akdeniz Üniversitesi, proje geliştirme, uygulama ve araştırma...
TRANSCRIPT
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI/16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
“ TÜRK ÇAYININ MARKALAŞTIRILMASI 2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI ”
SONUÇ RAPORU
PROF.DR. CENGİZ SAYIN PROF.DR. FERAMUZ ÖZDEMİR
Pınar TEKBAŞ ÇAM İnanç SOYLU
Mehmet TORUN Ferhan BALCI
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
İÇİNDEKİLER
1. ÇALIŞTAY PROGRAMI
2. GİRİŞ
2.1. Çay Üretim Faaliyeti Hakkında Genel Bilgiler
2.2. Çalıştay Hakkında Genel Bilgiler
2.3. Çalıştay Bildirilerinde Öne Çıkan Konular
3. STRATEJİK AMAÇ VE VİZYON
3.1. Moderatörün Stratejik Amaç ve Vizyon Önerisi
3.2. Gruplara Göre Stratejik Amaç ve Vizyon Önerileri
3.2.1. Tüm Gruplar Stratejik Amaç ve Vizyon Önerileri
3.3. Stratejik Amaç ve Vizyon Önerilerinde Öne Çıkan Konular
3.4. Kararlaştırmış Stratejik Amaç ve Vizyon
4. TEMEL ALANLAR
4.1. Tüm Gruplar Temel Alan Önerileri Kümelemesi
4.2. Kararlaştırmış Temel Alanlar
4.3. Temel Alanlar Durum ve Önem Dereceleri, Frekansları
5. TEMEL ALANLARA YÖNELİK FAALİYETLER
5.1. Eğitim ve AR-GE Temel Alanı
5.1.1. Gruplar Faaliyet Önerileri
5.1.2. Kararlaştırılmış Faaliyetler ve Önem Dereceleri
5.1.3. Öne Çıkan “Eğitim ve Ar-Ge” Faaliyetleri
5.1.4. Seçilmiş “Eğitim ve Ar-Ge” Faaliyetleri Uygulama Planı
5.2. Organizasyon Temel Alanı
5.2.1. Gruplar Faaliyet Önerileri
5.2.2. Kararlaştırılmış “Organizasyon” Faaliyetleri ve Önem Dereceleri
5.2.3. Öne Çıkan “Organizasyon” Faaliyetleri
5.2.4. Seçilmiş “Organizasyon” Faaliyetleri Uygulama Planı
5.3. Pazarlama Temel Alanı
5.3.1. Gruplar Faaliyet Önerileri
5.3.2. Kararlaştırılmış “Pazarlama” Faaliyetleri ve Önem Dereceleri
5.3.3. Öne Çıkan “Pazarlama” Faaliyetleri
5.3.4. Seçilmiş “Pazarlama Faaliyetleri” Uygulama Planı
5.4. Politika ve Yasal Düzenlemeler Temel Alanı
5.4.1. Gruplar Faaliyet Önerileri
5.4.2. Kararlaştırılmış “Politika” Faaliyetleri ve Önem Dereceleri
5.4.3. Öne Çıkan “Politika” Faaliyetleri
5.4.4. Seçilmiş “Politika” Faaliyetleri Uygulama Planı
5.5. Üretim ve İşleme Teknolojileri Temel Alanı
5.5.1. Gruplar Faaliyet Önerileri
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
5.5.2. Kararlaştırılmış “Teknoloji” Faaliyetleri ve Önem Dereceleri
5.5.3. Öne Çıkan “Teknoloji” Faaliyetleri
5.5.4. Seçilmiş “Teknoloji” Faaliyetleri Uygulama Planı
6. SONUÇ
EK BELGELER
Ek-1. Çalıştay Katılımcı Listesi
Ek-2. Çalıştay Grupları ve Katılımcı Listesi
Ek-3. Gruplar “Stratejik Amaç ve Vizyon Öneri” Formları
Ek-4. Çalıştay Kararlaştırılmış “Stratejik Amaç ve Vizyon Belgesi”
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
1. ÇALIŞTAY PROGRAMI
( 17 – 18 / 11 / 2011 )
AÇILIŞ
Kayıt
Açılış Konuşması
Tanışma
ÇALIŞTAY AŞAMALARI
I. Çalışma Gruplarının Oluşturulması
II. Stratejik Amacın ve Vizyonun Belirlenmesi
III. Temel Alanların Belirlenmesi
IV. Faaliyetlerin Belirlenmesi
V. Uygulama Planının Oluşturulması
KAPANIŞ
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
2. GİRİŞ
2.1. Çay Üretim Faaliyeti Hakkında Genel Bilgiler
İnsanlık tarihinde beş bin yıllık geçmişi olan çay, Türkiye’de 400 yıldır tanınmakta ve
70 yıldır üretilmektedir. “Türk kahvesi” ile kahvenin dünyada tanıtılmasında önemli
katkısı olan ülkemizde, çay da çok sevilen sosyal bir içecek haline getirilmiştir.
Özellikle son 50 yılda çay, toplumun her kesiminde ilk ikram edilen içecek olmuştur.
“Theaceae” familyasına ait yapraklarını dökmeyen bir bitki olan çay (Camellia
sinensis L. (O) Kuntze), güneybatı Çin ve kuzeydoğu Hindistan kökenli olup
günümüzde kültüre alınan çeşitler, “Thea sinensis” ve “Thea assamica” çay
bitkilerinin hibritlerinden oluşmaktadır. Dünyada başlıca üç çeşit çay (Çin, Assam ve
Kamboçya) yetiştirilmektedir. Türkiye’de yetiştirilen çay ise Çin çayıdır. Günümüzde
30’u aşkın ülkede yaklaşık 2 milyon 561 bin hektar alanda çay yetiştiriciliği
yapılmaktadır. Hindistan, Çin, Sri Lanka, Kenya, Japonya ve Türkiye çay yetiştiren
ülkeler arasında en önemlileridir. Çevre şartlarına geniş ölçüde uyum sağlayabilen bir
bitki olan çay, dünya genelinde yüksek nemli, ılıman iklime sahip (yıllık ortalama
sıcaklığı 18-20 C olan) değişik bölgelerde, asitli topraklarda yetişmektedir. Avrupa
Birliği ülkeleri ve aday ülkeler içinde ekonomik anlamda çay yetiştiren tek ülke
Türkiye’dir.
Çay, günümüzde Türk halkının günlük hayatında vazgeçilmez bir parça haline
gelmiştir. Türkiye, çay tarım alanlarının genişliği bakımından dünyadaki çay üreticisi
ülkeler arasında 7., siyah çay üreticileri arasında 5. sıradadır. Türkiye’de 2011 yılı
tahmini verilerine göre yaklaşık 76 bin hektar çay fidanı dikili alanda 1,2 milyon ton
yaş çay ve 200 bin ton kuru çay elde edilmektedir.
Ülkemizde çaylık alanların %65,6’sı Rize, %20,5’i Trabzon, %11,3’ü Artvin, %2,6’sı
Giresun ve Ordu illerinde bulunmaktadır. Türkiye, Gürcistan, İran ve Japonya’da yaş
çay ürünü Mayıs-Ekim arasındaki 6 aylık sürede üç sürgün dönemi içerisinde hasat
edilirken, diğer üretici ülkelerde bu süre ortalama 10 aydır.
Doğu Karadeniz Bölgesi’nde yaklaşık 76 bin hektar çaylık alanda 203 bin dolayında
üretici çay tarımı yapmakta ve bölgedeki çay fabrikaları da göçü önleyen bir istihdam
sağlamaktadır. Çay tarımı bölgede çoğunlukla küçük aile işletmeciliği şeklinde
yapılmaktadır. Mevcut çaylıkların yaklaşık %75’i 5 da altında büyüklüğe sahiptir.
Bölgede göçü önlemek ve çay tarımını teşvik etmek amacıyla, aile içerisinde 18 yaşını
bitiren kişiler çaylık cüzdanı ve işletme ruhsatı alabilmektedir.
ÇAYKUR; 46 çay fabrikası, 3 çay paketleme fabrikası, Atatürk Çay ve Bahçe Kültürleri
Enstitüsü Müdürlüğü, 9 Pazarlama Bölge Müdürlüğü, 16 bin çalışanı ve 6.465-6.670
ton/gün yaş çay işleme kapasitesi ile Türkiye çay sektörünün en büyük kuruluşudur.
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
Mevcut kapasitesi ile bir kampanya döneminde 110-120 bin ton siyah çay
üretebilmektedir. Yıllara göre değişmekle birlikte, bölgede üretilen yaş çayın yaklaşık
%60’ı ÇAYKUR, %40’ı özel sektör tarafından alınmaktadır. ÇAYKUR’un yurt içi siyah
çay piyasasındaki pazar payı yaklaşık %55-60 olup özel sektörün payı da yaklaşık %40-
45’tir. D.Karadeniz Bölgesi’nde faaliyette bulunan özel sektör çay fabrikası sayısı 170-
229 adet aralığında değişmekte olup kurulu kapasitesi toplam 8.746 ton/gün’dür.
2011 yılında toplam olarak 1 milyon 156 bin ton yaş çay alımı yapılmış olmuş bunun
619 bin ton’unu ÇAYKUR, 537 bin ton’unu özel sektör almıştır. Üreticinin eline geçen
2011 yılı yaş çay fiyatı, destekleme fiyatları da dahil 1.10 TL/kg’dır.
Çay tüketiminde ise tüm ülkeler içinde 4. sırada yer alan Türkiye’de yıllık 225 bin ton
çay tüketilmekte olup bunun 20 bin ton’luk kısmı yasal düzenlemelerin yetersizliği
nedeniyle yurda sokulan yabancı kaynaklı çaylardır. Kişi başına yıllık ortalama çay
tüketimi 2.6 kg olup bu değer yılda yaklaşık 900 bardak çay ve günlük ortalama 3
bardak çay içildiği anlamına gelmektedir.
