เนื้อหา บทเรียน

ทรงพระเจรญ

 "...นกเรยนทยงกอเรองววาท จนเกดความเสยหายแกตน แกโรงเรยน ขอใหสำานกวา การกระทำาเชนนน อาจกลายเปนการทำาลายอนาคตของตนไปไดอยางคดไมถง ฉะนน ขอใหพยายามฝกฝนอบรมตนเองใหมคาเปนคนเตมคน ใหเปนคนดมประโยชนให จงได..."

 ความตอนหนง ในพระราชดำารสในพธเปดงานกรฑา ศลปหตถกรรม

นกเรยน ประจำาป ๒๕๑๒ณ กรฑาสถานแหงชาตวนท ๑ ธนวาคม ๒๕๑๒

2

เวยงงาม ปรชาพาณชพฒนา

ครชำานาญการพเศษกศ.ม.(วทยาศาสตรศกษา)

กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตรโรงเรยนเสลภม

พทยาคม

3

เรอง ภเขา ภเขาไฟ และแผนดนไหว

4

จดประสงคการเรยนร 1.อธบายการเปลยนแปลงทางธรณทเปนผลจาก

การเคลอนทของแผนเปลอกโลก ไดแก การเกดภเขา ภเขาไฟ และแผนดนไหว

2.บอกความแตกตางของกระบวนการเกดภเขาได3.บอกความแตกตางของกระบวนการเกดภเขาไฟ

และผลกระทบทมตอสงแวดลอมได4.อธบายการเกดแผนดนไหวพรองทงระบชนดของ

เครองมอความสนสะเทอนของแผนดนไหวได

5

สาระการเรยนร

1.การเกดภเขา2.การเกดภเขาไฟ3.การเกดแผนดนไหว

6

ภเขาภเขาเปนธรณสณฐานลกษณะหนงบน

พนผวโลกทเปนแหลงทรพยากรธรรมชาตทสำาคญแหลงหนง เกดจากการเปลยนแปลงของแผนเปลอกโลกอยางชา ๆ ในระยะเวลาทยาวนาน กระบวนการเกดภเขาพนทวปยกตวเมอไดรบแรงดนจากหนหนดกระบวนการนใชเวลายาวนานมากและผานกระบวนการหลายขนตอน

7

ภเขาไฟ เปนภเขาทมลกษณะพเศษแตก

ตางจากภเขาทวไป คอ สามารถพนสารละลายรอนหรอหนหนดทหลอมละลายอยใตโลก ทเรยกวา แมกมา และเถาถานจากภายในโลกออกสพนผวโลก

8

ประเภทของภเขาไฟนกธรณวทยาจำาแนกชนดของภเขาไฟตาม

ชวงเวลาของการทำางานเปน 3 ประเภท ดงน1. ภเขาไฟทมพลงหรอภเขาไฟทยงคกรน

ปจจบนทวโลกมภเขาไฟทมพลงอยประมาณ 1,300 ลก และสวนมากมอยในมลรฐฮาวาย ประเทศสหรฐอเมรกา รอยละ15 ของจำานวนภเขาไฟทยงคกรน อยในประเทศอนโดนเซย

9

2. ภเขาไฟทสงบหรอยงหลบ เปนภเขาไฟทครงหนงเคยระเบด แตคาดวาอาจมการระเบดอกเมอใดกได เชน ภเขาไฟเซนตเฮเลน ในประเทศสหรฐอเมรกา

3. ภเขาไฟทดบสนทแลวหรอภเขาไฟสนพลง เปนภเขาไฟทเคยระเบดมาแลวในอดต หรอพนหนละลายออกมา แตมการผพงไป เชน ภเขาไฟในประเทศไทย ทจงหวดบรรมย ภเขาไฟวซเวยส ประเทศอตาล

10

แนวการเกดภเขาไฟทสำาคญมอย 4 แนว คอ 1. แนวรอบมหาสมทรแปซฟกหรอวงแหวนแหงไฟ

2. แนวเทอกเขาแอลป-หมาลย 3. แนวเทอกเขาแอฟรกาตะวนออกหรอเทอกเขาคลมนจาโร 4. แนวมหาสมทรแอตแลนตก

11

ลกษณะของภเขาไฟออกเปน 4 แบบ ดงน

1. ภเขาไฟรปกรวย หรอกรวยภเขาไฟสลบชน หรอภเขาไฟแบบรปผสม เปนแบบทเกดขนและรจกมากทสด เปนรปแบบภเขาไฟทสวยงามทสด เชน ภเขาไฟฟจยามา ในประเทศญปน ภเขาไฟมายอน ประเทศฟลปปนส และภเขาไฟวซเวยส ประเทศอตาล เปนตน 

ภเขาไฟรปกรวย ภเขาไฟฟจยามาในประเทศญปน

12

2. ภเขาไฟรปโล เปนภเขาไฟทกอรปจากลาวาหลากของ หนบะซอลต เชน ภเขาไฟมวนาลว ภเขาไฟคลเอย ในหมเกาะฮาวาย และภเขาไฟลาก ประเทศไอซแลนด เปนตน

ภเขาไฟรปโล ภเขาไฟ มวนาลวในหมเกาะฮาวาย

13

3. ภเขาไฟรปกรวยกรวดภเขาไฟ เปนภเขาไฟทกอรปจากการปะทอยางรนแรง เชน ภเขาไฟคาฟลน ในมลรฐเมกซโก ภเขาไฟพล เปนตน

