፡፡ ሆኖም በሁሇት ነገሮች ሊይ መግባባት ይቻሊሌ፡፡

አንዲንዴ ሰዎች እንዯሚለት አህባሽ ከምዕራቡ ጎራ ጋር መፊቀር የጀመረው ከሴፕቴምበር 11/2001 ወዱህ አይዯሇም፡፡ ከዚያ በፉት 6 ዒመታት ቀዯም ብል እንኳ ከምዕራባዊያን ጋር ሚስጢራዊ ግንኙት አሇው ተብል ይነገር እንዯነበር ኒዛር ሏምዛ እና አር. ህሬር ዱክሜጀን የተባለት የቤይሩት የአሜሪካ ዩኒቨርሲቲ ምሁራን “A Sufi Response to Political Islamism: Al-Ahbash of Lebanon” በሚሌ ርዕስ ባቀረቡት ጥናታዊ ጽሁፌ ገሌጸዋሌ፡

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

32

ከሴፕቴምበር 11/2001 ወዱህ ግን ተፇሊጊነቱ ጨመረ፡፡ አሜሪካና ላልችም ምዕራባዊያን እርሱና መሰልቹን ማጠናከርና ማስፊፊት ጀመሩ፡፡

አህባሽ ምዕራባዊያንን ሇመሳብ የቻሇው በሶስት ምክንያቶች ነው፡፡

1. አንጃው “እስሊማዊ መንግስት” የመመስረት አሊማ ያሊቸውን የፖሇቲካ ዴርጅቶችና የነጻነት ንቅናቄዎች በሙለ ይቃወማሌ፡፡ ይህ ተቃውሞ “በህጋዊ መንገዴ በምርጫ ተሳትፇን እናሸንፊሇን” የሚለትን ፓርቲዎችንም ይጨምራሌ፡፡ እንዱህ አይነት አቋም ዯግሞ ምእራባዊያንን ይማርካሌ፡፡

2. አንጃው ዘመናዊነትንና እስሌምናን አንዴ ሊይ ማጣጣም ይቻሊሌ ባይ ነው፡፡ በመሆኑም የዘመኑ እዴገት ባስገኛቸው ቴክኖልጂዎችና አሰራሮች መጠቀም አሇብን ይሊሌ፡፡ እነዚህ ቴክኖልጂዎችና አሰራሮች ከሸሪዒ ህግ ጋር የሚቃረኑ ቢሆኑም እንኳ ዘመኑ ያስገኛቸው በመሆኑ እና ከዒሇም ተጨባጭ ሁኔታ ውጭ መሆን ስሇማንችሌ ሇኛ በሚስማማ መሌኩ አስተካክሇን መጠቀም አሇብን ባይ ነው፡፡ (“አህባሾች የባንክ ወሇዴን ከካፉሮች እንጅ መብሊት ይቻሊሌ” የሚለት በዚህ ስላት ነው)፡፡ ከዚህ ላሊ አንጃው ዘመኑን የሚመሇከትበትን መነጽር ምዕራባዊያኑ በሚፇሌጉበት መንገዴ አስተካክሎሌ፡፡ ሇምሳላ “አህባሾች በዚህ ዘመን ዲእዋ እንጂ ጂሀዴ አያስፇሌግም፡፡ ዘመኑ የጭንቅሊት እንጂ የጉሌበት ዘመን አይዯሇም” ባይ ናቸው፡፡

3. ላሊው አስገራሚ ነገር አንጃው “እስሌምና ሁለን አቀፌ የህይወት መንገዴ ነው” የሚሇውን እስሊማዊ እውነታ የማይቀበሌ መሆኑ ነው፡፡ ሇምሳላ አንጃው “እስሌምና የአካባቢውን ባህሌ ሳይነካ ነው መፇጸም ያሇበት” ይሊሌ፡፡

ከሊይ የዘረዘርኳቸው ነጥቦች በሙለ የምእራባዊያንን ፌሊጎት ያማሎለ፡፡ ሇዚህም ነው ሇአህባሽ እውቅና ሰጥተው በአሇም ዙሪያ የበተኑት፡፡ አውሮፓ አውስትራሉያ፤ ጃፓን፤ እስያ ሊቲን አሜሪካ፤ አፌሪካ ያሌዯረሰበት ቦታ የሇም፡፡

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

33

አህባሽና ጽዮናዊያን

በአህባሽ መመስረት ከማንም በሊይ የተዯሰቱት ጽዮናዊያን ናቸው፡፡ እነዚህ ሀይልች “ሇሁሇት ሺሕ አመታት ተሰቃይተን የመሰረትናትን የቅዴስት ሀገራችንን (የእስራኤሌን) ህሌውና የሚፇታተነው ብቸኛ ሀይሌ እስሌምና በመሆኑ ባሇን አቅም ሁለ እርሱን ማዲከም አሇብን” ከሚሌ አቋማቸው ተነስተው ይህንን ቡዴን ተጠግተውታሌ፡፡ ከእርሱ የሚጠብቁት በርካታ ነገር አሇ፡፡ እርሱን ከመናገሬ በፉት የተወሰኑ ማስተካከያዎችን መስጠት እፇሌጋሇሁ፡፡

“አህባሽ በጽዮናዊያን ይዯገፊሌ የሚሇውን አባባሌ” አንዲንዴ ሰዎች “የአንጃው መስራች ራሳቸው ይሁዱ ናቸው” በማሇት ይወስደታሌ፡፡ ይህ ፌጹም ስህተት ነው፡፡ ሰውዬው በሀገር ቤትም ሆነ ከሀገር ውጪ በዯንብ የሚታወቁ ሰው ናቸው፡፡ ቤተሰቦቻቸውና ዘመድቻቸውም ይታወቃለ፡፡ ይሁዱ የሚባሌ የዘረግ ሀረግ የሇባቸውም፡፡ ያሇ ማስረጃ “ይሁዱ ናቸው” ብል መናገር ሀጢአት ይመስሇኛሌ፡፡ ስሇዚህ ጥንቃቄ ማዴረግ ይገባሌ፡፡ ዯግሞም ከርሳቸው ጋር በአስተሳሰብ የማይጣጠሙ በርካታ ዘመድችና አማቾች ስሊሎቸው የነርሱን ሞራሌ መጠበቅ ግዳታችን ነው፡፡ (ሇምሳላ ከሼኽ አብደሊህ ሏረሪ ጋር እዴሜ ሌካቸውን ሲፊሇሙ የኖሩት ሀጂ ዩሱፌ አብደራህማን የሼኽ አብደሊህ አማች ናቸው፡፡)

“ሼኽ አብደሊህ በ1948 እስራኤሌን ጎበኙ” የሚባሇውም ስህተት ነው፡፡ እሳቸው አሌቁዴስን (እየሩሳላምን) ነው የጎበኙት፡፡ አሌ-ቁዴስ ከ1967 በፉት በዮርዲኖስ ስር ነበረች እንጂ የእስራኤሌ ግዛት አይዯሇችም፡፡ እስራኤሌ በ1967 የስዴስቱ ቀን ጦርነት አሌ-ቁዴስን፤ ምእራባዊ ዲርቻን፤ የሲናይ በረሃን፤ የጎሊን ኮረብታንና ጋዛን በወረራ ነጠቀች፡፡ የሲናይ በረሃን በ1979 ሇግብጽ ስትመሌስ ላልቹን ግን እስካሁን እንዯያዘች ነው፡፡

ሆኖም አሌ-አህባሽ “የጽዮናዊያን ተሌእኮ አሰፇጻሚ ነው” የሚሇው አባባሌ በዯንብ ያስኬዲሌ፡፡ ሇዚህ ቀሊለ ማስረጃ አቋሙና ዴርጊቱ ነው፡፡ ስሇዚህ በዚህኛው ሊይ “ሏጢአተኛ” የምንባሌበት ምክንያት የሇም፡፡ ከዴርጊቶቹም መካከሌ በሉባኖስ ህዝብ የሚታወቁትን ሌጥቀስ፡፡

1. አህባሽ በሉባኖስ ውስጥ በሚያዯርገው እንቅስቃሴ በእስራኤሌ ሊይ መሳሪያ ያነሱ ሀይልችን በሙለ ይቃወማሌ፡፡

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

34

2. የፖሇቲካ ማኒፋስቶውና ላልች ሰነድቹ ስሇ ፌሌስጥኤም ነጻነት ቢናገሩም አህባሽ “በሰሊማዊ መንገዴ እስከተፇጸመ ዴረስ” የሚሌ አቋም ነው ያሇው፡፡ በአህባሽ አመሇካከት በወረራ የተያዙት ፌሌስጥኤማዊያን እሰራኤሌን ከመሇመን ውጪ ሇነጻነታቸው መዋጋት የሇባቸውም፡፡

3. ከፌሌስጥኤም ዴርጅቶች መካከሌ የፇትሕ አንጃን (PLO) ይዯግፊሌ፡፡ እንዯ ሀማስና ጂሀደሌ ኢስሊሚያ (Islamc Jihad) የመሳሰለትን ይቃወማሌ፡፡ “ሇፌሌስጥኤም ነጻነት ዯንቃራ የሆኑት እነዚህ ጦርነት ናፊቂ የ“ኸዋሪጃ” ቡዴኖች ናቸው ይሊሌ”፡፡

4. በ2006 በእስራኤሌና በሑዝቡሊህ መካከሌ በተዯረገው ውጊያ መሊው የሉባኖስ ህዝብ፤ የፖሇቲካ ቡዴኖች፤ ሲቪክ ማህበራትና የሀይማኖት መሪዎች የሉባኖስን ለአሊዊነት ሊሇማስዯፇር ሇሚዋጋው ሂዝቡሊህ ዴጋፊቸውን ሲሰጡ አህባሽ ግን ሂዝቡሊህን ይቃወም ነበር፡፡ (ጦርነቱ ሲጀምር ሂዝቡሊህን “በጠብ አጫሪነት” ከሰሰው፡፡ የእስራኤሌ ጥቃት ሲበረታ ዯግሞ “ያሇ አቅሙ ጦርነት ጀምሮ ህዝባችን አስጨፇጨፇ” ይሌ ነበር፡፡ ዯግነቱ ግን ህዝቡሊህ በጦርነቱ ማብቂያ ሊይ በዘመናዊው አረብ-እስራኤሌ ጦርነት ታሪክ ተሰምቶ የማይታወቅ ዴሌ ነው የተጎናጸፇው)፡፡

5. ሉባኖስ ውስጥ በሚሉዮን የሚቆጠሩ የፌሌስጥኤም ስዯተኞች አለ፡፡ ከሉባኖስ ክርስቲያኖች መካከሌ አክራሪ የሆኑት “ፌሌስጥኤማዊያኑ ሉዉጡን ነው፤ ወዯ ሀገራቸው ይሇመሱ” የሚሌ ቅስቀሳ በየጊዜው ያካሂዲለ፡፡ አህባሾችም ከነዚህ ቡዴኖች ጋር ወግነው “ፌሌስጥኤማዊያኑ ከዚህ ይጥፈ፤ ሽብር የሚያስፊፈት እነርሱ ናቸው” በማሇት ይቀሰቅሳለ፡፡ (ችግሩ የመጣው እስራኤሌ ፌሌስጥኤማዊያኑን አሊስገባም በማሇቷ ነው እንጂ ፌሌስጥኤማዊያኑ ወዯ ሀገራቸው መመሇሱን ስሇጠለት አይዯሇም፡፡ አህባሾች ይህንን አያውቁም ማሇት ነው? በዯንብ ያውቁታሌ!)

ይህን ሁለ የሚፇጽመው “አሌ-አህባሽ” የእስራኤሌ ዯጋፉ እንዲይባሌ ከፌተኛ ጥንቃቄ ያዯርጋሌ፡፡ በእስራኤሌ ውስጥ የሚያዯርገው እንቅስቃሴ የሇም፡፡ በሉባኖስ ውስጥ እንኳ ከይሁዱዎች ጋር ሽር ጉዴ አይሌም፡፡ ይህ ዘዳኛነቱ እንኳን ሇእኛ አህባሽን በዯንብ ሇሚያዉቁት ሉባኖሳዊያን ግራ ነው፡፡ ታዱያ የግንኙነት መስመሩ እንዳት ነው? ይህ ፇታኝ ጥያቄ ነው፡፡ ነገሩን በዯንብ ስናስተውሌና አንዲንዴ መረጃዎችን ስናመዛዝን ግን የሚከተሇውን ስእሌ እናገኛሇን፡፡

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

35

አህባሽ ከምእራባዊያን ጋር ያሇውን ግንኙነት አይዯብቅም (ሌዯብቅ ቢሌ እንኳ አይችሌም)፡፡ ከጽዮናዊያኑ ጋር የሚያዯርገው ግንኙነት ግን በቀጥታ አይከናወንም፡፡ በምዕራባዊያን፤ እንዯ አህባሽ በ”ወሃቢ” ሊይ ቂም ካሊቸውና ሇጸረ-እስሊም ሀይልች ነፌሳቸውን ከሸጡ “ሙስሉም ነን” ባይ መንግስታት፤ የፖሇቲካ ቡዴኖችና ግሇሰቦች አማካኝነት ነው የሚፇጸመው፡፡ ስንቶቹ በዚህ ሰሌፌ ውስጥ እንዯሚገቡ መናገሩ ይከብዲሌ፡፡ የተወሰኑት ግን የሚከተለት ይመስለኛሌ፡፡

1. የዮርዲኖስ መንግስት፡ - “በሼይኽ ሙሀመዴ አብደሌ ወሃብና በሙሀመዴ ኢብን ሱኡዴ የተመስረተው የወሀቢያ ንቅናቄ በመካና መዱና ሊይ የነበረኝን ሙለ ስሌጣን ወስድብኛሌ” የሚሇው የዮርዲኖስ መንግስት “ወሀቢ” የሚሇውን ቡዴን ሇሚቃወም ሀይሌ ሁለ እጁን በሰፉው ይዘረጋሌ፡፡ ከ1980 ወዱህ ዯግሞ ከእስራኤሌ ጋር የነበረውን ቂም ረስቶ ፌቅር በፌቅር ሆኗሌ፡፡ አህባሽም በዚህ በኩሌ ወዯ እስራኤሌ የማይዯርስበት ምክንያት የሇም፡፡

2. ቱርክ፡- የአሁኑ የቱርክ መንግስት ሇእስሌምና ተቆርቋሪ ነው፡፡ ከዚያ በፉት የነበሩት መንግስታት ግን ጸረ-ሙስሉም ናቸው፡፡ እነዚያ ሀይልች ከስሌጣን ቢወርደም አሁንም ጠንካራ ናቸው፡፡ ቱርኮች ሌክ እንዯ ዮርዲኖስ “በወሃቢያ” ሊይ ከፌተኛ ቂም አሊቸው፡፡ እነርሱም በፇንታቸው “በመሊው የሙስሉም አሇም የነበረንን የኦቶማን ቱርኮች ሰፉ የሆነ የኸሉፊ ስሌጣን የገረሰሰብን የወሀቢያ ንቅናቄ ነው” ይሊለ፡፡ ቱርኮች ከእስራኤሌ ጋር ያሊቸው ግንኙነት የታወቀ ነው፡፡ ስሇዚህ አህባሽ በዚህኛውም መንገዴ ወዯጽዮናዊያኑ ሉዯርስ ይችሊሌ፡፡ የአህባሽ-እስራኤሌ ግንኙነት የሚቀሊጠፇው ግን በመንግስት ዯረጃ ብቻ አይመስሇኝም፡፡ በርካታ ግሇሰቦችና የይሁዱ ቡዴኖች ይሳተፈበታሌ፡፡ በኢስታንቡሌ የሚኖሩት ከ30 ሺህ የሚበሌጡ ይሁዱዎች አንደ ስራቸው እንዱህ አይነቱን የግንኙነት ሰንሰሇት ማጥበቅ ነው፡፡

3. አሜሪካና እንግሉዝ፡- እነዚህ መንግስታት በዚህ ጨዋታ ውስጥ የገቡበት ምክንያት በዯንብ ስሇሚታወቅ ወዯ ዝርዝሩ አሌገባም፡፡

የአህባሽ ሌባዊ ወዲጆች እነዚህ ናቸው፡፡ “አህባሽ ከወዲጆቹ ምን ጥቅም ያስገኛሌ” የሚሇውን ጥያቄ መመሇስ አያስፇሌግም! ስንት እንዯሚከፇሇውም በትክክሌ አናውቅም፡፡ አህባሽ ሇነርሱ የሚፇጽመው ተሌእኮ ግን ወዯኛ ዴረስ

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

36

መጥቷሌ፡፡ ይህ ጉዯኛ ቡዴን “ወሃቢዎች ያጠፈትን አቂዲ አስተካክሊሇሁ” ነው የሚሇው!! ይገርማሌ፡፡ ኢስሊምን እያጠፈ አቂዲን ማስተካከሌ?!!

እነርሱ ኢስሊምን ሇማጥፊት መጥተዋሌ፡፡ አሊህ ግን ኢስሊምን ይጠብቀዋሌ፡፡ አሊሁ አክበር!!

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

37

ክፌሌ ሰባት፡ አህባሽ እና “ሱፉ”

በቅርቡ የአንዴ ታሊቅ መስጊዴ ኢማም በሱፉያ ሊይ ያተኮረ ኹጥባ ማዴረጋቸውን ሰማሁ፡፡ ታዱያ አንዲንዴ የፋስቡክ ጓዯኞቼ ኢማሙ “እኛ ወሀቢዎች አይዯሇንም፤ እኛ ሱፉ ነን፤ አሁን ጊዜው የሱፉያ ነው፤ ሱፉያ ዯግሞ የሰሀባዎችና የነቢያችን መንገዴ ነው፤ ወዘተ...” ብሇው ተናግረዋሌና ስሇዚህ ጉዲይ የምታውቂው ነገር ምን አሇ?” የሚሌ ጥያቄ አቀረቡሌኝ፡፡

በሰማሁት አባባሌ በእጅጉ ተገረምኩ፡፡ አዘንኩ!! ምን እንዯማዯርግም ግራ ገባኝ፡፡ ኢማሙ እንዱህ አይነት ተራ ንግግር በኹጥባ ሊይ ማዴረጋቸውን ሇማመን ቢከብዴም በራሴ መንገዴ ባዯረግኩት የማጠራት ሙከራ ነገሩ እርግጥ መሆኑን ተረዲሁ፡፡

በላሊ በኩሌ በዚያች ሇነዚያ ጓዯኞቼ የሚሆን ምሊሽ በዚያች ቅጽበት መስጠቱ ከበዯኝ፡፡ ምክንያቱም የተሰውፌ መጽሀፌት በአጠገቤ የለም (መካሺፈሌ ቁለብ ከሚሇው የኢማም አቡ-ሏሚዴ አሌ-ገዛሉ መጽሀፌ በስተቀር)፡፡ በኢንተርኔት ሊይ በተሰውፌ ስም የተሇቀቁ ዌብሳይቶች ዯግሞ ከጥቂቶቹ በስተቀር ምንም እምነት የሚጣሌባቸው አይዯለም፡፡ ነገር ግን አህባሽ ሙስሉሞችን ከሚያጭበረብርባቸው ዘዳዎች አንደ “እኛ ሱፉዎች ነን” የሚሇው ፕሮፓጋንዲ እንዯሆነ ስሇማውቅ ዝም ከማሇት የቻሌኩትን ያህሌ ሌጻፌቸው በማሇት ተነሳሁ፡፡

ወዯ ዋናው ጽሁፌ ከመግባታችን በፉት ግን መጠነኛ ማሳሰቢያ አሇኝ፡፡ ይህንን ጽሁፌ ስጽፌ መነሻ የሆነኝ በአብዛኛው ዴሮ ካነበብኩት ሀሳብ የተረፇኝ መጠነኛ እውቀት እንጂ በቅርብ ጊዜ ያነበብኩት መረጃ አይዯሇም፡፡ ስሇዚህ የመረጃ ክፌተት ሉኖር እንዯሚችሌ አምናሇሁ፡፡ የጽሁፋን መሌእክት ሇማገናዘብ የሚፇሌግ አንባቢያ ሰይዴ አቡሌ-አእሊ መውደዱ የጻፈትን Towards Understanding Islam፤ አቡሌ ሏሚዴ አሌ-ገዛሉ የጻፈትን አሌ-ኢሕያእ ኡለሙዴዱን እና መካሺፈሌ ቁለብ፤ ሼኽ አብደሌቃዱር አሌ-ጄይሊኒ የጻፈትን “አሌ-ጉንያ ሉጣሉብ ጠሪቀሌ ሏቅ”፤ ታዋቂው ገጣሚ ፇሪደዱን አጣር የጻፇውን “ተዝኪራቱሌ አውሉያ” ወዘተ.. የመሳሰለ መጽሀፌትን መመርመር ይችሊሌ፡፡

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

38

ተሰውፌ

“ተሰውፌ” (Sufism) በጥሬ ትርጉሙ “ሱፌ መሌበስ” ማሇት ነው፡፡ በተገቢው መንገዴ ሲተረጎም ግን “የሌብ ጥራት” ማሇት ነው፡፡ ሙስሉም የሆነ ሰው ሌቡ በአካለ ከሚያዯርገው ኢባዲ ጋር በእኩሌ ሁኔታ እንዴትራመዴሇት ሲፇሌግ ሌዩ ሌዩ ጥበባዊ ዘዳዎችን የሚማርበት መንገዴ ነው- “ተሰውፌ”፡፡ ይህም ሌብን ከሌዩሌዩ የሌብ በሽታዎች ማጥራት ማሇት ነው፡፡

በቁርአንና በሀዱስ በስፊት እንዯተገሇጸው ሰዎች ከፇጣሪ ጋር ያሊቸውን ትስስር የምታበሊሽባቸው አንዱት አካሌ አሇች፡፡ እርሷም ሌብ ናት፡፡ ሙእሚኖች ቁርኣናዊ ግዲጃቸውን በተገቢው መንገዴ ሇመወጣት ከፇሇጉ ሌባቸውን ከበሽታ ማጥራት አሇባቸው፡፡ በላሊ በኩሌ ፇጣሪያችን አሊህ (ሰ.ወ.) ሇምንሰራቸው መሌካም ስራዎች የሚከፌሇንን ምንዲ (አጅር) የሚወስነው የሌባችንን ጥራት በመመዘን ነው፡፡ በከፌተኛ የሌብ ጥራት የአንዴ ብር ሰዯቃ የሰጠ ሰው ከፌተኛ ሽሌማት አሇው፡፡ ሰውየው መካከሇኛ የሌብ ጥራት ካሇው ሽሌማቱ ያንስበታሌ፡፡ የሌብ ንጽህናው በጣም የጎዯፇ ሰው ዯግሞ ሽሌማቱ እጅግ ዝቅተኛ ነው (ሰውዬው መቶ ብር ቢሰጥ እንኳ በንጹህ ሌብ አንዴ ብር የሰጠውን ሰው ያህሌ ሽሌማት አያገኝም)፡፡ ሌቡ ሙለ በሙለ የቆሸሸ ሰው ግን ከአሊህ ዘንዴ ምንም ሽሌማት አያገኝም፡፡

እንግዱህ ይህንን የሌብ ጥራት ማምጣት የሚቻሇው እንዳት ነው? ኡሇማ ሇዚህ ጥያቄ የሚሆን ምሊሽ ሲፇሌጉ ነው “ተሰውፌ” የሚባሇው አስገራሚ (አንዲንዴ ጊዜ አወዛጋቢ) ኢስሊማዊ የትምህርት ዘርፌ የተወሇዯው፡፡

ተሰውፌን እንዯ አንዴ የትምህርት ዘርፌ አዴርጎ ማስተማር መቼ እንዯተጀመረ በትክክሌ አይታወቅም፡፡ በርካታ ምንጮች ታዋቂዎቹን የበስራ ምሁራን ሏሰን አሌ-በስሪንና ራቢአቱሌ አዯዊያን እንዯ ጀማሪዎች ይጠቅሳለ፡፡ ሇመጀመሩ ሰበብ የሆነውም በጊዜው የነገሰው የሌዩ ሌዩ ፉርቃዎች (ሺዒ፤ ኻዋሪጅ፤ ሙርጂአ፤ ጀሀሚያ፤ ሙእተዚሊ፤ ቀዯሪያ፤ ጀብሪያ ወዘተ…) ሽኩቻ እንዯሆነ ምሁራን ያስረዲለ፡፡

በተሰውፌ ሊይ የሚያተኩሩ መጽሀፌት መጻፈንም ማን እንዯጀመረው በርግጥ አይታወቅም፡፡ እንዯሚመስሇኝ ከሆነ የተሰውፌ መጽሀፌት መጻፌ የጀመሩት ከሂጅራ በኋሊ በ4ኛው መቶ አመት ገዯማ፤ ማሇትም እንዯ አውሮፓ አቆጣጠር ከ900 አ.ሌ. በኋሊ ሳይሆን አይቀርም፡፡ በ10ኛው፤ በ11ኛውና በ12ኛው ክፌሇ

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

39

ዘመናት ፇሪደዱን አጣር፤ አቡ ሀሚዴ አሌ-ገዛሉ፤ አህመዴ አሌ-ሪፊኢ፤ ሼኽ አብደሌቃዱር አሌ-ጁይሊኒ ወዘተ… የመሳሰለ ምሁራን በተሰውፌ ሊይ ያተኮሩ በርካታ መጽሀፌትን አበርክተዋሌ፡፡

ተሰውፌና የሌብ በሽታዎች

ሌባችን የሚቆሽሸው በተሇያዩ በሽታዎች ነው፡፡ እነዚህ የሌብ በሽታዎች ያለበት ሰው ኢባዲውን በወጉ አያዯርግም፡፡ ውልውና ዴርጊቶቹ ከእስሊማዊ አዲብ ጋር አይገጥሙሇትም፡፡ ከግሇሰቦችና ከማህበረሰቡ ጋር ያሇው ግንኙነትም የተስተካከሇ አይዯሇም፡፡ ይህ ዯግሞ በዚህች አሇም ብቻ ሳይሆን በወዱያኛውም አሇም ታሊቅ አዯጋን ያስከትሌበታሌ፡፡ ስሇዚህ ከአዯጋው ሇመዲን ሌቡን ከበሽታ ማጥራት ይጠበቅበታሌ፡፡

የሰውን ሌብ ከሚያዯርቁትና ኢማንን ከሚያጎዴለት በሽታዎች መካከሌ የሚከተለት ይጠቀሳለ፡፡

ኒፊቅ፡- የሙናፉቅነት ስሜት ጡግያን፡- ጥመት ኪብሪያእ፡-ኩራት ጁብር፡ ትዕቢት ሪኣእ፡- ሌታይ ሌታይ ማሇት ዘን፡- ከንቱ ጥርጣሬ ገፌሊን፡- መሰሊቸት ሻህዋእ፡- ከገዯብ ያሇፇ ስጋዊ ፌሊጎት ወዘተ…

አሊህና መሌዕክተኛው (ሰ.ዏ.ወ) ከነዚህ በሽታዎች እንዴንጠቀቅ አስተምረውናሌ፡፡ የተሰውፌ ሰዎች ከነዚህ በሽታዎች የሚሆኑ መዴሒኒቶችን ነው የሚያስተምሩት፡፡ የነዚህ መዴሃኒቶች ምንጭ ቁርአንና ሱንና ነው፡፡ ሌቡን ከነዚህ በሽታዎች ያጠራ ሰው ዑባዲውን በታሊቅ ኹሹእ (የአሊህ ፌራቻ) ማከናወን ይችሊሌ፡፡

የተሰውፌ ኣሊማ ከሊይ ሇተዘረዘሩት በሽታዎች መዴሀኒት ማስገኘት ነው፡፡ ከነዚህ መዴሀኒቶች መካከሌ ከሁለም የሚበሌጠው ዚክር (አሊህን ማስታወስ ) ነው፡፡ ቁርኣን “ሌቦች በዚክር ይረጥባለ” በማሇት ምስክርነቱን ሰጥቷሌና!!

