تهیه کننده:غلامرضا جمالی زواره کارشناس ارشد پرستاری

: زواره جمالی غالمرضا کننده تهیه

پرستاری ارشد کارشناس

باز و اسید اختالالت

PH PH : ( ئيدروژن بيانگر( power hydrogenقدرت و است. است بدن در هيدروژن يون منفي PHغلظت لگاريتم بصورت

شـــود مي بيـــان-.log (H) = PH "\ برابر . هيدروژن يون غلظت اگر molمثال

با PHباشد 0.01 برابر شود 2آن مي يــون غلظــت خون  +Hهــرچه اسيديته ميزان شــود زياد

و . PHبيشتر يون غلظت كه هنگامي شود مي شود +Hكمتر كمو شده بازي . PHخون روي از رود مي تعادل PHباال اختالالت

) آلكالوز ) و اسيدوز شود مي داده تشخيص باز و اسيد

PH. دارد بدن طبیعی عملکرد بر ای عمده تاثیر بدن مایعات

PH بین .7.45 – 7.35خون است

PH> 7.8 است کشندهPH< 6.9

ی کننده تنظیم های بدن PHسیستم در

A) بافری- ) تامپون

B -تنفسی

C -کلیوی

تامپونتغییرات مقابل در را پاسخ در PHسریعترین که بنحوی 4دارد

.5الی میرسد خود کارایی حداکثر به ساعتاست- : بافری سیستم چهار دارای بدن

A( -بیکربناتHCo3- :)سلول خارج مایعات B( -هموگولوبینHb- :)قرمز گلبول درون C( -فسفاتPo4

3-, HPo4ادراری(: -2 های توبول و ها سلول داخل

D( -پروتئینPr- :)ها سلول درون و پالسما در

تنفسی سیستماصالح در فوری دفع PHعملکرد یا اقتباس طریق Co2از

واکنشزیر : یا وCo2 + H2o H2Co3 H+ + Hco3

-

کلیوی سیستمشده آزاد متابولیک اسیدهای کلیه، توبوالر سلولهای

و هیدروژن یون ترشح توسط را بدن سلولهای توسطدر تاخیری عملکرد و میکنند دفع بیکربنات یون جذب باز

.PHاصالح دارند

(اسیدوز متابولیک) تنفسی، که حالتی .PH<7.35به گویند اسیدوز باشد - تنفسی اسیدوز دفع: الف در ریه Co2ناتوانی

تنفسی- : اسیدوز ی کننده ایجاد عواملپنومونیـ، CopDهیپوونتیالسیون- )1 ،ARDS) ریوی ادم ،قفسه- ) 2 شدید ترومای عضالنی عصبی عملکرد در اختالل

) گراو میاستنی شدید، چاقی باره، گلین پولیومیلیت، سینه، 3) داروها- ) مصرف تروما، تنفسی مراکز در اختالل

بالینی - افزایش: عالئم ، گیجی، درد، کاهش Icpسر ،Loc

ها،: + درمان - برنکودیالتور از استفاده ای زمینه عالمت ، C.P.Tرفعمکانیکی تهویه

متابولیک( اسیدوز بسولفوریک کلریدریک، پیروئیک، الکتیک، اسید افزایش

متابولیک : اسیدوز ایجاد علل A -متانول آسپرین، ، اسیدی مواد خوردن بواسطه اسید احتباس B : -،دیابتی کتواسیدوز شدن ساخته بواسطه اسید احتباس

الکتیک اسیدوز الکلی، کتواسیدوز C : -اسید دفع در اختالل بواسطه اسید - ATN- CRFاحتباس

شوک D : -ژژنوستومی وجود شدید، اسهال بیکربنات کاهشبالینی - آریتمی: عالئم هایپرونتیالسیون، هایپرکالمی، درد، سر

قلبیتجویز درمان : - اولیه، علت NaHco3رفع

-

الکالوزکه شود :PH>7.45زمانی

A : -خون کربنیک اسید کاهش تنفسی B : -افزایش یا خون اسیدهای کاهشسایر متابولیک

HCo3-

تنفسی( الکالوز جریه Co2افزایشدفع از

هیپوکسی، : - تب، درد، اضطراب، تنفسی الکالوز ایجاد عللعفونتها

بالینی - کرامپهای: عالئم انگشتان، پاراستزی سر، احساسسبکیپتاسیم کاهش کلسیم، کاهش قلبی، آریتمی عضالنی،

