Air Pollutant and Remediation

มลพษในอากาศ (Air Pollution)

มลพษทางอากาศ หมายถง ภาวะของอากาศทมการเจอปนของสารพษใน

ปรมาณทเปนอนตรายตอมนษย สตว พช และทรพยสน ทงทางตรงและ

ทางออม สารพษเหลานไดแก กาซตาง ๆ ฝ นละออง เขมา ควน สาร

กมมนตรงส

smog ทมาจาก smoke + fog หมอกควน ควน +หมอก

ระบบภาวะมลพษทางอากาศ

(Air Pollution System)บรรยากาศ (Atmosphere)

สารมลพษ (Pollutants) การแพรกระจาย

(Dispersion)

แหลงกาเนดสารมลพษในอากาศ ผไดรบผลกระทบ

(Emission Sources) (Receptors)

สวนประกอบของชนบรรยากาศ (Atmosphere)1. Troposphere อยตดกบผวโลก มความสาคญตอชวตบนโลก

ประกอบดวยอากาศสาหรบหายใจ 90% มระยะทาง 8-12 กโลเมตร เหนอพนโลก อากาศในชนนประกอบไปดวย กาซไนโตรเจน 78% ออกซเจน 21% คารบอนไดออกไซต 0.03% กาซตางๆ 0.97%

2. Stratosphere เกยวของกบการเปลยนแปลงฤดกาล ชนนมระยะทางประมาณ 38 กโลเมตร ในชนนจะมชนโอโซน หนาประมาณ 19-24 กโลเมตร ชวยปองกนรงสจากดวงอาทตย ไมใหแผมายงพนโลก ชนโอโซน

อยตดกบ troposphere3. Ionosphere มระยะทางประมาณ 320 กโลเมตร เปนชนทประกอบไป

ดวยอนภาคทมประจตางๆ มากมาย ตอจากชนนกเปนจกรวาลทไมมทสนสด

สารมลพษทางอากาศ

ออกไซตของซลเฟอร (oxides of sulfur; SOX) ออกไซตของคารบอน (oxides of carbon; COX) ออกไซตของไนโตรเจน (oxides of nitrogen; NOX) สารประกอบอนทรยตางๆ (organic compound) กมมนตรงส (radioactive) ฝนละออง (particulates matter, PM) โลหะหนก (heavy metals)

ออกไซตของซลเฟอร

ซลเฟอรไดออกไซต (SO2) ซลเฟอรไตรออกไซต (SO3) เกดจากจลนทรยยอยสลายพวกอนทรยสารทมซลเฟอรเปนองคประกอบ

ทาใหเกดความระคายเคองตอผวหนง และระบบทางเดนหายใจ

เปนอนตรายตอพช โดยทาใหใบไหม

ถาทาปฏกรยากบโลหะ จะทาใหโลหะผกรอนไดงาย

ออกไซตของคารบอน

คารบอนมอนอกไซต (CO) คารบอนไดออกไซต (CO2) เกดจากการเผาไหมทไมสมบรณ มกเกดในโรงงานอตสาหกรรม รถยนต

การสบบหร

เมอหายใจเขาไปจะรวมกบฮโมโกลบนของเมดเลอดแดง เปน

สารประกอบทเรยกวา คารบอกซฮโมโกลบน

(Carboxyhemoglobin) ซงรวมตวกบฮโมโกลบนไดดกวา

ออกซเจนถง 200-250 เทา ทาใหเลอดรบออกซเจนไดนอยลง

ออกไซตของไนโตรเจน

ไนตรกออกไซต (NO) ไนโตรเจนไดออกไซต (NO2) ไนตรสออกไซต (N2O) เกดจากการเผาไหมของเชอเพลงทมไนโตรเจนเปนองคประกอบ

สารประกอบอนทรยตางๆ

อลดไฮด ไฮโดรคารบอน (hydrocarbon) กรดอนทรย (organic acid) ทาใหเกดอาการระคายเคองตอทางเดนหายใจ นยนตา และทาลาย

คลอโรฟลลในพช

กมมนตรงส

ในธรรมชาต เชน รงสคอสมกจากดวงอาทตย และดาวฤกษตางๆ

ในมนษยทา เชน การรวไหลของกมมนตรงสจากเตาปฏกรณนวเคลยร

อตสาหกรรมถนอมอาหาร

ฝนละออง

คอ ของแขงขนาดเลกทลอยอยในอากาศหรอนา ซงเกดจากธรรมชาต

หรอมนษย

ฝ นขนาดใหญ มขนาด 15-50 ไมโครเมตร (PM50, PM50) ฝ นขนาดเลก มขนาด > 2.5 < 15 ไมโครเมตร

