akrep ve bÖcek sokmalari
TRANSCRIPT
![Page 1: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/1.jpg)
AKREP SOKMASI VE
YILAN ISIRMASIYrd.Doç.Dr. İlyas YolbaşYrd.Doç.Dr. İlyas Yolbaş
![Page 2: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/2.jpg)
• Akrep öldürür: Ciddi Akrep sokmalarında genelde klinik hızlı ilerler kalp yetmezliği, akciğer ödemi ve şok sonucu hasta ölür. Uzuv kaybı çok nadirdir.
• Yılan süründürür: Ciddi zehirlenmelerde genelde hastalarda uzuvlarda ciddi ödem, kompartman sonuçu uzuv kaybı görülür. Ölüm çok nadirdir.
![Page 3: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/3.jpg)
AKREP SOKMALARIAKREP SOKMALARI
![Page 4: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/4.jpg)
İnsan için 1500 türden sadece 50’si tehlikeli
![Page 5: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/5.jpg)
![Page 6: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/6.jpg)
![Page 7: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/7.jpg)
![Page 8: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/8.jpg)
•Çocuklarda akrep sokması daha ağır seyreder.
•Küçük yaş, baş ve boyun ısırılması ya da birden fazla ısırılma daha ağır seyreder.
•Her akrep sokması zehirlenme yapmaz, ancak her sokulma olgusunun zehirlenme yaptığı varsayılarak yaklaşım yapılmalıdır.
![Page 9: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/9.jpg)
Venom (akrep zehiri)• Nörotoksin
• Kardiyotoksin
• Nefrotoksin
• Hemolitik toksin
• Fosfodiesteraz
• Fosfolipaz
• Hyolironidaz
• Glikozaminglikan
• Histamin
• Serotonin
• Triptofan
• Sitokin salgılatıcılar
![Page 10: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/10.jpg)
Akrep Sokması
• Sokma yerinde ağrı, lokal ödem, ürtiker,• Ajitasyon, hiper aktivite• Sekresyon artışı, kusma ve bulantı• Hipertansiyon, bradi-taşiaritmi, Q , T dalgası
değişiklikleri,kalp blokları• Rhabdamyolisis• 2-3 saat içinde gelişen pulmoner ödem, 3-4 saat
içinde ölümle sonuçlanır.• Ciddi reaksiyon erişkinde %0.09,
çocukda %16, mortalite >10yaş’da %16
![Page 11: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/11.jpg)
• Nörotoksin:
– Ca ve Na kanallarını açık tutar,
– Sempatik, parasempatik ve somatik nöronları uyarır.
![Page 12: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/12.jpg)
• Nörotransmitter salınımı
Adrenalin
Noradrenalin
Asetilkolin
Glutamat
Aspartat
![Page 13: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/13.jpg)
Mortalite/Morbidite
• Ölüm genellikle ilk 24 saatte oluyor
• Çocuklar (vücut/zehir oranı)– Mortalite (tedavisiz); adult %1, okul çocuğu
%10, bebek %20
• Gecikmiş tedavi
• Yetersiz Yoğun Bakım şartları
![Page 14: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/14.jpg)
Sistemik Bulgular
MSS
Parasempatik
Sempatik
Somatik
Kranial
Periferik
Kardiyovasküler
Solunum
Allerjik
Gastrointestinal
Genitoüriner
Hematolojik
Metabolik
![Page 15: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/15.jpg)
Lokal Bulgular• Lokal bulgu yok yada minimal
(Özellikle nörotoksini olan akrep sokmalarında)
• Ağrı• Kaşınma• Eritem• Lokal ödem• Hiperestezi
![Page 16: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/16.jpg)
• Sitotoksik lokal etkiler – Makül, papül– Nekroz, ülser– Lenfanjit
– Ağrı, eritem, endürasyon
![Page 17: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/17.jpg)
MSS bulguları• Thalamus uyarılı sistemik
parestezi
• Serebral tromboz ve strok
• Huzursuzluk, konfüzyon, deliryum
• Anormal davranış