هایپرونتیالسیون : درمان- وضعیت اصالح اولیه، علت رفع

متابولیک( الکالوز متابولیک :د الکالوز ایجاد علل A : -معده ساکشن استفراغ، خون در اسیدها کاهشسایر

کورتونها N.G.Tube))ای و دیورتیکها ، B : -رویه بی مصرف بیکربنات یون ، NaHCo3افزایش

خون وسیع ترانسفوزیون الکتات،بالینی - کاهش: عالئم استفراغ، و تهوع هیپوونتیالسیون،

کلسیمجهت : درمان- استازوالمید از استفاده اولیه، علت رفع

HCo3افزایشدفع -

abgپارامترهای PaO2 : و اســت شريـاني خون اكسيژن سهمي فشار

. طبيعي ميزان باشد مي خون اكسيژناسيون درجه نشـانگرPaO2  برابرmm Hg 100-80 . از اگر mm Hg 80است

. از اگر است خفيف هيپوكسي به مبتال فرد شــود كمتــرmm Hg 60 از اگر و متوسط هيپوكسي باشد، mmكمتـر

Hg 40 ترس بدون بايد كه است شديد هيپوكسي شود كمتربا مسموميت دريغ O2از .O2بدون شود داده

PaCO2 -PaCO2 : سهمي و CO2فشار است شرياني خون

نرمال ميزان است آلوئولي تهويه كفايت بررسي معيارجهتPaCO2  برابرmm Hg 45-35 . از اگر شود 35است كمتر

از اگر و است تنفسي آلكالوز به مبتال بيشترشود 45فرد. است تنفسي اسيدوز به مبتال فرد

O2 saturationO2 saturation : را اكسيژن با هموگلوبين اشباع درصد

. حدود در طبيعي حد دهـد مي معموال% 96- 99نشان است100 . بــا% ميــزان ايــن كنيــم درماني اكسيژن مگر نداريم

كه PaO2كاهـــش دربيماراني كه بطوري يابد كاهشميPaO2 از خيلي O2   satدارند mm Hg 50كمتر سرعت با

يابد كاهشمي زياد

HCO3-) كربنات ) بي

HCO3-:) كربنات ) در بي كربنات بي يون ميزان بيانگر

. است خون برابر آن طبيـعي .meq/ lit 26-22ميزان باشد  مي افزايشHCO3

بيانگر - آن كاهـش و متابوليك آلكالوز بيانگراست متابوليك اسيدوز

BE ( Base exess)BE ( Base exess) : بافري كاهشسـطح يا افزايـش

خون BEاست. متابوليك وضعيت توصيف براي ديگر روشجاي HCO3به

مي - كار بـــه آن جــاي به هم گاهي و بودهرود.

آن نرمال . 2تا- Meq/lit 2حد از+ اگر باشد تر- 2مي پاييناز اگــر و متــابوليــك اسيــدوز سبب+ 2رود رود بـاالتر

شود مي متابوليك آلكالوز

total B.B ( total Buffer Base )total B.B ( total Buffer Base ) : ( : بافري آنيونهاي همه غلظتهاي HCO3مجموع

فسفات، - ،. باشد ...( مي خون در و هموگلوبين و پروتئين

آن نرمال است meq / lit 44-40حد

انجام ABGمراحل A) آلن- ) تست مناسب محل انتخاب B -محل نمودن آماده C -مناسب سرنگ انتخاب D -سرنگ کردن هپارینه E -نمونه اخذ روش F -شده گیری نمونه محل از مراقبت G -سرنگ حمل ی نحوه H -درخواست برگه در مهم نکات نوشتن

شرياني خ7ون نمونه گرفتنABGجهت

بازويي اولنار، راديـال، مثــل زيرپوســتي شريان طريق از. شود مي تهيه راني و

در راحتي به زيرا است راديال شريان شريان، متداولترينعوارض ضمنـا بــاشد لمــسمي قــابــل و بوده دسترس . سرنگ يك بوسيله خون نمونه ندارد را ديگر محلهاي شديد

مي تهيه استــريل ريز سوزن ســر به متــصل هپارينهنيازبه. درصورت مي Arterial lineمكرر ABGشود گذاشته

