ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

Σύγχρονες διδακτικές & παιδαγωγικές Σύγχρονες διδακτικές & παιδαγωγικές προσεγγίσεις:προσεγγίσεις:

Οι θεατρικές πρακτικές στη διδασκαλία τωνΟι θεατρικές πρακτικές στη διδασκαλία των φυσικών επιστημών στο δημοτικό σχολείοφυσικών επιστημών στο δημοτικό σχολείο

παπαδόπουλος πάρης

Η μάθηση βασίζεται στη σχέση και μάλιστα μέσα σε

ένα συγκινησιακό κλίμα που εστιάζει στο θετικό

2

Διδακτικοί στόχοι Μαθησιακοί στόχοι

3

Μαθησιακοί στόχοι είναι εκείνοι που τίθενται από τους ίδιους τους μαθητές ή υιοθετούνται από αυτούςΜαθησιακοί στόχοι είναι εκείνοι που τίθενται από τους ίδιους τους μαθητές ή υιοθετούνται από αυτούς

Διδακτικοί είναι αυτοί που ορίζονται από τον δάσκαλο ή το αναλυτικό πρόγραμμαΔιδακτικοί είναι αυτοί που ορίζονται από τον δάσκαλο ή το αναλυτικό πρόγραμμα

Η ατομική γνώση δομείται από τα εργαλεία της νόησης που παρέχει η κοινωνία

Πληροφορίες

Γνώση

Δηλωτική Γνώση

Είμαι ενήμερος

Διαδικαστική Γνώση

Στρατηγικές & Τεχνικές

Πλαισιοθετημένη Γνώση

Πότε και πού θα την εφαρμόσω

Γνώση

Πώς μαθαίνω;

• Γνωστική ανάπτυξη στο επίπεδο του ατόμου Μαθαίνω μέσω δράσης πάνω στα αντικείμενα

• Κοινωνιο-γνωστική θεώρηση Μαθαίνω μέσα από τη συμμετοχή σε πρακτικές και κοινωνικές δραστηριότητες, όπου μεγάλη συμμετοχή έχει η γλώσσα

SOS !!Ζώνη επικείμενης ανάπτυξης

Αλληλεπιδράσεις των παιδιών με:

Γονείς

Συμμαθητές

Εκπαιδευτικούς

Έμπειροι συνεργάτες

Πώς μαθαίνουν οι μαθητές;

• Ενεργός συμμετοχή• Κοινωνική αλληλεπίδραση• Δραστηριότητες που να έχουν νόημα• Σύνδεση νέων πληροφοριών με τις

προϋπάρχουσες• Στόχος η κατανόηση κι όχι η απομνημόνευση• Στήριξη μαθητών για να μάθουν• Διάθεση χρόνου για εξάσκηση• Διαφοροποίηση-Κίνητρα

8

Πολλαπλή νοημοσύνη• γλωσσική• λογικομαθηματική• οπτική-χωρική• κιναισθητική• ενδοπροσωπική• διαπροσωπική• μουσική• νατουραλιστική• υπαρξιακή

συναισθηματική

Τα ζητήματα συμπεριφοράς είναι συχνά αλληλένδετα:

Με την αδυναμία του εκπαιδευτικού να

διαφοροποιήσει τη διδασκαλία του

Με τη δυσκολία του να διαχειριστεί την πολυμορφία του

μαθητικού πληθυσμού

ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΕΣ ΑΦΕΤΗΡΙΕΣ

κοινωνικοί παράγοντες

ατομικοί παράγοντες

σχολικοί παράγοντες

Βρίσκω τρόπους να ενεργοποιήσω

τον μαθητή, αλλάζοντας τις:

Διαφοροποίηση διδασκαλίας

Τις προσδοκίες μου

Βλέπω και θυμάμαι

Ακούω και ξεχνάω

Κάνω και μαθαίνω

Ο μαθητικός πληθυσμός

ΑκουστικόςΑκουστικός

ΟπτικόςΟπτικός Κιναισθητικός

Ακούω & θυμάμαιΑκούω & θυμάμαι

Βλέπω & θυμάμαιΒλέπω & θυμάμαιΚάνω & θυμάμαιΚάνω & θυμάμαι

18

ΜΑΘΗΣΙΑΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

κίνητρα στυλ μάθησης συνθήκες μάθησης

ΒΙΩΜΑΤΙΚΟ

αλλάζω το μάθημα

οργανωτικά & διδακτικά Απευθύνομαι σε όλους τους μαθητές και τις μαθήτριες

Αλλάζω το περιβάλλον μάθησης

•Όχι μόνο μολύβι και χαρτί

•Προσβασιμότητα σε υλικά και βιβλία

• Τ.Π.Ε.

