ប្រព័ន្ធចិញ្ចឹម សត្វប្រកប ដោយ...

1

ប្រ�ព័�ន្ធ�ចិ�ញ្ចឹ�មសត្វ�ប្រ�ក�

ដោ�យចិ�រភាព័

គង់� សាដោរ�ន្ធ (ស.ស.រ)

ទូ�រសព័�ដៃៈ!" 066 699 666

អ៊ី$�មែមលៈ" kong.saroeun@sru.edu.kh

2

IMPACTS OF CLIMATE

CHANGE ON LIVESTOCK AND

MITIGATION STRATEGIES

ឥទូ��ព័លៈ�មែប្រម�ប្រម(លៈអាកាសធាត្វ$ដោលៈ�

ការចិ�ញ្ចឹ�មសត្វ� ន្ធ�ង់យ$ទូ�សាប្រស,សប្រ-លៈ

�ន្ធ�$ក

3

សំ�ណួ� រត្រឹះ��រ

1 . ចូ�រពន្យ�ល់�អំ�ព�ការបញ្ចេ��ញ GHG ក្នុ��ងវិ សំ យចូ"���មសំ�$ ។

2 . ញ្ចេ��បម្រែត្រឹះមបត្រឹះម'ល់អាកាសំធា��មាន្យឥទ្ធិ-"ពល់យ៉ា/ ងដូ�ចូញ្ចេម1ចូញ្ចេ2ញ្ចេល់�ត្រឹះបជាជន្យម្រែដូល់ព�ង

ម្រែ56ក្នុញ្ចេល់�ការចូ"���មសំ�$ជាអាជ�ពរបសំ�ខ្លួ8�ន្យ ?

3 . ចូ�រពន្យ�ល់�ព�ឥទ្ធិ-"ពល់ផ្ទា: ល់� ន្យ"ងត្រឹះបញ្ចេយ៉ាល់នៃន្យបម្រែត្រឹះមបត្រឹះម'ល់អាកាសំធា��ញ្ចេ2ញ្ចេល់�សំ�$

ចូ"���ម ន្យ"ងត្រឹះបព ន្យ-ចូ"���មសំ�$ ។

4 . ញ្ចេ��ញ្ចេ<<�រញ្ចេរ=បចូ�យ�ទ្ធិ-សាត្រឹះសំ1បន្យ?� �ការចូ"���មសំ�$ញ្ចេ2ន្យ�ងបម្រែត្រឹះមបត្រឹះម'ល់អាកាសំធា��

យ៉ា/ ងដូ�ចូញ្ចេម1ចូខ្លួ8 ?

5 . ញ្ចេ��ញ្ចេ<អាចូសំត្រឹះមាល់បន្យ:�ក្នុការបញ្ចេ��ញ GHG ព�សំ�$បាន្យយ៉ា/ ងដូ�ចូញ្ចេម1ចូ ?

4

The effects of climate change on livestock and fisheries.

Adaptation and mitigation strategies in the livestock sector.

Livestock and soil carbon sequestration. Gender issues in relation to livestock and

climate change.

ធាត្វ$រ�ស�

�រ.យាកាស

អាកាសំធា��ន្យ"ន្នា� ការបរ យ៉ាកាសំជាក្នុ�លាក្នុ� ន្យ"ង<�រ �ទ្ធិ�តាំ�ងជាក្នុ�លាក្នុ�ក្នុ�ណួ��ញ្ចេDយ

អំន្យ1រអំ�ញ្ចេព�ធា��បរ យ៉ាកាសំ

O2CO2

ញ្ចេ5Eងៗ

ខ្លួ�ល់�

ចូ�ហាយទ្ធិ�ក្នុ

ទ្ធិ�ក្នុញ្ចេH8Iង

ត្រឹះព�ល់ ត្រឹះJប�ត្រឹះព�ល់

ក្នុញ្ចេK1 Cold

ទ្ធិ�ក្នុ អាកាសំ

អំន្យ1 រអំ� ញ្ចេព�

Concentration Pattern

ក្នុញ្ចេK1 /សំ���ណួL ភាព

ត្រឹះពអាទ្ធិ"��5

បម្រែត្រឹះមបត្រឹះម'ល់អាកាសំធា��

ញ្ចេDយបងN�

បម្រែត្រឹះមបត្រឹះម'ល់អាកាសំធា��

តាំមធមPជា�"

