1

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 2

3

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

رضوری::لیصفت

یاصبح:وھپوپلر:وفلماظت:رضحت:ومالان:اشہ:دبعاینغل : اتکبانؾ:

دمحم:ارتخ:اصبح::زامہن:رضحت:ومالان:اشہ:میکح دِ اعرػ:ابہلل::جمّ : رمبت:::اجعم:و

دبھربوز::ء2۱15:؍:ربمتس:9ھ:اطمقب:1436؍:ذدعقیہ::24 : ااشتعاترخی:

رکایچ،2البک::،:اخاقنہ:ادمادہی:ارشہیف،:نشلگ:اابقؽ،رشن:و:ااشتع ۂبعش : زریِ:اامتہؾ

92.316.7771051+،:92.21.34972080+راہطب::11182وپٹس:سکب::

khanqah.ashrafia@gmail.comای:لیم:

ؿ،رکایچ،:اپاتسک2بتک:اخہن:رہظمی،نشلگ:اابقؽ،:::البک: : انرش

اقرنیئ:ونیبحم:ےس:زگارش

زریِ:رگناین:خیش:ارعلب:وامجعل:اعرػ:ابہلل:رضحت:ادقس:ومالان:اشہ:میکح:دمحم:ارتخ::ینپاخاقنہ:ادمادہی:ارشہیف:رکایچ:ا

اخاقنہ:ادمادہی: :رکدہ:مامؾ:اتکںو :یک:اؿ:یک:فرػ:بوسنب:نو ے:یک:نام ت:د ات:ے۔عیاصبح:ونر:اہلل:رمدقہٗ:یک:اش

رۃمح:اہلل:ہیلع:یک:فرػ: ت:واال:نو ے:وا ی: یس: یھ:رحتری:ےک: دنتس:اور:رضحعیارشہیف:یک:رحتریی:ااجزت:ےک:ریغب:اش

بوسنب:نو ے:یک:ذہم:داری:اخاقنہ:ادمادہی:ارشہیف:یک:ںیہن۔

اس:ابت:یک:یتح:اولعس:وکشش:یک:اجیت:ے:ہک:خیش:ارعلب:وامجعل:اعرػ:ابہلل:جمد:زامہن:رضحت:ادقس:ومالان:اشہ:

اس:اکؾ:یک:رگناین::! ادمحلہللری:نو۔میکح:دمحم:ارتخ:اصبح:ونر:اہلل:رمدقہ:یک:اتکںو :یک:ابطتع:اور:رپوػ:رڈیگن:ایعم

اور:نگل:ےک:اسھت:اینپ::رشن:و:ااشتع:ںیم:فلتخم:املعء:اور:امرہنی:دینی:ذجےباخاقنہ:ادمادہی:ارشہیف:ےک:ۂبعش:ےک:ےیل

ہ:ااشتع:دنیرسااجنؾ:دے:رے:ںیہ۔:اس:ےک:ابووجد:وکیئ:یطلغ:رظن:ٓاےئ:وت:ازراہ:رکؾ:علطم:رفامںیئ:اتہک:ٓا دخامت

اجرہی:نوےکس۔:دصۂقےیلٓاپ:ےک:ںیم:درتس:نو:رک

انمظ:ہبعش:رشن:و:ااشتع::::

اخاقنہ:ادمادہی:ارشہیف::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 4

ونعاانت

5 .................................... یوھپوپلر اصبح اینغل دبع اشہ ومالان رضحت وفلماظِت

علاامت بقلم وفلمظب

12 ................................................................... اول ی

17 ................................................................ ارتلتیب ابٓداب بقلم وفلمظ

ربعف بقلم ظوفلم

لض

ا ی

35 ................................................................... ق

35 ................................................. العج اک یناشیورپ یگنت ینعی اضبقل رعف

38 .................................................................... ی وقت ملعب بقلم وفلمظ

45 ............................................................... وااسحؿ ابالخص بقلم وفلمظ

ااتیئ بقلم وفلمظ

نب ف

59 ................................................................. اکہلم

بقلم وفلمظ

عل

یب

ی

86 ........................................................... اکہلم ِتیدبع م

اعُ د

الف::رکدے َ

::ٓاپ::ےس::غ

ُ

ایسی::ُصورت::وج::جُم

دا::اس: ُ

ےس::تہب::دور::رِما::ِدؽ::رکدے اَے::خ

و:::ُطوافؿ:::وک:::َسالح: اینَپُ

رکدے رتمح::ےس:ت

ر::دقؾ: َ و::رِمے::َساھت::ںیم:: ہ

ُ

زنمؽ::رکدےرپ::ت

دا::ِدؽ::ہپ::رِمے: ُ

ازؽ: اَے::خ َ

رکدے لضف::وہ::ن

::: دردِ رِمے: وج::::

َّ:::رکدے یھ::: وک::: م

ِ اکِم

خیش:ارعلب:وامجعل:اعرػ:ابہلل:جمد:زامہن:رضحت:ادقس:ومالان:اشہ:میکح:دمحم:ارتخ:اصبح

5

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

ِح ۡحٰمِن اّلَ ۡیِ بِۡسِم اہلِل اّلَ

وفلماظِت:رضحت:ومالان:اشہ:دبع:اینغل:اصبح:وھپوپلری:

1دحثی:رشفی:ںیم:ے:ہک:زابؿ:وک:ذرک:ےس:رترانھک:اچےیہ۔: ارشاد فرمایا کہ( 1؎

سج:

وت:زابؿ:ںیم:یکشخ:دیپا:نواجےئ:یگ۔:اس:ںیم:اظبرہ:ےس:ولعمؾ:نوا:ہک:ارگ:ذرک:ہن:ایک:اجوے:اگ:

دًات:لکشم:ے۔:ویک :ہک:ااسنؿ:وک:اےنپ:ےیل:ہی:ہبش:نوات:ے:ہک:ذرک:اک:رہ:وتق:اجری:رانھک:اع

اور:اےنپ:ابؽ:وچب :ےک:ےیل:روزی:وریغہ:دورسی:احوتج :ےک:ےیل:ںوانل:رضور:ڑپے:اگ۔:رخدی:

ورفوتخ:،:اجترت:،:یتیھک:،:ونرکی:دبوؿ:الکؾ:ےک:نو: یھ:ںیہن:یتکس۔:ذٰہلا:ذرکےس:رہ:وتق:

::زابؿ:وک:رت:رےنھک:یک:ایکوصرت:نویتکس:ے۔:اس:اظرہی:ےہبشاکلح

:ہی:ے:ہک:ںو ے: رگ:رمئ

:اپک:یک:ِایہٰل:ےک:اتعب:نو:رک:ںو ے:سپ:ہی:ںوانل: یھ:اید:ںیم:دالخ:ے۔:اید:ےس:رماد:رصػ:انؾ

:اپک:یک:رٹ: یھ:ذرک:ے:اور:اؿ:یک:رمیض:ےک:اطمقب::ںوانل:اور:اؿ:یک:رمیض:ِرٹ:ںیہن۔:انؾ

ذرک:ے۔سپ:اؿ:ےک:اطمقب:اکؾ:رکان،:اؿ:یک:رمیض:ےک:اطمقب:وکست:واخومیش: یھ:اید:اور

ذرک:یک:دض:ے۔:بج:اید:اؿ:یک:دؽ:ںیم:روسخ:ڑکپ:یتیل:ے:وت:اعدت: وک:وھب ے:ںیہن،:وھبانل:

نواجیت:ے:اورہی:یبط:ہلئسم:ے:ٌ ثَانَِیۃ

ٌَعاَدُۃ َطِبْیَعۃ

ْاعدت:ےک:دعب:مامؾ:وضع:ابربخ::اَل

ًالثم:اپاخئہن:اجراہ::نواجےت:ںیہ۔:اکؿ: یھ:ابربخ:نواجےت:ںیہ:،:اہھت:اپؤ : یھ:ابربخ:نواجےت:ںیہ،

::ایہٰل:ےکاطمقب:دقؾ:راھک: ے:وت:تّنس:ےک:اطمقب۔:ابںیئ:ریپ:وک:ےلہپ:رےھک:اگ۔وچ :ہک

رمئ

اع:ہک:اس:وتق:ڑپانھ:وضحر:یلص:اہلل:اعتٰیل:ہیلع:وملس::ےس:اثتب:ے::اس:وک:ڑپھ:رک:ُے:اور:وج:د

:ایک:وت:ہ م:نوات:ے:ہک:دالخ:نوا:اور:تّنس:ےک:اطمقب:اھٹیب:ینعی:ہلبق:یک:فرػ:ھٹیپ:ای:ہنم:ںیہن

:اک:وتق: اس:دنبے: ے:ریمے:روسؽ:یک:تّنس:ےک:اطمقب:دقؾ:راھک:ے،:اے:رفوتش!:اس:

تلفغ:ںیم:تم:انھکل،:ابعدت:ںیم:انھکل،:ہی:ریمے:ہ م:یک:لیمعت:رکراہ:ے۔دحثی:رشفی:

دت:ںیم:ے:ہک:دوون :اطیشون :وک:اکنؽ:دو:ینعی:اشیپب:اور:اپاخہن:وک،:سب:اؿ:اک:اکنانل: یھ:ابع

ے:۔:احبسؿ:اہلل:!:اابتِع:تّنس:یسیک:تمعن:ے:ہک:تیب:االخل:ںیم:ے:زابؿ:وت:استک:ے:: رگ:ذرک:

ۃالسال مؤسسۃ،یلتہ الذکر وفض باب یف،(1841)1/427:کزن العمال ؎1

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 6

ےس:رت:ے،:اغلف:ںیہن:اھکل:اجوے:اگ۔:ایس:اک:انؾ:ریقفی:اور:درویشی:ے:ہک:دنی:یک:ابرکی:

:ایہٰل:ےک:اطمقب:رانھک:الص:ریقف :

:اےنپ:وک:رمئ :وابانطً ی:ھجمس:دیپا:نواجےئ۔:رہ:وتق:اظرہاً

ے۔:مہف:ولقع:ےس:ارگ:ٓادیم:اکؾ: ے:وت:ڑبا:درہج:اتلم:ے:۔:وضحر:یلص:اہلل:اعتٰیل:ہیلع:وملس:

َزْوَن ِاَّلَ رفامےت:ںیہ:ہک:ولگ:امنز:ڑپےتھ:ںیہ،:جح:رکےت:ںیہ:،:روزے:رےتھک:ںیہ: رگ:ََلُُیْ

ِر ُعُقْولِِھْ ْ2بَِقد

؎

ے:رہصخش:وک:زجا:اس:یک:لقع:ومہف:ےک:اطمقب:ےلم:یگ۔:اس:ںیم:ابت:ہی:

ے۔ہک:ابعدت:دبوؿ:االخص:ےک:وبقمؽ:ںیہن:اور:االخص:لقع:ومہف:میلس:یہ:ےس:دیپانوات:

:!دیسان:ٰیسیع:ہیلع:االسلؾ: ے:رفامای:ہک:اے:ریمے:دووتسرضحت:ارشاد فرمایا کہ(2

ی:اگنہ:دؽ:ںیم:رُبی:وخاشہ:دیپا:رکیت:ے:۔:وج:ویک :ہک:رُب:،رُبی:اگنہ:ےس:اےنپ:وک:اچبےت:رنو

اس:صخش:ےک:ےیل:تہب:ڑبے:ےنتف:اک:ابثع:یتنب:ے۔:رھپ:رفامای:ہک:ابمرک:نو:رہ:اس:صخش:

لَِمْن ُطْوٰب ےک:ےیل:سج:یک:ٓاھکن:اس:ےک:دؽ:ںیم:نو:اور:اس:اک:دؽ:اس:یک:ٓاھکن:ںیم:ہن:نو::

ُبِْبہ َولَْم یَُکْن قَل

ْ یِفْ قَل

ٗه کَاَن بَََصَ

ٗه ہ یِفْ بَََصِ

3؎

اس:اک:بلطم:ہی:ے:ہک:اےنپ:بلق:

یک:افحتظ:ریغ:اہلل:ےس:رکات:رے۔:سج:اک:فرہقی:بلق:وک:قح:اعتٰیل:یک:اید:ںیم:وغشمؽ:رانھک:

ے:اور:ہی:وموقػ:ے:ہک:ٓاوھکن :وک:بلق:یک:رگناین:ںیم:رصموػ:راھک:اجےئ۔:اور:ارگ:

ی:وخاشہ:اک:اکشر:نو :یگ:اور:اس:ےک:اسھت:ٓاوھکن :وک:ٓازاد:راھک:ایگ:وت:ہی:رُبی:وہگج :ںیم:رُب

اسھت:بلق:اک: یھ:ایتسانس:نواجوے:اگ۔:ویک :ہک:رُبے:رُبے:ایخالت:وارادے:دؽ:ںیم:

ومزجؿ:نو :ےگ:اور:دؽ:رہ:وتق:دباگنیہ:وک:اچے:اگ،:یہی:رماد:ے:دؽ:اک:ٓاھکن:ںیم:نوان۔

نوات:ے:وج:رفامےت:ںیہ:ہک:ےھجم:اس:صخش:رپ:بجعت:اکی:زبرگ:ارشاد فرمایا کہ(3

رمض:ےک:وخػ:ےس:اھک ے:ےنیپ:ےس:رپزیہ:رکات:ے:اور:منہج:ےک:وخػ:ےس:انگنو :ےس:

رپزیہ:ںیہن:رکات۔

:ایقتم:دحثی:رشفی:ارشاد فرمایا کہ (4 :ے:ہک:ےب:امنزی:ولگ:ربوز ںیم:ٓاات

رفوعؿ:واہامؿ:اور:اقروؿ:اور:ایُب:نب:فلخ:ےک:اسھت:الفس:ادلراکت:ںیم:نو :ےگ،:اصبح:

رمکز خدمۃ السنۃ والسریۃ النبویۃ،باب ماجا: یف العقل،(823)2/805:مسند احلارت ؎:2

لکتاب السمبادار،فصل مزنلۃ السماع،1/483:مدارث السالکنی ؎3

7

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

ے:اھکل:ے:ہک:اؿ:اچرو :ےک:اسھت:وصختیص:ہی:ے:ہک:ہی:اچر:صخش:‘‘ زنۃہ:ااجملسل’’

فلخ:ےک:اسھت: رؤس:اافکلر:ںیہ:سپ:سج: ے:اجترت:یک:وغشم ی:ےس:امنز:رتک:یک:وہ:ایُب:نب

نواگ،:اور:سج: ے:تنطلس:یک:رحص:ںیم:امنز:رتک:یک:وہ:رفوعؿ:ےک:اسھت:نواگ،:سج: ے:

اور:سج: ے:رایتس:یک:اخفر:رتک:یک:وہ::امؽ:یک:اخفر:رتک:یک:وہ:اقروؿ:ےک:اسھت:نواگ،

اہامؿ:ےک:اسھت:نواگ:ویک :ہک:اہامؿ:وزری:اھت:اور:رفوعؿ:یک:رایتس:اچاتہ:اھت۔

4؎

اہلل:ہیلع: ے:اس:ٓاتی:اک:بیجع:رتہمج:رفامای:ے:۔:رضحت:رۃمح:ارشاد فرمایا کہ(5

: :رظن:یھت، :رہگی :سک:دقر :ہیلع:یک :اہلل :رۃمح رِ ِانََّما :قَاَل تََعاٰل رضحتُ اہللُ یُۡد ی

ِ ِہَب لۡذَُب ی

ۡ الَلۡ اّلِۡجَس اَہ

ُکُۡم َو ۡیِت َعۡنُکم

ََُطِہّر

ِہ یًۡاتَط

ۡ ری

5؎اعتٰیل:وک:ہی:وظنمر: اہلل:

:مت:وک:اپک:واصػ:رےھک۔: :رےھک:اور :مت:ےس:ٓاولدیگ:وک:دور ے:ہک:اے:یبن:ےک:رھگ:واول!

