alþjóðahús sólveig jónasdóttir verkefnastjóri fræðsludeildar alþjóðahúss ahus.is
DESCRIPTION
Alþjóðahús Sólveig Jónasdóttir Verkefnastjóri fræðsludeildar Alþjóðahúss www.ahus.is. Erlendir ríkisborgarar sem % af íbúum landsins 1980-2006. Heimild: Hagstofa Íslands. Stærstu hópar erlendra ríkisborgara 31.12.2006. Alls 18.460 6% íbúa landsins. Heimild :Hagstofa Íslands. - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
Alþjóðahús
Sólveig JónasdóttirVerkefnastjóri fræðsludeildar
Alþjóðahúss
www.ahus.is
Erlendir ríkisborgarar sem % af íbúum landsins 1980-2006
0,0
1,0
2,0
3,0
4,0
5,0
6,0
7,0
1980
1985
1987
1988
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
Heimild: Hagstofa Íslands
Stærstu hópar erlendra ríkisborgara 31.12.2006
5914
983 951 943 786 773 749 744 639 547 411 340 321 320 315 299 245 197 164 150 140 131 123 111 109
0
1000
2000
3000
4000
5000
6000
7000
Pó
llan
d
Lith
áe
n
Þýs
kala
nd
Da
nm
örk
Fyr
rv. J
úg
osl
.
Fili
pp
seyj
ar
Kín
a
Po
rtú
ga
l
Ba
nd
arí
kin
Ta
ílan
d
Bre
tlan
d
Sví
þjó
ð
Té
kkl.
Sló
vakí
a
Le
ttla
nd
No
reg
ur
Ítalía
Víe
tna
m
Rú
ssla
nd
Fra
kkla
nd
Úkr
aín
a
Ho
llan
d
Ka
na
da
Sp
án
n
Rú
me
nía
Fin
nla
nd
Alls 18.460
6% íbúa landsins
Heimild :Hagstofa Íslands
Fæddir erlendis / búsettir áÍslandi - Allt landið 1.12.2006
01000200030004000500060007000
Pólla
nd
Dan
mör
k
Band
arík
in
Svíþ
jóð
Þýsk
alan
d
Filip
psey
jar
Rík
i í fy
rrum
Júg
ósla
víu
Nor
egur
Taíla
nd
Bret
land Kína
Lith
áen
Portú
gal
Víet
nam
Tékk
land
og
Slóv
akía Íta
lía
Lettl
and
Frak
klan
d
Fære
yjar
Indl
and
Sové
tríki
n
Kana
da
Rús
slan
d
Hol
land
Spán
n
Alls 30214
Stærstu hópar erlendra ríkisborgara
31.12.2006 - Skipt eftir kyni
Alls 18.460
6% íbúa landsins
0
500
1000
1500
2000
2500
3000
3500
4000
4500
5000
Pólla
nd
Port
úgal
Kín
a
Lith
áen
Rík
i í fyrr
um
Júgósla
víu
Þýskala
nd
Danm
örk
Bandarí
kin
Filippseyja
r
Bre
tland
Tékkla
nd o
g S
lóvakía
Ítalía
Lettla
nd
Taíla
nd
Svíþ
jóð
Víe
tnam
Nore
gur
karlar
konur
Heimild: Hagstofa Íslands
Erlendir ríkisborgarar eftir heimshlutum í Reykjavík 31.12.2006
0
200
400
600
800
1000
1200
1400
1600
Alls 67255,7%
Heimild: Hagstofa Íslands
Erlendir ríkisborgarar eftir heimshlutum á Akureyri 1.12.2006
0
5
10
15
20
25
30
35Alls 3291,9%
Heimild: Hagstofa Íslands
Stærstu hópar erlendra ríkisborgara Reykjanesbæ 1.12.2006
050
100150200250300350400450500
Pólla
nd
Lith
áen
Band
arík
in
Dan
mör
k
Filip
psey
jar
Portú
gal
Taíla
nd
Rík
i í fy
rrum
Júg
ósla
víu
Lettl
and
Bret
land
Úkr
aína
Víet
nam
Svíþ
jóð
Þýsk
alan
d
Níg
ería
Nor
egur
Ung
verja
land
Hol
land
Tékk
land
og
Slóv
akía Kí
na
Frak
klan
d
Ítalía
Mar
okkó
Indl
and
Rík
isfa
ngsl
aus
Alls 794 6,6%
Heimild: Hagstofa Íslands
Stærstu hópar erlendra ríkisborgara Ísafjörður 1.12.2006
0
20
40
60
80
100
120
140
160
180
200
Heimild: Hagstofa Íslands
Alls 40987,9%
67
8
16
62 1
Evrópa innan EES
Evrópa utan EES
Asía
Ameríka
Afríka
Eyjaálfa og óþekkt
Erlendir ríkisborgarar eftir heimshlutum 31.12.2006
Allir þurfa dvalarleyfi
Fólk innan EES má alltaf koma EN þarf að finna vinnu innan 6 mánaða til að fá dvalarleyfi.
