AKDENİZ’İN EN BÜYÜKANTİK TERSANESİ

DANA ADASI

AKDEN

İZ’İN EN

BÜYÜ

K ANTİK TER

SANESİ: D

ANA AD

ASI

Ed. Hakan Öniz

Dr. Hakan Öniz’in Dana Adası’nda yürüttüğü alan çalış-masına ait bulgular, kıyıdaki taş kesim yapıların özellik-lerine ilişkin bazı ön değerlendirmeler hakkında bilgi vermektedir. Akdeniz’deki yüzlerce benzer taş kesim çekek yerleri antik savaş gemilerinin hareket halinde olmadıkları dönemde kuru tutulmaları için kullanılan “hangarları” oluşturmuşlardır. Dana Adası’nda yer alan gemi barınağı sayısı Atina ve Kartaca’nın ünlü deniz tesislerinden fazladır. Dana Adasının kuzey-batısında-ki bazı taş-kesim yapılar düzensiz formlarıyla yalnızca gemi hangarı değil tersane gibi amaçlar için de kulla-nıldıklarını düşündürmektedir.

Prof.Dr. Olaf Höckmann

ARKEOLOJİ VE SANAT YAYINLARI

AKDENİZ’İN EN BÜYÜKANTİK TERSANESİ

DANA ADASIEd. Hakan Öniz

ARKEOLOJİ VE SANAT YAYINLARI

AKDENİZ’İN EN BÜYÜK ANTİK TERSANESİDANA ADASI

YayımlayanNezih BAŞGELEN

ISBN: 978-605-396-484-1 Sertifika No: 10459

©2018 Arkeoloji ve Sanat Yayınları Tur. San. Tic. Ltd. Şti.Hayriye Cad. Cezayir Sok. No: 5/2 Beyoğlu-İstanbulHer türlü yayın hakkı saklıdır / All rights reserved.

Yayınevinin ve yazarın yazılı izni olmaksızın elektronik mekanik,fotokopi ve benzeri araçlarla ya da diğer kaydedici cihazlarla

kopyalanamaz, aktarılamaz ve çoğaltılamaz.

Baskı-Cilt: Özge Ofset, Muratpaşa Mah. 578 Sok. Özge Apt. No: 13/7 Muratpaşa-Antalya

Sertifika No: 33437 / Antalya, 2018

Kitabevi/Satış Mağazaları

arkeoperaYeniçarşı Cad. No: 66/A, 34433 Galatasaray/Beyoğlu-İstanbul

Tel.: 0212 249 92 26

www.arkeolojisanat.com / info@arkeolojisanat.com

5

TARİHÖNCESİNDE DANA ADASININ STRATEJİK

KONUMU

Şengül G. AYDINGÜN1

GünümüzdeMersinilinebağlıSilifkeilçesisınırlarındakalanDana

Adası,BoğsakAdasıilebirlikteülkemizinAkdeniz’dekiazsayıdakiadasın-

danbirisidir.2015yılındaKültürveTurizmBakanlığı’nınMersinkıyılarındaki

dalışayasaksahalarınrevizyonuamacıylaDr.HakanÖnizvesualtıekibiile

başlanılançalışmalarda,Danaadasıçevresiincelenirkenadanınkuzeykı-

yılarındaantiktersaneveçekekyerleritespitedilmiştir.Buluntularınönemi

nedeniyle2016yılındanitibarenKültürVarlıklarıveMüzelerGenelMüdür-

lüğü’nünizinleriyleSilifkeMüzesibaşkanlığındaSelçukÜniversitesiSualtı

ArkeolojisiAnaBilimDalıveSualtıAraştırmalarıUygulamaveAraştırma

MerkeziMüdürüDr.HakanÖnizbilimseldanışmanlığında“DanaAdasıÇa-

lışmaları”projesiadıaltındayenibirçalışmabaşlatılmıştır.Böylece,Dana

Adasısualtıvekaraaraştırmalarıiledetaylıolarakincelenmeyealınmıştır.