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

40

እንግዱህ “ሱፉ” የሚባሌ ሰው ሌቡን ከበሽታ ሇመጠበቅ ሲሌ የተሰውፌን ጥበብ የሚከተሌ ማሇት ነው፡፡ ይህ የተሰውፌ ጥበብ ዯግሞ ከቁርአንና ከሀዱስ ጋር የማይጋጭ መሆን አሇበት፡፡ በተጨማሪም ሰውየው ላሊውን ኢባዲ ትቶ ተሰውፌን ብቻ የሙጥኝ ብል መያዝ አይችሌም፡፡ “ተሰውፌ” ሰውዬው በኢባዲ ሊይ ብርቱ ሆኖ እንዱቆይ የሚረደትን ጥበባዊ ዘዳዎች ያስተምረዋሌ እንጂ በራሱ የቆመ ሇየት ያሇ ኢስሊማዊ ጎዲና ወይም የሸሪኣ ዘርፌ አይዯሇም፡፡

ማንም ሰው የተሰውፌ ዘዳዎችን ሳይማር ኢባዲውን ማዴረግ ይችሊሌ፡፡ “ሌቤ በትእቢትና በኩራት ተወጥራሇችና ምን ይበጀኛሌ?” ብል የሚጨነቅ ከሆነ መዴሒኒቱን ከተሰውፌ መንገዴ መፇሇግ ይፇቀዴሇታሌ፡፡

እዚህ ሊይ የታዋቂውን የሱፉ ጥበብ አዋቂ የሼኽ አብደሌቃዱር አሌ-ጄይሊኒን ምሳላዎች ሌጥቀስ፡፡ ሼይኽ አሌ-ጄይሊኒ “አሌ-ጉንያ ሉጣሉብ ጠሪቀሌ ሀቅ” በተባሇ መጽሀፊቸው ውስጥ እንዱህ ይሊለ፡፡

መቼም ቢሆን አትማሌ፤ መማሌ ካስፇገሇ ግን በአሊህ ስም ብቻ ማሌ! በምሊስህ አትዋሽ! ጥሩ ነገር ብቻ ተናገር! በመንገዴ ሊይ በእዴሜው ካንተ የሚያንስ ሰው ቢያጋጥምህ “ከርሱ

የተሻሌኩ” ነኝ ብሇህ አታስብ፡፡ ከዚህ ይሌቅ በሌብህ “ይህ ሌጅ በምዴር ሊይ የኖረበት ዘመን ከኔ እዴሜ ያንሳሌ፡፡ ስሇዚህ ሀጢአቱም ከኔ ያነሰ ነው” በሌ፡፡

በእዴሜው የሚበሌጥ ሰው ከገጠመህ ዯግሞ “ይህ ሰው በዚህች ምዴር ሊይ ከኔ እዴሜ ሇሚበሌጥ ጊዜ ኖሯሌ፤ ስሇዚህ ሇአሊህ ባዯረገው ኢባዲ ከኔ ይበሌጣሌ” በሌ እንጂ በመጥፍ ነገር አትጠርጥረወ፡፡

ዯስ ይሊሌ አይዯሌ? ከማስዯሰቱ ጋር መጠየቅ ያሇበት ጥያቄ “ሼኽ አብደሌቃዱር የተናገሯቸው ነገሮች ከኢስሊማዊው ሸሪዒ ጋር ይቃረናለ ወይ?” የሚሇው ነው፡፡

ሼኽ አብደሌቃዱር የጻፈት ነገር ከኢስሊማዊ ሸሪዒ ውጪ አይዯሇም፡፡ ይሌቅ ኢስሊማዊ ሸሪዒን በትክክሌ ሇመተግበር ያግዛሌ፡፡ ተሰውፌ ማሇትም እንዱህ ነው፡፡

በዚህ መሰረት ነው ሙስሉሞች ሌባቸውን ከበሽታ የሚፇውሱባቸውን ሌዩ ሌዩ ምክሮች የሚሰጡ መጽሀፌት መጻፌ የተጀመሩት፡፡ አንዲንዴ መምህራንም

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

41

ሙለ ጊዜያቸውን ሇዚሁ ሰጥተው የማስተማሪያ ማእከሊትን ያቋቋሙት ሇዚሁ አሊማ ነው፡፡

ተሰውፌ ሲበሊሽ

ጥንት በሰሊማዊ ሁኔታ የተጀመረው ተሰውፌ ከዘመናት በኋሊ መስመሩን ሳተ፡፡ ሰዎችን በሸሪአ ሊይ የሚያበረታታ መሆኑ ቀርቶ ከሸሪአ የሚያስወጣ መሆን ጀመረ፡፡ ሇምሳላ፤

በተሰውፌ ስም ከሸሪአ ጋር የሚቃረኑ ተግባራትን መፇጸም ተጀመረ፤ ዲንስና ሙዚቃ እንኳ በተሰውፌ ስም ተፇቀደ (ሇምሳላ በቱርክ ያለትና “Whirling Dervishes” የሚባለት የመውሊዊ ጠሪቃ ተከታዮች የሚያዯርጉትን የዲንስ ትርኢት “ዚክር” ነው ይለታሌ፡፡ አስተግፉሩሊህ!!)

እንዯ አሌ-ሀሇጅ እና ኢብን አረቢ የመሳሰለት “ሱፉ” ነን ባዮች ዯግሞ ግሌጽ የወጣ ኩፌር ውስጥ የሚያስገቡ ፌሌስፌናዎችን በተሰውፌ ስም መጻፌና ማስተማር ጀመሩ፡፡ ሇምሳላ አሇ-ሀሇጅ “ማነው ሀቅ?” በሚሌ ጥያቄ ጀመረና “አነሌ ሀቅ”፤ ማሇትም “አሌ-ሀቅ እኔ ነኝ” የሚሌ ፌሌስፌና ሊይ ዯረሰ፡፡ እኛ ሙስሉሞች “አሌ-ሀቅ” የምንሇው አሊህን ብቻ ነው፡፡ ሰውዬው ግን ራሱን “አሌ-ሀቅ” ብል ጠራ፡፡ ይህንን እንዱተው ቢመከር እንቢ አሇ፡፡ በዚህም የተነሳ በጊዜው የነበረው የባግዲዴ ኸሉፊ በስቅሊት ቀጣው፡፡

ከአይሁዴና ክርስቲያን መነኮሳት ጋር የተቀራረቡ ሙስሉሞች በበኩሊቸው በተሰውፌ ስም ምንኩስናን ወዯ ኢስሊም አስገቡ፡፡

በኢራን የነበሩት እነ ዐመር አሌ-ኸያም ተሰውፌን ከሌብ ንጽህና አርቀው ከአሊህ ጋር በቀጥታ የምንነጋገርበት ጥበብ ነው እያለ ከሸሪዒው ያነፇገጡ የግጥም ውዲሴዎችን የሚያቀርቡበት መዴረክ አዯረጉት፡፡

አንዲንድቹ ከዚህም ራቅ ብሇው ተሰውፌን ከአሊህ በስተቀር ማንም ሉዯርስበት የማይችሇውን ስውር አሇም (ገይብ) የሚመረምሩበት መነጽር አዯረጉት፡፡

ተሰውፌ ኢስሊማዊ ባህሌን መከተሌ ሲገባው የባእዲን ባህሌ ተከታይ የሆነበት ሁኔታም ተፇጠረ፡፡

ከ16ኛው ክፌሇ ዘመን ወዱህ ነገሩ ሁለ ተቀየረና የጥንቱ ተሰውፌ የአውሉያ መቃብሮች የሚመሇኩበት የሽርክ ጋሻና መከታ ሆነ፡፡

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

42

ተሰውፌ በስተመጨረሻው ሊይ እንዯዚህ ውጥንቅጡ የወጣ ዝባዝንኬ ነገር ሆነ፡፡ ሇዚህ ሁለ ምክንያት የሆነው “ጠሪቃ” እና “ሀዴራ” የሚባለ ነገሮች መከሰታቸው ነው፡፡

“ጠሪቃ” የተሰውፌ ዚክር ከአንደ ሼኽ ወዯሚቀጥሇው ሼኽ የሚተሊሇፌበት መንገዴ ነው፡፡ በጠሪቃው ውስጥ የሚታቀፈት ሼኾች እንዯ ተማሪና መምህር ሳይሆን እንዯ ጌታና ባሪያ ነው የሚተያዩት፡፡ ሀዴራ ዯግሞ አንዴ ሼኽ ዚክርን የሚያስተምርበት ማእከሌ ማሇት ነው፡፡ በኋሊ ሊይ ግን ሼኹ ራሱ የሚመሇክበት ማእከሌ ሆኖ ተገኝ፡፡ ከዚህ ላሊ የሀዴራ ሼኾች ራሳቸውን ወዯ ፇውዲሊዊ ባሊባቶች እየቀየሩ ሀብት ያግበሰብሱ ገቡ፡፡ እነዚህን አሊማዎች የሚዯግፈሊቸውን የቅጥፇት ወሬዎች፤ ተረቶች፤ ታሪኮች ወዘተ ማስወራት ጀመሩ፡፡ አሊህ በቁርአኑ የተናገረው “የአሊህ አውሉያ” የሚሇው አባባሌ ትሌቅ የማጭበርበሪያ ዘዳ ሆነ፡፡

በዚህ ውጥንቅጡ የወጣ ሁኔታ ውስጥ ነው በርካታ የተቃውሞ ዴምጾች በተሰውፌ ሊይ የተነሱት፡፡ ከነዚህ ዴምጾች መካከሌ በጣም ከፌ ብል የተሰማው የሼይኹሌ ኢስሊም ኢብን ተይሚያህ ዴምጽ ነው፡፡

ሼይኹሌ ኢስሊም ኢብን ተይሚያ በተሰውፌ ስም የሚነገዴበትን አይን ያወጣ ኩፌር፤ ሽርክ፤ ቢዴአና ባእዴ አምሌኮ በሀይሇኛ ሁኔታ ተቃውሟሌ፡፡ ነገር ግን ኢብን ተይሚያህ አሁን እንዯሚባሇው ተሰውፌን ሙለ በሙለ ውዴቅ አሊዯረገውም፡፡ ሙስሉሞች በዚክር ከሌብ በሽታ የሚፇወሱበትን “ተሰውፌ” በእጅጉ ዯግፎሌ፡፡ ኢብን ተይሚያህ እነ ሼይኽ አብደሌቃዱር አሌ-ጀይሊኒ ያስተማሩትን እውነተኛ ተሰውፌ በጣም ያበረታታ ነበር፡፡ እርሱ የተቃወመው በተሰውፌ ስም የሚካሄደትን ከሊይ የገሇጽኳቸውን አስነዋሪ የሆኑ ኢ-ስሊማዊ ዴርጊቶችና አመሇካከቶችን ነው፡፡

አህባሾችና የተሰውፌ አመሇካከታቸው

ከሊይ የቀረበውን ትንተና ያነበበ ሰው አህባሾች በተሰውፌ ሊይ ያሊቸውን አመሇካከት በቀሊለ ይረዲሌ ብዬ አምናሇው፡፡ ስሇዚህ ነገሩን በዚሁ እናሳጥረው፡፡ ሇመሰናበቻ አንዴ ምሳላ ሌስጣችሁ፡፡

በተሇምድ “ገሪባ” ሲባሌ ሰምታችኋሌ? ምን ማሇት ነው? አህባሾች “ሱፉ” የሚለት ሌቡን ከበሽታ ሇማንጻት የሚታገሇውን እውነተኛ ሱፉ ሳይሆን ነፌሱን ሇሼይኽና ሇአውሉያ አምሌኮ የሰጠውን እንዯ “ገሪባ” አይነት ሰው

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

43

ነው፡፡ የአውሉያ መቃብሮችን በየጊዜው እንዴንዘይርና እንዴንስም ሇማዴረግ ሲባሌ አህባሾች እንዯ ምክንያት ከሚያቀርቡሌን ሰበቦች አንደ “ተሰውፌ” ነው፡፡ ነኡዙ ቢሊህ!! በተሰውፌ ስም ግሌጽ ሽርክ??

አሊህ ከሽርክ ይጠብቀን!! በተሰውፌ ስም ሽርክን ከሚያበረታቱ አሳሳቾችም ይጠብቀን!!

አሚን!!!

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

44

ክፌሌ ስምንት፡ “አህባሽ” እና “የአሊህ አውሉያ”

አሁንም አህባሾች የሚያጭበረብሩበትን ቀጥተኛ ርዕስ ነው የመረጥኩት፡፡ በዚህ ርእስ ዙሪያ እያወጋን የአህባሾችን ጉዴ አብረን እናያሇን፡፡

“የአሊህ አውሉያ”

በቁርአንና በሀዱስ እንዯተገሇጸው አሊህ ቀጥተኛውን መንገዴ የሚመራቸው ሰዎች በአራት ቦታ ይመዯባለ፡፡

1. ነቢዮች (ነቢይዪን) 2. እውነተኞች (ሲዱቂን) 3. ሸሂድች (ሹሀዲ) 4. ዯጋግ ሰዎች (ሷሉሂን)

እነዚህ ሙእሚኖች በጥቅለ ሲጠሩ የአሊህ ወዲጆች (አውሉያ) ይሰኛለ፡፡ አሊህ ወሉይ የሚባሇውን ሰው ማንነት ሲነግረን እንዱህ ይሊሌ፡፡

“ንቁ! የአሊህ ወዲጆች በነርሱ ሊይ ፌርሃት የሇባቸውም፤ እነርሱም አያዝኑም፡፡ እነርሱም እነዚያ ያመኑትና እርሱን የሚፇሩት ናቸው፡፡” (ዩኑስ፡ 62-63)

ከነዚህ የቁርአን አያዎች እንዯምትረደት በአሊህ ያመነና አሊህን የሚፇራ ሰው ሁለ “ወሉይ” ይባሊሌ፡፡ አሊህ ሁለንም ሙእሚኖች ነው “ወዲጆቼ” ብል የጠራው፡፡ ሰሇዚህ ነቢይም ሆነ ሰሀባ፤ ሰሇፌም ሆነ በአሁኑ ዘመን ያሇ ሙእሚን በሙለ ወሉይ ነው የሚባሇው፡፡ ሁለም በጋራ የሚመሳሰለት በአሊህ ያመኑና አሊህን የሚፇሩ በመሆናቸው ነው፡፡

አንዲንዴ ጊዜ ግን የወሉይ ትርጉም ሲጠብ ይታያሌ፡፡ ሇምሳላ ብዙ ሰዎች ነቢያትና ሰሀባዎችን እንዯ ወሉይ አያዩም፡፡ ምክንያቱም ነቢያትንና ሰሀባዎችን “ወሉይ” በሚሇው ቃሌ ከጠራን ዯረጃቸውን ዝቅ ማዴረግ ይሆንብናሌ ብሇው ስሇሚያስቡ ነው፡፡

በእውነትም ነቢያትና ሰሃባዎች ከኛ ጋር በዯረጃ አይስተካከለም፡፡ ቢሆንም “ወሉይ ማሇት በአሊህ ያመነና፤ አሊህን የፇራ ሰው ነው” የሚሇው ቃሌ በቁርአን የተነገረ ስሇሆነ ሁለም ሙእሚኖች ወሉይ ናቸው ብንሌ ክፊት የሇውም፡፡

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

45

ወሉይ እና ወሉይነት በዝርዝር ሲታይ

ከሊይ የቀረበው ትንተና ጥቅሌ ነው፡፡ አሁን ዯግሞ አስፇሊጊ ወዯሆነው ጉዲያችን እንገባሇን!!

አሊህ ወዲጆች (አውሉያ) እንዲለት እናምናሇን፡፡ ከነርሱ አንደ እንዱያዯርገንም እንሇምነዋሇን፡፡ “ወሉይ” እንዴንሆን ዯግሞ በኢባዲና በዲእዋ መበርታት ይጠበቅብናሌ፡፡ “ጁህዴ” (ጥረት) ሳናዯርግ ወሉይ መሆን አይቻሌምና፡፡

በኢባዲ፤ በዲእዋ፤ ኼይር በመስራት፤ የሰዎችን ሀቅ በመጠበቅ፤ ሇኢስሊምና ሇሙስሉሞች ጠበቃ በመሆን ከበረታን ወሉይ የማንሆንበት ምክንያት የሇም፡፡

ወሉይነት በዘር ሀረግ ከአባት ወዯ ሌጅ የሚተሊሇፌ ቅርስ አይዯሇም፡፡ ወሉይነት ሇአንዴ ቤተሰብ፤ ጎሳ፤ ብሄረሰብ፤ መንዯር ወዘተ.. በሞኖፖሌ የተሰጠ ስጦታ አይዯሇም፡፡ ወሉይነት በአሊህ ያመነና አሊህን የፇራ ማንኛዉም ሰው ሉያገኘው የሚችሇው ክብርና ስጦታ ነው፡፡

አውሉያ እና ከራማ

ስሇ ወሉይ ሲወራ በቶል ወዯ ጭንቅሊታችን የሚመጣው ነገር “ከራማ” ነው፡፡ ይህም አሊህ ሇወሉዮች የሚሰጣቸውና በላልች ሰዎች ሊይ የማይታዩ ሇየት ያለ ባህሪያት፤ የመናገርና ነገሮችን የማዴረግ ችልታዎች፤ ወይም ሇሰውየው የተገሇጹ ሌዩ ክስተቶችን ያጠቃሌሊሌ፡፡ ሇምሳላ አንዴ በአሊህ የሚያምንና አሊህን የሚፇራ ሙእሚን ቁርአንን እየቀራ ሰዎችን ከበሽታ መፇወስ የሚችሌ ከሆነ “ከራማ” ተሰጥቶታሌ እንሊሇን፡፡ እንዱሁም አንዴ ሙእሚን የሆነ የአረብ ሰው በጭራሽ ሰምቶት የማያውቀውን የአማርኛ ቋንቋ በዴንገት መናገር ቢጀምር “አሊህ ከራማ ሰጥቶታሌ” ማሇት ይቻሊሌ፡፡ እዚህ ሊይ ግን ሁሇት ነገሮች መታወቅ አሇባቸው

አሊህ ሇወሉዮቹ “ከራማ” የሚሰጣቸው ሰዎች የአሊህን የማዴረግ ችልታ ተረዴተው በአሊህ ሊይ ሙለ እምነት እንዱኖራቸውና፤ ኢማን ያሌገባቸው ሰዎችም ወዯ ኢስሊም እንዱመጡ ሇማስተማር በሚሌ ነው፡፡

አንዴ ሰው ወሉይ ሇመሆን የግዳታ “ከራማ” ሉኖረው አይገባም፡፡ አሊህ ከራማ የሚሰጠው ሇተወሰኑ ሰዎች ብቻ ነው፡፡ አብዛኛው ወሉይ

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

46

ከራማ የሇውም፡፡ የወሉይነት መሇኪያው የከራማ ብዛትና ጥንካሬ ሳይሆን የኢማን ጥንካሬና የተቅዋ ብዛት ነው፡፡

አሊህ ከራማ የሚመስሌና “አሌ-ኢስቲዴራጅ” የሚባሌ አሳሳች ችልታ “ወሉይ ነን” በማሇት ሇሚያጭበረብሩ ሰዎችም ይሰጣሌ፡፡ በዚህም የሰዎችን እውነተኛ ኢማን ይፇትናሌ፡፡ በአሊህ በትክክሌ ያመኑ ሰዎች የሰውዬውን ኢማን ሳያገናዝቡ “ሰውዬው ወሉይ ነው” ሇማሇት አይዯፌሩም፡፡ ምክንያቱም “ከራማ” የወሉይነት ሸርጥ (መስፇርት) አይዯሇምና፡፡ የወሉይነት ሸርጥ “ኢማንና ተቅዋ” ብቻ ናቸው፡፡ ከራማ ተጨማሪ ስጦታ ነው እንጂ ሸርጥ አይዯሇም፡፡

እዚህ ሊይ ዝነኛው ገጣሚ ፇሪደዱን አጣር ከጻፇው “ተዝኪራቱሌ አውሉያ” ያነበብኩትን አንዴ ዯስ የሚሌ ታሪክ ሌንገራችሁ፡፡

አንዴ ምሽት ሀሰን አሌ-በስሪ ራሳቸውን ሇዋውጠው ወዯ ታዋቂዋ የአሊህ ባሪያ “ራቢአቱሌ አዯዊያ” ቤት ሄደ (ሏሰን አሌ-በስሪ የራቢአ መምህር ናቸው)፡፡ ከላሊ ሀገር የመጡ ታሊቅ ወሉይ መሆናቸውንም አስታወቁ፡፡

ራቢዒ ሰውዬውን (ሏሰን አሌ-በስሪን) እንዱህ በማሇት ጠየቁ፡፡ “አንተ ሰው! ታሊቅ ወሉይ ነኝ ብሇሀሌ የወሉይነትህ ማስረጃው ምንዴነው?”

ሏሰን አሌ-በስሪ፡- “ከራማ አሇኝ! በከራማዬ ማንም ሰው ሉያዯርጋቸው የማይችሊቸውን ዴርጊቶች አዯርጋሇሁ”

ራቢኣ፡- “እስቲ እንዳት ያለ ዴርጊቶችን ነው የምትፇጽመው” ሏሰን፡- “በውሃ ሊይ መሄዴ እችሊሇሁ” ራቢኣ፡- “ይህንንማ እንቁራሪቶችም ያዯርጉታሌ፡፡ ላሊ ችልታ ካሇህ

ንገረኝ እስቲ!” ሏሰን፡- “እሺ! በሰማይ ሊይ መብረር እችሊሇሁ፡፡” ራቢኣ፡- “ይህም ወፍች በየቀኑ የሚያዯርጉት ነገር ነው፡፡ እስቲ ላሊ

ችልታህን ንገረኝ፡፡” ሏሰን፡- “በከራማዬ ጠዋት ቁርሴን በጸሀይ መውጫ በሌቼ ምሳዬን

በጸሀይ መግቢያ ሊይ መብሊት እችሊሇሁ፡፡” ራቢኣ፡- “አንተ እንዱያውም ቀርፊፊ ነህ፡፡ ኢብሉስ እኮ በአንዴ ሰዒት

ውስጥ ነው ይህቺን አሇም የሚያዲርሳት”፡፡

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

47

ነገሩ ያሊዋጣቸው ሀሰን አሌ-በስሪ “ታዱያ እነዚህ አስገራሚ ችልታዎቼ የወሉይነት ማስረጃ ካሌሆኑኝ የወሉይነት ትርጉሙ ምን ሉሆን ነው?” በማሇት ጠየቁ፡፡ ራቢአም “የወሉይነት ትርጉም በቁርአን ተነግሮናሌ፡፡ ከዚህ ውጪ ላሊ ትርጉም አትፇሌግ” በማሇት ትክክሇኛውን መሌስ ሰጡ፡፡ ሀሰን አሌ-በስሪ በተማሪያቸው የማስተዋሌ ችልታ በጣም ተዯነቁና ማንነታቸውን አስታወቁ፡፡

ትክክሇኛው የሙስሉሞች እምነት ወሉይነትን የሚያስረዲው እንዯዚህ ነው፡፡ ከዚህ ውጪ ላሊ ትርጉም አያስፇሌግም፡፡

ወሉዮችና የወሉዮች ሀቅ

ወሉዮች የአሊህ ወዲጆች ናቸው፡፡ በኛ ሊይ ያሊቸው ሀቅ እነርሱን መውዯዴ ነው፡፡ ወሉዮችን ከጠሊን የአሊህ እውነተኛ ወዲጆችን ጠሊን ማሇት ነው፡፡ ስሇዚህ እኛም በአሊህ እንጠሊሇን፡፡ ታዱያ ዋነኛው ጥያቄ “ማንን ወሉይ ብሇን እንጥራ?” ነው፡፡

ከሊይ የቀረበው ትንተና እንዲሇ ሆኖ ወሉይ የሚባለት

አሊህ በቁርአኑ የጠቀሳቸው ጻዴቃን ሰዎች (ሇምሳላ ለቅማን፤ ዙሌ-ቀርነይን ወዘተ..)