• Ataksi
![Page 18: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/18.jpg)
Nörolojik Bulgular
SEMPATİK SİNİRLER
PARASEMPATİK SİNİRLER
KATEKOLAMİNLER ASETİLKOLİN
YÜKSEK DOZ VENOMDÜŞÜK DOZ VENOM
![Page 19: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/19.jpg)
Sempatik SS bulguları• Hipertermi
• Taşipne
• Taşikardi
• Hipertansiyon
• Aritmi
• Hiperkinetik pulmoner ödem
• Hiperglisemi
• Terleme
• Ereksiyon
• Hipereksitabilite
• Konvulsiyon
• Extremitelerde solukluk soğukluk
![Page 20: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/20.jpg)
Parasempatik SS bulguları• Bronkokonstriksiyon
• Bradikardi
• Hipotansiyon
• Salivasyon
• Lakrimasyon
• Diare
• Emesis
• Rinore
• Mesane kontrol kaybı
• Priapism
• Disfaji
• Miyozis
![Page 21: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/21.jpg)
Kardiovasküler sistem• Hipertansiyon
– Katekolamin ve renin salınımı
– İlk 4 dakika içinde başlar
– Birkaç saat içinde geçer
– Hipertansif ensefalopati olabilir
• Hipotansiyon– Aşırı katekolamin harcanması sonrası
• Taşikardi, bradikardi,Kardiyovasküler kollaps
![Page 22: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/22.jpg)
• Kardiyovasküler kollaps
– Artan katekolamin » myokard metabolizmasında artış » yetersiz oksijenizasyon » myokardiyal iskemi
– Toksik miyokardit
– Hafif derece: Hipertansiyon– Orta derece: Sol ventrikül yetmezliği– Ağır derece: Biventriküler kardiyojenik şok
![Page 23: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/23.jpg)
Respiratuar S. bulguları
• Taşipne, stridor, bronkospazm
• Diyafram paralizisi– » alveolar hipoventilasyon
• Pulmoner ödem
![Page 24: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/24.jpg)
Yetersiz
oksijenizasyon
HİPOKSİ
Toksinler
Pulmoner
vaskülarite
artışı
Pulmoner Ödem
![Page 25: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/25.jpg)
Alerjik bulgular• Ürtiker
• Angioödem
• Bronkospazm
• Anaflaksi
![Page 26: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/26.jpg)
Laboratuar Çalışmaları• Kan sayımı• Elektrolitler• Koagülasyon parametreleri• Glikoz• Kreatin kinaz, idrarda myoglobin• AST, ALT, kardiyak enzimler
• IL-1, IL-6, interferon gama, GMCSF• Katekolamin, aldosteron, renin, ADH• Venom düzeyi
![Page 27: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/27.jpg)
Görüntüleme Yöntemleri• Akciğer grafisi
– Pulmoner vaskülerite artışı
• Ekokardiyografi– Hipokinezi, EF’da azalma, dilate
kardiyomiyopati
![Page 28: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/28.jpg)
Diğer Testler• Arteriyel kan gazı
– Orta derecede metabolik asidoz
• EKG– Değişiklikler 10-12 gün sonra düzelir– Çocuklarda çok anlamlı değildir– Taşikardi, QT uzaması, ST değişiklikleri, T inversiyonu,
bloklar
![Page 29: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/29.jpg)
Sınıflandırma• Nörolojik bulgular belirgin değil ise:
– Hafif: Lokal bulgular
– Orta: Artan orta bulgular ve orta sistemik bulgular
– Ağır: Yaşamı tehdit eden ağır bulgular
![Page 30: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/30.jpg)
Yanlış uygulamalar
–İnsizyon doku hasarını arttırır
–İnsizyon venomun venöz sisteme girişini arttırabilir
–Faydası gösterilememiştir
–Ağız ile emme önerilmez
![Page 31: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/31.jpg)
Lokal Tedavi
• Lokal buz uygulaması
– Lokal vazokonstriksiyon ile venomun emilimini azaltır.
– Çok soğuk uygulama doku hasarı yapar.
– İlk 2 saat içinde uygulanımı anlamlı olabilir.