•Παρουσίαση της εργασίας τους με ποικίλους τρόπους

περιβάλλον της τάξης• πολυαισθητηριακό

• βιβλιοθήκη

• γωνιά διαβάσματος

Προσομοιώσεις - Πειράματα

Μουσειοπαιδαγωγική Όχι παθητικότητα, όχι μετάδοση γνώσεων

Hands on

Από μέσα μετάδοσης αλλάζουν σε ενεργά μαθησιακά περιβάλλοντα

Βιωματική, συνεργατική μάθηση και επίλυση προβλημάτων

H γωνιά των φυσικών επιστημώνο σχολικός κήπος

Πολλαπλοί τρόποι παρουσίασης της πληροφορίας & γνώσης

καταιγίδα ιδεών

εννοιολογικοί χάρτες

ενσωμάτωση τεχνών

κατασκευή μοντέλων

H οικογένειά μου

Μνήμης

Οργάνωσης

Μελέτης και διαχείρισης του χρόνου

Αναστοχασμού

28

Μικρά ποιήματα ή φράσεις που περιέχουν με κατάλληλο τρόπο την πληροφορία

◦ «Τα φωνήεντα είναι εφτά και φωνάζουν δυνατά».

29

3,1 4 1 5 9 = πΑεί ο Θεός ο Μέγας γεωμετρεί

30

ΘέμαΚεντρική ιδέα

ΘέμαΚεντρική ιδέα

Πού;

Πότε;

Ποιος;Τι;

Γιατί;

Ε Εκφράζω Εκφράζω εικόνες

Κ Κατηγοριοποιώ Κατηγοριοποιώ τις εικόνες

Θ Θέτω σε σειρά Θέτω σε σειρά τις εικόνες

Ε Ελέγχω Ελέγχω αυτά που έγραψα

Σ Η Σημειώνω Σημειώνω και διορθώνω λάθη

31

ΓΑΛΑ : Γαλλικός, Αξιός, Λουδίας, Αλιάκμονας

ΝΕΣ-ΓΑΛΑ : Νέστος, Έβρος, Στρυμόνας Γαλλικός, Αξιός, Λουδίας, Αλιάκμονας

Σχηματικές αναπαραστάσεις με ενσωματωμένη την πληροφορία

32

Ξάνθη Κομοτηνή Αλεξανδρούπολη

Γίνεται μετατροπή της σειράς γεγονότων, ενεργειών, χαρακτήρων κλπ. σε εικόνες ή γενικότερα οπτικές πληροφορίες.

33

Δημιουργείται συνειρμικός δεσμός με τον κανόνα, τον

ορισμό ή τη γνώση μέσα από μια αναπαράσταση.

Πουλώντας καρπούζια!

34

Έλλειψη πρόθεσης για μάθηση

Μαθημένη αποτυχία

Αρνητικοί προσδιορισμοί

Χαμηλή αυτοεκτίμηση

35

Διαχείριση της αποτυχίας και της επιτυχίας (με απόδοση

αιτιακών προσδιορισμών).

Σύνδεση άμεσου στόχου και προσπάθειας.

Λεκτικοποίηση χρήσης στρατηγικών (Τα βήματα με

φωναχτή σκέψη).

