WYBORU DOKONUJE SZANOWNA KAPITUŁA

DZIEWIĄTA UROCZYSTOŚĆW OGÓLNOPOLSKIEJ ALEI

ZASŁUŻONYCH LUDZI MORZA

Marszałek Województwa PomorskiegoDowódca Marynarki Wojennej RP

Rektor Akademii Morskiej w GdyniPrzedstawiciel Ligi Morskiej i Rzecznej

Przedstawiciel Polskiego Towarzystwa NautologicznegoPrzedstawiciel Związku Miast i Gmin Morskich

Starosta PuckiPrzewodniczący Rady Gminy Kosakowo

Wójt Gminy Kosakowo

2 3

GENERAŁ JÓZEF HALLER - urodzony 13 sierpnia 1873 r. w Jurczycach. Błękitny Generał, który wyzwolił i zaślubił Polskie Morze. W 1920 r. przybył do Pucka, gdzie dokonał symbolicznych zaślubin Polski z Bałtykiem. Zmarł w 1960 r. w Londynie, w wieku 87 lat.

KLEMENS DŁUGI - urodzony 18 listopada 1886 r. w Rewie. Najsłynniejszy armator rewski. Od dziecka związany z morzem. Pływał jako marynarz na statkach handlowych, przed I wojną światową został zmobilizowany do Marynarki Wojennej. Z dyplomem morskim Kapitana Żeglugi Morskiej pływał na przekazanej mu przez ojca Józefa szkucie Helenie. Zmarł w Rewie w roku 1972 w wieku 86 lat.

JAN LESZCZYŃSKI - urodzony 14 maja 1881 r. w Mechelinkach. Wieloletni wychowawca i mistrz kadr morskich. Był wykładowcą Szkoły Morskiej w Tczewie, także w Gdyni. Niezastąpiony wychowawca na szkolnych żaglowcach Lwów czy Dar Pomorza. Zmarł w 1942 r.

KAROL OLGIERD BORCHARDT - urodzony 25 marca 1905 r. w Moskwie. Najbardziej znany i ceniony polski pisarz marynista. Wykładowca w Państwowej Szkole Morskiej w Gdyni. Zmarł w Gdyni 20 maja 1986 r.

AUGUSTYN NECEL - urodzony 22 marca 1902 r. w Chłapowie, rybak i pisarz kaszubski. Od 1926 r. pracował w Morskim Laboratorium Rybackim na Helu. Obrońca Helu w 1939 r. Swoją pierwszą książkę wydał w wieku 53 lat. W roku 1971 Augustyn Necel został odznaczony Komandorią I klasy Orderu św. Grzegorza Wielkiego za tom szkiców Nie rzucim ziemi, ukazujący walkę księży o polskość Kaszub od czasów Bismarka po lata okupacji hitlerowskiej. Zmarł 29 października 1976 r. we Władysławowie.

GENERAŁ MARIUSZ ZARUSKI - urodzony 31 stycznia 1867 r. w Dumanowie na Podolu. Marynarz, żeglarz i podróżnik. Pionier polskiego żeglarstwa i wychowania morskiego. Postać wszechstronna – fotogra�k, malarz, poeta i prozaik. Twórca Komitetu Floty Narodowej, z którego składek kupiono m.in. żaglowiec Dar Pomorza. Legionista, ułan, generał Wojska Polskiego i adiutant prezydenta RP. Taternik, ratownik, instruktor i popularyzator narciarstwa i turystyki górskiej. Zmarł w 1941r., odznaczony pośmiertnie Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski.

TABLICE PAMIĄTKOWE W KSZTAŁCIE RÓŻY WIATRÓW

WMUROWANE W ALEIUPAMIĘTNIAJĄ NAZWISKA:

2004

2005

2 3

WICEADMIRAŁ JÓZEF MICHAŁ HUBERT UNRUG – urodzony 7 października 1884 r., polski wiceadmirał i morski o�cer pokładowy okrętów podwodnych. W czasie I wojny światowej dowódca okrętu podwodnego i �otylli okrętów podwodnych w pruskiej �ocie. Następnie wstąpił do odrodzonej polskiej Marynarki Wojennej. Od 1925 do 1939 kierował Flotą i Obszarem Nadmorskim. W trakcie kampanii wrześniowej dowodził Obroną Wybrzeża. Pod koniec II wojny światowej zajmował stanowisko I zastępcy szefa Kierownictwa Marynarki Wojennej.

