ALGIÇ FiZiGi

KADiR DAĞLI

AĞUSTOS-2016

HARRAN

ALGIÇ NEDİR? Algılamak için eskiden beri

kullandıklarımız

Algılamak için eskiden beri kullandıklarımız

DOĞUŞTAN SAHiP

OLDUĞUMUZ ALGIÇLAR BiZE

YETERLi GELDi Mi?

CEVAP : TABİİ Kİ HAYIR

…VE iNSANLAR YENi

ALGIÇLAR YAPMAYA BAŞLAR

KÖPÜK ODASI İLK FOTOĞRAF MAKİNASI

…VE iNSANLAR YENi

ALGIÇLAR YAPMAYA BAŞLAR

RUTHERFORD DENEYİ

GARGAMELLE

Gargamelle, CERN'de bulunan ve daha çok nötrino dedekte etmek için tasarlanmış olan dev parçacık algılayıcıdır. 2 metrelik çapı ve 4 metrelik uzunluğu ile Gargamelle 12 metreküp freon (CF3Br) ile dolu bir kabarcık odasıydı. Gargemelle Paris'teki Ecole Polytechnique’te inşa edildi ve 1970'te CERN'e taşındı.

GARGAMELLE

1970'ten 1978'e kadar CERN'de Proton Senkrotronu'nda ve Süper Proton Senktronu'nda çalıştırıldı. Zayıf yüksüz akımlar 1973'de öngörüldü ve bundan kısa bir süre sonra 1974'de Gargamelle'de doğrulandı.

… VE GÜNÜMÜZ ALGIÇ TEKNOLOJİSİ

GÜNÜMÜZDE ALGIÇLAR ARTIK BİRÇOK ALGIÇIN BİRLEŞMESİNDEN OLUŞMAKTADIR. ALGIÇLAR ZAMANLA DEVASA BOYUTLARA GELMİŞTİR.

… VE GÜNÜMÜZ ALGIÇ TEKNOLOJİSİ • CERN’DE BULUNAN ALGIÇLAR

ATLAS CMS

ALICE LHCb

ATLAS ALGICI

ATLAS ALGICI

• Özellikle çarpışma deneyi algıçları soğan gibi farklı katmanların bir araya

gelmesinden oluşur. En duyarlı ölçümler parçacıkların oluştuğu yere en yakına yani algıcın merkezine konur. Genel

çizgileriyle ATLAS algıcı 3 ana kısımda incelenebilir: İz sürme (iç algıç), enerji

ölçümü (kalorimetreler) ve müon ölçümü.

İç algıç 2 Tesla gücünde bir sarmal (solenoid) mıknatısın içinde yer alır ve yüklü parçacıkların momentumları bu manyetik alan sayesinde ölçülür

• TRT: (TRANSITION RADIATION TRACKER) Geçiş ışınımı izsürücüsü

• 2-SCT(SEMICONDUCTOR TRACKER):

Silikon algıcı

• 3-PIXELS:

Nokta silikon algıcı

ATLAS ALGICI BİLEŞENLERİ İÇ ALGIÇ (TRT-SCT-Pixels)

ATLAS ALGICI BİLEŞENLERİ İÇ ALGIÇ (TRT-SCT-Pixels)

1- TRT(TRANSITION RADIATION TRACKER):Geçiş ışınımı izsürücüsü-iz ölçümünün yanı sıra, elektron - pion ayrışımı yapılmasını da sağlar. Çalışma ilkesi yüksek enerjili bir yüklü parçacığın bir malzemeden dielektrik sabiti farklı başka bir malzemeye geçerken küçük bir ihtimalle ışıma yapmasına dayalıdır 2-SCT(SEMICONDUCTOR TRACKER):Nokta algıcının hemen dışında bulunan silikon algıçlar şerit yapılarından ötürü tek yönde bilgi verir gibi düşünülse de, bunların birbirlerine göre açılı olarak yerleştirilmelerinden ötürü her iki yönde de bilgi verebilir 3-PIXELS: Nokta silikon algıcı, noktalar yardımı ile demet borusuna en yakın yerde, en duyarlı şekilde hem x hem de y boyutlarında bilgi alınmasını 3 farklı katman ile sağlar

ATLAS ALGICI

ATLAS ALGICI BİLEŞENLERİ KALORİMETRE(ENERJİ ÖLÇÜMÜ)

• ELEKTROMANYETİK KALORİMETRE • HADRON KALORİMETRESİ

• Kalorimetreleri geçebilen tek ölçülebilir parçacık olarak düşünülen müonların yük ve momentum ölçümü her deney için çok önemlidir. ATLAS bu ölçümü gerçekleştirebilmek için 4 Tesla gücünde ayrı bir mıknatıs sistemi ve ayrı yöntemlere dayanan dört ayrı müon algıcı kullanmaktadır

ATLAS ALGICI BİLEŞENLERİ MÜON ÖLÇÜMÜ

1-MDT (monitored drift tube) 2-CSC (cathode strip chamber) 3-RPC (resistive plate chamber) 4-TGC (thin gap chamber)

CMS(compact muon selenoid) ALGICI

ALICE ALGICI

LHCb ALGICI

LHCb ALGICI

ALGIÇLARDAN ALGIÇLARIMIZA

ALGIÇLARIN GÜNÜMÜZ TEKNOLOJİSİNE KAZANDIRDIKLARI

KAYNAKÇA • http://atlas.physicsmasterclasses.org/tr/atlas.htm

• https://home.cern/about/how-detector-works

• Meraklısına Parçacık ve Hızlandırıcı Fiziği

• http://docplayer.biz.tr/714328-Atlas-atlas-ch-atlas-isbirligi-veri-toplama-ve-hesaplama-teknik-zorluklar-atlas-ch-de-cevrimici.html

• https://www.dogus.edu.tr/images/basin/0416.pdf

•Tesekkurler