តាំមធមPជា�"

ម"ន្យអាចូញ្ចេជ=សំបាន្យ

អាចូបន្យ?� �បាន្យ

យQ�ៗ

បម្រែត្រឹះមបត្រឹះម'ល់

អាកាសំធា��

ការចូ�ល់រ �មញ្ចេDយទ្ធិញ្ចេង$�មន្យ�សំE

ខ្លួ�សំត្រឹះបត្រឹះក្នុ��

ព"បាក្នុបន្យ?� �

អាចូញ្ចេជ=សំបាន្យ

រហ័ សំ

បញ្ចេងS��សំមាT ធបញ្ហាL ដូល់�

ព"Hពញ្ចេលាក្នុន្នាបចូ��បVន្យ�

ដូ�ញ្ចេណួ� រធមPជា�"អាកាសំធា��

ម្រែដូល់ម្រែត្រឹះបត្រឹះប'ល់

Existing

form

Quality, គប្រម0ដៃៈន្ធ

ធាត្វ$រ�ស�

អាកាសធាត្វ$

6

បម្រែត្រឹះមបត្រឹះម'ល់អាកាសំធា��<Qជា

បា��H��ម�យញ្ចេDយសារការ

បញ្ចេ��ញន្យ�វិឧសំP ន្យ5:ក្នុ��ក្នុ�ព�

ចូ�ញ្ចេហ័ឥន្យ-ន្យX ការកាប�ប�ផ្ទា8 ញ

នៃត្រឹះពញ្ចេY� ន្យ<រ �បន្យ�យក្នុមP ន្យ"ង

ឧសំ?ហ័�បន្យ�យក្នុមP ញ្ចេDយវាបងS

ញ្ចេអាយមាន្យការម្រែត្រឹះបត្រឹះប'ល់

ថាមពល់ត្រឹះពអាទ្ធិ"��

សំ���ណួL ភាព ន្យ"ង

ក្នុ�ណួក្នុអាកាសំ

ចាប�ព�ឆ្នាំ� � 1970 ន្យ"ង 2004 ការបញ្ចេ��ញ GHGs បាន្យញ្ចេក្នុ�ន្យញ្ចេ^�ង 70 %7

បសំ�សំ�$ : ការបញ្ចេ��ញ GHG

បសំ�សំ�$ 18 % នៃន្យ GHGs

ញ្ចេល់V�ងខាងក្នុ��ងរបសំ�សំ�$

លាមក្នុ (5ល់សំ�ណួល់�ញ្ចេ5Eងៗ)

ការD�ដូ�ណាំ�ចូ�ណួ� សំ�$ ន្យ"ងការ5ល់"�

ចូ�ណួ�

ត្រឹះបHពត្រឹះបញ្ចេយ៉ាល់ : ការម្រែត្រឹះបត្រឹះប'ល់ញ្ចេល់�

ការញ្ចេត្រឹះប�ត្រឹះបាសំ�ដូ� ន្យ"ងការកាប�នៃត្រឹះពញ្ចេY�

ញ្ចេដូ�មV�បញ្ចេងS��ដូ�D�ញ្ចេbP 8

N2O

CH4

9

បម្រែត្រឹះមបត្រឹះម'ល់អាកាសំធា��មាន្យឥទ្ធិ-"ពល់ខា8 �ងញ្ចេ2ញ្ចេល់�ត្រឹះបជាជន្យម្រែដូល់ព�ងម្រែ56ក្នុញ្ចេល់�ការ

ចូ"���មសំ�$ជាអាជ�ពរបសំ�ខ្លួ8�ន្យ (Thornton et al., 2002)