የነቢዩ (ሰ.ዏ.ወ) ሰሀቦች ሇዚህ ኡማ ታሊሊቅ ተግባራትን የፇጸሙ ቀዯምት ሙስሉሞች (ሇምሳላ

አራቱ ኢማሞች፤ እነ ቡኻሪና ሙስሉምን የመሳሰለ የሀዱስ ምሁራን፤ እንዯ አሌ-ጠበሪ፤ አሌ-ቁርጡቢና ኢብን ከሢር ያለ የተፌሲር ኡሇማ ወዘተ..)

መሊው የሙስሉም ህዝብ ስሇ-ቅዴስናቸውና ኢማናቸው የመሰከረሊቸው መሪዎችና አሉሞች (ሇምሳላ ኸሉፊ ዐመር ኢብን አብደሌ አዚዝ፤ኸሉፊ ሀሩን አሌ-ረሺዴ፤ ሀሰን አሌ-በስሪ፤ ራቢአቱሌ አዯዊያ፤ ሼይኽ አብደሌቃዱር አሌ-ጄይሊኒ ወዘተ…)

በሀብታቸውና በእውቀታቸው ኢስሊምን ያገሇገለ ዯጋግ ሰዎች (ሇምሳላ በርካታ መስጊድችና መዴረሳዎችን ያስገነቡ በጎ አዴራጊዎች፤ በሺህ የሚቆጠሩ ዯረሳዎችን አስተምረው ያስመረቁ አሉሞች ወዘተ..)

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

48

ታዱያ ወሉይ የሚባሇውን ሰው ስንመዝን አሊህ በቁርአን ያስቀመጣቸውን ቀዲሚ መመዘኛዎች መርሳት የሇብንም፡፡ እነርሱም ኢማንና ተቅዋ ናቸው፡፡

ወሉዮች በቂያማ እሇት ከአሊህ ምሌጃ ሉጠይቁሌን ይችሊለ፡፡ ይህ ግን አሁን የሚፇጽሙት ሳይሆን በየውመሌ ቂያማ የሚያዯርጉት ነገር ነው፡፡ የነቢያችንን (ሰ.ዏ.ወ)፤ የሲዱቆችን፤ የሸሂድችንና የወሉዮችን ሸፇዒ (ምሌጃ) ሇማግኘት የሚፇሌግ ሰው በአሊህ ማመን፤ እርሱን መፌራትና ኢባዲውን በተገቢው መንገዴ ማከናወን ይጠበቅበታሌ፡፡ ኢባዲ የማያዯርገውን ሰው ወሉይ ይቅርና ነቢዩ እንኳ ከአሊህ ቅጣት ሉያስጥለት አይችለም፡፡

አህባሾችና የወሉዮች ሀቅ

አህባሾች እኛን ከሚወቅሱባቸው ነገሮች አንደ “ወሉዮችን ትጠሊሊችሁ” የሚሌ ነው፡፡ ይህ ግን ተራ ቅጥፇት ነው፡፡ እኛ ሙስሉሞች የአሊህ ባሮችን በፌጹም አንጠሊም፡፡ እንወዲቸዋሇን፡፡ እናከብራቸዋሇን፡፡ ከአህባሾች ጋር የማንግባባው

እነርሱ “ተወሱሌ” በሚሌ ካባ ወሉዮችን በአሊህ ሊይ እንዴናሻርክ ስሇሚጋፊፈን (ማሇትም አሊህ ሇወሉዮች የሰጣቸው ሸፇዒ ሀጃችንን አሁኑኑ ይሞሊሌናሌ የሚሌ እምነት አሊቸው፡፡ ስሇዚህ ሰዎች ጉዲያቸውን በቀጥታ ሇአሊህ ከመንገር ይሌቅ አሊህ ሇሚወዲቸው ወሉዮች ቢናገሩ ወሉዮች በአሊህ ፉት በአማሊጅነት ይቆሙሊቸዋሌ” ይሊለ፡፡ እኛ ግን እንዱህ አንሌም፡፡ ወሉዮች ሇምሌጃ የሚቆሙሌን በየውመሌ ቂያማ እሇት ነው፡፡ በዚህ አሇም ምሌጃ የሚቆሙበት አንዲች ስሌጣን አሌተሰጣቸውም)፡፡

አህባሾች “ተበሩክ” የሚሇውን ነገር ትርጉሙን እያዛነፈ ወዯ መቃብር አምሌኮ ይገፊፈናሌ፡፡ እርግጥ የሙስሉሞችን መቃብር መዘየር ይፇቀዲሌ፡፡ “ተበሩክ” ነው እያለ መቃብሮችን መሳም፤ በመቃብር ሊይ እርዴ መፇጸም፤ መውሉዴ ማካሄዴ፤ መቃብሮችን ሽቶ መቀባት፤ እጣን ማጨስ ወዘተ.. የመሳሰለ ዴርጊቶች በጃሂሉያ ዘመን ሲፇጸሙ የነበሩ የሽርክ ተግባራት ናቸው እንጅ ተበሩክ አይዯለም፡፡

በመቃብሮች ሊይ ዯሪህ (Shrine) መገንባት በየትኛውም መዝሀብ አይፇቀዴም፡፡ አህባሾች ግን በአውሉያ መቃብሮች ሊይ ግንብ መገንባትንና ቀሇም መቀባትን እንዯ ቅደስ ነገር አዴርገው ያስተምራለ፡፡

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

49

ወሉይነት ዘር፤ ጎሳ፤ ቀሇም ፤ ቤተሰብ አይመርጥም፡፡ አሊህ የሚፇሌገው ሰው ወሉይ ይሆናሌ፡፡ አህባሾች ግን ወሉይነት በዘር ሀረግ ከአባት ወዯ ሌጅ የሚተሊሇፌ አይነት ነገር አዴርገው ነው የሚያስተምሩት፡፡

ኡሇማ የአንቢያ ወራሾች ናቸው፡፡ እንወዲቸዋሇን፡፡ እናከብራቸዋሇን፡፡ ሇአሊህ ስንሌም ሄዯን እንዘይራቸዋሇን፡፡ አህባሾች ግን ይህንን ያጣምሙታሌ፡፡ በነርሱ ዘንዴ ዚያራው የሚዯረገው ሇአሊህ ሲባሌ ሳይሆን የሸይኹን በረካ ሇማግኘትና በከራማው ሇመፇወስ ሲባሌ ነው፡፡

አህባሾች አውሉያ ብሇው የሚዘይሩት ሼይኽ የሰዎችን “ሲር” (ዴብቅ ነገር) ያውቃሌ ባዮች ናቸው፡፡ ስሇዚህ “ከኛ የተዯበቀውን ነገር ማየት ይችሊሌ” ይሊለ፡፡ ሇዚህም በትንሹም ሆነ በትሌቁ ጉዲይ ምክርና በረካ ሇማግኘት በሚሌ ሰበብ ወዯ ሼኽ ዘንዴ ይበራለ፡፡ ታዱያ ይህ ጥንቆሊ ነው ወይስ ሸሪዒ?

በአጭሩ አህባሾች የሚባዝኑሇት ነገር ሁለ ወዯ ሽርክ የሚገፊፊ ነው፡፡ ባሇፇው ክፌሌ ስሇተሰውፌ ስጽፌ እንዯገሇፅኩት አህባሾች በተሰውፌ ስም የሚነዙት ነገር በጠቅሊሊ ወዯ ሽርክ የሚነዲ ነው፡፡ ስሇ አውሉያ (የአሊህ ባሮች) ሲናገሩም መጀመሪያቸውና መጨረሻቸው ሽርክ ነው፡፡ ታዱያ በሽርክ ሊይ መዯራዯር ይቻሊሌ? በፌጹም!!

የአሊህ ወዲጆችን እንወዲሇን፡፡ እናከብራቸዋሇን፡፡ በነርሱ ስም የሚሰበክሌንን ሽርክ ግን በፌፁም አንቀበሌም፡፡ ነኡዙቢሊህ ሚነሌ ሺርክ!!

አሊህ ከሽርክ ይጠብቀን!! አሚን!!

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

50

ክፌሌ ዘጠኝ፡ አህባሽ እና “ሺዒ“

በዚህ ክፌሌ የአህባሽን ነገር ከሺዒ ጋር እያነጻጸርኩ እንዴናየው ፇሇግኩ፡፡ ከዚያ በፉት አንዴ ነገር ሌናገር፡፡

አንዲንዴ ሰዎች ይህንን ርዕስ ሲያዩ “ሁሇቱም ጠማሞች ናቸው፤ ሇምን ስሇነርሱ መጻፌ አስፇሇገ” ማሇታቸው አይቀርም፡፡ የኔም አሊማ ከሁሇቱ አንደን ሇወዲጅነት እንዴንመርጥ መገፊፊት አይዯሇም፡፡ ይህንን ጽሁፌ ሇመጻፌ የተነሳሳሁት አንዲንዴ የፋስቡክ ጓዯኞቼ አህባሽን ከሺዒ ጋር ሲያመሳስለ በማየቴ አባሊሊቸው ስህተት መሆኑን ሇማስረዲት ነው፡፡ ሇዚህም የሁሇቱን መመሳሰሌና ሌዩነታቸውን አብረን እናያሇን፡፡

የአህባሽና የሺዒ መመሳሰሌ

አህባሽ የሚባሇው አንጃ እና የሺዒ ሙስሉሞች በሚከተለት ነጥቦች ሊይ ተመሳሳይ (ተቀራራቢ) አቋም አሊቸው፡፡

1. ሰሞኑን እንዲየነው አህባሾች ስሇ “ተወሱሌ” እና “ተበሩክ” በሀይሇኛ ሁኔታ ይከራከራለ፡፡ ሺዒዎችም በዚህ ሊይ ተቀራራቢ አቋም አሊቸው፡፡ ነገር ግን ሺዒዎች ሇተወሱሌና ሇተበሩክ የሚመርጡት “አውሉያ” ከአህለሌ በይት (የፊጢማ ዛህራ እና የአሉ ኢብን አቡጣሉብ የዘር ሀረግ የተገኘ) መሆን አሇበት ይሊለ፡፡

2. አህባሾች “በአውሉያ መቃብር ሊይ ዯሪህ መገንባትና መቃብሮችን ዚያራ ማዴረግ የአውሉያዎችን በረካ የሚያስገኙ ተግባራት ናቸው” ይሊለ፡፡ ሺዒዎችም የኢማሞችን መቃብሮች ማሳመር፤ ዯሪህ መገንባት፤ ዚያራ ማዴረግ ወዘተ… በጣም አስፇሊጊ ተግባራት እንዯሆኑ ያምናለ፡፡

3. አህባሾች “ከኸሉፊ አሉ ኢብን አቡጣሉብ ጋር የተዋጉ ሰሃባዎችን መሳዯብና መራገም ሀጢአት የሇውም” ባዮች ናቸው፡፡ ሺኣዎችም በዚህ ሊይ ተመሳሳይ አቋም አሊቸው፡፡

4. በረመዲን ወር ህዝበ ሙስሉሙ ሇተራዊህ ሰሊት ወዯ መስጊዴ ሲሄዴ በሀገራችን ውስጥ ያለት አህባሾ ዯግሞ “ኢሌም እንማራሇን” እያለ ወዯ መርከዝ ነው የሚሄደት፡፡ “ተራዊህ ሇምን አትሰግደም?” ብል ሇጠየቃቸው ሰው “ተራዊህ ሱንና ነው፡፡ ኢሌም መማር ግን ፇርዴ ነው” የሚሌ መሌስ ይሰጣለ፡፡ ሺዒዎች ዯግሞ መስጊዴ ሄዯው ተራዊህን

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

51

በጀመዒ አይሰግደም፡፡ “ምክንያቱ ምንዴነው?” ተብሇው ሲጠየቁ “ይህ ዐመር የጀመረው ቢዴአ ነው” ይሊለ፡፡

5. አህባሾች የሚከተለት የሱፉ ጠሪቃ “ሪፊዑያ” ይባሊሌ፡፡ ይህ ጠሪቃ ሲሌሲሊውን (የሼይኾች የቅብብልሽ መንገዴ) ከነቢዩ ጋር የሚያገናኘው የሺዒ አማኞች አስራ ሁሇቱ ኢማሞቻችን ናቸው የሚሎቸውን ሰዎች በመቁጠር ነው፡፡

6. አህባሾች ሇመውሉዴ ከሌክ ያሇፇ ፌቅር አሊቸው፡፡ ሇህጋዊነቱም ሽንጣቸውን ገትረው ይከራከራለ፡፡ የነቢዩንና (ሰ.ዏ.ወ) የፊጢማ ዛህራን (ረ.ዏ) መውሉዴ ጨምሮ ላልች በርካታ መውሉድችን ያከብራለ፡፡ ሺዒዎችም መውሉዴን በጣም ይወዲለ፡፡ (እንዱያውም መውሉዴ ራሱ የተጀመረው በአህለ ሱንና ሰዎች ሳይሆን ግብጽን ከ10ኛው-11ኛው ክፌሇ ዘመን ዴረስ ባስተዲዯሩት የፊጢሚይ ገዥዎች ነው፡፡ ፊጢሚዮች ዯግሞ ሺዒዎች እንጂ ሱኒዮች አሌነበሩም)፡፡

7. አህባሾች ሼይኹሌ ኢስሊም ኢብን ተይሚያህንና ሼይኽ ሙሀመዴ ኢብን አብደሌወሃብን በጣም ይጠሊለ፡፡ ሺዒዎችም በነዚህ ምሁራን ሊይ ተመሳሳይ አቋም ነው ያሊቸው፡፡

የአህባሽና የሺዒ መመሳሰሌ ከብዙ በጥቂቱ ይህንን ይመስሊሌ፡፡ ይሁንና አህባሾች እነኝህን አቋሞች የወረሱት ከሺዒዎቹ አይመስሇኝም፡፡ ከዚህ በፉት እንዯገሇጽኩት “አህባሽ” የሚባሇው ፓርቲ ራሱ የተቋቋመው የአንጃው መስራች የሆኑት ሼኽ አብደሊህ አሌ-ሀረሪ በተበሩክ፤ ተወሱሌ፤ የመቃብር ዚያራ ወዘተ.. ሊይ ሇነበራቸው የተዛነፇ አቋም ሸሪአዊ መሌክ ሇማስገኘት በመፇሇጋቸው ነው፡፡

ሰሀባዎችን መስዯብና ተራዊህን ዝቅ አዴርጎ ማየት ዯግሞ ከሺዒዎች የተወረሰ ሳይሆን “አሇዊ” የሚባለትን የሶሪያ ገዥዎች ሇማስዯሰት የተወሰደ አቋሞች ይመስለኛሌ፡፡ (ኡሇማ ሙለ በሙለ ካፉር ነው በማሇት የፇረጁት ይህንን አሇዊ የሚባሇውን “ፉርቃ” ነው፡፡ ሺዒዎችም ሆኑ ሱኒዮች “አሇዊ ካፉር እንጂ ሙስሉም ቡዴን አይዯሇም” በሚሇው ሊይ ተስማምተዋሌ፡፡)

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

52

የአህባሽና የሺዒ ሌዩነት

አህባሾችና ሺዒዎች በሚከተለት ነጥቦች ሊይ ከፌተኛ ሌዩነት አሊቸው፡፡

1. አህባሾች የሚጠለት እነ ኢብን ተይሚያህን ብቻ አይዯሇም፡፡ እነርሱ የሚወዶቸውን የአውሉያ መቃብሮች ያሌነኩባቸውን እንዯ ጀማለዱን አሌ-አፌጋኒ፤ ረሺዴ ሪዲ፤ አቡሌ አእሊ መውደዱ፤ ሰይዴ ቁጥብ፤ ወዘተ የመሳሰለ ምሁራንና ሙስሉም ታጋዮችንም በጣም ይጠሊለ፡፡ ሺዒዎች ግን ሇነኝህ የተሀዴሶ አራማጆችና የሙስሉም ህብረት አስተማሪዎች ከፌተኛ አዴናቆት አሊቸው፡፡ ሇምሳላ የቀዴሞው የኢራን መሪ አያቱሊህ ሩሐሊህ ኾሜይኒ የአቡሌ አእሊ መውደዱን መጽሀፌት ከመውዯዲቸው የተነሳ አንዲንድቹን ወዯ ፊርሲ (ኢራን) ቋንቋ ተርጉመዋሌ፡፡

2. አህባሾች በዚህ ዘመን የሸሪአ ህግን የሚተገብር መንግስት መመስረት አይቻሌም ባይ ናቸው፡፡ “የኸሉፊዎች አይነት አስተዲዯርም ሆነ ኢስሊማዊ ሪፏብሉክ መመስረት አይቻሌም፡፡ ስሇዚህ ሀይማኖቱን ብቻ ይዘን ከፖሇቲካው መገሇሌ አሇብን” ባይ ናቸው፡፡ በአህባሽ አመሇካከት መሰረት ጂሀዴ እናካሂዲሇን የሚለት የሙስሉም ነጻነት ንቅናቄዎችም ጊዜ አሌፍባቸዋሌ፡፡ ሺዒዎች ግን ከዚህ ተቃራኒ የሆነ አመሇካከት ነው ያሊቸው፡፡ “የሸሪዒ ህግ ከየትኛዉም ዘመን ጋር የሚሄዴ ወዯር የሇሽ ህግ ነው፤ በርሱ የሚመራ ኢስሊማዊ መንግስት መመስረትም ይቻሊሌ” ባይ ናቸው፡፡ ”ጂሀዴም ቢሆን ጥቃት ባሇበት ጊዜ ሁለ መካሄዴ አሇበት” ይሊለ፡፡

3. አህባሾች በጣም ጽንፇኛ ናቸው፡፡ ከነርሱ ጋር የማይራመዴ፤ የነርሱን ሀሳብ የማይቀበሌ፤ እነርሱ ሸሪአዊ መሌክ ሰጥተው የሚያዯርጉትን ዴርጊት የሚቃወም ሁለ “ካፉር” ነው፡፡ ሺዒ ግን እንዱህ አይሌም፡፡ ማንም ሰው “ሊ ኢሊሀ ኢሇሊህ ሙሏመደን ረሱለሊህ” ብል ካመነ ሙስሉም ነው፡፡ ከነርሱ የሚሇዩትን ሙስሉሞች “መንገደን ሇቀዋሌ፤ ተሳስተዋሌ” ነው የሚለት እንጂ “ካፉር” ያለበት ወቅት የሇም፡፡

4. አህባሾች ከሙስሉሞች ይሌቅ ሙስሉም ያሌሆኑ ወገኖችን ይጎዲኛለ፡፡ የነርሱ ጓዯኞች ምዕራባዊያን፤ ጽዮናዊያን፤ የሶሪያው አሇዊ (ኑስራኒ) ሀይማኖት ተከታዮች ወዘተ.. ናቸው፡፡ ሺዒዎች ግን እንዱህ አይነት

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

53

አመሌ የሇባቸውም፡፡ ሚስጢራቸውን እርስ በራሳቸው እንጂ ከአሊህ ጠሊቶች ጋር አያወሩም፡፡

5. አህባሾች ዋነኛ ጠሊታችን “ወሃቢያ” ነው ይሊለ፡፡ በነርሱ አመሇካከት “እስሌምናን እያጠፊ ያሇውና ወዯፉትም የሚያጠፊው “ወሀቢያ ነው”፡፡ በመሆኑም ወሃቢ የሚለትን ሰው ሇአሊህ ጠሊቶች አሳሌፍ ከመስጠት ወዯኋሊ አይለም፡፡ ሺዒዎች ግን “ዋነኛው የኢስሊም ጠሊት ጽዮናዊያንና ተባባሪዎቻቸው ናቸው” ይሊለ፡፡

ከሊይ ከቀረበው ንፅፅር እንዯምንረዲው መጥፍ የሚባሇው ነገር ሁለ መጥፍነቱ እኩሌ አይዯሇም፡፡ ከመጥፍው ሁለ የተሻሇ መጥፍ አሇ፡፡ ከመጥፍዎች ሁለ የሚበሌጥ የመጥፍ መጥፍ አሇ፡፡

“አህለሱንና ወሌ-ጀመዒ” ነኝ የሚሇው አህባሽ ከኛ ጋር በብዙ መሌኩ የሚሇያየውን የሺዒ አንጃ ያህሌ እንኳ ሇኢስሊም አይቆረቆርም፡፡ ሺዒዎች የኢስሊም ጠሊቶች “ጽዮናዊያን ናቸው” ነው የሚለት፡፡ አህባሽ “የኢስሊም ጠሊቶች ወሀቢዎች ናቸው ይሊሌ”፡፡ አስተግፉሩሊህ!!

የአህባሽ ጠሊቶች እኛ ሙስሉሞች ነን፡፡ አሊህ ብቻ አይጣሊን እንጂ አህባሽና ግብረ አበሮቹ እንዯፇቀዲቸው ይበለን፡፡ እኛ በአሊህ ስሇምናምን እንዯ አህባሽ የኢስሊምን ክብር ሇአሊህ ጠሊቶች አናስረክብም፡፡

ዴሌ የኢስሊም ነው፡፡ አሊሁ አክበር!!!!

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

54

ክፌሌ አስር፡ በ“አህባሽ” ኑፊቄና ጥመት ዙሪያ የአሇም ሙስሉሞች ምን ይሊለ?

አህባሽ የተባሇው አንጃ በቤይሩት ከተማ ሲመሰረት የእዴር አይነት መሌክ ነበረው፡፡ ከጥቂት አመታት በኋሊ ግን ጠንከር ያሇ ማህበራዊና ሀይማኖታዊ ቡዴን ሆኖ ብቅ አሇ፡፡ ሇዚህ የረዲው ቡዴኑ በረጅሙ የሉባኖስ የርስ በርስ ጦርነት ወቅት ንቁ ተሳትፍ ያሌነበረው መሆኑና ይሌቁንም የሉባኖስ ህዝብ እንዯ ነጻ አውጪ በሚመሇከተው የሶሪያ የጦር ሀይሌ መታገዙ ነው፡፡ የሚገርመው ነገር ቡዴኑ በሶሪያም እየተዯገፇ ከእስራኤሌና ከምእራባዊንም ጋር አስገራሚ ቁማሮችን የሚጫወት መሆኑ፡፡

የአህባሽ መርዘኛነት እዚህ ሊይ ነው! “ሶሪያን እኛ የምናውቃት የምእራባዊያን ጠሊት ናት” በሚሌ ነው፡፡ ይህንን የሚያስብ ሰው “አህባሽ ከጽዮናዊያን ጋር የጠነከረ ወዲጅነት ይመስርታሌ” ብል አይጠረጥረም፡፡ ግን አዴርጎታሌ!! ትንሽ ጥቅም የሚያገኝ ከሆነ ከማንም ጋር አዯገኛ ቁማሮችን ይጫወታሌ፡፡ ቡዴኑ ነጋ ጠባ የሚወርፇውን “ወሀቢያ” የሚባሌ ቡዴን “አብረን እንታገሇው” የሚሇውን ሰው ካገኘማ ዯስታውን አይችሇውም፡፡ አንዴ የሚያሳዝነኝ ነገር ቢኖር “አህባሽ” የሚቀርባቸው ቡዴኖችና መንግስታት ሁለ “ጸረ-ኢስሊም” መሆናቸው ነው፡፡ የሶሪያዎቹ የ“አሇዊ” እምነት ተከታዮች፤ የአይሁዴ ጽዮናዊያን፤ የአሜሪካ ኢምፔሪያሉዝም፤ የቱርክ ወታዯራዊ መኮንኖች ወዘተ… ሁለም ጸረ-ሙስሉም ናቸው፡፡

አህባሽ “የሙስሉሙን ዒሇም እንዳት ጸጥ እናዴርገው?” እያለ ሲጨነቁ ሇነበሩት ምዕራባዊያን ተመችቷሌ፡፡ በተሇይ ከሴምቴምበር 11/2001 ወዱህ ተፇሊጊነቱ በጣም ጨምሯሌ፡፡ ሇዒሇም ሙስሉሞችስ ምን አስገኝቷሌ?

