A I { K A R A V E R S I T I S IU N iS I Y A S A L B I L G I L E R

F A K U L T E S ID E R G I S I

,la..aiit'r. Azel S.rrtrsr

" r o . i . L i / , . n \ o r 5 . E o r . P " b

lahft ^LlYEr (emar Atarirtui ru'*Dc ie sowedd BtLii ,rra

uysr KocAsa9odru - Mi[ !u

&srurk DsEnrlhrD cerd Nndigt or&r:k ^dam 'e ftld'r DanokQrk uarkn bocmi ...

MqhlnndsrDra

ururlnrD on.crido roprua! 1r

lsmtrr rtHr cum[uryd D6Dso

i t

L

ATATIhK'DE IE GtIXiiMIJZDtr BAGfiSIATK VDBATILIL?ISMA X,1VN]TMLAtrI

Ai'hnk devrjmi. baEmsrxr. icinde bahhlasmann re Bttr sisie'nt lcjndo nahmsu li! ulusl devlel ol46k ver almaru lel3eles !suy?ul'msdn. Bu nedenle, b! itl tdel krvIm. baidDl t !e blt r'ld!n! kavFnldr v€ buld. erBsda}J i!$*i incel@tGe, Tiirk devrlrdnin de btr degerlendhestlt yapba olanats o.iaf,a et'caktt

ll\ bakiiia, bu hlranlt eeli$en kovEnlardtr 9iirlij rnadohharekeiid! ahlqlad*, batmsul*, Batfdan b.Emdtrhr !e ba_Fnezl,k kaz&rlt. tdzatulnrz bat rlagna bs:ldmqirr. Bldan nasrba€daqirmal, bu dul@u ndl yol]mlmak ser.*eceklir.?

Bu $ruJa, Alatiirt dijliacesiddc bagm'rlrx ve baitllrdsnarunnedenlertnl ardgbrEdk y8nil bdrbilirir. Nede! baumszlrt, .uve so_rulunca jlk dD@ insn'n arrrl4 baLmszll]. istebjnin iqelle ugnnr!bi! laianda b|| zodnrdd{ oldugu eelmekt€dlr. Batfnh sllthh saldrnsna uursm! oldugu tqh Bah'ya kaEr bir baEmsrzlrk sva5t bae'llrtr,aErr. itsielik, Batl degrl, i6galci Baildf, xedel alDa4 Bu hedetde Ruriulug savagr ile shrrlrdl srwg bltiiLten !e aizelliu. I,mn nDnriizlerj iemizlendikier EonB Tnrkiye Cumhu yeii'nin .Uq poliiikairksl Estl dan r{unuhali debil, libenl sah yd ikinci Dijnve sava$n!hazflayd orirb tglnde gtiilkqe altan bt. hrtla yaklalhak oxduitu..zat6j sava6 ieind€ bile her an bu Batr lle uzlasna arun\ sagnxrqagr haz Iddr. Konlerans'�m gidilrniq, ingitiere jte tal$mamavatjzer eaba g{jslelilnrlr, asft. ve ltalya ile ayr anlaldalar vap'ln\trf, Burd yaln4a dnlnanr azalina tattidine baalanthaz Bu sLireq1939 ynDda inglltele ve lrana ile (baitnh 3sh savrlhavd ijlkelert,d tdsr) satuma anilaimsr yap[hasa dek varm$t]r' Bu anllaqma Ataft.h iin oliloijre baEldmamx, ierstt, onun d$ polttjkasmssavas buluild iEnde ulsErrdr taqm maz bh onu9 olaat degerlen-dlrllheli.ur, auinlk'nn d$ poliiikasnrn tedet direklerlnd.n biri olanve onu brgmsu dD loliitxa giitnEtnj kolavlati'rd sscB rle vallDdGttuk (diEer lenel rdrel iberal Bah ile ya}ln dosiluliu.) jlksl@

bu erlarmanD ters doqmn! ohasr, o sfada Eitle. der torkan ee 3a

hhldrD nitler'i keDdj iikrjne *tdriarat bir ralra iki kur vrnru a-teelenrder 9ekiaer shlin h at4anya ire satdrrmazlrk pakh _\,epr{@q ormsr Jiiznrdmdir. Yoke, br! tata otarat vd atatnlkIin i!t@bdan sapnek gjbi degefradldlneDelidir. 1.ani, aat otsrak.xuriuhS sava$ bjr zorotdukru vc yatnuca "isgatcf Brhdan kurtulor.k amcft siitbeliledir