ឥទ្ធិ-"ពល់បម្រែត្រឹះមបត្រឹះម'ល់អាកាសំធា��

សំ�ខ្លួភាព ក្នុសំ"ក្នុមP នៃត្រឹះពញ្ចេY� ធន្យធាន្យទ្ធិ�ក្នុ ��បន្យ�ឆ្ន�រ ត្រឹះបញ្ចេHទ្ធិសំ�$ រ �ក្នុNជា�"ន្យ"ង��បន្យ�ធមPជា�"

អំត្រឹះតាំងាប�ញ្ចេDយសារ

អាកាសំធា��

ជ�ងQឆ្ន8ង

ជ�ងQ58�វិដូញ្ចេងL�មញ្ចេDយ

សារ<�ណួភាពខ្លួ�ល់�

ទ្ធិ"ន្យ�5ល់ដូ�ណាំ�

�ត្រឹះមeវិការញ្ចេត្រឹះសាចូត្រឹះសំព

សំមាសំភាពនៃត្រឹះពញ្ចេY�

��បន្យ�H�ម"សាត្រឹះសំ1នៃត្រឹះពញ្ចេY�

សំ�ខ្លួភាព ន្យ"ង5ល់"�ភាពនៃត្រឹះពញ្ចេY�

ការ5f��5fង�ទ្ធិ�ក្នុ

<�ណួភាពទ្ធិ�ក្នុ

ការញ្ចេធ$�សំ�g យញ្ចេដូ�មV�ទ្ធិ�ក្នុ

សំ�ណួ� ក្នុញ្ចេឆ្ន�រខ្លួ?ចូ�

ទ្ធិ�ក្នុជ�ន្យ���បន្យ�ញ្ចេឆ្ន�រ

ចូ�ណាំយបម្រែន្យhមញ្ចេដូ�មV�ការពារ

សំហ័<មន្យj��បន្យ�ឆ្ន�រ

ការបា��បង�ជត្រឹះមក្នុ

ន្យ"ងត្រឹះបញ្ចេHទ្ធិសំ�$/រ �ក្នុNជា�"

��បន្យ�ត្រឹះ�ជាក្នុ�

ការរលាយម្រែ5ន្យទ្ធិ�ក្នុក្នុក្នុ

ក្នុ�ញ្ចេណួ� ន្យក្នុមTសំ�

ទ្ធិ�ក្នុសំម�ត្រឹះទ្ធិ ក្នុ�ណួក្នុអាកាសំ

10

11

បម្រែត្រឹះមបត្រឹះម'ល់អាកាសំធា�� ន្យ"ងឥទ្ធិ-"ពល់របសំ�វាក្នុ��ងត្រឹះបញ្ចេទ្ធិសំញ្ចេណួបា/ ល់�

ត្រឹះបមាណួ 0.060C ក្នុ��ងម�យឆ្នាំ� �

សំ���ណួL ភាពញ្ចេkH��ហ័"មា/ នៃ^ក្នុ�ព�ងម្រែ�ញ្ចេក្នុ�ន្យញ្ចេ^�ងក្នុ��ងក្នុត្រឹះម"�ម�យដូlញ្ចេល់mន្យ

ម្រែ5ន្យទ្ធិ�ក្នុក្នុក្នុ Rika Samba Glacier ញ្ចេk��បន្យ� Dhaulagiri

ក្នុ�ព�ងថយចូ�ក្នុ��ងអំត្រឹះតាំ 10 m ក្នុ��ងម�យឆ្នាំ� �

12

បម្រែត្រឹះមបត្រឹះម'ល់អាកាសំធា�� ន្យ"ងឥទ្ធិ-"ពល់របសំ�វាក្នុ��ងត្រឹះបញ្ចេទ្ធិសំញ្ចេណួបា/ ល់�

ម្រែ5ន្យទ្ធិ�ក្នុក្នុក្នុ AX010 Glacier ញ្ចេk Shorong Himal ន្យ�ងម្រែល់ង

មាន្យញ្ចេkឆ្នាំ� � 2060 ត្រឹះបសំ"ន្យញ្ចេប�ន្យ"ន្នា� ការបចូ��បVន្យ�ញ្ចេkបន្យ1

ប�ងទ្ធិ�ក្នុក្នុក្នុហ័"មា/ នៃ^ជាង 40 សំ�ងម្រែ�ជ"�រលាយញ្ចេហ័�យ (UNEP)

មាន្យម្រែ5ន្យទ្ធិ�ក្នុក្នុក្នុរលាយដូlរហ័ សំមាន្យន្យ យថាមាន្យបម្រែត្រឹះមបត្រឹះម'ល់តាំមរដូ�វិ

ញ្ចេត្រឹះចូ�ន្យក្នុ��ងល់�ហ័�រទ្ធិ�ក្នុទ្ធិញ្ចេន្យ8 ក្នុង$ទ្ធិ�ក្នុ ជ�ន្យន្យ�ញ�ក្នុញាប� ន្យ"ង

ញ្ចេត្រឹះJរាំqងសំr��ក្នុ��ងត្រឹះបញ្ចេទ្ធិសំ

13

បម្រែត្រឹះមបត្រឹះម'ល់អាកាសំធា�� ន្យ"ងឥទ្ធិ-"ពល់របសំ�វាក្នុ��ងត្រឹះបញ្ចេទ្ធិសំក្នុមT�ជា

?????? ?????? ?????? ??????

ឥទ្ធិ-"ពល់ផ្ទា: ល់� ន្យ"ងត្រឹះបញ្ចេយ៉ាល់ញ្ចេល់�សំ�$ចូ"���ម ន្យ"ងត្រឹះបព ន្យ-ចូ"���មសំ�$

14

1 . ចូ�ណួ� : បរ មាណួ ន្យ"ង<�ណួភាព

ការល់��លាសំ� ន្យ"ង<�ណួភាពរ �ក្នុNជា�"ចូ�ណួ� សំ�$

ការម្រែត្រឹះបត្រឹះប'ល់សំមាសំធា��វាល់ញ្ចេbP

ការត្រឹះបត្រឹះប'ល់ក្នុ�ហាប�កាញ្ចេបាន្យ

អំ��ត្រឹះD�រលាយក្នុ��ងទ្ធិ�ក្នុ ន្យ"ង N ញ្ចេ2តាំម

ទ្ធិ"ន្យ�5ល់<"�ជារ �បធា�� ញ្ចេសាទ្ធិ�ក្នុម្រែដូល់ទ្ធិទ្ធិ�ល់

បាន្យ

ក្នុ�លាយជាល់"ការ �ក្នុNជា�"ញ្ចេ2ជា

ជា�"ញ្ចេY�

ឥទ្ធិ-"ពល់ផ្ទា: ល់� ន្យ"ងត្រឹះបញ្ចេយ៉ាល់ញ្ចេល់�សំ�$ចូ"���ម ន្យ"ងត្រឹះបព ន្យ-ចូ"���មសំ�$

15

2 . សំមាT ធក្នុញ្ចេK1 (Heat stress) :

ការសំ��ចូ�ណួ� អំត្រឹះតាំងាប� ទ្ធិ�ហ័�ទ្ធិ�ហា��

��ណួព�ជ សំ�ខ្លួភាព ន្យ"ង5ល់"�ក្នុមP

ក្នុង$ថាមពល់ញ្ចេក្នុ�ន្យញ្ចេ^�ង

3 . ទ្ធិ�ក្នុ:

ក្នុង$ទ្ធិ�ក្នុ

ម"ន្យត្រឹះ��មម្រែ�ជឥទ្ធិ-"ពល់ញ្ចេល់�ត្រឹះបHពទ្ធិ�ក្នុ5�ក្នុរបសំ�សំ�$ប/�ញ្ចេណាំs ញ្ចេទ្ធិ