شود

توجه زير نكات به راديال شريان از شرياني خون نمونه گرفتن در

: داشت توجه بايد1 -وي براي را خود كار هدف بيمار اضطراب كاهـش براي

. دهيم مي توضيح2 -بررسي براي آلن تست ً حتما ، نمونه گرفتن از قبل

شود انجام اولنار و راديال شرياني خون كفايت

گیری نمونه محل آناتومي از كافي اطالع بايد نمونه گرفتن جهت

. شود وارد بيمار به كمتري آسيب تـا داشتــه

در راديوس استخوان روي راديال شيار 1-2شريان اينچي . محل ميانه و اشــاره انــگشــت دو لمــس با دارد قرار مچ

. كرد مشخص توان مي را آن نبض . با را مچ و ساعد دهيم مي قرار راحت وضعيت در را بيمار

حدود دهيم 30زوايه مي قرار هم به نسبت درجه

گیری نمونه مي تميز و ضدعفوني را ناحيه بتادين يا الكل به آغشته پنبه باكنيم.

زوايــه با را نبض 60سرسوزن محل و پايين طرف به درجــهبه خون ورود زمان تا را سرسوزن دقت با و كرده وارد شريانبه را سرنگ پيستون حين، همين در و بــريم مي جلو به سرنگ

. شود سرنگ وارد خون دهيم مي اجازه و كشيده عقباز بــيشتر نبايد احتمال 0.5سرسوزن چون شود وارد سانتيمتر

گيــري خون در موفقيــت عدم و رگ زيرين جدار كردن پارهدارد وجــود

گیری نمونه . از جلوگيري براي است زياد ها شريان در فشارخون

را سرسوزن يكبــار از بيــش هماتوم و جلدي زير خونريزيورود محل متعدد، خونگيري در و كرد وارد نبايد ناحيه در

. عوضشود بايد سرسوزن

مدت به را محل نمونه، گرفتن از فشار 5پس بايد دقيقهفمـورال. شريان از استفاده درصورت بايد 10داد دقيقه

. داد فشار را محل

گیری نمونه مي تخليه را سرنگ در موجود هواي حبابهاي

. مشخصات. كنيــم مي خم يا و گـــذاشته را سرسوزن كنيمو حرارت درجه دريافتي، اكسيژن ميزان را Hbبيمار، بيمار

. . شود فرستاده ً سريعا بايد نمــونه نويسيــم مي سرنگ روي سرد محيط در را سرنگ باشد دور مسافت نظر از اگر

. ) كاهـش) باعث ســرما زيــرا كنيــم مي نگهداري يخ ليوانخون گازهاي در كمتري تغييرات و شده سلولي متابوليسم

. شود مي ايجاد نمونه

تفسیر ABGمراحل PaO2

به است؟ PaO2ابتدا هايپوكسمي دچار بيمار آيا كه شود توجهجيوه (80 - 100 ) متر ميلي

PaO2 خفيف 79تا 60بين هايپوكسي را جيوه متر ميلي PaO2 متوسط 59تا 40بين هايپوكسي را جيوه متر ميلي PaO2 از .40كمتر نامند مي شديد هايپوكسي را جيوه متر ميلي زير .40مقادير است آميز مخاطره بسيار جيوه متر ميلي

O2 Sat به كه باشد مي اكسيژن از هموگلوبين اشباع درصد ياـ PaO2مقدار اكسي شكست منحني بر موثر عوامل و

. به مبتال افراد در بجز است وابسته O2ميزان COPDهموگلوبينSat 80زير. نمايد% مي مطرح را وريدي خون احتمال

دوم PH مرحله

به توجه يا PHبا نرمال وضعيت در كه شود مشخصمي. داريم قرار بازي يا اسيدي

PH از 7.40زير تر پايين و مي 7.35اسيدي خوانده اسيدوزشود.

همچنينPH از 7.40باالي باالتر و آلكالوز 7.45قليايي. شود مي تلقي

سوم PaCO2 مرحله به توجه يا PaCO2با تنفسي اسيدوز كه مشخصشود

. دارد وجود نرمال حالت يا تنفسي آلكالوز PaCO2 از از 35كمتر باالتر و تنفسي اسيدوز 45آلكالوز

. است تنفسي

چهارم - HCO3 مرحله

اسيدوز كه گردد مشخص تا شود مي توجه بيكربنات يون به . دارد وجود نرمال حالت يا متابوليك آلكالوز يا متابوليك

از بيش آلكالوز 26مقادير نمايانگر ليتر در واالن اكي ميلياز كمتر و دهنده 22متابوليك نشان ليتر در واالن اكي ميلي

. است متابوليك اسيدوز

پنجم BE مرحله

مقدار و BEبه اسيدوز تفسير براي معيار اين شود، توجه . است بيكربنات يون از تر دقيق متابوليك منشا با آلكالوز