በዚህ በኩሌ አንጃው ምንም የቀናው ነገር የሇም፡፡ የታሪክ መዝገቡ በአሳፊሪ ፊይልች የታጨቀ ነው፡፡ ከፉሉፒንስ እስከ ካናዲ፤ ከፉንሊንዴ እስከ ዯቡብ አፌሪካ ያለት ሙስሉሞች በሙለ “አህባሽ” የጥመት እና የኑፊቄ ቡዴን መሆኑን በይፊ አውጀዋሌ፡፡ በርካታ ምሁራን፤ እስሊማዊ ተቋማትና ቡዴኖች አህባሽን ያወገዙባቸውን ሌዩሌዩ ፇትዋዎች ሰጥተዋሌ፡፡ ከነዚህ መካከሌም አንዲንድቹ እንዯሚከሇተው ቀርበዋሌ፡፡

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

55

1. አሇም አቀፌ የፇትዋ አስተዲዯርና የምርምር ተቋም (በማላዥያ የሚገኝ) በአህባሽ ጥመትና ኑፊቄ ሊይ የተሊሇፈ በርካታ ፇትዋዎችን መዝግቧሌ፡፡ ከነርሱ መካከሌ አንደን በሚከተሇው የኢንተርኔት አዴራሻ ማየት ትችሊሊችሁ፡፡ http://www.e-

infad.my/FMS_en/index.php?option=com_fatwa&task=viewlin

k&link_id=2489&Itemid=59

2. አህባሾች “የሱፉያ” እና “የሱፉዎች” ጠበቃ እንዯሆኑ ይናገራለ፡፡ ትክክሇኛው “ተሰዉፌ” (Sufism) ከነርሱ ዘንዴ እንዲሇም ያወራለ፡፡ የሱፉ ቡዴኖች ግን አህባሽ ጠማማ አንጃ መሆኑን በይፊ ሲያሳውቁ ነበር፡ ሇምሳላ ያህሌም የአሇም ትሌቁ የሱፉዎች ማእከሌ መሆኑ የሚነገርሇት የነቅሽባንዱያ ቡዴን በአህባሽ ጥመትና ኑፊቄ ሊይ ያሳሇፊቸውን ሌዩ ሌዩ ፇትዋዎች ከሚከተሇው ዌብ ሳይት ሊይ ማንበብ ይቻሊሌ፡፡

http://naqshbandi.org/topics/refute/aicp/default.htm

3. የሰሜን አሜሪካ የሱኒ (አህለ ሱንና ወሌጀመዒ) ሙስሉሞች ማህበር የአህባሽን ጥመት አስመሌክቶ ያስተሊሇፇው ፇትዋ ከማህበሩ ዴረ-ገጽ ይገኛሌ፡፡አዴራሻውም www.sunnah.org ነው፡፡

4. ይህንኑ የአሜሪካ ሙስሉሞች ማህበር ከሚመሩት ምሁራን አንደ የሆኑት ድ/ር ጂብሪሌ ፈአዴ ሀዲዴ ሇሌዩሌዩ ጥያቄዎች መሌስ በሚሰጡበት ዌብ ሳይት ሊይ አንዴ ሰው “ወዯ አህባሾች መርከዝ ሄጄ ትምህርታቸውን መከታተሌ ይፇቀዴሌኛሌ?” ብል ሲጠይቃቸው “ከነዚህ የውሸት ሱኒዮች (Pseudo-Sunni) አንዴም አይነት ትምህርት መቀበሌ አይፇቀዴም” በማሇት መሌሰዋሌ፡፡ ሙለውን ጥቄና መሌስ ከሚከተሇው አዴራሻ ማየት ትችሊሊችሁ፡፡ http://qa.sunnipath.com/issue_view.asp?HD=7&ID=12879&CA

TE=1

5. እኚሁ እስሊማዊ ምሁር በአህባሽ ሊይ የሰጧቸውን ሌዩ ሌዩ ፇትዋዎች ሇማንበብ የሚከተሇውን የዌብሳይት አዴራሻ ይክፇቱ፡፡

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

56

http://groups.google.com/group/soc.religion.islam/browse_thread

/thread/726707766da1d1ce/f10a69559ba994dc?lnk=gst&q=Al-

Ahbash#

6. አህባሾች የፉቂህ መዝሀባቸው “ሻፉዑይ” እንዯሆነ ዯጋግመው ያወራለ፡፡ አቂዲን የሚያስተምሩት በኢማም አቡሌ ሀሰን አሌ-አሽዏሪ መንገዴ እንዯሆነም ይጽፊለ፡፡ በአሇም ዙሪያ ያለትና የሻፉዑን መዝሀብና የአሽዒሪን የአቂዲ ትምህርት የሚቀበለ ሙስሉሞች ግን አህባሽ የጥመትና የኑፊቄ ቡዴን እንዯሆነ በአንዴ ዴምጽ ይናገራለ፡፡ በሺዎች የሚቆጠሩ ሙስሉሞች ስሇ አህባሽ ያዯረጉትን የኢንተርኔት ውይይት ከሚከተለት ሁሇት ዌብሳይቶች ማየት ትችሊሊችሁ፡፡

a.) http://www.sunniforum.com/forum/showthread.php?2953-

ANSWERED-Who-are-the-habashis-%28al-ahbash%29

b.) http://www.marifah.net/forums/topic/2774-sheikh-

abdullah-al-harari-and-the-ahbash/

7. አህባሾች ከሺዒ ቡዴኖች ጋር እንዲማይስማሙ ከዚህ ቀዯም ተናግሬ ነበር፡፡ ማስረጃ ከፇሇጋችሁ አህባሽ በዒሇም ዙሪያ ከታወቀውና “ሂዝቡሊህ” ከተሰኘው የሺአ ቡዴን ጋር ባሇፇው አመት በቤይሩት ጎዲና ሊይ ያዯረጉትን ውጊያ ከሚከተሇው ዴረ-ገጽ ተመሌከቱ፡፡ http://www.dailystar.com.lb/News/Politics/Aug/25/3-killed-

in-clashes-between--Hizbullah-Ahbash-

elements.ashx#axzz1XS1rEWeY

የኢትዮጵያ ሙስሉሞችን እንዱመራ የተመረጠው ቡዴን የኋሊ ታሪኩ ይህንን ይመስሊሌ፡፡ እኛም የምንፊሇመው የአሇም ሙስሉሞች በጥመትና በኑፊቄ ካወገዙት ከእንዯዚህ አይነቱ ቡዴን ጋር ነው፡፡ ቡዴኑ ሇዱናችን ጠንቀኛ መሆኑ በአንዴ ቃሌ የተመሰከረ ሀቀኛ ነገር ስሇሆነ በዚህ ሊይ ጥርጣሬ አይግባችሁ፡፡ የጀመርነውን ፌትሃዊ ትግሌ በሰሊማዊና ህጋዊ መንገድች ሁለ እንቀጥሌበታሇን፡፡

ዴሌ የኢስሊም ነው! አሊሁ አክበር!

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

57

ክፌሌ አስራ አንዴ፡ “አህባሽ”፤ “ወሃቢያ” እና “የብሪታኒያው ሰሊይ”

እነዚህ አህባሾች ቀሊሌ ህዝቦች እንዲመስሎችሁ!! አባሊቶቻቸው ሀቁን እንዲይመሇከቱ በበርካታ መጋረጃዎች ይጋርዶቸዋሌ፡፡ እነርሱ የሚጠለትን ሰውና ግሇሰብ ላሊው ሰው እንዲይቀበሇው ሇማስጠነቀቅ በርካታ “ተረቶችን” ያስወሩባቸዋሌ፡፡ ሇዛሬው አህባሾች “ወሀቢያ” በሚለት ቡዴን ሊይ ከሚያስወሯቸው ተረቶች አንደን እናያሇን፡፡

የ”ቱርኮች” ያሌተረሳ ቂም

ወዯዋናው ታሪክ ከመግባታችን በፉት እስቲ ስሇ ታሪክ ትንሽ እናውራ፡፡

አብዛኛውን የአረቢያ ሌሳነ-ምዴር የምትሸፌነው የዛሬዋ ሳኡዱ አረቢያ ከ18ኛው እስከ 20ኛው ክፌሇ ዘመን መገባዯጃ ዴረስ የሀይሇኛ ጦርነቶች አውዴማ ነበረች፡፡ በጦርነቱ በዋናነት የሚዋጉት ሂጃዝ የተባሇውን ክፌሇ-ሀገር የሚያስተዲዴሩት ከነቢዩ የዘር ሏረግ እንዯተወሇደ የሚናገሩት የ“ሸሪፌ አሉ” ቤተሰቦችና ነጅዴ የተሰኘውን በረሀማ ክሌሌ የሚገዙት የአሌ-ሱዐዴ ቤተሰቦች ነበሩ፡፡ ታዱያ በሚገርም ሁኔታ የነጅዴ ገዥዎች ከማንም ተጽእኖ ነጻ ነበሩ፡፡ የሂጃዝ ገዥዎች ግን ተጠሪነታቸው የዘመኑ ሀያሌ ገዥ ሇነበረው የቱርክ ሱሌጣን ነው፡፡ የነጅዴ ገዥዎች እያሸነፈ መካና መዱናን በያዙ ቁጥር ግዙፈ የቱርክ ጦር እየበረረ ይመጣና ያስወጣቸዋሌ፡፡ ከዚያም ሀገሩን ሇሸሪፍች ያስረክባሌ፡፡

ጦርነቱ እንዱህ እያሇ እስከ ሀያኛው ክፌሇ ዘመን መግቢያ ዴረስ ዘሇቀ፡፡ በመጨረሻም ቱርክ በአንዯኛው የአሇም ጦርነት ስትገባ የሀይሌ ክፌተት ተፇጠረ፡፡ ከነጅዴ የተነሳው የሳኡዱ ጦር ይህን አጋጣሚ በመጠቀም የሂጃዙን የሸሪፌ ቤተሰብ ዴሌ በማዴረግ ከሀገሩ አባረረ፡፡ በኋሊም ከኸሉፊዎች ዘመን ወዱህ በአንዴ መንግስት ስር ተሰባስቦ የማያውቀውን የአረቢያ በረሃ አንዴ ሊይ በማጠቃሇሌ “አሌ-መምሌከቱሌ ዏረቢያቱስ ሳዐዱያ” (Kingdome of Saudi Arabia) የተባሇ ሀገር መሰረተ፡፡ ከሂጃዝ የተባረረው የሸሪፌ አሉ ቤተሰብ ዯግሞ ወዯ ዮርዲኖስ በማቅናት ዛሬ “መምሇከቱሌ ሀሺሚያቱሌ ኡርደኒያ” (Hashimite Kingdom of Jordan) የሚባሇውን ሀገር ፇጠረ፡፡

ሳኡዱዎች በዚያ ዘመን የተዯረገውን ጦርነት የጀግንነታቸው መገሇጫ አዴርገው ይቆጥሩታሌ፡፡ “ሳኡዱ አረቢያ ዛሬ ሇዯረሰችበት እዴገት መሰረት የሆናት ንጉስ ሙሀመዴ ኢብን ሱኡዴ በሸሪፍቹ እና በቱርኮቹ ሊይ ያሳየው

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

58

አሌገዛም ባይነት ነው” ይሊለ- ሳኡዱዎች፡፡ የዮርዲኖስ ንጉሳዊያን ቤተሰቦችና ቱርኮች ግን የያኔውን ጦርነት እንዯ ክፈ ጠባሳ ይቆጥሩታሌ፡፡ እንዱያውም “ጦርነቱን የፇጠሩትና በጦርነቱ የተሳተፈት ሁለ የነቢዩን ቤተሰቦች የሚጠለና እስሌምናን ሇማጥፊት የተነሱ የይሁዱ ወኪልች ናቸው” ይሊለ፡፡ ይህንን ነገር በሰፉው የሚተርኩት ግን ቱርኮች ናቸው፡፡

‘’ቱርኮቹ ሇምን እንዱህ ያመርራለ?” ካሌን በቂ መሌስ የሇንም፡፡ እነርሱ ምክንያቱን ሲያስረደ ግን “ያንን የመሰሇ ግዛታችንን የበጠበጠውና በመሊው ሙስሉም ዒሇም የነበረንን ተቀባይነት ያረከሰው ከነጅዴ የተነሳው የወሃቢ ሀይሌ ነው” ይሊለ፡፡ ሇመሆኑ ወሃቢ ያኔም ነበረ?

የሰሊዩ ማስታወሻ

ከዚህ በፉት በጻፌኩት አንዴ ጽሁፌ አህባሾች “ወሀቢያ የተፇጠረው በሙሏመዴ ኢብን ሱኡዴ እና በሙሀመዴ አብደሌ ወሃብ አማካኝነት ነው፤ ሁሇቱን ሰዎች መሌምል በማሰሌጠን ሇግዲጅ ያሰማራው አንዴ እውቅ እንግሉዛዊ ሰሊይ ነው” ይሊለ” በማሇት ገሌጬ ነበር፡፡ በእውነትም ይህ ታሪክ ሇአንዴ የአህባሽ ምሌምሌ አባሌ የሚነገረው ገና ወዯ ቡዴኑ እንዯተጠጋ ነው፡፡ ስሇ“ወሃቢያ” መጥፍነት ሇማስረዲት የመጀመሪያ ማስረጃ ሆኖ የሚቀርበውም ይህ ታሪክ ነው፡፡

ይህንን ታሪክ የሚተርክ መዝገብም ሆነ መጽሀፌ ሇረጅም ጊዜ ሳፇሊሇግ ሉቀናኝ አሌቻሇም ነበር፡፡ አሁን ተሳክቶሌኝ አግኝቼዋሇሁ፡፡ እናንተም ሙለ መጽሀፈን ከሚከተሇው ዴረ ገጽ ማግኘት ትችሊሊችሁ፡፡

http://www.hakikatkitabevi.com/download/english/14-ConfessionsOfABritishSpy.pdf

የመጽሀፌ ርዕስ “Memoirs of Mr. Hempher, The British Spy To The Middle

East” ይሰኛሌ፡ ይህ መጽሀፌ ሚስተር ሄምፇር በሚባሌ እንግሉዛዊ ሰሊይ ነው የተጻፇው ይባሊሌ፡፡ ሰውየው መጽሀፈን የጻፇው ዴሮ በሰራው ስራ ጸጸት ስሇገባው ነውም ተብሎሌ፡፡ ሚስተር ሄምፇር (የአባቱ ስም አሌተገሇጸም) እንዯሚሇው “የእንግሉዝ መንግስት ሙስሉሞች ጠንካሮች ናቸው፡፡ እነርሱን ሇማጥፊት ከውስጣቸው ገብተን መበታተን አሇብን፡፡” ከሚሌ አቋም በመነሳት ወዯ መካከሇኛው ምስራቅ ሀገራት ሇስሇሊ ሊከኝ፤ በአንዴ ጉዞዬ መሀመዴ አብደሌ ወሀብ ከሚባሌ ወጣት ተማሪ ጋር በበስራ ከተማ ተዋወቅኩ፡፡ ከዚያም

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

59

በእስሌምና ውስጥ አክራሪ የሆነ አዱስ አንጃ እንዳት መፌጠር እንዯሚቻሌ ሰፉ ስሌጠና እየሰጠሁ ሇግዲጅ አሰማራሁት” ይሊሌ፡፡

እንግዱህ ሙሀመዴ አብደሌ ወሃብና ሙሀመዴ ኢብን ሱኡዴ ሙስሉሙን ከውስጥ ሆነው እንዱያጠቁ የተሊኩ የእንግሉዝ ምንዯኞች ናቸው ማሇት ነው፡፡ ዛሬ ከሳኡዱ አረቢያ ወዯ ሌዩ ሌዩ ሀገራት ኤክስፖርት የሚዯረገው የ“ወሀቢያ” ትምህርትም በእንግሉዝ የተፇበረከ መርዝ መሆኑ ነው፡፡ ሇመሆኑ የተባሇው ነገር እውነት ነው?

የመጽሀፈ እርግጠኝነት

አህባሾች ስሇዚያ መጽሀፌ ከነገሩኝ በኋሊ በነገሩ ሊይ ስንወያይ “ይህ የምታወሩት ወሀቢያ የሚባሇው ነገር ስሇመኖሩ ራሱ እጠራጠራሇሁ” አሌኳቸው፡፡ እነርሱም ወዱያኑ በ“ወሀቢያ” ታሪክ ዙሪያ የተጻፇ ላሊ መጽሀፌ ሰጡኝ፡፡

የዚያኛው መጽሀፌ ርእስ “Wahhabism: A Critical Essay” ይሰኛሌ፡፡ የመጽሀፈ ዯራሲ ፕሮፋሰር ሀሚዴ አሌጋር የሚባለ ታዋቂ የ“ሺዒ” ምሁር ናቸው፡፡ ታዱያ ዯራሲው በመጽሀፊቸው የ”ወሀቢያ ሀቅ” ነው ያለትን ታሪክ በሰፉው ይተርኩና በአንዯኛው ገጽ የግርጌ ማስታወሻ ከሊይ የጠቀስኩትን የሚስተር ሀምፇር ታሪክ ያነሱታሌ፡፡ በመዯምዯሚያቸውም “ያ መጽሀፌ ፍርጅዴ ሳይሆን አይቀርም” ይሊለ፡፡

አህባሾች የሚያወሩት ነገር ከግማሽ በሊይ ሀሰት ነው፡፡ ስሇ ሚስተር ሀምፇር የተነገረኝን ነገር የሰማሁትም እየጎረበጠኝ ነው፡፡ በኋሊ የሺዒው ምሁር (“የወሀቢ ጠሊት ነኝ” ነው የሚለት) በጨረፌታ የተናገሩት ነገር ትሌቅ ማስጠንቀቂያ ሆነኝ፡፡ እስከቅርብ ጊዜ ዴረስ መጽሀፈን ባሊነበውም ወሬው በሀሰት የተፇጠረ መሆኑ ገብቶኛሌ፡፡ ሇመሆኑ ወሬውን ማን ፇጠረው?

ዊኪፒዱያ እንዯሚሇው ይህንን የፇጠራ መጽሀፌ ጽፍ ያሰራጨው አዩብ ሰብሪ ፓሻ የሚባሌ የኦቶማን ቱርክ የባህር ሀይሌ ባሌዯረባ ነው፡፡ በንጉስ ሙሏመዴ ኢብን ሱኡዴ እና በሼይኽ ሙሀመዴ አብደሌ ወሃብ የተቀጣጠሇው የሇውጥ አብዮት ቱርኮችን በአረቢያ ከነበራቸው ግዛት ሊይ ሲያባርራቸው በምቀኝነት ይህንን የፇጠራ ወሬ አሰራጩ፡፡

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

60

በላሊ በኩሌ በርካታ ሙስሉም ምሁራን ይህ ተጻፇ የሚባሇው መጽሀፌ “እውነት መሆኑን እናጣራ” በማሇት በታሊሊቅ የአውሮፓ ቤተ መጽሀፌት አሰሳ አዴርገው ነበር፡፡ በተሇይ ቀዯምትና ጥንታዊ መጽሀፌት የሚቀመጡባቸውን ክፌልች ፇትሸዋሌ፡፡ ሆኖም ሚስተር ሀምፇር በሚባሌ ስም የተመዘገበ ተመሳሳይ ርእስ ያሇው መጽሀፌ አሊገኙም፡፡ ስሇዚህ “የፇጠራ ተረት ነው” ከሚሌ መዯምዯሚያ ሊይ ዯርሰዋሌ፡፡

ህጸጹ (fallacies)

መጽሀፈ በፇጠራ የተጻፇ መሆኑን በውስጡ ካለት በርካታ ህጸፆች (fallacies) መረዲት ይቻሊሌ፡፡

ሇምሳላ

መጽሀፈ ሙሀመዴ ኢብን አብደሌ ወሃብ “ይሁዱ ናቸው” ይሊሌ፡፡ ነገር ግን ሼኽ ሙሏመዴ አብደሌ ወሃብ “ተሚም ከተባሇ ጎሳ የተወሇደ አረብ ናቸው፡፡

መጽሀፈ ሼይኽ ሙሀመዴ ኢብን አብደሌ ወሃብ “አረብኛ፤ ፊርሲ እና የቱርክ ቋንቋ ይናገራለ” ይሊሌ፡፡ ሆኖም ሼይኽ ሙሀመዴ ኢብን አብደሌ ወሃብ ከአረብኛ ውጪ ላሊ ቋንቋ በፌጹም አይናገሩም፡፡

መጽሀፈ እንዯሚሇው ሚስተር ሀምፇር ከወጣቱ ሙሀመዴ አብደሌ ወሃብ ጋር በበስራ ከተማ የተገናኘው በ1912 ነው፡፡ ነገር ግን በዚህ ዒመት ሙሀመዴ ኢብን አብደሌ ወሃብ እዚያው በተወሇዯበት አካባቢ የሚኖር የዘጠኝ ዒመት ህጻን ነበር፡፡ ሰሇዚህ ከቤተሰቦቹ ተነጥል ወዯ በስራ ሄዯ የሚሇው ተረት አይሰራም፡፡

ላሊው ቀርቶ በመጽሀፈ ሊይ የተጠቀሰው “በእንግሉዝ ግዛት ሊይ ጸሀይ አትጠሌቅም “ የሚሇው አባባሌ እጅግ በጣም ዘግይቶ በ20ኛው ክፌሇ ዘመን መግቢያ ሊይ የመጣ ነው እንጂ በዚያ ዘመን እንዱህ አይነት አባባሌ አሌነበረም፡፡ በወቅቱ እንግሉዝ በእስያና በአፌሪካ ምዴር አንዴም ኮሉኒ (ቅኝ ግዛት) አሌነበራትም፡፡

አህባሾች እንግዱህ ይህንን በተረት የታጨቀውን ተራ ወሬ ነው እንዯ ግዙፌ ነገር አዴርገው የሚያስተጋቡት፡፡ በነርሱ ቤት የማይነቃባቸውና እውነታው የማይገሇጽ መስሎቸዋሌ፡፡ ፇጠራ፤ ተረት፤ ሀሰት ወዘተ…

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

61

የሙናፉቆችን ቀሌብ ሉማርክ ይችሊሌ፡፡ የሙእሚኖችን ሌብ በፇጠራና በተረት መክፇት አይቻሌም፡፡

በመጨረሻ! ይህ አይነ-ዯረቅ የሆነ የኑፊቄ ቡዴን አባሊቶቹን ይዞ መቀጠሌ እጅግ ይከብዯዋሌ፡፡ ምክንያቱም እርሱ ውሸትን እንዯሚፇሌገው እየቀጣጠፇ ሲሄዴ አባሊቱ እየነቁበት “ወራጅ አሇ!” ይለታሌ፡፡ ከዛሬ በኋሊም በርሱ ዙሪያ የተሰበሰቡ ወንዴሞችና እህቶቻችን “ውሸቱን” እየነቁ “ወራጅ አሇ” እንዱለት እንጠይቃቸዋሇን፡፡

ዴሌ የኢስሊም ነው፡፡ አሊሁ አክበር!!

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

62

ክፌሌ አስራ ሁሇት፡ “አህባሽ፣ ቱርክና የ”ወሀቢያ ተረት”

በዚህኛው ክፌሌም አህባሾች የሚያምታቱባቸውን የፇጠራ ተረቶችና ከነርሱ ጀርባ ያለትን ዴብቅ አሊማዎች እንዲስሳሇን፡፡ ይህንን በትክክሌ ሇማስረዲት እንዱያግዘኝ አህባሾች ከቱርኮች ጋር የፇጠሩትን የህብረት ግንባር እንዯምሳላ እወስዲሇሁ፡፡ ወዯዚያ ከማሇፊችን በፉት በዚህ ጸሁፌ ውስጥ ያሇው “ቱርክ” የሚሇው ቃሌ በዚህ ዘመን ከአህባሾች ጋር የሚሞዲሞደትን ቱርካዊያን ብቻ የሚያመሇክት እንዯሆነ ሇመግሇጽ እፇሌጋሇሁ፡፡

የቱርክ ሱሌጣኔትን ማን ነው ያፇረሰው?