Fólk utan EES þarf vinnu til að mega koma – Fær tímabundið leyfi (1– 5 ár)– Atvinnurekandi þarf að sækja um atvinnuleyfi – Ekki fæst leyfi til að fá til sín maka og börn fyrsta árið
Reglurnar eru mismunandi eftir því hvaðan fólk kemur
Erlendir starfsmenn skráðir hjá Vinnumálastofnun
0
200
400
600
800
1000
1200
1400
1600
1800
jan.0
4
maí.0
4
sep.0
4
jan.0
5
maí.0
5
sep.0
5
jan.0
6
maí.0
6
sep.0
6
jan.0
7
Skráðir starfsmenn frá E -8 áður á vinnumarkaðiSkráðir nýir starfsmenn frá E -8
Nýir starfsmenn á vegum starfsmannaleigaNý tímabundin leyfi
Ný tímabundin leyfi á nýjum vinnustað og framlengd tímabundin leyfi
Heimild: Vinnumálastofnun
0 200 400 600 800 1.000 1.200 1.400 1.600 1.800 2.000
Landbúnaður
Fiskveiðar
Fiskvinnsla
Annar iðnaður
Mannvirkjagerð
Verslun og viðgerðaþjónusta
Hótel- og veitingahúsarekstur
Samgöngur og fl utningar
Fjármálaþjónusta
Fasteigna- og viðskiptaþjónusta
Opinber stjórnsýsla
Fræðslustarf semi
Heilbr igðis- og f élagsþjónusta
Önnur þjónusta
Aukning frá 2003
2005
Heimild: Hagstofa Íslands & Kaupþing
Fjöldi aðila með erlent ríkisfang starfandi í eftirfarandi atvinnugreinum
Atvinnuleysi og hlutfall starfandi fólks með erlent ríkisfang 1998 - 2006
0
1
2
3
4
5
6
7
8
1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
Atvinnuleysi 1
Hlutfall starfandi fólks með erlent ríkisfang
Heimildir: Hagstofa Íslands, Vinnumálastofnun.
%
15-18 ára með erlent ríkisfang31.12.2006
69
38
28 2722 19
15 15 14 13 12 12
0
10
20
30
40
50
60
70
80
Pó
llan
d
Da
nm
örk
Fili
pp
seyj
ar
Ta
ílan
d
Ba
nd
arí
kin
Lith
áe
n
Þýs
kala
nd
Víe
tna
m
Le
ttla
nd
Fyr
rv.J
úg
ósl
aví
a
Rú
ssla
nd
Kín
a
396 alls15-18 ára
Heimild: Hagstofa Íslands
Nemendurnir af erlendum uppruna í grunnskólum landsins:
Heimild: Skólastarf í tölum (www.rvk.is) & Hulda Karen Daníelsdóttir
389
11898
8876
6342 35 32 26 24 24 23 22 21 19 18 18 18 17 17 16 15 14 14 14 13 13 10
0
50
100
150
200
250
300
350
400
450
Stærstu móðurmálshóparnir:
• Tagalog o.fl. (Filipseyjar - flestir í Rvk)• Pólska • Tælenska• Enska• Litháíska• Serbo-króatíska• Rússneska • Spænska• Albanska• Portúgalska• Víetnamska
400
450
500
550
600
Hon
g Kon
g-Ch
ina
Net
herlan
ds
Belgi
um
Switz
erla
nd
Cana
da
New
Zea
land
Mac
ao-C
hina
Austral
ia
Ger
man
y
Fran
ce
Den
mar
k
Swed
en
Austria
Luxe
mbo
urg
Nor
way
Unite
d St
ates
Russian
Fed
erat
ion
Innlendir nem.Önnur kynslóð innflytjendaFyrsta kynslóð innflytjenda
Niðurstöður úr Pisa prófum - OECD
Hve hátt hlutfall nemenda með annað móðurmál en íslensku útskrifast með réttindi af einhverju tagi úr
framhaldsskólum á Íslandi?