ฝ นละเอยด มขนาด < 2.5 ไมโครเมตร

โลหะหนก

หมายถง โลหะ (metal) ทมความถวงจาเพาะมากกวานา 5 เทาขน

ไป และมความหนาแนนเกนกวา 5 กรม เชน ปรอท ตะกว สารหน

แคดเมยม โคบอลต

Air pollutant ประเภทสารมลพษทางอากาศแบงตามการเกด

1. Primary pollutant : เปนการปลอยสารเคมในสภาพกาซในระดบความเขมขนทเปนอนตรายโดยตรงสอากาศ เชน ซลเฟอรไดออกไซด ไนโตรเจนไดออกไซด คารบอนมอนอกไซด ขเถา ฝ น

2. Secondary pollutant : เปนสารเคมในสภาพกาซทเกดในอากาศระดบทเปนอนตรายเกดจากการรวมตวของ primary pollutant กนเอง หรอเกดจาก primary pollutant ทาปฎกรยากบกาซในบรรยากาศ เชน SO2 + ออกซเจนในบรรยากาศเปน SO3, PAN, O3

แหลงกาเนดของมลพษทางอากาศ

(Sources of Air Pollutants)1. จากธรรมชาต (Natural Source)• เกดในสภาวะธรรมชาตโดยกระบวนการเนาเสย

• การยอยสลายของอนทรยสารในธรรมชาต

• การระเบดของภเขาไฟ

แหลงกาเนดของมลพษทางอากาศ

2. จากกจกรรมของมนษย (Man – made Source)• เกดจากโรงงานอตสาหกรรม

• เกดจากการขนสง

• เกดจาก combustion

21

“กจกรรมของมนษย” เรงเพมปรมาณกาซเรอนกระจก

การเผาไหมเชอเพลงจากถานหน นามน

กาซธรรมชาต การตดไมทาลายปา

กาซคารบอนไดออกไซด

ขยะ นาเสย การปศสตว การเกษตร

กาซมเทน

ควนจากไอเสยรถยนต

กระบวนการแปรรปทางอตสาหกรรม

สารฮาโลคารบอน (CFCs, HFCs, PFCs)

22

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

Source: BBC (http://news.bbc.co.uk)

IPCC, 2005 (www.ipcc.ch)

Point Carbon (pointcarbon.com)

1 2 3

Hydrofluorocarbons HFCs GWP: 150 – 11,700

Perfluorocarbons PFCs GWP: 6,500 – 9,200

Sulphur hexafluoride SF6 GWP: 23,900

กาซเรอนกระจก Formula 100-yr Global Warming Potential

(GWP) Carbon dioxide equivalent

Carbon dioxide CO2 GWP: 1

Methane CH4 GWP: 23

Nitrous oxide N2O GWP: 296

4

Long wave infra red(heat)

ชนบรรยากาศของโลกAtmosphere

กอใหเกด ภาวะโลกรอน

และการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศ

(Climate change)

24

กาซคารบอนไดออกไซดคดเปน รอยละ 77 ของการปลอยกาซเรอนกระจกของโลก และรอยละ 61.4 เปนการปลอยจากภาคพลงงาน

ทมา: World Resource Institute, 2000

25

พ.ศ. 2538 พ.ศ. 2568

การคาดการณความแหงแลงของโลก

ระหวาง พ.ศ. 2538 และ พ.ศ. 2568

26

ผลกระทบจากการทนาแขงขวโลกละลาย

และการขยายตวของนาทะเล

ในรอบ 100 ปทผานมา ระดบนาทะเลเฉลยของโลก เพม

สงขนแลว 10 – 25 ซม.การคาดการณ ระดบนาทะเลอาจเพมสงขน 15 –

95 ซม. ภายใน 100 ป พนทชายฝง จะไดรบผลกระทบดานตางๆ ดงน

• การสญเสยพนทชายฝง จากการถกนาทวมและกดเซาะมากขน

• ความเสยงของประชาชน ตออทกภยของพนทชายฝง

• การอพยพทอยของประชากรทอยอาศยและมททากนบรเวณชายฝง

• สรางความเสยหายตอสาขาการผลตทสาคญ สงผลตอเศรษฐกจ

• ระบบนเวศชายฝงจะมความเสยง เชน ปาชายเลน หญาทะเล

ปะการง

27

การกดเซาะชายฝงทวความรนแรงสงผลตอระบบนเวศทางทะเลและชายฝง การตงถนฐานประชากร

และอตสาหกรรมทองเทยว

ชายฝงบางขนเทยนหลกเขต กทม.