KONSTANTY MATYJEWICZ - MACIEJEWICZ „MACAJ”- urodzony w 1890 r. Kapitan Kapitanów, kapitan żeglugi wielkiej, pierwszy komendant Daru Pomorza. Zorganizował i poprowadził trwający blisko rok rejs dookoła świata (1934 / 35) – pierwszy rejs polskiej jednostki handlowej na takiej trasie. Wykładowca w Szkole Morskiej w Tczewie, Gdyni i Szczecinie.

EUGENIUSZ KWIATKOWSKI – urodzony w 1888 r. Był ministrem przemysłu i handlu, wicepremierem i ministrem skarbu. Szeroko znany jako autor koncepcji rozwoju handlu morskiego i budowniczy portu w Gdyni. Przyczynił się do powstania polskiej �oty handlowej. Przez wiele lat szykanowany przez władze PRL. Zmarł w Krakowie w 1974 r.

JOSEPH CONRAD (TEODOR JÓZEF KONRAD KORZENIOWSKI) - pisarz urodzony 3 grudnia 1857 r. w Berdyczowie. W swojej twórczości literackiej opierał się głównie na własnych przeżyciach i doświadczeniach zdobytych na morzu. Podstawę światopoglądu autora określa się mianem zasad conradowskich, których trzon stanowią zobowiązania wynikające z honoru, lojalności oraz maksymalizmu moralnego. Zmarł 3 sierpnia 1924 r. w Bishopsbourne.

TERESA REMISZEWSKA-DAMSZ - urodzona 19 czerwca 1928 r. dziennikarka, działaczka żeglarska i instruktor młodzieży. W 1970 r. odbyła jako pierwsza kobieta w Polsce krótki samotny rejs po Bałtyku, za co otrzymała nagrodę Rejs Roku 1970, a dziennikarze okrzyknęli ją Pierwszą Damą Bałtyku. Czwarta w historii żeglarstwa kobieta, która samotnie przepłynęła Atlantyk. Swój rejs opisała w książce Z goryczy soli moja radość. W latach 80-tych działaczka NSZZ Solidarność. Zmarła 2 marca 2002 r.

ANTONI HRYNIEWICKI – naczelnik Morskiego Urzędu Rybackiego w Gdyni, kierownik Stowarzyszenia Morski Instytut Rybacki. Główną jego zasługą było dwukrotne organizowanie od podstaw rybołówstwa i gospodarki rybnej. Dzięki jego wysiłkom położone zostały podwaliny pod właściwy rozwój rybołówstwa bałtyckiego i dalekomorskiego. Zmarł w 1946 r.

2006

2007

4 5

LEONID TELIGA - urodzony 28 maja 1917 r. w Wiaźmie na terenie Rosji. Uprawnienia sternika morskiego zdobył przed II wojną światową na kursie w Jastarni. Dziennikarz, tłumacz, pisarz, ale przede wszystkim żeglarz - jako pierwszy Polak samotnie opłynął Ziemię (25.01.1967 r. - 29.04.1969 r.) na jachcie Opty. Instruktor żeglarstwa - najpierw w Warszawie, a później w Gdyni - jako instruktor żeglarstwa morskiego w klubie Gryf. Zmarł 21 maja 1970 r.

MAMERT STANKIEWICZ - urodzony 22 stycznia 1889 r. w Mitawie (obecne tereny Łotwy). Po ukończeniu Morskiego Korpusu Kadetów w Petersburgu służył w rosyjskiej Marynarce Wojennej. Od lipca 1921 r. kierownik Wydziału Nawigacyjnego w Szkole Morskiej w Tczewie oraz wykładowca astronomii i nawigacji w O�cerskiej Szkole Marynarki Wojennej w Toruniu. Od 1931 r. dowódca transatlantyków Pułaski i Polonia; dozorował budowę MS Piłsudski, którego został kapitanem. Zmarł 26 listopada 1939 r.

BOLESŁAW ROMANOWSKI - urodzony 21 marca 1910 r. w Warklanach. W czasie II wojny światowej walczył na wszystkich morzach stykających się z kontynentem europejskim. Po zakończeniu działań wojennych przyprowadził do kraju okręt ORP Błyskawica, dowódca okrętu podwodnego ORP Sęp. W latach 1948-1950 pełnił obowiązki dowódcy dywizjonu okrętów podwodnych. Od 1956 r. zastępca Komendanta Wyższej Szkoły Marynarki Wojennej w Gdyni. W latach 1961-1964 kapitan Zawiszy Czarnego. Zmarł 12 sierpnia 1968 r.