ዛሬም ወዯ ታሪክ ምእራፍች ሄዯን አንዲንዴ እውነቶችን ማውራት አስፇሊጊ ሆኖ ተገኝቷሌ፡፡ ስሇዚህ የጥንቱ የኦቶማን ቱርክ ሱሌጣናዊ መንግስት ከአረቦች ምዴር የወጣበትን ሁኔታ የሚያስረዲ እውነተኛ ታሪክ በመጠኑ ሌንገራችሁ፡፡

ቱርኮች እስከ አንዯኛው የዒሇም ጦርነት ዴረስ አብዛኛውን የሰሜን አፌሪካና የመካከሇኛው ምስራቅ መሬቶችን ይገዙ ነበር፡፡ በነዚህ አካባቢዎች ከነበሩት ግዛቶች መካከሌ ቱርኮች ያሌያዙት ነጅዴ (መካከሇኛውና ምስራቃዊው የሳኡዱ አረቢያ ክፌሌ)፤ነፈዴ (የሳኡዱ አረቢያ ማእከሊዊ ክፌሌ)፤ ሀዴረመውት (ዯቡብ ምስራቅ የመን)፤ የተወሰኑ የኦማን ክፌልች፤ ሞሮኮና የተወሰኑ የመግሪብ ክፌልች፤ እንዱሁም የሰሜን አፌሪካው የሰሀራ በረሀ ብቻ ነበሩ፡፡ ባሇፇው ክፌሌ እንዯገሇጽኩት ከነጅዴ በተነሱት የአሌ-ሱኡዴ ጎሳዎች የሚመራው የአረብ ጦር ቱርኮች የወከሎቸውን የአካባቢ ገዥዎች ቀስ በቀስ እያባረረ ዛሬ ሳኡዱ አረቢያ የምትባሇውን ሀገር መስርቷሌ፡፡

ቱርኮች በታክቲክ ስህተት የገቡበት የአንዯኛው የአሇም ጦር ሇከፌተኛ አዙሪት ሲዲርጋቸው ሇጦርነቱ ማስኬጃ የሚሆነውን ገንዘብ ሇመሰብሰብ በሚገዟቸው ህዝቦች ሊይ ተዯራራቢ ታክስና ሌዩሌዩ ክፌያዎችን መጣሌ ጀመሩ፡፡ በዚህን ጊዜም ከነርሱ ስር የነበሩት የመካከሇኛው ምስራቅና የሰሜን አፌሪካ ህዝቦች ወዯ አመጽ ገቡ፡፡ ቱርኮቹ አመጹን በሀይሌ ሇመጨፌሇቅ ተንቀሳቀሱ፡፡ አማጺያኑ ግን ሇግዙፈ የኦቶማን ጦር ሳይበገሩ በአመጹ ገፈበት፡፡ እነዚህ አማጺ ህዝቦች በአብዛኛው አረቦች ናቸው፡፡

አረቦች ውጊያቸውን ያካሄደት በራሳቸው ሀይሌ ነው፡፡ ከጀርባቸው የማንም ረዲት ሳይኖራቸው ነበር የተንቀሳቀሱት፡፡ ሆኖም በአንዲንዴ አጋጣሚዎች አስገራሚ ኩነቶች ታይተዋሌ፡፡ ሇምሳላ አረቦቹ የሞት ሽረት ዉጊያ

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

63

በሚዋጉበት በዚያ ቀውጢ ወቅት አንዴ አዛዥ አግኝተዋሌ፡፡

ይህ ሰው ዴሮ ሇአርኪዮልጂ ምርምር በአረብ በረሃ ውስጥ ይንከራተት ነበር፡፡ ምርምሩን ጨርሶ በሰሊም እየኖረ በነበረት ወቅት የእንግሉዝ የመረጃ ክፌሌ “አንተ ሀገሩን በዯንብ ስሇምታውቅ መረጃ በማሰባሰብ ትረዲናሇህ” በማሇት ወዯ መካከሇኛው ምስራቅ አመጣው፡፡ ሰውየው ወዯስፌራው ሲመጣ ግን የመረጃ ማቀበለን ስራ ተወና ከአረቦቹ ጋር ተቀሊቅል እንዯ ተራ ወታዯር ሆኖ ይዋጋ ጀመር፡፡ የውጊያ ችልታውን ያዩት አረቦች የክፌሇ ጦር መሪ አዯረጉት፡፡ ሰውዬው የአረቦቹን ሀይሌ እየመራ ቱርኮቹን ዴሌ በማዴረግ በርካታ ግዛቶችን ተቆጣጠረ፡፡ በመጨረሻም ኢራቅ፤ ሶሪያ፤ ዮርዲኖስ ፤ፇሇስጢን እና ሉባኖስ ከቱርክ አገዛዝ ስር ነጻ ወጡ፡፡ ሆኖም አረቦቹ የተመኙትን ነጻነት እንዱህ በቀሊለ አሊገኙም፡፡ ቱርኮች ሲባረሩ በቦታቸው እንግሉዝና ፇረንሳይ ተተክተው “የባሇአዯራ መንግስት” በሚሌ ፇሉጥ ሀገራቱን እስከ ሁሇተኛው የዒሇም ጦርነት ማገባዯጃ ዴረስ ገዝተዋሌ (እንግሉዝ ፇሇስጢንን ከዒሇም ካርታ ሊይ ያጠፊችው በዚያን ጊዜ ነው)፡፡

ቱርኮች ከአረቢያ እንዯ ተባረሩት ሁለ በሀገር ቤትም ሰሊም አሊገኙም፡፡ በሙስጠፊ ከማሌ አታቱርክ የሚመራ የወጣት መኮንኖች ቡዴን የመጨረሻውን የቱርክ ሱሌጣን በማንበርከክ አዱሲቷን የቱርክ ሪፏብሉክ መስርቷሌ፡፡ ታዱያ ይህኛው የወጣት መኮንኖች ቡዴን “ቱርክ በአሇም ፉት ሇገጠማት ታሊቅ ውርዯት ያበቃት የእስሌምና ሀይማኖት አስጠባቂ ነኝ ማሇቷ ነው” የሚሌ አስነዋሪ አስተሳሰብ በማራመዴ ኢስሊም ከቱርክ ምዴር የሚጠፊበትን ስሌታዊ ዘዳ በስራ ሊይ በማዋሌና ዛሬ በቱርኮች ምዴር የሚታየውን ዝብርቅርቅ ሁኔታ ፇጥሯሌ፡፡

የቱርክ ሱሌጣናዊ መንግስት የፇረሰው በዚህ ሁኔታ ነው፡፡ ይህንን ታሪክ ከመቋጨቴ በፉት ከአረቦች ጋር ሆኖ ቱርኮችን ከተዋጋው እንግሉዛዊ ጋር በትንሹ ሊስተዋውቃችሁ፡፡

የአረቦችን ጦር የመራው እንግሉዛዊ በእውነተኛው ስሙ ቶማስ ኤዴዋርዴ ሇውሬንስ (T.E. Lawrence) ይባሊሌ፡፡ የአሇም ህዝብ የሚያውቀው ግን “የአረቢያው ሇውሬንስ” (Lawrence of Arabia) በሚሇው ቅጽሌ ስሙ ነው፡፡ እንግሉዞች ከብሄራዊ ጀግኖቻቸው እንዯ አንደ ይቆጥሩታሌ፡፡ በአንዯኛው የአሇም ጦርነት ባዯረገው ንቁ ተሳትፍ በበርካታ ሀገራት (በአረቦችም ጭምር) ተሸሌሟሌ፡፡

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

64

ሇውሬንስ ከአረቢያ ምዴር ወዯ ሀገሩ ተመሌሶ የጻፇውና The Seven Pillars of

Wisdom የሚሌ ርዕስ ያሇው መጽሀፈ ከፌተኛ ተቀባይነትን ከማግኘቱም በሊይ በ1962 ዒ.ሌ. ወዯ ሲኒማ ተቀይሮ ተሰርቷሌ፡፡ ሲኒማው በጊዜው ሰባት የኦስካር ሽሌማቶችን በመቆጣጠር በበርካታ ሀገራት በሰፉው ተቸብችቧሌ፡፡ ስሇ “አረቢያው ሇውሬንስ” የበሇጠ ሇማንበብ የሚከተሇውን የዊኪፒዱያ ገጽ ተመሌከቱ፡፡ http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Lawrence_of_Arabia&redirect=no

ይህንን ታሪክ ማውራቱ ሇምን አስፇሇገ? የሰሞኑ መነጋገሪያችን ከሆነው የአህባሽ ጉዲይ ጋር ይያያዛሌ?

በእርግጥ ከአህባሽ ጉዲይ ጋር በቀጥታ የሚያገናኘው ነገር የሇም፡፡ ሆኖም አህባሾች “ወሀቢ” በሚሇው ቡዴን ሊይ የሚያስወሩት የፇጠራ ታሪክ “መሰረት የሇሽ” መሆኑን ሇማሳወቅ ስሇምፇሌግ ነው ወዯ ታሪክ የሄዴኩት፡፡ አሁን ወዯ ዋናው ነገር ሌምጣ፡፡

ዛሬ አህባሾች እንዯ “ትሌቅ ሚስጢራዊ ግኝት” አዴርገው የሚያስወሩት “የእንግሉዛዊው ሰሊይ ታሪክ” የተፇጠረው በቱርኮች እንጂ በአህባሾች አይዯሇም፡፡ የኦቶማን ቱርኮች በአረቦች መሸነፊቸው ስሇቆጫቸው “አረቦች ከእንግሉዝና ከፇረንሳይ ጋር ወግነው ወጉን” እያለ ያወራለ፡፡ ሇዚህ እንዯዋነኛ ምክንያት አዴርገው የሚያቀርቡት “ወሀቢ” የሚባሇውን ሀይሌ ነው፡፡

ሆኖም የኦቶማን ቱርክ ሱሌጣናዊ መንግስት የፇረሰው በራሱ ውስጣዊ ችግርና በአመጸኛ ህዝቦች አሌገዛም ባይነት እንጂ በወሀቢዎች ተንኮሌ አይዯሇም፡፡ እነርሱ “ወሀቢ” የሚለት የሙሀመዴ ኢብን ሱኡዴ ጦር እና የሼይኽ ሙሀመዴ አብደሌወሃብ ዯረሳዎች ቡዴን ከዛሬዋ ሳኡዱ አረቢያ ምዴር ውጪ እግሩን አሊነሳም፡፡ የአሌ-ሳኡዴ ጦር አንዴ የሚታማበት ነገር ቢኖር “ጂዛን” የተባሇውን ክፌሇ ሀገር ከየመን መቀማቱ ብቻ ነው፡፡ ይህንን አንዯብቅም፡፡

ሇማጠቃሇሌ ያህሌ

1. ከዚህ ቀዯም የገሇጽኩት የሚስተር ሀምፇር ታሪክ “የበሬ ወሇዯ” አይነት ፇጠራ ነው እንጂ አንዴም እውነት የሇበትም፡፡ ታሪኩን በቅዴሚያ የጻፈት ቱርኮች ናቸው፡፡ ሆኖም ቱርኮች የሚያወሩት “ሰሊይ” በአረቢያ ምዴር ታይቶም ተሰምቶም አይታወቅም፡፡ ከአረቦች

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

65

ጋር ወግኖ ቱርኮችን የተዋጋ እንግሉዛዊ ቢኖር ከሊይ የገሇጽኩት “የአረቢያው ሇውሬንስ” ብቻ ነው፡፡ ቱርኮች ስሇርሱ አንዴም ቀን ተናግረው አያውቁም፡፡ ምክንያቱም ሇውሬንስ በአሇም ታሪክ ውስጥ ስመገናና ከሆኑ ሰዎች መካከሌ አንደ በመሆኑ በርሱ ሊይ ውሸት ማስወራት አመቺ አይዯሇምና፡፡

2. የቱርክ ሱሌጣኔትን ያፇራረሰው የህዝቦች አመጽ ነው፡፡ በኢስታንቡሌ ከተማ የሱሌጣኔቱን መፌረስ በይፊ ያበሰሩት ግን አረቦች ሳይሆኑ በሙስጠፊ ከማሌ የተመሩት የቱርክ ወጣት መኮንኖች ናቸው፡፡ ሙስጠፊ ከማሌ “እስሌምና ቱርክን ሇስዴስት መቶ አመታት ወዯኋሊ አስቀርቷታሌ” በማሇት በግሌጽ የተናገረ ሰው ነው፡፡ “ከዛሬ ወዱህ የሸሪአ ህግ አይሰራም፡፡ መስጅዴ መገንባት ክሌክሌ ነው፡፡ መዴረሳዎችም ይዘጉ” ወዘተ፣.. የመሳሰለ አዋጆችንም ያወጀው ቱርካዊው ሙስጠፊ ከማሌ ነው፡፡ ዛሬ ቱርኮች የሚያወሩት ግን ላሊ ነው፡፡ “ሱሌጣናዊ መንግስታችን ያፇራረሰው ወሀቢ ነው” ነው የሚለት፡፡ አህባሽም የቱርኮችን ፕሮፓጋንዲ በመከተሌ “ወሀቢ እስሊማዊውን የቱርክ ሱሌጣኔት ያፇረሰ ጸረ-ኢስሊም ቡዴን ነው” ይሇናሌ፡፡ ዯግነቱ ግን የአሇም ታሪክ የሚጻፇው አህባሾች እንዯፇሇጉት አይዯሇም፡፡ ታሪክ ማሇት በአህባሽ ጀመኣና በመርከዝ ሰበካ ሊይ የሚወራው ተረት ሳይሆን ምሁራን ሰፉ ጊዜ ሰጥተው በምርምር የሚጽፈት ውዴ ቅርስ ነው፡፡

የቱርካዊያኑ “ጸረ-ወሃቢ” ዘመቻ”

በሀገራችን ውስጥ ሇእርዲታና የሌማት ስራ ሇመስራት በሚሌ ሽፊን በርካታ የቱርክ ዜጎች ተበትነዋሌ፡፡ አንዲንድቹም ሇንግዴ ጉዲይ በማሇት ነው የሚመጡት፡፡ ከነዚህ ውስጥ የተወሰኑት ከአህባሽ ቱጃሮች ጋር ሸሪክ በመሆን የንግዴና የአገሌግልት መስጫ ዴርጅቶችን ከፌተዋሌ፡፡

ታዱያ እነዚህ ቱርኮች በአንዴ ነገር ሊይ ተጠምዯዋሌ፡፡ ከእናት ሀገራቸው የሚመጡት አንዴ ቁና ሙለ መጽሀፌ በመያዝ ነው፡፡ እነዚህን መጽሀፌት በዯረሱበት ቦታ ሁለ ያሇ ክፌያ ያሰራጫለ፡፡

ከመጽሀፌቱ መካከሌ አንዲንድቹ በጣም ጥሩ ናቸው፡፡ ሇምሳላ ኡስታዝ ኡስማን ኑሪ ቶፕባሽ የሚባለት ቱርካዊ የጻፎቸው መጽሀፌት እጅግ ምርጥ የሚባለ ናቸው፡፡ የኝህ ቱርካዊ መጽሀፌት በተሰውፌና በአኽሊቅ ሊይ ነው

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

66

የሚያተኩሩት፡፡ ጥሩ ቱርካዊ ናቸው ማሇት ነው፡፡ አሊህ ምንዲቸውን ይክፇሊቸው፡፡

አብዛኞቹ መጽሀፌት ግን በጣም የተበከለ ናቸው፡፡ ሁለም የሚያስተምሩት “የወሀቢያን” መጥፍነትና በታኝነት ነው፡፡ ሁለም በአንዴ ዴምጽ “ወሀቢያን እናጥፊ” ነው የሚለት፡፡

እነዚህን መጽሀፌት ሇመጀመሪያ ጊዜ ሳያቸው የአህባሽ ጀመዒ ራሱ ጽፍ የሚያሰራጫቸው የፕሮፓጋንዲ ዴርሰቶች መስሇውኝ ነበር፡፡ መጽሀፌቱ በአህባሽ እጅ እንዲሌተጻፈ ያመንኩት ላልች ገጽታዎቻቸውን ካየሁ በኋሊ ነው፡፡ ሇምሳላ መጽሀፍቹ ስሇፉቅሂ ጉዲይ ብዙም አያወሩም፡፡ እንዯ አህባሽ መጽሀፌት የሺዒ ኢማሞችን እንዯ ማስረጃ አይጠቅሱም ፡፡ ሇሰሀባ ተገቢውን ክብር ይሰጣለ፡፡ በተሇይ አንዯኛው መጽሀፌ ስሇ ሞአዊያ (ረ.ዏ) ሌብ የሚነካ አስዯሳች ታሪክ ሲተርክ ማንበቤን አስታውሳሇው፡፡

ሆኖም መጽሀፌቱ “ሇወሀቢ” ምህረት የሊቸውም፡፡ “ወሀቢያ” ያለትን ሰው ባሇ በላሇ ሀይሊቸው ይዘሌፊለ፡፡ እርግማናቸውም ላሊ ነው፡፡ ኢብን ተይሚያህ፤ ኢብን አብደሌ ወሃብ፤ ሰይዴ ቁጥብ፤ አቡሌ አእሊ መውደዱ፤ ጀማለዱን አሌ-አፌጋኒ ወዘተ… አንዴ የሚቀራቸው ምሁር የሇም፡፡ እጅግ የሚገርመው ነገር ዯግሞ ከሊይ የጻፌኩትን የፇጠራ ታሪክ ያሇ አንዲች ሀፌረት ይዘከዝካለ፡፡ “ወሀቢ በአረብ የዘረኝነት ስሜት በመነሳሳት ኢስሊማዊውን የቱርክ ሱሌጣኔት አፇራረሰው” ይሊለ፡፡

“ቱርካዊው” እስሌምና

ቱርኮቹ በዚህ ጨዋታ ውስጥ ሇምን ገቡ? ይህንን በትክክሌ መመሇስ የሚችለት እነርሱ ብቻ ናቸው (ከነርሱ በሊይ የሚያውቀው ዯግሞ አሊህ ነው)፡፡ ሇኔ የሚመስሇኝ ግን የሚከተሇው ነው፡፡

ቱርካዊያኑ ሇሀይማኖታችን ተጨንቀው አይዯሇም ይህንን የሚያዯርጉት፡፡ ነገር ግን “ኢስሊማዊው የሇውጥ ፇሊጊ ክፌሌ ሀገሪቱን ይወርስና ቱርክ ኢስሊማዊት ሀገር ናት ብል ያውጃሌ” የሚሌ ፌርሃት አሊቸው፡፡ ስሇዚህ “የሸሪኣ ህግ ክቡር ነው፤ ሂጃብ ሇሴት ሌጅ ክብሯ ነው” የሚሌ አመሇካከት ያሇውን ማንኛውንም ግሇሰብና ቡዴን በጥርጣሬ አይን ያዩታሌ፡፡ በነርሱ አስተሳሰብ ከዚህ ጀርባ ያሇው ሀይሌ በሙለ “ወሀቢ” ነው፡፡

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

67

በቱርካዊያኑ አመሇካከት “ወሀቢ” ቱርክን ተቆጣጠረ ማሇት ሀገሪቷ የምትኮራበት አውሮፓዊ ማንነቷን አጣች ማሇት ነው፡፡ ስሇዚህ የወሀቢ አመሇካከትን ከስረ-መሰረቱ ማጥፊት ያስፇሌጋሌ፡፡ የወሀቢ ሽታ የተጠናወተውን ሰውና ቡዴንም እየተከታተለ መቅጣት አስፇሊጊ ነው”፡፡

ቱርካዊያኑን ባገኙት አጋጣሚ ሁለ ወሀቢን የሚዘሌፈት በዚህ ምክንያት ነው፡፡ ይህንን አሊማቸውን ሇማሳካት እንዯ አህባሽ የመሳሰለትንና “እስሌምና በፖሇቲካ ውስጥ መግባት የሇበትም” የሚለትን “ዘመናዊ ሙስሉሞች” ይፇሌጋለ፡፡ ሇነዚህ ቡዴኖች የሚያስፇሌጉትን ገንዘብና የማቴሪያሌ እርዲታ በገፌ ያቀርቡሊቸዋሌ፡፡

ታዱያ ቱርካዊያኑ የሚፇሌጉት እስሌምና ምን አይነት እንዯሆነ አውቃችኋሌ? ይህንን ሇመረዲት በቀሊለ በቱርክ የባህሌ ተቋም ዌብሳይት ሊይ የተጻፈትን ትንታኔዎች መመሌከት ነው፡፡ የዌብሳይቱ አዴራሻም የሚከተሇው ነው http://www.turkishculture.org

ሇምሳላ ኢስሊማዊውን አቂዲ በማስተማር ጉሌህ ሚና የተጫወተውን የኢማም አቡ መንሱር ማቱሪዱ የህይወት ታሪክ የቱርክ የባህሌ ተቋም እንዳት አዴርጎ እንዯጻፇው ታነቡ ዘንዴ የሚከተሇውን መግቢያ (link) ክፇቱ፡፡ http://www.turkishculture.org/philosophers/ebu-mansur-maturidi-22.htm

በአጭሩ ቱርኮቹ “ወሀቢያ በእስሌምና ስም የአረብ ባህሌን የሚያስፊፊ የባህሌ አብዮት ነው” ይሊለ፡፡ “ስሇዚህ ከእስሌምና ውስጥ አሇባበስ፤ አመጋገብ፤ አስተዲዯር፤ ማህበራዊ ግንኙነት ወዘተ.. የመሳሰለትን ጉዲዮች የሚመሇከተውን አረባዊ የሆነውን ክፌሌ እናስወግዴና ኢማንና ሰሊትን በመሳሰለ ጉዲዮች ሊይ የሚያተኩረውን ኢስሊማዊ የሆነውን ክፌሌ እንወስዲሇን፡፡ ከዚያ በኋሊም ቱርካዊ ይዘት እንዱኖረው እናዯርጋሇን” ባይ ናቸው፡፡

ይህ ምን ማሇት? ሂጃብ መሌበስ የአረብ ባህሌ ነው? መሌሱን ሇናንተ እተወዋሇሁ፡፡

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

68

ማጠቃሇያ

አህባሽ በአንዴ ጊዜ ከበርካታ ሀይልች ጋር ቁማር መጫወት ይችሊሌ፡፡ ምእራባዊያኑና ጽዮናዊያኑ “ወሀቢያ” የሚባሇውን አክራሪ ሀይሌ እንመታበታሇን” ይሊለ፡፡ የሶሪያዎቹ አሇዊዎች በበኩሊቸው ብዙሀኑ ሙስሉሞች የመብት ጥያቄዎቻቸውን እንዲያነሱ ሇማዴረግ አህባሽን በመሳሰለ ታማኝ ሀይልች ይጠቀማለ፡፡ የቱርኮቹ “ዘመናዊያን” ዯግሞ “የአረብ የባህሌ ወረራን እንመክትበታሇን” ይሊለ፡፡ አዐዙቢሊሂ!

ዛሬ እኛን እንዱመራ የተመረጠው ቡዴን እንዱህ አይነት የቁማር ጨዋታዎችን ሲጫወት ነው የከረመው፡፡ ወዯኛ የተሊከውም እነዚህን ጸረ-ኢስሊም ሏይልች የሚያስዯስት ሆኖ ስሇተገኘ ነው፡፡ አሊማው ዯግሞ እስሌምናን ማውዯም ነው፡፡ ነገር ግን አሊህ (ሱ.ወ.) ኢስሊምን ይጠብቀዋሌ፡፡ እነርሱ ያሰቡትን ተንኮሌ ወዯነርሱ ይመሌሳሌ፡፡

ዴሌ የኢስሊም ነው፡፡ አሊሁ አክበር!!!!

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

69

ክፌሌ አስራ ሶስት፡ አራቱ አህባሾች

አህባሾች ስንት ዒይነት እንዯሆኑ አውቃችኋሌ? የሰበካ ስሌቶቻቸውንስ? ወዯነርሱ ጀመዒ ሇማስገባት የሚያዴኗቸውን ሰዎችስ? በብዛት የተበተኑባቸውን ስፌራዎችስ?

በዚህ ክፌሌና በሚቀጥሇው ክፌሌ በነዚህ ርዕሶች ሊይ እናተኩራሇን፡፡ ታዱያ በሁሇቱ ክፌልች የተጠቀሱት በሀገራችን ውስጥ ተሰራጭተው የምናገኛቸው የአህባሽ ሰዎች ብቻ መሆናቸውን ሇማሳወቅ እፇሌጋሇሁ፡፡

አህባሾች በየፇርጃቸው ሲታዩ

በዚህ ወቅት በሀገራችን ውስጥ የተበተኑትን አህባሾች በአራት ቡዴኖች ከፌል ማየት ይቻሊሌ፡፡

ሀ/. ዒሇም አቀፌ አህባሾች ፡- እነዚህኛዎቹ አህባሾች በሀገራችን ውስጥ በብዛት የለም፡፡ ሆኖም በመርከዞቻቸው በአስተማሪነት የሚመዯቡት እነርሱ ናቸው፡፡ ከነርሱ ውስጥም የሚበዙት የሉባኖስ አረቦች ናቸው ፡፡ ከተማሪዎቻቸውና ከላሊው ህዝብ ጋር የሚነጋገሩትም በአረብኛ ነው (በላሊ ቋንቋ ሲነጋገሩ አይቼ አሊውቅም)፡፡ ከዋናው ሼኽ አጠገብ ዯግሞ ሁሇት ያህሌ ረዲት ኡስታዞች ይመዯባለ፡፡ እነዚህኛዎቹ ኡስታዞች ኢትዮጵያዊያንም ሉሆኑ ይችሊለ)፡፡

እነዚህ ሉባኖሳዊ አህባሾች ሇ”ወሀቢያ” ያሊቸው ጥሊቻ የትየሇላ ነው፡፡ በምሳ ሰዏትም ሆነ በትምህርት ክፌሇ ጊዜ የሚያወሩት ስሇ “ወሃቢያ” ነው፡፡ ኢብን ተይሚያህን ሳያወግዙ ቀኑ አይመሽሊቸውም፡፡ ታዱያ ሉባኖሳዊያኑ ውሸትን ተክነውበታሌ፡፡ ዯኢፌ የሆነውን ሀዱስ ሰሑህ፤ ሰሑህ የሆነውን ሀዱስ ዯኢፌ አዴርጎ ማውራት ሇነርሱ ቀሊሌ ነው፡፡ ነገር ግን እነርሱን ሆን ብል የተከታተሊቸው ሰው ቀጣፉነታቸውን በጥቂት ቀናት ውስጥ ሇማወቅ ይችሊሌ፡፡

ሇ/. የሀገር ውስጥ ጽንፇኛ አህባሾች፡- ከኢትዮጵያዊያን አህባሾች መካከሌ አንዲንድቹ የሇየሇት ጽንፇኝነት ይታይባቸዋሌ፡፡ እነዚህ ወገኖች ከነቢዩ (ሰ.ዏ.ወ) በሊይ የአህባሽን መስራች ነው የሚያዯንቁት፡፡ ሇትንሽ ሇትሌቁም “ሼኽ እንዱህ ብሇዋሌ” ማሇት ይቀናቸዋሌ፡፡ ከነርሱ ጋር ያሌተሳሰረውን ሁለ “ካፉር ነው” ብል የመጥራት አባዜ ተጠናውቷቸዋሌ፡፡ ይህንንም የምትረደት ከነርሱ ጋር ክርክር ስትጀምሩ ነው፡፡ ሇምሳላ በኢብን ተይሚያህ ዙሪያ ክርክር ጀምራችሁ “እርሱ እኮ ትክክሇኛ ሙስሉም ነው” ካሊችሁ በቀጥታ ነው የሚያከፌሯችሁ፡፡

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

70

እነዚህ ጽንፇኛ አህባሾች ከላሊው የማህበረሰብ ክፌሌ ጋር ብዙም አይቀሊቀለም፡፡ ከስራ ሰዒት ውጪ ያሇውን ጊዜ የሚያሳሌፈት በመርከዝ፤ በቤት ወይም እንዯነርሱ የአህባሽ ተከታይ በሆነ ግሇሰብ ቤት ነው፡፡ በላሊ በኩሌ ጽንፇኞቹ አህባሾች ከላልች ሰዎች ጋር በጀመዒ አይሰግደም (ሰውየው አህባሽ ካሌሆነ በስተቀር)፡፡ የጁምዒ ሰሊትን በየትኛውም መስጊዴ አይሰግደም፡፡ ምክንያታቸውን ስትጠይቁ “ኢማሙ የአቂዲ ችግር አሇበት” ይሊለ፡፡ ከጥቂት ጊዜ ወዱህ የራሳቸውን ጁምኣ እየመሰረቱ እንዯሆነም ሰምተናሌ፡፡