Çay tüketiminin bu denli yüksek olması gerek ÇAYKUR ve gerekse diğer çay
üreticilerinin ürün yelpazesini geliştirmelerine ve üretimlerini de günden güne
arttırmalarına yol açmıştır. Ayrıca çay pazarına yeni firmaların katılması da rekabeti
arttırmış ve sektördeki kalitenin yükselmesine olumlu etki oluşturmuştur. Çayın
tüketiciye sunulma şekilleri de teknolojiye bağlı olarak gelişme göstermiş ve dökme
çay ile birlikte siyah süzen, demlik poşet ve instant çay da marketlerde yerini
almıştır.
Tropik ve subtropik iklime sahip birçok ülkede üretimi yapılan çay, genellikle üç
değişik tipte üretilmektedir. Bunlar yeşil, çay ve oolong çaylarıdır. Yeşil çay başta
Japonya ve Çin olmak üzere daha çok Uzak Doğu’da tüketilirken, siyah çay; başta
Güneydoğu Asya, Afrika ve Avrupa ülkeleri olmak üzere tüm dünyada
tüketilmektedir. Yeşil çay ile siyah çay arasında özelliklere sahip oolong çayının ise
tüketimi Çin’in bazı bölgeleri ile sınırlıdır.
Türkiye’de çay sektöründe önemli bir teknolojik yenilik olarak yeşil çay üretimine
geçiş ÇAYKUR tarafından 2004 yılında başlatılmıştır. Türk insanının damak zevkine
uygun naneli, limonlu, melisalı ve elmalı süzen poşet yeşil çayların sağlığa olan
yararları konusunda tüketici bilgilendirilmiş ve yeşil çay tüketimi artan bir hızla
yaygınlaşmaya başlamıştır. ÇAYKUR yeşil çay üretimine 2004 yılında 142 ton çayla
başlamış ve bu miktar 2011 yılında 144 ton’a yükselmiştir. Yapılan projelerle birlikte;
yeşil çay pudrası, soğuk çay içecekleri, çay tabletleri ve çay etkin madde ekstraktları
üretilmesi hedeflenmekte olup bu ürünler gıdadan kozmetiğe kadar pek çok alanda
kullanılabilecektir.
Çay, Türkiye’de kültürün önemli bir parçası olmuş ve dostlukların tipik bir paylaşma
sembolü haline gelmiştir. Çayın yapraktan bardağa gelinceye kadar geçirdiği
aşamalar düşünüldüğünde; üreticiler, fabrikalarda çalışan insanlar, pazarlamasını
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
sağlayanlar, çay evi ve çaycı olarak hizmet verenler olmak üzere toplumun önemli bir
kısmının çay ürününden geçim sağladığı ve özellikle Doğu Karadeniz Bölgesi için
bunun daha belirgin olarak öne çıkmakta olduğu görülmektedir. Ekonomik olarak
geniş kitleleri etkileyen ve geçmişten günümüze değin yaşamın “kabullenilmiş
önemli bir dostluk paylaşım aracı” olan çaya ve çay içme kültürüne sahip çıkmanın
ekonomik olduğu kadar aynı zamanda artık kaçınılmaz bir toplumsal görev olduğu
düşünülmektedir.
2.2. Çalıştay Hakkında Genel Bilgiler
Ankara Rize Dernekleri Federasyonu – Rizeliler Kültür ve Dayanışma Derneği ve Rize
Ticaret Borsası işbirliğiyle 16 – 20 Kasım 2011 tarihleri arasında Rize’de “Türk Çayının
Markalaşması ve Uluslararası Tanıtımı 2023 Vizyonu Çalıştayı” Sayın Gümrük ve
Ticaret Bakanı Hayati YAZICI’nın himayelerinde gerçekleştirilmiştir.
Çalıştay iki aşama olarak yürütülmüştür. İlk gün tamamlanan birinci aşamada; başta
Sayın Bakanımız olmak üzere konu ile ilgili taraflarca yapılan ön değerlendirmelerin
ardından “Türk Çayı 2023 Hedefleri”, “Markalaşmanın Önemi Nedir?” ve “Bir Dünya
Markası Olarak Türk Çayı” konuları çay sektörünün temsilcileri, üniversite bilim
insanları ve konuyla ilgili diğer uzmanlar tarafından tartışılmıştır. Bu kapsamda gün
boyu 3 ayrı oturum gerçekleştirilmiş ve farklı konularda toplam 30 ayrı bildiri
sunulmuştur.
İlk oturumda; Türk çayının özgün nitelikleri, çay sektörünün hedefleri, Türk çayının
sağlık üzerine etkileri, Türkiye’deki çay tüketim trendi, çay ihracatının arttırılması
konusunda öneriler, Türk tarım sektöründe çay üreticisinin yeri, farklı çay ürünleri ve
Türk çayında farklılık, bölge ticaretine çayın yeri ve geleceği, izlenen çay destekleme
politikaları konuları ele alınmıştır. İkinci oturumda; patent, kalite, markalaşma,
standardizasyon, coğrafi işaret, dünya ticareti, tescil ve kayıt gibi tanınırlık ve
markalaşma odaklı konular ele alınmıştır. Üçüncü oturumda; Türk çayının dünya
markası olma yolunda neler yapılması gerektiği konusunda, alanında söz sahibi kamu
ve özel sektör temsilcilerinin deneyimleri, karşılaştıkları engeller ve güçlükler ile
geleceğe yönelik önerileri üzerine yoğunlaşılmıştır.
Çalıştayın ikinci ve üçüncü günlerinde Prof. Dr. Feramuz Özdemir ve Prof. Dr. Cengiz
Sayın’ın moderatörlüğünde, altı kişilik bir ekiple ve yaklaşık 60 kişilik sektörel
katılımla atölye çalışması şeklinde bir “arama konferansı” sürdürülmüştür. Atölye
çalışmasına tüm paydaşlar iki gün boyunca aktif bir şekilde katılmıştır. Atölye
çalışması, 2 gün boyunca, 6 ayrı grup ve toplamda yaklaşık 20 ayrı oturum şeklinde
tamamlanmıştır.
Atölye çalışması; çalışma grupları oluşturma, stratejik amacı belirleme, temel
alanları kararlaştırma, her bir temel alana yönelik olarak; faaliyet alanlarını,
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
bunlardan çok önemli görülüp öne çıkanları belirleme ve yine bunlardan seçilen
faaliyetlere yönelik uygulama planları oluşturma şeklinde sürdürülmüştür. Tüm
katılımcıların önerileri değerlendirilmiş, benzerlikler birleştirilmek ve farklılıklar ise
korunmak yoluyla öneri kaybına izin verilmemiştir. Bu amaçla önceden hazırlanmış
formlardan yararlanılarak kişisel hakimiyete dayalı yanlı yöntemden ziyade yazarak
öneri sunma yöntemi tercih edilmiştir.
Arama konferansında tüm katılımcılar, ortak akıl ile Türk çayının uluslararası tanıtımı
ve markalaşması konusundaki stratejik amaç: “Türk çayını; sürdürülebilir, doğal,
kalıntısız ve çevre dostu tarım uygulamaları ile yetiştirip, özgün yöntemlerle dünya
standartlarında, hijyenik koşullarda siyah ve yeşil çaya işlemek, yenilikçi
yaklaşımlarla katma değeri yüksek ürün çeşitliliğini artırmak, çay içme
kültürümüzü uluslararası düzeyde yaygınlaştırarak, başta çay üreticileri ve
çalışanları olmak üzere bölge ve ülke refahına katkıda bulunmak ve Türk çayını
dünyada tanınan ve aranan marka bir ürün haline getirmek.” olarak belirlenmiştir.
Arama konferansında belirlenen stratejik amaç ve hedefe ulaşmak için tüm
katılımcıların ortak önerileri doğrultusunda; Eğitim ve AR-GE, Organizasyon, Tarımsal
Üretim ve İşleme Teknolojisi, Pazarlama (Standardizasyon, kalite, marka ve tanıtım),
Politikalar ve Yasal Düzenlemeler başlıklarıyla beş temel çalışma alanı
kararlaştırılmıştır.
Bu temel alanlar kapsamında 150’den fazla faaliyet önerisi ortaya çıkmış olup
bunlardan başlıcaları; üretici eğitimi, markalaşma vizyonu eğitimi, klonal seleksiyon
ve çay ıslahı, ürün çeşitliliği, imaj ürün geliştirme, tüketici talep araştırması, ortak
marka oluşturulması, işleme teknolojisi geliştirme, doğru gübreleme, sözleşmeli
yetiştiricilik, çaylıkları gençleştirme, üretici örgütlenmesi, çay ihracatının
desteklenmesi, kaliteye bağlı üretici destekleri, çay tanıtım grubunun kurulması,
ihracatçı birliği oluşturulması gibi faaliyetlerdir.
Atölye çalışması sonucunda katılımcıların görüşlerine dayanılarak ortaya çıkan ve bu
rapor kapsamında sunulmuş olan bulguların; Türk çayının uluslararası tanıtımı ve
markalaşması ana amacına uygun projelerin üretilmesi ve yol haritasının çizilmesinde
yardımcı veri kaynağı olarak kullanılması amaçlanmaktadır.
