ปาฐกถาพิเศษ...

ปาฐกถาพเศษ “การจดการเรยนรส าหรบศตวรรษท 21”

โดย ศ.นพ.วจารณ พานช รองประธานกรรมการมลนธสยามกมมาจล

ภายในงานตลาดนดความร "เครอขายเรยนรสความพอเพยง" ครงท 3

"ขบเคลอนปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ดวยหลก "เขาใจ เขาถง พฒนา"

วนท 27 -28 พฤษภาคม 2554 ณ โรงแรมมราเคล แกรนด คอนเวนชน

คณภาพของระบบการเรยนร ตองไปใหถง

1. 21st Century Skills

สงทเปนภาระของกระทรวงศกษา ของคร พอแม คอท าอยางไรใหการศกษาสอดคลองกบยคสมย เพราะยคสมยเปลยนแปลงไปโดยสนเชง โดยเฉพาะอยางยงลกศษยของเรา ซงเปนโรงเรยนประถม มธยม มหาวทยาลย และเดกในอก 10 ปขางหนากจะเปลยนไปอก เราจดการศกษาเพอใหเดกเรยน ไมใชเพอใหครสอน เพราะฉะนนเราตองเปลยนเพอใหเหมาะกบเดก เราจะท าใหเดกเหมาะกบคร เปนไปไมได เราตองท าใหครเหมาะกบเดก เราตองท าใหรปแบบการเรยนรเหมาะกบเดก ซงถาเราวาเดกในทางเสยหาย เขาจะมเรองไมดเยอะมาก แตนนคอของจรง เราตองอยกบของจรง นคอสงทเปนความทาทาย เปนโอกาสใหเราท าเรองยงใหญใหบานเมอง

ตอจากนไป ครตองไมเนนการสอน ครตองท าหนาทสรางแรงบนดาลใจ เพราะเดกสมยนไมมแรงบนดาลใจ ไมรวาจะมาโรงเรยนท าไม พอแมบอกใหมากมา บางทกหนโรงเรยน ครตองมทกษะ วธการ ยทธการสรางแรงบนดาลใจ เปนพเลยง

ความทาทายของการศกษาในตอนน คอ การศกษาสงตอไดนอยกวาทสงคมตองการ เราท าใหเดกไดรบทกษะตนกวาทควรจะเปน และถาเดกไดรบทกษะตนเชนนน เดกจะไมสามารถด ารงชวตในสงคมปจจบนได แมแตครเองจ านวนหนง กไมสามารถด ารงชวตอยในสงคมปจจบน ได เปนหนสนลนพนตว อยางนคอขาดทกษะชวต

2. Transformative Learning (จาก informative & formative)

การเรยนรขณะนหยดอยแค Informative Learning คอเรยนเพอใหรวชา แตครวชาชพเรยนเปน Transformative Learning คอการเรยนเพอใหไดความรและทกษะเพอเปนวชาชพ ครนาจะเขาถง Transformative Learning โลกสมยใหม แมกระทงเดก ป.๑ กควรเรยนเพอใหเกด Transformative Learning จนถงมธยม อดมศกษา จน ตลอดชวต

3. Change Agent Skills, Leadership

การเรยนรตองไปใหถงการม Change Agent Skills หรอ Leadership แปลวาการเรยนรนนเพอสงสมหรอสรางทกษะการเปนผน า เพอเปลยนแปลงสงคม เพราะโลกเปลยนแปลงเรวมาก คนทไมม Leadership Skill จะถกสงคมกระท า จะมชวตอยในโลกล าบาก นอกจากน Leadership Skill จะมทกษะอนๆ ตามมาอกเยอะ ซงจ าเปนส าหรบการด ารงชวตในปจจบน

4. ความเปนพลเมอง

การเรยนตองสรางจตใจของความเปนพลเมองด ของประเทศไทย ของโลก ของจงหวดระยอง ของอ าเภอแกลง มความเปนเจาของหวงแหน (belonging) รกพนท เปนพลเมองของหลายระดบ รสกวาเปนสวนหนงของสงคม เปนผท าประโยชนใหต าบลนน จงหวดนน และประเทศไทย