Rannsókn á skólalokum hóps nemenda sem eru fæddir á árabilinu 1978-90, fluttust til Íslands og hófu formlegt íslenskunám á árunum 1993-98
1 Hafa ekki farið í frh.skóla = 322 Fóru í frh.skóla, 1. ár; enn í námi = 123 Fóru í frh.skóla, 1. ár; virðast hættir = 374 Fóru í frh.skóla, 1.& 2. ár; enn í námi = 95 Fóru í frh.skóla, 1.& 2. ár; virðast hættir = 56 Fóru í frh.skóla, 1. – 3. ár; enn í námi = 57 Fóru í frh.skóla, 1. – 3. ár; virðast hættir = 38 Fóru í frh.skóla, 1. – 4. ár; enn í námi = 39 Stúdentsprófi lokið á Íslandi = 610 Í hásk.námi án skráðs stúd.prófs á Ísl. = 511 Fóru í frh.skólanám erlendis (?) = 2• Samtals: 119
Heimild: Sólveig Brynja Grétarsdóttir
MA rannsókn
Framhaldsskólanemendur
• Brotthvarfsnemendur: 77 = 64,7%
• Virðast enn í námi: 29 = 24,4%
• Hafa lokið námi: 13 = 10,9%
Brotthvarfsnemendahópurinn er stærstur meðal nemenda sem tala austur asísk tungumál. En þeir eru einnig flestir meðal þeirra sem ljúka framhaldsnámi.
Stúlkur eru í meirihluta þeirra sem ljúka námi (27 stúlkur á móti 15 piltum)
Heimild: Sólveig Brynja Grétarsdóttir
MA rannsókn
Nokkrar staðreyndir
•,,rannsóknir hafa sýnt að það tekur börn um það bil tvö ár að læra talmál en sjö til níu ár að ná lesskilningi og tjá sig óhindrað í rituðu máli.” (Íslenska sem annað tungumál Handbók fyrir kennara, Birna Arnbjörnsdóttir, 2000).
• að tvítyngdir nemendur standa sig mun verr i grunnskólum og framhaldsskólum miðað við eintyngda nemendur (OECD)
• börn innflytjenda taka síður þátt í tómstunda- og íþróttastarfi (Rannsóknir og greining 2006)
Nokkrar staðreyndir... framhald
• að börn innflytjenda eru í meiri hættu á að sýna svokallaða áhættuhegðun (Þorbjörn Broddason 2006)
• að börnum af erlendum uppruna líður verr í skóla en íslenskum börnum. (HBSC - Lýðheilsustöð 2006)
• að heilsa og lífskjör skólabarna af erlendum uppruna eru lakari en annarra barna (HBSC - Lýðheilsustöð 2006)
•að foreldrar af erlendu bergi mæta síður á foreldrafundi í skólum og leikskólum (viðtöl - reynsla frá Rvk)
Staða innflytjandans
Streituvaldar
• Val• Undirbúningur og stuðningur• Tungumálakunnátta• Aðskilnaður frá fjölskyldu• Að verða minnihluti• Að missa status• Valdaójafnvægi innan fjölskyldunnar• Væntingar samfélagsins
Menningarsjokk
1. Hveitibrauðsdagarnir
2. Tómleika stigið
3. Að venjast við
4. Aðlögun
5. Að venjast við aftur heima
Tungumál og sjálfsmynd
,,Takmörkuð tungumálakunnátta hefur í för með sér samskiptaörðugleika og félagslega ógildingu” (Ishiyama, 1995)
,,Menn eru samfélagsverur – þeir þurfa jafn mikið á góðum mannlegum samskiptum og samkennd að halda og súrefninu sem þeir anda að sér. Allir hafa þörf á að á þá sé hlustað, þeim sýndur skilningur og viðurkenning sem einstaklingar. Sjálfsmynd einstaklingsins veltur undantekningalaust á félagslegri viðurkenningu” (Wong, 1998)
Sjálfsmyndin breytist
,,Þegar ég bjó í Vietnam datt mér aldrei í hug að ég væri leiðinlegur”
,,Mér datt heldur aldrei í hug að ég væri heimskur”
,,Hér á Íslandi er ég bæði heimskur og leiðinlegur. Til hvers ætti ég að reyna að finna vini? Ég hef ekkert að segja við þá.”
Þættir sem auðvelda aðlögun
• Opinn hugur• Húmor• Að geta tekið eigin mistökum• Vilji til samskipta• Sveigjanleiki og aðlögunarhæfni• Forvitni• Jákvæðni og raunhæfar væntingar• Þolinmæði gagnvart því sem er ólíkt og óljóst• Jákvæð ímynd af öðrum• Sterk sjálfsmynd
Samskipti við foreldra
• Barnauppeldi alltaf hluti af menningarlegu samhengi okkar
• Meðvitund um eigin menningu mikilvæg• Mikilvægt að skilja viðhorf annarra þótt
þau séu ekki manns eigin• Viðhorf fólks til uppeldis barna og
unglinga er mismunandi• Hugmyndir um þroska ólíkar• Hvað er eðlilegt og hvað óeðlilegt?• Framandi hugmyndir - ekki dæma strax
Samskipti við foreldra frh.