ِ رضحت: ے:سک:دقر:ادب:اس:رتہمج:ںیم:وحلمظ:راھک:ے۔:ویک :ہک: ِہَب لۡذُ:ارگ::ی اک:رتہمج:

وت:وبثت:ٓاولدیگ:نو:رک:رھپ:یفن:واعق:نویت:ے:اور:اس:ںیم:یلھک:ےب::دور:رکدے:،:ایک:اجوے

اور:دور:رےنھک:ںیم:ٓاولدیگ:اسقب:اور:ٓاولدیگ:القح:دوون :ےس::۔ادیب:ے۔:وعنذ:ابہلل،:وعنذابہلل:

ایس::۔اسیک:اپزیکہ:رتہمج:ے:!احبسؿ:اہلل:۔اور:یہی:دمولؽ:ے:ٓاتی:اک:،وفحمظ:نوان:اثتب:نوات:ے

فرح:ۤ ۙ َعبََس َو تََوّل

ٰۡم اَن

َۡعَۡجٓاَ:ُه اَل

6؎:رتہمج: یس: ے:اھکل:ے:ہک::َعبََس ںیم:: اک

اہلل:ہیلع::وضحر:یلص:اہلل:ہیلع:وملس:رتش:رو:نوےئ:اور: یس: ے:ھچک:رتہمج:ایک:،: رگ:رضحت:رۃمح

:جم اج: ( ر:(:نوےئ:اور:ںیچ:ںیبجب::ادب:ے:سک:دقر:نسح:ِ! ے:وج:رتہمج:رفامای:احبسؿ:اہلل:

جوضحر:یلص:اہلل:ہیلع:وملس:(۔وضحر:یک:اابقنض:تعیبط:وک:ںیچ:ںیبجب:نو ے:ںیم:سک:دقر:

نسحِ:البتغ:اور:نسحِ:ادب:ےس:اظرہ:رفامای:ے۔

:اہلل:اعتٰیل:ےک:قح:اعتٰیل: ے:اکی:ارشاد فرمایا کہ(6 : : : : : ملع:میظع:اطع:رفامای:ے،وہ:ہی:ہک:

اہلل:اعتٰیل:ےس:ادیُمںی:تہب:رےتھک:ںیہ:سج:ےس:اظبرہ:ہی:ااکشؽ:نوات:ے:ہک:اؿ:وک::کین:دنبے

:راہ:ے۔:وت:اھبیئ:ہی:ابت:ِاےنپ:اامعؽ:یک:وبقمتیل:رپ:رظن:نویت:ے:اور:اامعؽ:رپرظن:تخس:اجحب

:ںیہن:ے،:اؿ:وک:اےنپ:اامعؽ:رپ:رہ:زگ:رظن:ںیہن:نویت:ہکلب:اےنپ:انسحت:ےس: یھ:رشدنمہ:رےتہ

ۃالقاہرمکتبۃ ،ة لیواونااراباب فضل الصٰل ،1/139:نزہۃ المجالس و منختب النفائس ؎4

33:اَلحزاب ؎:5 2۔1 :عبس ؎:6

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 8

افغتسر:رکےت:ںیہ۔:ویک :ہک:اےنپ:رہ:لمع:ںیم:سفن:یک:ٓازیمش:یک:دبامگین:اؿ:وک:ںیہ:اور:ا

نیگمغ:واخفئ:اور:اتبئ:ریتھک:ے،:ابیق:اؿ:وک:ادیُم:اےنپ:اہلل:ےس:زایدہ:رےنھک:یک:وہج:ہی:نویت:

ے:ہک:اامعِؽ:اصہحل:ےس:اور:رثکِت:ذرک:ےس:اؿ:وک:اےنپ:رب:ےس:اسُن:نواجات:ے:اور:یہی:

:اؿ:یک:ِراج:ینعی :اس:ک نوؿ:یک:اتسا :اس:ٓاتی:ےس:نویت:اسُن :ابثع:نوات:ے۔ :اک :ادیُم

:اراشد:رفامےت:ںیہے۔

َمنُۡوا َو الَِّذ یَۡن ِاّنَ الَِّذ ٰۡوا َو ٰجَاُدۡوا یِفۡ یَۡن ا

ُ اہلِل ۡیِل َسِب َہاَجر

ِٰٓئَک ۡوَن اُول ِح َرۡحَمَت اہلِل َؕو اہللُ یَۡرجُ َ ۡیٌ َفُفۡوٌر ّر

7؎

اور:نج:ولوگ : ے:راہ:دِخا:ںیم:رتِک:ونط:ایک:نو:اور::نو ::ًاتقیقح:وج:ولگ:اامیؿ:الےئ::ترجمہ

اہجد:ایک:نو:اےسی:ولگ:وت:رتمحِ:دخاودنی:ےک:ادیُموار:نوا:رکےت:ںیہ:اوراہلل:اعتٰیل:اعمػ:رکدںی:

ج:ایبؿ:ارقلٓاؿ:(ےگ:اور:رتمح:رکںی:ےگ۔

س:ربارب:ٓاات:اجات:ے،:اس:وک:اس:ادیُم:یک:اثمؽ:ایسی:ے:ہک:وج:صخش: یس:دوتس:ےک:اپ

فرح:ہی:ادیُم:اےنپ:دوتس:ےس:نویت:ے:ہک:بج:وکیئ:احتج: ے:رک:اجؤ :اگ:وت:رد:ہن:رکںی:ےگ:ایس:

ںیم:وت:کین:دنبہ:وچ :ہک:درابِر:دخاودنی:ںیم:ربارب:احرضی:د ات:راتہے:رات:ںیم:،:دؿ:ںیم:،:ےلھچپ:رہپ:

ِح اس:وک:قح:اعتٰیل:ےس::اکی:اخص:ادیُم:اقمئ:نواجیت::ے۔ٓاِتی:رکہمی:ںیم: :ۡیٌ َو اہللُ َفُفۡوٌر ّرَ

رفام:رک:ہی: یھ:التبدای:ہک:ایطلغ :وت:نو :یگ::رجہت:ںیم:اور:اہجد:یف:لیبس:اہلل:ںیم: رگ:انادیُم:تم:

:دنبیگ:ایس:فرح:اقمئ: رہ:ےکس:اگ۔:ہی:رطب:ے:وفغر:نوان،:اافغتسر:ےس:اس:اک:دتارک:رکانیل۔رہتشٔ

رمیح:اک۔:ہی:رضحت:رمدشی:رۃمح:اہلل:ہیلع:اک:ضیف:ے۔:دؽ:اؿ:اک:ے:اور:زابؿ:ریمی:ے۔

ج:اجعم:رعض:رکات:ے:اس:ٓارخی:ےلمج:رپ:رضحت:واال:یک:ٓاوھکن :ےسٓاوسن:اجری:نوےئگ(

ُ اَ َّٰ لّل م

َْ َط َخ ْل ِس اف الّثَ ا:ِ َم بِ اَی ای

ْ َو ِج ل

ْ قَ ِقّ نَ َو دِ َبَ ال

ْ َم کَ ِبْ ل

ُ ّقَ َن ا ی

َ ُب ْو الّثَ َْ الّدَ َن ِم ُض َی بْ اَل ِس ن

8؎

وضحریلص:اہلل:ہیلع:وملس:رفامےت:ںیہ:ہک:اے:اہلل!:ریمے:

:اور:ریمے:دؽ:وک:اس:فرح:اپک:رکدے: :وک:ربػ:اور:او ے:ےک:اپین:ےس:دوھدے، انگنو :

:ےکقلعت:اسیج:ہک:دیفس:ڑپکا::اصػ:ایک:اجات:ے۔:ربػ:اور:او ے:ےک:اپین:ےس:انگنو :وک:دوھ ے

218 :البقرۃ ؎:7

ۃالمظہری ۃالمکتب،ذل العرمرباب اَلستعاذۃ من ا ،(6409)2/943:حصحی الخباری ؎8

9

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

اہلل:اعتٰیل: ے:دؽ:ںیم:اکی:ک نوؿ:ااقلء:رفامای:ے:وج:درتقیقح:اکی:وساؽ:اک:وجاب:ے۔:وہ:

وساؽ:ہی:ے:ہک:ربػ:اور:او ے:یک:دیق:ںیم:ایک:تمکح:ے:؟

دبعایحل:ںیم:اخبری:رشفی:ڑپاھ:راہ:اھت۔:ریمے:اکی:زعمز:اور:رتحمؾ:امہمؿ:انجب:ڈارٹک:

از:تعیب:رضحت::میکح:االتُّم :اھتونی:رۃمح:اہلل:ہیلع:وج:روپر:ےس:یرشفی:الےئ:نوےئ:اصبح:ُم

ےھت،:اوہن : ے:یہی:وساؽ:ایک۔:ریمے:دؽ:ںیم:اس:اک:ےلہپ:ےس:وکیئ:وجاب:احرض:ہن:اھت:ںیم:ٓاھکن:

::اہلل:اعتٰیل:اک:ااسحؿ:میظع:ے:ہک:رضحت: : : : : دنب:رکےک:قح:اعتٰیل:یک:فرػ:ےس::وجاب:اک:رظتنم:نوا۔:

:وجاب:ھجمس:ںیم:ٓاایگ:سج:وک:نُس:رک:اةحب:تہب:وخش::واال:رۃمح:اہلل:ہیلع:یک:ربتک ےس:وفراً

نوےئ۔:وہ:وجاب:ہی:ے:ہک::

ربػ:اور:او ے:ےک:اپین:ںیم:دو:ںیتفص:اتممز:اور:امنای :نویت:ںیہ:اکی:ربودت:ینعی:

:اور:اطخای:ےک:ادنر: یھ:دو:ابںیت:اتممز:نویت:ںیہ:اکی:وہشاِت:اسفنہین: یک:ڈنھٹک:دورسے:افشتیف،

؎::: ںیہرسے:اؿ:یک:تملظ:اور:اتریکی۔:ایس:وکرضحت:اعرػ:رویم:رۃمح:اہلل:ہیلع:رفامےت:رگیم:اور:دو

رفبد:: ابٓ:::::ےب ریبوین:: انر:::

::::ربد ::::یم:::::: :::::: :::::دبوزخ: :::ات: انِر::وہشت::::::

:::::دنک مشخ::::::و:وہشت::::رمد::را:::::اوحؽ:

دبمؽ::::::دنُک ا:اقتسۃم:::::::روح:::::::را::: ز::

:احرای:ابرد:نوات:ے:ققحم:بیبط: اعماجلت:اک:اقدعہ:ہملسم:ے:ہک:م اِج:رمضی:سج:درےج:ںیم:

ایس:درےج:ںیم:اباقدعہ:العج:ابدضل:دواء: یھ:وجتزی:رکات:ے:اتہک:م اِج:رمض:اور:م اِج:دوا:ںیم:

اجےئ:اور:ریغ:یعبط:م اج:اےنپ:ایلص:اور:یعبط:م اج:یک:لعف:اور:ااعفنؽ:واعق:نو:رک:ادتعاؽ:دیپا:نو

فرػ:ولٹ:ٓاےئ۔

وصؽ::رواحین:ےک:اُ بطِّرضحت:رۃمح:اہلل:ہیلع:رفامای:رکےت:ےھت:ہک:بط:امسجین:اور:

:انگنو :ےس:وج:ریغیعبط: :روح:ےک:ادنر :ےتلج:ںیہ۔ اور:ایلکت:اکی:دورسے:ےس:تہب:ےتلم:

ہیلع:االسلؾ:اعمجل: یت:ے:اس:اک:اعم ہج:اشرع:رحارت:وہشاہین:اور:ملظ:ےس:اسفنہین:اعرض:نواج

:او ے:یک:ڈنھٹک:وہشاِت :لسغ:ابجلثل:واربلدرواحین: ے: اسفنہین:یک::وجتزی:رفامای:اتہک:ربػ:اور

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 1۱

؎:: عمق:رکدے۔:ہی:تمکح:اامیین::ےتیف: تامت:اور:اتر ںوی :اک::::ع:رگیم:اھجبدے:اور:اؿ:یک:افش

::::: دنچ:::::: ویاناین تمکح: وخاین::

تمکحِ:اامیاین :::را:مہ::::وخبا

اب:اکی:یملع:ااکشؽ:اظبرہ:اور:نوات:ے،:وہ:ہی:ہک:اطخای:اومر:ریغ:وسحمہس:ریغ:رصبمہ:ارعاض:ےس:

انگنو :اک:اخریج:ووجد:اچاتہ:ے۔:اس:اک:وجاب:لسَغ:ںیہ:اور:انگنو :اک:ربػ:او ے:ےک:اپین:ےس:

اثمؽ:ںیم: ریغ:وسحمس:اور:ریغ:رصبم:ںیہ:اعملِہی:ے:ہک:اس:اعملِ:اہشدت:ےک:مامؾ::ارعاض:وج:اہی :

رہ:اکی:ےک:ُصور:وسحمہس:ںیہ،:اور:وضحر:یلص:اہلل:اعتٰیل:ہیلع:وملس:ےک:اسےنم:ےس:اجحابت:رموفع:

دمحمہی:یلص:اہلل:اعتٰیل:ہیلع:وملس:ےک:اوایلء:رپ: یھ:وطبر:رخِؼ:اعدات::اتُّمےھت۔:اور:یھبک:قح:اعتٰیل:

دےتی:ںیہ۔ورکاتم:اعملِ:اثمؽ:وک:فشکنم:رفام

رضحت:رۃمح:اہلل:ہیلع: ے:اکی:زبرگ:اک:واہعق:ایبؿ:رفامای:ہک:بج:اامتم:ےس:افرغ:

:ےس:ابرہ:یرشفی: ے:اجےت۔: نوےت:وت:امعہم:یک:وکر:ےس:اینپ:ٓاوھکن :رپ:رپدہ:ےیکنوےئ:دجسم:

اکی:روز: یس:ےب:فلکت:دوتس: ے:اؿ:زبرگ:ےس:درایتف:ایک:ہک:رضحت:ٓاپ:ٓاوھکن :رپ:اس:

ؾ::رفامےت:ںیہ؟رفامای:ہک:ابت:ہی:ے::ہک:ارثک:ااسنؿ:ےھجم:فلتخم:اجونرو :یک:رپدے:اک:ویک :اامتہ

لکش:ںیم:رظن:ٓاےت:ںیہ:۔:سج:ےک:ادنر:سج:اجونر:یک:تلصخ:اور:اعدت:راخس:نویکچ:ے:وہ:ایس:

اجونر:یک:لکش:ںیم:اعملِ:اثمؽ:ںیم:لکشتم:اور:لثمتم:رکدای:اجات:ے۔وصرِت:ااسنین:اےسی:صخش:یک:

:اثمؽ:ںیم :ہی:ہک: اعملِ :وہ خسم:رکدی:اجیت:ے۔:اور:قح:اعتٰیل:اک:ریمے:اسھت:اخص:اعمہلم:ے،

ریمے:اسےنم:اعملِ:اثمؽ:وک:فشکنم:رکدای:ایگ:ے:۔:سپ:ںیم:اینپ:رظن:وک:اس:رظنم:ےک:دےنھکی:ےس:

اچب ے:اک:اامتہؾ:رکات:نو ۔:ویک :ہک:دؽ:اس:رظنم:وک:دھکی:رک:نیگمغ:نوات:ے،:اور:ڈرات:نو :ہک:

:لسغ:اطخای:ابجلثلدؽ:ںیم:اس:یک:ریقحت:ہن:دیپا:نواجوے۔:ایس:وجاب:ےس:وجاو:رپ:اعترػ:ےک:دعب:

:ے:ہک :ااکشؽ: یھ:لح:نواجات :اس:دحثی:اک ےک:تحت:ایبؿ:رکاکچ:نو :اخبری:رشفی:یک

وضحریلص:اہلل:اعتٰیل:ہیلع:وملس: ے:رضحت:اںورہریہ:ریض:اہلل:اعتٰیل:ہنع:ےس:رفامای:ہک:اچدر:الیھپؤ:

ِرَداَ:َک اَ ْطُ9بْس

؎

: رھپ:ٓاپ: ے:اےنپ:دتس:ابمرک:ےس:ملع:یک:تمعن:اطع:رفامیئ،:اور:ٓاپ:دوون ::

ظہریۃمالمکتبۃ ال،باب حفظ العلم ،(121)1/22:حصحی الخباری ؎9

11

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

دتس:ابمرک:وک:اس:فرح:اچدر:یک:فرػ:ڑباھرے:ےھت:سج:فرح:وکیئ:وسحمس:اور:رصبم:زیچ:

:ہک ےک:ےیل: وضحریلص:اہلل:ہیلع:وملس یس:وک:دای:رکےت:ںیہ،:اہی : یھ:یہی:وجاب:دای:اجےئ:اگ:

:ولعؾ:وک:ہک:نم: ہلمج:ارعاض:ریغ:رصبمہ:ریغ:وسحمہس:ےس:ںیہ:زنمبہل:وج:رہ:رصبم:اور:وطبرزجعمہ

ا وسحمس:رفامدای:ایگ،:اور:اچدر:الیھپ ے:اک:وجہ م:اراشد:رفامای:اس:ںیم:تمکح:ہی:ے:ہک:دبوؿ:واسط

:ۂ

:وبنت:اک:لمحت:رضحت:اںورہریہ:ریض:اہلل:اعتٰیل:ہنع:ےس:نکمم:ہن:اھت،:اپین:ےک:ادنر:ٓاگ:ِاچدر:ولعؾ

رک ے:ےک:ےیل:ربنت:ےک:واےطس:یک:رضورت:ڑپیت:ے۔یک:رحارت:احلص:

دحثی:ذموکر:ںیم:دورسا:ونعاؿ:ہی:اراشد:رفامای:ایگ:ہک:ریمے:دؽ:وک:اس:فرح:اپک:

رکدےیجی:سج:فرح:دیفس:ڑپکا:لیم:ےس:اصػ:ایک:اجات:ے۔دیفس:ڑپکے:یک:اثمؽ:ںیم:ہی:تمکح:

:ااسنؿ:بج:انگہ:ھجمس:ںیم:ٓایئ:ہک:اعمیص:ےس:لبق:بلق:اصػ:نوات:ے،:ابغل:نو ے:ےک:دعب

رکات:ے:وت:دحثی:رشفی:ںیم:ٓاای:ے:ہک:اکی:ہطقن:ایسہ:دؽ:ںیم:دیپا::نواجات:ے۔:اب:ارگ:اس:

:یچس:وتہب:رک ی:اور:اکِش:دناتم:ےس:دتارک:رکایل:وت:رھپ:ہی:ہطقن: اعیص: ے:اینپ:تیصعم:ےس:

:ے: اصػ:نواجاتَٗب َل

َْذن ِب َکَمْن َّلَ

ْن ائُِب ِمَن الّذَ اَلّتَ

10 ؎

:اپک:ںیم:ے:ہک: : دحثیِ

:دصِؼ:دؽ:ےس:وتہب:ٔرک ے:واال:ااسی:ے:وگای:اس: ے:انگہ:یہ:ںیہن:ایک۔:قح:اعتٰیل:یک:رتمح:دنبہ

:اعیص:رپ:ٔ:اور:دناتم:واافغتسر:دھکی:رک:وجش:ںیم:ٓااجیت:ے:اور:اس:دنبہ انگہ:اگر:یک:رگہی:وزاری:

اثمؽ:دای:رکات:نو :ہک:دو:ےسیپ:اینپ:اخص:رتمح:ورفغمت:ےک:اسھت:وتہج:رفامےت:ںیہ۔:ںیم:اکی:

ےک:اصنب:ےس:دنگا:ڑپکا:اصػ:نواجات:ے،:بج:اصنب:وج:اکی:ولخمؼ:ے:اس:ںیم:قح:اعتٰیل: ے:

؎:::::: ہی:ارث:راھک:ے

رجہع:::اخک::::ٓازیم::::وچ ::::ونجم :::دنک

وچ :::دنک رگ::ابدش::::ہن:::::دامن:::::::::: اصػ

ویک :رک:ہن:: رفامدںی:اس:یک:اہطرِت:ابینط:اور:افصیئِ:بلقسج:دنبے:یک:ریہطت:‘ قح:اعتٰیل:اشہن

نویگ۔

اپین:انیپ:نیت:اسسن:ںیم:تّنس:ے:اور:دو:اسسن:ںیم:انیپ: یھ:اثتب:ے۔:ارشاد فرمایا کہ(7

یمیۃالقد ۃالمکتب ، باب اَلستغفار والتوبۃ ، 206 :مشوٰکۃ المصابحی ؎10

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 12

ہن:دانی:ہعمج:ےک:ےبطخ:ےک:وتق:وج:اذاؿ:دی:اجیت:ے:اس:اک:وجاب:ارشاد فرمایا کہ(8

یس:مسق:اک:الکؾ::نواجےئ:وت:اس:وتق:ہن:وکیئ:امنز:اجزئ:ے:ہناچےیہ۔:بج:اامؾ:ےبطخ:ےک:ےیل:ڑھکا:

َمنُۡوا یَۡن الَِّذ یۤاَیَُّااہک:بج:اامؾ:ےبطخ:ںیم:: اجزئ:ے:۔یتح: ٰاا ۡ َ َصّلُ ۡوا ۡیِہ َعل ُ

ِّم َو َسل

مۡۡیً تَۡسلِ 11؎رشفی:ڑپانھ:ڑپےھ::وت:اس:وتق:زابؿ:ےس:درود:رشفی:ڑپےنھ:ےک:اجبےئ:دؽ:ںیم:درود:

ایس: ۔ےنوات:اچےیہ۔:اس:وتق:اامؾ:اک:درود:رشفی:ڑپانھ:مامؾ:دتقموی :یک:فرػ:ےس:اکیف:

اع:ڑپیھ:اجیت:ے:اس:ںیم:اہھت:ااھُٹان:اثتب:ںیہن:ُ ے۔فرح:جنپ:وہتق:اذاون :ےک:دعب:وج:د

اس:زام ے:ںیم:وچ :ہک:اثم ے:زمکور:نوےئگ:ںیہ:اس:ےیل:رضحت:ارشاد فرمایا کہ(9

:ے:ہک:ولکخ:انیل:وابج:ے،:ھچک:دری:ولکخ: ے:رک:ےلہٹ:بج::وگنگیہ:رۃمح:ا ہلل:ہیلع:اک:وتفی

رطقو :ےس:اانیمطؿ:نواجےئ:رھپ:اپین:ےس:اہطرت:رک ے۔:وج:ولگ:ولکخ:اامعتسؽ:ںیہن:

رکےت:ںیہ:اؿ:یک:امنز:ںیہن:نویت:ے،:ویک :ہک:رطقات:رگ:رک:اینت:دقمار:ںیم:لیھپ:اجےت:

ںیہ:وج:وفع:یک:دح:ںیم:ںیہن:ٓایت۔

علاامت:اول یوفلمب ظ:بقلم:

رضحت:رۃمح:اہلل:ہیلع: ے:اس:ٓاتی:اک:بیجع:رتہمج:رفامای:ے::ارشاد فرمایا کہ(1۱

فَۡسـَۡٔل بِہ َخِب ُۡحٰمن ااَّلَ

ً ریۡ12؎

رنٰمح:یک:اشؿ:وک: یس:ابربخ:ےس:وپوھچ۔:احبسؿ:اہلل!:اس:ںیم:

احلص:رکین:اچےیہ،:ریغ::ہیبنت:ے:اس::ارم:یک:ہک:اہلل:اعتٰیل:یک:رعمتف:اعرنیف:یک:تبحص:ےس

ققحم:اانڑی::ریپو :ےک:اہھت:ںیم:اہھت:ہن:دانی:اچےیہ:ویک :ہک::::::::::؎

رک تس: ا : مگ ٓاہکن: : :رہ دنک:ا : رربہی

اک:دصماؼ:ے۔:ایس:وک:رضحت:اعرػ:رفامےت:ںیہ::::::::؎

تسہ روےئ:::: ٓادؾ::: اسیلب::: شب:: اے:::

::: سپ:::::: ::::: دےتس:::::: رہب::: دتس داد:::::: ابندی::

56 :اَلحزاب ؎:11

59:الرفقان ؎:12

13

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

ٰذلَِک الِۡکٰتُب ابربخ:نو ے:یک:العتم:ایک:ے:اس:یک:العتم:وک:رشوع:یہ:ںیم:رفامدای:ے:

قِ یۙ ُہًد ۚۡیِہ ۙۙ فِ ۚ یَۡب ََل َر ّتَ ُمَۡ لِّل

ۡ ۙ نی

13؎وج:رقٓاین:دہاتی:رپ:لمع: ابربخ:یہ:نیقتم:نوےت:ںیہ:

: :اؿ:یک:تیشخِ : اہیہٰل:اؿ:ےک:ابربخ:نو ے:یک:دلیل:ے۔:وج:سج:دقر:ریپا:نوےت:ںیہ:،اؿ:اک:وقتی

:نواگ۔:قح:اعتٰیل:اراشد:رفامےت:ںیہ: : َص ِانََّما ابربخ:نواگ:ایس:دقر:یقتم:ِۡعَباِدِه اہلَل ِمۡن ََی

ُؤا ُعلَمٰٓۡال

14؎دیس:انیقتمل:وملس:اہلل:ےس:وکؿ:ولگ:ڈرےت:ںیہ:وج:اعمل:ابہلل:نوےت:ںیہ۔:وضحریلص:اہلل:ہیلع::

َقاُکْم ےت:ںیہ:اراشد:رفامْلََمُکْم بِاہللِ اَنَا ِاّنَ اَت

15َو اَعْ؎

وملس:رفامےت:ںیہ:::وضحر:یلص:اہلل:ہیلع:

:اہلل:ےس:ڈر ے: ںیم:مت:بس:ولوگ :ےس:زایدہ:اعمل:ابہلل:نو :اس:وہج:ےس:مت:بس:ےس:زایدہ:ںیم:

: واال:نو ۔:اس:ےس:ولعمؾ:نوا:ہک:وج:انتج:اہلل:ےس:ابربخ:نوات:ے:ایس:دقر:اس:ںیم:تیشخ:اور:وقتی

:اہیہٰل:ےک:ببس:وہ:رقٓاؿ:ودحثی:ےک:ہ م:رپ:اعلم: :اور:ایس:تیشخِ ےک:ٓااثر:وموجد:نوےت:ںیہ،:

دناتم::نوات:ے:۔:مامؾ:ااکحؾ:یک:اجب:ٓاوری:اور:ہلمج:اعمیص:ےس:رپزیہ:اور:وکاتویہ :رپ:اافغتسر:و

یہی:ایعمر:ے:ابربخ:نو ے:اک۔:اؿ:وصنص:یک:روینش:ںیم:اؿ:اجولہ :یک:ریقفی:اک:احؽ:واحض:نوایگ:وج:

:رشتعی:ےس:ٓازاد:نو:رک:سفن:رپوری:یک:اکی:یئن:راہ:اکنؽ:رک:وصتػ:اور:درویشی:ےک:انؾ:ےس:ِااکحؾ

:نوا:ہ ےت:ںیہ۔:وعاؾ:وخد: یھ:رمگاہ:ںیہ:اور:دورسو :وک: یھ:رمگاہ:رکےت:رھپےت:ںیہ:اور::اےنپ:وک:اچنہپ

نوےئ:ںیہ:نکیل:اہک :انداین:ےس:اؿ:ےک:رفبی:ںیم:ٓااجےت:ںیہ،:وعاؾ:ہی:ںیہن:اجےتن:ہک:ےچنہپ:وت:

؎ ںیہ::::ےچنہپ:نوےئ:ںیہ؟:منہج:ںیم:ےچنہپ:نوےئ:ںیہ۔:والص:وت:ںیہ: رگ:والصِ:منہج:

::: الخِػ: ::::: ےسک:::::: ربمیپ:::: زگدی رہ:

ردیس وخنادہ:::: زنمبؽ::: زگ رہ::: ہک:::

:یک:دلیل:اؿ:ںیم:وموجد:ںیہن:ے:اور: :رکےت:ںیہ:نکیل:تیشخ:اور:وقتی ابربخ:نو ے:اک:دوعی

:دبوؿ:دلیل:ضحم:ابلط:ے۔:وج:ابربخ:ںیہ:وہ:یقتم:ںیہ۔:رقٓاؿ:یک:دہاتی:اؿ:ےک:اسھت:ے: دوعی