از بيش صورتيكه و+ 2در متابوليك آلكالوز نمايانگر باشداز كمتر است- 2اگر متابوليك اسيدوز نمايانگر باشد

ششم مرحلهجبران عدم یا جبران

آياPH جبران؟ بدون يا است شده جبران ) در ) متابوليك تنفسي، بافري، جبراني مكانيزمهاي بدن در

سه از يكي پـس ميشوند فعال باز اسيدو اختالالت زماندارد وجود زير حالت

)جبران بدون الف ) ناقص جبران ب ) كامل جبران ج

جبران( بدون الف

PH ، طبيعي طبيعي HCO3يا PaCO2غير غير نيز به توجه با حالت اين ( PHدر و. ) گردد مشخصمي آلكالوز يا اسيدوز اختالل نوع

PaCO2 و تنفسي اختالل .HCO3بيانگر بود خواهد متابوليك اختالل نمايانگر مثال: PaO2 = 60 PH = 7.25 , PaCO2 = 50 , HCO3 = 22

. ميباشد نشده جبران تنفسي اسيدوز تشخيص

:Iقانون تغييرات تنفسي PaCO2و PHاگر بيماري يك باشد، يكديگر مخالف جهت دردارد : وجود

PH = 7.32 PaCO2 = 50 HCO3 = 24

:IIقانون تغييرات دارد- :HCO3و PHاگر وجود متابوليك بيماري يك باشند، جهت هم

PH = 7.32 PaCO2 = 40 HCO3- = 18

ناقص ( جبران ب

حالت اين ، PHدر HCO3 وPaCO2 . بدين هستند طبيعي غير سه هركامل اصالح به موفق اما اند شده فعال جبراني مكانيسمهاي كه معني

PH . به ابتدا جبراني، مكانيسم و اوليه اختالل تشخيص براي اند نشدهسپس PaCO2و HCO3مقادير و شود مي مي PHتوجه قرار نظر مد

ميشود : مطرح سوم قانون و گيرد :IIIقانون

تغييرات جبران- HCO3و PaCO2اگر حال در بدن باشند، جهت هماست : تعادل عدم

25= PH = 7.30 PaCO2 HCO3- = 12 l . كاهش دارد وجود متابوليك بيماري يك مثال اين يك PaCO2در

ناقص جبران با متابوليك اسيدوز تشخيص و است جبراني مكانيسم. باشد مي تنفسي سيستم

كامل ( جبران ج

حالت اين ولي PHدر طبيعي- HCO3و PaCO2طبيعي، غير دو هرهستند. :IVقانون

جبراني مكانيسم و اوليه اختالل تشخيص براي كامل، جبران وضعيت درمقادير به كردن نگاه با را PaCO2و HCO3- BEابتدا اختالل نوع

مقدار به سپس كرده، :PHمشخص كنيم مي توجهميزاـن 1 صورتيكه در .7.40 – 7.35بين PHـ است اسيدوز اوليه علت بود،ميزاـن 2 صورتيكه در . 7.45 – 7.40بين PHـ است آلكالوز اوليه علت بود،

مثال :PH = 7.42 PaCO2 = 50 mmHg HCO3- = 32

كامل : جبران تنفسي، اسيدوز متابوليك، آلكالوز تشخيصكامل : ) ( جبران ـبا متابوليك آلكالوز اوليه بيماري

تفسیر جهت اصلی پارامترهایABG

: PHالف( PH>7.45 آلکالمی

PH<7.35 اسیدمیطبیعی PH<7.45>7.35محدوده

:PCo2ب( تنفسی PCo2>45اسیدوز

تنفسی PCo2<35الکالوزطبیعی ی PCo2<45>35محدوده

HCo3ج( -:

متابولیک HCo3الکالوز->26

متابولیک HCo3اسیدوز-<22

طبیعی ی HCo3>22محدوده-<26

حفظ BE: (base excess)د( برای که بازی یا اسید میزانPH است نیاز مورد طبیعی

متابولیک BE>+2الکالوزمتابولیک BE<-2اسیدوز

طبیعی - ی BE<+2>2محدوده

((BB :Buffer Baseس( هموگلوبین، پروتئین، بیکربنات، پالسما، آنیونهای جمع حاصل

فسفاتهاآن نرمال است meq / lit 44-40حد

- Pao2 : Pao2= 95ه( 60<Pao2<80 خفیف Sat<95>89هیپوکسی40<Pao2<60 متوسط Sat<89>75هیپوکسی