AdaçevresindeTunçÇağı’ndanDoğuRomadöneminekadartarihlenebi-

lecekçapalar,batıklarvekıyıylabağlantılıyapıkalıntılarıbulunmuştur.2017

yılından itibarenDanaAdası’nın tarihöncesidönembuluntuları tarafımız-

dandeğerlendirilmektedir.

DanaAdası arkeolojik yüzeyaraştırmaları sırasında tespiti yapılan

tersanedeyaklaşık276adetçekekyerisayısalçokluğuiledenizcilikmima-

risiveteknolojisiaçısındanverdiğisonuçlarlaBilimDünya’sınışaşırtmıştır.

Adanınkuzeykıyılarıboyuncasıkaralıklarlahazırlanmışçekekyerleri,bü-

yüklüküçüklüboyutlardaolup,aynızamandateknelerinüretimlerineola-

naklarıdasağlayabilecekdurumdaanakayanınoyulmasıylahazırlanmıştır

(Öniz,2016).Budikkatçekicikayaoyma izlerinhangidönemyadadö-

1KocaeliÜniversitesi,FenEdebiyatFakültesi,ArkeolojiBölümüİzmitKocaeli;sengulay-dingun@kocaeli.edu.tr

6

nemlerdevekimlertarafındanaçıldığınadairsorularımızacevapalabilmek

içinmaddi kültür kalıntılarına, küçük buluntulara, yazılı belgelere ihtiyaç

duymaktadır.Adadaçekekyerleriolarakbelirlenenmekânlarınsayısalçok-

luğu,pekçoksoruyuvehipotezidepeşindengetirmektedir.İlkhipotezler-

denbiriDanaAdasınıncoğrafikonumunedeniyleMÖ2.bininsonlarına

doğruHititkaynaklarındasözedilendenizgücününmerkezininburasıolup

olamayacağıdır?İkinciolarak,DanaAdasıismiileMÖ.1200’lerdekiDe-

nizKavimleriGöçüsırasındasözedilen“Danuna-Adaniya”benzerliğidir2.

Üçüncübir soruMÖ.1.BindeAsurveardındanYeniBabilliler’inKilik-

ya’dakivarlığısırasındaadayıkullanmışolmalarıihtimalidir.Dahasonraki

dönemlerdedePerslerin,Helenlerin,Kilikyalıkorsanların,RomaDöneminin

güçlüdonanmalarındaDanaAdası’nıkullanmışolmasıaklayatkıngelmek-

tedir.Görüldüğügibitarihselsüreçiçerindebölgeileilgiliyazılıkaynaklar

dailaveoldukçasorulargiderekartmaktavearanancevaplarçoğalmakta-

dır.Ada’dahalenayaktagörülenpekçokmimarikalıntıBizansdöneminden

kalmıştır.Adadakiaraştırmalardasağlanacakarkeolojikverilerle,jeostrate-

jikyapısınındadikkatealınarakönerilenhipotezlerdoğrulandığıtakdirde,

tarihivearkeolojikolarakkaranlıktakalmışpekçoksorunçözülebilecektir.

Budurum,DanaAdası’ndauzunsürelibilimselarkeolojikaraştırmaveka-

zılarınyapılmasınıgereklikılmaktadır.Bunedenlearaştırmaekibindesualtı

araştırmacılarıyanında,prehistorya,protohistorya,Hititolog,epigraf,klasik

arkeolog,mühendis,mimargibibiliminsanlarınayerverilmiştir.

Dana Adasının stratejik konumu nedeniyle Anadolu ile Kıbrıs ve

DoğuAkdeniz,Yakındoğucoğrafyası ileprehistorikveprotohistorikçağ-

lardaolasıgörünenilişkilereaitarkeolojikkanıtlarıbulabilmekbuprojedeki

bizedüşengörevdir3.Bulgularınzamansal,mekânsalvekültürelçerçeve-

dekioluşumunusağlamverilerlekurgulayabilmekprojedekianahedefimiz-

dir.

2DanunaismiileDanaadasıilişkisiüzerinedeğerlendirmeProf.Dr.AhmetÜnaltarafın-danyürütmektedir.