ម្រែថមទាំ�ងញ្ចេធ$�ញ្ចេអាយថយចូ�ទ្ធិ"ន្យ�5ល់នៃន្យត្រឹះបព ន្យ-5ល់"�ក្នុមPចូ�ណួ� សំ�$ ន្យ"ងវាល់ញ្ចេbP

ឥទ្ធិ-"ពល់ផ្ទា: ល់� ន្យ"ងត្រឹះបញ្ចេយ៉ាល់ញ្ចេល់�សំ�$ចូ"���ម ន្យ"ងត្រឹះបព ន្យ-ចូ"���មសំ�$

16

4 .ជ�ងQសំ�$ ន្យ"ង ភា� ក្នុ�ងារជ�ងQសំ�$

ជ�ងQម្រែដូល់ញ្ចេក្នុ��ព�ភា� ក្នុ�ងារអាចូឆ្ន8ងញ្ចេDយ ៖

ការរ vក្នុរាំល់Dល់ចូ�ន្យ�ន្យភា� ក្នុ�ងារញ្ចេkក្នុ��ង��បន្យ�អាកាសំធា��បងf�រ

(ដូ�ចូជាជ�ងQញ្ចេក្នុ��ព�ដូម្រែងSរខា�សំ�$ញ្ចេk��បន្យ�រយXក្នុមTសំ�ខ្លួTសំ�ៗ)

បម្រែត្រឹះមបត្រឹះម'ល់ញ្ចេH8Iងធា8 ក្នុ�ក្នុ��ងរដូ�វិវិសំ? ម្រែដូល់ញ្ចេន្យក្នុlអាចូ

ន្នា�ញ្ចេ2រក្នុការរាំល់Dល់ចូ�ន្យ�ន្យភា� ក្នុ�ងារ ន្យ"ងការ5:�ជ�ងQខា� �ធ�

ឥទ្ធិ-"ពល់ផ្ទា: ល់� ន្យ"ងត្រឹះបញ្ចេយ៉ាល់ញ្ចេល់�សំ�$ចូ"���ម ន្យ"ងត្រឹះបព ន្យ-ចូ"���មសំ�$

17

4 .ជ�ងQសំ�$ ន្យ"ង ភា� ក្នុ�ងារជ�ងQសំ�$

ការឆ្ន8ងពព�ក្នុបរាំសំ"� (ត្រឹះពeន្យ ញ្ចេ�ញា/ )

អាចូបា����ល់�ភាពត្រឹះទ្ធិ�បា/ ណួ� សំ�ម្រែមw (Trypanotolerance)

របាយ ន្យ"ងឥទ្ធិ-"ពល់នៃន្យជ�ងQត្រឹះ< xន្យចាញ�ក្នុ��ងត្រឹះបព ន្យ-ជាញ្ចេត្រឹះចូ�ន្យ

ជ�ងQ Schistosomiasis ន្យ"ង ជ�ងQ lymphatic

filariasis ក្នុ��ងត្រឹះបព ន្យ-ញ្ចេត្រឹះសាចូត្រឹះសំព

អំត្រឹះតាំងាប� ន្យ"ងអំត្រឹះតាំYQញ្ចេDយក្នុញ្ចេK1 អាចូញ្ចេក្នុ�ន្យញ្ចេ^�ង

5 . ជ�វិចូត្រឹះម x

ក្នុ�ញ្ចេណួ� ន្យសំ���ណួL ភាពព"Hពញ្ចេលាក្នុ 2.5° C

ហាន្យ"H យខ្លួTសំ�នៃន្យការ5��ព�ជសំ�$

ព�ជសំ�$/ដូ�ណាំ�ក្នុត្រឹះមក្នុ�ង��បន្យ�អាចូបា��បង� (ញ្ចេDយសារ

ឥទ្ធិ-"ពល់បម្រែត្រឹះមបត្រឹះម'ល់អាកាសំធា�� ន្យ"ងការរាំ��y�ជ�ងQ)

