Βυζαντινή αρχιτεκτονική

Βυζαντινή ΤέχνηΒυζαντινή ΤέχνηΑρχιτεκτονικήΑρχιτεκτονική

330 μ.Χ - 1453 μ.Χ.330 μ.Χ - 1453 μ.Χ.

http://kioufeistoriologia.blogspot.gr/

Τύποι Βυζαντινών ΝαώνΤύποι Βυζαντινών Ναών

ΒασιλικήΒασιλική Περίκεντρα κτίρια (Ροτόντες)Περίκεντρα κτίρια (Ροτόντες) Βασιλική με τρούλοΒασιλική με τρούλο Εγγεγραμμένος σταυροειδήςΕγγεγραμμένος σταυροειδής ΟκταγωνικόςΟκταγωνικός

ΑρχιτεκτονικήΑρχιτεκτονική Βασιλική:Βασιλική:• Οι ρωμαίοι χρησιμοποιούσαν τις βασιλικές ως Οι ρωμαίοι χρησιμοποιούσαν τις βασιλικές ως

χώρους συγκεντρώσεωνχώρους συγκεντρώσεων• Ο τύπος αυτός υιοθετήθηκε από τη Ο τύπος αυτός υιοθετήθηκε από τη

χριστιανική εκκλησία κατά τον 4χριστιανική εκκλησία κατά τον 4οο, 5, 5οο αι. αι.• Ορθογώνιες αίθουσες χωρισμένες, συνήθως, Ορθογώνιες αίθουσες χωρισμένες, συνήθως,

σε 3 κλίτη, με 5, 7, ακόμα και 9 ή και με ένα σε 3 κλίτη, με 5, 7, ακόμα και 9 ή και με ένα κλίτοςκλίτος

ΒΑΣΙΛΙΚΗΒΑΣΙΛΙΚΗ

ΒΑΣΙΛΙΚΗΒΑΣΙΛΙΚΗ

ΒασιλικήΒασιλικήΑγ. ΑπολλινάριοςΑγ. Απολλινάριος

ΡαβένναΡαβέννα

Βασιλική: Αγ. Βασιλική: Αγ. Απολλινάριος Απολλινάριος

ΡαβένναΡαβέννα Τρίκλιτη βασιλικήΤρίκλιτη βασιλική Νάρθηκας στο δυτ. Νάρθηκας στο δυτ.

μέροςμέρος Το μεσαίο κλίτος Το μεσαίο κλίτος

καταλήγει (ανατολή) καταλήγει (ανατολή) σε πολυγωνική σε πολυγωνική αψίδα με αψίδα με υπερυψωμένο υπερυψωμένο δάπεδο (ιερό)δάπεδο (ιερό)

Βασιλική: Αγ. Απολλινάριος ΡαβένναΒασιλική: Αγ. Απολλινάριος Ραβέννα Εσωτερικό: Διακρίνονται οι δυο κιονοστοιχίες και στο βάθος η Εσωτερικό: Διακρίνονται οι δυο κιονοστοιχίες και στο βάθος η

κόγχη (ιερό)κόγχη (ιερό) Η οροφή είναι καλυμμένη με φατνώματαΗ οροφή είναι καλυμμένη με φατνώματα

Άγιος Δημήτριος Θεσσαλονίκη 5Άγιος Δημήτριος Θεσσαλονίκη 5οςος αιώνας αιώνας

Άγιος Δημήτριος Θεσσαλονίκη5ος αιώνας

Περίκεντρα κτίρια Περίκεντρα κτίρια Ι.Ν. Αγ. Γεωργίου (Ροτόντα)Ι.Ν. Αγ. Γεωργίου (Ροτόντα)

Θεσσαλονίκη 4Θεσσαλονίκη 4οςος αι. μ.Χ. αι. μ.Χ. Χτίστηκε στα τέλη του Χτίστηκε στα τέλη του

33ουου αι. ως μαυσωλείο του αι. ως μαυσωλείο του Γαλέριου.Γαλέριου.

Επί Θεοδοσίου Α’ 379-Επί Θεοδοσίου Α’ 379-395 μετατράπηκε σε 395 μετατράπηκε σε χριστιανικό ναό.χριστιανικό ναό.

Στο αρχικό κτίριο Στο αρχικό κτίριο προστέθηκε μια αψίδα προστέθηκε μια αψίδα προς τα ανατολικά προς τα ανατολικά (ιερό) και ένα κυκλικό (ιερό) και ένα κυκλικό περίστωο.περίστωο.

Ι. Ν. Αγίου Βιταλίου Ραβέννα Ι. Ν. Αγίου Βιταλίου Ραβέννα 66οςος αι. μ.Χ. αι. μ.Χ.

Ναός Αγίων Σεργίου και Βάκχου –

Κωνσταντνούπολη 6ος αι.

Ναός Αγίου Βιταλίου – Ραβένα 6ος αι.