![Page 32: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/32.jpg)
![Page 33: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/33.jpg)
Lokal Tedavi• Turnike uygulaması
– Venöz ve lenfatik dolaşımı azaltır
– Venomun lokal hasarını arttırır
– Doku hasarını arttırabilir
![Page 34: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/34.jpg)
• İmmobilizasyon
![Page 35: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/35.jpg)
Tedavi özeti• 1. Yara sabunlu suyla yıkanır varsa dezenfektan kullanılır. Ödem varsa elevasyon
yapılır. Kesme emme gibi işlemler yapılmaz. • 2. Sağlam koldan damar yolu açılır. • 3. AVİL® AMP ve DEKORT ®AMP yapılır. 10 yaş ve Erişkin: 1 AMP, 2-5 yaş
çocuklarda: 1/3 AMP, 6-10 yaş çocukarda: 1/2 AMP)• 4.TETRAVAX® yapılır.• 5. Gereğinde yılan veya akrep serumu yapılır. Anti-serumlar sadece anflaksi
gelişirse müdahale edilebilecek tam donanımlı merkezlerde yapılır.• 6. Elektrolit bozukluğu varsa düzeltilir. (Ca ise tek doz Ca yapılır.).↓
• 7. Antibiyotik proflaksisi yapılır. (Amp-sulbaktam vb). Analjezik oral veya parenteral verilir.
• 8. Hasta İLERİ MERKEZE sevk edilir.• ** Anflaksi veya Klinikte kötüleşme olursa SC Adrenalin yapılabilir.(bakınız
anaflaksi)• ** Unutmayın yılan süründürür akrep öldürür. Akrep sokmalarında
hipersalivasyon, terleme, priapism, el ve ayaklarda soğukluk, solukluk, taşikardi, hipertansiyon vb. bulgular varsa birkaç saatte akciğer ödemi ve şok sonrası ölüm gerçekleşebilir akrep serumu yapılanlarda anaflaksiye dikkat edilmelidir.
![Page 36: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/36.jpg)
AKREP ANTİSERUM UYGULAMASI
• *** Anti venom uygulaması sırasında anaflaksi riski olduğundan dolayı antivenom uygulaması sadece anaflaksiye müdahale edilebilecek ileri düzey sağlık merkezlerde uygulanmalıdır.
• ,Akrep sokmalarında sistemik bulgular varsa antiserumu ve pirazosin uygulanır. Bu hastalar hemen ileri merkeze sevk edilmelidirler.
• Sistemik bulgular: Kusma, hipersalivasyon, terleme, priapism, el ve ayaklarda soğukluk, solukluk, taşikardi, hipertansiyon, miyokardiyal disfonksiyon, aritmiler, akciğer ödemi vb.
• AKREP® ANTİVENOMU:• Doz: 1 amp. (5ml), 50 ml %0.9NaCl içinde 30 dakikalık IV infüzyonla verilir.
Öncesinde test yapılmalıdır. • Antivenom deri testi: 0,1 ml antiseromu 1:10 %0.9 NaCl ile dilüe edilir. 0,2 ml
intradermal yapılır. 10 dk. beklenir. Antivenom alerjik reaksiyonlar açısından infüzyon sırasında ve sonrasında dikkatli olunmalıdır. Alerjik reaksiyon yoksa antivenom tamdoz yapılır.
• ** 1-2 saatte ağır sistemik bulgular devam ederse antivenom tekrarlanır.• **Antiserumu uygulama öncesinde adrenalin, antihistaminik, steroid ve acil seti
hazır olmalıdır.
![Page 37: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/37.jpg)
PRAZOSİN (MİNİPRES) UYGULAMASI
• Taşikardi, el ve ayaklarda soğukluk-solukluk, hipertansiyon, hipersalivasyon, terleme gibi sempatik bulguların geliştiği olgularda kullanılır.
• Pirazosin:MİNİPRES® TABLET (maalesef çok etkili olmasına rağmen piyasada zor bulunuyor.)