itlacj oraral, bDgrns'ztrk, blhl asnanD xar6fL olrndnak bir ya

nm) mdk raifd"n b,gmsrz otaral sergeltelridleb eceEi sarnnsade! kigilerdeldir. sdml].geci devteileir (Merrez) eseoolikle altDd.kj iilkerorin (9evre) eeljlerek xendr etkilenrden klriutnsDaldn wdjyecekldrjni cok gnzel gd.dngij de a9rkrr.. Bir celre iitksi iqinge qb6ir ie* yoru, lah'nm {ioErurtdn eitisinden knrl,ulrnak, Jbi s1yasl bah4zlrk kaamnkh.. Ataiii* buu gdrdiigij iqin ndiin v.r-mez bir bag'nezlr)rg olmtrlj en ilericj oranta.n dndlk m!da.]a dr-{inebildigj bir qa.esizli* girdabnda bagmszxkran baskd biEetde.

N.dan batlrla$na, sor$una gelin e. Tnrk dewininjn amaltann.dan pdk itnemli biri nal asna olnultrr, gnntn Batr eEitimi alm\.l1er .lMdE Bair'rh tleEe.lerini bonimeoit oegkinler sttz konusudu.ve tuhr nirk ioplmuu o gul]n 1er aelilhjt ststmi (ya modeli)tariirde gndnDlemektedjrler Ata(a, nkedekr snr ,!!N da gerqcMhuliyeih gerek i9 ve ger.kse dD polirika blkhnrha itzet gi.\jmcl Batr (Avfupa) slst mi iqjnde ye! aln8 ffiucuu doEtrhutuf. F,kst, biitiin bunra.rn yam $8, Atein.ti iin rrarsDda B!r1 denek, qagda5 uysarxk ddeidir. D.trus! btr insnn iilk3stni bagns'lrktanllltamakh y€tinmeyip gaadas uygarl r diizeyira e*anak ist@esiEu lratlmad* bi. bagmszl* at rllgdrr. qnnkr Avruparr devlerhdiilysDda bathoE olarak ayakra dllabilmek, ancak onldh uyga.-Lk diizeyine mrahk, onla. sibi ltarak dnntrnndij.. yani, diEer bifd r r i s le , ba i r l r l c !na , bagrqdrgh Ber . r { r i (o ,snmss. ve .urn .$ . , ingeleul bi. anko$ddur Tlpk\ ba$mszldn bahrrra€morn dnkolulu

sonug olank tuu saiyldek gerekiyor: (urah6rt olrrak. Arei:iirxd. bahturzl* ve bahxrasnd kavFmlan, jtk batGra santtdrgnnlenlne C&trqd deE , bile*is birbidnin rina4lllrcsr ve dnkolurLr dlan

Bunuhla blrlllre. kdnnsal olarak ayulrntrz brr birlh onurnraob! lravramhun, i!i. iqinc zalrln iig*lnh gtrmeotyk. ntgulanada qa

8^CrNrsrz!fi E B^ttuhstd {^vn^rGnl

hgd! l<aEdnna. baline getdjkleri gitijlftekledjr. Blgiin Ttukjte Djndquus bal drb al]u orlaya qrlan 1ablo, siJasat baEmszhtshFEdagl2Smdya (baitna.u)aye) yeLmedjaini Csieftllgl gibi, batrl'larndD da l,rlrkile'njn bag4nsrlr5o ltkislirDekien uz:x oldnEu izlcnlmjni reF.et niteriktedir. ciinkii, bi.inci6i, cunhDrijelin lruruluqdd@ altd5 ]n }adar sonra Tin&iye h.ll azgelitn\ bi! rilkedirr bagl@zl*h! kazdrdtkrar bu ylna gene altm$ yrl )cdd secmie ordrsDs ka|$n*, bo4 e.lelmeleri re yeni borg nuhalar rler Amankldendara Fgrns.l h.re eeldigine gair., bairlrlar.aarr brgmsullh !€kilti'rec€l yerde yapRl bi! bagslrlt& getrmtt -gtbi goziixmektedir