2.2. Çalıştay Bildirilerinde Öne Çıkan Konular
Çalıştayın ilk gününde tamamlanmış olan açılış konuşmaları, konu uzmanlarınca
sunulmuş olan bildiriler ve tartışmalar kapsamında üzerinde önemle durulmuş olan
konular gruplandırılarak aşağıda sıralanmıştır:
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
A. Üretim ve Teknoloji (İşleme) kapsamlı öne çıkan konular
Verimli ekim alanlarının belirlenmesi
Çay bardaktan çıkarılmalı, yeni ürünler AR-GE ile geliştirilmeli
Farklı hammaddelere yönelme ve çeşitlenme (2,5 yaprak, farklı klonlar,
seleksiyon)
Daha yüksek bölgelerde farklı çeşitlerin yetiştirilmesi
AR-GE, ıslah, doku kültürü, yeni çeşit ve iyileştirme için Merkez kurulması
Yüksek verim önlemlerinin alınması ve verimlilik arttırıcı çalışmaların yapılması
Kaliteli, ıslah edilmiş ve genç çay fidanlarının üretimi
Kontrollü, doğru budama yöntemlerinin ve çaylık bakım çalışmalarının
yaygınlaştırılması
Düşük maliyetli üretim yollarının geliştirilmesi
Daha sağlıklı hasat yöntemlerinin geliştirilmesi
Organik üretime geçişin özendirilmesi
Hastalıklara dayanıklı çeşitler üzerinde çalışma yapılması
Doğru gübreleme yöntemlerinin yaygınlaştırılması ve eğime göre gübreleme
yapılması
Çay genetik haritasının ve özelliğinin çıkarılması
Küçük imalathanelerin kalite, standart ve hijyen kriterleri ile denetlenmesi
Teknolojik iyileştirme sağlanmalı (işleme)
Çay tadına ilişkin kriterlerin geliştirilmesi
Kozmetik- kimya - ilaç sanayi işbirliği ve ürün çeşitlenmesini teşvik
Çay artıklarından gübre yapımı
Mevcut kapasiteler arttırılıp işleme teknolojisi iyileştirilerek çay sezonu boyunca
alım ve işleme kapasitelerinin talebe cevap verecek seviyeye yükseltilmesi
Kalitenin tarladan başlaması nedeniyle üreticilerin eğitimi ihmal edilmemeli
Yeşil çay verimi arttırılmalı
B. Pazarlama ve Lojistik kapsamlı öne çıkan konular
Yurtdışı tüketici profilleri, hedef pazar ve ihracat kanalları araştırmalarının
yapılması
Yurtiçindeki tüketicilerin profilleri, zevk ve tercih eğilimlerinin araştırmaları
arttırılmalı
Çay ihtisas borsası ihtiyacının karşılanması
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
Uluslararası markalarla harmanlama yapılması
Ürün kalitesinin korunarak bahçeden fabrikaya sağlıklı ulaşım sağlanmalı
Müstahsillerin pazarlama zincirinde önemi arttırılmalı
Tüm üretim, işleme ve paketleme faaliyetleri kayıt altına alınmalı
Kaçak çay kontrol edilmeli
Ticaret kontrol altında olmalı
İç piyasadaki tüketiciler, marka arayışı konusunda bilgilendirilmeli
Coğrafi işaret alınmalı
Rekabetçi fiyat politikası izlenerek satış fiyatları dengelenmeli
Standart üretim kalitesi, işleme normu ve damak tadı oluşturulmalı
Nakliye, yükleme, depolama problemleri çözülmeli
Piyasa taleplerine uygun ambalaj ve paket geliştirilmeli
Yeşil çay ve organik çay piyasa payı genişletilmesi önemsenmeli
C. Tanıtım kapsamlı öne çıkan konular
Markalaşma için vizyon ve misyon oluşturulmalı
Demleme rehberi oluşturulmalı
Tanıtım ve reklam bütçesi oluşturulmalı
Markalaşma, “Turkish Tea” ortak markası altında birleştirilerek yapılmalı
Ülkemize gelen turistler dost içici haline getirilmeli
“Coffee Break” yerine “Tea Break” sloganı yaygınlaştırılmalı
Kalite ve sağlık odaklı imaj çalışmaları kapsamında dünyanın en sağlıklı ‘ilaçsız çayı’
imajı dünyada tanıtılmalı ve yaygınlaştırılmalı
Yurtdışındaki fuarlara katılarak tanıtım yapılmalı
“Çay içme” ve “dost buluşması” kültürel paylaşımları ile ihracatı arttırıcı çalışmalar
yapılmalı
Ortak marka ve “Turquality” gerekleri sağlanmalı
İhracat tanıtımı arttırılmalı
Akılda kalıcı logolar yaratılmalı
D. Tarımsal ve ticari destekler kapsamında öne çıkan konular
Gençleştirme desteği sağlanarak yaşlı çay bahçelerinin sökülmesi teşvik edilmeli
(fidan – çelik vb.)
Tohum, fide, fidan desteği olmalı
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
Teknolojik araştırmalar ve tanıtım çalışmaları desteklenmeli
Üreticiler, atölyeler – işleyiciler, ihracatçılar desteklenmeli
Tanıtım fonu-grubu oluşturulmalı
Kalite primi oluşturulmalı
Çay tohumundan yağ sağlama konusundaki araştırmalar desteklenmeli
Ürün tiplemesi, çeşitlemesi ve çay dışı ürünlere yönelmeler desteklenmeli
Çay yasası çıkarılmalı
Çay bahçelerinin mirasla parçalanmasını ve küçülmesini önleyecek yasal önlemler
alınmalı
Kaliteli çay üretimi yapanlar teşvik edilmeli
Gıda mevzuatı güncellenmeli
İhracatı teşvik edecek çalışmalar yapılmalı
Firmalara sermaye desteği sağlanmalı
Gümrük çıkış kapılarında ürün satış ofisleri açmaya yönelik yasal ve fiziki destek
sağlanmalı
İhracat için nakliye, ihracat iadesi ve fuarlara katılım desteği olmalı
E. Dış ticaret kapsamlı öne çıkan konular
İhracatçı birliği kurulmalı
Normlara uygun ihracat yapılması için çalışmalar yapılmalı
İhracata yönelik ürün çeşitlendirilmesine gidilmeli
Üretici, işleyici ve ihracatçıların bir araya gelip deneyimlerini paylaşabilecekleri
platformlar kurulmalı
TPE, TSE, TKB, DTM, Sanayi Bakanlığı tüm destekleri, yasal düzenlemeler bir
organizasyon ile izlenmeli ve duyurulmalı
Doğu Karadeniz İhracatçı Birliği ilişkileri geliştirilmeli, destekleri kullanılmalı
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
SIKÇA TEKRARLANANLAR
Üretim ve Alım Standartları
Kalite Kriterleri
Ürün Çeşitlendirmesi
Sürdürülebilir Üretim
Gıda Mevzuatı
Coğrafi İşaret
Sağlıklı Üretim, Nakliye, Ambalaj, İşleme Zinciri
Bardaktan Çıkarma
Tüketici Profili
Hedef Pazar Araştırması
Sağlıklı Alım Fiyatı Politikası
Haksız Rekabet
Gençleştirme Politikası
İhracat Teşvik Düzenlemeleri
Tanıtım Grubu
Çay Yasası
İhtisas Borsası
İhracatçı Birliği
Araştırma Merkezi
Ortak Marka
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
3. STRATEJİK AMAÇ VE VİZYON 3.1. Moderatörün Stratejik Amaç ve Vizyon Önerisi
3.2. Gruplara Göre Stratejik Amaç ve Vizyon Önerileri EKOLOJİ (Grup.1): Dünya standartlarında sürdürülebilir, sağlıklı ve çeşitli damak tatlarına hitap eden, katma değeri yüksek ürünler sunarak Türk çayını aranan bir marka haline getirmektir. ÇAY MOLASI (Grup.2): Tüketici beklentilerini karşılayacak ölçüde kalite standartlarını oluşturmuş ve bunun sürdürülebilirliğini sağlamış, sağlıklı, organik, içen kişiye kendini ayrıcalıklı hissettirecek Türk Çayı markasının ulusal ve uluslararası düzeyde oluşturmaktır. KEYİF (Grup.3): Kaliteli ve sağlıklı hammadde üretimi ile başlayan ve hijyenik şartlarda doğal olarak üretilen değeri yüksek ürünler üretimi ile dünyada tanınan bir marka oluşturmaktır. TOPRAK (Grup.4): Tüketici taleplerini karşılayacak şekilde, sağlıklı, sürdürülebilir, iyi tarım uygulamalarıyla gerekli hammaddeyi sağlayarak bu faaliyetleri yürütürken üretici ve çalışanların haklarını koruyarak doğru/natürel üretim yapmak, üretilen Türk çayını tanıtmak ve tüketiciye ulaştırmaktır. YEŞİL ALTIN (Grup.5): Islah edilmiş kaliteli klonal çeşitleme, pestisit kalıntısı olmayan, doğal, sürdürülebilir, standart bir çay üretiminin gerçekleştirilerek tüm çay içme kültürünü yansıtan bir strateji ile Türk çayını markalaştırmaktır. İKİ BUÇUK YAPRAK (Grup.6): Türk çayının ülke içindeki en fazla tüketilen içecek konumunda olması, dünyada üreticiden tüketiciye kaliteli ve güvenilir kendine özgü damak tadı ve kaliteli değerleri ile tanınması ve sürdürülebilir bir şekilde tercih edilen bir konum elde etmesini sağlamaktır.
“TÜRK ÇAY SEKTÖRÜNDE; GELİR VE REFAH KAYNAĞI OLARAK SÜRDÜRÜLEBİLİR
KALİTELİ BİR ÜRETİM YAPISI OLUŞTURARAK,
TÜRK ÇAYININ DÜNYADA; SIFIR KALINTIYLA, EN SAĞLIKLI ÜRETİLEN, KALİTESİ
YÜKSEK, TÜKETİM TALEBİ VE PAZAR PAYI YÜKSEK, TÜRK ÇAYI ŞEKLİNDE BİLİNEN
VE ARANAN TANINAN BİR MARKA HALİNE GELMESİ.”
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
3.2.1. Tüm Gruplar Stratejik Amaç ve Vizyon Önerileri (FOTO)
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
3.3. Stratejik Amaç ve Vizyon Önerilerinde Öne Çıkan Konular
Öne Çıkan Konular
Sürdürülebilir üretim
Sağlıklı ürün, doğal üretim, kalıntısız ürün
Kaliteli ve sağlıklı hammadde
Klonal seleksiyon yapma
Islah edilmiş ürün
Çevreye duyarlı üretim
Ürün çeşitliliğini oluşturma
Organik ürün üretimi
Yüksek katma değer
Dünya standardında olma
Damak tadı oluşturma
Üretici ve çalışanın hakkının korunması
Tüketici beklentisini karşılama
İçen kişiye kendini ayrıcalıklı hissettirme
Topraktan bardağa izleme
Türk çay içme kültürünü yansıtma
En fazla tüketilen içecek haline gelme
Üreticiden tüketiciye satış zinciri
Adil ticaret ortamı
Yenilikçi ürünler oluşturma
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
3.4. Kararlaştırılmış Stratejik Amaç ve Vizyon
TÜRK ÇAYINI; SÜRDÜRÜLEBİLİR, DOĞAL, KALINTISIZ VE
ÇEVRE DOSTU TARIM UYGULAMALARI İLE YETİŞTİRİP
ÖZGÜN YÖNTEMLERLE DÜNYA STANDARTLARINDA,
SAĞLIĞA UYGUN KOŞULLARDA SİYAH VE YEŞİL ÇAYA
İŞLEMEK,
YENİLİKÇİ YAKLAŞIMLARLA KATMA DEĞERİ YÜKSEK
ÜRÜN ÇEŞİTLİLİĞİNİ ARTIRMAK,
ÇAY İÇME KÜLTÜRÜMÜZÜ ULUSLARARASI DÜZEYDE
YAYGINLAŞTIRARAK BÖLGE VE ÜLKE REFAHINA KATKIDA
BULUNMAK VE
ÇAYIMIZI DÜNYADA TANINAN VE ARANAN MARKA BİR
ÜRÜN HALİNE GETİRMEK.
