Κλασσική και ελληνιστική τέχνη

Το 480 π.Χ. στο γλυπτό ‘ο παις του

Κριτίου’ διακρίνουμε για

πρώτη φορά φυσικότητα στη

στάση του σώματος. Η φυσική στάση του σώματος δεν είναι αυτή των

αιγυπτιακών αγαλμάτων ή των

ελληνικών κούρων. Οι άνθρωποι

συνήθως μεταφέρουν το

βάρος του σώματός τους, στο ένα πόδι

Φ Υ Σ Ι Κ Η Σ Τ Α Σ Η Σ Ω Μ Α Τ Ο Σ

‘ο παις του Κριτίου’ 490-480 π.Χ. μάρμαρο, 86 εκ. ύψος Το χαμόγελο

εξακολουθεί να σχηματίζει το αρχαϊκό μειδίαμα, τα μαλία καλοχτενισμένα. Τα μάτια κενά σήμερα, συμπληρώνονταν

προφανώς με ένθετο υλικό

Χ Ι Α Σ Μ Ο Σ ή C O N T R A P P O S T O

Στη φυσική στάση μετακινούνται όλα τα μέρη του σώματος: όταν τεντώνεται το ένα πόδι που στηρίζει το σώμα, το άλλο χαλαρώνει και λυγίζει. Την ίδια στιγμή διαφοροποιείται το ύψος των γλουτών. Ο ώμος που αντιστοιχεί στο πόδι που

στηρίζει κατεβαίνει, ενώ το κεφάλι γέρνει λιγάκι. Το σταθερό πόδι αντιστοιχεί χιαστί στο χαλαρό χέρι, στο δε λυγισμένο πόδι αντιστοιχεί το σταθερό χέρι

Είναι η στάση που θα χαρακτηρίσει όλη τη γλυπτική του ανθρώπινου

σώματος στη κλασική τέχνη

ο πολεμιστής του Riace 460-450 π.Χ. χαλκός, 206 εκ. ύψος, Καλαβρία. Πιθανώς έργο του Φειδία. Τα δόντια είναι από ασήμι, ενώ τα μάτια ένθετα. Το άγαλμα χυτεύτηκε με τη

τεχνική του χαμένου κεριού που επιτρέπει να δημιουργηθεί ένα λεπτό στρώμα μπρούντζου, ώστε το

άγαλμα να είναι ελαφρύ

ο Ποσειδώνας του Αρτεμισίου 460-450 π.Χ.

χαλκός, 209 εκ. ύψος, Αρτεμίσιο, Βόρεια Εύβοια

Ο γενειοφόρος θεός είναι ή ο Ποσειδώνας έτοιμος να

πετάξει τη τρίαινα ή ο Δίας έτοιμος να πετάξει κεραυνό.

ο Δισκοβόλος 450 π.Χ. Ρωμαϊκό αντίγραφο από χάλκινοέργο του Μύρωνα 155 εκ. ύψος, Ρώμη

Ο αθλητής βρίσκεται στην υπέρτατη στιγμή της έντασης

ο Δορυφόρος 440 π.Χ ρωμαϊκό αντίγραφο, έργο του Πολύκλειτου μάρμαρο 212 εκ. ύψος. Πομπηία,

Νάπολη

ο Αποξυόμενος 330 π.Χ. μάρμαρο, ρωμαϊκό

αντίγραφο , 205 εκ. ύψος, έργο του Λύσιππου, Ρώμη,

μουσείο Βατικανού

Η παροδικότητα και το στιγμιαίο αλλά και το

συναισθηματικός κόσμος του απεικονιζόμενου εισάγονται

τώρα στη γλυπτική

Ο Χιασμός ή

Contrapposto επανεμφανίστηκε

ύστερα από πολλούς αιώνες

στην Αναγέννηση και σήμαινε την αναβίωση της

κλασικής τέχνης

Χ Ι Α Σ Μ Ο Σ ή C O N T R A P P O S T O σ τ η ν Α ν α γ έ ν ν η σ η

Μιχαήλ Άγγελος Δαβίδ

1501-4 Galleria dell'Accademia

κεφαλή του Μεγάλου Αλεξάνδρου 100 π.Χ. μάρμαρο, ελληνιστικό αντίγραφο , 30 εκ. ύψος, από έργο του Λύσιππου

330 π.Χ., Ρώμη, μουσείο Βατικανού

Οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν ότι μόνο ο Λύσιππος είχε συλλάβει την

προσωπικότητα του Μ. Αλεξάνδρου. Ήταν και ο μοναδικός γλύπτης που του επιτράπηκε να τον αναπαραστήσει. Ο

Αλέξανδρος εικονίζεται ως άλλος θεός, να κοιτά προς τα πάνω, με μια

κλίση του κεφαλιού προς τα αριστερά. Τα μαλλιά του, μαζί με την έκφραση

του προσώπου αποδίδουν το ‘ θυμώδες και λεοντώδες ‘ του

χαρακτήρα του

Παρθενώνας

ναός Αθηνάς Νίκης

Προπύλαια

Ερέχθειο

Το παλιό μουσείο της Ακρόπολης

Κεντρική είσοδος

Ανάπλαση των Προπυλαίων στο Μόναχο, δυτική άποψη

Τα Προπύλαια στην Ακρόπολη, γκραβούρα,

δυτική άποψη

Τα Προπύλαια έργο του Μνησικλή (436-432 π.Χ.) είναι Δωρικού ρυθμού και αποτελούνται από τρία κλίτη. Την κυρίως Στοά και τις δυο πτέρυγες. Η Στοά είναι χώρος επιβλητικός, διαστάσεων 24 επί 18 μέτρων. Η βόρεια πτέρυγα, μήκους 8,5 μέτρων αποτελείται από μια στοά και ένα δωμάτιο,