• Hafa í huga úr hvernig félagslegu umhverfi foreldarnir koma
• Hvernig upplifir fólk afskipti?• Sérstök athygli getur vakið ótta• Hugmyndir foreldra og sérfræðinga um hvað
er barni eða unglingi fyrir bestu ekki alltaf þær sömu
• Menning m.a. ákvarðar hvernig fólk skilgreinir hvað er eðlilegt og hvað óeðlilegt
Fordómar algengir meðal ungs fólks
- Samkeppni - ,,þeir taka vinnuna okkar” & ,,þeir hrúga sér inn í leiguíbúðir og ýta upp verðinu á leiguhúsnæði”
- Félagsleg fjarlægð - ,,hópar tælendinga með berkla!”
- Einfaldanir byggðir á staðalmyndum og oft á tíðum illa hugsuðum fullyrðingum í fjölmiðlum:
- ,,Litháar smygla eiturlyfjum” - ,,Vietnamar ganga með hnífa” - ,,Pólverjar nauðga!”
Mismunandi hvaða hópar verða fyrir mestu fordómunum hverju sinni.
Könnun Rannsóknar og greiningar 2004 leiddi í ljós mikla fordóma hjá ungu fólki – ný slík könnun verður gerð í vetur.
Staða innflytjenda
• Lagaleg staða innflytjenda er tiltölulega sterk þó ýmislegt megi gera til að leiðrétta og einfalda ýmis þau ferli sem innflytjendur þurfa að fara í gegnum (umsókn dvalarleyfa o.fl.)
• Félagsleg staða veikari – þörf á úrræðum– Þörf á markvissari upplýsingagjöf– Þörf á meira framboði og ókeypis íslenskukennslu– Þörf á meiri og markvissari stuðningi í skólakerfinu – á
öllum skólastigum– Þörf á móðurmálskennslu– Þörf á fræðslu og þjálfun þeirra sem vinna að málefnum
innflytjenda (t.d. kennara, félagsráðgjafa o.fl.)
Nokkur úrræði fyrir framhaldsnemendur úr hópi innflytjenda
Ný deild/braut við Fjölbrautskólann í Breiðholti. Kemur til móts við námsþarfir framhaldsskólanemenda með íslensku sem annað tungumál.
í Iðnskólanum í Reykjavík er nýbúabraut: http://www.ir.is/1.3.3.brautir.php?id=59
Fjölbrautaskólinn við Ármúla (þar er m.a. hægt að fá einingar fyrir að sækja tíma í stuðningi við heimanám) http://www.fa.is/afangar-i-bodi/
Fjölbrautaskóli Snæfellinga ( sjá glærur í viðhengi).
Margir framhaldsskólar bjóða upp á ÍSA (íslenska sem annað tungumál) áfanga.
Í þessari viku mun Alþjóðahús setja inn á heimasíðu sína (forsíðu) http://ahus.is/ erindi sem flutt voru á ráðstefnunni Innflytjendur og framhaldsskólinn.
Skrifstofunám fyrir erlenda námsmennMenntaskólinn í Kópavogi býður upp á skrifstofubraut fyrir nemendur 20 ára og eldri, sem eru með annað móðurmál en íslensku. Nemendur geta valið á milli þess að taka tvær eða fjórar annir.
Margbreytileiki ... líka í hópi innflytjenda
• Eitt það mikilvægast í vinnu með innflytjendur er að gera sér grein fyrir margbreytileika hópsins eða öllu fremur að varast að skilgreina ákveðna einstaklinga sem sjálfkrafa hluta af hópi vegna uppruna þeirra.
• Uppruninn er aðeins ein breytan, aðrar og mikilvægari breytur geta verið t.d. kyn, aldur, menntun og ekki síst efnahagsleg staða.
Upplýsingavefir um innflytjendamál:
www.ahus.is (heimasíða Alþjóðahúss)
www.island.is (praktískar upplýsingar fyrir innflytjendur)
www.hagstofa.is (mannfjöldaupplýsingar)
www.rvk.is (skólastarf í tölum)
www.vinnumalastofnun.is (upplýsingar um innflytjendur á vinnumarkaði)
www.utl.is Útlendingastofnun (upplýsingar um fjölda innflytjenda, leyfi o.fl.)
www.breidholtsskoli.is/fjolmenning fjölmenningarvefur barna
www.menntasmidjan.is Alþjóðastofa á Akureyri
www.fjolmenningasetur.is Fjölmenningarsetur á Vestfjörðum