alışkanlık tasarımı

Bora Özkent ALIŞKANLIK TASARIMI-‐1 İyi hayat tasarımı

NEDEN ALIŞKANLIK TASARIMI?

İYİ HAYAT TASARIMI BOYUTU

2

Hepimizin bugün olduğumuzdan daha iyi olma potansiyeli var.

“İnsan, alışkanlıklarının çocuğudur.” - Heinrich Mann

Son 20 yılda yapılan araştırmalar bize alışkanlıklarımız hakkında inanılmaz çok şey öğretti.

Alışkanlıklar sadece önemli değiller…

… aynı zamanda günlük davranışlarımızın %40’ını oluşturuyorlar.

-Duke Üniversitesi Araştırması

“Çocuklarımıza hayat boyu yol gösterecek kaynak, onlara hiçbir şeyin bozamayacağı güzel alışkanlıklar

kazandırmaktır..” - Sydney Smith

ALIŞKANLIK 101

Alışkanlıklar Neden ve Nasıl Oluşurlar?

5

Alışkanlıklar zihinsel olarak (neredeyse) hiç farkında olmadan yaptığımız otomatik davranışlardır.

6

Alışkın olduğumuz davranışları yerine getiremezsek strese gireriz.

Beynimiz Alışkanlıklar Yaratmayı ve Onları Uygulamayı Çok Sever

•  Beynin Çalışma Mekanizması

Ned

en? 1/33 SANİYE

AKTİVİTENİN

%95’i

3-‐5 SANİYE

AKTİVİTENİN %5’i

Alışkanlık Döngüsünün Oluşması

10

1.  İlk denemelerde beyin hiç durmadan çalışır, dener, yanılır, öğrenir. Alışkanlık İSTİFLENMEYE başlar.

2.  Belirli hareketleri tekrarladıkça beyinsel

faaliyet yavaşlar. Tekrarlanan hareketlerde beyin gittikçe daha az düşünür, çünkü yapması gerekenleri otomatikman biliyordur.

3.  Birinci haftanın sonunda beynin hafıza bölümüne bile ihtiyaç duyulmaz. Beyin yapılacak işi o kadar iyi öğrenmiştir ki neredeyse hiç düşünmesine gerek kalmaz.


Beyinsel Faaliyette Yavaşlama

Alışkanlık İstiflmesinin Merkezi: Bazal Gangliya

13

14

İşaretlerin Önemi

BAZAL GANGLİYA’NIN ALIŞKANLIK SEÇİMİ İÇİN İŞARETLERE İHTİYACI

VAR


Bazal Gangliya İşaretin Peşinde...

İşaret

Rutin

Ödül


Tehlike: Alışkanlıklar Devreye Girince Beyin Durur

18

Ve Alışkanlıklar Asla Ölmezler, Sadece Uyurlar

ALIŞKANLIĞINIZI TANIYIN

❑  Alışkanlık döngünüzü haritalayın.

❑  Alışkanlık döngünüzün işaret, ruVn, ödül unsurlarını mümkün olduğunca detaylı tanımlayın.

❑  Alışkanlığın devreye girdiği anlarda olan bitenleri detaylı şekilde not edin. Özellikle de öncesinde olanları.

ALIŞKANLIK YARATIMI

Yeni Alışkanlıklar Yaratmak İçin Ne Yapmalıyız?

21

DİŞ FIRÇALAMA ALIŞKANLIĞI

❑ Diş ^rçalama alışkanlığı %7’inin albnda.

❑  1. Dünya savaşında diş çürükleri ulusal güvenlik meselesi olarak gözükür.

❑  “Pepsodent Gülümsemesi” kampanyası ile gelen mucize.

❑ Diş ^rçalama oranları %64’ e çıkıyor.

23

“Dilinizi dişlerinizin üzerinde şöyle bir gezdirin. Bir tabaka hissedeceksiniz. Dişlerinizin rengini donuk gösteren ve çürümelere yol açan tabaka işte budur.”

“Etra@nızda ne çok güzel dişli insan gördüğünüze dikkat edin. Çünkü milyonlarca insan Pepsodent kullanıyorlar. Pepsodent o tabakayı yok ediyor.”

Yeni Alışkanlık Yaratmak İçin

1: Basit ve açık bir işaret bul!

2: Ödülleri net bir şekilde tanımla.

Ve: Ödülünü derin arzu yaratacak şekilde seç/tanımla/tasarla.