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI/16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
4. TEMEL ALANLAR
4.1. Tüm Gruplar Temel Alan Önerileri Kümelemesi
ŞİRKETLEŞME / KÜMELENME
ÜRETİCİ İŞVEREN BİRLİKTELİĞİ
ÜNİVERSİTE - SANAYİ İŞBİRLİĞİ
ÇAY BORSASI
İHTİSAS ÖRGÜTLENMESİ
ULUSAL/ULUSLARARASI ÇAY TOPLANTILARI
ULUSAL İHTİSAS BORSASI
KURUMSALLIK
SEKTÖREL YAPILANMA
ÇAY KONSEYİ
TANITIM GRUBU
DANIŞMANLIK OFİSİ
YURTDIŞI TANITIM OFİSİ
ORGANİZASYON
KALİFİYE PERSONEL
MESLEKİ EĞİTİM
BİLİNÇLENDİRME
ÜRETİCİ EĞİTİMİ
LİSANS, LİSANSÜSTÜ
EĞİTİM
ÜRÜN ÇEŞİTLİLİĞİ
PAZARLAMA
TÜKETİCİ HİZMETLERİ
LOGO, AMBALAJ
TANITIM
STANDARDİZASYON
TEDARİK ZİNCİRİ
PAZAR TALEBİ ANALİZİ
ÜRÜN ÇEŞİTLİLİĞİ
İMAJ ÇAYLAR
GÜVENİLİRLİK
DAMAK TADI OLUŞTURMA
TÜKETİCİ ODAKLI ÜRETİM
ULAŞTIRMA
TÜKETİCİ TALEBİ
LOJİSTİK
DEPOLAMA VE NAKLİYE
KAÇAK ÇAYLA MÜCADELE
PAZARLAMA
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
TEŞVİK
TOPLULAŞTIRMA
YASAL MEVZUAT
KALİTENİN DESTEKLENMESİ
ÇAY YASASI
SEKTÖREL DENETİM
POLİTİKALAR VE YASAL
DÜZENLEMELER
KA
LİTELİ HA
MM
AD
DE
ÜR
ÜN
ÇEŞİTLİLİĞ
İ
HA
SATTA
KA
LİTE
ISLAH
YAŞ Ç
AY K
ALİTESİN
İN İYİLEŞTİR
İLMESİ
KU
RU
ÇA
Y KA
LİTESİNİN
İYİLEŞTİRİLM
ESİ
OR
GA
NİK
ÇA
Y ÜR
ETİMİ
ÇA
Y BA
HÇ
ELERİN
İN ISLA
HI
YAŞ Ç
AY Ü
RÜ
NÜ
NÜ
N ISLA
HI –
TESCİLİ
TOP
RA
K A
NA
LİZLERİ
DO
ĞR
U TA
RIM
UYG
ULA
MA
LAR
I
SÜR
DÜ
RÜ
LEBİR
LİK
AR
TIK D
EĞ
ERLEN
DİR
ME
KA
LİTE, HİJYEN
, VER
İMLİLİK
ÜR
ETİM P
RO
SEDÜ
RLER
İ VE TE
KN
OLO
JİLERİ
ÜR
ETİM M
ALİYE
TLERİN
İN O
PTİM
İZASYO
NU
TESİS MO
DER
NİZA
SYON
U
ÜR
ETİM V
E İŞLEME TEK
NO
LOJİSİ
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI/16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
4.2. Kararlaştırılmış Temel Alanlar
Tüm gruplar, Türk çayının uluslararası tanıtımının sağlanması ve Türk Çayı olarak
dünyada aranan bir marka haline gelebilmesi için şekilde belirtilmiş olan beş ayrı temel
alanda çalışma yapılması gerekliliğine odaklanmıştır. Sadece tanınan bir marka haline
gelme sürecin son aşaması olup bunun sürdürülebilirliğinin sağlanabilmesinin; üretim,
işleme teknolojisi, eğitim ve AR-GE, politikalar, organizasyon ve pazarlama
konularındaki tüm noksanlıkların giderilmesi ile olanaklı olduğu ortak görüş olarak
belirmiştir.
TEMEL ALANLAR
(TA-1)
EĞİTİM ve
AR-GE
(TA-2)
ORGANİZASYON
(TA-5)
TARIMSAL ÜRETİM ve İŞLEME
TEKNOLOJİSİ
(TA-3)
PAZARLAMA
(Standart, Kalite, Marka, Tanıtım)
(TA-4)
POLİTİKALAR ve YASAL
DÜZENLEMELER
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
4.3. Temel Alanlar Durum ve Önem Dereceleri, Frekansları
Tüm gruplarca kararlaştırılmış ortak temel alanlara ilişkin mevcut durum dereceleri
zayıf ve orta düzeyde olarak algılanmasına karşın önem dereceleri çok önemli olarak
değerlendirilmiştir. Dolayısıyla temel alanlar üzerinde önemle durulmalıdır. Çünkü
bunlar markada sürdürülebilirliğin sağlanmasında gerekli olan temel unsurlar olarak
algılanmıştır.
Kararlaştırılmış Temel Alan Önerileri
Mevcut Durum Derecesi Frekansları Önem Derecesi
Frekansları
Top
lam
Fre
kan
s
Ço
k G
üçl
ü
Gü
çlü
Ort
a
Zayı
f
Ço
k Za
yıf
Ço
k Ö
nem
li
Ön
emli
Az
Ön
emli
1
EĞİTİM 1 0 20 22 8 41 7 2 50
ARGE 1 1 11 20 17 43 6 1 50
2 ORGANİZASYON 1 2 28 15 4 27 23 0 50
3
TARIMSAL ÜRETİM 0 6 23 16 5 47 3 0 50
İŞLEME TEKNOLOJİSİ 1 17 19 9 4 46 3 1 50
4 PAZARLAMA (Standardizasyon, Kalite, Marka ve Tanıtım)
1 8 19 17 5 45 5 0 50
5 POLİTİKALAR ve YASAL DÜZENLEMELER
6 2 22 14 6 30 20 0 50
Temel alanların belirlenmesine yönelik çalışmada 50 katılımcı yer almıştır.
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
5. TEMEL ALANLARA YÖNELİK FAALİYETLER
5.1. EĞİTİM ve AR-GE Temel Alanı
5.1.1. Gruplar Faaliyet Önerileri (FOTO)
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
5.1.2. Kararlaştırılmış “Eğitim ve AR-GE” Faaliyetleri ve Önem Dereceleri
Kararlaştırılmış “Eğitim ve AR-GE”
Faaliyet Önerileri
Frekanslar ve Önem Derecesi
Ço
k Ön
emli (3
p)
Ön
emli (2
p)
Az Ö
nem
li (1p
)
Ortalam
a Ön
em
Derecesi P
uan
ı 1
1 Yetiştirme, bakım ve hasat konusunda üretici eğitimi
(gübreleme, budama) 39 4 0 2,91
2 Fabrika çalışanlarının kalite ve hijyen konularında eğitimi 32 10 1 2,72
3 Organik ürün yetiştiriciliği eğitimi 19 20 4 2,35
4 Profesyonel tadımcı eğitimi 7 29 7 2,07
5 Tüketici eğitimi (web portalı, bilgi ağı) 6 27 10 1,91
6 Çay odaklı diploma eğitimleri 7 23 13 1,86
7 Perakende sektör çalışanlarının eğitimi (çayevi,pastane) 8 26 9 1,98
8 Markalaşma vizyonu 35 7 1 2,79
9 Farklı çay ürünleri geliştirme (pudra, poşet çay…) 17 23 3 2,33
10 Farklı kullanım alanları geliştirme (kozmetik, ilaç, gıda katkısı…) 11 20 12 1,98
11 Bitki besleme (gübre, toprak) 26 17 0 2,60
12 Erkenci ve soğuğa dayanıklı, yüksek verimli ve kaliteli çay ıslahı 24 15 4 2,47
13 Artık (çöp) değerlendirme araştırmaları 8 25 10 1,94
14 Ambalaj araştırmaları (tip, malzeme) 8 27 8 2,00
15 Çayın sağlık üzerine etkileri 12 28 3 2,19
16 İşleme teknolojilerinin yenilenmesi 19 22 2 2,4
17 Maliyet düşürücü araştırmalar 18 20 5 2,30
1 Ortalama Önem Pua ı = *(çö frekansı x 3p) + (ö frekansı x 2p) + (az ö frekansı x 1p) ] / toplam frekans
Eğitim ve AR-GE temel alanına yönelik faaliyetlerin belirlenmesi çalışmasında 43
katılımcı yer almıştır. Faaliyetlerden 1, 2, 8 ve 12 numaralı öneriler çok önemliye yakın
olarak öne çıkmıştır.
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
Grafik 1. Çok Önemli Tercihi Frekansına Göre “Eğitim ve AR-GE” Faaliyetleri
0 5 10 15 20 25 30 35 40 45
Yetiştirme, bakım ve hasat..
Fabrika çalışanları ..
Organik ürün yetiştiriciliği eğitimi
Profesyonel tadımcı eğitimi
Tüketici eğitimi (web portalı, bilgi ağı)
Çay odaklı diploma eğitimleri
Perakende sektör çalışanları …
Markalaşma vizyonu
Farklı çay ürünleri geliştirme ..
Farklı kullanım alanları …
Bitki besleme (gübre, toprak)
Erkenci ve soğuğa dayanıklı ..