IUc lruEk! yot ki, gihiimnz xoruuln iqirde, gelilh\ n&elerre ge'li;de yornnda oldlaf aiasmdaki lr;utumrm ka!@.kran llok aqrna]i, lFrcd 1ab bagmsrzlrk rravrhnh d. gjtgtde 8€rcel<li]l|en uzakra!@lr eBujnj gost€rdiBi doEtdur. Iak:i beun d\r!da, cMnudyei Tiirkjyesfnin bentnsedti qagd.lla$a nodeltri sc4elle$iriee6rieminia de sdz ton$u edihesi gereksekledir' $bvle *i, diger al.n_rarda (styasal, lriilin.el, vlJ.) olduBn gibi ehonomik lldda da Balt nDy4prsDt yei brel gir4im ekononjsjni idel.lu Tnrkive, bu Fnl,enle eBdas lygarlrk dnzyine ulas,nak ve dolavlsrvle b.Smszl4nt pe-r i$Ume^ aracr ' " b r )o .m u tgxJ43\ a^ . nddn rn az toan Juz_elri yrr ge9 Larm$r. art*, leeo'lerde Btl,r sistedi ile Diinva sisl,enjdzdqit., Bah ekonomildrj Diinya ekonodisue t@ dlantvra eh+tir. Bu dstm do:glp rieninleitilrte! sonra Baifi obnadrF halde 'ara

$ klpatabilmiq yalMa lki Omet aardtr: SscB ile Japonva Bun'iddd tirincisl bu hedeJe Eatrd& brltiiniivl. itrlrll btr s6vo ehono_dk duzen rJ€-l:,.! sacy.e,der r{:n ,r oi tseme 3 rn eden 6ncr!@yjlefmslnl t@amlayeBL vaml5 bul@aktadr!. Ircn sjstemmytp$nr ve bu yapLJa gide, ydntmiri ben@severek sisiem jginde xal-me,t. hem de s.ligerelr aF}r lralainak, birbjrivle baE&qmavan .tum_t r olarak beLjrmisiir. Blnh cdziimij oltrlk godilen kapiiiil*vonla-1 laldrtud e]|leminjn bu ma9 igin yeterli olmut oldug$u sijyleme&rcrd!.. Bair'y? ulasdak iqjn Batr'dan bagmezldn 9!rt oldugurqiimq o an crmh r'r- Turk'yrs ruas bagm,zltgr. a bnn\ ond;edErr ana. Bar. ntn Fd or ,{ s m \e vonre.n ni Y rm n'. J i.ehD r€Ielci yap8hda b@idEenenjn bu sjyrsl baEDrs'zntsn qaFda!'la!n!}1 geiidci eiksint oftadan kddrB.aAd aYI aglkl*la sbtehe-

Beninsenen ekonohik modelin gergelrletilrLlde vontem'ne vakm'd& bal drh zamo bu du.umtrn dthr ciddlllk k.andigt g6ruhek'iedtr. cunhuiyet TiL*iyesi'nin ekononiyi vabso etkisindcD f,uitaf@ yontdi, aml*lan kdam Lup "ulsar" iiEl gtrigimcivi d6iekle

mex orllultur. oysa, rapitalinjr bn dijnya reketine sani! otdulu birddDmde azgeriw\ bir mkein dzet gid$t ncisi ! ulusal, kaxdal yeri-ne Bahlr mdsrerriatryta bniiintetmenih daha terL otduauu gbmet,l,e gsilimeyeceltjr'. Eete, Tii.tr gjrjth.i-chtn rjcarel !e saByr a:llu-d4 deneyjld orhadrlr. azgetitniD br ijrkede 1.nc ofi.un ise battrbagt-rd b l r s 'M o d rgx d i l cna d{ o ud , n r ( oz" . g r . , m .s . r1 on .sk lznc ' JLry 'da Aqubat Br . !m. tu J rp ' .s . s rb : s rmn\ dum- | !n iqind€ ur@l ekonoh* setitDestnl (s-54ijrgelere de yal.lmk) t _m@ladrkLn $nra d\anya aq m.ta qd6Fak Jerine Avrulah mesleLlalmm Tiirkiye imsilcisi or4ayL daha xtu]r sdyr*L qor dogal sa-trxnak g€reklr Bu "ulusaf, blrjulazj ieir ldr razMq s tre$rime, hatta terr Jdlu.u. d$ bujuvazi ite lbvanrenrer ve adnl*tdrEmc Bryla orsanik 'Uki kunatr oldugunu S s. aydemir, y'Ir na4@anogtu ve F.R. Aray gibi o gxnleri ,arndM talanrt olorar giiftldrahr : "Tfut olmayadar bir AnkamlM hasre e.rjnme! amda idi-ler . Bir enn sakimiyei-i MuiJe gazeiesilde olururordlD. qanlievd d&x i e \ mr k j ro l rwn Cek se J oq i Borm. )p gJo ' . Brn |@dalrmsEr bitiyo$duz... cazir n !rkadas$Du... rrniten bu biinessitngi labul buyurnaz mxDr?, Brr giin Mjllj s.wam bir eksltm6ue kaitd lrri mkip ihadan ibsinjn de tdsllctsjlntnl ayq nrlllet'elili orduEu gdriitmnstn [ReNiirans iqinin a]rcalrr arhnda ol,mas, Ji\rinjl istmbul sigorra k@panyaraudu birjnrn rnvanter 4ii-dijrn icat elti. lsonunda rexel serqetrlegi.ildi.l. lijq Du|nah, I{a-xtmltet l Milliy. gazetesindeki odaeda oiuluyordm... irranbunu 6i-cDrra oiidiiriinijn getdigini n3b€r re.dfler pek neie[ mndir, toda ar-xada!4 olan sfiri hilleivekitinin] ms*r iizerine ii9 zad bfatt!tKendjsjne hibbederoLl Bu zai-L nlinizia. 3u *x beyelendi n, bu rr4