ከጽንፇኞቹ አህባሾች መካከሌ አንዲንድቹ ኮፌያና ጀሇቢያ ማዴረግን ይወዲለ፡፡ ሴቶቹ ግን ሙለ አባያ ይሇብሱና ከስር የጂንስ ሱሪ ያዯርጋለ፡፡ ሴቶቹ በቡዴን ተሰብስበው ወዯ መርከዝ ሲሄደ ያያቸው ሰው ይህንን በዯንብ ይረዲሌ፡፡ ሆኖም ጽንፇኞቹ ታይት ሱሪ አያዯርጉም፡፡ አንዲንዴ ሰዎች “አህባሽ” ስሇሆኑ ብቻ “ሴቶቻቸው ታይት እየሇበሱ መርከዝ ይገባለ” እያለ በሀሰት ይወነጅሎቸዋሌ፡፡ ይህ ግን ትክክሌ አይዯሇም፡፡ታይት ወይም ጅንስ እየሇበሱ ጸጉራቸውን ብቻ የሚሸፌኑት ሇዘብተኞቹ ናቸው (ከወዯ ታች እንመጣበታሇን)፡፡

ታዱያ እንዯ ሉባኖሳዊያኑ ሁለ ጽንፇኞቹ አህባሾችም ወሬያቸው “ወሀቢ.. ወሀቢ..ወሀቢ..” የሚሌ ቅኝት ያሇው በመሆኑ ከአንዴ ቀን በሊይ አብራችሁ መቆየት አትችለም፡፡ በቶል የምትናዯደ ከሆነ ከነርሱ ጋር ባትቀራረቡ ይሻሊሌ፡፡

እነዚህን ጽንፇኞች ወዯ ትክክሇኛው መንገዴ መመሇስ ቀርቶ በትእግስት ማዲመጡ ራሱ በእጅጉ ይከብዲሌ፡፡ ስሇዚህ ዲኢዎች በነርሱ ሊይ ጊዜ ባያጠፈ ይመረጣሌ፡፡ ሆኖም እነርሱን መሇየቱ በጣም ቀሊሌ እንዯሆነ መታወቅ አሇበት፡፡ ሇምሳላ ከሊይ ያነሳሁትን “ወዯ ጀመዒ እና ጁምአ አይመጡም” የሚሇውን አባባሌ የተከተሇ ሰው ጽንፇኞቹን በቀሊለ ሇመሇየት ይችሊሌ፡፡

ሏ/. የሀገር ውስጥ ሇዘብተኛ አህባሾች፡- ከአህባሾቹ መካከሌ ከማንኛውም ሰው ጋር የሚቀራረቡ ሇዘብተኞችም አለ፡፡ እነዚህ ወገኖች ሰሊተሌ ጀመኣንም ሆነ ጁምአን ከኛ ጋር ሉሰግደ ይችሊለ፡፡ ከስራ ሰኣት ውጪም ከኛ ጋር ሉቀሊቀለ ይችሊለ፡፡ እነዚህኛዎቹም ቢሆኑ ግን የአህባሽ መሇያዎቻቸውን አይተውትም፡፡ “ወሀቢ” ማሇቱን፤ ኢብን ተይሚያህን መዝሇፈን፤”ገውሠሌ አዘም መጀመን” ማሇቱን ወዘተ.. አይተውትም፡፡ በነርሱ ሊይ የሚታየው ጥሩ ነገር እንዯ ጽንፇኞቹ “ከፇርክ” የሚሌ ቃሌ የማይወጣቸው መሆኑ ነው፡፡ በተጨማሪም “ወሀቢ”ን በየዯቂቃው እየዯጋገሙ ጭንቅሊታችሁን አያሳሙምትም፡፡ ከእንዱህ

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

71

አይነቱ አህባሽ ጋር በዱን ጉዲይ ጨዋታ ጀምራችሁ አካሄደ ሳይጥማችሁ ቢቀርና “ወሬ ቀይር” ብትለት እንዯ ጽንፇኞቹ አያኮርፌም፡፡

በላሊ በኩሌ ሇዘብተኛ የአህባሽ ሴቶች በጣም ዘናጮች ናቸው፡፡ ከወጣቶቹ መካከሌ ከፉለ አባያ ይሇብሳለ፡፡ ብዙዎቹ ግን ጅንስ ሱሪ ነው የሚሇብሱት፡፡ የተወሰኑት ዯግሞ ወዯ ታይት ሱሪ ያዯሊለ፡፡ በእዴሜ የገፈት “ዱሪአ” ወይም “አባያ” ይብሳለ፡፡

ታዱያ አንዴ ሀቅ መረሳት የሇበትም፡፡ እነዚህን ሇዘብተኛ አህባሾች ወዯ አህባሽ ጀመኣ ያስጠጋቸው የእውቀት ማነስ ነው፡፡ ከፉልቹ ዯግሞ በጓዯኞችና በዘመድቻቸው ግፉት ነው ወዯ አህባሽ የሚሄደት፡፡ ትእግስት ያሇው ሰው ጊዜ ወስድ ዲእዋ ካዯረገሊቸው ወዯ ትክክሇኛው መንገዴ ሉመሇሱ ይችሊለ፡፡

መ/ “አኩራፉ አህባሾች”፡- እነዚህኛዎቹ አህባሾች በትሌሌቅ ከተሞች አካባቢ የለም፡፡ ብዙዎቹ በአነስተኛ ከተሞችና በአንዲንዴ የገጠር ክፌልች ይገኛለ፡፡ ከነርሱ መካከሌ አብዛኛው ስሇሼኽ አብደሊህ አሌ-ሏረሪም ሆነ ስሇ አህባሽ ምንም ሳያውቅ በንዳት ብቻ ከአህባሾች ጋር ግንኙነት የመሰረተ ነው፡፡ እነዚህ ወገኖች የት ነው ያለት? ይህንን ማስረዲት ቀሊሌ ነው፡፡

በሀገራችን ውስጥ ሰዎች ሇዚያራ የሚጎርፈባቸው የአውሉያ ዯሪሆችና ሀዴራዎች በብዛት አለ፡፡ ሇምሳላ የባላው ዱሬ ሼኽ ሁሴን፤ የወልው ጀማ ንጉስ፤ አኒይ፤ ዲኒይ፤ ወዘተ.. የጉራጌዉ የቃጥባሬ ሀዴራ፤ በምስራቅ ኢትዮጵያ ሌዩ ሌዩ ቦታዎች ያለ ሀዴራዎች ወዘተ… ይጠቀሳለ፡፡ የነዚህ ዯሪሆችና የሀዴራ አስተዲዲሪዎች የሚከተለት እስሌምና ከትክክሇኛው እስሌምና በእጅጉ ይራራቃሌ፡፡ ባህሌና ሌማዴ ተቀሊቅሇውበታሌ፡፡

ባሇፈት ሀያ አመታት ውስጥ ዲኢዎች ሰሇ “አሊህ” ተውሂዴ ሲያስተምሩ እነዚህ የሀዴራ ሰዎች “ከአባቶቻችን የወረስነውን ዱን ሇማራከስ ነው የመጣችሁት” በማሇት ከዲኢዎች ጋር ግብግብ ይገጥሙ ነበር፡፡ “ወሀቢ” እያለ ይወርፎቸዋሌ፡፡ እንዯዚያም ሆኖ ግን “ወሀቢ” ከሚለት ቡዴን ጋር አሌተቆራረጡም፡፡ ሁሇቱም በአንዴ መስጊዴ በሚሰገዴ የተራዊህ ሰሊት ሊይ በሀይሇኛ ሁኔታ ተጣሌተው በማግስቱ አንዴ ሊይ የሚሰግደበት ሁኔታ አሇ፡፡ የዚህ ምክንያቱ ሁሇቱም “ከፌረሃሌ” የማይባባለ በመሆናቸው ይመስሇኛሌ፡፡

ነገር ግን ወጣቱ ክፌሌ የተውሂዴን ትርጉም እየተረዲ በመምጣቱ ከዚያራና ከሀዴራ እየሸሸ ነው፡፡ በዚህም የተነሳ የሀዴራ ሰዎች “ወሀቢያ” በሚለት

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

72

የወጣቱ ክፌሌ ሊይ የቋጠሩት ቂም እንዲሇ ነው ያሇው፡፡ ከቅርብ ጊዜ ወዱህ “አህባሽ” እነዚህን “አኩራፉ” ወገኖቻችንን እያዯነ “እጅግ የረቀቀ” ፌሌስፌናውን እያስተማራቸው ነው፡፡ በዚህም የተነሳ ጥንት በሀዴራ ሰዎች ዘንዴ የማይታወቀው “ኢብን ተይሚያህ” ዝነኛ ሰው እየሆነ ነው፡፡ (ማሇትም የሀዴራ ሰዎች “ወሀቢ” የሚባሇው ቡዴን የሼይኽ ሙሀመዴ ኢብን አብደሌ ወሃብን ትምህርት የሚከተሌ እንዯሆነ ነው የሰሙት፡፡ አህባሽ ግን “ወሀቢ”ን የጀመረው ኢብን ተይሚያህ የሚባሌ ፇሊስፊ ነው” እያሇ ያስተምራቸዋሌ፡፡)

እነዚህ ወገኖች የአህባሾች ሰሇባ የሚሆኑት ዲኢዎች በሚያሳዩዋቸው የሂክማ (አካሄዴና አቀራረብ) ጉዴሇቶች ነው፡፡ ሇምሳላ አንዲንዴ ዲኢዎች “ሀቅ መዯበቅ የሇበትም” ይለና ሰውየው እንዱገሇጽበት የማይፇሌገውን ዯካማ ጎኑን ይነካኩታሌ፡፡ አንዲንድቹ ዲኢዎች ጭራሽ ከመስመር ይወጣለ፡፡ (ሇምሳላ የሽርክን አስፇሪነት በዘዳ እየተነተነ ማስተማር የነበረበት አንዴ ዲኢ የአንዴ ታዋቂ ቤተሰብን ስም እየጠቀሰ “እነ እገላ እኮ ሙሽሪኮች ናቸው” እያሇ ዲእዋ ሲያዯርግ አጋጥሞኛሌ)፡፡ በዚህም የተነሳ የሀዴራ ሰዎችና በሀዴራ ዙሪያ የሚኖሩ ማህበረሰቦች በእሌህ ወዯ አህባሽ ይከበሌሊለ፡፡

ስሇዚህ እነኝህ ወገኖቻችን የአህባሽ ሰሇባ እንዲይሆኑብን ተገቢውን ጥንቃቄ ማዴረግ ያስፇሌጋሌ፡፡ ዲኢዎች የአሊህን ቃሌ በሂክማና በጥበብ ማስተማር አሇባቸው፡፡

አህባሾች በኔ ትንተና ይህንን ይመስሊለ፡፡ ከኔ በበሇጠ ሁኔታ ስሇ አህባሽ የሚያውቁ አንባቢዎች የሚያዉቁትን ሁለ ሇወንዴሞቻችንና ሇእህቶቻችን እንዱናገሩ በአክብሮት እጠይቃሇሁ፡፡

አሊህ ከአህባሽና ከፇተናው ይጠብቀን፡፡ ዴሌ የኢስሊም ነው፡፡ አሊሁ አክበር!!!!

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

73

ክፌሌ አስራ አራት፡ የአህባሽ የሰበካ ስሌቶችና የጥቃት ዑሊማዎች

አህባሾች ምን አይነት ሰዎችን ነው ሇጀመኣ አባሌነት የሚመሇምለት? ምን አይነት ስሌቶችን ነው የሚጠቀሙት? በዚህ ክፌሌ በነዚህ ሊይ እናተኩራሇን፡፡

በሀገራችን ያሇው የአህባሽ ጀመዒ ስርጭት

ዛሬ አህባሽ ጠንካራ ጀመኣ የመሰረተባቸው ከተሞች

አዱስ አበባ (ትሌቅ መርከዝ አሇው) ሀረር (መርከዝ አሇው) ዴሬዲዋ (መርከዝ ያሇው አሌመሰሇኝም) ጎንዯር (ጀመኣው ጠንካራ ነው ይባሊሌ፡፡ ሆኖም የራሳቸው መርከዝ

ያሊቸው መሆኑን አሊረጋገጥኩም)፡፡

የ“አህባሽ”ን ፌሌስፌና በትክክሌ የሚያውቁ ሰዎች ያለት በነዚህ ከተሞችና በአካባቢያቸው ነው፡፡ ከነርሱ ውስጥም ብዙዎቹ ወዯ መርከዝ እየሄደ የታእሉም ፕሮግራማቸውን ይከታተሊለ፡፡ አንዲንድቹም (በተሇይም የቢሮ ሰራተኛ የሆኑት) እሁዴና ቅዲሜ ወዯ መርከዝ ይሄዲለ፡፡

አህባሽ መሰረቱን ሇማስፊት ጥረት የሚያዯርግባቸው ላልች ቦታዎች

በኦሮሚያ ክሌሌ ብዙ ስፊራዎች በወል ክፌሌ ሀገር በብዙ ስፌራዎች በትግራይ ክሌሌ አንዲንዴ ስፊራዎች ናቸው፡፡

በነዚህ አካባቢዎች “ወሀቢያ የአባቶቻችንን እምነት አራክሷሌ” በማሇት ያኮረፈ በርካታ ሰዎች በመኖራቸው ነው አህባሽ በነርሱ ሊይ ትኩረት ያዯረገው፡፡ አንጃው ከነርሱ ጋር ግንኙነት መፌጠር የጀመረው ቆይቶ ነው፡፡ ምክንያቱም በሀገራችን ውስጥ የተከሇው ማዕከሌ ውሱን አቅም ነው ያሇው፡፡ በላሊም በኩሌ አህባሽ “ትክክሇኛው የአህለ-ሱንና አቂዲ እኔ ጋር ነው ያሇው” በማሇት ስሇሚጀነን (ስሇሚኩራራ) እነዚህን አኩራፉ ወገኖች ዝቅ አዴርጎ የማየት ነገርም አሇበት፡፡ ከቅርብ ጊዜ ወዱህ ግን ከአኩራፉዎቹ ጋር ያሇውን ቀረቤታ እያሻሻሇ ነው፡፡ ሇምሳላ የአህባሽ ቀንዯኛ ሰዎች ከአኩራፉዎቹ ጋር መቀራረብ፤ በነርሱ ጀመዒ መስገዴ ወዘተ… የመሳሰለ ሇውጦችን እያሳዩ ነው ፡፡

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

74

አኩራፉዎቹ እስካሁን ዴረስ የአህባሽን ፌሌስፌና ሙለ በሙለ የተረደት አይመስሇኝም፡፡ ሇምሳላ “አሊሁማ አጂርና ሚነን-ናር” (አሊህ ሆይ! ከእሳት ቅጣት ጠብቀን) የሚሇው ታዋቂ ደኣ በአህባሽ ዘንዴ እንዯማይፇቀዴ አኩራፉዎቹ የሰሙት አይመስሇኝም፡፡(ይህ ደኣ በወል ገጠራማ መንዯሮች ባለ ሀዴራዎች የሚማሩ ዯረሳዎች በጀመዒ የሚያዯርጉት ታዋቂ ደዒ ነው)፡፡

የአህባሽ ዑሊማዎች

አህባሽ በጣም የሚያተኩረው ሇአቅመ አዲም ባሌዯረሱ ሌጆች ሊይ ነው፡፡ በተሇይ ቁርአንና አረብኛን በቤትና በመዴረሳ አካባቢ የተማሩ ህጻናትን ወዯ ጀመኣው ሇመቀሊቀሌ ከፌተኛ ጥረት ያዯርጋሌ፡፡ አንጃው ይህንን የሚያዯርግበት ምክንያት ግሌጽ ይመስሇኛሌ፡፡ መናገር ካስፇሇገም እነዚህ ህጻናት ላሊ አይነት የአቂዲና የፉቅህ ትምህርት ስሊሌተማሩ የአንጃውን ፌሌስፌና ያሇአንዲች ክርክር ይቀበለሇታሌ፡፡ ከትምህርት በኋሊም አንጃው በሚፇሌገው መሌኩ እነርሱን ማሰማራቱ ችግር አይሆንበትም፡፡

ከአዋቂዎች መካከሌ አንጃው የሚያተኩረው

ከሊይ የጠቀስኳቸው አኩራፉዎች በሚበዙባቸው አካባቢዎች ያለ ማህበረሰቦች (ሇምሳላ የባላው ዱሬ ሼኽ ሁሴን ባሇበት ስፌራ የሚኖሩ ሰዎች)

በ”ወሀቢያ” ሊይ ቂም የቋጠሩ ሌዩ ሌዩ የህብረተሰብ ክፌልችና ታዋቂ ግሇሰቦች (ሇምሳላ በመጅሉስ ውስጥ የነበሩ አንዲንዴ ሰዎች ጸረ-ወሀቢያ መሆናቸውን ሇማሳወቅ ሲጥሩ ይታያለ፡፡ አህባሽ እነዚህን ሰዎች በጣም ይፇሌጋቸዋሌ)፡፡

በአንዲንዴ ሌማድቻቸው ገዝፇው የሚታዩ ሰዎች (ሇምሳላ በቤታቸው የ“መውሉዴ” ዴግስ የሚዯግሱ ሰዎች )

በቅርብ ጊዜ ወዯ ኢስሊም የገቡ ሰዎች ወዘተ…

አህባሽ በሀገራችን ውስጥ በሚያዯርገው እንቅስቃሴ በወጣቱ ክፌሌ ሊይ ብዙም አያተኩርም፡፡ እንዱህ የሆነውም ፌሊጎቱ ጠፌቶት ሳይሆን የሀገራችን ወጣቶች እርሱ የሚፇሌጋቸው አይነት ስሊሌሆኑ ነው፡፡ ሇምሳላ ወጣቶቻችን በትምህርት ክፌሇ ጊዜ “ሇምን፤ እንዳት፤ ምክንያቱስ፤” የመሳሰለ ጥያቄዎችንና “ማስረጃውን ከቁርአንና ከሀዱስ አምጣ” ማሇትን ተክነውበታሌ፡፡

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

75

አህባሽ ግን “አሉም የነገረህን ሳትጠራጠር ተቀበሌ፤ ክርክር አታብዛ” ባይ ነው፡፡ በዚህ የፌራቻ አቋሙ ከወጣቶቻችን ፉት የሚቆምበት ወኔ የሇውም፡፡

በውጪ ሀገራት የሚንቀሳቀሰው አህባሽ ግን በርካታ ወጣቶችን ሇመሳብ ችሎሌ፡፡ የዚህ ምክንያት እንዯየሀገሩ ይሇያያሌ፡፡ ሇምሳላ በሰሜን አሜሪካ በርካታ የፇረንጅ ወጣቶች ስሇእስሌምና ሇማወቅ ይፇሌጉና ወዯ አህባሾች ጀመኣ ይጠጋለ፡፡ አህባሽም በእስሌምና ስም ፌሌስፌናውን ያስተምራቸዋሌ፡፡ በሉባኖስ፤ በሶሪያና በቱርክ ዯግሞ ጤናማ የሆነውን እስሌምና በሚያስተምሩ ቡዴኖች ሊይ ከፌተኛ ተጽእኖና ጭቆና ስሇሚዯረግ ወጣቱ ዘንዴ ሇመዴረስ በጣም ይቸገራለ፡፡ የተበከሇውን እስሌምና የሚያስተምሩት አህባሽና ቢጤዎቹ ግን በነጻ ነው የሚንቀሳቀሱት፡፡

የምሌመሊና የሰበካ ስሌቶች

አህባሽ ጽንፇኝነቱ እንዲይታወቅበት ከፌተኛ ጥንቃቄ ያዯርጋሌ፡፡ ባሇፇው ክፌሌ የጠቀስኳቸው ጽንፇኛ አባሊቱ እንኳ ይህንን ዯካማ ጎናቸውን ሊሇማሳየት በጣም ነው የሚጠነቀቁት፡፡ ሇምሳላ በዯንብ ከማያውቁት ሰው ጋር በዱን ጉዲይ አይከራከሩም፡፡ ከሰውዬው ጋር ተከራክረው አስጨናቂ ውጥረት ውስጥ ሲገቡ ዯግሞ ራሳቸው የሚያስተምሩትን ነገር እንኳ የሚክደበት ወቅት አሇ፡፡

አንጃው ዋነኛ የማስተማሪያ መጽሀፌቱን ሇማንም ሰው አይሰጥም፡፡ እነዚህን መጽሀፌት የሚያገኙት አንጃው ሙለ እምነት የሚጥሌባቸው አባሊት ናቸው፡፡ ሇላልች ሰዎች የሚቀርቡት በራሪ ጽሁፍችና በአነስተኛ ገጾች የተዘጋጁ ትንንሽ መጽሀፌት (pocket book የሚባለት) ናቸው፡፡ (ሇምሳላ በሀረማያው ስሌጠና የተበተኑት መጽሀፌት የአንጃውን ዴብቅ እምነቶች አያሳዩም፡፡ እነዚያ መጽሀፌት “ፇዱሀቱሌ ወሀቢያ” (የወሀቢ ጥፊት) እና ከዚህ ጋር የሚመሳሰለ ርእሶች ነው ያሊቸው፡፡)

አንጃው አዱስ ገቢዎችን ሇመጥሇፌ እንዱመቸው ቱጃሮችንና ታዋቂ ግሇሰቦችን ይጠቀማሌ፡፡

የአንጃው አባሊት ጓዯኞቻቸውን ይጀነጅናለ፡፡ በዝምዴናና በጉርብትና በኩሌም ሰዎችን ሇመጥሇፌ ይሞክራለ፡፡ ይህንን የሚያዯርጉት ግን ብዙ ኢሌም የላሊቸውን ሰዎች እየመረጡ ነው፡፡

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

76

የአህባሽን መስራች ከሌክ በሊይ እያገዘፈ ማወዯስም ላሊው ዘዳ ነው፡፡ ስሇ ሼኽ አብደሊህ ብጹእነት፤ ስሇ እውቀታቸው፤ ስሇዘር ሀረጋቸው፤ ስሇ ከራማቸው ወዘተ… እየተዯጋገመ ይጻፊሌ፤ ይወራሌ፡፡

ትሌቁ የፕሮፓጋንዲ ስሌታቸው ግን “ወሀቢያን” እንዯ ጭራቅ አዴርጎ መሳሌ ነው፡፡ በመሆኑም “ወሀቢ” በሚለት ቡዴንና ኢብን ተይሚያህ፤ ኢብን አብደሌ ወሃብ፤ ሰይዴ ቁጥብ፤ ኢብን ባዝ ወዘተ… በመሳሰለ ምሁራን ሊይ የማያቋርጥ እርግማን ይወርዴባቸዋሌ፡፡ በቅጥፇት የተፇበረኩ ወሬዎችና ተረቶች ይወራባቸዋሌ፡፡ ሇምሳላ ከዚህ ቀዯም የነገርኳችሁ “የእንግሉዛዊው ሰሊይ የጸጸት ማስታወሻ” አህባሾች ሇፕሮፓጋንዲ ከሚጠቀሙባቸው ታሊሊቅ መሳሪያዎች አንደ ነው፡፡

በአሇም አቀፌ ዯረጃ የሚጠቀሙበት ዋነኛው መሳሪያ ኢንተርኔት ነው፡፡ የኢንተርኔት ገጾችንና ብልገሮችን በዴርጅት ስም ብቻ ሳይሆን በግሇሰቦችም ስም ይከፌታለ፡፡ (በኢንተርኔትም ቢሆን ትሌቁ ዘመቻ የሚካሄዯው በ“ወሀቢያ” ሊይ ነው፡፡)

በመግቢያዬ ሊይ እንዯሇጽኩት አህባሽ ወዯ ሀገራችን ከገባ ዴፌን አስር አመት ሆኖታሌ፡፡ በዚህ ቆይታው አስር ሺህ አባሊትን እንኳ አሊፇራም፡፡ አንዴ ሰሞን ረብሻ ሇመፌጠር ሞክሮ ሰው “ሆይ ሆይ” ሲሇው ዴምጹን ወዱያዉኑ ነው ያጠፊው፡፡ አብዛኛው የኢትዮጵያ ህዝብ “አህባሽ” የሚሇውን ስም የሰማው ዘንዴሮ ነው፡፡ ይህ ቡዴን እስከዛሬ ዴረስ በሺዎች በሚቆጠሩ ተከታዮቹ ብቻ ተገዴቦ የቆየው በምን ተአምር ይሆን?

ይህ የአሊህ ተአምር ነው እሊሇሁ፡፡ አሊህ በጥበቡ ከመርከዝ ውጪ እንዲይሰማ አዴርጎታሌ፡፡ ሇወዯፉቱም እዚያው ባሇበት ያቁምሌን! አሚን!!!