WITOLD BUBLEWSKI - urodzony 20 czerwca 1904 r. w Kamyszynie nad Wołgą. Lata młodzieńcze spędza w Carycynie nad Wołgą, gdzie w 1917 r. zakłada pierwszy polski zastęp skautowy. Powrócił do kraju w 1919 r., a w 1933 r. zdobył stopień jachtowego kapitana. W międzyczasie współtworzył zastępy i drużyny wodne, Referat Żeglarski przy Głównej Kwaterze oraz kierownictwo Harcerskich Drużyn Wodnych. Po II wojnie światowej stał się bliskim współpracownikiem Eugeniusza Kwiatkowskiego ds. wybrzeża. W 1946 r. w Domu Żeglarza w Gdyni zorganizował Państwowe Centrum Wychowania Morskiego. Jednocześnie pełnił obowiązki Komendanta Centrum Wychowania Młodzieży Głównej Kwatery ZHP w Gdyni. Do jego największych zasług zaliczyć należy budowę 6 jachtów ZHP z jednostką �agową Zawisza Czarny II na czele. Zmarł 22 lipca 2007 r. w Sopocie, pochowany na Powązkach w Warszawie.

MARIAN MOKWA - urodzony 9 kwietnia 1889 r. w Malarach na Kaszubach. Należy do najpopularniejszych artystów na Wybrzeżu. W dorobku jego ponad 80-letniej twórczości znalazło się około 9 tysięcy obrazów olejnych i akwareli oraz tysiące rysunków. W jego pracach przeważa tematyka marynistyczna i batalistyczna, a także pejzaże orientalne, kaszubskie, tatrzańskie oraz widoki, kwiaty i portrety. Zainicjował powstanie Narodowej Galerii Morskiej w Gdyni zbudowanej w 1934 r. W 1939 r. na III Wystawie Morskiej w Warszawie otrzymał dyplom honorowy za całokształt pracy propagandowej w dziedzinie plastyki morskiej. W roku 1979 został Honorowym Obywatelem Sopotu. Artysta zmarł 15 czerwca 1987 r. w Sopocie.

2008

2009

4 5

KAZIMIERZ DEMEL - urodzony 9 marca 1889 r. na Śląsku. Karierę naukową rozpoczął studiami we Lwowie i Genewie. Dyplom nostry�kował na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. W 1923 r. rozpoczął swoją wieloletnią pracę nad polskim Bałtykiem w Helu w Morskim Laboratorium. Po II wojnie światowej objął stanowisko zastępcy kierownika Morskiego Laboratorium Rybackiego, a następnie stanowisko kierownika Zakładu Oceanogra�i i zastępcy dyrektora ds. naukowych. W 1950 r. habilitował się na Uniwersytecie Jagiellońskim, tytuł profesora nadzwyczajnego uzyskał w 1954 r., a zwyczajnego w 1957 r. Był pierwszym w Polsce wykładowcą biologii morza na poziomie akademickim. W jego dorobku naukowym znajduje się około 250 prac naukowych i popularnonaukowych. W 1960 r. Wyższa Szkoła Rolnicza w Olsztynie nadała mu tytuł Doktora Honoris Causa. Kazimierz Demel zmarł w 1978 r. W 1991 r. w Morskim Instytucie Rybackim w Gdyni ustanowiony został Medal im. Profesora Kazimierza Demela, nadawany za wybitne osiągnięcia naukowe i organizacyjne w badaniach oraz w popularyzacji wiedzy o morzu..

ADMIRAŁ FLOTY ANDRZEJ KARWETA urodził się 11 czerwca 1958 r. w Jaworznie w województwie śląskim. W 1977 r. rozpoczął studia w Wyższej Szkole Marynarki Wojennej w Gdyni, na Wydziale Dowódczym. W 1992 r. ukończył podyplomowe studia operacyjno-taktyczne w Akademii Marynarki Wojennej w Gdyni. W latach 1996-2002 dowodził 13 Dywizjonem Trałowców i jako pierwszy wprowadził polski okręt (niszczyciel min ORP Mewa) do składu stałego Zespołu NATO Sił Trałowo-Minowych Morza Północnego i Bałtyku (MCMFORNORTH). W roku 2002 został skierowany do pracy w dowództwie Sił Morskich NATO SACLANT w Nofolk (Virginia, USA), gdzie łączył obowiązki Polskiego Narodowego Przedstawiciela Wojskowego przy HQ SACLANT oraz zastępcy szefa Oddziału Broni Podwodnej. Po zakończeniu trzyletniej służby w dowództwach NATO, wrócił do kraju. W 2006 r. został skierowany na Studia Polityki Obronnej Akademii Obrony Narodowej w Warszawie, a rok później na studia w prestiżowej Royal College of Defense Studies w Londynie. 11 listopada 2007 r. nominowany przez Prezydenta RP na stanowisko Dowódcy Marynarki Wojennej. Jako dowódca okrętu, dywizjonu i całej polskiej �oty, cieszył się głębokim szacunkiem marynarzy. Pracę i służbę Admirała cechowały profesjonalizm i głęboka wiedza fachowa. Służbę pełnił z honorem i zgodnie z marynarskim rzemiosłem. Dowódca Marynarki Wojennej Andrzej Karweta był wśród o�ar samolotu Tu-154M. Zginął 10 kwietnia 2010 r. pod Smoleńskiem.