สงทตองเรยนใหไดส าหรบเดกยคใหม

1. 21st Century Skills

การเรยนตองใหไดไมเฉพาะความร แตตองไปถงทกษะ ทกษะเพอการด ารงชวตในโลกยคใหม การศกษาปจจบนของทงโลก ไมเฉพาะประเทศไทย ยงใหการศกษาเพอสรางคนในศตวรรษท 19-20

คอสรางคนออกไปท างานในโรงงานอตสาหกรรม ท าอะไรซ าๆ จะมชวตอยในโลกสมยใหมไมได โลกสมยใหมเปลยนแปลงเรวมาก การจดการศกษาเพอใหได 21st Century Student

Outcome ตองม outcomeทประกอบดวย 4 สวน และตองมสงสนบสนน 4 สวน

Outcome ม 4 สวน คอ

1. Core Subjects & 21st Themes เปนแกนกลางของ Outcome เปนสงทครคนเคยอยแลว

2. Life & Career Skills ผมเรยนหมอ ม Profession Skill หรอ Career

Skill แตเพอนผมทเปนหมอหลายคน ไมม Life Skill หลายครงเราท าผดพลาดเพราะไมเรยน life skill ทจรง life skill เรยนไดไมหมด มชวตไปกเรยนรไป แตเดกควรเรยน Life Skill ตงแตประถมหรออนบาล ไปจนตลอดชวต ค าวา skill ใหคดเสมอนการเลนเตะฟตบอล เดกเรมเดนไดกจะเตะฟตบอลได เดกป.1 กเตะฟตบอลแบบเดกป.1 ม.3กเตะอกแบบ ทกษะซบซอนขนเรอยๆ การจดการเรยนรจงตองมทกษะและเปนทกษะตลอดตงแตตน

3. Learning & Innovation Skills ทกษะการเรยนรและการท าใหมทไมลอกแบบเดม ถาไมม Learning Skill ตอใหจบปรญญาเอก ภายใน 5 ป คณจะตามคนอนไมทนในโลกสมยใหม เพราะวชาสมยนบางสาขา ภายใน 2 ป มกจะงอกขนเทาตว และหลายสวนจะเกาไป ใชการไมได นอกจากทกษะแลว ตองมฉนทะ คอชอบทจะเรยนรดวย ถาไมมจะตกยค และเปนปญหาตอไป

4. Information, Media & Technology Skills เปนทกษะทางดานขอมลขาวสาร สอ และเทคโนโลย เชน การอานขาวหนงสอพมพ คณอานขาวระหวางบรรทดเปนหรอไม ตองใหเดกเรยนตงแตป.1 เมอเขาโตเปนผใหญจะรวาอะไรควรเชอ อะไรควรฟงหไวห สงคมทเปนปญหาตอนนเพราะไมม Media Literacy

Support System ไดแก

1. Standards & Assessments มาตรฐานและการประเมน 2. Curriculum & Instruction หลกสตร ตอไปนสอนนอย เรยนมาก 3. Profession Development มการพฒนาคร แตไมใชสอนครเปนหลก ใหครเรยนร

เปนกลม (Professional Learning Community) เปน KM ในการท าหนาทคร

4. Learning Environment สรางบรรยากาศการเรยนรกวางออกนอกหองเรยน

21st Century Skills มทกษะทซบซอนมากทตองการ คอ 3Rs (Reading, „Riting,

„Rithmetics) คอการอานออก เขยนได คดเลขเปน และ 8Cs เปนทกษะทตองฝกเดกตงแตเลก

Critical Thinking & Problem Solving Creativity & Innovation Collaboration, Teamwork & Leadership ใหความรวมมอกบคนอนเปน Cross-Cultural Understanding อยและเคารพความแตกตาง Communication,Information & Media Literacy Computing & Media Literacy Career & Learning Self-reliance คอ Learning how to learn

Change ทกษะสรางการเปลยนแปลง ถาเราไมเปนผเปลยนแปลง เราจะถกเปลยน

เราสามารถจดกลมใหมได เหลอ 4Ls หรอ 4Cs กได ขอใหตความวาการเรยนรทเปนผลลพธทเรยกวา outcome ของเดกสมยใหม (รวมถงผใหญดวย) คอการจดการเรยนการสอน เราตรวจสอบวาวนนเดกไดเรยนสงทเราสอนจรง โดยทเราไมไดสอน เราจดกระบวนการ พาเดกท าความเขาใจสงทเขาเรยน เปนหวใจส าคญของการเรยนรสมยใหม