ِٰٓئَک َعٰل ۡوَن یُہًد اُولُِِلۡفُمۡ الُِٰٓئَک ُُہ بِِّھۡ َو اُول ِّۡن ّرَ

فرػ:ےس:سب:ہی:ولگ:اےنپ:رب:یک: ؎16م

2:البقرۃ ؎:13 28:فاطر ؎:14 المکتبۃ المظہریۃ،باب قول النب انا اعلمکم باہلل،(20)1/7:حصحی الخباری ؎15

5:البقرۃ ؎:16

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 14

:ںیہ،:یہی:نیقتم:ابربخ:ںیہ:اور:اوایلء:اہلل: یھ: یلم:نویئ:حیحص:راہ:رپ:ںیہ:اور:ہی:ولگ:وپرے:اکایمب:

الہکےت:ںیہ۔:اہلل:اعتٰیل: ے:اؿ:وک:اانپ:و ی:رفامای:ے،:رفامےت:ںیہ:

ِاّنَ ِۤ اَََل َعلَ اہللِ َیٓا:َ اَۡول

ٌَزنُۡوَن َو ََل ُُہۡ ۡیِھۡ ََل َخۡو ََۚۙیۡ ﴿۲۶ ﴾

َمنُۡوا َو کَانُۡوا الَِّذیَۡن ُٰقۡوَن ا ﴾۲۶﴿ یَّتَ

17؎

قح:اعتٰیل:اراشد:رفامےت:ںیہ:ہک:ےب:کش:وج:اہلل:اعتٰیل:ےک:و ی:ںیہ:اؿ:وک:ہن:وکیئ:وخػ:ے:اور:ہن:وہ:

:۔نیگمغ:نو :ےگ :وکؿ:ولگ:ںیہ؟:: َمنُۡواَو کَانُۡوا الَِّذیَۡن اور:اوایلء:اہلل:ُٰقۡوَن ا وج:اامیؿ::یَّتَ

ُقۡوَن الےئ:اہلل:رپ:اور:اےنپ:اہلل:ےس:ڈرےت:رےتہ:ںیہ۔: ہغیص:اضمرع:اک:ے:سج:ںیم:دجتد::یَّتَ

ُقۡوَن ایس:اختیص:یک:انب:رپ::،ارمتساری:نوات:ے :ںیہ،:اکی:اک:ہی:رتہمج:ایک:اجات:ے:ہک:ڈرےت:رےتہ:یَّتَ

:دقؾ:ڈر:رکرےتھک:ںیہ:ہک:ہی:دقؾ:اہلل:یک: : دہعف:ڈران:ںیہن:ے:وپری:زدنیگ:رھب:ڈرےت:رےتہ:ںیہ،

رمیض:ےک:اطمقب:ے:ای:ںیہن۔:اؿ:یک:فرػ:ےس:ہی:ڈر:رمےت:دؾ:کت:اھت:اور:اہلل:اعتٰیل: ے:اس:ڈر:

تق:اشبرت:دی:انم:بیصن:رفامای۔:روح:ےنلکن:ےک:وو:یک:دقر:رفامیئ:ہک:ہشیمہ:ےک:ےیل:اؿ:وک:نیچ:

:زیچ:ےس:بیصن:نوا:۔اجریہ:ے:ہک:وکیئ:ادنہشی:ووخػ:تم:رکو:اور:ہن:نیگمغ:نو :؟ہی:انم:سک:

؎ وخػ:یہ:ےس:الم:ے:اہلل:اک:وخػ:ااسی:وخػ:ے:وج:اےنپ:ادنر:انم:یک:اختیص:راتھک:ے

انم:اںی:از:ںیع:وخػ:ٓادم:دپدی

ے۔وپری:زدنیگ:اہلل:ےس:ڈر:رک:زگاری:یھت:اب:اشبرت:دی:اجریہ:

ّنَ اَ َۡۡوا بِاۡل

ُ ِۃ َّلَ ََتَافُۡوا َو ََل ََتَۡزنُۡوا َو اَبِِۡش

ُکۡنُُتۡ تُۡوَعُدۡوَن الَِّتۡ18؎

:ااحتمؿ:متخ:نوایگ:اب:دورسا:اعمل: اب:داین:ےس:رتصخ:نو ے:اک:وتق:ے،:تہب:ڈر:ےکچ:اب:اعملِ

:نوراہ:ے،:اب:امہری اؿ:اََتَافُۡو ََل ’’انعںیتی:اہمترے:اورپ:نو :یگ۔: رشوع:

:زنؽ:اخئ ‘‘ تسہ:

اؿ:ےکڈر:وک::ََتَافُۡوا ََل ےس:یک:اجےئ:یگ۔::ََلََتَافُْواڈر ے:واول :یک:ینعی:نیقتم:یک:امہمؿ:ونازی:

ںیہن:اہک:اجات::ے۔:یلست:وت:ڈر ے:واول :ےک:ےیل:نویت:‘‘ تم:ڈرو’’اتبراہ:ے:وج:ڈنر:نوات:ے:اس:وک:

رےت:؟:ڈر ے:ںیم:اور:ابربخ:نو ے:ںیم:زلوؾ:ے۔:ے۔:ہی:اےنپ:اہلل:ےس:ارگ:اب:ربخ:ہن:نوےت:وت:ویک :ڈ

فَۡسـَۡٔل بِہ َخِب ے:‘وج:ڈرے:اگ:وہ:ابربخ:نواگ،:وج:ابربخ:نواگ:وہ:ڈرے:اگ،:قح:اعتٰیل:اشہنُۡحٰمن ااَّلَ

ً ریۡ

63۔62 :یونس ؎:17 30 :ٰحٓم السجدۃ ؎:18

15

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

رک:اتبدای::ہک:امہرے:ابربخ:دنبے:اےسی::نوےت:ںیہ:وج:اےنپ:رب:یک:فرػ:دوعت:دےتی:ںیہ:انزؽ:رفام:

ا ِاَل اریصبلۃ:دوعت:دےتی:ںیہاور:ٰیلع:وہج:ُۤعۡوٍۡۃ بَِص اہلِل ۟ۙ َعٰل اَد َ

َِۡن اتََّبَعِنۡ ری

اَنَا َو م19؎ :

وخد: یھ:رنٰمح:یک:اشؿ:اچہپےتن:ںیہ:اور:بج:وکیئ:اسلئ:اطبل:نب:رک:اؿ:ےک:اپس:ٓاات:ے:وت:اس:وک:

:ےس،:اےنپ:رکدار:واوطار:ےس،:اینپ:اطاع ت:ےک:اونار:ےس،: یھ:اےنپ:ضیفِ:تبحص:ےس،:اےنپ:وقتی

اےنپ:وفلماظت:ےس،:رنٰمح:یک:اشؿ:ےس:ابربخ:رفامےت:رےتہ:ںیہ۔:اؿ:یہ:ےس:دہاتی:اک:اکؾ:ایل:اجات:

ے۔:ہی:ارگ:ہچ:اظبرہ:ےٹھپ:ڑپکو :اور:ہتسخ:اح ی:ںیم:نو :نکیل:ولخمؼ:وک:اؿ:یک:رواحتین:یک:وقت:اور:

ںیہ۔::ضیف:دہاتی:نویت:ے۔:اؿ:ےک:رہچے:ےک:اونار:اتُّم:ےک:ےیل:اہدی:نوےت

ُُہۡ ِس ۡوِد ؕ یِفۡ مۡۡیَ ُج ۡن اَثَِر الّسُ

ِّۡوِہِھۡ م جُ ُ

و20؎

ِعَباِد اہلِل ُاُْو ِخَیار

َُ اہللُ الَِّذیَْن ِاَذا ر

ا ذُکِر21؎ اور:یہی:ولگ::ایلص:ریپ:نوےت:ںیہ::::::::؎

ںود::::از:::روح:::: ے بطق::::از::::نت:::: فعض::::

:::: در::::: فعض ::::: یتشک::: :::: ںود:: ::::::: در:::: ے ونح:

:::: خیش::: :::::: : ونراین::::::: :::::: :::::: دنک ٓاہہگ::::: ز:::رہ:::::

:::::::: :::::: ::::: ونر::: :::::: :::::: را::: ہ اا::::

فظل:::: اب :::::: :::::: دنک رمہہ::::

:::: دتس::::::::::: :::::: : ریگ::: :::: دنبہ: و:::::: اہل اخص:::::::

:::: اطابل ::::: :::::::::: را: :::: یم: :::: ربد:::::: اگہ شیپ: ات::::

:::::::: : ام:ایہِؿ::::::: :::::: :::::: الجؽ درایےئ::: رعق::::::::

: رحب:::::::::: :::::: :::: اش :::: :::::: :::: ٓاوم::ہتخ::: :::::: الحؽ رحس:

؎ بج:ولاہ:اپرس:ےس:وھچ:اجات:ے:وت:وفراً:وسان:نب:اجات:ے::::::::::

::::: ٓانہ::::::: :::: اپبرس::::::::: ہک:: :::::: دش ٓاانش:

: یف:::::: :::: اوفلر::: :::::::: وصبرِت:::::: دش الط::

108:یوسف ؎:19 29 :الفحت ؎:20

مکتبۃ الشد،َتریم اعراض الناس ومایلزم من تر ک الوقوع مناا،(6282)9/77:للبیاقشعب اَلیمان ؎:21

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 16

::::::: رگ ::::: وت: رمرم::::::::ںوی و: اخرا:::::: گنسِ::

وگرہ:::وشی اصبِبح:دؽ:::ریس::: وچ :::

اکنیلم:یک:تبحص:ےس:اکلم:عفن:سج:فرح:اطبل:ےک:ادنر:اہلل:وروسؽ:یک:یچس:بلط:اور:یچس:ایپس:

رپ:وموقػ:ے:ایس:فرح:یچس:ایپس:اک:احلص:نوان:اہلل:واول :یک:تبحص:رپ:وموقػ:ے۔ایس:فرح:

رضحت:اعرػ:رویم:رفامےت:ںیہ:::::::::؎

:::::::: وت:::::: یئن::::::: اطبل::::: وت::::: ہک::: اے::::: ایب مہ::

::::::: بلط:: ات:::::::: :::: اییب::: :::::: واف ایر::::: ازںی:

اے:::::::رسپ: ینیب::::بلط::::اگر::: را: ہک:::: رہ::::

: ایر:::::::: :::::::: او::::::: : شیپ::: وش: :::::::: او:::::::: رس ادناز::

رضحت::اعرػ:رویم:رفامےت:ںیہ:ہک:ارگ:وت:اطبلِ:اصدؼ:ںیہن:ے:اس:راہ:اک:وت:انادیُمی:یک:راہ:تم:

ٓا،ات:ہک:اس:یک:تبحص:ےس:ھجت:وک:یچس:بلط:احلص:نو۔: اایتخر:رک،:وت: یھ:اہلل:وا ے:یک:تبحص:ںیم

اک::رپوت:ریتے:بلق:رپ:بج::ینعی:اس:اہلل:وا ے:ےک:ادنر:وج:اہلل:وروسؽ:یک:تبحم:یک:ایپس:ے:اس

ڑپے:اگ:وت:ریتا:دؽ: یھ:رحتک:ںیم:ٓااجےئ:اگ:اور:بلط:ےس:زتپ:اجےئ:اگ:اور:اہلل:یک:تبحم:اک:

ایپاس:نواجےئ:اگ:۔:سج:وک:اہلل:وروسؽ:اک:اچس:بلط:اگر:اپؤ:اس:وک:اانپ:دوتس:انبول:اور:رس:اینز:اس:ےک:

رے:سفن:وک:اپامؽ:رکدے۔اسےنم:مخ:رکدو:ینعی:اس:ےک:اس:فرح:اتعب:نواجؤ:ہک:وہ:اہمت

قح:اعتٰیل:اراشد:رفامےت:ںیہ: ارشاد فرمایا کہ( 11

ُاّنَ ؕ َو ِاِذ ابَۡتۤل بَِکلِٰمٍت فَاَتَّمََٗ َربُّہ ِابٰۡرُہ

ۡ اِس ِاَماًما ؕ قَاَل ِاّنِ َجاِعلَُک لِلّنَ22؎

اؿ:ےک:رپورداگر: ے:دنچ:اور:اید:رکو:اس:وتق:وک:ہکبج:ااحتمؿ:ایک:رضحت:اربامیہ:ہیلع:االسلؾ:اک:

:وہ:اؿ:وک:وپرے:وطر:رپ:اجب:الےئ۔:قح:اعتٰیل: ے:رفامای:ہک:ںیم:مت:وک:ولوگ :اک:دتقما: ابوت :ںیم:اور:

:اس:وک:ےلہپ: :انبےت:ںیہ:وت :ایگ:ے:ہک:سج:وک:اہلل:ایم :دتقما :اؿ:ٓاوتی :ںیم:ہی:اتبای انبؤ :اگ۔

ااحتمانت:ںیم:التبم:رفامےت:ںیہ۔

124: ۃالبقر ؎:22

17

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

ںیہن:نوات:ہک:قح:اعتٰیل:ااحتمانت:ےک:اتنجئ:ےس:علطم::ںیہن:نوےت:ااحتمانت:اک:ہی:دصقم:

اہلل:اعتٰیل:وک:بس::ملع:نوات:ے:نکیل:ااحتمانت:ےس:وخد:دنبو :یک:رتتیب:اور:لیمکتِ:دبعتی:وصقمد:

نویت:ے:۔:زین:دورسو :وک:اؿ:یہ:ااحتمانت:ےک:ذرےعی:اؿ:یک:الصتیح:اور:اشِؿ:دتقماتیئ:اک:

ات:ے:ات:ہک:بج:ہی:بصِن:دتقماتیئ:رپ:افزئ:ےیک:اجوںی:وت:ولوگ :وک:اؿ:اشمدہہ:رکاان: یھ:وصقمد:نو

یک:اسہقب:الصوتیح :ےک:مشچ:ددی:اشمدہو :اور:رجتںو :ےس:اؿ:یک:فرػ:الیمؿ:نو:اور:اؿ:یک:

دہاتی:وک:وبقؽ:رکںی۔

وفلمظ:بقلم::ابٓداب:ارتلتیب:

:ارشاد فرمایا کہ(12 :ںیہ: : :رفامےت :اراشد :اعتٰیل نَا ِم قحۡاََخذ

َۡو ۡیَثاقَُکۡم َوِاذ

ۡوَر ُ الّطُاور:اید:رکو:اس:وتق:وک:ہکبج:مہ: ے:اہمترا:وقؽ:ورقار:ایل:اھت:اوروطر:َرفَۡعَنا فَۡوقَُکم