3Dr.HakanÖniz›ebilimheyetindeyeralmamızkonusundakiteklifiiçinteşekkürederim.

7

Ada’dayapılanaraştırmalarınilkikiyılındaağırlıktersanenin,çekek

yerlerininkaravedenizaltındakiuzantılarıolduğundantarihöncesidönem-

lereaitelegeçenmalzemekısıtlıdır.OrtaPaleolitikdönemetarihlenebilen

birkenarkazıyıcı(Fig.1)Neolitikdönemetarihlenebilenbirkaçelcilalıbal-

tası(Fig.2)ileyeşilimsi(Fig.3)vesiyahımsıbirkaçobsidyenparçası(Fig.

4)yanındaErkenTunçÇağıIII’etarihleyebileceğimizilmikbiçimlipişmiş

topraktanbirkulpparçası(Fig.5)adanıntarihöncesineaitilkizlerolarak

önemkazanmaktadır.HenüzMÖ.2bineaitbirarkeolojikverielegeçme-

miştir.

Figür 1

Figür 2

8

Figür 3

Figür 4

Figür 5

9

Bulunan bir parça yeşilimsi ve bir kaç parça siyahımsı obsidyen,

henüz kaynak analizleri yapılmamasına rağmen Dana Adası’nın Anado-

lu’ylabirlikte,hembatıdaEge’deMelosAdasıilehemdegüneydeKıbrıs

Adası ile ilişkisi olabileceği konusundaki ilköngörülerimizioluşturmakta-

dır.YeşilimsiobsidyenparçasınınMelosAdası’ndangelmeihtimalibulun-

maktadır. Siyahımsı obsidyenler iseOrtaAnadoluNiğde-GöllüdağKale-

tepe/Kömürcü kökenli örneklere benzemektedir. Bu nedenle, Kıbrıs’ın

kuzeyindeki Akanthou-Arkosyko/ Tatlısu Çiftlikdüzü ile güney Kıbrıs’taki

Pareklishia-Shillourokambos’ta ele geçen Orta Anadolu kaynaklı obsid-

yenlerinKıbrıs›anakledilmesikonusundaDanaAdası›nınkullanılmışolup

olamayacağısorusuaklagelmektedir.Kıbrıs›taki ikiyerleşimalanındada

başkayerlerdegörülmeyenveÇanakÇömleksizNeolitikdöneminerken

safhasınıtemsiledensığırkemikleri,pikrolittaşındankazımadesenlijeton-

larveenönemlisiOrtaAnadolukökenliobsidyenbuluntularelegeçmiştir.