ANTONI WALERIAN GARNUSZEWSKI - absolwent słynnych szkół warszawskich W. Górskiego i E. Rontalera. W sierpniu 1903 r. wstąpił na Wydział Nawigacyjny Szkoły Morskiej w Odessie. Szkołę Morską Antoni Garnuszewski ukończył w 1906 r. ze złotym medalem. W czerwcu 1918 r. powrócił do Polski i podjął pracę w Ministerstwie Komunikacji w charakterze dyrektora Polskiej Żeglugi Państwowej na Wiśle. 20 marca 1920 r. przeszedł do służby w Marynarce Wojennej. Otrzymał polecenie przygotowania wszelkich spraw związanych z powołaniem Szkoły Morskiej i z dniem 17 czerwca 1920 r. został dyrektorem pierwszej w Polsce Szkoły Morskiej z siedzibą w Tczewie. Funkcję tę pełnił do 1929 r. Szkoła powiększyła się o statek

2010

6 7

szkolny Lwów, na którym Antoni Garnuszewski odbył rejs do Brazylii z przecięciem równika. Po zakończeniu tego szkoleniowego prestiżowego rejsu otrzymał Krzyż O�cerski Orderu Odrodzenia Polski. Na własną prośbę zrezygnował z pracy w Szkole, przeniósł się do Gdyni i podejął pracę w Urzędzie Morskim w charakterze naczelnika. Był współinicjatorem zakupu przyszłego Daru Pomorza. Przez wiele lat statek szkolno - towarowy Polskich Linii Oceanicznych nosił imię m/s A. Garnuszewski. Mgr inż. kmdr ppor. Antoni Garnuszewski należy do wybitnych twórców szkolnictwa morskiego i administracji morskiej w Polsce.

TADEUSZ APOLINARY WENDA - budowniczy portu Gdynia, urodził się w Warszawie 23 lipca 1863 r. Był nieetatowym naczelnikiem wydziału w Ministerstwie Robót Publicznych. Oddelegowany w 1920 r. do Departamentu Spraw Morskich Ministerstwa Spraw Wojskowych i mianowany kierownikiem Sekcji Technicznej Wydziału Budowy Portów. Z racji swojego doświadczenia zawodowego był jednym z najbardziej cenionych specjalistów w zakresie budowy. Uznanie, jakim cieszył się inż. Wenda, dało asumpt do przyznania mu wielu odznaczeń państwowych. Jego imieniem nazwano pierwsze molo wybudowane w porcie gdyńskim, a Zespół Szkół Mechanicznych w Gdyni obrał go sobie za patrona.

JULIUSZ HEBEL, ur. w 1915 r. w Gdyni, zm. w 1996 r. w Świnoujściu. Był najmłodszym kapitanem jachtowym w Polsce. W 1939 r. wygrał Regaty o Puchar Króla Szwecji Gustawa V na trasie Gdynia - Sztokholm. Po Powstaniu Warszawskim przedostał się do Gdyni, zaś po wyzwoleniu miasta zgłosił się do powstającego Urzędu Morskiego, zajął się organizacją rybołóstwa przybrzeżnego i inwentaryzacją istniejącej bazy rybackiej na Wybrzeżu. W latach 1961-1964 oddelegowano go do pracy w Gdynia America Line w Londynie. Mieszkając w North Shilds zajmował się sprawami polskiej �oty rybackiej zawijającej do Anglii. Po powrocie został wicedyrektorem Zjednoczenia Gospodarki Rybackiej (ZGR). W 1975 r. ukończył Wydział Rybacki na Wyższej Szkole Rolniczej. W latach 1978-1981 pracował w Irlandii jako Radca Handlowy Ambasady Polskiej. Otrzymał najwyższe polskie odznaczenia państwowe i resortowe. Miasta Aarhus (Dania) i Gloucester (USA) nadały mu tytuł honorowego obywatela. Przez wiele lat był doradcą Organizacji ds. Żywności i Rolnictwa ONZ (FAO).