18

ឥទ្ធិ-"ពល់ផ្ទា: ល់� ន្យ"ងត្រឹះបញ្ចេយ៉ាល់ញ្ចេល់�សំ�$ចូ"���ម ន្យ"ងត្រឹះបព ន្យ-ចូ"���មសំ�$

19

យ�ទ្ធិ-សាត្រឹះសំ1បន្យ?� �ការចូ"���មសំ�$

1 . យ�ទ្ធិ-សាត្រឹះសំ1បងាS ��សំ�$

2 . ពត្រឹះង�ងសំម�hភាពអំ�ក្នុចូ"���មសំ�$

3 . ត្រឹះបព ន្យ-ត្រឹះ<ប�ត្រឹះ<ងសំ�$ចូ"���ម

20

១. យ�ទ្ធិ-សាត្រឹះសំ1បងាS ��សំ�$

ម្រែសំ$ងយល់� ន្យ"ងពត្រឹះង�ងព�ជក្នុ��ង��បន្យ�

បន្យ?� �ន្យ�ងបញ្ហាL អាកាសំធា�� (stress) ន្យ"ងធន្យធាន្យចូ�ណួ� ក្នុ��ង��បន្យ�

ព�ជធន្យ�ន្យ�ងក្នុញ្ចេK1

ព�ជធន្យន្យ�ងជ�ងQ

ក្នុ�ម្រែណួល់ម6ញ្ចេសំញ្ចេន្យទ្ធិ"ចូក្នុ��ង��បន្យ�

ការបងាS �� Cross-breeding

២. ពត្រឹះង�ងសំម�hភាពអំ�ក្នុចូ"���មសំ�$ បញ្ចេងS�ន្យការយល់�ដូ�ងព�ការផ្ទា8 សំ�ប1�រញ្ចេ5Eងៗក្នុ��ងព"Hពញ្ចេលាក្នុs.

21

ម្រែក្នុល់ម6ការ5f��5fង�ចូ�ណួ� សំ�$ ន្យ"ងកា��បន្យhយទ្ធិ�រាំហារ �ប�hម| ន្យ"ង

អំត្រឹះតាំងាប�ក្នុ��ងហ័$�ង

បណួ1� បណាំ1 ល់ព�បញ្ចេចូ�ក្នុវិ ទ្ធិ} ន្យ"ងការអំន្យ�វិ�1ខាងញ្ចេក្នុEត្រឹះ�បរ សាh ន្យសំត្រឹះមាប�

ការ5ល់"� ន្យ"ងរក្នុ?ចូ�ណួ� សំ�$

22

៣. ត្រឹះបព ន្យ-ត្រឹះ<ប�ត្រឹះ<ងសំ�$ចូ"���ម ម8ប� ន្យ"ងទ្ធិ�ក្នុ ជ�យកា��បន្យhយសំមាT ធក្នុញ្ចេK1 (stress)

ការកា��បន្យhយចូ�ន្យ�ន្យសំ�$ចូ"���ម ចូ�ន្យ�ន្យសំ�$ចូ"���មកាន្យ�ម្រែ��"ចូ–

ញ្ចេធ$�ញ្ចេអាយមាន្យ5ល់"�ក្នុមPមាន្យត្រឹះបសំ"ទ្ធិ-ភាព ន្យ"ងការបញ្ចេ��ញ GHG

ទាំបព�ការចូ"���មសំ�$

ផ្ទា8 សំ�ប1�រសំមាសំភាពហ័$�ងសំ�$ (ជញ្ចេត្រឹះម�សំយក្នុសំ�$ធ�ជាជាងសំ�$��ចូ)

ការត្រឹះ<ប�ត្រឹះ<ងញ្ចេDយម្រែក្នុល់ម6ន្យ�វិធន្យធាន្យទ្ធិ�ក្នុ (ឧ. ការញ្ចេត្រឹះសាចូត្រឹះសំព