ภเขาไฟแบบกรวยกรวด ประเทศชล

14

4. โดมภเขาไฟ เปนภเขาไฟทกอรปจากหนไรโอไรตทมความหนดมากหรอพวกหนหนดทไหลชามากกวาแอนดไซต เชน ภเขาไฟเคลด ประเทศอนโดนเซย นอกจากนการทรดตวของ ภเขาไฟ การกดเซาะผพง ทำาใหภเขาไฟมรปรางเปลยนไป เชน ภเขาไฟซนเซต ประเทศสหรฐอเมรกา

ภเขาไฟซนเซต สหรฐอเมรกา

15

ประโยชนของภเขาไฟ1. ชวยปรบระดบของเปลอกโลกใหอยในภาวะ

สมดล 2. ทำาใหหนอคนและหนชนใตทลาวาไหลผาน

เกดการแปรสภาพ เชน หนแปรทแขงแกรงขน

3. ทำาใหเกดแหลงแรทสำาคญขน เชน เพชรเหลก และธาตอน ๆ

4. แหลงภเขาไฟจะเปนแหลงดนดเหมาะแกการเพาะปลก

5. แหลงภเขาไฟ เปนแหลงทองเทยวทสำาคญ6. ทำาใหบรรยากาศโลกเยนลง 7. เกดเกาะใหมภายหลงทเกดการปะทใตทะเล

16

โทษของภเขาไฟระเบด1. แรงสนสะเทอนทำาใหเกดความสญเสยแกชวต

และทรพยสน 2. ลาวา ทไหลออกมาจากปากปลองภเขาไฟ มนษย

และสตวถาหนไมทน กจะเกดความสญเสยอยางใหญหลวง

3. เกดฝนภเขาไฟ เถามล บอมบภเขาไฟ ระเบดขนสบรรยากาศ ครอบคลมอาณาบรเวณใกลภเขาไฟและลมอาจพดพาไปไกลจากแหลงภเขาไฟระเบดหลายพนกโลเมตร

4. เกดคลนสนามขนาดใหญ5. หลงจากภเขาไฟระเบด มฝนเถาภเขาไฟตก

ทบถมอยใกลภเขาไฟ เมอฝนตกหนก อาจจะเกดนำาทวมและโคลนถลมตามมาจากฝนและเถาภเขาไฟเหลานน

17

แผนดนไหว เปนภยพบตทางธรรมชาตทเกดจากการสน

สะเทอนของพนดนอนเนองมาจากการปลดปลอยพลงงานเพอระบายความเครยดทสะสมไวภายในโลกออกมาอยางฉบพลนและเปนการปรบสมดลของเปลอกโลกใหเขาท

ภาพความเสยหายจากแผนดนไหวเมองโกเบ ประเทศญปน

18

สาเหตของการเกดแผนดนไหว 1. แผนดนไหวทเกดตามธรรมชาต 1.1 แผนดนไหวทเกดจากการเคลอนทของแผนเปลอกโลก 1.2 แผนดนไหวทเกดจากกระบวนการระเบดของภเขาไฟ 2. แผนดนไหวทเกดจากการกระทำาของมนษย เชน 2 .1 การทดลองระเบดนวเคลยรใตดน 22 การระเบดพนทอยางรนแรงเพอการสำารวจและสรางสงกอสรางขนาดใหญ เชน เขอน 2.3 การยบตวของแผนดน เนองจากการทำาเหมองแร เปนตน

19

แนวการเกดแผนดนไหวของโลก

1. แนวรอยตอทเกดลอมรอบมหาสมทรแปซฟก ซงเรยกบรเวณนวา วงแหวนแหงไฟ “ (Ring of fire)”

2. แนวรอยตอภเขาแอลปในทวปยโรป 3 . แนวรอยตอทเหลออกรอยละ 5 เกดใน

บรเวณแนวสนเขากลางมหาสมทรแอตแลนตก

20

ผลกระทบจากแผนดนไหว1. แผนดนสะเทอน ทำาใหสงปลกสรางอาคารบานเรอน

สะพาน และถนนพงทลาย2. แผนดนเลอน ทำาใหถนน ทางรถไฟ เกดการฉกขาด

ตามแนวการเลอนตว3. เกดไฟไหมอนเนองมาจากทอแกสฉกขาด4. แผนดนถลม5. ธรณสบ 6. เกดคลนยกษหรอสนาม

21

การตรวจวดแผนดนไหว มาตราเมอรแคลล (Mercalli Scale) โดย เมอรแคลล ชาวอตาล

ไดกำาหนดขนในป ค.ศ.1902 จากความรสกท รบรไดจาก การเกดแผนดนไหว และความกระทบกระเทอนตออาคาร สงกอสราง ซงจะทำาการตรวจวดไดเฉพาะในบรเวณทผพกอาศยอย ในสถานทเกดเหต และยงขนอยกบชนดของอาคาร และสงกอสรางทตางกนไปในแตละทองถน ปจจบนไดมการพฒนาเรอยมาจนแบงเปน 12 อนดบ

22

23

แหลงสบคนขอมล ไดจากเวบไซตตอไปน http://www.cmw.ac.th/elibrary/fileselibrary/Sciencehttp://www.ednet.kku.ac.th http://www.school.obec.go.th/csw_som