Βασιλική με τρούλλοΒασιλική με τρούλλο

Εφαρμόζοντας τον τρούλο πάνω στον τύπο της Εφαρμόζοντας τον τρούλο πάνω στον τύπο της βασιλικής οι Βυζ. Δημιούργησαν έναν νέο τύπο.βασιλικής οι Βυζ. Δημιούργησαν έναν νέο τύπο.

Για να διοχετεύσουν τις ωθήσεις του τρούλου Για να διοχετεύσουν τις ωθήσεις του τρούλου εισήγαγαν 4 πεσσούς που διέκοπταν τη κιονοστοιχία.εισήγαγαν 4 πεσσούς που διέκοπταν τη κιονοστοιχία.

Οι δυσκολίες προσαρμογής του τρούλου πάνω στον Οι δυσκολίες προσαρμογής του τρούλου πάνω στον τύπο της βασιλικής, αφού δεν έχει πρακτική σημασία, τύπο της βασιλικής, αφού δεν έχει πρακτική σημασία, δείχνει ότι προτιμήθηκε για τη συμβολική του δείχνει ότι προτιμήθηκε για τη συμβολική του σημασία.σημασία.

Βασιλική με τρούλοΒασιλική με τρούλοΑγ. Σοφία Κων/πολη 632-637Αγ. Σοφία Κων/πολη 632-637

Ανθέμιος από τις Τράλλεις και Ισίδωρος από τη ΜίλητοΑνθέμιος από τις Τράλλεις και Ισίδωρος από τη Μίλητο

Αγ. Σοφία ΚωνσταντινούποληΑγ. Σοφία Κωνσταντινούπολη

Αγ. Σοφία ΚωνσταντινούποληΑγ. Σοφία Κωνσταντινούπολη

Αγ. Σοφία ΚωνσταντινούποληΑγ. Σοφία Κωνσταντινούπολη

Εξωτερικά το οικοδόμημα φαίνεται κάπως Εξωτερικά το οικοδόμημα φαίνεται κάπως βαρύ: το εξωτερικό δεν είναι παρά το βαρύ: το εξωτερικό δεν είναι παρά το περικάλυμμα του οικοδομήματος.περικάλυμμα του οικοδομήματος.

Οι σαράντα μικρές αντηρίδες που περιζώνουν Οι σαράντα μικρές αντηρίδες που περιζώνουν τη βάση του τρούλου τον κάνουν να φαίνεται τη βάση του τρούλου τον κάνουν να φαίνεται πιο βαρύς από όσο πραγματικά είναι.πιο βαρύς από όσο πραγματικά είναι.

Πρέπει να μπούμε στο εσωτερικό για να Πρέπει να μπούμε στο εσωτερικό για να νοιώσουμε το μέγεθος και την τόλμη της νοιώσουμε το μέγεθος και την τόλμη της κατασκευήςκατασκευής

Αγ. Σοφία ΚωνΑγ. Σοφία Κων//ποληπολη. . ΕσωτερικόΕσωτερικό

Αγ. Σοφία ΚωνΑγ. Σοφία Κων//ποληπολη. . ΕσωτερικόΕσωτερικό

Αγ. Σοφία ΚωνΑγ. Σοφία Κων//ποληπολη. . ΕσωτερικόΕσωτερικό

Αγ. Σοφία (εσωτερικό)Αγ. Σοφία (εσωτερικό) Ο τρούλος δεσπόζει στο σύνολο των κατασκευών και τους δίνει Ο τρούλος δεσπόζει στο σύνολο των κατασκευών και τους δίνει

μια οργανική ενότητα.μια οργανική ενότητα. Μόλις εισέλθουμε από το νάρθηκα βλέπουμε τον τρούλο να Μόλις εισέλθουμε από το νάρθηκα βλέπουμε τον τρούλο να

δεσπόζει σε ύψος 55μ. επιβάλλοντας την παρουσία του πάνω δεσπόζει σε ύψος 55μ. επιβάλλοντας την παρουσία του πάνω από τις φωτεινές δέσμες που ξεπηδούν από τα 40 παράθυρα της από τις φωτεινές δέσμες που ξεπηδούν από τα 40 παράθυρα της στεφάνης τουστεφάνης του

Αγ. Σοφία (εσωτερικό)Αγ. Σοφία (εσωτερικό)

Αγ. Σοφία ΚωνσταντινούποληςΑγ. Σοφία Κωνσταντινούπολης

Στο έργο του Ανθέμιου και Ισίδωρου επιβιώνει η πλούσια και Στο έργο του Ανθέμιου και Ισίδωρου επιβιώνει η πλούσια και ευαίσθητη γεωμετρική φαντασία των αρχαίων ελλήνων σε ευαίσθητη γεωμετρική φαντασία των αρχαίων ελλήνων σε συνδυασμό με την αίσθηση του μεγέθους της ρωμαϊκής συνδυασμό με την αίσθηση του μεγέθους της ρωμαϊκής αυτοκρατορικής παράδοσης.αυτοκρατορικής παράδοσης.