การท าใหเดกไดเรยนรมมตทหลากหลายมาก มตทเกยวของกบจตใจ เชน Maslow

Theory of Motivation จะแกปญหาเดกทไมโต เดกทไมรจกตนเอง วฒภาวะต า จบม.6 แลวยงไมรวาชวตจะท าอะไร อยากท าอะไร อยากเปนอะไร ซงเยอะมาก

ผมอานหนงสอเลมหนงพบวา เดกชนป.1 ใช Maslow of Theory Motivation

สอน แตใชภาษาเดกอาย 6-7 ขวบ เพอใหเดกเขาใจวาเดกจะตองเตบโตไปเปนคนทไมใชเพอตวเอง เพอความอยรอดของตวเอง แตเราสามารถท าประโยชนเพอคนอน ท าในสงทเราใฝฝนได แมเราจะมคะแนนสอบไมดเทยบกบคนอนในชนเรยน แตเรากท าเพอคนอนได ถาถามวาท าอยางไรกอาจจะยาว แตทานอาจารยนาจะไดโจทยอนนไป อนนไมใชวชา แตอยในหวใจของคน เปนอกมตหนงของการเรยนรทท าใหคนเกดความมนใจตนเอง เขาใจตนเอง คนอนและภาพใหญ

ทกษะทตองการส าหรบการเรยนรสมยใหม สงทผมขอชใหเหน คอ Personal

Mastery คอ คนทม นใจในตนเอง รจกตวเอง คมตวเองได มวนยในตวเอง ผมไปสนามบนบอย สวนใหญไปแทกซ ผมชวนแทกซคย จะเหนไดเลยวาสวนใหญไมมวนย พอมเงนกกนเหลา จบผหญงบาง ท าใหชวตไมด ถาชวตมทกษะสวนน ซงตรงนสอนไมได แตเราจดใหเดกเรยนรได และสงสมเตบโตคณสมบตเหลานได มค าถามวาท าอยางไร มต าราใหทานหาอานไดเยอะ

Empathy sympathy sympathy sympathy empathy Life Skill

สงทเปนอานออก เขยนได (Literacy) สมยนตางจากสมยกอน เดยวนจะมากกวาและซบซอนกวาแตกอนมาก เดมเปนเพยงอานออก เขยนได คดเลขเปน เดยวนม

Team Networking (ความสมพนธแนวราบ เทาเทยมกน เชอมโยงกน) ความเขาใจเรองโลก (Environment Earth)

STEM Literacy (Science Technology Engineering Mathematics) เดมเราเรยนวทยาศาสตรและคณตศาสตร เดยวน STEM เปนวชาเดยว เราตองเรยนเทคโนโลย และ engineering ตงแตป.1 ถามวา “ท าไมตองเรยน วศวะเรยนตอนเขามหาลย” แตจรงๆ แลวไมใช ไมใชเรยนแบบนน เราเรยนวธคด เพอใหไดวธคด เพราะวศวะตองคดเปนระบบ STEM จงกลายเปนวชาผสมผสานหลากหลาย

Aesthetics Literacy ผมเปนเดกบานนอก Aesthetics Literacy ไมมเลย ไมมจนแก แตทกคนตองม เรงเตมกนใหญ เพอใหเหนความสนทรย แตไมจ าเปนตองตความเหมอนกน เชน ความงามดอกไม ลกษณะของหอง

Civic Literacy

ระดบรเร องเหลานตน แตระดบของการใชเปนลกขน และระดบรเทาทน เขาใจคณคา ตความไดหลากหลายนนยงลกขน ดงนน ครจงสามารถชกชวน ท ากระบวนการใหเดกเรยนรเร องเหลานไดในหลายมตความลก

การเรยนรในยคใหม

Teach Less, Learn More เปนอดมคตการเรยนรของประเทศสงคโปร เปน concept ทมากบ 21st Century Skills ท าวจยมากกวา 10 ปแลว เมอ 8 ปกอนสงคโปรน ามาใช แลวปรบปรงการศกษา ทานจะเหนวาวดผลการศกษาเมอไร สงคโปรไดท 1