28

ผลกระทบตอทรพยากรนา

• จะมฝนตกมากขนบางพนท และลดลงในบางพนท สงผลตอ

ปรมาณนา ระบบนเวศนาจด และนาใตดนในระยะยาว

• ปรมาณนาฝนทเปลยนแปลง จะกระทบตอการกกเกบนาใน

อางเกบนา แหลงนาสารอง

• ปญหาการขาดแคลนนาในหนาแลง จะทวความรนแรงขน

และนาไปสความขดแยงของการจดสรรนาทรนแรงขน

29

ผลกระทบตอปาไม ความหลากหลายทางชวภาพ

และระบบนเวศ

• หากอณหภมเฉลยโลก เพมขนเพยง 1o C อาจมผลกระทบตอ

องคประกอบพนธไมในปา ถง 1 ใน 3 ของโลก ปาบางชนดอาจ

สญสลาย ศตรพชคกคาม และเกดไฟปาเพมขน

• สงมชวตในพนทระบบนเวศธรรมชาต จะเปลยนแปลงองคประกอบ

และการกระจายตว เพอตอบสนองตอเงอนไขใหม

• พนทชมนา อาจลดลงเนองจากอตราการระเหยทเรวขน จะสงผลตอ

แหลงอาศย และขยายพนธของพชและสตว

30Source of information: WWF Thailand, 2005 (See www.wwfthai.org); ผศ.ดร.กาพล รจวทย. 2548

ผลกระทบดานสขภาพอนามย

• การระบาดของโรคตดตอ เชน โรคมาลาเรย และไขสมองอกเสบ

จะระบาดในบรเวณกวาง เนองจากอณหภมทอนขน ฝนตกมาก

ขน เปนปจจยเหมาะสมสาหรบยงหรอแมลงซงเปนสอ/พาหะ

ของโรคมากขน โดยเฉพาะโรคมาลาเรย

• คาดการณวาเมออณหภมของโลกเพมสงขนอก 1-3 องศา

เซลเซยส ประชากรของโลกประมาณรอยละ 45 จะอยอาศยใน

พนทซงเหมาะสมตอการแพรกระจายของโรคมาลาเรย

• การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศอาจมผลตอสขภาพของมนษย

ในบรเวณกวาง เนองจากสขภาพขนอยกบอาหารทเพยงพอ นา

ดมทสะอาด ทอยอาศย สภาพสงคมทดและสงแวดลอมท

เหมาะสมในการควบคมเชอโรคตดตอ

31

ผลกระทบตอโครงสรางพนฐานอตสาหกรรมและการตงถนฐานของมนษย

• การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศทรนแรง สามารถทาลายโครงสรางพนฐาน

หรอสงผลเสยหายตอการผลต

• การเพมของระดบนาทะเล พาย และนาทวม ทาใหประชาชนตองอพยพยาย

ทอยอาศย สงผลตอเนองตอโครงสรางพนฐานในพนททลกเขาไป

วธควบคมและขจดอนภาคสารมลพษทางอตสาหกรรม โดยการขจดอนภาคกอนปลอยทางปลองระบายควน

หรอทอไอเสย มวธการตาง ๆ ดงน

1. เครองตกตะกอนโดยไฟฟาสถตย (Electrostatic precipitator) ใชสนามไฟฟาททาใหฝ นละออง เมอถก

กระแสไฟฟาแลว จะเกาะตดกบขวประจไฟฟา (electrode) และขจดออกไปได

2. Baghouse filter ปลอยกาซของเสยใหผานถงไฟ

เบอรทแขวนในปลอง วธนขจดอนภาคได 99.9%3. Cyclone seperator โดยวธลมหมน กาซของ

เสยปลอยผานปลองรปกรวยซงมแรงปน (centrifugal force) ฝ นจะถกดดออกทางทอรปกรวย วธการนขจดฝ น