Ταυτόχρονα όμως συντελείται μια επανάσταση: δεν πρόκειται Ταυτόχρονα όμως συντελείται μια επανάσταση: δεν πρόκειται πλέον για ένα παραλληλεπίπεδο από κίονες και τοίχους με πλέον για ένα παραλληλεπίπεδο από κίονες και τοίχους με πρισματική σκεπή αλλά για έναν τρούλο φερόμενο πάνω σε πρισματική σκεπή αλλά για έναν τρούλο φερόμενο πάνω σε μεγάλα τόξα που εκτείνονται ανάμεσα σε πεσσούς.μεγάλα τόξα που εκτείνονται ανάμεσα σε πεσσούς.

Οι τοίχοι είναι κρυμμένοι: βλέπουμε μόνο κιονοστοιχίες που Οι τοίχοι είναι κρυμμένοι: βλέπουμε μόνο κιονοστοιχίες που επιστέφονται από τόξα.επιστέφονται από τόξα.

« Δόξα τῷ θεῷ« Δόξα τῷ θεῷ τῷ καταξιώσαντί με τῷ καταξιώσαντί με

τοιοῡτον ἔργον τοιοῡτον ἔργονπ . ἐ ιτελέσαι Νενίκηκά σεπ . ἐ ιτελέσαι Νενίκηκά σε

.»Σολομών.»Σολομών27 Δεκεμβρίου 53727 Δεκεμβρίου 537

ΙουστινιανόςΙουστινιανός

Βασιλική με τρούλοΒασιλική με τρούλοΑγία Σοφία ΘεσσαλονίκηςΑγία Σοφία Θεσσαλονίκης

Βασιλική με τρούλοΑγία Σοφία Θεσσαλονίκης

Εγγεγραμμένος σταυροειδής με Εγγεγραμμένος σταυροειδής με τρούλοτρούλο

Μικρότεροι αλλά κομψοτεροι ναοίΜικρότεροι αλλά κομψοτεροι ναοί Χαρακτηρίζονται από κίνηση, ελαφρότητα και Χαρακτηρίζονται από κίνηση, ελαφρότητα και

χάρηχάρη Η κάτοψη παρουσιάζει σχήμα σταυρού Η κάτοψη παρουσιάζει σχήμα σταυρού

εγγεγραμμένου σε τετράγωνο.εγγεγραμμένου σε τετράγωνο. Δεξιά και αριστερά από το ιερό διαμορφώνονται Δεξιά και αριστερά από το ιερό διαμορφώνονται

δύο μικρότερες αψίδες.δύο μικρότερες αψίδες. Έχουμε άλλοτε 4 κίονες άλλοτε 2 κίονες και δυο Έχουμε άλλοτε 4 κίονες άλλοτε 2 κίονες και δυο

πεσσούς στα τόξα των οποίων στηρίζεται ο πεσσούς στα τόξα των οποίων στηρίζεται ο τρούλοςτρούλος

Αθήνα Αθήνα

Μονή Μονή ΔαφνίουΔαφνίου

Μονή ΔαφνίουΜονή Δαφνίου

Κων/πολη Κων/πολη

Μονή της ΧώραςΜονή της Χώρας(Καριγιέ Τζαμί)(Καριγιέ Τζαμί)

Αρχές 14Αρχές 14ουου αι. αι.

Μονή της ΧώραςΜονή της Χώρας

ΟκταγωνικόςΟκταγωνικός

Παραλλαγή του Παραλλαγή του εγγεγραμμένου εγγεγραμμένου σταυροειδούς.σταυροειδούς.

Ο μεγάλος τρούλος Ο μεγάλος τρούλος ακουμπά σε οκτάγωνο ακουμπά σε οκτάγωνο δίνοντας έτσι δίνοντας έτσι μεγαλύτερη ευρύτητα.μεγαλύτερη ευρύτητα.

Όσιος Λουκάς Όσιος Λουκάς ΒοιωτίαΒοιωτία

Αρχές 11Αρχές 11ουου αι. αι.

ΟκταγωνικόςΟκταγωνικός Όσιος Λουκάς ΒοιωτίαςΌσιος Λουκάς Βοιωτίας

Όσιος Όσιος ΛουκάςΛουκάς

ΒοιωτίαΒοιωτία

Αρχές 11Αρχές 11ουου αι. αι.

Σερβία. Νέρεζι. Αγ. Παντελεήμων Σερβία. Νέρεζι. Αγ. Παντελεήμων 1212οςος αιώνας αιώνας

Μυστράς: Παντάνασσα περ. 1420Μυστράς: Παντάνασσα περ. 1420

Μυστράς: Παντάνασσα περ. 1420Μυστράς: Παντάνασσα περ. 1420