24

Julio’nun Alışkanlık Döngüsü

25

Ve Derin Arzu Devreye Giriyor

26

Derin Arzu Mutlaka Tatmin Edilmeli

27

§  Alışkanlık güçlendikçe beyin ödülü “arzulamaya” ve daha ödüle erişmeden geVreceği “mutluluğun” özlemini çekmeye başlar.

§  Yeterince güçlü alışkanlıklarda ödül hiç gelmese bile mutluluk oluşabilir.

§  Öte yandan çok güçlü alışkanlık yaratan ödüllere ulaşılamaması büyük stres yarabr.

Yeni Alışkanlık Kazanmak

Pepsodent’in Küçük Sırrı

29

Febrezze’nin Çözümü

30

“Derin Arzu Yaratan Ödül”ü Bulmalısınız

YENİ ALIŞKANLIĞINIZI TASARLAYIN

❑  Kazanmak istediğiniz alışkanlığı tanımlayın (RuVn).

❑ Nasıl bir işaret bu ruVni teVkleyebilir?

❑  Siz de derin arzu yaratacak ödül ne olabilir.

❑ Duygusal olarak sizi heyecanlandıran, moVve eden amaçlarınızı aklınızda tutmak için ne yapıyorsunuz?

İRADE

İRADEMİZİ ZORLAYARAK ALIŞKANLIKLARIMIZI DEĞİŞTİREBİLİR MİYİZ?

33

34 Sözde 21 Gün Mucizesi

Walter Mischell

İrade Tükenebilen Bir KaynakQr

Tembellik

TükenmişlikTr

ALIŞKANLIK DÖNGÜSÜNÜ KIRMAK

Mümkün müdür? Nasıl yapılır?

39

Alışkanlık Döngüsünü Bozmak

•  Alışkanlıklar kontrolünüzün dışında ve büyük bir hızla oluşabilirler

•  Alışkanlıklar hiç bir zaman yok olmazlar, sadece uykuya dalarlar.

•  Beyin iyi ve kötü alışkanlıkları ayırt edemez.

•  Kötü alışkanlıklar her zaman beyinizde kalmaya devam ederler. Doğru işaret ve ödüllerle tekrar ortaya çıkarlar.

Alışkanlık Döngüsünü Kırmak

41

•  İşareti Değiştir

• Rutini Değiştir

• Ödülü Değiştir

• Derin Arzunu Ele Al

Bir alışkanlık mı değiştirmek istiyorsunuz?

Alışkanlık döngüsünün unsurlarını değiştirmelisiniz (işaret, rutin, ödül).

Eski alışkanlıklarınızı yok

edemezsiniz, onun yerine yeni alışkanlıklar koyabilirsiniz.

Alışkanlık Değişimin Formülü

Alışkanlık değişiminin alQn formülü: “İşaret ve ödül aynı kalsın, ruVni

değişVrin.”

Alışkanlık Değişimin Formülü

Alışkanlık Döngünüzü Farkedin!

İşaret: Alışkanlık döngüsüne başlamadan önce neler yaşıyorsunuz? Ne hissediyorsunuz? Kimlerle berabersiniz? Neredesiniz? Ne yapıyorsunuz? Hangi dış faktörler sizi etkiliyor? Hangi iç faktörler sizi etkiliyor? RuTn: İşareV aldıktan sonra neler yapıyorsunuz? RuVnin adımlarını detaylı olarak haritalayın. RuVni kolaylaşbran ya da zorlaşbran neler var? İşareV almanıza rağmen ruVni yerine geVrmediğiniz durumlar oluyor mu? RuVnin sevmediğimiz/sevdiğiniz yönleri neler? Ödül ve Derin Arzu: Ödüle erişVğini anda ne hissediyor, fiziksel olarak ne yaşıyorsunuz? Duygularınızı detaylı bir şekilde tanımlayın. Bu duyguyu başka hangi davranışlardan sonra hissediyorsunuz?

ALIŞKANLIĞINIZI TANIYIN

❑  Alışkanlık döngünüzü haritalayın.

❑  Alışkanlık döngünüzün işaret, ruVn, ödül ve özlem unsurlarını mümkün olduğunca detaylı tanımlayın.

❑  Alışkanlığın devreye girdiği anlarda olan bitenleri detaylı şekilde not edin. Özellikle de öncesinde olanları.

❑  TeVkte olun.

ÇEVREYİ DÜZENLEMEK

Kendinize biraz yardımcı olun!