หรอ 2 ของโลกทกท เพราะเขาปฏรปการศกษาแทจรง Beyond subject matters เรยนเลยตวสาระความรไปสทกษะ Student-directed Learning ไมใช Teacher-directed

Collaborative Team Learning รวมมอกนเรยน เรยนเปนทมมากกวาแขงกนเรยน หรอเรยนเปนราย

คน New Paradigm of Evaluation :

o beyond standard ใหถามวธคด o evaluate team ประเมนการเรยนรเปนทมใหมากขน o open (not secret) approach ขอสอบไมเปนความลบ ขอสอบเปน

ตวกระตนใหเราเรยน

ในตารางเปน Level of learning และมค าอธบายของ Informative,

Formative และ Transformative ไดมาจาก Prof.L Chen ซงเราก าลงท างานกบทาน เพอปฏรปการเรยนรทางแพทย

การเรยนรปจจบนอยในขน Informative ผลลพธของคนทออกมาคอ คนเปนผร ผเชยวชาญดานนนๆ คนทางดานวชาชพมกจะเรยนมาจนถงขน Formative ไดคนทมความร ทกษะ จตใจเชงวชาชพนนๆ เราจะเหนบคลกของคนแตละวชาชพทไมเหมอนกน และมคณคาของตนเองในวชาชพนนๆ แตยงไมพอ ควรจะถงขน Transformative คอ เรยนใหไดปจจยทน าไปสความเปน Leadership ออกไปในสงคมเพอท าหนาทเปน Change Agent ใหสงคม

วธจดการเรยนร 21st Century Skills

PBL (Project Based Learning) แทนทเดกจะนงฟงครบรรยาย เดกไดรบโครงงาน อาจเปนโจทยจากคร หรอรวมกนตงโจทยกได

Team Learning Studio-type Room แทนทจะเปนหองเรยนมกระดานด าดานหนา ครยนสอนดานหนา

หอง แตใหนกเรยนมโตะทจะใหเดก 3-5 คนนงลอมวงเปนกลม เปน studio ไมใช classroom เมองไทยกมหองเรยนแบบนเยอะ เชน โรงเรยนทางเลอก สวนใหญเปนโรงเรยนเอกชน

น าเสนอผลการเรยนของกลมตอเพอนรวมชน เพราะโจทยทเดกไดรบไมเหมอนกน คร/อาจารยเปนพเลยง facilitator เพอใหเดกคนหาเนอหาเองได พอแม คนในชมชน / ระบบบรการสขภาพ การน าเสนอบางครงอาจเสนอตอชมชน เพราะเปน

โจทยในชมชน เชน ยววจยทองถน ประวตศาสตรทองถน บางแหงผมเคยไดยนมาวาเดกมการผกเรองน าเสนอเปนละครเกยวกบประวตศาสตรทองถนใหคณยาคณยายในทองถนด ซงจะสนกมาก

ทพดมานเปนอดมคต ผททกขทสดคอคร ครไมคน ไมไดเรยนมาเพอท าหนาทนครแบบน จงตองมเครองมอชวยเพอใหครเรยนรทกษะการเปนครสมยใหม และใหเดกเรยนรแบบ PBL

PLC (Professional Learning Community) การจดกลมการเรยนรของคร เรยนรจากการท าหนาทคร ท facilitate การเรยนรของศษย แบบ PBL เชน วธตงโจทย วธสรางแรงบนดาลใจ วธกระตนใหเดกสบคน ใหเดกคยกน ใหเดกน าเสนอ ใหเดกสะทอน AAR เพอเรยนรกนนคอการเรยนรของคร ครกตองเรยนรทฤษฎวาดวยการเรยนรสมยใหม การเรยนรสมยใหมเพมขนอยางมากจาก Neuro Science ทเรยกวา Brain Based

Learning การเรยนรของเดกคอการท าหนาทของสมอง ฉะนนการเขาใจการท าหนาทของสมองจะท าใหออกแบบกระบวนการตางๆ ไดด