Artık (çöp) değerlendirme araştırmaları
Ambalaj araştırmaları (tip, malzeme)
Çayın sağlık üzerine etkileri
İşleme teknolojilerinin yenilenmesi
Maliyet düşürücü araştırmalar
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
Grafik 2. Ortalama Önem Derecelemesine Göre “Eğitim ve AR-GE” Faaliyetleri
0 1 2 3 4
Yetiştirme, bakım ve hasat..
Fabrika çalışanları ..
Organik ürün yetiştiriciliği eğitimi
Profesyonel tadımcı eğitimi
Tüketici eğitimi (web portalı, bilgi ağı)
Çay odaklı diploma eğitimleri
Perakende sektör çalışanları …
Markalaşma vizyonu
Farklı çay ürünleri geliştirme ..
Farklı kullanım alanları …
Bitki besleme (gübre, toprak)
Erkenci ve soğuğa dayanıklı ..
Artık (çöp) değerlendirme araştırmaları
Ambalaj araştırmaları (tip, malzeme)
Çayın sağlık üzerine etkileri
İşleme teknolojilerinin yenilenmesi
Maliyet düşürücü araştırmalar
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
5.1.3. Öne Çıkan “Eğitim ve AR-GE” Faaliyetleri
“Eğitim ve AR-GE” temel alanı kapsamında stratejik amacı destekleyen pek çok
faaliyet olmakla birlikte bunlardan çok önemli görülüp öne çıkarılanların başında;
fabrika çalışanlarının eğitimi, bitki besleme konulu üretici eğitimi, markalaşma
vizyonu eğitimi ve çay ıslahı konuları gelmektedir. Bunlar, belirtilen temel alan
kapsamında öncelikli ele alınması gereken proje alanları olarak değerlendirilebilir.
Bitki Besleme (Gübreleme, Budama)
(Puan: 2,91)
Markalaşma vizyonu (Üretici, işleyici, pazarlamacı, tüketici yaygın eğitimi)
(Puan: 2,79)
Erkenci ve soğuğa dayanıklı, yüksek verimli ve kaliteli çay ıslahı
(Puan: 2,47)
Fabrika çalışanlarının kalite ve hijyen konularında eğitimi
(Puan: 2,72)
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
5.1.4. Seçilmiş “Eğitim ve AR-GE” Faaliyetleri Uygulama Planı
Eğitim ve AR-GE Temel Alanı Faaliyet Uygulama Planı
Sorumlu Olacak Birim Yasal
Yapı
Tahmini
Takvim Uzman İhtiyacı
Beklenen Temel
Çıktılar
Seçi
lmiş
Faa
liye
tle
r
Ye
tişt
irm
e, B
akım
ve
Has
at K
on
usu
nd
a
Üre
tici
Eği
tim
i (G
üb
rele
me,
Bu
dam
a,..
.)
Ulusal Çay Konseyi
Üniversite
Gümrük TH Bakanlığı
ÇAYKUR
Çay Araştırma Enst.
Rize Ticaret Borsası
Ziraat Odası
Ticaret Bakanlığı
Çay Üst Kurulu
Kısmen
Mevcut
Orta Vade
(2-5 yıl)
Akademisyen
Konu uzmanı
Mühendis
Eksper
Üst kurul
Web sitesi
kurulması
Kaliteli hammadde
Konferans
Yayın – broşür
İTU
Mar
kala
şma
Viz
yon
u E
ğiti
mi
(Ü
reti
ci, İ
şley
ici,
Paz
arla
mac
ı, Tü
keti
ci Y
aygı
n E
ğiti
mi)
Özel Çay Firmaları
ÇAYKUR
Rize Ticaret Borsası
Ziraat Odası
Sanayi ve Ticaret Od.
Türk Patent Enst.
Ulusal Çay Konseyi
KOSGEB
Danışman Firma
Dernekler
Üniversite
Yok Orta Vade
(2-5 yıl)
Marka uzmanı
Danışman
STK
Grafiker
Pazarlama uzmanı
Uluslararası marka
Tanınırlık
Web sitesi
Konferans
Sempozyum
Marka bilinçlenmesi
Kal
ite
li ve
Mar
kalı
Ürü
ne
Ula
şma
k
Çay Araştırma Enst.
Üniversite
Gümrük TH Bakanlığı
ÇAYKUR
Rize Ticaret Borsası
Ziraat Odası
Çay Üst Kurulu
Yok Uzun
Bitki ıslahçıları
Araştırmacı
Üretici
Doku kültür lab.
Ziraat Mühendisi
Çay teknisyeni
Erkenci, kaliteli ve
verimli çay
Çok sayıda fidan ile
üstün nitelikli klon
çay
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI/16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
5.2. ORGANİZASYON Temel Alanı
5.2.1. Gruplar Faaliyet Önerileri (FOTO)
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
5.2.2. Kararlaştırılmış “Organizasyon” Faaliyetleri ve Önem Dereceleri
Kararlaştırılmış “Organizasyon”
Faaliyet Önerileri
Önem Derecesi ve
Frekanslar
Ço
k Ön
emli (3
p)
Ön
emli (2
p)
Az Ö
nem
li (1p
)
Ortalam
a Ön
em
Derecesi P
uan
ı 1
1. “Çay Borsası” kurulması 18 10 5 2,39
2. Çay Tanıtım Grubu’nun kurulması 14 17 2 2,36
3. “Dış Tanıtım Fonu ve Ofisi” oluşturulması 12 16 5 2,21
4. Üniversite – Sanayi – Kamu işbirliği tesis edilmesi 21 12 0 2,63
5. Üniversitede “Çay Araştırmaları Merkezi” kurulması 14 17 2 2,36
6. “Çay Üst Kurulu” oluşturulması 12 17 4 2,24
7. “Ulusal Çay Konseyinin” yeniden düzenlenmesi 10 21 2 2,12
8. Ulusal ve Uluslararası “Çay Danışma” toplantıları 8 21 4 2,12
9. “En İyi Çay” ve “En Güzel Çay Bahçesi” vb. yarışmaları org. 8 19 6 2,36
10. Ulusal ve Uluslararası Çay Festivali düzenlenmesi 10 17 6 2,12
11. Ulusal ve Uluslararası “Çay Sempozyumu” org. 11 21 1 2,30
12. Yurtdışı fuarlara katılım 11 18 4 2,21
13. Hac yoluyla “Turkish Tea” imajının yaygınlaştırılması 8 19 6 2,06
14. Rize Çay Üniversitesi 10 9 14 1,87
15. Çay Paketleme Birliği’nin kurulması 7 19 7 2,00
16. Uluslararası öncü çay ülkeleri ile işbirliği 5 15 13 1,75
17. “İhracatçı Birliği” oluşturmak 13 18 2 2,33
18. “Üretici ve İşleyici Birliği” oluşturmak 14 15 4 2,31
19. “Bağımsız Denetleme Organizasyonu” oluşturulması 22 9 2 2,60
1 Ortalama Önem Pua ı = *(çö frekansı x 3p) + (ö frekansı x 2p) + (az ö frekansı x 1p) + / toplam frekans
Organizasyon temel alanı kapsamındaki faaliyet belirleme çalışmalarında 33
katılımcı yer almıştır. Faaliyetlerden 1, 2, 4 ve 17, 18, 19 numaralı öneriler çok
önemliye yakın olarak öne çıkmıştır.
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
Grafik 3. Çok Önemli Tercihi Frekansına Göre “Organizasyon” Faaliyetleri
Grafik 4. Ortalama Önem Derecelemesine Göre “Organizasyon” Faaliyetleri
0 5 10 15 20 25
Çay Borsası ..
Çay Tanıtım Grubu..
“Dış Tanıtım Fonu ve Ofisi”..
Üniversite-sanayi-kamu işbirliği..
“Çay Araştırmaları Merkezi”..
“Çay Üst Kurulu” oluşturulması
Ulusal “Çay Konseyinin”..
Ulusal ve Uluslararası “Çay Danışma” ..
“En İyi Çay” ve “En Güzel Çay Bahçesi”..
Ulusal ve uluslararası çay festivali ..
Ulusal ve Uluslararası “Çay Sempozyumu”..
Yurtdışı fuar katılımları
Hac yoluyla “Turkish Tea” imajı ..
Rize Çay Üniversitesi
Çay Paketleme Birliği ..
Uluslararası öncü çay ülkeleri ile işbirliği
“İhracatçı Birliği” oluşturmak
Üretici ve İşleyici Birliği..
Bağımsız Denetleme Organizasyonu..
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
0 0,5 1 1,5 2 2,5 3
Çay Borsası ..
Çay Tanıtım Grubu..
“Dış Tanıtım Fonu ve Ofisi”..
Üniversite-sanayi-kamu işbirliği..
“Çay Araştırmaları Merkezi”..
“Çay Üst Kurulu” oluşturulması
Ulusal “Çay Konseyinin”..
Ulusal ve Uluslararası “Çay Danışma” ..
“En İyi Çay” ve “En Güzel Çay Bahçesi”..
Ulusal ve uluslararası çay festivali ..
Ulusal ve Uluslararası “Çay Sempozyumu”..
Yurtdışı fuar katılımları
Hac yoluyla “Turkish Tea” imajı ..
Rize Çay Üniversitesi
Çay Paketleme Birliği ..
Uluslararası öncü çay ülkeleri ile işbirliği
“İhracatçı Birliği” oluşturmak
Üretici ve İşleyici Birliği..
Bağımsız Denetleme Organizasyonu..
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
5.2.3. Öne Çıkan “Organizasyon” Faaliyetleri
“Organizasyon” temel alanı kapsamında stratejik amacı destekleyen pek çok
faaliyet olmakla birlikte bunlardan çok önemli görülüp öne çıkarılanların başında;
ihracatçı birliği, tanıtım grubu, üretici ve işleyici birliği, çay ihtisas borsası,
bağımsız denetleme organizasyonu kurulması ile üniversite-sanayi-kamu işbirliği
konuları gelmektedir. Bunlar, belirtilen temel alan kapsamında öncelikli ele
alınması gereken proje alanları olarak değerlendirilebilir.