46

Bilinçli Beslenme / Brian

Wansink

Çünkü Değişim Durumsaldır

Çevreye İnce Ayar Yapın

Konserde Yol üstü

Bir kutu fasulye konservesi

Alışkanlık İnşa Edin

Kötü koşulları ortadan kaldırın

İyi alışkanlıkları teşvik eden koşulları yaraQn

YOLU KOLAYLAŞTIRIN

❑  Sevmediğiniz alışkanlıktan kurtulmak için çevrede neleri düzeltebilirsiniz?

❑ Hangi işaretleri ortadan kaldırmak sizi kötü alışkanlığınızdan uzaklaşbrır?

❑ Hangi yeni işaretler size yeni alışkanlığınıza teşvik ederler?

KÜÇÜK BAŞLAYIN!

Büyük değişim küçük adımlardan oluşur!

52

Değişimi Küçültün

Çevrenizdekileri GelişTrin

Stanford AraşQrması

%83 Hayır %76 Evet %50 Evet

KriTk Hamleleri Yazın

Günde 5 dakika çocuğunuzla oynayın.

DikkaTnizi %100 çocuğunuza verecek, cep telefonunu kapatacak, çocuğunuzun tüm isteklerini yerine geTrecek ve ona hiçbir

şey öğretmeye çalışmayacaksınız.

Başarı Noktalarını Bulun

Günde iki öğün yerine dört öğün yemek

Karides ve yengeçle çeşitlendirme

Çocuğun yemesine özen gösterme

YENİ KİMLİĞİNİZİ GİYİN!

Biraz rol yapmak yararlıdır!

58

Varış Noktasına YönelTn

Bu yılın sonunda üçüncü sınıf olacaksınız.

Sizler birer bilginsiniz, bilginler öğrenmek için yaşayan ve bu konuda çok iyi olan

kişilerdir.

Şimdi arQk ikinci sınıfa geçTniz bile!

Çevrenizdekileri GelişTrin

«Sahip olduklarını koruyacak türde insanlar olduklarına ikna etmek»

kukla gösterileri, tampon sTkerleri,kuşla ilgili şarkılar, papağan kostümlü kişiler taralndan okul ziyaretleri, incilden ilgili

ayetlerin alınQlanması

Duyguyu Bulun

Re-‐Mission bilgisayar oyunu.

Nanorobot Roxxi

Kemoterapi ve iyileşTrme süreci videoları

Cesur bir kimlik kazandırma

BJ Fogg DAVRANIŞ modeli: MOTİVASYON, BECERİ, ve bir İŞARET

D = M+B+İ

MOTİVASYON ARTTIRAN 6 FAKTÖR VARDIR. •  Zevk Arayışı •  Ağrıdan Kaçış •  Umut Arayışı •  Korkudan Kaçış •  Sosyal Kabul Arayışı •  Sosyal Dışlanmadan

Kaçış

Kaynak: Dr. BJ Fogg, Stanford University

KİMLİK GİYİN ve MOTİVE OLUN

❑  Yeni alışkanlığınızı uzun süredir uyguladığınız gelecekteki durumunuzu hayal edin.

❑  Nasıl görünürdünüz, ne konuşurdunuz, kimlerle birlikte olurdunuz, size nasıl hitap ederlerdi?

❑  Kendinizi tanımlamak istediğiniz kimliği belirleyin.

❑  Yeni alışkanlığı kazanmak için sizi en çok ne moVve ederdi? •  Zevk Arayışı •  Ağrıdan Kaçış •  Umut Arayışı •  Korkudan Kaçış •  Sosyal Kabul Arayışı •  Sosyal Dışlanmadan Kaçış

Başarı Şansınızı Yükseltin

•  Döngüyü tanımlayın •  Hemen aksiyona geçin •  İnanın (ve inancınızı güçlendirecek önlemler alın) •  Grup/Takım inancı yaratır ve yeni alışkanlık döngüsünü

güçlendirir. •  Rol yapın, gerçeğe dönüşsün •  Başkaları için de bir şeyler yapın •  Başarılı bir değişim başka değişimleri de getirir. Başarılı bir tek

değişim bile size değişebileceğinize dair bir güçlü bir kimlik kazandırır.

•  Küçük alışkanlıklar kazanarak başlayın. Başarı alışkanlık kazanma gücünüzü yükseltir.

•  Radikal değişimlerin korunması zordur. Sabırlı olun. 65

WEB: girisimcilerokulu.com FACEBOOK: facebook.com/girisimcilerokulu TWITTER: twitter@girisimciokulu

alışkanlık tasarımı

Business