Akanthou/Tatlısu’nunKıbrıs’ınkuzeykıyışeridindeyeralmasıveKıbrıs’ta-

ki aynı dönemyerleşmeleri arasında en fazla obsidyen buluntusuna sa-

hipolması,Kıbrıs -Anadolu ilişkilerinigözardıedilemeyecekbirşekilde

kanıtlamaktadır(Şevketoğlu,2006).Kıbrıs’agidenOrtaAnadoluGöllüdağ

Kaletepe-Kömürcükökenliobsidyeninulaşımhattıolarak,Levant’dakibazı

buluntularabakılarakOrtaAnadolu’dansonraAmikovasıüzerindendaha

güneyeSuriye,Ürdünveİsrailkıyılarınaindiği,(Harita1)oradandadeniz

yoluylaGüney Kıbrıs’a uzandığı düşünülmektedir (Balkan-Atlı ve Binder,

1999; Binder, 2002; Brios-Gratuze-Guilane, 1997). Dana adasındaki ob-

sidyenparçalarınınvarlığıbizeKıbrıs’aulaşmakiçindahakısabiryolunda

varlığınıdüşünmemizeyolaçmıştır.OrtaAnadolu’danGöksuvadisiniizle-

yerekSilifke’yeinenyolundahasonraBoğsakveDanaadasınaulaşması

veburadandauygunrüzgârvehavaşartlarınagöreKıbrıs’ageçilenikinci

birhattınvarolabileceğinidüşündürmektir(Harita2).Kireçtaşındansarp

birkayalıkyapıyasahipolanDanaAdasınındenizseviyesinden193metre

yüksekteki tepesindenKıbrıs rahatlıklagörünmektedir. İkiadaarasındaki

mesafe85kmdir.DanaAdası,OrtaAnadoluGöllüdağkökenliobsidyenler

yanında diğer Anadolu kökenli eserlerin ve kalıntıların bulunduğu Kıbrıs

10

Akanthou-Arkosyko/TatlısuÇiftlikdüzü›nüntamkuzeyindeyeralmaktadır.

İki karaparçasıarasındakimesafe ilkeldenizaraçlarıylabilebirgünden

kısabirsüredeulaşılabilecekbirmesafedir.

Harita 1

Harita 2

11

Adadayürüttüğümüzyüzeyçalışmalarıhenüzbaşlangıçaşamasın-

dadır. Ele geçenprehistorik ve protohistorikmalzemenin kısıtlılığı başka

bir soruyudaaklagetirmektedir. Günümüzden12-10binyılöncesinde

sonaerenbuzulçağı sonrasındaHolosen (sıcak)dönemlebirliktedeniz

seviyelerinin küresel olarak yükselmiş olması nedeniyle prehistorikmal-

zemenindeniz seviyesi altında kalmış olabileceğidir.Holosenöncesinde

deniz seviyesinin -120metreyekadar indiğibilinmektedir (Lambeckvd.,

2002;Peltier,2002;Pirazzolivd.,1991).Budurumgözönünealındığında

Danaadasınınçokdauzakolmayangeçmişteanakarailebitişikbiryarı-

madaolduğuanlaşılmaktadır.Adadakiprehistorikkalıntılarındenizseviyesi

altındaAnadolu ilegeçmiştekibağlantıhattındakalmışolabileceğidüşü-

nülmektedir(Harita3).Sualtıkazılarıileadanınprehistorikgeçmişidaha

netaydınlanacaktır.

Harita 3

12

Sonuç olarak; Mersin Dana Adası’nda gerçekleştirilen arkeolojik

çalışmalar,XX.yüzyılınbaşındanitibarenbölgedekısıtlıolaraksürdürülen

prehistorikaraştırmalarayenibirnoktaolarakboyutkazandıracakgibigö-

rünmektedir.Bilindiğigibi,DanaAdası’nınbulunduğuMersinveçevresiYa-

kındoğuveDoğuAkdeniz’legünümüzdeolduğugibibinlerceyılöncesinde

deyakınilişkileriçerisindeydi.Ancak1930’larakadarbudurumunfarkında

olunmamıştır.SadeceMersinbölgesiiçindeğil,buyıllarakadartümAna-

dolu’dadaherhangibirprehistorikyerleşmebilinmemektedir.Bukonuda

ülkemizdeyetişmişprehistoryacılarınyeterincebulunmamasıönemlibiret-

kendir1.YabancıaraştırmalarınilgisiniiseYakındoğuçekmektedir.Bulunan

bazıelyapımıçanakçömlekveyontulmuşçakmaktaşıXX.yüzyılınorta-

sınakadarbilimdünyasınıngözündenkaçmıştır.1930’lardansonraYakın-

doğudışındailktarımcıtopluluklarınbatıyadoğruilerleyişinitespitetmek

amacıylaChicagoÜniversitesincebaşlanılanprehistorikçalışmalar,Ana-

dolu’nungüneyinde,SuriyesınırındaönceHatay-Çatalhöyük’teC.Prost,

ardındanAmukOvası’ndaJ.H.BreastedveBraidwood’unyürüttüğükazılar

vearaştırmalarlabaşlamıştır(Braidwood,1937).