Çay Tanıtım Grubu’nun kurulması (Puan:2,36)
Bağımsız denetleme organizasyonu kurma (Puan:2,6)
Üniversite, sanayi, kamu işbirliği (Puan:2,96)
Çay Borsası kurulması (Puan:2,39)
Üretici ve İşleyici Birliği kurulması (Puan: 2,3)
İhracatçı Birliği kurulması (Puan:2,33)
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
5.2.4. Seçilmiş “Organizasyon Faaliyetleri” Uygulama Planı
Organizasyon Temel Alanı Faaliyet Uygulama Planı
Sorumlu Olacak Birim Yasal Yapı
Tahmini
Takvim
Uzman
İhtiyacı Beklenen Temel Çıktılar
Seçi
lmiş
Faa
liye
tle
r
Çay
Tan
ıtım
Gru
bu
’nu
n K
uru
lma
sı STK
Odalar
Şirketler
Gümrük ve Tic. Bak.
ÇAYKUR
Özel Sektör
Ticaret Borsası
Ulusal Çay Konseyi
Tarım Bakanlığı
Yok
Orta
Vade
(2-5 yıl)
Tanıtım personeli STK uzmanı
Çay Tanıtım Grubu
Tanınırlık ve markalaşma
Panel, sempozyum, konferans
Web sitesi
Ajanslar ve pazarlama grupları
Çay Üst Kurulu
Etkin tanıtım
İhra
catç
ı Bir
liği O
luşt
urm
ak STK
Odalar
Gümrük ve Tic. Bak.
ÇAYKUR
Özel Sektör
Ticaret Borsası
Ulusal Çay Konseyi
Dış Ticaret Müst.
Kısmen
Orta
Vade
(2-5 yıl)
Danışmanlık şirketleri
Çay İhracatçıları Birliği
Uluslararası rekabet
Güçlü ihracat
Ülke dışında tanıtım ‘Turkish Tea’
İhracat artışı
Üre
tici
ve
İşle
yici
Bir
liği O
luşt
urm
ak
STK
Kooperatifler
Ziraat Odası
Ticaret ve Sanayi Od.
Üretici Dernekleri
Tarım Bakanlığı
Odalar
Gümrük ve Tic. Bak.
ÇAYKUR ve Özel Sektör
Ticaret Borsası
Ulusal Çay Konseyi
Yok
Orta
Vade
(2-5 yıl)
Danışmanlık
Üreticiye yüksek gelir
Pazar alanının gelişmesi
Kaliteli üretilmiş çay
Üretici ve İşleyici Birliği
Organize olmuş üretici ve işleyici
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
5.3. PAZARLAMA Temel Alanı
5.3.1. Gruplar Faaliyet Önerileri (FOTO)
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
5.3.2. Kararlaştırılmış “Pazarlama” Faaliyetleri ve Önem Dereceleri
Kararlaştırılmış “Pazarlama”
Faaliyet Önerileri
Önem Derecesi ve Frekanslar
Ço
k Ö
nem
li (
3p
)
Ö
nem
li (
2p
)
A
z Ö
nem
li
(1p
)
Ort
alam
a Ö
nem
Der
ece
si P
uan
ı
1 “Logo ve slogan” geliştirme 21 18 1 2,63
2 “Çay Evi” isminin markalaşması 8 23 9 2,08
3 Çayı tanıtıcı “yarışmalar” (geleneksel çay festivali) 2 31 7 1,97
4 Farklı şekillerde ürün sunumu (poşet, pudra vb.) 13 23 4 2,34
5 “Uzman Pazarlamacı” yetiştirme 24 13 3 2,66
6 Fuar ve medyada tüketiciyi standart - kalite bilinçlendirmesi
13 25 2 2,39
7 Rakip ve hedef pazar araştırmaları 23 16 1 2,68
8 Turizm amaçlı “hediyelik çay” geliştirilmesi 3 19 18 1,71
9 “İmaj ürün” oluşturma 26 12 2 2,74
10 “Marka Kimliği” oluşturma, konumlandırma ve izleme 20 18 2 2,58
11 Fiyat ve maliyet optimizasyonu 14 22 4 2,37
12 Tüketici talep araştırması 17 22 1 2,53
13 Reklamlarda “tanıdık yüzlerin” kullanılması 8 17 15 1,92
14 E-ticaret 8 20 12 1,9
15 “Ortak marka” oluşturulması 17 19 4 2,45
16 Sosyal projelerde çayın “simge” olarak kullanılması 11 21 8 2,18
17 Pazarlama metodunun güncellenmesi 10 25 5 2,13
18 Güneydoğu Bölgesi hedefli “çay çeşidi” oluşturma 15 15 10 2,24
19 Bayilik sisteminin revize edilmesi 6 23 11 1,97
20 Eko Turizm (çay bahçelerini gezme ve bahçe işleri) 9 20 11 2,05
21 Denetim ve “Alo Çay” ihbar hattı 9 24 7 2,16
22 Farklı tüketici talep profiline göre ürün geliştirme 18 18 4 2,47
Pazarlama temel alanına yönelik faaliyet çalışmalarında 40 katılımcı yer almıştır. Faaliyetlerden 1, 4, 7, 9, 10 ve 12, 15, 22 numaralı öneriler çok önemliye yakın olarak öne çıkmıştır.
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
Grafik 5. Çok Önemli Tercihi Frekansına Göre “Pazarlama” Faaliyetleri
0 10 20 30
Logo ve slogan geliştirme
Çayevi isminin markalaşması
Çayı tanıtıcı yarışmalar
Farklı şekillerde ürün sunumu
Uzman pazarlamacı yetiştirme
Fuar ve medya aracılığıyla tüketiciyi ..
Rakip ve hedef pazar araştırmaları
Turizm amaçlı hediyelik çay..
İmaj ürün oluşturma
Marka kimliği oluşturma, konumlandırma..
Fiyat ve maliyet optimizasyonu
Tüketici talep araştırması
Reklamlarda tanıdık yüzler..
E-Ticaret
Ortak Marka oluşturulması
Sosyal projelerde çayın simge ..
Pazarlama metodunun güncellenmesi
Güneydoğu bölgesi hedefli çay çeşidi..
Bayilik sisteminin revize edilmesi
Eko turizm
Denetim ve Alo Çay ihbar hattı
Farklı tüketici profiline göre ürün..
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
Grafik 6. Ortalama Önem Derecelemesine Göre “Pazarlama” Faaliyetleri
0 0,5 1 1,5 2 2,5 3
Logo ve slogan geliştirme
Çayevi isminin markalaşması
Çayı tanıtıcı yarışmalar
Farklı şekillerde ürün sunumu
Uzman pazarlamacı yetiştirme
Fuar ve medya aracılığıyla tüketiciyi ..
Rakip ve hedef pazar araştırmaları
Turizm amaçlı hediyelik çay..
İmaj ürün oluşturma
Marka kimliği oluşturma, konumlandırma..
Fiyat ve maliyet optimizasyonu
Tüketici talep araştırması
Reklamlarda tanıdık yüzler..
E-Ticaret
Ortak Marka oluşturulması
Sosyal projelerde çayın simge ..
Pazarlama metodunun güncellenmesi
Güneydoğu bölgesi hedefli çay çeşidi..
Bayilik sisteminin revize edilmesi
Eko turizm
Denetim ve Alo Çay ihbar hattı
Farklı tüketici profiline göre ürün..
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
5.3.3. Öne Çıkan “Pazarlama” Faaliyetleri
“Pazarlama” temel alanı kapsamında stratejik amacı destekleyen pek çok faaliyet
olmakla birlikte bunlardan çok önemli görülüp öne çıkarılanların başında; ortak
marka, slogan ve imaj ürün oluşturma, ürün çeşitlemesi, tüketici talep ve rakip-
hedef pazar araştırması, uzman pazarlamacı yetiştirme gibi konular gelmektedir.
Bunlar, belirtilen temel alan kapsamında öncelikli ele alınması gereken proje
alanları olarak değerlendirilebilir.
Logo ve slogan geliştirme
(Puan: 2,63)
Farklı şekillerde ürün sunumu (poşet, pudra vb.)