• Doz: 0,03 mg/kg, ORAL veya NG ile verilir.• Klinik olarak iyileşme bulguları: El ve ayaklarda soğukluk-
solukluğun düzelmesi ve ısınması, el ve ayaklarda terlemenin kaybolması, periferik venlerin görünür hale gelmesi, hipersalivasyonun azalması veya kaybolmasıdır. Bu bulgular oluşmamışsa ilk dozdan 3 saat sonra ve ardından 6 saatte bir aynı dozda pirazosin tekrar verilir. Pirazosin verildikten sonraki ilk 3 saatte 30 dk.da bir, sonraki 6 saatte 60 dk.da bir ve daha sonra 4 saatte bir kan basıncı, nabız ve solunum sayısı-derinliği izlenmelidir.
![Page 38: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/38.jpg)
SONUÇ• Akrepler sadece mecbur kalınca sokarlar• Genellikle lokal bulgular ön plandadır.• Tedavileri 3. basmak hastanelerde yapılmalıdır.• Sistemik bulguları olanlar yoğun bakımda takip
edilmelidir• Sistemik bulguların olması kötü prognozun
belirtisidir.• Anti-venom tedavisi önemlidir
![Page 39: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/39.jpg)
![Page 40: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/40.jpg)
YILAN ISIRMALARIYILAN ISIRMALARI
![Page 41: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/41.jpg)
Zehirsiz yılanlar
• Başlıca özellikleri yuvarlak gözleri ve oval şeklindeki kafalarıdır.
• Pulları iridir.
![Page 42: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/42.jpg)
Zehirli yılanlar
• Başlıca özellikleri kafalarının hemen hemen düz ve üçgen tipinde, gözbebeklerinin kısık olmasıdır.
![Page 43: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/43.jpg)
![Page 44: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/44.jpg)
30 dakika içinde çok az bir şişme olursa çok büyük bir olasılıkla ya zehirsiz bir yılan veya zehirini akıtamamış bir yılan tarafından ısırılmıştır.
![Page 45: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/45.jpg)
![Page 47: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/47.jpg)
![Page 49: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/49.jpg)
![Page 50: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/50.jpg)
![Page 51: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/51.jpg)
![Page 52: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/52.jpg)
![Page 53: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/53.jpg)
![Page 54: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/54.jpg)
![Page 55: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/55.jpg)
![Page 56: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/56.jpg)
• Diğer belirtiler ise halsizlik, hızlı nabız, mide bulantısı, nefes darlığı, kusma ve şok olabilir.
![Page 57: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/57.jpg)
Isıran yılan zehirli veya zehirsiz olsun sanki zehirliymiş gibi ilk
yardım uygulanmalıdır.
![Page 58: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/58.jpg)
• Yaralı mümkün olduğu kadar çabuk ve en az hareketle bir tıbbi tedavi tesisine götürülmelidir.
![Page 59: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/59.jpg)
• Yaralı rahat ettirilmeli ve sakinleştirilmelidir.
![Page 60: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/60.jpg)
• Isırılan organı hareket ettirilmemelidir.
![Page 61: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/61.jpg)
• Isırık kol veya bacaktaysa ısırığın alt ve üstüne 1-2 parmak genişliğinde, sıkan bantlar yerleştirilmelidir.
• Eğer ısırık el veya ayaktaysa bilek veya bileğin üstüne tek bir bandaj yeterlidir.
![Page 62: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/62.jpg)
• Eğer şişme yoksa bandajlar yaranın 2-3 cm. uzağına, eğer şişme varsa şişmenin bittiği yere sarılmalıdır.
![Page 63: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/63.jpg)
• Mümkünse ısırık bölgesine buz torbası koyulmalıdır.
• Organın üzerine buz sarmayın ve cildin üzerine doğrudan temas ettirilmemelidir.
• Isırılan bölge dondurulmamalı sadece soğutulmalıdır.
![Page 64: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/64.jpg)
• Isırığı keserek açmaya veya emerek çıkarmaya çalışmayın.
• Eğer zehir ağızda herhangi bir yara veya yırtığa sızarsa zehirlenmeye yol açabilir.
![Page 65: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/65.jpg)
• Mümkünse bölge su ve sabunla temizlenir. Hiçbir merhem kullanılmamalıdır.
![Page 66: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/66.jpg)
• Yaralı organdan, şişmelere karşı yüzük, saat veya benzeri eşyalar çıkartılmalıdır.