ผมลองเอาทกษะการเปนครจากการตความทเคยอานมาใหด

ทกษะในการท าความเขาใจลกศษยเปนรายคน รายหอง เชน เดกปนตางกบปทแลวอยางไร กลมการกระจายเดกตางกนอยางไร เดกมาจากพนเพตางกนแคไหน ความรแตละดานออนแกแคไหน มเดกเกเรกคน

ทกษะการออกแบบการเรยนรแบบ BBL มครหลายคนพดได เชน ครใหม ทโรงเรยนเพลนพฒนา โรงเรยนพวกนคยเรองการอออกแบบการเรยนรกนทกวน

ทกษะการชวนศษยท า reflection หรอ AAR เพอใหกระบวนการทเดกท าดวยตวเอง ตความออกมาเปนการเรยนร หรอเรยกวา การถอดความร เพอใหเกดความเขาใจทลก ถาครท าไมเปน เกดความเขาใจแตมนไมลก ไมเชอมโยง ไมกวางขวาง ไมแตกฉาน พดอยางนไมใชวาอยๆ ครจะเกงดานน ตองฝก ตองแลกเปลยนเรยนรกน บางคนอาจเกงมาก เกงนอย แตบางประเดนครเกงมากอาจสครทเกงนอยกวาไมได เพราะประสบการณ ฉนทะไมเหมอนกน แตถาแลกเปลยนเรยนรกนกจะเกงมากขน สงเหลานเปนทกษะ ไมใชความร ทจรงเปนความรดวย แตเปนทกษะมากกวา

ทกษะการเรยนร และสรางความรใหมจากการท าหนาทคร จากทนงฟงทานอาจารยมหาวทยาลยน าเสนอ ผมเหนโจทยวจยเยอะเลย ทานคดกนบางรเปลาวาถาทานเกบขอมลในการท ากระบวนการเสรมศกยภาพ แลวตงโจทยเลกๆ นาจะไดผลงานตพมพปละ 2-3 เรอง

ทกษะการแลกเปลยนเรยนรใน PLC ผมเพงอานหนงสอมา แลวเพงเขาใจวาในการแลกเปลยนเรยนรจากการท างานจรงของครแบบเปดใจไมใชของงาย และเปดใจใหเพอนครมาดเราสอนยากมาก เพราะเปนเรองทางจตวทยา ฉะนนการเกด PLC อยางมพลง แลวครแลกเปลยนเรยนรกนอยางแทจรงไมงาย

หนงสอ Why don‟t student like school? เขยนโดย ศาสตราจารยทางดาน Neuro Science Cognitive Learning คอ Prof. Willingham ถาเราเขาใจผงน แลวปรบใหเขากบแตละเดกได เดกทกคนสามารถเรยนประสบความส าเรจได แตในอตราความเรวทไมเทากน เดกทเบอ ไมชอบโรงเรยนเพราะความจ าระยะยาวมนอย คอเมอสาระความรเดมมนอย ครสอนโดยจดกระบวนการ เดกจะเบอ ไมสนกเลย เพราะสมองตองรบขอมลจากเหตการณทเกดขน สภาพแวดลอมทเกด เรองราวทก าลงท า โครงงานทครใหท า แตการเรยนรไมไดเกดเฉพาะแคขณะนน

ตองมความจ าระยะยาวดวย ถาตนทนเดมมนอย จะเบอไมสนก การออกแบบการเรยนรของครจงตองเหมาะสมกบความจ าระยะยาว หรอตนทนของเดก แตความยากของครคอ ในหองเรยน 1 ชนมเดกหลายคน 40-50 คน ไมเหมอนกน ถาครออกแบบงาย เดกทรแลวกจะเบอและเกเร แตถายากเดกทเรยนออนกจะแย ตามไมทน ครควรจะท าอยางไร