KOMANDOR PROF. DR JÓZEF URBAŃSKI, twórca Polskiej Szkoły Nawigacyjnej, urodził się 16 marca 1929 r. Studia w O�cerskiej Szkole Marynarki Wojennej ukończył z trzecią lokatą. Od 1951 do 1956 r. pełnił służbę na okrętach Polskiej Marynarki Wojennej. W 1956 roku został skierowany do Akademii Marynarki Wojennej w Leningradzie, którą ukończył z wyróżnieniem - złotym medalem dla najlepszego absolwenta. Od 1959 r. związał się z Wyższą Szkołą Marynarki, przekształconą później na Akademię Marynarki Wojennej. W 1973 r. Rada Państwa nadała komandorowi tytuł profesora nadzwyczajnego nauk wojskowych. Komandor Urbański pełnił obowiązki Szefa Katedry Nawigacji w Wyższej Szkole Marynarki Wojennej, Komendanta Wydziału Dowódczego, Komendanta Instytutu Nawigacji i Hydrogra�i Morskiej Akademii Marynarki Wojennej.

2011

6 7

Od 1984 r. był Dyrektorem Instytutu Nawigacji Wyższej Szkoły Morskiej w Gdyni, a od 1990 r. pracował na stanowisku profesora w Akademii Marynarki Wojennej. W dniu 29 września 2000 r. został uhonorowany tytułem Doctora Honoris Causa Akademii Marynarki Wojennej w Gdyni. Profesor Józef Urbański pozostawił po sobie wielki dorobek w postaci ponad 200 opublikowanych artykułów, 40 skryptów i podręczników. Zmarł 24 listopada 2008 r.

KAPITAN ŻEGLUGI WIELKIEJ TADEUSZ ZIÓŁKOWSKI (1886 - 1940) należy do najbardziej zasłużonych ludzi dla polskiego morza okresu międzywojennego. W wieku 24 lat uzyskał dyplom kapitana żeglugi wielkiej. W czasie I wojny światowej został wzięty do niewoli jako pruski poddany. Po wojnie został wezwany do Warszawy, by służyć pomocą w wyposażeniu statku szkolnego Lwów, a 9 kwietnia 1921 r. objął nad nim kierownictwo. 13 sierpnia 1923 r. statek przekroczył równik i po raz pierwszy odbył się morski chrzest pod biało - czerwoną banderą. Po powrocie z tego rejsu Tadeusz Ziółkowski otrzymał Krzyż O�cerski Polonia Restituta, objął również stanowisko wicekomandora, w roku 1929 został mianowany szefem pilotów portu gdańskiego. W sierpniu 1939 r. został aresztowany przez władze gdańskie za brak zgody na wprowadzenie do portu pancernika Schlezwig Holstein, a 22 marca 1940 r. rozstrzelany w obozie zagłady w Stuttho�e.

8 9

JÓZEF POZNAŃSKI (ur. 24.11.1878 r. - zm. 16.11.1956 r.)Urodzony 24 listopada 1878 r. w Odessie. W roku 1903 ukończył studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu w Odessie w specjalizacji prawa morskiego. Wstąpił do Korpusu Kadetów. W trakcie skróconego przeszkolenia w Morskim Korpusie w Petersburgu odbył rejs dookoła świata. W wyniku wybuchu wojny został powołany z przydziałem na trałowce, w marcu 1916 r. – mianowany naczelnikiem wydziału w Morskim Sztabie Generalnym. W roku 1917 skierowano Józefa Poznańskiego do Murmańska, awansując go do stopnia kapitana oraz powierzono mu funkcję dowódcy odbioru alianckich dostaw wojennych. W kwietniu 1918 r. wraz z żoną Wandą i dwojgiem dzieci wyjechał do Odessy. Do Polski wrócił 3 maja 1919 r. Admirał Kazimierz Porębski zlecił mu zorganizowanie administracji morskiej. 10 lutego 1920 roku w Pucku brał udział w słynnych uroczystościach Zaślubin Polski z Morzem. Z dniem 1 kwietnia 1920 r. został mianowany na stanowisko Naczelnika Urzędu Marynarki Handlowej na Wybrzeżu Pomorskim. W trakcie sprawowania urzędu podejmował intensywne działania na rzecz budowy portu morskiego w Gdyni, utworzenia �oty handlowej oraz budowy miasta jako ośrodka międzynarodowego handlu i przemysłu. 1 września 1939 r. został zatrzymany i – pomimo posiadanego statusu dyplomatycznego – przeniesiony do więzienia Schienstange, następnie odwieziony do polskiego poselstwa w Kownie. Potajemnie wrócił do okupowanego kraju. Włączył się w ruch konspiracyjny, pełniąc funkcję delegata rządu londyńskiego do Spraw Marynarki Handlowej. Jego głównym zadaniem było wykonanie prac przygotowawczych do objęcia po wojnie administracji morskiej na wybrzeżu. Z dniem 10 maja 1945 r. otrzymał nominację na dyrektora Głównego Urzędu Morskiego. Należał do osób, które w trudnych warunkach po II wojnie światowej odbudowali porty polskie i rozbudowali gospodarkę morską. Został odznaczony licznymi odznaczeniami, m.in.: Krzyżem O�cerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz francuską Legią Honorową. Zmarł 16 listopada 1956 r.; został pochowany w Kwaterze Zasłużonych na Cmentarzu Centralnym w Gdańsku - Wrzeszczu.