ละอองขนาดใหญได 50-90% ฝ นขนาดเลกหรอฝ นละเอยด

ขจดไดนอย

4. Wet scrubbers กาซของเสยถกปลอยผานนา จะ

ขจดฝ นขนาดใหญ และเลกได 99.5% แตไมใชฝ นละเอยด

และขจด SO2 ได 80-95%

2. ลดปรมาณการใชพลงงานจากโรงไฟฟาและรถยนต

3. ใชการเผาไหมถานหนในรปของเหลวหรอกาซแทน

กอนถาน

4. เปลยนการใชพลงงานจาก fossil fuel เปนแหลง

อน

5. ผลกดนใหมการขนสงมวลชนในประเทศในหลายๆ

ทาง

6. ใชเทคโนโลยชนสงเพอลดการปลอยสารมลพษเขาส

สงแวดลอม

36

อนสญญาสหประชาชาตวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศUnited Nations Framework Convention on Climate Change (UNFCCC)

เปาหมายของอนสญญาฯ “เพอใหบรรลถงการรกษาระดบความเขมขนของกาซเรอนกระจกใน

บรรยากาศใหคงท อยในระดบทปลอดภยจากการแทรกแซงของมนษยทเปน

อนตรายตอระบบภมอากาศ การรกษาระดบดงกลาวตองดาเนนการในระยะเวลา

เพยงพอทจะใหระบบนเวศปรบตว โดยไมคกคามตอการผลตอาหารของมนษย”

ประเทศไทย - ใหสตยาบนตออนสญญาฯ เดอนธนวาคม 2537

- มผลบงคบใชเดอนมนาคม 2538

“Common But Differentiated Responsibilities”

37

หลกการปองกนไวกอน

หลกการความรบผดชอบในระดบทแตกตาง

ประเทศอตสาหกรรมตองเปนผนาในการตอสกบปญหา และประเทศ

กาลงพฒนาใหดาเนนการตามกาลงและความสามารถ

หลกการสาคญของอนสญญาฯ

การแบงกลมของประเทศภาคสมาชก

ภายใตอนสญญาฯ จานวน 190 ประเทศ

Annex IIประเทศอตสาหกรรมในกลม OECD

Annex Iประเทศพฒนาแลว

ในกลม OECD และ EIT

ไมมพนธกรณ

ในการลดกาซเรอนกระจก(จานวน 149 ประเทศ)

มพนธกรณ ในการลด

การปลอยกาซเรอนกระจก(จานวน 41 ประเทศ)

Non-Annex Iประเทศกาลงพฒนา

38

ประเทศไทย - รวมลงนามพธสาร เดอนกมภาพนธ 2542

- ใหสตยาบนเดอนสงหาคม 2545

- มผลบงคบใชเมอ 16 กมภาพนธ 2548

พธสารเกยวโต (Kyoto Protocol)

เปาหมายของพธสารฯ

“ใหประเทศ Annex I ทเปนภาคสมาชกดาเนนการลดปรมาณกาซเรอนกระจกลง อยางนอยรอยละ 5 ของปรมาณการปลดปลอยในป 2533 โดยดาเนนการใหบรรลเปาหมาย ในป 2555”

หนวยทใชวดปรมาณ GHG ทลดได

“คารบอนเครดต”

39

ผปลอย GHG ตองรบผดชอบในการลด GHG ดวยผปลอย GHG มากกวาการดดซบสามารถซอ “คารบอนเครดต”จากผทาการดดซบมากกวาปรมาณทปลอยได

การลดปรมาณ GHG สามารถทาทใดกไดในโลกประเทศพฒนาแลว มตนทนการดดซบ GHG มากกวาประเทศกาลงพฒนา

เกดการซอขาย “คารบอนเครดต” เรยกวา“คารบอนเทรด”

พธสารเกยวโต (ตอ)

40

กลไกการดาเนนงานภายใตพธสารเกยวโต

กลไกการลด GHG และซอขายคารบอนเครดต

Joint Implementation (JI) ประเทศใน Annex I ทาโครงการ

รวมกนเพอลด GHG

Emission Trading (ET) ประเทศใน Annex I ซอขายคารบอน

เครดตระหวางกน

Clean Development Mechanism (CDM) ประเทศใน Annex I ซอ

ขายคารบอนเครดตกบประเทศนอกกลม

มผลบงคบใชเปนทางการ 16 กมภาพนธ 2548

รฐบาลประเทศตางๆ ทลงนามรบรองตองออกกฎหมายรองรบ

41

ตดตอขอขอมลเพมเตม

สานกประสานการจดการการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

สานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

60/1 ซอยพบลวฒนา ถนนพระรามท 6

สามเสนใน พญาไท กทม. 10400

โทร. 02 265 6612 02 265 6500 ตอ 6782 - 6785

โทรสาร 02 265 6602 02 265 6612

Website: http://www.onep.go.th/cdmEmail: prattana71@gmail.com,prattana@onep.go.th