AİHS 3. Madde Bağlamında AİHS 3. Madde Bağlamında YükümlülüklerYükümlülükler

Yargının RolüYargının RolüAnkara / 15 Ankara / 15 Nisan Nisan 2010 2010

E. SvanidzeE. Svanidze

MaddeMadde 3 3

““Hiç kimse işkenceye veya insanlık Hiç kimse işkenceye veya insanlık dışı veya aşağılayıcı muamele ve dışı veya aşağılayıcı muamele ve cezaya tabi tutulamaz.”cezaya tabi tutulamaz.”

Bir muamele veya cezayı kabul Bir muamele veya cezayı kabul edilemez kılan edilemez kılan tanımlayıcı unsurlar:tanımlayıcı unsurlar:

- İşkenceİşkence- İnsanlık dışıİnsanlık dışı- AşağılayıcıAşağılayıcı

Tanımlayıcı GöstergelerTanımlayıcı Göstergeler İşkenceİşkence- Sıradışı ağırlık Sıradışı ağırlık – ‘– ‘işkence iziişkence izi’’- Belirli amaçlar (itiraf, vs.)Belirli amaçlar (itiraf, vs.)- Kamu görevlileriKamu görevlileri İnsanlıkdışı İnsanlıkdışı – – zalimane ve medeniyet dışı zalimane ve medeniyet dışı

doğa çağrışımlardoğa çağrışımlar AşağılayıcıAşağılayıcı – – alçak düşüren ve itibarını alçak düşüren ve itibarını

kıran etkiler veya sonuçlarkıran etkiler veya sonuçlar Ek yönlerEk yönler - - algıların evrimialgıların evrimi

- - göreli yaklaşımgöreli yaklaşım

Kötü Muamele Yasağının KapsamıKötü Muamele Yasağının Kapsamı

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Yanlış İşleyişin SonuçlarıYanlış İşleyişin Sonuçları

Yargının yanlış işleyişi = 3. Madde Yargının yanlış işleyişi = 3. Madde bağlamında usuli ihlallerbağlamında usuli ihlaller

((tartışılacaktartışılacak)) Yargının yanlış işleyişi / adaletin Yargının yanlış işleyişi / adaletin

yanlış tecellisiyanlış tecellisi = = 3. Madde 3. Madde bağlamında maddi ihlallerbağlamında maddi ihlaller

3. Madde bağlamında asgari ağırlık 3. Madde bağlamında asgari ağırlık düzeyine ulaşan ızdıraba yol açabilirdüzeyine ulaşan ızdıraba yol açabilir

Maddi İhlallerMaddi İhlaller Hayatın tehlikede olduğu durumlarda Hayatın tehlikede olduğu durumlarda

kişilerin kaybolmaları karşısında kişilerin kaybolmaları karşısında hareketsizlikhareketsizlik

Ipek Ipek -- TTüürrkiyekiye ; ; Baysayeva Baysayeva -- RusRusyyaa Ciddi ölçüde insani ızdıraba yol açacak Ciddi ölçüde insani ızdıraba yol açacak

şekilde adil yargılanma gerekliliklerini şekilde adil yargılanma gerekliliklerini açıkça göz ardı etmekaçıkça göz ardı etmekidam kararıidam kararıOcalan Ocalan -- TürkiyeTürkiye

Hayat hakkı, kötü muamele yasağı, Hayat hakkı, kötü muamele yasağı, özgürlük ve güvenlik hakkı gibi özgürlük ve güvenlik hakkı gibi temel temel insan haklarını ciddi ölçüde tehlikeye insan haklarını ciddi ölçüde tehlikeye atan atan adaletin yanlış tecellisiadaletin yanlış tecellisi (???)(???)

Maddi İhlallerMaddi İhlaller Hukuka aykırı gözaltı, mağdurun ızdırabını artırabilir Hukuka aykırı gözaltı, mağdurun ızdırabını artırabilir

ve asgari ağırlık düzeyine ulaşılması sonucunu ve asgari ağırlık düzeyine ulaşılması sonucunu doğurabilirdoğurabilir (5(5. Maddenin ihlali. Maddenin ihlali 3 3 . Maddenin ihlali. Maddenin ihlali))

Trepashkin Trepashkin -- Rus Rusyyaa Roma topluluğunun zarar gören üyelerinin Roma topluluğunun zarar gören üyelerinin

gerekçelendirilmiş şikayetlerinin yetkili makamlarca gerekçelendirilmiş şikayetlerinin yetkili makamlarca (ceza ve hukuk davalarında hem savcılar hem (ceza ve hukuk davalarında hem savcılar hem mahkemelerce) dikkate alınmaması aşağılayıcı mahkemelerce) dikkate alınmaması aşağılayıcı muamele oluşturmuşturmuamele oluşturmuştur