(Puan: 2,34)
Uzman pazarlamacı yetiştirme
(Puan: 2,66)
Rakip ve hedef pazar araştırması
(Puan: 2,68)
İmaj ürün oluşturma
(Puan: 2,74)
Tüketici talep araştırması
(Puan: 2,53)
Ortak marka oluşturulması
(Puan: 2,45)
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
5.3.4. Seçilmiş “Pazarlama” Faaliyetleri Uygulama Planı
Pazarlama Temel Alanı Faaliyet Uygulama Planı
Sorumlu Olacak Birim Yasal Yapı
Tahmini Takvim
Uzman İhtiyacı
Beklenen Temel Çıktılar
Seçi
lmiş
Faa
liye
tle
r
Fark
lı Şe
kille
rde
Ürü
n S
un
um
u
İşletmeler
ÇAYKUR
Çay Araştırma Enstitüsü
Ticaret Borsası
Ticaret ve Sanayi Odası
Rize Üniversitesi
Sektör bileşenleri
Tüm çay İşletmecileri pazarlama
birimleri
İmalat İşletmeleri
Yok
Orta
Vade
(2-5 yıl)
Yok
Pazar payını arttırmak
Çay çeşitliliği ve
türevleri
Sempozyum ve
konferans
Farklı ürünler
İmaj
Ürü
n O
luşt
urm
a
Çay Tanıtım Grubu
ÇAYKUR
Özel sektör
Ticaret Borsası
Rize Üniversitesi
Tüm çay işletmecileri
İmalat işletmeleri
Kısmen
Orta
Vade
(2-5 yıl)
Var
Markalı ve kaliteli ürün
Ürün çeşitliliği
Üstün nitelikli imaj
ürünler
Tüke
tici
Tal
ep
Ara
ştır
mas
ı
Çay Tanıtım Grubu
ÇAYKUR
Ticaret Borsası
Rize üniversitesi
Ulusal Çay Konseyi
Profesyonel bağımsız kuruluşlar
İşletmeler
Kamu ve özel sektör
işletmelerinin araştırma birimleri
İmalat işletmeleri
Var
Orta
Vade
(2-5 yıl)
Yok
İstatistik bilgiler ile ilgili
Veri Bankası
Web sitesi
Tüketici taleplerinin
belirlenmesi
Ort
ak M
arka
Olu
ştu
rulm
ası
Çay Tanıtım Grubu
ÇAYKUR
Ticaret Borsası
Ziraat Odası
Fason çay firmaları
Ulusal Çay Kurulu
Kamu ve özel sektör işletmeleri
Var
Orta
Vade
(2-5 yıl)
Üniversiteler
Enstitüler
Uzmanlar
Türk çayının
özelliklerini temsil
eden marka
Tanınırlık
Ortak marka bilinirliği
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
5.4. POLİTİKA ve YASAL DÜZENLEMELER Temel Alanı
5.4.1. Gruplar Faaliyet Önerileri (FOTO)
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
5.4.2. Kararlaştırılmış “Politika” Faaliyetleri ve Önem Dereceleri
Kararlaştırılmış “Politika”
Faaliyet Önerileri
Önem Derecesi ve Frekanslar
Ço
k Ö
nem
li (
3p
)
Ö
nem
li
(
2p
)
A
z Ö
nem
li
(1
p)
Ort
alam
a Ö
nem
Der
ece
si P
uan
ı
1 Sözleşmeli yetiştiricilik uygulaması 7 25 15 1,83
2 Arazi bölünmesini engelleyici yasal yapı ve toplulaştırma 21 18 8 2,28
3 Erken hasatta prim uygulaması 18 20 9 2,19
4 Sağlıklı piyasa fiyatı oluşum mekanizması geliştirme 16 25 6 2,21
5 Çay Kanunu’nun düzenlenmesi 26 20 1 2,53
6 Çay ekim alanlarının ölçümü, yeniden ruhsatlandırılması 16 23 8 2,17
7 Yaşlı bahçe sökümü, yenileme, çay fidanı üretim desteği 20 23 4 2,34
8 İşletmede doğal gaz kullanımının desteklenmesi 15 19 13 2,04
9 Tanıtım organizasyonlarının finansal desteklenmesi 14 29 4 2,21
10 Organik gübre üretim ve kullanım desteği 25 19 3 2,27
11 Üretici örgütlenmesi 19 25 3 2,34
12 Çay ihracatının desteklenmesi 23 23 1 2,47
13 İyi çay üretim uygulamalarının teşviki 25 21 1 2,51
14 Etkin fabrika denetim mekanizması 19 25 3 2,34
15 İmaj çay üretimi desteği 15 27 5 2,21
16 Çaya özel “ortakçılık tip sözleşmesi” oluşturulması 4 29 14 1,79
17 Kaliteye dayalı üretici desteği uygulamaları 31 14 2 2,62
18 Tarımsal yayın ve danışmanlık desteği 8 32 7 2,02
19 Kayıt dışı çay üretiminin engellenmesi 17 19 11 2,13
20 Harmancı ve paketlemeciler için özel yasal düzenlemeler 21 19 7 2,30
Politika temel alanına yönelik faaliyetlerin belirlenmesi çalışmasında 47 katılımcı yer almıştır. Faaliyetlerden 1, 7, 11, 12, 13 ve 17 numaralı öneriler çok önemliye yakın olarak öne çıkmıştır.
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
Grafik 7. Çok Önemli Tercihi Frekansına Göre “Politika” Faaliyetleri
0 5 10 15 20 25 30 35
Sözleşmeli yetiştirici uygulaması
Arazi bölünmesini engelleme.
Erken hasatta prim uygulaması
Sağlıklı piyasa fiyatı oluşumu..
Çay Kanunu’nun düzenlenmesi
Çay ekim alanlarının ölçümü..
Yaşlı bahçe sökümü ..
Doğal gaz kullanımının desteği
Tanıtım organizasyonları desteği
Organik gübre desteği
Üretici örgütlenmesi
Çay ihracatının desteklenmesi
İyi çay üretim uyg.teşviki
Etkin fabrika denetimi
İmaj çay üretim desteği
Çaya özel ortakçılık sözleşme ..
Kaliteye dayalı üretici desteği..
Tarımsal yayım ve danışmanlık..
Kayıt dışı çay üretimini engelleme
Harmancı ve paketlemeci için özel..
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
Grafik 8. Ortalama Önem Derecelemesine Göre “Politika” Faaliyetleri
0 0,5 1 1,5 2 2,5 3
Sözleşmeli yetiştirici uygulaması
Arazi bölünmesini engelleme.
Erken hasatta prim uygulaması
Sağlıklı piyasa fiyatı oluşumu..
Çay Kanunu’nun düzenlenmesi
Çay ekim alanlarının ölçümü..
Yaşlı bahçe sökümü ..
Doğal gaz kullanımının desteği
Tanıtım organizasyonları desteği
Organik gübre desteği
Üretici örgütlenmesi
Çay ihracatının desteklenmesi
İyi çay üretim uyg.teşviki
Etkin fabrika denetimi
İmaj çay üretim desteği
Çaya özel ortakçılık sözleşme ..
Kaliteye dayalı üretici desteği..
Tarımsal yayım ve danışmanlık..
Kayıt dışı çay üretimini engelleme
Harmancı ve paketlemeci için özel..
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
5.4.3. Öne Çıkan “Politika” Faaliyetleri
“Politika” temel alanı kapsamında stratejik amacı destekleyen pek çok faaliyet
olmakla birlikte bunlardan çok önemli görülüp öne çıkarılanların başında; iyi çay
üretiminin, sözleşmeli yetiştiriciliğin, kalitenin, çay ihracatının, üretici
örgütlenmesinin ve genç bahçe tesisinin desteklenmesi gibi konular gelmektedir.
Bunlar, belirtilen temel alan kapsamında öncelikli ele alınması gereken proje
alanları olarak değerlendirilebilir.
Sözleşmeli yetiştirici uygulaması
(Puan: 1,7)
Yaşlı bahçe sökümü, yenileme ve çay fidanı üretim desteği
(Puan: 2,34)
Üretici örgütlenmesi
(Puan: 2,34)
Çay ihracatı desteklemesi
(Puan: 2,47)
Kaliteye dayalı üretici desteği
(Puan: 2,62)
İyi çay üretim uygulamaları teşviki
(Puan: 2,51)
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
5.4.4. Seçilmiş “Politika” Faaliyetleri Uygulama Planı
Politika Temel Alanı Faaliyet Uygulama Planı
Sorumlu Olacak Birim Yasal
Yapı Tahmini Takvim
Uzman İhtiyacı
Beklenen Temel Çıktılar
Seçi
lmiş
Faa
liye
tle
r
Sözl
eşm
eli
Ye
tişt
iric
i Uyg
ula
mas
ı
GTH Bakanlığı
ÇAYKUR
Özel Sektör
Ziraat Odası
Tarım İl Müdürlüğü
Tüm çay işletmecileri
İmalat işletmeleri
Tip Sözleşme oluşturma Borçlar Kanunu
Orta Vade (2-5 yıl)
Yok “Çay ortakçılık tip sözleşmesi”
Sözleşmeli tarıma geçiş
Ye
nile
me
ve
Çay
Fid
anı Ü
reti
mi …
GTH Bakanlığı
ÇAYKUR
Özel sektör
Ziraat odası
Tarım İl Müdürlüğü
Yok Uzun Vade
(6-10 yıl) Yok
Tescilli çeşitlerle bahçe tesisi
Homojen, verimli, kademeli
ürün alınabilecek kaliteli çay
bahçeleri
Üstün nitelikli yenilenmiş çay
bahçesi ve hammadde
Üre
tici
ve
İşle
yici
Bir
liği O
luşt
urm
ak
GTH Bakanlığı
ÇAYKUR
Özel sektör
Ziraat odası
Tarım İl Müdürlüğü
Kooperatifler
Dernekler
Yok Kısa Vade
(1yıl) Yayımcı
Çay Üreticileri Birliği
Çay İşleyicileri Birliği
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
5.5. ÜRETİM VE İŞLEME TEKNOLOJİLERİ Temel Alanı
5.5.1. Gruplar Faaliyet Önerileri (FOTO)
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
5.5.2. Kararlaştırılmış “Teknoloji” Faaliyetleri ve Önem Dereceleri
Kararlaştırılmış “Teknoloji”
Faaliyetleri
Önem Derecesi ve Frekanslar
Ço
k Ö
nem
li (
3p
)
Ön
emli
(2
p)
A
z Ö
nem
li (
1p
)
Ort
alam
a Ö
nem
Der
ece
si P
uan
ı
1 İyi tarım uygulamaları odaklı üretim 27 14 0 2,65
2 Üretici -üniversite - sanayi işbirliği 23 17 1 2,53
3 Hasat zamanını üretici ile planlamak 19 22 0 2,46
4 Hammadde alımında standart kalite aramak 28 12 1 2,65
5 Ürün çeşitliliği ve alternatif ürün işleme teknolojileri geliştirme 19 21 1 2,44
6 Çay artık ve atıklarının değerlendirmesi 9 18 14 1,87
7 Kaliteli klonlarla çaylıkları yenileme 25 14 2 2,56
8 Yüksek rakımda bahçe tesisi 6 24 11 1,87
9 Günlük işleme hasat dengesini sağlama 22 18 1 2,51
10 Erozyon önleyici tedbirlerle toprağın rehabilitasyonu 8 21 12 1,90
11 Doğru gübreleme 28 12 1 2,65
12 Organik üretime geçiş 18 18 5 2,31
13 Çay fidanı firmaları oluşturma 11 19 11 2
14 Çelikle üretim ve doku kültürü ile fidan yetiştirme 15 18 8 2,17
15 Klonal seleksiyon ve tohum ıslahı 18 16 7 2,26
16 Fabrikaların etkili kontrolü, proses optimizasyonu 21 19 1 2,48
17 Çevreci yaklaşımlarla enerji tasarruflu üretim 11 24 6 2,12
18 Etkin sorumlu yöneticilik 13 21 7 2,14
19 Sadece ortodoks üretim yapılması 4 20 17 1,68
20 Tüm üretim süreçlerinde makinalı tarım uygulanması 5 17 19 1,65
21 İleri işleme teknolojileri ile fabrikaları modernize etmek 15 22 4 2,26
22 Kaliteli ürünü ayrı işlemek 15 20 6 2,21
23 Homojen üretim için uygun harmanlama 13 27 1 2,29
Teknoloji temel alanına yönelik faaliyetlerin belirlenmesi çalışmasında 41 katılımcı yer almıştır. Faaliyetlerden 1, 4, 5, 7, 11, 15 ve 22 numaralı öneriler çok önemliye yakın olarak öne çıkmıştır.