Ardından, Tarsus Gözlükule’de Amerikan BrynMawr Koleji adına

HettyGoldmanbaşkanlığında1935’tebaşlayankazılar,Anadolu’nuntarih

öncesiveöntarihinedairkronolojiksorunlaraışıktutmuş,özellikleErken

1 İ. Kılıç Kökten› «1950 yılına kadar prehistorya ismi altındaAnadolu’nun heyetimec-muası hakkında bir sentez vücuda getirmek zamansızdı. Her şeyden evvel Prehistorikinsana aitmalzeme ile çeşitli yerleşme yerlerinin lüzumu kadar tespitine ihtiyaç vardı.1940yılındanöncekiaraştırmalarİçAnadolu’nun,BatıAnadolu’nun,GüneyAnadolu’nunmuayyenkısımlarındatoplanmışgörünüyordu.Doğuvegüneydoğumıntakalarındatespitedilenbirkaçbuluntuyerideancakkendiçevrelerininkültürleriniaçıklıyabiliyordu.Doğu,Orta,BatıKaradenizBölgeleri,GüneydoğuAnadoluMıntakasıileyukardaisimleriverilenbölgelerinmühimbirkısmıtetkikedilmemişbirhaldebulunuyordu.Araştırmalarımabaşla-dığımzaman(1940)dahaziyadebubakirsahalardaçalışmayıtercihettim.VebugayeileevvelâOrtaKaradenizBölgesini,sonraDoğuAnadolu’daKarsilini,ortavedoğuAnadoluarasındauzanan tabiîkoridorboylarını,GüneydoğuMıntakasınınbatıkısımlarınıvesonolarakKuzeybatı, Batı,GüneybatıBölgelerimizi inceledim. İmkânbuldukça tetkiklerimedevamederek,Trakya’yıveAnadolu’dakalanyerleribitirmekniyetindeyim.”diyeaçıklar(Kökten,1952).

13

TunçÇağındaMezopotamyakrononolojisi ileparalelliklerkurularakAna-

dolu’nunöntarihkronolojisidüzenlenmiştir(Goldmann,1935,1936,1937,

1938, 1956). Çukurova’da John Garstang’ın 1936’dan sonra üstlendiği

MersinYumuktepekazısı(Garstang,1953),ilkkezAnadolu’dadaYakındo-

ğu’daolduğugibiNeolitikdönemeaityerleşmelerinvarlığınıkanıtlamıştır.

Prehistoryacı arkeologların ciddi olarak Anadolu’yla ilgilenmeleri

1950’liyıllarınsonlarınıbulmuştur.1950’lerekadarTorosSıraDağları’nın

YukarıMezopotamya’yaulaşımdabariyeroluşturduğu,bunedenleAnado-

lu’nunprehistorikçağlardavetarımınbaşladığıNeolitikÇağ’daboşolduğu,

burayaYakındoğu’daninsangöçüolmadığıgörüşühakimdir.Ayrıca,Ho-

losendöneminbaşındaDoğuAnadolu’daFıratNehri’ninkuzeyindeveİç

Anadolu’dahükümsürensertiklimdenötürüNeolitikÇağçekirdekbölge-

sininyalnızcaYakındoğuilesınırlıolmasıgerektiğigörüşüağırbasmaktadır.