َ وک:اہمترے:اورپ:قلعم:رکدای: تٰ اۤۡوا َما فِ ٍۃ بُِقّوَ ۡیٰنُکۡم ُخُذۡوا َما ُ

کُرۡلََعلَُّکۡم ۡیِہ ّوَ اذ

ُقۡوَن تَّتَ23؎

: وج:اتکب:مہ: ے:مت:وک:دی:ے:وبضمیط:ےک:اسھت:اور:اید:روھک:وج:ہک:وبقؽ:رکو

ااکحؾ:اس:ںیم:ںیہ:سج:ےس:وتعق:ے:ہک:مت:یقتم:نب:اجؤ۔:اؿ:ٓاوتی :ےک:ادنر:وہیدوی :یک:

:اؿ:ےک:رسو :رپ:قلعم:رک ے:ےک:قلعت:اظبرہ:ہی: االصح:اور:دہاتی:ےک:ےیل:وطر:اہپڑ:وک:

ااکشؽ:دیپا:نوات:ے:ہک:قح:اعتٰیل: ے:ِۡاک

ۤاَه یِف ََل

َیِۡن الّدِ ر

24؎ رفامای:ے:ینعی:دنی:ںیم::

:وطر:اہپڑ:اک:اؿ:ےک:رسو :رپ:قلعم:رفامان:اؿ:یک:االصح:ودہاتی:ےک:ےیل: : ربج:ںیہن:ے،:اور:

اَه یِف ربج:رکان:ولعمؾ:نوات:ے۔:اس:اظرہی:ااکشؽ:اک:لح:ہی:ے:ہک:َرۡ ِاک

ۤاک::یِۡن الّدِ ََل

بلطم:ہی:ے:ہک:دنی:وبقؽ:رک ے:ےک:ےیل: یس:رپ:ادتباربًج:ہن:ایک:اجےئ:اگ،:نکیل:بج:وکیئ:

:ااطتع:ےک:دعب:رگتف:اور:ٔاامیؿ:وبقؽ:رک ے:اور::ااطتع::اک:اعمدہہ::رک ے:وت:اثیمؼ:واعمدہہ

:اس:اقمؾ:ںیم:ےلہپ:ہی:ولگ:رتبغ:ےک:اسھت:اامیؿ: وماذخہ:الخِػ:لقع : ںیہن۔:انچ :ہچ:

اس:ےک:دعب:اس:اامیؿ:یک:افحتظ:ےک:ےیل:اؿ:وک:وبجمر:ایک:ایگ:۔:اس:ٓاتی:ےس:الےکچ:ےھت،:

ولسک:ےک:نیت:ولئسم :اک:اابنتسط:نوات:ے:اکی:وت:ہی:ہک:بج:اطبلِ:اصدؼ:خیش:ےک:اہھت:رپ:

:اور: :ااطتع:ے:وت:اب:حلصم:وک:تخس:ےس:تخس:رگتف:ٔتعیب:رک ے:سج:اک:احلص:اعمدہہ

63:البقرۃ ؎:23 256:البقرۃ ؎:24

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 18

وک:اس:ےس:رہ:زگ:ںیچ:ہب:ںیبج:ہن:نوان::اچےیہ:ویک ::ڈاٹن:ڈٹپ:اک:قح:احلص:نوایگ::اور:اطبل

ہک:االصح:ےک:فلتخم:فرےقی:نوےت:ںیہ::::::::؎:

:::::: :::: دریتش::::: :::::: ::::::: و::::::رنیم::: ::::::::: درہہی مہب::: اتس:

وج:::رگ:::زؿ:::ہک::رجاح:::و:رممہ:::ہہن::اتس

و :رپ:قح:اعتٰیل: ے:وطر:اہپڑ:وک:راھک:ںیہن:اھت:ڈرا ے:اور:دورسا:ہلئسم:ہی:اتلکن:ے:ہک:اؿ:ےک:رس

رصػ:اورپ:قلعم:رفامدای:اھت۔:اس:ےس:ولعمؾ:نوا:ہک:حلصم:وک:اطنیبل:یک:االصح:ےک::ےیلےک:

:اھت: ےیل:رصػ:دہتدی:ینعی:ڈراان:وصقمد:نوان:اچےیہ:اسیج:ہک:اہی :اؿ:ےک:رسو :رپ:رعف:وطر:

وعض:وطر:ہن:اھت۔

رسیتا:ہلئسم:ٰ اَۤ ُخُذۡوا َما ےس::اشمخی:ےک:اس:ومعمؽ:یک:دنس:یتلم:ے: ٍۃ بُِقّوَ ۡیٰنُکۡم ت

:ےک:ابووجد: :اےنپ:اطنیبل:یک:تمہ:ازفایئ:رفامےت:رےتہ:ںیہ:اور:لکشم:ےس:لکشم:رذالئ: ہک:وہ

اع:اور:تمہ:ےس:اکؾ:ےنیل:یک:دہاتی:رکےت:رےتہ:ںیہ۔ُ امویس:ںیہن:نو ے:دےتی،:اور:ہشیمہ:د

وخیش:ےس:دنبیگ:رکان۔ویک :ہک:ااطتع:وطع:ااطتع:ےک:ٰینعم:ارشاد فرمایا کہ(13

ےس:ے:وج:اقمےلب:ںیم:رکہ:ےک:ادتسالؽ:ایک:اجات:ے۔:انچ :ہچ:زنیم:وٓاامسؿ:وک:قح:اعتٰیل: ے:

ِت اخمبط:رکےک:رفامای:َۡ وت:دوون :: ے:وجاب:دای:َطۡوًعا اَۡو کَۡرًہا َیاائ َ َطٓائِعِ ۡیَنااَت

ۡ نی

25؎ :

ۡیُعوااَِط :احرض:ںیہ۔:اہج :اہج :رقٓاؿ:ںیم:ینعی:مہ:دوون :وخیش:ےس:اتعب:داری:ےک:ےیل

ۡوَل ۡیُعوااَِط ای اہلَل ُس اّلَ

26؎ ٓاات:ے:واہ :یہی:وہفمؾ::رماد:ے:ینعی:وخیش:ےس:اتدعبار:نب:

اجؤ:اہلل:اور:روسؽ:ےک،:اور:وخیش:ےس:ااطتع:بج:نویت:ے:بج:اہلل:وروسؽ:یک:تبحم:دؽ:

:اہلل:واول :ےک: ےنی:ےس:یتلم:ںیم:اغبل:نواجےئ۔:اور:ہی:تبحم:اتکںو :ےس:ںیہن:یتلم :ے:

ے۔:وخاہج:اصبح: ے:وخب:رفامای:ے::::::؎

وج::قشع:::یک::::اختیص:::وہ:::ٓاگ:::::یک:::::اختیص

ۂ::::ے::::اک::::اخہن:::::اخبہن:::::::::: اکی

ن سیب ے ہنیس::::

11 :ٰحٓم السجدۃ ؎:25 33:حممد ؎:26

19

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

:تبحم:ےس:رضحات:احصہب:وک:یلم: اہیہٰل تبحم اور:رھپ:رضحات:::وضحر:یلص:اہلل:ہیلع:وملس:ےک:ضیفِ

احصہب:ےس:اتنیعب:وک:اور:اتنیعب:ےس:عبت:اتنیعب:وک:ایس:فرح:اکی:ہلسلس:الچ:ٓاراہ:ے:۔رضحت:

اعرػ:رویم:رفامےت:ںیہ::::::::؎

:::اقمئ:::اتس

حی تب ص

رخف:::وخایہ:::ٓا :::

:::::::: ہن ::::::: اکر زاب ت:: دتس: ہن یم:::ٓادی::

اسھت:خیش:ااشملخی:ج:صخلم:از:رپہچ:اظنؾ:(:ھکل:دای:اھت:زگہتش:امشرے:ںیم:رضحت:ےک:امس:رگایم:ےک:

: ے:بسح:ذلی:رحتری:ےک:ذرےعی:اس:رپ: :واہعق:اھت: رگ:رضحت:واال :ہی:ابمہغل:ںیہن:ااہظرِ اور

اندنسپدییگ:اک:ااہظر:رفامای:ے:اس:ےیل:االرم:وفؼ:االدب:رپ:لمع:رکےت:نوےئ:اس:ظفل:وک:ںیہن:ھکل:

:اس:اک:ااہظر:ایک:اجےئ:ای:ہن:ایک:اجےئ۔اس:رحتری::رے:ںیہ: رگ:واہعق:رہباحؽ:واہعق:رے اگ:وخاہ

:ےک:دورسے:دیقعت:دنمو :وک: یھ: :اشعی:اس:ےیل:رکرے:ںیہ:ہک:رضحت:واال رگایم:وک

:ذوؼ:اک:ملع:نواجےئ:اور:ےبمل:وچڑے:رعتیفی:اافلظ:دنسپ:رک ے:وا ے: یھ:اس:ےس: رضحت:ےک:

تحیصن:رکںی:۔:ج:اعموؿ:دمری:(

رحتری:رگایم:المہظح:نو:

اظنؾ:ںیم:اےنپ:انؾ:ےک:اسھت:خیش:ااشملخی:اھکل:نوا:دھکی:رک::ےھجم:رواحین:فیلکت:نویئ۔:وی :وت:وطخط:

:کت:درھ:ڑکپ: :ایک:ھکل:دےتی:ںیہ:ںیم:اؿ:یک:اہک : :وتبحم:ےس:ہن:اج ے:ایک: ںیم:ولگ:دیقعت:

رظنم:اعؾ:ںیم:ںیم:اس:اطخب:اک::۔جروک:وٹک:(:رکو :نکیل:راسہل:یک:اشؿ:دورسی::ے

نواتکس:اور:ہن:ںیم:اس:القئ:نو :ذٰہلا:ںیم:دمری:،:اعموؿ:دمری:ےس:دروخاتس:رکات:::لمحتم:ںیہن

نو :ہک:ظفل:خیش:ااشملخی:ریمے:انؾ:ےک:اسھت:ہن:اھکل:رکںی۔:

دبع:اینغل

اس:وتق:اکی:ک نوؿ:وارد:نوا:ے،:قح:اعتٰیل: ے:اراشد:رفامای:ے:ہک:ارشاد فرمایا کہ(14

ۡن ََة َو م

َۡم یُّؤ

ِۡکۡ َۃ احل

َ اُۡوِت

ۡاَخ فََقد ً

ًۡاَکِث ری

ۡری

27؎

::جاور:چس:وت:ہی:ے:ہک:(:سج:وک:دنی:یک:مہف:لم:اجےئ:اس:وک:ڑبی:ریخ:یک:زیچ:لم:یئگ۔:اس:ترجمہ

269 :البقرۃ ؎:27

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 2۱

یِْن ٓاتی:یک:ریسفت:ںیم:ہی:دحثی:وارد:ے: ا یُّفَِقّْاُہ یِف الِدًّ ُ بِہ َخریْ

َْن یُِّرِد اہللاعتٰیل:سج:قح::؎28م

اکرفامےت::ںیہ:اس:وک:دنی:یک:ھجمس:اطع:رفامدےتی:ںیہ۔:ظفل:ریخ:امس::دنبے:ےک:اسھت:ارادہ:الھبیئ

لیضفت:ے:ینعی:داین:یک:مامؾ:وتمعن :ےس:دینی:ھجمس:یک:تمعن:الضف:وربرت:ے:اس:تمعن:ےک:اقمےلب:

سج::ےس:وخش:نواجےت:ںیہ:اور:سج:وک:اانپ:‘( ںیم:داین:یک:وکیئ:تمعن:ںیہن۔:ایم :ج:اہلل:لج:الج:ہل

ےتیل:ںیہ:اس:وک:دنی:یک:ھجمس:اطع:رفامدےتی:ںیہ۔:اےنپ:رقمب:دنبو :وک:داین:وبحمب:اور:رقمب:انب

ےک:زخا ے:ںیہن:وسپن:دےتی،:ہی:وت:رکنک:رھتپ:ںیہ:::::::::؎

: مغ::::: وسِز:: : رپواہن:::: : سگم:::: :: ددنہ: را:::ہن:

اںی:::::دوتلِ:::رسدم::ہمہ::سک:::را::ہن:::ددنہ

دےتی:ںیہ۔:یھکم:وک:رپواہن:اک:وسزِ:مغ:ںیہن:دای:اجات:ے:اس:اک:م اج:وت::اینپ:تبحم:اک:مغ:اخص:دنبو :وک

الغتظ:دنسپ:ے:۔:ایس:فرح:رمدار:داین:افکر:ورشمنیک::وک:دی:ے۔

ایس:ٓاتی:ےس:رقمب:دنبو :یک:اخص:العتم: یھ:وصنمص:اور:رصمح:نویئگ:ہک:

ب:اور:ارُجت:سج:دنبے:ےک:اپس:دنی:یک:ھجمس:ے:ھجمس:ول:ہک:وہ:رقمب:ابراگہِ:قح:ے۔:رقم

دار:ںیہ:وت:دوون :رتیع:جوعاؾ:(،نکیل:رقتب:اور:ارُجت:ںیم:زنیم:اور:ٓاامسؿ:اک:رفؼ:ے۔:اس:

راز:وک:رفوعؿ:اسیج:رمدود: یھ:اجاتن:اھت۔انچ :ہچ:بج:رفوعؿ:وعلمؿ:ےس:اجدورگو : ے:درایتف:

:رفوعؿ: ے :وت :ہلص:ےلم:اگ؟ : :ایک :ےک:اقمےلب:ےک:دعب:مہ:وک :وجاب:ایک:ہک:ومٰیس:ہیلع:االسلؾ

بِ دای: ََّقرُمۡا لَِّمَن ال

ًَ ِانَُّکۡم ِاذ

ۡنی29؎

اس:وتق:مت:ولگ:امہرے:رقمب:نب:اجؤ:ےگ۔: یس:زخاہن:

ووجارہات:اکانؾ:ںیہن::ایل:۔:رقمب:نوان:اس:دقر:ڑبی:زیچ:ے۔:رقمب:راز:دا :وراز:داِر:تنطلس:

دہ:وخنتاہ:اپاتنو:اس:ےس:نوات:ے:،:رقمب:ےس:دیھب:یک:ابںیت:یک:اجیت:ںیہ۔:وخنتاہ:دار:وخاہ:ینتک:یہ:زای

ومِز:تکلمم:یک:وگتفگ:ںیہن:یک:اجیت۔ُ ر

ےھجم::اس:وتق:اکی:ابت:اید:ٓایئ:وج:اس:ک نوؿ:ےک:تہب:انمبس:ے،::اکی:دہعف:ںیم:

ے:رضحت:واال:رۃمح:اہلل:ہیلع:ےس:درایتف:ایک:ہک:رضحت:درود:رشفی:ےک:اضفلئ:ںیم:وارد:ے:

المظہریۃالمکتبۃ ، الخ...ریابہ خ یرداہللباب من ،(73)1/16 :یالخبار حیحص ؎28

42 : الشسم;: ؎:29

21

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

:ںیہ:اور:دس:انگہ:اعمػ:نوےت:ںیہ:اور:دس:ہک:اکی:ابر:درود:رشفی:ڑپےنھ:رپ:دس:ایکین :یتلم