Γνωστική μαθητεία

36

Προτυποποίηση-ΜοντελοποίησηΕξάσκηση με φθίνουσα καθοδήγησηΕξάσκηση με στήριξη στην ομάδαΑυτορυθμιζόμενη εξάσκησηΑναστοχασμός-Ανάλυση

Ο ρόλος του/της εκπαιδευτικούΟ ρόλος του/της εκπαιδευτικού

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ

Πώς επιλέγω την κατάλληλη διδακτική τεχνική;

ΜετωπικήΔιάλεξηΣυζήτησηΕπίδειξηΠειραματική διδασκαλίαΟμαδική διδασκαλίαΕπίλυση προβλημάτωνΜελέτη περίπτωσηςΠαιχνίδι ρόλων

Κριτήρια επιλογής εκπαιδευτικών τεχνικών

Οι ικανότητες του εκπαιδευτικούΤο μαθησιακό αντικείμενοΟ διαθέσιμος χρόνος/χρονική στιγμήΟι στόχοι του αντικειμένουΤα χαρακτηριστικά των εκπαιδευομένων

Υπάρχει δυσκολία στην οργάνωση της τάξης σε ομάδες

Δεν έχουν εκπαιδευτεί ανάλογα οι εκπαιδευτικοί και συχνά αναπαραγάγουν τον τρόπο που και οι ίδιοι

εκπαιδεύτηκαν σαν μαθητές

Σύνθεση και συνοχή της ομάδας

Ομοιογένεια ή ανομοιογένεια;

Καλό συγκινησιακό κλίμα

Δείκτες υψηλής συνοχής

Συνεργασία & Απόδοση

Η ποιότητα του συναισθήματος με το οποίο τα μέλη αναφέρονται στο εμείς

Η ενεργοποίηση όλων των μελών

οργάνωση σε ομάδεςεταιρικές ομάδες

αλλαγή ρόλων

εργαστηριακές δραστηριότητες

αμοιβαία διδασκαλία

ένταξη μαθητών/τριων με ήπιες μαθησιακές δυσκολίες

επικοινωνιακές και συνεργατικές δεξιότητες

αποδυνάμωση στερεοτύπων και προκαταλήψεων

μέσα στην ομάδα• μην αποθαρρύνεις

• αποδοκίμασε τις πράξεις κι όχι το ίδιο το παιδί

• διαχείριση του λάθους

• η παρακίνηση για ανταγωνισμό συνήθως δεν ενθαρρύνει τα παιδιά

• το παιδί αποζητά την προσοχή για κάποιους λόγους

• υπευθυνότητα = ανάληψη ευθύνης

Θετικό διδακτικό πλαίσιο

λόγος εκπαιδευτικού

λόγος μαθητή/τριας ?

ΛΕΚΤΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ

Αξιολόγηση

• Αμφισβήτηση παραδοσιακών μορφών μάθησης• Όχι αξιολόγηση μόνο γνωστικού τομέα• Απαιτείται εναλλακτικό πλαίσιο αξιολόγησης μαθητή

• Με έμφαση στην ικανότητα του μαθητή να αναπτύσσει διαπροσωπικές σχέσεις & εργασίες

Αξιολόγησηαυτοαξιολόγηση

αξιολόγηση στην ομάδα (κλίμακα likert)

φάκελος ατομικών επιτευγμάτων

συμβόλαιο μάθησης

20002000 2525ηη θέση ανάμεσα σε 31 χώρες θέση ανάμεσα σε 31 χώρες

Αποτελέσματα PISA-φυσικές επιστήμες Program International Student Assessment

2009 30η θέση ανάμεσα σε 65 χώρες

2003 30η θέση ανάμεσα σε 40 χώρες

2006 38η θέση ανάμεσα σε 57 χώρες

Επιδόσεις Ελλήνων μαθητών και μαθητριών στις φυσικές επιστήμες

Τα παιδιά ξεκινούν με έντονο ενδιαφέρον στην προσχολική ηλικία, το οποίο και χάνεται σε

πολύ μεγάλο βαθμό στη διάρκεια του δημοτικού και κυρίως στη φοίτησή τους στη

δευτεροβάθμια εκπαίδευση

1. Υπάρχει σημαντική έλλειψη συνάφειας του αναλυτικού προγράμματος (2001) των φυσικών επιστημών στην υποχρεωτική εκπαίδευση με τα ενδιαφέροντα των μαθητών και μαθητριών (έρευνα, 2005)