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

77

ክፌሌ አስራ አምስት፡ የኑፊቄ እና የጥመት ፉርቃዎች ከ“ሙርጂዒ” እስከ “አሌ-አህባሽ”

ባሇፇው ክፌሌ ባቀረብኩት ጽሁፌ የሙስሉሙን አንዴነት ከአህባሽ ፇተናዎች መጠበቅ እንዯሚገባን ተናግሬ ነበር፡፡ ከዚህ በማስከተሌም በኢስሊም ታሪክ የተከሰቱትን ታሊሊቅ የኑፊቄና የጥመት ፇተናዎች፤ በኢስሊም ሊይ ያስከተለትን አዯጋዎችና ኡሇማዎች ፇተናዎቹን ሇመቋቋም የወሰዶቸውን እርምጃዎች እንቃኛሇን፡፡

በዚህ ክፌሌ የምንዲስሰው ዘመን ተሻግረው እስከአሁን ዴረስ ሉቆዩ ያሌቻለትን ጥንታዊ ፉርቃዎች ብቻ ይሆናሌ፡፡ የተቀሩትን በሚቀጥሇው ክፌሌ እናያቸዋሇን፡፡

በኢስሊም ጥንታዊ ዘመን የተከሰቱ የኑፊቄና የጥመት ቡዴኖች

1. ሙርጂዒ (በ7ኛው ክፌሇ ዘመን መገባዯጃ ሊይ የተከሰተ)፡- ይህ ቡዴን “ትሌቅ ሀጢአት የሰራ ሰው ይከፌራሌ” ሇሚሇው የኸዋሪጃ አቋም ምሊሽ አስገኛሇሁ በማሇት ነበር የተነሳው፡፡ የቡዴኑ ጀማሪ ማን እንዯሆነ አይታወቅም፡፡ ኡሇማ ከቀዯምት ታቢኢዮች መካከሌ ከኸዋሪጃ ጋር ጦር የተማዘዙ ወገኖች ይህንን ቡዴን ሳይፇጥሩ እንዲሌቀሩ ይገምታለ፡፡ ቀዯም ብዬ እንዯገሇጽኩት ሙርጂአዎች “ትሌቅ ሏጢአት የሰራ ሰው ወዱያውኑ ነው የሚከፌረው” ሇሚሇው የኸዋሪጃ አቋም መዴሃኒት አሇን ባይ ነበሩ፡፡ ታዱያ ሀጢአተኛ የሆኑ ሙእሚኖችን ከኸዋሪጅ “ተክፉር” ሇማዲን በሚሌ ምክንያት የያዙት አቋም በኋሊ ሊይ “ሀይማኖት ማሇት እምነት ብቻ ነው፡፡ ማንም ሰው በአሊህ ካመነ ጀነት ይገባሌ” ወዯሚሇው አስተሳሰብ ተቀየረ፡፡ ይህም በላሊ ቋንቋ “የኢማን መሰረቶች እንጂ የኢስሊም መሰረቶች አስፇሊጊ አይዯለም” እንዯማሇት መሆኑ ነው፡፡ እነዚህ ወገኖች በዚህ አቋማቸው በሙስሉም ኡሇማዎች በሰፉው ተወግዘዋሌ፡፡

2. ቀዯሪያ (ከ700ዎቹ መጀመሪያ እስከ 750 አጋማሽ) ፡- ይህኛውም ፉርቃ በማን እንዯተመሰረተ በውሌ አይታወቅም፡፡ በሙስሉሙ ምዴር ከግማሽ ምእተ አመት በሊይ ሇመቆየትም አሌቻሇም፡፡ ሆኖም በዚህ ፉርቃ የተነሱ የኑፊቄ ትምህርቶች በላልች ፉርቃዎች ተወርሰው ሇተወሰኑ ዘመናት ቆይተዋሌ፡፡

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

78

ቀዯሪያ በጣም የሚታወቀው “አሊህ የጻፇው ቀዯር (predestination) የሇም፡፡ ሰዎች የየራሳቸው “ቀዯር” (Free will) አሊቸው፤ እጣ ፇንታችን በፇጣሪያችን ዘንዴ ሳይሆን በእጃችን ውስጥ ነው ያሇው” በሚሇው አስተምህሮው ነው፡፡

3. ጀህሚያ (750ዎቹ እስከ 800ዎቹ መጀመሪያ) ከቀዯሪያ ቀጥል የሚጠቀሰው የኑፊቄ ፉርቃ (አንጃ) ጀህሚያ ይባሊሌ፡፡ ይህ ፉርቃ በጀህም ኢብን ሰፌዋን (በ746 በኡመያዊያን ኸሉፊዎች በሞት የተቀጣ) ጠንሳሽነት ነው የተጀመረው፡፡ ታዱያ ይህኛውም ፉርቃ ብዙ ሳይቆይ ነው እንዯ “ቀዯሪያ” ብንን ብል የጠፊው፡፡ ጀህሚያዎች “አሊህ ዛት (እርሱነት ወይም Essence) እንጂ ሲፊት የሇውም” ባይ ናቸው፡፡ ምክንያታቸውንም ሲያስረደ “አሊህ ሲፊት አሇው ማሇት ፇጣሪን ከፌጡራን ጋር ማመሳሰሌ ነው” ይሊለ፡፡ በዚህም የተነሳ “አሊህ ይናገራሌ፤ ያያሌ፤ ይሰማሌ፤ ይዯሰታሌ“ የመሳሰለ ቁርአናዊ አባባልችን ሲተረጉሙ ከመዯበኛ ፌቺያቸው ያጣምሙዋቸዋሌ፡፡ በላሊ በኩሌ “ቁርአን መኽለቅ ነው” የሚሇውን ፌሌስፌና ያመጡት ጀህሚያዎች ናቸው፡፡ የዚህንም ምክንያት ሲያስረደ “ፇጣሪ ከሰው ጋር የሚመሳሰሌበት ባህሪ የሇውም፡፡ በመሆኑም ፇጣሪ አይናገርም፡፡ ስሇዚህ ቁርአን የርሱ ንግግር ሳይሆን በርሱ የተፇጠረ መጽሀፌ ነው፡፡” ይሊለ፡፡

“ሙዕተዚሊ” - ስመ-ገናናው የኑፊቄ ቡዴን (ከ750ዎቹ እሰከ 1200 ዒ.ሌ)

በኢስሊማዊው ዒሇም ከታዩ ታሊሊቅና እጅግ አነጋጋሪ የኑፊቄ ፉርቃዎች አንደ “ሙዕተዚሊ” ነው፡፡ ከዚህ ቀዯም እንዯገሇጽኩት የዚህ ፉርቃ ጥንስስ የተጣሇው ዋሲሌ ኢብን አጣእ የሚባሇው የሏሰን አሌ-በስሪ ተማሪ “ትሌቅ ሀጢአት የሰራ ሙስሉም መጨረሻው ጀሀነም ነው ወይስ ጀነት?” በሚሇው ጥያቄ ሊይ ከመምህሩ ጋር በነበረው መጠነኛ የስነ-መሇኮት ሌዩነት ነው፡፡ ዋሲሌ ከሀሠን አሌ-በስሪ (ረ.ተ) ከተሇየ በኋሊ በርካታ ተማሪዎችን በማሰባሰብ በላልችም የአቂዲ ጉዲዮ ሊይ ሌዩ ሌዩ ትንተናዎችን ማካሄዴ ጀመረ፡፡ የዋሲሌ ተማሪዎችም ኢስሊማዊውን አቂዲ በግሪኮች የፌሌስፌና መንገድች መተንተኑን በስፊት ተያያዙት፡፡ በዚህም “የእምነት መሰረት ምክንያታዊነት ነው እንጂ ወህይ አይዯሇም” የሚሌና መሊውን ኡማ ያስዯነገጠ አቋም ያዙ፡፡ በአጭሩ

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

79

“ሙእተዚሊ” በኢስሊም ቋንቋ የሚናገር ግሪክ-ቀመስ የስነ-አመክንዮ ቡዴን ሆኖ ተገኘ፡፡

የሙእተዚሊ ፉርቃ በዯንብ ከሚታወስባቸው አቋሞቹ መካከሌ የሚከተለት ይጠቀሳለ፡፡

አሊህ “ዛት” እንጂ “ሲፊት” የለትም፡፡ ቀዯርንና ቀዶ በኢማን መሰረቶች ውስጥ አይካተቱም፡፡ የእምነት መሰረቱ አመክንዮ እንጂ “ወህይ” አይዯሇም፡፡ ቁርአን መኽለቅ ነው እንጂ የአሊህ ንግግር አይዯሇም፡፡

ዘሊሇማዊም (eternal) አይዯሇም:: አሌ-መንዚሊ በይነሌ መዚሇተይን (በሁሇቱ ቤቶች መካከሌ

ሶስተኛ ቤት) መኖሩ እርግጥ ነው፡፡ (እንዱህ ሲለ “ታሊሊቅ ሏጢአቶችን ሰርቶ ተውባ ሳያዯርግ የሞተ ሙስሉም ጀነትም ሳይገባ፤ ወዯ ጀሀነም ሳይወረወር ሇዘሊሇም የሚኖርበት ቦታ አሇ” ማሇታቸው ነው)፡፡

ሙእተዚሊዎች በነዚህ አቋሞቻቸው ሙስሉሙን ህዝብ ማስዯንገጣቸው ሳያበቃ በ9ኛው ክፌሇ ዘመን መጀመሪያ ሊይ የነገሰው ኸሉፊ አሌ-ማእሙን ፌሌስፌናቸውን ተቀብል በማጽዯቅ በኡማው ሊይ በሀይሌ ሇመጫን ተነሳ፡፡ በተሇይ “ቁርአን መኽለቅ እንጂ የአሊህ ንግግር አይዯሇም” የሚሇውን የሙእተዚሊ አቋም የማይቀበሇውን ማንኛውንም አሉም አይቀጡ ቅጣት ሇመቅጣት ቆረጠ፡፡ ሇዚህም “ሚህና” የሚባሌ “የፇተና ሸንጎ” አቋቋመ፡፡ በዚህ ሸንጎ ፉት ቀርቦ “ቁርአን መኽለቅ ነው” የሚሌ ቃሌ ያሌሰጠ አሉም በይፊ እንዱገረፌና ሀብቱ እንዱዘረፌ አወጀ፡፡

በዘመኑ የነበሩት ኡሇማ በእጅጉ ተሰቃዩ፤ ተገረፈ፡፡ በርካቶችም የኸሉፊውን ቅጣት በመፌራት “ቁርአን መኽለቅ ነው” አለ፡፡ አንዲንድችም ከሀገር ተሰዯደ፡፡ ታዱያ በዚያ የመከራ ዘመን ትክክሇኛውን የአህለ-ሱንና አቂዲ ሇመጠበቅ ሰበብ ይሆን ዘንዴ አሊህ አንዴ አስገራሚ ጀግና አስነሳ፡፡

ይህ ጀግና ታዋቂው አሉም ኢማም አህመዴ ኢብን ሀንበሌ (ረ.ተ) ነው፡፡ ኢማም ኢብን ሀንበሌ ሇማእሙን “ሚህና” ሳይሸበር “ቁርአን የአሊህ ቃሌ ነው፤ የአሊህ ቃሌ “መኽለቅ ነው” የሚለ ሰዎች ከኢስሊም ወጥተዋሌ” ብል ተናገረ፡፡ ኸሉፌ አሌ-ማእሙን ቃለን እንዱያጥፌ ቢመክረው “እንቢ አሇ፡፡ በሹመት ቢያባብሇውም በአቋሙ ጸና፡፡ በነገሩ የተናዯዯው አሌ-ማእሙን ኢብን-ሀንበሌ

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

80

በህዝብ ፉት እንዱገረፌ አዘዘ፡፡ ከዚያም ወዯ እስር ቤት ወረወረው፡፡ አሌ-ማእሙን ከሞተ በኋሊ የነገሱት አሌ-ሙእተሲም እና አሌ-ወሢቅ የተባለ ኸሉፊዎችም ኢብን ሀንበሌን የሚችለትን ያህሌ አሰቃይተውታሌ፡፡ ኢብን ሀንበሌ ግን ሇቅጣት ሳይበገር በአቋሙ ሊይ እንዯጸና ቆየ፡፡

በ833 የተጀመረው የአሌ-ሚህና ፇተና ያበቃው በ861 አሌ-ሙተወኪሌ የተባሇው ኸሉፊ ሲነሳ ነው፡፡ ይህኛው ኸሉፊ እውነተኛ ሙስሉም በመሆኑ የሚህናን ሸንጎ ወዱያውኑ ነው የበተነው፡፡ ኢብን ሀንበሌንም ከነበረበት እስር ቤት በማውጣት በክብር አኑሮታሌ፡፡

ኸሉፌ ሙተወኪሌ “ሙዕተዚሊ የሚያስተምረው የኑፊቄ መንገዴ ነው” በማሇት የሙዕተዚሊ ምሁራን በቃዱነትና በሙፌቲነት እንዲይሰሩ እገዲ ጥልባቸዋሌ፡፡ በዚህ ብቻም ሳያበቃ የሙዕተዚሊ ምሁራን በሙስሉሙ ምዴር እንዲያስተምሩ አዴርጓቸዋሌ፡፡ በመሆኑም በበስራ እና በባግዲዴ ተጠናክረው የነበሩት ትምህርት ቤቶቻቸው ተዘግተዋሌ፡፡ ከሙተወኪሌ በኋሊ የተነሱ ኸሉፊዎችም የሙእተዚሊን ፌሌስፌና ከሙስሉሙ ዒሇም ሇማስወገዴ ከፌተኛ እርምጃዎችን ወስዯዋሌ፡፡ ሆኖም ሙእተዚሊዎች ከኸሉፊ ቤተመንግስት ሇሚመጣባቸው ጫና አሌተበገሩም፡፡ እንዱያውም አዯገኛ የሙእተዚሊ ሉቃውንት በየክፌሇ ሀገሩ እንዯ አሸን ፇሌተዋሌ፡፡

የአህለስ ሱንና ኡሇማ ትግሌ እና የሙእተዚሊዎች ፌጻሜ

ሙእተዚሊዎች በቆዩባቸው አምስት ክፌሇ ዘመናት በእጅጉ የተፇታተናቸው ሏይሌ ቢኖር የአህለስ ሱና ኡሇማዎች ቡዴን ነው፡፡ ይህ ቡዴን በቀዯምት ዘመናት በሲራ (ታሪክ)፤ በፉቅህ እና በሀዱስ ሊይ እንጂ በአቂዲ ጉዲዮች ሊይ ብዙ ምርምርና ምሌሌስ አያዯርግም፡፡ ምክንያቱም እዉነተኛው የሙስሉሞች አቂዲ በትክክሌ ስሇሚታወቅና ሙስሉሙ ያሇ አንዲች ሌዩነት ስሇሚያምንበት በርሱ ሊይ መከራከሩ አስፇሊጊያቸው አሌነበረም፡፡ ሆኖም እንዯ ሙርጂአ እና ጀህሚያን የመሳሰለ ቡዴኖች ሲነሱ የሱኒ ኡሇማዎች ተገቢ መሌሶችን ሰጥተዋቸዋሌ፡፡

ኸሉፊ ማእሙን “አሌ-ሚህና” የተሰኘውን የአፇርሳታ ሸንጎ ካቋቋመ በኋሊ ግን “ሙእተዚሊ” በትክክሇኛው የኢስሊም አቂዲ ሊይ ታሊቅ አዯጋ እንዯ ዯቀነ ታወቀ፡፡ “ከስፔን እስከ ህንዴ በተዘረጋው የሙስሉም ምዴር ውስጥ የተበተነው የሙእተዚሊ ፌሌስፌና በጊዜ ካሌተመነጠረ የኢስሊም ህሌውና ያበቃሇታሌ”

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

81

በሚሇው ሀሳብ ሊይ ሙስሉሞች ተስማሙ፡፡ በዚህም ታዋቂ ኢማሞች ከሙእተዚሊዎች ጋር ግሌጽ የሆነ ክርክር ማዴረግ ጀመሩ፡፡ የአቂዲ መፅሀፌትንም በገፌ ይጽፈ ገቡ፡፡

በዚህ ሂዯት ስማቸው ጎሌቶ ከሚጠቀሰው የአቂዲ ኢማሞች መካከሌ ኢማም አቡሌ ሏሰን አሌ-አሽዒሪ በኢራቅና በአረቢያ፤ ኢማም አቡ ጃእፇር አሌ-ጠሃዊ (የአቂዯቱ ጠሃዊያ ዯራሲ) በግብጽ፤ እንዱሁም ኢማም አቡሌ-መንሱር ማቱሪዱ በኹራሳን (መካከሇኛው እስያ) ያዯረጓቸው ተጋዴልዎች በቀዲሚነት ይነሳለ (ሶስቱም ኢማሞች ከ9ኛው-10ኛው ክፌሇ ዘመን ዴረስ ነው የኖሩት)፡፡ እነዚህ ሶስት ኢማሞች ባዯረጉት ትግሌ አሊህ የሙእተዚሊን ተጽእኖ በጣም ነው የቀነሰው፡፡ በተሇይ ሙእተዚሊዎች በተራው ህዝብ ዘንዴ ዴጋፌ እንዲይኖራቸው ሰበብ የሆነው የነዚህ ኢማሞች ትግሌ ነው፡፡

ሆኖም ሙእተዚሊ በሉቃውንቶች አካባቢ የነበረው ዴጋፌና ተጽእኖ ሇተጨማሪ ሁሇት ከፌሇ ዘመናት ቀጥሎሌ፡፡ በተሇይ አሌ-ፇረቢ እና አሌ-ኪንዱን የመሳሰለ ሉቃውንት ሇግሪክ ፌሌስፌና በነበራቸው እውር ፌቅር ምክንያት የሙእተዚሊዎች የስነ-አመክንዮ ሙግት በሙስሉሙ ዒሇም ዲግም እንዱያንሰራራ የቻለትን ያህሌ ጥረዋሌ፡፡ እነዚህ ሰዎች ስሇ ሳይንስ የሚጽፈ እያስመሰለ ዯንበኛውን የሙእተዚሊ አቂዲ መስበክን ተያያዙት፡፡ አሊህ ሌቦና የሰጣቸው አስተዋዮች ግን ይህንን አዯገኛ አካሄዴ ሇማስቆም ተንቀሳቀሱ፡፡ በዚህም ሂዯት የሙእተዚሊ ኑፊቄ ሙለ በሙለ የተወገዯበት ሁኔታ ተከሰተ፡፡

እነዚህ አስተዋዮች እነማን ናቸው? መሌሱ አንዴና ሁሇት አይዯሇም፡፡ ነገር ግን በዚያ ዘመን ከሁለም ጎሌቶ የታየው ስራ የቀረበው በኢማም አቡሌ ሀሚዴ አሌ-ገዛሉ ነው፡፡ ኢማም ገዛሉ የጻፈት “አሌ-ተሀፈተሌ ፇሊሲፊ” (የፇሊስፊዎች ውዴመት) በቀጥታ ያነጣጠረው የሙእተዚሊን አቂዲ በሚያቀነቅኑት ፇሊስፊዎች ሊይ ነው፡፡ ይህ መጽሀፌ ከተጻፇ ወዱህ የሙእተዚሊዎች አስተሳሰብ ራሱን ቀና ማዴረግ አሌቻሇም፡፡ በመጨረሻም በየቦታው የተበታተነው ሽርፌራፉ ቀስ በቀስ እየመነመነ ወዯ መቃብር ገብቷሌ፡፡

ማጠቃሇያ

የ“ኑፊቄ”ና የጥመት አራማጆች በሙስሉሙ አሇም የታዩት ዛሬ አይዯሇም፡፡ ኸሉፊ ኡስማን ኢብን አፊን(ረ.ዏ) በግፌ ከተገዯለበት ጊዜ ጀምሮ ጠማማዎችና

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

82

የኑፊቄ አፌቃሪዎች ከሙስሉሙ አሇም አሌተሇዩም፡፡ ሆኖም ዱኑን ያሸነፈበት ወቅት የሇም፡፡ አሊህ ኑፊቄዎቹን የሚያስነሳው ሇፇተና ነው፡፡ ዛሬ በሀገራችን ቦታ አገኘሁ ብል የሚኩራራው አህባሽም ቢሆን ሇፇተና ነው የተሊከብን፡፡ ስሇዚህ በኛ ዘመን ብቻ የታየ ክስተት ተዯርጎ መታየት የሇበትም፡፡ እኛ በብርታት ከተጋፇጥነው አሊህ ፇተናዎችን ያቃሌሌሌናሌ፡፡ ስሇዚህ እንበርታ ያ ጀመዒ!

ቀሪውን ክፌሌ በሚቀጥሇው ጽሁፌ እዲስሰዋሇሁ፡፡

ዴሌ የኢስሊም ነው!!

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

83

ክፌሌ አስራ ስዴስት፡ አሌ-አህባሽ እና ዘመናዊ የጥመትና የኑፊቄ ፉርቃዎች

ባሇፇው በክፌሌ ዘመናትን መሻገር ያሌቻለትንና በሙስሉሙ አሇም የታዩትን ቀዯምት የኑፊቄና የጥመት ፉርቃዎች በትንሹ ሇመዲሰስ ሞክሬአሇሁ፡፡ በዚህ ጽሁፌ ዯግሞ በቅርብ ዘመናት የታዩትን ሁሇት ፉርቃዎች ከአህባሽ ጋር እያስተያየን እንገመግማቸዋሇን፡፡

አህመዱያ

ይህ ፉርቃ በአስራ ዘጠነኛው ክፌሇ ዘመን መገባዯጃ ሊይ (በ1890 ዒ.ሌ.) በፓኪስታን ሀገር ሊሆር ከተማ የተመሰረተ ሲሆን መስራቹም ሚርዛ ጉሊም አህመዴ ይባሊሌ፡፡ ይህ ሰው “የአዱሱ ዘመን ነቢይ እኔ ነኝ” በማሇት ነበር የተነሳው፡፡

ሚርዛ ጉሊም አህመዴ የነቢይነት ጥያቄው ተቀባይነት እንዱኖረው ሇማዴረግ በቅደስ ቁርኣን ሱረቱሌ ሶፌ 6ኛው አያህ የተጠቀሰውን የነቢዩ ኢሳን ትንቢት እንዯ ማስረጃ ይጠቅሳሌ፡፡ በዚህ አያህ የተጠቀሰው “አህመዴ” የሚባሇው የአሊህ መሌዕክተኛ እኔ ነኝ” ብሎሌ፡፡ “ሙሏመዴ ከወንድቻችሁ የአንዴም ሰው አባት አይዯሇም፤ ነገር ግን የአሊህ መሌእክተኛና የነቢያት መዯምዯሚያ ነው” የሚሇው የሱራ አሌ-አህዛብ 40ኛ አያት በነቢይነቱ ሊይ እንቅፊት እንዲይሆንበት የአያውን ትርጉም በማጣመም “ኻተሙን ነቢይዪን” የሚሇው አባባሌ “የነቢያት መጨረሻ” ማሇት ሳይሆን የነቢያት ጌጥ ማሇት ነው” የሚሌ ፌቺ ሰጥቷሌ፡፡ ይህንን ትርጉም ሲያስፊፊ “ከአሊህ ሸሪዒ ተቀብሇው የሚሊኩ ነቢያት የሚሊኩበት ዘመን በነቢዩ ሙሏመዴ ሊይ አብቅቷሌ፡፡ ነቢያችን የተሊኩበት ቁርአን ከሁለም የሊቀና እንከን የማይወጣሇት የአሊህ ቃሌ በመሆኑ ሙሏመዴን የነቢያት ጌጥ እንዱሆን አዴርጎታሌ፡፡ ሆኖም ኢሳ የተነበየው ነቢይ አህመዴ የሚባሌ እንጂ ሙሏመዴ አይዯሇም፡፡ ያ ባሇ ትንቢተኛው ነቢይም እኔ ነኝ” የሚሌ ሙግት አምጥቷሌ፡፡

ኡሇማእ ሚርዛ ጉሊም አህመዴን ወዱያዉኑ ነበር ያወገዙት፡፡ “እርሱና በርሱ ያመኑት ሁለ ካፉሮች ናቸው” በማሇት አውጀዋሌ፡፡ ነገር ግን ሰውየው በዘመኑ አነስተኛ ተከታዮችን ሇማፌራት ችሊሌ፡፡ ሇዚህ የረዲውም በዘመኑ የሰፇነው ጁህሌ (መሃይምነት) እና ከእንግሉዝ ቅኝ ገዥዎች ያገኘው ዴጋፌ ነው፡፡ ይህ አንጃ ከኢስሊም የወጣ መሆኑ ቢታወቅም በዛሬው ዘመንም በሚሉዮን የሚቆጠሩ ተከታዮች አለት፡፡

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

84

ታዱያ ይህ አንጃ ከአህባሽ ጋር የሚመሳሰሇው “ጂሀዴ በሌብና በጭንቅሊት እንጂ በሰይፌ አይዯረግም” በሚሇው አቋሙ ነው፡፡ በአጭሩ አህመዱያ እንዯ አህባሽ “ካፉሮች ቢጨቁኗችሁና ዜግነታችሁን ቢገፈት እንኳ ችሊችሁ እዯሩ” ይሊሌ፡፡ በዚህ ምክንያት ይመስሇኛሌ የጋራ ብሌጽግና ማህበር (Common Welth of Nations) አባሌ በሆኑ ሀገራት (የእንግሉዝ ቅኝ ግዛት በነበሩት ሀገሮች) ሁለ ሇአህመዱያዎች ከፌተኛ እንክብካቤ የሚዯረግሊቸው፡፡

ስሇ አህመዱያ ኑፊቄ በዝርዝር ሇመረዲት የሚከተሇውን ዌብሳይት ይጎብኙ http://en.wikipedia.org/wiki/Ahmadiyya

የኢስሊም ማህበረ-ህዝብ (The Nation of Islam)

ይህ ፉርቃ በአሜሪካ በነገሰው የዘር መዴሌዎ ፖሉሲ የተከፈ ጥቁር አሜሪካውያንን እውነተኛ ፌሊጎት ሇማሟሊት በሚሌ ምክንያት ነው በ1930 ዒ.ሌ. በሰሜን አሜሪካ የተቋቋመው፡፡ የማህበሩ መስራች “ዋሊስ ፇርዴ ሙሀመዴ” ይባሊሌ፡፡ የፉርቃውን የፌሌስፌና ሀሳቦች በተከታዮቹ አእምሮ ውስጥ ሇማስረጽ በጣም የሇፊው ሰው ግን ኢሉጃህ ሙሀመዴ ነው፡፡ አንጃው የጥቁሮች ጭቆና በተባባሰበት ዘመን የተወሇዯ በመሆኑ በጥቂት ጊዜያት ውስጥ ብዙ ተከታዮችን ሇማፌራት ችሎሌ፡፡