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
Grafik 9. Çok Önemli Tercihi Frekansına Göre “Teknoloji” Faaliyetleri
0 10 20 30
İyi tarım uygulamaları odaklı üretim
Üretici-sanayi-üniversite işbirliği
Hasat zamanını üretici ile planlamak
Hammadde alımında standart kalite …
Ürün çeşitliliği ve alternatif ürün işleme …
Çay artık ve atıklarının değerlendirmesi
Kaliteli klonlarla çaylıkları yenileme
Yüksek rakımda bahçe tesisi
Günlük işleme-hasat dengesi
Erozyon önleyici tedbirler ..
Doğru gübreleme
Organik üretime geçiş
Çay fidanı firmaları oluşturma
Çelikle üretim, doku kültürü ile fidan
Klonal seleksiyon ve tohum ıslahı
Fabrikaların etkili kontrolü ..
Enerji tasarruflu üretim
Etkin sorumlu yöneticilik
Sadece ortodoks üretim yapılması
Tüm süreçlerde makinalı tarım
İleri işleme teknolojileri
Kaliteli ürünü ayrı işlemek
Homojen üretim için uygun harmanlama
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
Grafik 10. Ortalama Önem Derecelemesine Göre “Teknoloji” Faaliyetleri
0 0,5 1 1,5 2 2,5 3
İyi tarım uygulamaları odaklı üretim
Üretici-sanayi-üniversite işbirliği
Hasat zamanını üretici ile planlamak
Hammadde alımında standart kalite …
Ürün çeşitliliği ve alternatif ürün işleme …
Çay artık ve atıklarının değerlendirmesi
Kaliteli klonlarla çaylıkları yenileme
Yüksek rakımda bahçe tesisi
Günlük işleme-hasat dengesi
Erozyon önleyici tedbirler ..
Doğru gübreleme
Organik üretime geçiş
Çay fidanı firmaları oluşturma
Çelikle üretim, doku kültürü ile fidan
Klonal seleksiyon ve tohum ıslahı
Fabrikaların etkili kontrolü ..
Enerji tasarruflu üretim
Etkin sorumlu yöneticilik
Sadece ortodoks üretim yapılması
Tüm süreçlerde makinalı tarım
İleri işleme teknolojileri
Kaliteli ürünü ayrı işlemek
Homojen üretim için uygun harmanlama
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
5.5.3. Öne Çıkan “Teknoloji” Faaliyetleri
“Teknoloji” temel alanı kapsamında stratejik amacı destekleyen pek çok faaliyet
olmakla birlikte bunlardan çok önemli görülüp öne çıkarılanların başında; kaliteli
ürünü ayrı işlemek, iyi tarım uygulamaları, tohum ıslahı, seleksiyon, doğru
gübreleme, alternatif ürün işleme, hammadde alımında standart kalite arama gibi
konular gelmektedir. Bunlar, belirtilen temel alan kapsamında öncelikli ele
alınması gereken proje alanları olarak değerlendirilebilir.
İyi tarım uygulamaları
(Puan: 2,65)
Hammadde alımında standart kalite arama
(Puan: 2,65)
Ürün çeşitliliği ve alternatif ürün işleme teknolojileri
(Puan: 2,24) Kaliteli klonlarla çaylıkları yenileme
(Puan: 2,56)
Doğru gübreleme
(Puan: 2,65)
Klonal seleksiyon ve tohum ıslahı
(Puan: 2,26)
Kaliteli ürünü ayrı işlemek
(Puan: 2,21)
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
5.5.4. Seçilmiş “Teknoloji” Faaliyetleri Uygulama Planı
Teknoloji Temel Alanı Faaliyet Uygulama Planı
Sorumlu Olacak Birim Yasal Yapı Tahmini Takvim
Uzman
İhtiyacı Temel Çıktılar
Seçi
lmiş
Faa
liye
tle
r
Ürü
n Ç
eşi
tlili
ği v
e A
lte
rnat
if Ü
rün
İşl
em
e T
ekn
iği G
eliş
tirm
e
Bilim ve Teknoloji
Bak.
ÇAYKUR
Özel sektör
Üniversite
Ticaret Borsası
Ulusal Çay Konseyi
Tarım Bakanlığı
Araştırma Enstitüleri
TÜBİTAK
Sanayi ve Ticaret Bak.
Tarım İl Müdürlüğü
Tüm çay işletmecileri
İmalat işletmeleri
- Orta vade (2-5 yıl)
Gıda Müh. Kimya Müh. Genetik Müh.
Farklı Ürün
Gelişmiş Teknoloji
Bitki Çayı
Üniversite AR-GE
çalışması
Modernizasyon
Do
ğru
Gü
bre
lem
e
Çay Araştırma Enst.
Üniversite
ÇAYKUR
Ziraat Odası
Tarım İl Müdürlüğü
Toprak Lab.
Tarım Bakanlığı
Tavsiye niteliğinde İl Özel İdareleri
Orta vade (2-5 yıl)
Ziraat Müh. Kimya Müh. Ziraat Tek.
Gübreleme Tekniği Veri
Tabanı
Toprak Laboratuarı
Klo
nal
Se
leks
iyo
n v
e T
oh
um
Isla
hı
Çay Araştırma Enst.
GTH Bakanlığı
Üniversite
ÇAYKUR
Tarım Bakanlığı
Ziraat Odaları
Tarım Bakanlığı’nın ilgili yasaları Mevzuat geliştirme
Uzun vade
(6-10 yıl)
Ziraat Müh. Genetik Müh. Tekniker
Bölgeye Uygun Yeni Çay
Çeşidi
Aromatik Çay
Doku Kültür Laboratuar
Çelik Oluşturma Seraları
Islah Edilmiş Bahçeler
Islah Edilmiş Çeşitler
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
6. SONUÇ
Çayın markalaşması sürecinde üzerinde durulması gereken ana öğeler ve işlemler,
ürünün üretimden son tüketiciye sunulana kadar tüm işleme aşamalarında o
ürüne ait standart ve kalite özellikleri geliştirmek bunlarda devamlılık ve
uygulamalar birlik aramak, ürünün bu özelliklerini çağrıştıracak akılda bırakacak
en uygun bir logo geliştirerek bunu yine ürünü en iyi tanıtacak kararlaştırılmış bir
marka ismi ile kullanmaya başlamaktır. Çay piyasasında farklı alt markalar
olduğuna göre ortak marka üzerinde birleşmek kuşkusuz dış piyasada tanınma ve
tutunmada kolaylık sağlayacaktır. Ancak bunun sürdürülebilir olabilmesi için de
standart ve kalite özelliklerinin de ortak olması önem taşımaktadır.
Bunun yanında uzun vadeli planlamalarda çayın üretim aşamasından başlayarak
tüm diğer alanlarda karar bulunmuş ortak marka özelliklerini sürdürülebilir
kılacak uygulama ve düzenlemeleri gerçekleştirmek gereklidir. Çalıştay
kapsamında aktif katılım sağlayan sektör temsilcilerinin olan tüm uzmanlarca
belirtilen uzun vadeli planlamalarda çayla ilgili olarak, eğitim ve AR-GE,
organizasyon, pazarlama, politika ve yasal düzenlemeler, üretim ve işleme
teknolojileri alanlarında ve alanlar kapsamında öne çıkan konularda öncelik
sırasına göre alt projeler gerçekleştirilmesi gerektiği ortak karar olarak kabul
görmüştür. Bu temel alanlar, çayın uluslar arası piyasada ortak marka olarak yer
almasının sağlanmasından ziyade ortak markanın dış piyasada uzun dönem
boyunca sürdürülebilirliği için sağlanmasında zincirin birleşimini tamamlayan ve
etkileyen en önemli halkaları olarak görülmüştür. Dolayısıyla kısa dönemde “ortak
marka” gereklerini sağlayarak hızla dış piyasaya sürme şekilselliğindense,
piyasada kalıcı olmayı sağlayarak tüm yapısal düzenlemeleri de uzun döneme
yayarak eş gündem halinde gerçekleştirmek gerektiği ortak genel görüş olarak
öne çıkmıştır.
Nitekim bu kapsamda yapılacak olanlarda 5 alan içerisinde toplanmıştır.
Çalıştayda belirlenmiş stratejik amaca göre gerçekleştirilmesi İçin tüm
katılımcıların her bir temel alan içerisinde çok önemli görüp öne çıkardığı
konulara öncelik verilmek yoluyla orta vadeli (2-5 yıl) projeler gerçekleştirilmesi
bundan sonraki aşama olarak görülebilir.
Yine konunun uzmanlarınca Çatı proje, alt iş paketleri ve seçilmiş proje konuları
belirleme şeklinde “Çayın markalaştırılması eylem planı” oluşturulabilir. Stratejik
amaç, çatı projenin amacı olarak, temel alanlar alt iş paketleri olarak ve bu
kapsamda öne çıkan faaliyet önerileri de proje konuları olarak değerlendirilebilir.
Nitekim çalıştayın amacı da belirtilen eylem planı için bir kılavuz veri kaynağı
oluşturmak olup bu amaç tüm sektör temsilcilerinin görüşlerini yansız ve eksiksiz
olarak formlara yansıtılması ve katılımcı çoğunluğunun görüşlerinin toplanması
yoluyla gerçekleştirilmiştir.
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI/16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
EK BELGELER
EK-1. Çalıştay Katılımcı Listesi
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI/16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
EK-2. Çalıştay Grupları ve Katılımcı Listesi
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
EK-3. Gruplar “Stratejik Amaç ve Vizyon Öneri” Formları
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
Ek-4. Çalıştay Kararlaştırılmış “Stratejik Amaç ve Vizyon Belgesi”
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011
YEŞİL ALTIN TÜRK ÇAYI’NIN MARKALAŞTIRILMASI
2023 VİZYONU ÇALIŞTAYI / 16 – 20 KASIM 2011 / RİZE
Akdeniz Üniversitesi, Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi
APGEM © 2011