![Page 67: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/67.jpg)
KORUNMA
![Page 68: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/68.jpg)
• Yılanların güneşlenebileceği düz kaya çıkıntılarından ellerimizi uzak tutalım…
![Page 69: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/69.jpg)
• Kayaların altlarına, oyuklara, kuş yuvalarına elimizi sokmayalım….
![Page 70: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/70.jpg)
• Yeni öldürülmüş zehirli yılanlar uzun bir sopayla tutulmalıdır. Yılanlar öldükten sonra bile refleks bir hareketle öldürücü ısırmalara neden olabilir.
![Page 71: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/71.jpg)
• Isırıklara karşı kalın giysiler ve ağır postallar giyelim…
• Çıplak ayakla yürünmeyelim…
![Page 72: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/72.jpg)
YILAN ISIRAN ÇOCUK HASTAYA YAKLAŞIM
• Isıran her yılan zehirli değildir, ancak her ısırılma olgusunun zehirli yılan tarafından yapıldığı varsayılarak yaklaşımlar yapılır.
• Çocuklarda zehirli yılan ısırması daha ağır klinikle seyreder.
• Küçük yaş, baş ve boyun ısırılması ya da aynı kişide birden fazla ısırılma daha ağır seyreder.
• Sistemik ya da yerel bulguları olduğunda tedavi edilmelidir.
• Ülkemizdeki zehirli yılanlar genellikle yerel bulgular oluştururlar,
![Page 73: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/73.jpg)
• Isırılma yerinde kanama, ödem, nekroz, ekimoz, bül ve lenfanjit görülebilir.
• Ödem ilk dakikalar içerisinde başlayabilir ve üst ekstremiteye hatta gövdeye yayılabilir, kompartman sendromu gelişebilir.
• Isırılan bölgede ağrı gelişebilir.• Koagülasyon anormallikleri, şok,
hemoglobinüri veya akut böbrek yetmezliği gelişebilir.
![Page 74: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/74.jpg)
Laboratuvar incelemeleri:
• Kanama zamanı, pıhtılaşma zamanı, PT, APTT, INR, fibrinojen, fibrin yıkım ürünleri, kan grubu, tam kan, trombosit sayımı, serum elektrolitleri, kan şekeri, BUN, kreatinin, CK, LDH, karaciğer enzimleri, arteriyel kan gazı, periferik yayma, idrarda hemoglobinüri, miyoglobinüri
• EKG,
![Page 75: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/75.jpg)
Yılan ısırığının şiddetini derecelendir: a. Önemsiz: Bulgu ve belirtiler sadece ısırık çevresinde sınırlı kalmıştır. Sistemik bulgular ve laboratuvar değişiklikleri yoktur. b. Hafif: Isırık bölgesinde ve yakın çevresinde hafif ödem mevcuttur. Sistemik bulgular ve laboratuvar değişiklikleri yoktur. c. Orta: Ödem giderek genişlemektedir veya bulgular ısırık bölgesinin dışına taşmıştır. Orta şiddette sistemik bulgu ve belirtiler mevcuttur. Laboratuvar değişiklikleri orta düzeydedir (azalmış fibrinojen ve trombositler, hemokonsantrasyon gibi...)
d. Şiddetli: Bulgular ısırık bölgesini ve tüm ekstremiteyi kapsayabilir, hatta ekstremite sınırlarını aşabilir. Ciddi sistemik bulgu ve belirtiler yanı sıra, belirgin derecede bozulmuş laboratuvar değerleri mevcuttur. Nörolojik bulgular belirgindir.
![Page 76: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/76.jpg)
• Yılan ısırma olgularında derecelendirme bir kez yapılmamalı, sık aralıklarla tekrar değerlendirilmelidir. Çünkü bu olgular dinamik olgulardır, saatler içerisinde hafif dereceden orta ve ağır dereceye değişebilir.
• Bulgusu olmayan veya yılan ısırmasından şüphelenilen hastalar en az 8-12 saat gözlenmelidir
![Page 77: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/77.jpg)
Yılan sokmasına yaklaşım• GENEL OLARAK SIRASIYLA YAPILACAK İŞLEMLER• 1. Yara suyla yıkanıp, buz bırakılır. Ödem varsa elevasyon yapılır. Kesme
emme gibi işlemler yapılmaz. Özellikle yılan sokmalarında kesinlikle kolu atele alınıp elevasyon ve soğuk uygulama yapılır. Elevasyon yapılmazsa ödeme bağlı kompartman gelişebilir.