2. Δυσκολία σχολικών βιβλίων

3. Επικέντρωση του εκπαιδευτικού μας συστήματος στις ακαδημαϊκές γνώσεις κι όχι στις δεξιότητες και ικανότητες για την επίλυση προβλημάτων

Αιτίες αποτυχίας των μαθητών και μαθητριών μας

•

ΑΞΙΟΛΟΓΕΙΤΑΙ Ο επιστημονικός αλφαβητισμός

Η ικανότητα δηλαδή να χρησιμοποιεί κάποιος την επιστημονική γνώση

και να βγάζει συμπεράσματα τα οποία βασίζονται στην επιστήμη, για να κατανοεί τον

κόσμο γύρω του.

Παράδειγμα ερώτησης

Για ποιο λόγο δε φαίνονται

τ’ αστέρια το πρωί;

Παράδειγμα ερώτησης

Σε ποιο υλικό από τα παρακάτω θα τυλίγατε για να μεταφέρατε

ανέπαφο, ένα κομμάτι πάγο;

• Αλουμινόχαρτο • Γούνα • Πανί

Απαιτείται μια άλλη προσέγγιση

• Σύνδεση με την πραγματικότητα

• Ανάδειξη και καλλιέργεια δεξιοτήτων και ικανοτήτων

Διδασκαλία που προωθεί τη δημιουργικότητα

ΚαινοτομίαΚαινοτομία

Γνώσεις & δεξιότητεςΓνώσεις & δεξιότητες

Ενσωμάτωση των τεχνών στην καθημερινή διδακτική πρακτική

• Βιώματα χαράς και επιτυχίας.

• Μείωση έντονων κοινωνικών και μαθησιακών ανισοτήτων.

• Μοιάζουν περισσότερο με παιχνίδι, όπου τα προβλήματα μπορούν να λυθούν αυθόρμητα και αυτόματα.

When it comes to atoms, language can be used only as in poetry. The poet, too, is not nearly so concerned with

describing facts as with creating images Neils Bohr

Creative science writing

η μάθηση γίνεται…

πιο δημιουργική

πιο ελκυστική

διασκέδαση !

αυξάνεται η εμπλοκή στη μάθηση

διάλογοι

παντομίμα• Απουσία λεξιλογίου-Κίνηση-Ήχος

• Αποτελεί καλή εισαγωγική πρακτική και γι’ άλλες θεατρικές πρακτικές

• Αντισταθμίζει το δύσκολα κατανοητό λεξιλόγιο

• Βοηθά στην ανάπτυξη οπτικών εννοιών

Παντομίμα

η φυσική αναπαράσταση επιτρέπει

την απεικόνιση των φαινομένων

με ένα μη λεκτικό τρόπο

οι μαθητές και οι μαθήτριες αγγίζουν βλέπουν και νιώθουν εμπειρικά το νόημα των λέξεων και εννοιών των Φ.Ε.

οι εκφραστικές χειρονομίες αντισταθμίζουν τη δυσκολία που έχουν να εκφράσουν νοήματα μέσα από τη γλώσσα

Π Α

Ν Τ

Ο Μ

Ι Μ Α

Π Α

Ν Τ

Ο Μ

Ι Μ Α

Χαλάζι

Θεατρικές πρακτικές στη διδακτική των Φυσικών Επιστημών

☺ Δραματοποίηση

☺Παντομίμα

☺Αυτοσχεδιασμοί

☺Αντιπαραθέσεις επιχειρημάτων

☺Παιχνίδια ρόλων

☺Δημόσιες συζητήσεις

☺Εικονικά δικαστήρια

☺Μανδύας ειδικού

☺Σχολικές παραστάσεις

Θεατρικές πρακτικές για τη διδασκαλία Φυσικών Επιστημών

Θεατρικό είδος Βασικό χαρακτηριστικό

Δραματοποίηση Βασίζεται συνήθως σ’ ένα αφηγηματικό κείμενο

Παντομίμα Κίνηση, ήχος και συντονισμός με απουσία λόγου

Παιχνίδια ρόλων

Παρουσιάσεις

Μεταφορικό παιχνίδι

Προσομοίωση-ηθικό παιχνίδι

Ποικιλία εφαρμογών μέσω αναπαράσταση ενός ή περισσότερων χαρακτήρων

Αντιπαραθέσεις επιχειρημάτων Υπόδηση ρόλου και ανάπτυξη των δικών του επιχειρημάτων μέσω χρήσιμου διαλόγου