XAWERY STANISŁAW CZERNICKI (ur. 16.10.1882 r. – zm. 1940 r.)Był wybitnym specjalistą budownictwa okrętowego i jedną z czołowych postaci Polskiej Marynarki Wojennej. Jako przewodniczący komisji nadzorczej budowy okrętów we Francji, a następnie szef Służb Kierownictwa Marynarki Wojennej, miał udział w budowie okrętów polskiej �oty wojennej i rozwoju krajowego przemysłu stoczniowego. W latach 1918-1919, będąc w Estonii, czynnie uczestniczył w Komitecie Polskim i dał się poznać jako aktywny działacz na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości. Do kraju wrócił w 1920 r. Zwery�kowany w stopniu komandora porucznika objął stanowisko komendanta Portu Wojennego w Modlinie z jednoczesnym pełnieniem obowiązków Szefa Służby Technicznej Flotylli Wiślanej. W latach 1926-1932 był przewodniczącym komisji nadzorczej budowy okrętów we Francji, doprowadzając do realizacji budowy kontrtorpedowców Wicher i Burza oraz okrętów podwodnych Ryś, Wilk i Żbik. Na początku lat trzydziestych rozpoczął budowę basenu portowego w Helu, następnie w 1934 r. prace nad projektem budowy Stoczni Marynarki Wojennej w Gdyni. W 1932 r. został odznaczony Krzyżem O�cerskim Orderu Odrodzenia

2012

8 9

Polski. 1 października objął obowiązki Szefa Kierownictwa MW. W uznaniu zasług w marcu 1939 r. mianowany został kontradmirałem. Początek wojny w 1939 r. niweczy nadzieje i ambicje zawodowe kontradmirała Czernickiego. Żołnierski los rzucił go na Wileńszczyznę; 22 września został zmuszony do złożenia broni, po czym wraz z innymi o�cerami przetransportowany do Szepietówki, następnie do obozu jenieckiego Talica, a stamtąd do Kozielska. Kadm. Xawerego Czernickiego wywieziono do Lasu Katyńskiego 10 lub 11 maja 1940 r., gdzie został rozstrzelany. Jego imieniem nazwana została Centralna Składnica Marynarki Wojennej, okręt wsparcia logistycznego, jedna z gdyńskich ulic oraz szkoły podstawowe w Gdyni - Pogórzu i Wielkim Klińczu. 5 października 2007 r. kontradmirał Xawery Czernicki został pośmiertnie awansowany przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej do stopnia wiceadmirała.

BRONISŁAW BRZÓSKA (ur. 28.08.1914 r. – zm. 28. 05. 2000 r.)Obrońca Wybrzeża i Kępy Oksywskiej w wojnie obronnej 1939 r., były marynarz- kierowca z pierwszej kolumny samochodowej Marynarki Wojennej; odznaczony Krzyżem Walecznych. We wrześniu 1939 r. został wzięty do niewoli do obozu II D-Starogard Szczeciński. Po wyzwoleniu kraju wrócił nad morze, był jednym z pionierów odradzającej się gospodarki morskiej. Jako jeden z pierwszych ludzi morza założył straż portową w Gdyni oraz Związek Marynarzy. Jego życiową pasją stało się tropienie śladów historii morskiej naszego narodu. Zajął się modelarstwem, rzeźbą oraz snycerstwem. Do jednej z jego największych prac należy pociąg pancerny Smok Kaszubski. Bardzo cenił sobie bezpośredni kontakt z odbiorcą, chętnie uczestnicząc w licznych spotkaniach z młodzieżą i kombatantami II wojny światowej.

Na wniosek Krajowego Związku Piłsudczyków RP w Warszawie, o nadanie rewskiej Alei Zasłużonych Ludzi Morza imienia Marszałka Józefa Piłsudskiego, wskrzesiciela Państwa Polskiego, twórcy Marynarki Wojennej i Marynarki Handlowej, podniesienie tym samym rangi oraz prestiżu Alei, a za razem oddanie czci temu Wielkiemu Polakowi, Rada Gminy Kosakowo w dniu 31 sierpnia 2011r. podjęła Uchwałę Nr XIII/75/2011 w sprawie: nadania imienia Marszałka Józefa Piłsudskiego Ogólnopolskiej Alei Zasłużonych Ludzi Morza w Rewie.