GordonChildegibiünlüteorisyenler“ToroslarınkuzeyindeAnadolu’daNe-

olitikdönemyerleşmesiyoktur”tezinibuşartlarabağlamaktadırlar.Toros

SıraDağları’nınkuzeyinde,GöllerBölgesi’ndekiBurdurHacılar(Mellaart,

1958,1959,1960,1961,1970)vedahasonraKonyaOvası’ndakiÇatalhö-

yükkazılarındakigörkemliNeolitikyerleşmelerinvarlığınıkanıtlayanJames

Mellaartbutezleriçürütmüştür(Mellaart,1962,1963,1964,1965,1966,

1967).Birbaşkaİngiliz,DavidFrench,ToroslarıaşıpAkdeniz’leSilifke’de

birleşenGöksuNehri’nin kuzey başlangıcındaki KaramanCanHasan’da

kazılarabaşlar.DavidFrench’inCanHasanKazıları(French,1962,1963,

1964,1965,1966,1967,1968,1998,2005,2010)Yakındoğutoplulukla-

rınınMÖ.5500’ lerden itibarenbinlerceyılboyuncaTorosSıraDağları’nı

GöksuVadisiyoluylaaşarakAnadoluPlatosunavardıklarınıkanıtlamışve

Mellaart’ın bulgularını güçlendirmiştir. Göksu Nehri vadisi dışında daha

doğudaAkdeniz’edökülenSeyhanveCeyhangibinehirlerinoluşturduğu

Çukurova/OvalıkKilikyabölgesi,TuranEfetarafındanAnadoluveYakın-

doğuarasındaMÖ.3.binyıldayapıldığıbilinenuzakerimlidüzenliticaretin

“BüyükKervanYolu”nun başlangıcı olarak kabul edilmiştir (Efe, 2007 ).

14

VasıfŞahoğluiseM.Ö.3.binlerdeyaşanankervanticaretinitekbirrotaye-

rineYakındoğu’dangelip,yineOvalıkKilikyaüzerindenAnadoluplatosuna

vardıktansonrabirağgibibatıyavekuzeyedoğrugelişenrotalarolarak

“AnadoluTicaretAğı” olarak tanımlamıştır (Şahoğlu, 2005). DanaAda-

sı’ndaBatıAnadolu kökenli ETÇye tarihlenebilenpişmiş topraktan kulp

parçasınınbulunmasıbuticaretinizlerinianımsatmaktadır.

OvalıkKilikya’nınbatısındaikincibirdeltayapanGöksunehrinden

sonra Akdeniz kıyıları sarplaşır, kayalık ve dağlık alanlar artarak zor bir

coğrafyayadönüşür.BunoktadansonraDağlıkKilikyaolaraktanımlanan

bölgeninulaşımındayaşananzorluklarnedeniylekarayoluyerinebatıya

doğrudenizyolununkullanılmasıdahauygundur.Silifke’densonra,önce

Boğsak,ardındanDanaAdasınınvarlığıvebuikiadanınkıyılarayakınlığı,

tarihöncesiçağlardakiilkeldenizyolculuğuiçingüvenlibirhatsağlamak-

tadır.

1960’lıyıllardaSuriye’dekikazılarınilerlemesi,ilkyerleşiktoplulukla-

rınyerlerinintespitedilmesinikolaylaştırmışayrıcaDoğuAnadolu’daFırat

veDicleüzerindekibarajprojeleriiletarımaveyerleşikhayatauygun“Be-

reketliHilal”insınırlarıDoğuToroslarakadargenişlemiştir.1960›lıyıllarda

çizilenilktarımcıtopluluklarınyayılımhattınıkonualan«BereketliHilal”in

arkeolojikverilerlesınırlarıartıkdahagenişbiryayıkapsamaktadır(Harita

4).Busınırlar içerisindeMersinSilifkeveDanaAdası ileKıbrısAdasıda

yeralmaktadır.YukarıdadaaçıkladığımızüzereKıbrıs’aAnadoluüzerinden

yapılacakticarivekültürelaktarımınenyakınveuygunnoktasıolarakDana

Adasıgörünmektedir.

15

Kıbrıs’taki yeni kazılar da İçAnadolu’da yapılan kazılar gibi, özel-

likle1930’luyıllarındüşünceveteorileriniçürütülmüştür.Kıbrıs-Anadolu

ilişkilerininvarlığına‘çokzayıfbirihtimal’olarakbakılanyıllargerilerdekal-

mıştır.BudeğişimdeönemliroloynayanikiyerleşimyeriGüneyKıbrıs’taki

Pareklishia-Shillourokambos veKuzeyKıbrıs’takiAkanthou-Arkosyko/Tat-

lısuÇiftlikdüzü’yerleşmeleridir(Şevketoğlu,2006).DanaAdası,özellikle

KıbrısAkanthou-Arkosyko/TatlısuÇiftlikdüzü’nün85kmmesafeuzağında

veaynıdoğrultudayeralmaktadır.BunedenleKıbrıs ileAnadoluarasın-

datarihöncesiçağlardaulaşılabilecekenuygunkonumdayeralanDana

Adası’nınprehistorikveprotohistorikdönemdekiilişkilerininbunoktadan

yürütülmüşolmasıkaçınılmazdır.İlerikiyıllardakiçalışmalardakihedefimiz

builişkiyidahanetortayakoyabilecekkanıtlaraulaşmaktır.