หนงสอ Teaching Outside the Box (ถอยค าทกองอยในหศษย) ผเขยนเปนคร เลาถงเหตการณจรงทครพดแลวมผลตอศษยมากกวาทคด ทานเลาวาในเหตการณวนเดยวกน ศษยทเปนดารานกฟตบอล เรยนหนงสอไมเกง ครถามวาจบแลวจะไปไหน เดกตอบวามทมทาบทามไปเปนนกฟตบอลแลว อนาคตสดใส ครสงเกตเหนวามมหนงของหอง มเดกผชายฟงเพอนแลวหนาสลด เพราะเดกไมเกงสกเรอง ครเดนผานไป แลวบอกเดกวา “เธอเปนเหมอนดอกไมทบานชา โตขนนาจะเปนคนทมความสามารถ....” เดกมหนาตาแชมชนขนทนท เพราะเดกเครยดจากทคดวาตวเองไมเกงอะไรเลย ครเดนตอไปหลงหอง เหนเดกผหญงขอายอยอกคน ครกบอกเดกผหญงวา “เธอกเหมอนกนแหละ” หลงจากนน 2 เดอน โรงเรยนมงานฉลอง มแมเดกผชายคนนน เขามาหาคร บอกครวาจะมาขอบคณคร เดมพอแมเปนหวงวาลกจะเปนอยางไร ไมมจตใจเรยนหนงสอ แตจากทครพดวนนน ตอนนเดกหนาชน มความสข และตงใจเรยนหนงสอมากขน นเปนตวอยางการสราง motivation จากคร ใหก าลงใจ และถกจงหวะ ไมตองใชค าพดมาก หลงจากนน แมเดกผหญงมาขอบคณเหมอนกน แลวพดคลายๆ กน นคอหนาทคร อาจจะยงกวาการใหวชา เพราะเดกเรยนวชาเอง เพราะไดก าลงใจจากคร

หนงสอ Teach Like Your Hair‟s On Fire ก าลงแปลเปนภาษาไทยชอ “ตงหนาสอน สรรพวธและความบาในหองป.5/6” ครพยายามสอนเดกใหเปนระดบ 6 คอ ท าอะไรตามอดมการณ ไมท าเพราะหวงรางวล

มผอ.โรงเรยนทเพชรบร มาในงานมหกรรมพลงเยาวชนฯ ทผานมา ครมากบลกศษยมาจดนทรรศการสอนตดกระดาษท าพวงมะโหตร ผอ.มาบอกวา “เดกท าตามคนระดบ 6 ทอาจารยเขยนใน blog” เดกเปนอาสาสมครทกเสารอาทตย อยตรงเชงทางขนเขาวง สอนนกทองเทยวตดกระดาษ

เพราะตองการท าประโยชนใหชมชนของตนเอง

สรป ครกบศษยในศตวรรษท 21

ยอมรบความจรงวานกเรยนเปนอยางน ไมปฏเสธ หาทางใหนกเรยนออกไปเผชญการเปลยนแปลง ไมแนนอน เรยนทกษะและฉนทะในการเรยนร

การเรยนรส าคญกวาวชา เรยนทกษะไปพรอมๆ กบทฤษฎ แนวความคดเดมเชอวาตองเรยนทฤษฎกอนแลวคอยเรยน

ทกษะ ปจจบนเปนทรกนวาไมใช เพราะคนสมยน motivation นอย ถาไมเรยนทกษะ

พรอมกบทฤษฎ แลวไมม motivation ครไดสอน แตเดกไมเรยน การเรยนเปนเรองภายในของแตละคน ตองม motivation จงจะเรยน

เรยนเองเปนสวนใหญดวย PBL และคนเองดวย ICT

ครไมเนนสอน แตเนนออกแบบ และอ านวยใหเรยนลกและเชอมโยง ผาน AAR/Reflection ใหได 21st Century Skills รวมทงทกษะชวต (เศรษฐกจพอเพยง) ในความเหนผมเรยนไดทกสาระวชา ไมใชเฉพาะเศรษฐกจพอเพยง อยทวาเรา AAR เพอใหไดทฤษฎไหน สาระไหนเขามาจบ คนท AAR คอเดก ถาเดกพดออกมาดๆ แลวครเสรม เดกจะเกดการเรยนร หรอถาครเอาหนงสอ หรอเอาทฤษฎมาจบ วาทเดก AAR

ตรงกบทฤษฎ เดกจะจ าทฤษฎได ทฤษฎไมจ าเปนตองสอนโดยวธบรรยาย เอามาใชตอน AAR แลวเดกจะจ าทฤษฎได ไมมวนลม

ครรวมตวกนเรยนรทกษะและทฤษฎวาดวยการเปนครตอเนอง ผานกระบวนการ PLC