10 11

TADEUSZ KRZYSZTOF - ur. 20 czerwca 1932 roku w Grodźcu (powiat Będzin)Rada Gminy Kosakowo, na wniosek Wójta Jerzego Włudzika, na sesji w dniu 1 sierpnia 2009 roku nadała Tadeuszowi Krzysztofowi pierwszy w historii tej Gminy tytuł Honorowego Obywatela. Tytuł ten - zgodnie ze Statutem Gminy - nadaje się osobie szczególnie zasłużonej dla Gminy. Tadeusz Krzysztof miał wyjątkowy wkład w poznanie i rozpowszechnianie wiedzy historycznej o Gminie Kosakowo; przez 33 lata pływał w Polskich Liniach Oceanicznych. W tym czasie ukończył Wyższą Szkołę Handlu i Transportu Morskiego. Zanim przeprowadził się do Rewy, mieszkał w Gdyni. W 1979 r. kupił dom w Rewie, w którym wcześniej mieszkał Klemens Długi, najsłynniejszy rewski armator. Dokumenty poprzedniego właściciela Tadeusz Krzysztof skwapliwie zachował. Z czasem otworzył muzeum rybackie, które później uzyskało rangę międzynarodowego. Sam prowadził w nim lekcje dla odwiedzających. Niestety ze względów �nansowych został zmuszony do jego zamknięcia. Zbiory sprzedał muzeom oraz osobom prywatnym, pozostawiając sobie jedynie znikomą ich część, zdobiącą jego gabinet, w którym oddawał się lekturze oraz pisaniu. O Tadeuszu Krzyszto�e można powiedzieć, że był pierwszym kronikarzem Gminy Kosakowo. W jego dorobku znajdują się takie pozycje, jak: Gmina Kosakowo - zarys geogra�czno - historyczny (na prawach rękopisu), Rewa 1993; Wieś Rewa, Rewa 2003; Józef Klebba. Działacz niepodległościowy z Kosakowa, Rewa 2003; Złota księga gminy Kosakowo, Rewa 2004; Klemens Długi. Armator kaszubski z Rewy, Rewa 2005; Bedeker kosakowski, Rewa 2008; Kapliczki w gminie Kosakowo, 2009 (wspólnie z Jadwigą Piernicką); Kościół na ziemi kosakowskiej, Warszawa 2009 (wspólnie z ks. Wojciechem Cichoszem); Wiersze pisane nocą, 2009; Del�nek Titinek z Rewy, 2009. Ponadto wydał sześć numerów czasopisma społeczno-kulturalnego Polska Gmina Kosakowo (gmina kaszubska). Jest autorem licznych artykułów poświęconych morzu oraz pracy rybaków. Tadeusz Krzysztof był inicjatorem powstania Ogólnopolskiej Alei Zasłużonych Ludzi Morza w Rewie oraz autorem projektu Krzyża Morskiego z ramionami w kształcie kotwic, dającego początek tej Alei. W październiku 2010 r. otrzymał wyróżnienie Kaszubską Lilię, przyznawaną przez żukowski oddział Zrzeszenia Kaszubsko - Pomorskiego za pielęgnowanie bogactwa kulturalnego regionu (na wniosek ZKP O/Dębogórze). Pomimo że nie był rdzennym mieszkańcem Gminy Kosakowo, był wybitnym znawcą jej dziejów, a swoją wiedzą chętnie dzielił się z innymi. Był szczerze zaangażowany w rozwój Gminy, zwłaszcza kulturalny. Zmarł 7 lutego 2011 r.

10 11

Od 2009 roku w Ogólnopolskiej Alei Zasłużonych Ludzi Morza decyzją Wójta Gminy Kosakowo

Jerzego Włudzika umieszczone zostają również postumenty

REWSKIE SZKUTYPamięci piętnastu rewskich szkut, tworzących w latach 1862 - 1945 kaszubską, przybrzeżną żeglugę towarową.Kiedy 10 lutego 1920 r. II Rzeczpospolita oparła swoje granice o brzeg Bałtyku, dziesięć z nich za sprawą podniesienia biało-czerwonej bandery dostąpiło zaszczytu zostania pierwszymi statkami handlowymi naszej ojczyzny.A działo się to na tej oto lagunie.

HELENA Ozdoba rewskiej �otylli szkut.