Pao2<40 شدید Sat<75هیپوکسیطبیعی ی Pao2<100>80محدوده

آنیونی Anion Gapشکافدر و برابر کاتیونها کل تعداد با آنیونها کل طبیعی حالت در

. است تعادل حالتAG : است متابولیک اسیدوز علت کشف جهت روشی

AG : (Na+K) - (Cl+HCo3-)

AG = 8-16 meq/lit ) ( ، کتواسید الکتیک، ارگانیک افزایشاسیدهای حالت در

.AGافزایش داریم راکاهش که حالتی HCo3در

افزایش - یا داریم، HClوAG. است طبیعی

PHاختالالت A : -جبرانی حاد مکانیزمهای وجود عدم

B : -حاد جبرانی تحت مکانیزمهای فعالیت

c : -جبران مزمنPH مکانیزمها توسط

باز و اسید اختالالت انواع ) ساده الف

( ) مرکب (MIXEب

جبرانی( : که ج و PHوضعیتی است طبیعی ی محدوده در. داریم الکالوز و اسیدوز وضعیت همزمان

که - : صورتی در اولیه 7.4-7.35بین PHنکته علت باشدبین اگر و است اولیه 7.45-7.4اسیدوز علت باشد

است الکالوز

مرکب اختالل از مثالهایی A + -متابولیک الکالوز تنفسی اسیدوز

(CopD) استفراغ+

B + -متابولیک اسیدوز تنفسی قلبی،) اسیدوز ایست) اسهال+ تنفسی

C + -متابولیک الکالوز تنفسی الکالوز) + خونی) وسیع ترانسفوزیون هایپرونتیالسیون

تفسیر در طالئی ABGقانونهایباشد تنفسی صرفا اختالل که صورتی در

A -افزایش ازاء 20mmHgبه ، CO2 PH ، کاهشمییابد 0.1 B -کاهش ازاء 10mmHgبه ، CO2 PH ، افزایشمییابد 0.1 : هیپوونتیالسیون درافزایش - ازاء 10mmHgبه ، CO2 HCo3 ، 1meq مییابد افزایش

: هیپرونتیالسیون درکاهش - ازاء 10mmHgبه ، Co2 HCo3 ، 1.5meq کاهشمییابد

در میزان PHتغییر باز 0.15به در ایجاد 10meg/litتغییرمیکند

باشد متابولیکی صرفا اختالل که صورتی :در

Example 1

Pao2 :90 mmhg Ph:   7.25Paco2 : 50 mmhg Hco3:   22 mEq/L

Interpretation:uncompensated respiratory acidosis

Example 2

Pao2 :90 mmhg Ph:   7.25 Paco2 :40 mmhg

Hco3:   17 mEq/LInterpretation:

uncompensated metabolic acidosis

Example 3�

 Pao2 : 90 mmhg Ph: 7.37Paco2:60 mmhg Hco3:38 mEq/L

Interpretation:compensated respiratory acidosis with metabolic

alkalosis

Example 4

Pao2 :90 mmhg Ph:7.42Paco2:48 mmhg Hco3: 35 mEq/L

Interpretation :compensated metabolic alkalosis with respiratory

acidosiso

Example 5Pao2 :56 mmhgPh:7.25Paco2:50mmhg Hco3: 23 mEq/L

Interpretation? :

Example 6Pao2 :40 mmhgPh:7.15Paco2:40mmhg Hco3: 15 mEq/LBE=-6

Interpretation? :

Example 7Pao2 :85 mmhgPh:7.55Paco2:35mmhg Hco3: 30 mEq/LBE=+8

Interpretation? :

Example 8Pao2 :90 mmhgPh:7.1Paco2:60mmhg Hco3: 16 mEq/LBE=-6

Interpretation? :

Example 9 Pao2 :55 mmhgPh:7.6Paco2:20mmhg Hco3: 32 mEq/LBE=+8

Interpretation? :

Example 10Pao2 :65 mmhgPh:7.35Paco2:25mmhg Hco3: 12 mEq/LBE=-10

Interpretation? :

Example 11Pao2 :80 mmhgPh:7.36Paco2:55mmhg Hco3: 33 mEq/LBE=+9

Interpretation? :

Example 12Pao2 :70 mmhgPh:7.30Paco2:70mmhg Hco3: 30 mEq/LBE=+6

Interpretation? :

با تشکر از همراهی شما