ይህ አንጃ ከትክክሇኛው የአህለ ሱንና መንገዴ የሚሇየው በሚከተለት የኑፊቄ እና የጥመት ፌሌስፌናዎቹ ነው፡፡

አንጃው “አሊህ በዋሊስ ፇርዴ ሙሀመዴ ውስጥ ሰርጿሌ” በማሇት ያስተምራሌ፡፡

“ዋሊስ ፇርዴ ሙሏመዴ የክርስቲያኖቹ እየሱስና የሙስሉሞቹ ማህዱ ነው” ብል ያምናሌ፡፡

“ጥቁር ህዝብ ከማንኛውም ህዝብ የበሇጠ እና ያሌተበከሇ ትክክሇኛ ህዝብ ነው” በማሇት ያስተምራሌ፡፡ ጥቁሮች ከአዯምና ከሀዋ በፉት እንኳ ሇብዙ ሚሉዮን አመታት በምዴር ሊይ ነበሩ ይሊሌ፡፡

ስሇ ፇሇክና ስሇህዋ ያሇው ግንዛቤ ከቁርአን ጋር በእጅጉ ይራራቃሌ፡፡ (ሇምሳላ ፉርቃው “መሬትና ጨረቃ ጥንት በአንዴ ሊይ ነበሩ” በማሇት ያምናሌ)፡፡

ስሇዚህ ፉርቃ የበሇጠ ሇማንበብ ይህንን የኢንተርኔት ገጽ ይጫኑ http://en.wikipedia.org/wiki/Nation_of_Islam

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

85

ይህ አንጃ በአንዴ ዘመን ማሌኮም ኤክስና ታዋቂውን ቦክሰኛ ሙሀመዴ አሉን የመሳሰለ ጥቁሮችን በስሩ ሇማሰሇፌ ችል ነበር፡፡ ሆኖም እነዚህ ሰዎች የአንጃውን ኑፊቄ ከተረደ በኋሊ ወዯትክክሇኛው የእስሌምና መንገዴ ተመሌሰዋሌ፡፡

ይህ አንጃ ከአሌ-አህባሽ ጋር የሚመሳሰሇው በሁሇት መሌኩ ነው፡፡

1. አንጃው እንዯ አህባሽ ከሌክ በሊይ ጽንፇኛ ነው፡፡ የርሱን መንገዴ ያሌተከተለ ወገኖችን “ካፉር” ናቸው ይሊሌ፡፡ በዚህ ጽንፇኝነቱም በከሀዱነት የወነጀሇውን ማሌኮም ኤክስን አስገዴሎሌ፡፡

2. አህባሾች “መሬት ጠፌጣፊ ናት እንጂ ክብ አይዯሇችም፤ መሬት ክብ ናት ያሇ ሰው ይከፌራሌ” እንዯሚለት ሁለ ይህኛውም አንጃ በጣም የተሳሰቱ የአስትሮኖሚ ትምህርቶችን ይሰብካሌ፡፡

(ማሳሰቢያ፤ አህባሾች ከቅርብ ጊዜ ወዱህ “ሼኻችን መሬት ጠፌጣፊ ናት አሊለም፡፡ መሬት ክብ ሳትሆን እንዯ እንቁሊሌ የመሰሇ ሞሊሊ ቅርጽ ነው ያሊት” በማሇት ነው ያስተማሩት” የሚሌ ፕሮፓጋንዲ እያካሄደ ነው፡፡ ሆኖም “መሬት ጠፌጣፊ እንጂ ክብ አይዯሇችም” እያለ አማኞቻቸው የቂብሊ አቅጣጫ እንዱቀይሩ ያዘዙበት ድክትሪን ተመዝግቦ ስሇሚገኝ ማንንም ሇማታሇሌ አይችለም)፡፡

አሌ-አህባሽና የፉርቃዎች ውዴቀት

ባሇፈት ሁሇት ክፌልች ያየናቸው ፉርቃዎች የመነጋገሪያ ርእሶቻችን የሆኑት በሁሇት ምክንያቶች ነው፡፡ አንዯኛ ፉርቃዎቹ ኢስሊማዊ ካባ ዯርበው ከትክክሇኛው ኢስሊማዊ አስተምህሮ የወጡ የኑፊቄና የጥመት ትምህርቶችን ሇመስበክ መነሳታቸው ነው፡፡ ሁሇተኛ የነርሱን አስተሳሰብ የማይቀበሇውን ሙስሉም በኩፌርና በፉስቅ የሚወነጅለ መሆናቸው ነው፡፡ እነዚህ ፉርቃዎች ራሳቸውን ችሇው አዱስ ሏይማኖት መስርተናሌ ቢለ አንዴ ነገር ነው፡፡(ሇምሳላ እንዯ “ባሃኢ” እና እንዯ “ደሩዝ” አማኞች ማሇት ነው)፡፡ ፉርቃዎቹ ግን ሙስሉም ነን እያለ ሙስሉሞችን በኩፌር ይወነጅሊለ፡፡

የዛሬው አህባሽም ከነርሱ ጋር ተመሳሳይ ነው፡፡ አንጃው ባሇፈት አስር አመታት በሀገራችን መኖሩን እያወቅን ከተከታዮቹ ጋር አሌተጋጨንም፡፡ ዛሬ ግን በአሜሪካ አጋፊሪነትና በኢትዮጵያ መንግስት አዯፊፊሪነት የኔን እምነት ብቻ ተቀበለን ሉሇን ተነስቷሌ፡፡

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

86

አህባሾች የዘነጉት ነገር በፖሇቲካዊ ውሳኔ የሚካሄዴ የማጥመቅ ዘመቻ የትም የማያዯርሳቸው መሆኑን ነው፡፡ የጥንቱ ሙእተዚሊ በባግዲዴ ቤተ-መንግስት ባገኘው ጊዜያዊ የበሊይነት ተዯፊፌሮ “ቁርአን መኽለቅ ነው” የሚሇውን ፌሌስፌና ሇማስረጽ ቢሞክርም የትም አሌዯረሰም፡፡ በኋሊ ፉርቃው ራሱን እንኳ መከሊከሌ ሳይችሌ ነው ያጠፊው፡፡ አህባሾች ያገኙት ጊዜያዊ የመጅሉስ ዴሌም በነርሱ ሊይ ጥሊቻ እንዱጠናከር ከማዴረጉ ውጪ ኢስሊማዊውን ስነ-መሇኮት የሚሇውጡበት እዴሌ ሉያሰጣቸው አይችሌም፡፡ ምክንያቱም የኢስሊም ጠባቂ እኛ ሳንሆን ፇጣሪያችን አሊህ ነው፡፡

ስሇዚህ አህባሾች ቅጥፇቱንና በጊዜያዊ ወንበር መኩራራቱን ትተው ወዯ ትክክሇኛው ጎዲና እንዱመጡ በአሊህ ስም እንጠይቃቸዋሇን፡፡ በኢስሊም ሊይ ሇሚያሴሩ ሀይልች መሽቆጥቆጥ የአሊህንና የሙእሚኖችን ጥሊቻ ከመጥራት ውጪ ምንም ፊይዲ የሇውም፡፡

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

87

ክፌሌ አስራ ሰባት፡ አህባሽና የሙስሉሙ አንዴነት

በዚህ ክፌሌ አህባሽ አዯጋ በዯቀነበት የሙስሉሙ አንዴነት ዙሪያ ቆይታ እናዯርጋሇን፡፡

“አህለ ሱንና ወሌ-ጀመዒ”

እኛ ሙስሉሞች የምንከተሇው ዱን (ሀይማኖት) ኢስሊም ነው፡፡ ኢስሊምን የሚከተሌ አንዴ ግሇሰብ “ሙስሉም” ነው፡፡ ሁለም ሙስሉሞች አንዴ ሊይ “ኡማ” ይባሊለ፡፡ በላሊ በኩሌ እኛ አሁን ያሇንበት መንገዴ ጥንት ከነቢዩ (ሰ.ዏ.ወ) እና ከሰሀባዎች ዘመን የተነሳው ቀጥተኛ ጎዲና መሆኑን ሇማመሌከት የሰሇፌ ኡሇማ “አህለ ሱንና” (በሱንና ሊይ ያለ ህዝቦች) የሚሌ ቅጽሌ ሰጥተውናሌ፡፡ በተጨማሪም የአሊህን ቀጥተኛ ገመዴ የያዝንና በውስጣችንም ክፌፌሌ የላሇብን መሆኑን ሇማስረዲት “አህለሌ ጀመዒ” (በአንዴነቱ የጸና ህዝብ) በማሇት ጠርተውናሌ፡፡ ሁሇቱ ስሞች አንዴ ሊይ በመጣመር “አህለ ሱንና ወሌ-ጀመዒ” (በሱንና ሊይ ያሇውና ያሌተከፊፇሇው ህዝብ) የሚሇውን መጠሪያችንን አስገኝተዋሌ፡፡

እኛ ሙስሉሞች “አህለ ሱንና” ነን፡፡ እኛ ሙስሉሞች “አህለሌ ጀመዒ” ነን፡፡ አንዴነት የኛ መሇያ ነው፡፡ አንዴነታችን ጌጣችን ነው፡፡ አንዴነታችን ክብራችን ነው፡፡ ኢስሊምን በጠሊቶቹ ፉት ክብር ያሰጠው የሙስሉሙ አንዴነት ነው፡፡ የኢስሊም ጠሊቶች ከጦር በሊይ የሚፇሩት መሳሪያ ቢኖር የሙስሉሙ አንዴነት ነው፡፡

የዚህ ኡማ አንዴነት በቀሊሌ ሌፊትና ትግሌ አይዯሇም እዚህ የዯረሰው፡፡ በርካታ የ”ፉትና” ዘመናት ታሌፇዋሌ፡፡ ሰሀባዎችና ተቢኢዮች በሺዒ እና በኸዋሪጃ ፉርቃዎች የተነጠለትን ወገኖቻቸውን ወዯ ኡማው ሇመመሇስ እሌህ አስጨራሽ ትግሌ አዴርገዋሌ፡፡ ኸሉፊዎችና ታሊሊቅ ኡሇማዎች በየወቅቱ ይነሱ የነበሩትን የአመሇካከት ሌዩነቶች በዘዳ እየፇቱ የኡማውን አንዴነት አስጠብቀዋሌ፡፡ አሊህ እነዚያ ጥረቶችን ሰበብ ስሊዯረገ ነው አንዴነታችን ተጠብቆ እዚህ የዯረሰው፡፡

የአመሇካከት ሌዩነት በራሱ መጥፍ አይዯሇም

ኢስሊም ህያው ሀይማኖት ነው፡፡ ህያው የሆነ እምነት በውስጡ የአመሇካከት ሌዩነቶች መታየታቸው አይቀርም፡፡ ሌዩነት በራሱ መጥፍ አይዯሇም፡፡

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

88

የአመሇካከት ሌዩነት በመከሰቱ ብቻ የኡማውን አንዴነት ይንዯዋሌ ማሇት አይዯሇም፡፡ እንዱያውም አሊህ በሌዩነት ውስጥ ሇኢስሊም ውበት የሰጡ በርካታ ጸጋዎችን አጎናጽፍናሌ፡፡ ሇምሳላ አራቱ የፉቅሂ መዝሀቦች ጸጋዎቻችን ናቸው፡፡ ሰባቱ የቂራአት (የቁርአን ንባብ ዯንብ) መንገድችም እንዱሁ የኢስሊም ውበቶች ናቸው፡፡ እነዚህ ክስተቶች ጸጋዎቻችን ሉሆኑ የቻለት ኡሇማዎች የሌዩነት መንገድች ስሊሊዯረጓቸው ነው፡፡ ሌዩነቱን ያመጡት ቀዲሚ ሰዎች በአመሇካከት የተሇዩትን ሰው ወዯ መዝሇፌና ማጥሊሊት አሌገቡም፡፡ “እኔ ያሌኩት እንጂ ላሊው ትክክሌ አይዯሇም” በሚሌ ስላት “ቡራ ከረዩ” አሊለም፡፡ በሌዩነታቸው ውስጥ ይከባበሩ ነበር፡፡

ሇምሳላ አቡ ሀኒፊ፤ ማሉክ ኢብን አነስ፤ ሙሀመዴ ኢብን ኢዴሪስ አሌ-ሻፉኢ፤ አህመዴ ኢብን ሀንበሌ አንዲቸው ሇአንዲቸው ተማሪና አስተማሪ ነበሩ፡፡ እነርሱ የነበራቸው የህግ አተረጓጎም ሌዩነት ነው አሁን ያለትን አራት መዝሀቦች ያስገኘው፡፡ ታዱያ እነዚህ ኡሇማ በአመሇካከት ቢሇያዩም በጣም ይፇቃቀሩ ነበር፡፡ እኛም ዛሬ ያሇነው ሙስሉሞች አራቱንም ኢማሞች በጣም ነው የምናከበራቸው፡፡

ከዚህ እንዯምትረደት የአመሇካከት ሌዩነት ሁሌጊዜ የጀመዒ መነጣጠሌን የሚያስከትሌ ተዯርጎ መታየት የሇበትም፡፡ በቅን ሌቦና ካየነው ሌዩነት ተጨማሪ ጸጋዎችንም ሉያጎናጽፇን ይችሊሌ፡፡

ሌዩነትን በጥበብ መያዝ

ከሊይ እንዯገሇጽኩት የአመሇካከት ሌዩነት በመፇጠሩ ብቻ ወዯ መነጣጠሌ የሚወስዴ ተዯርጎ መወሰዴ የሇበትም፡፡ ከይሲዎችና ዯካማዎች ግን መጠነኛ ሌዩነቶችን እያገዘፈ ትሌቅ የመገንጠሌ ገዯሌ ይቆፌሩበታሌ፡፡ የኢስሊም ታሪክ የሚያስረዲው ይህንኑ ነው፡፡ አሊህ ቅን ሌቦና የሰጣቸው አርቆ አስተዋዮች ግን በሃሳብ መሇያየቱን ብቻ ሳይሆን መጠነ ሰፉ ሌዩነት ሇመፌጠር በሚችለበት ሁኔታ ሲገኙ እንኳ ጥበባዊ ችልታቸውን ያሳዩበታሌ፡፡ ሇዚህም ሁሇት ምሳላዎችን ከታሪክ ሌጥቀስ፡፡

1. ዋሲሌ ኢብን አጣእ የታዋቂው ኢስሊማዊ ምሁር የሏሰን አሌ-በስሪ ተማሪ ነበር፡፡ ታዱያ ይህ ሰው ከእሇታት አንዴ ቀን ከአስተማሪው ጋር ክርክር ይገጥማሌ፡፡ ክርክሩ የተነሳው “አንዴ በአሊህ የሚያምን ሰው ሀጢአት ቢሰራ ወዯ ጀሀነም ይገባሌ ወይስ አይገባም?” በሚሌ ጥያቄ

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

89

ነው፡፡ መምህሩ “ሰውየው ኢማን እያሇው ሀጢአት ቢሰራና ተውባ ሳያዯርግ ቢሞት ሇሰራው ሀጢአት በጀሀነም ይቀጣሌ፡፡ ነገር ግን ጀሀነም እንዯገባ በዚያው አይቀርም፡፡ ቅጣቱን ሲጨርስ ወዯ ጀነት ይገባሌ” በማሇት ትክክሇኛውን የ”አህለ ሱንና” መሌስ ሰጡት፡፡ ዋሲሌ ግን “ይህማ አይሆንም፤ ሰውየው በጀሀነምና በጀነት መካከሌ የሚቆይበት ቦታ መኖር አሇበት” በማሇት አዱስ ሀሳብ ወሇዯ፡፡ አስተማሪው “እንዱህ አትበሌ” ቢለትም “እንቢ” አሇ፡፡ በዚያው ከርሳቸው “ዯውር” (የመማሪያ ቦታ) ወጣ፡፡ ይህንን አመሇካከት እርሾ በማዴረግም “ሙእተዚሊ” የተሰኘውን ጥንታዊ ፉርቃ ፇጠረ፡፡ ይህ ፉርቃ በመፇጠሩ ሙስሉሙ ኡማ ሇአራት ምእተ አመታት ፌዲውን አየ፡፡ በኋሊ ሊይ ግን አሊህ ፉርቃውን በራሱ ጥበብ አከሰመው፡፡

2. ታዋቂው ጀግና ኻሉዴ ኢብን አሌ-ወሉዴ(ረ.ዏ) ስሙ በጠሊቶቹ ፉት እየገነነ በሄዯበት ዘመን አንዲንዴ ሰሀባዎች ዴሌ የሚያጎናጽፇው አሊህ መሆኑን ዘነጉትና “ኻሉዴ የሚመራው ጦር ሁላ አሸናፉ ነው፤ እርሱ ባሇበት ቦታ ዴሌ አሇ” የሚሌ አስተሳሰብ አመጡ፡፡ ታዱያ ኸሉፊ ዐመር ኢብን አሌ-ኸጣብ (ረ.ዏ) ይህንን መጥፍ አመሇካከት ሇመስበር ፇሇጉና ኻሉዴን ከቦታው አንስተው አቡ ኡቤይዲ ኢብን ጀራህን (ረ.ዏ) መሾማቸውን የሚገሌፅ ዯብዲቤ ሊኩሇት፡፡ ኻሉዴ ዯብዲቤው ሲዯርሰው በሌቡ ቅሬታ ቢገባውም የኸሉፊውን ትእዛዝ ሇመፇፀም አሊመነታም፡፡ በጊዜው የነበረበት አጣዲፉ ሁኔታ እስኪያሌፌሇት ዴረስ በቦታው ሊይ ቆየ፡፡ ከዚያም አዛዥነቱን ያሇ አንዲች ክርክር ሇአቡ ኡቤይዲ አስረከበና ተራ ወታዯር ሆኖ መዋጋት ጀመረ፡፡ ሙስሉሞችም ያሇ ኻሉዴ መሪነት ዴሌ አዯረጉ፡፡ ኻሉዴ ሁለም ነገር ካበቃ በኋሊ ወዯ ኸሉፊው ዘንዴ ሄዯና “ምን ጥፊት ሰርቼ ነው የተሻርኩት?” በማሇት ጠየቀ፡፡ ኸሉፊውም እውነተኛውን ምክንያት ነገሩት፡፡ ኻሉዴ በዚያን ጊዜ የኸሉፊውን ትእዛዝ አሌቀበሇም ቢሌ ምን ይፇጠር ኖሯሌ? ይህንን የሚያውቀው አሊህ ብቻ ነው፡፡ በአሇም ታሪክ ከታዩት ክስተቶች ተነስቼ ግምቴን ብሰነዝር ግን ዛሬ የምንማረው የኢስሊም ታሪክ በላሊ መሌኩ የሚጻፌ ይመስሇኛሌ፡፡ ባጭሩ “አንዴ አዯገኛ ፉርቃ ተፇጥሮ የሙስሉሙ ዒሇም ይከፊፇሌ ነበር” ያሰኛሌ፡፡ አሊህ እንኳንም አሊዯረገው! (ዯግነቱ ሰውየው ኻሉዴ ነው! የአሊህ ሰይፌ! እንዯ ዋሲሌ ኢብን አጣ ያሇ ተሌካሻ ፌጡር አይዯሇም)፡፡

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

90

ከኻሉዴ ታሪክ እንምንረዲው ቅሬታ ሲሰማን የሙስሉሙን ኡማ ሇክፌፌሌ የሚዲርጉ እርምጃዎችን መውሰዴ የሇብንም፡፡ ቅሬታ፤ ሌዩነት፤ አሇመግባባት ካሇ በጥበብ መያዝና መፌታት ይገባሌ፡፡

የአህባሽ የስንጠቃ ጥረት እንዲይሰምርሇት

አህባሽ በመሰረቱ “ቀሽም” ፉርቃ ነው፡፡ የእምነት ፌሌስፌናውም ሆነ አካሄደ ጤናማ አእምሮ ያሇውን ሙስሉም የመሳብ ሀይሌ የሊቸውም፡፡ አንጃው በሺህ ተከታዮች ብቻ የተገዯበው ሀቅን ባሇመያዙ ብቻ ሳይሆን ፌሌስፌናውን የማስረዲት ብቃትም ስሇላሇው ነው፡፡ ዛሬ በሀገር አቀፌ ዯረጃ መነጋገሪያ የሆነበት ምክንያት ከጀርባው ያለ ሏይልች “እርሱ ይምራችሁ! እርሱ የሚያስተምረውን ፌሌስፌና ብቻ ተከተለ” የሚሌ አስገዲጅ አካሄዴ በመጀመራቸው ነው፡፡

“አህባሽ” ፌሊጎቱ እንዯማይሰምርሇት እራሱ አበጥሮ ያውቃሌ፡፡ እስከዛሬ ዴረስ ራሱን ከላልች ሲያሸሽ የኖረበት ምክንያትም ይኸው ነው፡፡ በዚህ በኩሌ ስጋት የሇብንም፡፡ አህባሽ የኛ ስጋት የሚሆነው ግን እርሱ የሚሰነዝራቸው የማታሇያ ዘዳዎች፤ ከሌክ በሊይ የሚዯጋግማቸው የማዘናጊያ አመሇካከቶች፤ ሆን ብል የሚወረውራቸው የማጭበርበሪያ ጥያቄዎችና አስተያየቶች ወዘተ.. በኛ ውስጥ ገብተው የሌዩነት መስመር ማበጀት ከቻለ ብቻ ነው፡፡ ባጭሩ አህባሽ በየትም የትም እያሇ አንዴነታችንን መሰነጣጠቅ ሲችሌ ፌሊጎቱ ሰመረሇት ማሇት ነው፡፡ ስሇዚህ የኡማውን ህብረት የሚንዴበት ቀዲዲ እንዲያገኝ በንቃት መጠበቅ ይጠበቅብናሌ፡፡

ከታሪክ ምእራፍች እንዯምንረዲው ይህ ኡማ አንዴነቱን ካጠበቀ ሁላም ዴሌ ያዯርጋሌ፡፡ አንዴነቱን ሲያሊሊ ግን ጠሊቶቹ ይበረክታለ፡፡ አህባሽም የጠሊቶቻችን ፉት አውራሪ ሆኖ ሇዘመቻ የመጣው በጠባቂዎቹ ጉሌበት ስሇተማመነ ብቻ ሳይሆን “አንዴነት የሊቸውም” የሚሌ ተስፊ ስሇያዘ ነው፡፡

ስሇዚህ ያ ጀመዒ! አህባሽ ወሀቢ የሚሇው “አሊህ ከአርሽ በሊይ ነው” ያሇውን ሰው ብቻ አይዯሇም፡፡ “ካፉር!” በማሇት የፇረጃቸው ኡሇማ በአንዴ መዝሏብ ብቻ የታቀፈ አይዯለም፡፡ ከዚህ ቀዯም እንዲስረዲሁት አህባሽ እርሱን የማይቀበለትን ሙስሉሞች በሙለ “ወሃቢ ናችሁ“ ነው የሚሇው፡፡ የተሇያዩ ሰበቦችን እየፇጠረ “ተክፉር” ማወጁም ሌማደ ነው፡፡ ይህ ክፈ ቡዴን የዯቀነብንን አዯጋ በእንጭጩ ሇመቅጨት የምንችሇው በአንዴነት ስንቆም

ኡባህ አብደሰሊም ሰኢዴ አህባሽ ማን ነው? ምንዴነው?

91

ነው፡፡

አህባሽና ጀላዎቹ ትሊንት “ኸዋሪጃ” እያለ ሲዘምሩ አንዲሌነበረ ሁለ ዛሬ “ኸዋሪጃ የሇም አክራሪ የተባሇ በሙለ ወሃቢያ ነው“ የሚሌ መፇክር አምጥተዋሌ፡፡ ዛሬ “ወሀቢ” የሚሇው ቅኝት ነገ ተቀይሮ “ኢኽዋን” የሚሌ መዝሙር የማይጀመርበት ምክንያት የሇም፡፡ ተነገ ወዱያ ዯግሞ “ተብሉግ ጠሊታችን ነው” ይባሌ ይሆናሌ፡፡ ከዚያ በማስከተሌም “ሱፉዎች ካፉሮች ናቸው”! ከዚያ በክሌሌና በብሄረሰብ ሊሇመምጣታቸው ምንም ዋስትና የሇንም፡፡ ዋስትናችን አሊህ ብቻ ነው!

ስሇዚህ መፇራረጅ፤ መጠሊሇፌ፤ መሻኮት፤ ወዘተ… ይቅርብን፡፡ ሁለም የጋራ ህብረት ይፌጠር፡፡ ይህንን የፇተና ጊዜ ህብረታችንን የምናጠናክርበት አጋጣሚ እናዴርገው፡፡ እስከዛሬ ሊጠፊነውም ተውባ እናዴርግ! ሁሊችንም ሙስሉሞች ነን!! አሊህ በኢስሊም ሊይ ያጽናን፡፡ ዱናችንን ከጠሊቶቹ ይጠብቀው፡፡ የነቢዩን ሱንና በጥበቡ ይጠብቀው፡፡ በነገዋ እሇት በርሱ ፉት ከሚዋረደት አያዴርገን፡፡ አንዴነታችንን ያጠናክርሌን!

የአሊህ ሰሊምና የአክብሮት እዝነት በነቢዩ፤ በቤተሰቦቻቸው፤ በሰሀባዎቻቸው፤ የአህለስ ሱንናን መንገዴ ሇመጠበቅ በጉሌበታቸው፤ በእውቀታቸውና በሀብታቸው በታገለ የአሊህ ወዲጆችና የነርሱን ፇሇግ በተከተለት ሙእሚኖች ሊይ ይስፇን፡፡ አሚን!! ወሰሊሙ አሇይኩም ወራሕመቱሊሂ ወበረካቱህ!!

(ተፇፀመ)