Zbudowana w 1872 r. w Rewie dla Józefa Budy jako statek żeglugi przybrzeżnej do przewozu towarów masowych. Kolejni właściciele: Józef Długi i jego syn, Klemens.W 1919 r. została wyposażona w koło sterowe, zaś w 1927 r. przebudowana przez Klemensa na dwumasztowy kecz z pokaźnym bukszprytem. Mogła nieść nawet siedem żagli. W 1936 r. wyposażono ją dodatkowo w 20-konny silnik napędowy.W wyniku ostrzału artyleryjskiego zatonęła w dniu 12 marca 1945 r. na Zatoce Puckiej pod Osłoninem.

s.v. DAR POMORZAZbudowany w latach 1909-1910 w Hamburgu jako Prinzess Eitel Friedrich, przekazany po I wojnie światowej Francji w ramach reparacji. Zakupionyw 1929 r, staraniem Pomorskiego Komitetu Floty Narodowej, wszedł do służby Państwowej Szkoły Morskiej w Gdyni jako Dar Pomorza. Pod polską banderą przepłynął 509 804 mil morskich, a na jego pokładzie wyszkoliło się 13 911 przyszłych o�cerów PMH. W 1981 r. odznaczony Krzyżem Komandorskim z gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. Do najsławniejszych podróży Daru Pomorza należy: podróż dokoła świata w latach 1934-35, okrążenie przylądka Horn w 1937 r. i dwukrotne zwycięstwo w regatach Operacji żagiel - w 1972 i 1980 r. Od 1983 r. udostępniony jako muzeum - oddział Centralnego Muzeum Morskiego w Gdańsku.

s.v. LWÓWPierwszy polski oceaniczny statek, polski szkolny bark, później okręt-baza okrętów podwodnych. Lwów w dziejach polskiej �oty tak handlowej, jak i wojennej, zajmuje miejsce szczególne z różnych względów. Dużo i ciepło pisał o nim Karol Borchardt w książce Znaczy Kapitan, nazywając go Kolebką Nawigatorów. Statek został wybudowany jako fregata CHINSURA w 1869 r. przez brytyjską stocznię w Birkenhead. Zakupiony w lipcu 1920 r. przez rząd Polski, przyjął nazwę Lwów. Wkrótce po podniesieniu polskiej bandery przebudowany został na bark i zaopatrzony w dwa pomocnicze silniki. W latach 1920-1922 był okrętem szkolnym Polskiej Marynarki Wojennej. Od 1922 r. był statkiem szkolnym Państwowej Szkoły Morskiej. Po latach miał go zastąpić w tej roli kolejny polski żaglowiec, Dar Pomorza. Lwów był pierwszym polskim statkiem, który przekroczył równik. Miało to miejsce 13 sierpnia 1923 r. o godzinie 07:15 na 2114’ długości zachodniej.

ORP ISKRA szkuner ga�owy

Zbudowany w 1917 r. w Holandii, zakupiony przez Polskę w grudniu 1926 r.. 14 lutego 1928 r. w Stoczni Gdańskiej zakończono przystosowanie go do potrzeb szkoleniowych O�cerskiej Szkoły Marynarki Wojennej w Toruniu. Otrzymał nazwę ORP ISKRA, od tytułu pisma młodzieżowego, za pośrednictwem którego zbierano fundusze na jego zakup. Przed wojną na jego pokładzie podchorążowie odbywali praktyki na wodach europejskich, na Morzu Śródziemnym i Atlantyku. Podczas II wojny światowej bazował w Gibraltarze wydzierżawiony brytyjskiej Royal Navy jako okręt-baza dla załóg okrętów podwodnych i ścigaczy torpedowych. W lipcu 1947 r. powrócił do Gdyni i dalej służył szkoleniu kadr Marynarki Wojennej. W 1974 r. szkuner wziął udział w pierwszej polskiej Operacji Żagiel 74. W grudniu 1975 r. wycofano go z czynnej służby. Przez dwa lata służył jako koszary Szkole Chorążych MW. 26 listopada 1977 r. skreślono go ze stanu M. W. Został odholowany do Świnoujścia, gdzie pocięto go na złom w 1978 r.Dane techniczne: wyporność 538 t; wymiary 50,7 (z bukszprytem) x 7,9 x 3,8 m; szkuner ga�owy, powierzchnia żagli ok. 690 m2; 1 silnik spalinowy, 260 KM; szybkość 5,0 w. (pod silnikiem); załoga stała ok. 30 osób oraz do 40 słuchaczy.

Urząd Gminy Kosakowoul. Żeromskiego 69, 81-198 Kosakowo

tel. (58) 660 43 43www.kosakowo.pl

kosakowo@zgwrp.org.pl

Ref. ds. Kultury, Sportu, Turystyki i Rekreacjiul. Morska 56, 81-198 Rewa

tel. (58) 620 06 95www.rkis.kosakowo.pl

rkis@kosakowo.pl