Harita 4

16

KAYNAKÇA

Balkan-Atlı N., D. Binder ve M.-C. Cauvin, (1999), Obsidian Sources,

WorkshopsandTradeinCentralAnatolia, inM.ÖzdoğanveN.Başgelen

(eds.),Neolithic in Turkey,ArkeolojiveSanatYayınları, İstanbul,133-145;

lev.104-115.

BinderD.(2002),Stonesmakingsense:whatobsidiancouldtellabouttha

originsoftheCentralAnatolianNeolithic,inF.Gerard-L.Thissen(eds)The

Neolithic of Central Anatolia, Internal Developments and External Relati-

ons During the 9th-6th millenia cal. BC.,İstanbul,EgeYayınları,279-285.

Braidwood,R.J.,(1937),Mounds in the Plain of Antioch: An Archeological

Survey; OrientalInstitutePublication,Chicago.

BraidwoodR.J.veL.S.Braidwood,(1960),TheEarlierAsemblagesPhae-

sesA-J,OrientalInstitutePublications,Chicago.

Brios F.-B.Gratuze- J.Guilane, (1997),Obsidiennes du site néolithique

précéramiquedeShillourokambos(Chypre),Paléorient23/1:95-112.

Efe,T.,(2007),TheTheoriesofthe‘GreatCaravanRoute’betweenCilicia

andTroy:TheEarlyBronzeAgeIIIPeriodinInlandWesternAnatoliaTuran

EfeAnatolian Studies Transanatolia: Bridging the Gap between East and

West in the Archaeology of Ancient Anatolia,57:47-64.

French,D.H.,(1962),‘ExcavationsatCanHasan;FirstPreliminaryReport,

1961’,Anatolian Studies, 12: 27-40.

French,D.H.,(1963)‘CanHasan’,Anatolian Studies, 13: 29-42.

French,D.H.,(1964),‘ExcavationsatCanHasan;ThirdPreliminaryReport,

1963’,Anatolian Studies,14:125-134.

French,D.H.,(1965),‘ExcavationsatCanHasan;FourthPreliminaryRe-

port,1964’,Anatolian Studies, 15: 87-94.

17

French,D.H.,(1966),‘ExcavationsatCanHasan,1965;FifthPreliminary

Report’, Anatolian Studies 16: 113-123.

French,D.H.,(1967),‘ExcavationsatCanHasan,1966;SixthPreliminary

Report’,Anatolian Studies 17: 165-178.

French,D.H.,(1968),‘ExcavationsatCanHasan,1967;SeventhPrelimi-

naryReport’,Anatolian Studies, 18: 45-53.

French,D.,(1998), Canhasan Sites 1: Canhasan 1: Stratigraphy and Stru-

ctures.London.

French,D.,(2005),Canhasan Sites 2: Canhasan 1: The Pottery.London.

French,D.,(2010), Canhasan Sites 3: Canhasan 1: The Small Finds.Lon-

don.

GarstangJ.,(1953),Prehistoric Mersin. Yümüktepe in South Turkey. The

Neilson Expedition in Cilicia.Oxford:ClarendonPress.

Goldman,H., (1935),“PreliminaryExpeditiontoCilicia,1934,andExcava-

tionsat GözlüKule,Tarsus,AJA, 39:526-549.

Goldman,H.,(1936),“ExcavationsatGözlüKule,Tarsus,AJA, 41:262-286. 

Goldman,H., (1938),“ExcavationsatGözlüKule,Tarsus,1937, AJA, 42:

30-54.

Goldman,H.,(1940), “ExcavationsatGözlüKule,Tarsus,1938, AJA, 44:

60-86.