Δημόσιες συζητήσεις Έκφραση προσωπικών επιχειρημάτων

Θεατρικό παιχνίδι-Αυτοσχεδιασμοί Ελεύθερο παιχνίδι αυτοσχεδιασμού

Σχολικές Παραστάσεις Υλοποίηση σε κοινό με βάση ένα θεατρικό κείμενο

αυτοσχεδιασμός

Περίπτωση εφαρμογήςΜια σειρά μαθημάτων για τα καιρικά φαινόμενα

Τι καιρό κάνει σήμερα;

ευέλικτη ζώνη

τετάρτη τάξη

μαθητές και μαθήτριες 9-10 ετών.

Δημοτικό σχολείο Δρυμού Θεσσαλονίκης.

οι μαθητές και οι μαθήτριες δεν είχαν διδαχτεί τη φυσική ως ξεχωριστό μάθημα

μια εισαγωγή στις φυσικές έννοιες και

τα φυσικά φαινόμενα

Καιρικά φαινόμενα βροχή, χιόνι, χαλάζι, άνεμος

κύκλος του νερού πολυεπίπεδη προσέγγιση νερό & παιχνίδι επηρεάζουν τη ζωή μας άμεσα

Ευέλικτη ζώνη περίοδος του αναλυτικού προγράμματος

όπου δε διδάσκεται συγκεκριμένο μάθημα

αναπτύσσονται ποικίλα θέματα

αντλούνται από τα ενδιαφέροντα των παιδιώνσχέδια εργασίας & projects

δύο ώρες την εβδομάδα

Δημιουργική γραφή και αφήγηση στις φυσικές επιστήμες

Παπαδόπουλος ΠάρηςΣχολικός Σύμβουλος Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης

Τεχνικές δημιουργικής γραφής και αφήγησης στις φυσικές επιστήμες

Γειτνιάσεις λέξεων, αλυσίδες λέξεων, καταιγίδα ιδεών, αρκτικόλεξα

• Νέφος, σύννεφο, αντάρα, ομίχλη ή κρύο, ψύχρα, δροσιά, παγωνιά

ΣανΥψώθηκεΝερόΝέφοςΈγινεΦανταστικόΟυράνιο

Δ Ι Α Ι Τ ΑΙΑΤΡΟΦΗ

ΣΣΟΡΟΠΟΗΜΕΝΗ

Λ ΙΠΗ

ΑΤΡΙΚΗ

ΡΟΦΗ

ΠΑΡΑΙΤΗΤΑ

Τεχνική φανταστικών υποθέσεων

Τι θα συνέβαινε αν δεν υπήρχε βαρύτητα στο σπίτι μας;

Τι θα συνέβαινε αν εξαφανιζόταν μια μέρα ο ήλιος;

Τι θα συνέβαινε αν έπεφτε χαλάζι όλη μέρα;

Τι θα συνέβαινε αν το νερό δεν ήταν πυκνότερο στους 4οC ;

Τι θα συνέβαινε αν παίζαμε μπάσκετ στη σελήνη; 

Ποιήματα

• Δύναμη αόρατη μα πάντα εκείΔύναμη αιτία στην αλλαγήΔύναμη, έλξη και τριβήΔύναμη ισχυρή, μαγνητικήΔύναμη, πίεση, ροπήΔύναμη, άνωση, βαρύτηταΔύναμη, αλλάζει την ταχύτηταΔύναμη, δυναμόμετρο μετρώΔύναμη βάζω και ασκώ

Αινίγματα

Δεν είναι όγκος, ούτε πυκνότητα, μας δείχνει όμως την ποσότητα. Τι είναι;   Η μάζα

Παραμύθια & Λογοτεχνικά κείμενα ως έμπνευση