laf hisse senedi dolu idi!ynderce b€@r alldan yalrha bhi otan $kdrdskr saurann an,

laih$, liapltallmja tekelci qag]niLq "ulusal, bzel gidglhci yetistimepoliitrasu bu4lveiyl utban'$rmad*r Jakai b.!ra hilteivekille-ri ohak nzere AnklB,yr riiydr€nlssrirdiEldj..

n4fd$zt* ve bainnasba kavramlarun u*rlamada birbt.lyte9alIlan kammlar olansn1 Esrl gnriimijzde beli.en !e bu "utbal"giniimcinin yetirne siireci sonucu onaJa S*m$ ola. ylprda reira

ClEhuiyer Tarlirai'.de uyguldar ve iiulusl ajzet stiEincjyi1$0 rara Ladar desiettde, ondan enra da ya.atma tehotine daya-nan aosyGekonomik lolititra bi.takm sh ldnn yrkan doBru ha!ek.,

E^cMsrak r Mno!^5{^ Mn^rMRr

tile Jor aqtuqltr. olelliHe ir<jnci Diinxa SalatLlxn yaraitrBL oi,anud@ul@ lralhfdlEa !u snre! son@d4 to!.aL sahpleri ttcret burjn-wi6he, tcarei burjwazisl de sr4yi ruluvazjsjne ddln$eye ba$a-aqif. Bu \lptialirtleqoe snrect, &ulu oleak, €ski balat dilz4,n olmleodalidi! lfa.lr bir @aye ve dslD qok becenye dayan& deEjyl€yr!4ye itndli bir smfD! el satlan € dsnal sbrint 6jo g.qtix-qe ye.tDden etmete baslelsrf. Iab|i]{Ajon ayaklrabr eskicufi, al{r-mDt@ ioca.e bakfclra4 kalorir* dnz.ni sobacLlan tehdli eibek-r.dir.

iSte, gijn gegtikqe duurnrule iyi ydine tdtiiyc gltttghi gorenve bu ltiiyle glde* daha ala kijtiileycceElni atldaF b$layu bu rn.sDlar ciddl bil tuiuu bualmDa gimislddil Btr duuda evra-sel itr olgu lrendlni gbsterecek ve eabalad*F zarrllayan bu il€anr4,s@uds eist|]r btr jdelojlye enlhgxtan boqka rcl bnlamyacaklar-dr, Bu tdeolojt, \eldint dcer teijfrre lqinde irade eden, Jstat "mit-

lltetqiljr" admL xeldine urlln gitren bjr ideolojidif. Bu jdeolojide ba-t@sulr* ve b4illtlrsma kau!6lan, Aiatiidi miniyet9iliSrdetiiin ier-she, ltlbjdlt libell dt Blrt "[f," lravr@Da bagltr. dutd, diBei"ii@eir i4tajma ydnelen ilri lrolda gel\e bu "milliyel4ilix"td bi_nnddbde b8bd$zlrk laraer baiilnaqmaya kuban edthiltir, j!jn-clsbde Le b3il asla iophr reddedjxsektedir. lakai bu'lan g6me-de! once, lu . miuye4iri]'rn nedo dilseL bjr btqim iqiide dtaya qrk-i4@ ve nedeD bu ldr dnak gereksiusini duydlgua bir gbz ai5-