ញ្ចេDយសំត្រឹះមក្នុ� ឬឩបក្នុរណួj ញ្ចេត្រឹះសាចូ ការសំ1�ក្នុទ្ធិ�ក្នុទ្ធិ�ក្នុញ្ចេH8Iង)

23

ការសំត្រឹះមាល់បន្យ:�ក្នុការបញ្ចេ��ញ GHG ព�សំ�$Mitigation of livestock GHG emissions

ចូ�ណួ� សំញ្ចេត្រឹះមចូកាន្យ�ម្រែ�ខ្លួTសំ�ក្នុ��ងរបបចូ�ណួ� សំ�$ ការបញ្ចេ��ញ CH4

កាន្យ�ម្រែ�ទាំប

ការត្រឹះ<ប�ត្រឹះ<ងកាក្នុសំ�ណួល់�សំ�$ (សំ�ខ្លួ�ប�hម|វិ�h�សំ1�ក្នុទ្ធិ�ក្នុញ្ចេDយត្រឹះ<ប)

ការD�ដូ�ដូ�ណាំ�ក្នុសំ"ឧសំEហ័ក្នុមP

បន្យE��ញ្ចេbP សំ�$ញ្ចេល់�វាល់ញ្ចេbP តាំមរយXការឃ្វា$ ល់បណាំ1 ក្នុ�

ការត្រឹះ<ប�ត្រឹះ<ងការD�ដូ�ដូ�ណាំ�ចូ�ណួ� សំ�$

ជញ្ចេត្រឹះម�សំព�ជម្រែដូល់ល់��លាសំ�ញ្ចេល់mន្យ

បន្យhយ5ល់"�ក្នុមPសំ�$ ន្យ"ងការបរ ញ្ចេភា<សាចូ�សំ�$

24

សំ�ណួ� រត្រឹះ��រ

1 . ចូ�រពន្យ�ល់�អំ�ព�ការបញ្ចេ��ញ GHG ក្នុ��ងវិ សំ យចូ"���មសំ�$ ។

2 . ញ្ចេ��បម្រែត្រឹះមបត្រឹះម'ល់អាកាសំធា��មាន្យឥទ្ធិ-"ពល់យ៉ា/ ងដូ�ចូញ្ចេម1ចូញ្ចេ2ញ្ចេល់�ត្រឹះបជាជន្យម្រែដូល់ព�ង

ម្រែ56ក្នុញ្ចេល់�ការចូ"���មសំ�$ជាអាជ�ពរបសំ�ខ្លួ8�ន្យ ?

3 . ចូ�រពន្យ�ល់�ព�ឥទ្ធិ-"ពល់ផ្ទា: ល់� ន្យ"ងត្រឹះបញ្ចេយ៉ាល់នៃន្យបម្រែត្រឹះមបត្រឹះម'ល់អាកាសំធា��ញ្ចេ2ញ្ចេល់�សំ�$

ចូ"���ម ន្យ"ងត្រឹះបព ន្យ-ចូ"���មសំ�$ ។

4 . ញ្ចេ��ញ្ចេ<<�រញ្ចេរ=បចូ�យ�ទ្ធិ-សាត្រឹះសំ1បន្យ?� �ការចូ"���មសំ�$ញ្ចេ2ន្យ�ងបម្រែត្រឹះមបត្រឹះម'ល់អាកាសំធា��

យ៉ា/ ងដូ�ចូញ្ចេម1ចូខ្លួ8 ?

5 . ញ្ចេ��ញ្ចេ<អាចូសំត្រឹះមាល់បន្យ:�ក្នុការបញ្ចេ��ញ GHG ព�សំ�$បាន្យយ៉ា/ ងដូ�ចូញ្ចេម1ចូ ?

អំរ<�ណួ

25

រ �មJ� ជ�យសំញ្ចេ�ងាf ម្រែ5ន្យដូ�

Take-home messages Participatory approaches to sustainable

management of natural resources Community involvement in adaptation

strategies Financial incentives Risk management mechanisms Awareness and education Mitigation strategies Innovation, research and technology

development Indigenous knowledge

26