MoldovanMoldovan -- RomanRomanyaya Duruşma salonundaki alçaltıcı bir durum aşağılayıcı Duruşma salonundaki alçaltıcı bir durum aşağılayıcı

muamele oluşturabilirmuamele oluşturabilir Sarban Sarban -- Moldova Moldova; ; Ramishvili Ramishvili veve Kokhreidze Kokhreidze -- GGürcistanürcistan

Yargıya Atfedilebilecek Pozitif Yargıya Atfedilebilecek Pozitif YükümlülüklerYükümlülükler

Pozitif yükümlülükler Pozitif yükümlülükler = = Madde Madde 3 + 3 + Madde Madde 11

‘‘herkes yararlanırherkes yararlanır’’ Kötü muameleye ilişkin kesin yasakKötü muameleye ilişkin kesin yasak- - Hukuki temeli sözleşme hukukundaHukuki temeli sözleşme hukukunda ((4. Madde ve 15. Madde metinleri4. Madde ve 15. Madde metinleri))- - İşkencenin kullanımının yararları İşkencenin kullanımının yararları

sorgulanabilir / fiili sonuç yoktur sorgulanabilir / fiili sonuç yoktur ((hayalhayal)) Usuli yükümlülüklerUsuli yükümlülükler Yargısal caydırıcılık ile kötü muameleyi Yargısal caydırıcılık ile kötü muameleyi

önleme yükümlülüğüönleme yükümlülüğü

Diğer Haklarla İlişkisiDiğer Haklarla İlişkisi

- 6- 6. Madde. Madde ((adil yargılanmaadil yargılanma))Harutyunyan Harutyunyan -- ErmenistanErmenistan

Gafgen Gafgen -- AlmanyaAlmanya

- - 13. Madde 13. Madde ((etkili başvuru yoluetkili başvuru yolu))

3+13=33+13=3Afanasyev Afanasyev -- Ukra Ukraynayna

BatBatı ve Diğerleri - Türkiyeı ve Diğerleri - Türkiye

- - Tazminat talepli hukuk davalarıTazminat talepli hukuk davaları – –1313. Madde. Madde MeneshevaMenesheva - - RusyaRusya

Yargısal CaydırıcılıkYargısal Caydırıcılık

Hususi olarak kötü muameleye Hususi olarak kötü muameleye yönelik çıkartılan mevzuatınyönelik çıkartılan mevzuatın

- - kötü muamele fiillerinin tasnifikötü muamele fiillerinin tasnifi

Valeriu Valeriu ve ve Nicolae Rosca Nicolae Rosca -- MoldovaMoldova

- - yeterli cezalandırmayeterli cezalandırma

Valeriu Valeriu ve ve Nicolae Rosca Nicolae Rosca -- MoldovaMoldova

OkkalOkkalı - Türkiyeı - Türkiye

Yargısal CaydırıcılıkYargısal Caydırıcılık

Devlete atfedilebilecek kötü muameleDevlete atfedilebilecek kötü muamele

Valeriu Valeriu veve Nicolae Rosca Nicolae Rosca -- MoldovaMoldova

Bekos Bekos veve Koutropoulos Koutropoulos - Yunanistan- Yunanistan Özel şahıslarca yapılan kötü muameleÖzel şahıslarca yapılan kötü muamele

GldaniGldani Yehova Şahitleri Cemaatinin Yehova Şahitleri Cemaatinin 9797

üyesi ve diğer 4 kişi -üyesi ve diğer 4 kişi - GürcistanGürcistan

OpuzOpuz - Türkiye- Türkiye

Yargısal CaydırıcılıkYargısal Caydırıcılık

Bu tür fiilleri genel olarak önlemek için Bu tür fiilleri genel olarak önlemek için yeterince caydırıcı bir etki sağlanmalıdıryeterince caydırıcı bir etki sağlanmalıdır

OkkalOkkalı - Türkiyeı - TürkiyeValeriu Valeriu veve Nicolae Rosca Nicolae Rosca -- MoldovaMoldova Faillerin caydırılmasıFaillerin caydırılmasıOpuzOpuz -- TTürkiyeürkiye “ “Kişilerin fiziksel ve ruhsal bütünlüğünü Kişilerin fiziksel ve ruhsal bütünlüğünü

korumakla görevlendirilmiş hukuk korumakla görevlendirilmiş hukuk muhafızlarımuhafızları” ” OkkalOkkalı - Türkiyeı - Türkiye