Bu sdflar "kurtancf' 1d&l6it obrax milliyeiguiEe 6arLxn\lardd,eonhti, birinct{ nnlyeieiliEln iilke lqindeli smflann stul]erek aFcal* 'Ehtroshr (dolayNryla, b!$r{abn@ kdrlsmGlnj) ijrne}lcj veli&e qapDda dayangnay sagloyrc! bir yijnli Erdrr. lunck| mjlliyet_qntl! proletdyanh idstojlshe, sdkrime lrarirtltk gdsiernelit€ vebu nttellgi, esnalb dogsnda old !e gelenet6el Rs dii,9nanlletylak8.ijklenm jscj kar$utrylr birlelince biilaik 6ne laanmakiadttd9iinciisn, nflliyeteutrr. bairrnaqma hrzland*qa eJ laym bu srtflann yabec! dnll@rrghasslermehedir. Difrtihcnsn,diuixei-ot1i}bunalb leinaterri bu 6h lanr "alirn geqhii delri tetlh En{alnL bir"alts gelecek"t laadederck onl&n ac annt ut{liu@atladr' Alp'4r8nlara, Fatihlere yaprlan vurgdar bundardr.

?iirktye'de toyle iqlevler giildnEn iqi! fl9l ve iimetqt athlart$atmdln $trtplenilen nillilEtQllik, ezgetilmit bir nllle olan Tiirktsye'de jrselann btz bllhclden gok onlar bilincine hliap ettiBhden,r!9r iktqln 9oL lqtne yarsaF.ktadr. Fundm igl.de ole! bilinFls L

snlar dn tolay bieimde, 'o.lnd.' biDnci kutlorlarak, yani }erdilerinibu duruEa diiliirdiihL latu]rlan bir dniman gru! kawur odayaat ara.k biEraya ve bir tiLf ehanra bptambil,r. Bu dulurda b! in-sartar ne jsiediklerjni tab oldak btlnezte. ama, neye kdir oldukla-rn gok iJi iiigreldiueri' iqtn en aadar l<Ba d6nemde niitnnleFb!liJle. rc asldt uyugmlabfij.. Bugiin rter .lnm tomiinim kam]lu hyle lirnramral Titxixede en bunatmh lresim ola! lqsahAlr vegecek@dulu ger9lerin biBy*l ve srnrlel bunalmlanna yalrt geit!,meye qalrshalktldrr. Eu e.b. strasda lrlcr rk@rn m rdzb Jdarra@cagr xalrd{ serenelisel Rns diigmnlLrL oldugu !e d{ fti}ref de entazla 6ScB de bulDdugu icin, bn 'mnnyeqilit,,in anii xomiinim kav-lohryla olan azde$jEi iyica kemLklelrrelrt€dir. Buun is, kotrMuza9smdan cok bnemlj bi. snucu rddrr: rrkqr 4milliyeililik", @ti kcnirnim uEela, u:/duluk lavrmDm ourlanD 4rlayan lir Bah rd-daEl& gnthliliijr. 'iltrllj da\e" nilelixreri en iarhgm g6liimeyecekbtr konuda, Kb|f vd llaqhrq konrlanndaki tuimu bunu aqrkga gds-t@t!ti. Bu ahrtu tensil eden siy8sal lariinin geret brrlalr Xrbnt(r,?rtbasrrn ilk glinijrde, bu ha.ekehn AID ile Tiirktyelh $aorntbolaclgL go.elqesiyle qrlr*tmayi kaqr S&mD, ABD'.tn b*lnslyla r?l,lirtt& son.a durduruImu o)ar heihrs elhlme yenlden srkL deDe-rih ali'nda basl@eastm da aldr geFlrge lle lrmahlgifr Ya.ti fxqr.}m. @li komiidd ahlM4a aldrEr batthlalha'JE lJalbsDllL kat-rmmr iedd etbektodrr. sugrin Tnlkiye'de "nitnyetnik" dedlince.n'Ias an diger alm olan iimeigi zkmda ise bairlrlatma lavrammnloptan reddedilmesire rasilanmalitadr. ro| Atotiirk milliyeigiligin-de birbi ni bmamlayar ve bjrbirinin bnlrolulu olan bu ilri kavr@,bugnn "milliyetilik de,hce anl!$h olan ve Aiatij.t mfltlyeteiligt-nin sntiiezi halhe gele! ikl akmD jktsinde de eatqd k^namltr ha

1

'Ao@tu itdbdnb bozdhs, ip! 3€

n. *xd.r ciludminir. lrk y3pi3

ve rdhi 'sbirriSitrr kum&rf- rw