GoldmanH., (1956),Excavations at Gözlü Kule, Tarsus.Vol. II: From the

Neolithic through the Bronze Age. Princeton:UniversityPress (London:

OxfordUniversityPress).

Lambeck,K.,Esat,T.M.,Potter,E.K.,(2002),Linksbetweenclimateand

sealevelsforthepastthreemillionyears.Nature,419:199-206.

18

Mellaart,J.,(1958),‘ExcavationsatHacilar;FirstPreliminaryReport,Ana-

tolian Studies, 8: 127-156.

Mellaart, J., (1959), ‘ExcavationsatHacilar;SecondPreliminaryReport,

1958, Anatolian Studies, 9:51-65.

Mellaart, J., (1960), ‘Excavations at Hacilar; Third Preliminary Report,

1959, Anatolian Studies, 10: 83-104.

Mellaart, J., (1961), ‘Excavations at Hacilar; Fourth Preliminary Report,

1960, Anatolian Studies, 11:39-75.

Mellaart,J.,(1970),ExcavationsatHacılar,PublishedforBritishInstituteof

ArchaeologyatAnkara.EdinburghUniversityPress,

Mellaart,J.,(1962),‘ExcavationsatÇatalHüyük;FirstPreliminaryReport,

1961, Anatolian Studies, 12: 41-65.

Mellaart,J.,(1963),‘ExcavationsatÇatalHüyük,1962;SecondPrelimi-

naryReport, Anatolian Studies, 13: 43-103.

Mellaart,J.,(1964),‘ExcavationsatÇatalHüyük;ThirdPreliminaryRe-

port,1963,Anatolian Studies, 14: 39-119.

Mellaart,J.,(1965),‘ÇatalHüyükWest’ Anatolian Studies, 15: 135-156.

Mellaart,J.,(1966),‘ExcavationsatÇatalHüyük;FourthPreliminaryRe-

port,1965’ Anatolian Studies 16: 165-191.

Mellaart,J.,(1967),Çatal Hüyük A Neolithic Town in Anatolia,ThamesandHudson,London.

Kökten,İ.K.,(1952),Anadolu’da Prehistorik Yerleşme Yerlerinin Dağılışı

Üzerine Bir Araştırma,DoçentlikTezi,AnkaraÜniversitesi,DilveTarih

CoğrafyaFakültesi.

Öniz,H., (2016).AkdenizKıyılarıArkeolojikSualtıAraştırmaları,ANMED,

19

14:155-161.

Özdoğan M. ve BaşgelenN.(eds.),(2007),Türkiye’de Neolitik Dönem. Yeni Kazılar, Yeni Bulgular.Istanbul:ArkeolojiveSanatYayınları.

Özdoğan M. ve BaşgelenN.(eds.),(1999),Neolithic in Turkey. The Cradle of Civilization. New discoveries.Istanbul:ArkeolojiveSanatYayınları.

Peltier,W.R.,(2002),Oneustaticsealevelhistory:LastGlacialMaximum

toHolocene.Quaternary Science Reviews,21,377-396.

Pirazzoli,P.A.,Laborel,J.Saliege,J.F.,Erol,O.,Kayan,İ.,Person,A.,(1991),

HoloceneraisedshorelinesontheHataycoasts(Turkmey):Pelaeoecologi-

calandtectonicimplications.Marine Geology.96:295-311.Elsevier.(Çe-

viri:İ.Kayan,1993,Hatay’dayükselmişHolosenkıyıçizgileri,Paleoekolojik

vetektonikdeğerlendirmeler.Ege Coğrafya Dergisi7:43-76)

Şahoğlu, V., (2005), TheAnatolianTradeNetworkAndTheIzmirRegionDuringTheEarlyBronzeAge,Oxford Journal of Archaeology,24/4:339-

361.

Şevketoğlu,M.,(2006),M.Ö.8.BindeAnadoluveKıbrısİlişkileri:Akant-hou*/TatlısuKurtarmaKazısı,Anadolu/Anatolia,30:111-118.