• 2. Sağlam koldan damar yolu açılır. • 3. AVİL® AMP ve DEKORT ®AMP yapılır. 10 yaş ve Erişkin: 1 AMP, 2-
5 yaş çocuklarda: 1/3 AMP, 6-10 yaş çocukarda: 1/2 AMP)• 4.TETRAVAX® yapılır.• 5. Gereğinde yılan veya akrep serumu yapılır. Anti-serumlar sadece
anflaksi gelişirse müdahale edilebilecek tam donanımlı merkezlerde yapılır.
![Page 78: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/78.jpg)
Yılan sokmasına yaklaşım• 6. Elektrolit bozukluğu varsa düzeltilir. (Ca ise tek doz Ca yapılır.).↓
• 7. Antibiyotik proflaksisi yapılır. (Amp-sulbaktam vb). Analjezik oral veya parenteral verilir.
• 8. Hasta İLERİ MERKEZE sevk edilir.• ** Anflaksi veya Klinikte kötüleşme olursa SC Adrenalin yapılabilir.
(bakınız anaflaksi)• ** Unutmayın yılan süründürür akrep öldürür. Akrep sokmalarında
hipersalivasyon, terleme, priapism, el ve ayaklarda soğukluk, solukluk, taşikardi, hipertansiyon vb. bulgular varsa birkaç saatte akciğer ödemi ve şok sonrası ölüm gerçekleşebilir. Yılan sokmalarında ise genelde çok nadir olarak extremtelerdeki ödem ve siyanoza bağlı uzuv kaybı olabilir. Böcek sokmalarında, yılan serumu ve akrep serumu yapılanlarda anaflaksiye dikkat edilmelidir.
![Page 79: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/79.jpg)
YILAN ANTİSERUMU UYGULAMASI
• ** Yılan antiserumu orta şiddetteki zehirlenmelerde 0.2 cc/kg , şiddetli olgularda >1 ml/kg yapılır.
• ** ilk 20 dk içinde gelmişse 0.2 cc/kg’dan daha geç gelmişse doz daha yüksek miktarda verilir.
• ** Başlangıç yerel bulgularında ilerleme yok ve sistemik bulguları yoksa antivenom yapmaya gerek yoktur. Sadece takip yeterlidir.
• ** Bulgularda ilerleme varsa 5-20cc/kg antiserum %0.9 NaCl ile sulandırılıp 1 saatte infüzyonla uygulanır.
![Page 80: AKREP ve BÖCEK SOKMALARI](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052419/588f28571a28abb37d8bfb71/html5/thumbnails/80.jpg)
YILAN ANTİSERUMU UYGULAMASI
• ** Turnikeli gelmiş ve yerel bulgu yoksa turnikeyi yavaşça açılır. Bulgular artarsa tekrar turnike biraz proksimalden uygulanır. Ardından 1 amp antivenom 5 cc/kg %0.9 NaCl ile sulandırılıp 15 dakikalık infüzyona başlanır. Bu sırada turnikeyi açılmaz. 15 dakika bitiminde turnike yavaşça açılır. Tekrar bulgularda ilerleme olursa “orta şiddette zehirlenme” gibi tedavi edilir. Eğer ilerleyici yerel bulgu veya sistemik bulgu varsa, önce antiserum infüzyonuna başlanır. Ardından yavaşça turnikeyi açarken 1 saatlik infüzyonu tamamlanır. Bulgularda ilerleme olursa 1 saatlik antiserum tekrarlanabilir.
• ** Klinik geriler laboratuvar düzelir ve hasta kendini rahat hissederse antiseruma yanıt vardır.
• ** Yılan ısırmalarında ABY, hemoglobinüri, miyoglobinüri (Koyu kahverengi idrar), intravasküler hemoliz, rabdomiyoliz olabilir.
• ** Isırılan ekstremitenin yarıdan fazlasını kapsayan lokal şişlik veya yara yerinde ekimoz, nekroz ve bül oluşabilir.