:اور:التوت:رقٓاؿ:رشفی:ےک:اس:دقر:اضفلئ:وارد:ںیہن:ںیہ۔:بیجع: درےج:دنلب:نوےت:ںیہ:

وجاب:اراشد:رفامای:

اھبیئ:ابت:ہی:ے:ہک:ہی:اسرے:اضفلئِ:درود:رشفی:ارُجت:ےک:تحت:ںیم:وارد:ںیہ:اور:

:ااعنؾ:میظع :رقب:اکٔ:رقٓاؿ:رشفی:رپ:اکی:رمثہ :مامؾ:اضفلئ:ےس:وفر ت:راتھک:ے۔:التوِت

رقمب:یک:وکیئ:وخنتاہ:ںیہن:نویت:نکیل:ڑبے:ڑبے:وخنتاہ:دار:وگررنو:وزرا:اس:ےس:اکےتپن:ںیہ:اور:

اےنپ:امہ:اُومر:ںیم:افسرںیش:رکاےت:ںیہ۔:جایہتن (

یک:رعتفی:ایک:ے:؟ہقف:انؾ:ے:سفن:ےک:رضر:وعفن:یک:اچہپؿ:اک۔:سج:فقہ یف الدین

:دی:اجیت:ے:وت:اس:یک:لقع:ونراین:نواجیت:ے:اس:ونر:وک:ےیل:نوےئ:ولوگ :ھجمس دنبے:وک:دنی:یک

ںیم:اتلچ:رھپات:ے:اور:قح:وابلط:ںیم:زیمت:رکات:راتہ:ے۔:اےسی:دنبو :وک:ارگ:دو:اچر:وتق:اکافہق::

یھ:ے،:وجایت :وٹیٹ:نویئ:ںیہ،::ڑپکو :ںیم:ویپدن:رپ:ویپدن:ےگل:ںیہ:نکیل:وہ:اےنپ:ایس:ےٹھپ:احؽ:ںیم:

:ایہٰل:اےنپ:اسھت:دےتھکی:ںیہ۔:سب:ہی:ااسحس:ہک:ایم :یک:رمیض:ےس:ہی:وخ :

ش:رےتہ:ںیہ،:رمئ

بس:ھچک:نوراہ:ے:اؿ:ےک:دؽ:رپ:رہ:وتق:ریتمح:رممہ:اک:اکؾ:د ات:راتہ:ے،:اور:اس:میلست:وراض:یک:

؎:: ربتک:ےس:اؿ:ےک:ولقب:رپ:اےسی:اےسی:اونار:وایلجتت:وارد:نوےت:ںیہ:ہک:اؿ:وک:ودج:ٓاات:ے

: ِؿ:::::اگتشک : رجنخ:::: را میلست::::

رہ:زام :بیغ:اجؿ:درگی:اتس

؎ راہِ:قح:ںیم:مین:اجؿ:دےتی:ںیہ:اور:وس:اجؿ:اطعےئ:قح:ےس:اپےت:ںیہ::::

: اج ::: مین:: ددہ اج :: ودص:: اتسبدن:

: ہن: تسہ:: درد:: اہچن:: ددہ ٓا :: ٓادی:

نکیل:ہی:اوُمر:وااعقِت:ذویق:اور:ودجاین:ںیہ:وج:اس:راہ:ںیم:اکؾ:رک ے:وا ے:نوےت:ںیہ:اؿ:یہ:وک:

:ادراک: یھ:نواتکس:ے:ہی: ِرکاس:اکْ لَْم یَد

َْْن لَّْم یَُذق

اک:ہلئسم:ے۔:ینعی:اس:م ے:اک: م

ادراک:دبو :ےھکچ:ںیہن:نوات۔:اےسی:دنبے:تہب:مک:نوےت:ںیہ۔:اؿ:ےک:ڑبے:رمابت:ںیہ،:

وت:دگڑی:وپش:ںیہ:نکیل:ڑبے:ڑبے:السنیط:اؿ:ےک:اسےنم:ےب:تقیقح:ںیہ،:اؿ:یک:ابینط::اظبرہ

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 22

؎ تمعن:ےک:اسےنم:تفہ:امیلق:یک:تنطلس:رگد:نویت:ے۔:رضحت:اعرػ:رویم:رفامےت:ںیہ:::

: داہِؿ:: اہ ::: ادن نم:: وپاش :: دقل:: اںی:

::: دص :: زہار::: :: ادنر: ادن:: نتکی: زہارا ::

ربخدار:نواجؤ:ہک:ہی:دگڑی:وپش:امہرے:اخص:ورقمب:دنبے:ںیہ:اور::!اے:ولوگ: ترجمہ

اخص:یک:ربتک:ےس:اکی:اایتمزی:اشؿ::الوھک :ااسنون :ںیم:ےس:اؿ:یک:اکی::ذات:امہرے:لعتِ

ریتھک:ے۔

سج:دنبے:وک:دنی:یک:ھجمس:یک:دوتل:ہن:اطع:یک:یئگ:نو:وت:ارگ:ہچ:تفہ:امیلق:اس:ےک:اپس:نو:نکیل:وہ:

تس:ج:اخ ی:اہھت:(ے۔ویک :ہک:ٓاِتی:ذموکرہ:ےس:ولعمؾ:نوات:ے:ہک:قح:اعتٰیل:اک:القش:ویہت:د

:ریخ:اس:دنبے:ےک:اسھت:قلعت:ںیہن۔:اہ !:اؿ:یک:الفح:یک:اکی:وصرت:ے،:وہ:ہی:ہک:ٔارادہ

:وت:مت:وخد:‘‘ ای:رظنورای:رظن:وروجےئ:ابش’’دنی:یک:ھجمس:رےنھک:وا ے:یک:تبحص:اایتخر:رکںی: ای

ارگ:اےسی:ںیہن:نو:وت: یس:الہِ:رظن:یک:التش:ںیم:گل:اجؤ۔:اےسی:دنبو :یک:تبحص:اصِبح:رظن:نو:اور:

ںیم:بیجع:ایمیک:اک:ارث:نوات:ے:ہک:دنچ:دؿ:یک:اجمتسل:واصمتح:یک:ربتک:ےس:اہمتری:تملظ:زدہ:

؎ لقع:: یھ:ونراین:نواجےئ:یگ۔:ایس:وک:رضحت:اعرػ:رویم:رفامےت:ںیہ:::::

دنک ٓاہہگ:::: ز:رہ:::: ونراین:::: خیش:::::

: ونر::::: ::::: ::::: را: ہ اا::::

فظل دنک رمہہ::::::: اب

ینعی:وہ:ونراین:خیش:اہلل::واال:ںیہمت:اہلل:اعتٰیل:ےک:راےتس:ےس:ٓااگہ:رکے:اگاور:اےنپ:بلق:ےک:اونار:وک:

وک:اےنپ:اافلظ:ےک:رمہاہ:رکےک:اہمترے:دول :ںیم:اچنہپ:دے:اگ:سپ:دنچ:دؿ:ںیم:مت:وخد:اےنپ:دؽ:

رتہب:احتل:ںیم:اپؤ:ےگ::::::::؎

::::::: رگ:::::: :::: وت:: :::: گنس: ںوی رمرم::::: و::: اخرا:

وشی دؽ::ریس::وگرہ:: اصبِبح:: وچ :::

؎: الہِ:دؽ:یک:ربتک:ےس::اہمترا:دؽ:ونراین:نواجوے:اگ: رگ:تبحص:ےس:رماد:اکی:دمت:دتعمہب:ے::

:::: ہک:::::: ابدی:::::: اساہل:::::: ::::::: ات::: ٓااتفب از:

و:اتب وراشخین: دبرگن: ای:: لعل::::

23

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

ینعی:سج:فرح:رھتپ:وک:لعل:ےننب:ںیم:اکی:اخہص:وتق:دراکر:ے:انچ :ہچ:ٓااتفب:یک:اعشںیع:

:اعشِع:ٓااتفب:لعل:

ض

فی ب

دتبرجی:اس:رھتپ:رپ:ارث:رکیت:ریتہ:ںیہ:اور:اکی:رعےص:ےک:دعب:وہ:رھتپ:

:سک:دقر: شی: تمی:نواجات:ے۔نب:رک

ایس:فرح:خیش:ونراین:اک:بلق:اطبل:ےک:بلق:رپ:مکحبِ:دخا:دتبرجی:اانپ:ارث:رکات:راتہ:ے:

اور:ھچک:دون :ےک:دعب:اطبل:ادنر:ونراین:ٓااثر:وخد:وسحمس:رکات:ے۔:وہ:اس:فرح:ہک:اطاعت:یک:

: فرػ:رتبغ:اور احتل:وک:دھکی:رک:ےب:اعمیص:ےس:رفنت:نویت:یلچ:اجیت:ے۔:اور:وہ:اینپ:اس:

اسہتخ:ہہک:ااتھُٹ:ے:::::::؎

اغم ریپ: بجع::::دنبیگ:::: ایمیک::::اتسی:::::

اخک:اومتشگ::و::دنچںی::در:اجمن::داد:دن

:ےس:: ریپ:اکلم:یک:ااطتع:بیجع:ایمیک:ے:ہک:دنچ:دؿ:اس:یک:تبحص:اپک:ںیم:اخک:نب:رک:رےنہ:

ےسیک:ےسیک:دراجت:اطع:نوےت:ںیہ۔

:واظفئ(:ےس: یھ:ارشاد فرمایا کہ(15 :ذرک:اور لمحت:وّوقت:ےس:زایدہ:ومعمالت:ج

راہتس:دنب:نواجات:ے۔:اےسی:ٓادیم:اک:ااجنؾ:دو:احؽ:ےس::اخ ی:ںیہن:نوات:ای:وت:ھچک:دؿ:ںیم:کھت:رک:

بس:وھچڑ:اتھٹیب:ے:اسیج:ہک:رضحت:اشہ:و ی:اہلل:اصبح:رۃمح:اہلل:ہیلع: ے:رحتری:رفامای:ے:ہک:

ایہتن :(:اور:‘‘ج رکات:ے:وہ:ٓادنیہ:ھچک:اکؾ:ہن:رک ے:یک:دوعت:د ات:ےوج:صخش:ّوقت:ےس:اکؾ:’’

:رکات:راہ:وت:ھچک:دؿ:ےک:دعب:یکشخ:اور:وسداوتی:ڑبھ: :ّوقت:ےس:زایدہ:ومعمالت:ادا ارگ:ربجاً

اور:درتقیقح:ااسی:صخش: اج ے:ےس:اپلگ:نواجات:ے:وعاؾ:اس:وک:ذجموب:ےنھجمسےتگل:ںیہ

رۃمح:اہلل:ہیلع:ےک:اہی :اس:اک:ڑبا: ے:۔:امہرے:رضحت:یکشخ:اور:وسداوتی:اک:اکشر:نواجات

اامتہؾ:اھت:ہک:اطبل:ےس:اس:ےک:اشملغ:واواقِت:رفتص:وقت:اور:فعض:ےک:قلعت:

:رکےت: :وقت:ےک:اطمقب:میلعت:رفامدای درایتف:رفامایل:رکےت:ےھت:رھپ:اس:یک:رفتص:اور

:زہار:ےس:اچنہپےت:ےھت۔:قح:اعتٰیل:اک:رہ:دنبے:ےک:اسھت:دجااگہن:اعمہلم:ے: یس:وک:وچسیب

زہار:ذرک:واال:کھت:رک:راےتس:یہ::24ںیہ: یس:وک:اکی:زہار:ےس::اچنہپےت:ںیہ:ہکلب::ضعب:وتق:

:اکی:زہار:ذرک:واال:ڑگنلاات:نوا:زنمؽ:کت:چنہپ:اجات:ے:ایس:وک: ںیم:رہ:اجات:ے:اور:ےباچرہ

؎ رضحت:دعسی:رۃمح:اہلل:ہیلع:رفامےت:ںیہ::::

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 24

: امبدن ہک:::: رو::: ::::زیت اپس:::: شب:::: اے:::

:::::: رخ ہک::::::: :::::: اج :::::::: گنل: ربد زنمبؽ:

وصقمد::تہب:ےس:زیت:رو:وھگڑے:کھت:رک:ھٹیب:ےئگ:اور:دگاھ:ڑگنلا:ربارب:ےتلچ:رےنہ:یک:وہج:ےس:زنمِؽ

اس:اک:االخص:دنبہ:فیعض:اےنپ:لیلق:لمع:رپ:اندؾ:نوات:ے:اس:یک:اعزجی:اور::۔کت:چنہپ:اجات:ے

؎ رکف:اور:دنھ:نویت:ے:قح:اعتٰیل:اانپ:لضف:رفامدےتی:ںیہ:::::وچ :ہکایم :وک:دنسپ:ٓااجات:ے:اس:وک:

:::::: قح:::::: راہ:::::: درںی::::: و::: زجع:

ی ت

ی ن سکم

از::اطتع::::و:وخنتشی::: ہہب::

ستی

نب ی

سج:ےک:اسھت:وخد:ینیب:اور:قح:اعتٰیل:ےک:راےتس:ںیم:اعزجی:وتنکسم:اس:اطتع:ےس:رتہب:ے:

:نو۔ ُح ت ع

انھجمس:اچےیہ:ہکلب:ارگ:انہغ: یھ:نواجای:رکات:نو:بت: یھ:اکؾ: یھبک:لیلق:لمع:وک:ےب:اکر:ہن

ےیک:اجےئ:بس:وھچڑ:رک:ہن:ھٹیب:رے::::::::؎

دوتس:::دارد::دوتس:::اںی:::ٓایگتفش

::::::::: وکشش::::::::: :::::: ہہب:::::::: وہیبدہ:: یگتفخ از:

ری:ہی:ٓاح ہت:اح ی:ایم :وک:دنسپ:ے،:انمامؾ:اور:ےب:رتک ب:وکشش: یھ:ابس ل:وساج ے:ےس:رتہب:امہ

ے:۔:رضحت:واال:اھتونی:رۃمح:اہلل:ہیلع:ارثک:ہی:رعش:ڑپاھ:رکےت:ےھت::::::::::؎

م را:::::ای: او:: مب::::: ای:::

ن کیم

این::مب:::وجتسجےئ::::

ماحلص:::ٓادی:::ای::این:دی::ٓارزوےئ:::

ن کیم

اؿ:وک:اپؤ :ای:ہن:اپؤ :اانپ:اکؾ:وت:وجتسج:ے،:ولطمب:احلص:نو:ای:ہن:نو:وبحمب:یک:ٓارزو:راتھک:نو ۔:وج:

:رشوع: ولگ:دبو :ااجزت: یس:ققحم:ریپ:ےس:اینپ:فرػ:ےس:اتکںو :وک:دھکی:رک:ذرک:وریغہ

ا:وشؼ:ںیم:اور:ّذلت:ذرک:ںیم:اینپ:وقت:ےک:ادناز:ےس:زایدہ:اکؾ:رکےک

ن ۂل

:دنچ:رکدےتی:ںیہ:سپ:غ

یہ:دون :ںیم:اےنپ:ٓاپ:وک:ابتہ:وربابد:رک:ڈاےتل:ںیہ:سج:یک:لیصفت:اورپ:زگر:یکچ:ے:اہلل:اعتٰیل:ایسی:

وخد:رایئ:ےس:اور:ریغ:ققحم:ریپ:ےس:انپہ:ںیم:رںیھک۔

25

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

ںیم:رختب:ای:رگوہ:دنبی:وک:تہب:رُبا:اتھجمس:نو ۔:وی :وت:اےنپ:ریپ:ارشاد فرمایا کہ(16

ور:نوین: یھ:اچےیہ:ویک :ہک:اس: ے:دودھ:الپای:ے:نکیل:ےس:تبحم:بس:ےس:زادئ:نویت:ے:ا

اس:ےک:ہی:ٰینعم:ںیہن:ںیہ:ہک:دورسے:املعء:یک:دخامت:رفاومش:رکدی:اجںیئ،:رضحت:واال:

رۃمح:اہلل:ہیلع:رفامای:رکےت:ےھت::وکیئ:اےنپ:وک:اقیمس:اتھکل:ے:وکیئ:ردیشی:اتھکل:ے:وکیئ:ھچک:وکیئ:

ہی:رختب:ویک :ے::::::؎:ھچک،:ہی:ایک:واایہت:ابت:ے،:دنی:ںیم

:::قشع::::::ٔ::::: رتک::::بسن::::: دشی::::: دنبہ اجیم نک::

ہک:درںی::راہ::الف :انب::الف :زیچ:ے:تسین

:::::: ::::: زہار: :::: اگیبہن::::::: ہک:::::::: وخشی::: ابدش از:::::::دخا:::::

:::::: دفاےئ::::: :::::: کی:: ::::::::: نتِ: ::::::: اگیبہن:: ابدش اکانش::::

وج:اہلل:اک:ے:وہ:امہرا:ے،:وج:اؿ:اک:ںیہن:وہ:امہرا:ںیہن:ارگ:ہچ:اانپ:یہ:ویک :ہن:نو:وہ:ریغ:واگیبہن::ے۔:وج:

اےنپ:مہ:دیقعہ:ومہ:رشمب:ںیہ:بس:اکی:ںیہ،:دویدنبی:ںیم:رگوہ:دنبی:یسیک۔رضحت:احیج:

:رۃمح:اہلل:ہیلع:اک:وقمہل:رضحت: واال:ارثک:لقن:رفامای:رکےت:ےھت:ریپ:ولطمب:ںیہن:اہلل:اصبح:

ولطمب:ے،:اانپ:دنبہ:ںیہن:انبان:اچےیہ:اہلل:اک:دنبہ:انبان:اچےیہ۔:الہِ:قح:ےک:ےنتج: یھ:ےلسلس:ںیہ:بس:

اےنپ:ںیہ:اہتبل:العج:واعم ہج:ینعی:االصح:ِسفن:ےک:ےیل:رذالئ::یک:االطع:اور:وجتزی:رپ:اابتع:اک:لعت:

جل:ےس:نوان:اچےیہ:ابیق:اہج :روےئ:زنیم:رپ:اہلل:واال:لم:اجےئ:سج:یک:رصػ:اےنپ:حلصم:واعم

تبحص:ےس:اطاعت:ںیم:رتبغ:اور:انگنو :ےس:رفنت:وسحمس:نووت:ایسی:تبحص:وک:تمینغ:انھجمس:

اچےیہ،:ٓاج:لک:رگوہ:دنبی:اک:ہی:رمض:اع:ؾ:نوراہ:ے،:رضحت::واال:رۃمح:اہلل:ہیلع: ے:رفامای:ہک:رگوہ:

:اجات:ے:اس:ںیم:سفن:اک: اپھُ:نوا: دی:نوات:ے:اہلل:اعتٰیل:مہ:بس:وک:وفحمظ:دنبی:ےس:ریشازہ:رھکب

رفامںیئ۔:جٓانیم:(

:اجمدہے:یک: یھ:ارشاد فرمایا کہ(17 ،: :راہتس:ںیہن:ےط:نوات ضحم:واظفئ:ےس:ہی

وا اہلَل َکِث رضورت:ے۔:ُکُرًۡاَو اذ

ۡۡوَن ری

ُِِلۡلََّعلَُّکۡم تُف

30؎سج:فرح:امومر:ہب:ے::

45 :اَلنفال ؎:30

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 26

: اہلِل َحّقَ ِجَااِده َوَجاِہُدۡوا یِف ایس:فرح:31؎

:امومر:ہب:ے۔:ایسی:وکشش:اک:اطمہبل: یھ:

ذرک:اک:نیعم:ے:سج:فرح:اعمجل:دوا:ےک:‘‘اجمدہہ:ٔ:سفن:’’ے:ہک:وکشش:اک:قح:ادا:نواجےئ۔:

اسھت::رپزیہ: یھ:وجتزی:رکات:ے:،:رپزیہ:رک ے:ےس:دوا:اک:ارث:اظرہ:نوات:ے:ایس:فرح:ذرک:ےک:

عف:نو ے:ےک:ےیل:اعمیص:ےس:رپزیہ:رضوری:ے،:ًالثم:راہتس: ل:راہ:ے:: یس:اےسی:صخش:اک:ان

اسانم:نوایگ:سج:اک:دانھکی:رشًاع:ونممع:ے:سفن: ے:اچاہ:ہک:اس:وک:دھکی:ںیل:اس:وتق:وسچ:ورکف:

:دورسی:فرػ:سفن: :ے:ہک:ٓاںیھکن:یچین:رکول، :ہ م: :اہلل:اک ےس:اکؾ: ے:اکی:فرػ:وت

:ے :اوغا :اک :ے:وتواطیشؿ: :اپک:ارگ:اس ک:راہ ِمِن :قح:اعتٰیل:ےک:اراشِدۡؤُمَۡ قُۡل لِّل

ۡ نی

ۡوا یَُغّضُِمۡن اَبَۡصاِرُِہۡ

32؎ رپ:لمع:رکات:ے:اور:اگنہ:یچین:رکےک:زگر:اجات:ے:اور:سفن:ےس:

اطخب:رکےک:اتہک:ے:ہک:اے:سفن!:وت:ریما:اپےنل:واال:ںیہن:وت:ریما:اخقل:ںیہن،:وج:ےھجم:اھکان:

وام ک:ے:سج:اک:ںیم:الغؾ:دنبہ::سج:یک:زنیم:وٓاامسؿ:ںیم:رےتہ:ںیہ:وج:ریما:اخقل:ڑپکا:د ات:ے

؎: نو :اس:یک:ااطتع:رکو :ای:ریتی؟: یس: ے:وخب:اہک:ے::::

ی وقبؽ::::

سیک

سب

::::دوتس::: ::::امیپؿ: دنمش::

ںیبب::::ہک::از::ہک::ربدیی:::واب:::ہک::ویپیتس

ے:دوتس:یک:دہع:ینکش:یک،:وغر::رک:ہک:سک:ےس:رہتش:وتڑا:دنمش:ج:سفن:واطیشؿ:(:ےک:ےنہک::ےس:وت:

سفن:وک::فرقی:ایس:فرح:اےنپ:سفن:وک:اھجمس:د ات:ے:اور:وخااشہِت :اور:سک:ےس:رہتش:وجڑا:۔:اسِکل

ہی:قح:اعتٰیل::۔ت:اپات:ےیشیپ:ےک:دؿ:ےک:وخػ:ےس:روک:د ات:ے:اور:وفرًا:بلق:ںیم:اامیؿ:یک:ّذل

اینپ:فرػ:ےس:ااعنؾ:اطع:رفامےت:ںیہ:ہک:ریمے:دنبے: ے:ریمی:راض:ےک:ےیل:اینپ:وبحمب:

اور:ہی:ّذلت:ایسی:نویت::،ت:وک:رتک:ایک:ے:ہی:ااعنؾ:وت:داین:یہ:یک:زدنیگ:ںیم:ایس:وتق:دےتی:ںیہّذل

:ّذلتے:ہک:اس:ےک:اسےنم:تفہ:امیلق:یک: ےسیک:: یھ:رگد:ے:اور:ٓارخت:ںیم:ہن:اج ے:ےسیک:

ااعنامت:ےس:ونازںی:ےگ:۔:الخػ:

ایہٰل:ےس:سفن:وک:روک:دانی:یہی:اس:وتق:اجمدہہ:الہکات::رمئ

ےک:ضحم:واظفئ:ےس:اکؾ:ںیہن:اتلچ:ے۔:اس ک:اےنپ:رہ:وضع:وک:انگنو ::ےے:ریغب:اس:اجمدہ

78 :احلج ؎:31 30:نور ؎:32

27

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

اؿ:ےس:وفحمظ:راتھک:ے:ارگ:یھبک:وچک:نواجیت:ے:وفراً:وتہب::ورگہی:وزاری:ےس:دتارک:رکات:ے،:

ولوگ :ےک:ےیل:ودعہ:ے:::یہ

ُھۡ لََنۡاِد ۡیَناَجاَہُدۡوا فِ یَۡن َو الَِّذ لََنا یَّنَ ُبُۡسِسِن َو ِاّنَ اہلَل س ُ

مَۡ لََمَ ال

ۡنی

33؎

:اور:وج:ولگ:امہری:راہ:ںیم:ںیتقشم:ربداتش:رکےت:ںیہ:مہ:اؿ:وک:اےنپ:ج:رقب:ووثاب:ترجمہ

کش:اہلل:اعتٰیل:جیک:راض:ورتمح(:اےسی:ولخص:ینعی:تّنج:ےک:(:راےتس:رضور:دالھکدںی:ےگ:اور:ےب:

واول :ےک:اسھت:ے۔

:سفن:ےک:ہی:راہتس:اتلھک:ںیہن،:رہ:زیچ:ےک:ادنر:بج:ٔاصػ:اس:ٓاتی:ےس:اظرہ:ے:ہک:دبو :اجمدہہ

:قح:اک:اقتلب:نو:وت:سفن:وک:واہ :ےس:اٹہ:دے:رھپ:راہتس:اصػ:نواجات:ے،:

:سفن:اور:رمئ

رمئ

رھپ:وت:قح:اعتٰیل:تقیقح:فشکنم:رفامدےتی:ںیہ۔:دنچ:دؿ::دنچ:دؿ:اجمدہے:یک:رضورت:نویت:ے

تقشم:ےک:دعب:رُباویئ :ےس:رفنت:نو ے:یتگل:ے،:انگہ::ےس:انچب::تہب:ٓااسؿ:نواجات:ے:۔:ہشیمہ:

ےک:ےیل:ہی:انھجُل:ںیہن:ریتہ:ے۔:دنچ:روز:دہج:نک:ابیق:دنج۔:اب:ارگ:وکیئ:ہی:ااکشؽ:رکے:ہک:

:ے:وت:رھپ:ارج:ایک:اتلم:بج:دعب:ںیم:اجمدہے:یک:رضورت:ںیہن:ریتہ :اعمیص:ےس:رفنت:نواجیت:

نواگ۔:ویک :ہک:ارج:اک:ودعہ:اجمدہے:رپ:ے:اور:اجمدہہ:ابیق:ہن:راہ۔:وت:اس:اک:وجاب:رضحت:رۃمح:اہلل:

:اوٰیل: ہیلع:ہی:رفامای:رکےت:ےھت:ہک:ہی ٓااسین:وچ :ہک:اجمدہہ:اوٰیل:یہ:اک:رمثہ:ے:اس:ےیل:ویہ:اجمدہہ:

ایس:فرح:اتلم:رے:اگ۔:اثتب:(:نواجوے:اگ::اور:ارج:ہشیمہ:امکحً:اہی : یھ:دنمم:ج

دؿ:رات:وت:ٹک:یہ:اجےت:ںیہ،:رفام :ربدارو :ےک:دؿ:رات:د فرمایا کہارشا( 18

یھ:ٹک:اجےت:ںیہ،:انرفام:ون :ےک:دؿ::رات: یھ:ٹک:اجےت:ںیہ،:وت:بج:ںیمہ:داین:ےک:دؿ:

۔:داین:وت:اکی:وخاب:وایخؽ:رات:اکےنٹ:یہ:ںیہ:وت:رفام :ربداری:یہ:ےک:اسھت:ویک :ہن:اکںیٹ

ے،::ومالان:رفامےت:ںیہ:::::::؎

بش:::ز:زدنا :::ےب::ربخ:::زدنااین

ز:دوتل:::ےب:::ربخ::::اطلس:این بش::::

رات:ںیم:دیقی:اینپ:اریسی:ےس:اور:السنیط:اینپ:تنطلس:اور:دوتل:ےس:ےب:ربخ:وسرے:ںیہ:

69:العنکبوة ؎:33

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 28

تمعن:ےس:ےب:ربخی:ںیم:اسکی :وربارب:اکی:دیقی:اور:اکی:ابداشہ:ادراِک:وقعتب:اورادر:اِک:

:ےب:وخػ:اک:اکی:ومنہن:زگراجات:ے:نکیل:مہ:ربعت: نواجےت:ںیہ۔:رہ:بش:وک:امہری:زدنیگٔ

احلص:ںیہن:رکےت،: رگ:لقع:واول :ےک:ےیل:رات:ودؿ:ےک:ےپ:درےپ:ٓا ے:اج ے:ںیم:یلھک:

ربعت:اور:اشناین :وموجد:ںیہ۔:رفامےت:ںیہ:

َّ ِتوَاِ الۡ َو الّنَ ۡیِل َو اخ

ُٰوِل ٰیٍت َااِر ََل َباِب َّلِ

َۡلۡاَل

34؎

:رقماض: :یک :رمع :امہری :اجان :ٓاان :اک :یہی:رات:ودؿ :ے۔ :یلچ:اجیت :زگریت دےتھکی:دےتھکی:زدنیگ

جیچنیق(ے::سج:وک:ومالان:رفامےت:ںیہ::::؎

:::: اسلط:::: رراض::::: رمعت: مقب

وہشد

:::: :: اپرہ:::: اپرہ::: رغور ایخط:::::: رکد:::::

وخاہج:اصبح: ے:ایس:ک نوؿ:وک:اُردو:ںیم:رفامای:ے::::::؎

مک ربػ:::: لثم:::: رمع:::: ے:::: نوریہ::::

::: ےکپچ:::: رہتف:::: رہتف:::: دؾ ہب:::: دؾ::::: ےکپچ:

دقر:ایس:سپ:ااسنؿ:وک:اچےیہ:ہک:رمع:زعزی:یک:دقر:رکے:اور:اس:وک:اضعی:ہن:رکے۔:رمع:زعزی:یک:

وتق:نویگ:بج:اس:وک:ایِد:زعزی:ںیم:رصػ:ایک:اجےئ:ینعی:قح:اعتٰیل:یک:اید:ںیم:گل:اجےئ۔:زعزی:

زیچ:اک:رصمػ: یھ:زعزی:یہ:نوان:اچےیہ۔:سفن:اچاتہ:ے:اےنپ:م ے:وک:اور:اہلل:اچاتہ:ے:اینپ:الغیم:

:یک:ایک:اجمؽ:ے:ہک:اسےنم:ّ

ُٓاےئ،:وہ:وغر:رکےت:وک:۔::وج:رمداِؿ:دخا:ںیہ:اؿ:ےک:اسےنم:وت:سفن:ُک

:یک:ذات،:اظبرہ:وت:مہ:وک:سفن: ںیہ،:لقع:ےس:اکؾ: ےتیل:ںیہ:ہک:سفن:مہ:ےس:رقبی:رت:ے:ای:اہلل:

:اعتٰیل:اک:اراشد:وج:ے:ویہ:حیحص:ے،: :اخقلِ : : رقبی:ولعمؾ:نوات:ے:۔:نکیل:امہری:لقع:ے:ایک؟:

َ رفامےت:ںیہ: ُب ِال َرۡ اَقَُوِر ۡیِہ ََنۡن

ۡیِۡد ِمۡن َحۡبِل ال

35؎ ارے:مہ:وت:اہمتری:رِگ:اج :ےس:

یھ:رقبی:رت:ںیہ۔:سپ:قح:اعتٰیل:اک:قح:وج:امہرے:اورپ:ے،:سفن:ےک:قح:رپ:اعترض:واقتلب:ےک:

:نوایگ۔:اکی:زبرگ:اک:واہعق:اید:ڑپا:،:اےلیک:ےھٹیب:ےھت:وکیئ:اپس:ہن:اھت:اور:ہہک: وتق:ابالرت:اور:راحج:

ل عرٰمن ؎:34ٰ 190 :ا35:؎

ٓ 16:ق

29

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

ریتا:انہک:امون :ویک ؟:ولوگ :ںیم:اس:ےلمج:یک:رہشت:رے:ےھت:ہن:وت:ریما:دخا:اور:ہن:ںیم:ریتا:دنبہ::وت:

:رکےک:ہ ےت:نو؟:رفامای: :وک:اخمبط: :اپس:ڑکپ:البےئ:ےئگ،:ااستحب:نوا:ہک:سک: نویئ:۔:اقیض:ےک:

اھبیئ!:مت: ے:ابت:اکؾ:یک:وپیھچ:۔:اس:وساؽ:ےس:ریما:دؽ:وخش:نوا:،:ہی:وساؽ: یس: ے:اب:کت:ہن:

اکی:وخاشہ:رپ:وج:قح:اعتٰیل:یک:رمیض:ےک:الخػ:یھت،:ایک:اھت۔:ابت:ہی:ے:ہک::ںیم:اےنپ:سفن:یک:

اس:وک:وجاب:دے:راہ:اھت:ہک:اے:سفن:!:وت:ریما:دخا:ہن:ںیم:ریتا:دنبہ:رھپ:ریتا:انہک:امون :ویک ؟:وایعق:

قح:اعتٰیل:اےنپ:اخص:دنبو :وک:دنی:یک:ڑبی:ھجمس:اطع:رفامدےتی:ںیہ۔:ڑپکو :ںیم:ویپدن:ےگل،:ےلیم:

وک:وکیئ:ںیہن:وپاتھچ:ے:،: رگ:اکی:اگلؤ:ے:اےنپ:اہلل:ےس،:اس:ّذلت: ے:ےلیچک: یھ:ںیہ:داین:ںیم:اؿ:

مامؾ:ایخلت :ریشںی:رکدی:ںیہ:::::::؎

::::: دگاای :::::: :::: از::: وفنر اپداشیہ::::

::: ادنر::::: ابدیمش:::::: وبصر دگایئ:::

: دامدؾ:::::: : رشاب::: ::::: د در امل:

ک

:::: خلت:::::: ورگ::::: :::::: دننیب:: د در دؾ::

ک

؎ رضحت:احیج:اصبح:رۃمح:اہلل:ہیلع:رفامےت:ںیہ:::::::::

وھبک:اینپ:ے:ذغا،::ایپس:ے:اانپ:اپین

ہی:اس:ےٹھپ:احؽ:ںیم::ایحِت:ہبیط:ےیل:نوےئ:ںیہ۔:ایحِت:ہبیط:ںیم:تّنج:یک:کہم:نویت:ے،:ایم :

سج:وک:اہی :تّنج:یک:وخوبش:وساھگندںی:ےگ:واہ : یھ:رحموؾ:ہن:رکںی:ےگ۔:اِنب:امہج:رشفی:ںیم:

ے:ہک:اےسی:دنبے:دہاتی:ےک:رچاغ:نوےت:ںیہ۔:

راوپمری:::ہیلع رۃمح:::::اہلل:اخ :اصبحاتسد:اقری:یلع:نیسح:امہرے:اُ ارشاد فرمایا کہ(19

یک:اشؿ:بیجع:یھت۔:یھبک:ہن:داھکی:ہک:اؿ:ےک:مسج:رپ:اپاجئہم:رکات:اور:وٹیپ:ونیت ::دیفس:نو ۔:

رکات:دیفس:ے:وت:اپاجئہم:الیم:ے۔:اپاجئہم:دیفس:ے:وت:رکات:الیم:ے۔:ذجب::اغبل:اھت:۔:مامؾ:

اپین:یتپ:ےک:اشرگد:ےھت:اور:اقری:دبع: رۃمح:اہلل:ہیلع:ونفؿ:ںیم:اقری:دبع:ارلنٰمح:اصبح

یک:وہج::اس:ےلسلس:،ےک:رۃمح:اہلل:ہیلع:ارلنٰمح:اصبح:اشرگد:ےھت:رضحت:اشہ:ااحسؼ:اصبح

واچن:نواجات:ے:ینعی:رضحت:اشہ:ااحسؼ:اصبح:ےک:اور:ریمے:ےس:ریمی:دنس:اک:ہلسلس:تہب:اُ

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری: 3۱

ہطس:نوات:ارلنٰمح:اصبح:اک:وادبع:درایمؿ:ںیم:رصػ:اقری:یلع:نیسح:اصبح:اور:اقری

ے:۔:اقری:یلع:نیسح:اصبح:ےس:ںیم: ے:ملسم:رشفی:ڑپیھ:یھت۔

:رشفی:ںیم:ارشاد فرمایا کہ( 2۱ اِہْیَ درودَ:ٓاِتی:َکَما َصلَّْیَت َعٰل ِابْر : رکہمی:اور

َّ ۡیَ ِابٰۡرِہ َۃ فَاتَِّبُعۡوا ِمل36؎

:اظبرہ:ہی:ہبش:نوات:ے:ہک:بج:وضحر:یلص:اہلل:ہیلع:وملس: ےس:

ںیہ:اور:اربامیہ:ہیلع:االسلؾ:ہبشم:ہب:اور:وبتمع:ںیہ:وت:اس:ےس:ٓاپ:یک:وضفمتیل:ہبشم:اور:اتعب:

:اثتب:نویت:ے۔

لی ت

ضف اور:رضحت:دیسان:اربامیہ:ہیلع:االسلؾ:یک:ا

:ہب:اک:ہبشم:رپ:الضف:نوان:ومجمیع:تیثیح:ےس: اؿ:ہبش:اظرہی:اک:وجاب:ہی:ے:ہک:ہبشمّ

جینعی:: نم:لک:اولوجہاجیت:ے:ہن:ہک:رضوری:ںیہن:ے۔:ویک :ہک:ہیبشت:ضعب:ووجاہت:ںیم:دی:

رہاابتعر:ےس(:اس:ےک:تہب:ےس:اظنرئ::ںیہ:ہک:ہبشم:ہب:یف:اولاعق:ہبشم:ےس:الضف:ںیہن:ے: رگ: یس:

قح:اخص:ببس:ےس:اشمرتک:ےک:ببس:ےس:ای:وتحیض:ےک:ےیل:ہیبشت:دےدےتی:ںیہ۔:اہی :رتمِح:

َّ ا َص َم کَ ںیم:ہبشم:اور:ہبشم:ہب:یک:اشمرتک:وصقمد:ے۔زین: ِا ٰل َع َت ْی ل بَْےس:اس:وتق::ْیَ اِہ ر

ےک:افکر:وک:امونس:رکان:اھت:اور:اؿ:یک:اتفیلِ:بلق:وصقمد:یھت۔ویک :ہک:افکر:ابالافتؼ:رضحت:

: :ہیلع:االسلؾ:وک:امےتن:ےھت:،:ہی:وت: َّ ا َص َم کَ اربامیہ: ِا ٰل َع َت ْی ل بَْ::لح:ے،:اور::ْیَ اِہ ر ےک:ہبش:اک:

َّ ںیم:وج:ہبش:نوا:اس:اک:لح:ہی:ے:ہک:رضحت:اربامیہ:ہیلع:االسلؾ::قفتم::ۡیَ ِابٰۡرِہ َۃ فَاتَِّبُعۡوا ِمل

ہیلع:یبن:ےھت،:وہیدی:اور:رصناین:رشمنیک:یھبس:ٓاپ:وک:ابالافتؼ:وشیپا:امےتن:ےھت۔:اس:وہج:ےس:

ٓاپ:وک:اؿ:یک:اابتع:اک:ارم:نوا:اتہک:ابطعئ:ہفلتخم:ٓاپ:یک:فرػ:اابتع:ےک:ےیل:رابغ:اور:امونس:

:ٓاپ:یک:وبن :انؾ:اطختب:نو :اور :اس:اک :ہن:نو ، ت:وراستل:وک:یئن:زیچ:ھجمس:رک:وتشح:زدہ

َن ے۔انچ :ہچ:اےسی:ونعاؿ:اک:دورسی:ہگج:رصاًاتح::االعؿ:اک:ہ م:نوا: ًِّعا م

ۡقُۡل َما ُکۡنُت بِد

ِل ُس اے:روسؽ!:ٓاپ:رفامدےیجی:ہک:ںیم:وکیئ:اوناھک:روسؽ:ںیہن:نو ۔:ینعی:روسؽ:وت:ہشیمہ: اّلُ

و :یک:ا

الصح:ےک:ےیل:قح:اعتٰیل:یک:فرػ:ےس:وعبمث:نوےت:رے:ںیہ،:ریما:روسؽ:نو:یلھچپ:اُّم

رک:وعبمث:نوان:ہی:وکیئ:یئن:ابت:ںیہن:ے:سج:ےس:مت:وک:وتشح:نو۔:اطختب:ںیم:اتریث:ےک:ےیل:

ابطعئ:اک:احلظ:رضوری:نوات:ے:۔:قح:اعتٰیل:اراشد:رفامےت:ںیہ::

َما کَاَن ِابٰۡرِہ ُ ّوَ ََل نََۡصَ یَُاۡوِدیًّا ۡی

اانِ ّوَ لِٰکۡن ّیً

ل عرٰمن ؎:36ٰ 95:ا

31

وفلماظت:رضحت:وھپوپلری:

کِ ۡیًفاکَاَن َحِن ِِۡشُمَۡ ّمُۡسلًِما ؕ َو َما کَاَن ِمَن ال

ۡ نی

37؎

اس::ٓاتی:ںیم:ہی:رفامان:ہک:رضحت:اربامیہ:ہیلع:االسلؾ:ہن:وہیدی:ےھت:ہن:رصناین:ہن:رشمنیک:ےس:ےھت:

ہی:یعطق:دلیل::ے:ہک:اخمنیبط:ےک:اقعدئ::رضحت:اربامیہ:ہیلع:االسلؾ:ےک:قلعت:اےنپ:زمع:ابلط::

ویک :ہک:ںیم::اےسی:یہ:ےھت۔:اور:اہی :اابتع:ےس:رماد:اظرہ:ے:ہک:اابتع:یف:ارلاستل:ںیہن:ے،:

ٓاپ:وت:دیس:ارملنیلس:ںیہ،:اہی :ضحم:ودحاتین:یک:اابتع:رماد:ے:۔:

یلص:اہلل:رضحت:اربامیہ:ہیلع:االسلؾ:اک:بقل:لیلخ:اہلل:اھت:اور:وضحر:ارشاد فرمایا کہ( 21

::ہیلع:وملس :اظبرہ:وبحمتیب:ےس:ڑباھ:نوا ا

ّ

:خِولعمؾ: ے:رفامای:ہک:ںیم:بیبح:اہلل:نو ۔:اقمؾ

ے:اےنپ:::یلص:اہلل:ہیلع:وملسوضحر رہی:ہبش:ے۔:سج:اک:وجاب:ہی:ے:ہکنوات:ے:۔:ہی:اکی:اظ

وک:بیبح:اہلل: یھ:رفامای:ے:اور:اےنپ:وک:ِٰد اْلُُد و َدَم اَنَا َسِیّ

38؎اس:دقمہم:: یھ:رفامای:ے:۔:

اشؿ:ایسدت: ،اشؿوک:شیپ:رظن:رےنھک:ےک:دعب:ہی:ہبش:ںیہن:نواتکس:ے:۔:ٓاپ:یک:وبحمتیب:یک:

دمٰ:د:عٰل ولد ا :رک :الم :ایسی:وبحمتیب:ے:ہک:ےک:اسھت :وبنت:ےکانھکی:اچےیہ۔ : متخِ

؎ ااعنؾ:ےس:رشمػ:ے۔:اب:ہن: یس:رقہی:ںیم:وکیئ:یبن:نواگ:ہن: یس:کلم:ںیم:وکیئ:یبن:نواگ:::::

رشتکِ:مغ: یھ:ںیہن:اچیتہ:ریغت:ریمی

یبن:ہن:ٓاوے:اگ،:متخِ:اسرے:اعمل:ےک:ےیل:ٓاپ:وک:یبن:انب:رک:وعبمث:رفامای:ایگ،:ایقتم:کت:وکیئ:

:ٓاپ:ےک:میظع:رتنی:اور:وبحمب:رتنی:تیصخش:نو ے:یک:نّیب:دلیل: وبنت:یک:تمعن:ےس:ونازان:

ے۔::بیبح:ۂغیص:ابمہغل:ے،:بیبح:ےک:سج:دقر:اصمدقی:نوےتکس:ںیہ:ٓاپ:اس:یلک:ےک:رفد:

:اور:ٓاپ::اثتب:نواجات:ے اکلم:والمک:ںیہ،:اس:ےس:دورسے:اایبنء:مہیلع:االسلؾ:اک:بیبح:نوان: یھ

یک:اشِؿ:وصخت