την πινακοθήκη, που φιλοξενούσε εκθέσεις ζωγραφικής. Η δυτική πρόσοψη στηρίζεται επί τριών κιόνων δωρικού ρυθμού που επέτρεπαν

να εισδύει άπλετο φως. Η Νότια πτέρυγα έμεινε ημιτελής

Τα Προπύλαια στην Ακρόπολη σήμερα, όπως φαίνονται αφού περάσουμε την είσοδο (ανατολική άποψη)

Ο ναός της Αθηνάς Νίκης ή (όπως ονομάστηκε επί ρωμαϊκής εποχής ναός της Απτέρου Νίκης είναι ένας μικρός γεμάτος χάρη και κομψότητα, τετράστυλος αμφιπρόστυλος ιωνικός ναός στην Ακρόπολη των Αθηνών. Εδώ

φυλασσόταν το ξόανο της θεάς Αθηνάς Νίκης, της «απτέρου», δηλαδή χωρίς φτερά, για να μη φύγει ποτέ από την πόλη της Αθήνας. Στη ζωφόρο ο γλυπτικός διάκοσμος απεικονίζει τη μάχη των Πλαταιών.

Επιγραφές αναφέρουν ότι ο αρχιτέκτονας Καλλικράτης σχεδίασε την είσοδο οπότε θεωρείται πιθανό πως ο ίδιος σχεδίασε και τον ναό, το 437 π.Χ. Ακολούθησε, τα επόμενα χρόνια, η κατασκευή του

Αριστερά ανατολική άποψη του ναού και κάτω η κάτοψη

Δυτική άποψη του ναού της Αθηνάς Νίκης

Σανδαλίζουσα Νίκη

Στηθαίο γύρω από το ναό της Αθηνάς

Νίκης, το οποίο απεικονίζει αρχαία θεά. Στεγάζεται στο

Μουσείο Ακρόπολης

Σπόνδυλοι και λίθοι της

κρηπίδας του Προπαρθενώνα

στο βόρειο τείχος της Ακρόπολης

(479 π.Χ).

Η διάμετρος τους είναι από1.94 μ. μέχρι 1.98 μ. και

το βάρος τους από 7 έως 9

τόνους.

Βόρειο-δυτική άποψη του Παρθενώνα

Ανατολική άποψη του Παρθενώνα

Ο Π Τ Ι Κ Ε Σ Δ Ι Ο Ρ Θ Ω Σ Ε Ι Σ Σ Τ Ο Ν Π Α Ρ Θ Ε Ν Ω Ν Α

η καμπύλωση των οριζόντιων

γραμμών και η προς τα μέσα

κλίση των εξωτερικών κιόνων

του Παρθενώνα

γραφική παράσταση του Μ.

Κορρέ.

Μετώπη αρ. 32 νότιας πλευράς Παρθενώνα

Ανατολική Ζωοφόρος Παρθενώνα

Η παράδοση του πέπλου

Αποτελείται από 8 πλάκες, που βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο, στο Μουσείο της Ακρόπολης και στο Λούβρο. Ερμής και Διόνυσος, Δήμητρα και Άρης

Ο ναός του Ερεχθείου -(νοτιοδυτική άποψη)- χτίστηκε μεταξύ 425 και 406 π.Χ. με σχέδια του αρχιτέκτονα Καλλίμαχου και είναι ένα από τα αριστουργήματα του ιωνικού ρυθμού. Εσωτερικά ο ναός ήταν χωρισμένος σε δύο μέρη. Το

ανατολικό μέρος προς την πρόσοψη ήταν της Αθηνάς, το άλλο του Ποσειδώνα. Στο ιερό της Αθηνάς βρισκόταν το ξόανό της, ένα άγαλμά της δηλαδή κατασκευασμένο από ξύλο ελιάς, για το οποίο πίστευαν ότι είχε πέσει από τον ουρανό. Στο

ιερό του Ποσειδώνα, όπου κατεβαίνει κανείς με δώδεκα σκαλοπάτια, η ξηλωμένη σ’ ένα σημείο στέγη και οι τρεις τρύπες στο βράχο του δαπέδου, προκλήθηκαν από το χτύπημα της τρίαινας του θεού, όπως πίστευαν οι αρχαίοι.

Το πιο γνωστό όμως μέρος του Ερεχθείου είναι η «Πρόστασις των Κορών», οι περίφημες δηλ. Καρυάτιδες. Πρόκειται για ένα σκεπαστό μπαλκόνι, του οποίου η στέγη στηρίζεται όχι σε κίονες, αλλά σε έξι αγάλματα Κορών εξαιρετικής τέχνης

Το Θέατρο της Επιδαύρου 4ος αι. π.Χ. , κατά τον Παυσανία είναι έργο του Πολύκλειτου του Νεότερου. Από τα καλύτερα διατηρημένα αλλά και από τα ωραιότερα θέατρα που

έχουν σωθεί από την αρχαία Ελλάδα, λειτουργικό ακόμα και σήμερα, με απόλυτη συμμετρία, και ιδανικές αναλογίες, εκπλήσσει με τη πλήρη ένταξή του στο τοπίο και την

θαυμάσια ακουστική του που υποβάλλουν το θεατή

Αριστερά: η Νίκη της Σαμοθράκης 190-180 π.Χ. 245 εκ. ύψος, Παρίσι, Λούβρο

Επάνω: Λεπτομέρεια από το ανατολικό αέτωμα του Παρθενώνα, η Εκάτη

η Αφροδίτη της Μήλου 150-125 π.Χ. 245 εκ. ύψος, Παρίσι, Λούβρο

Ένα από τα δημοφιλέστερα αριστουργήματα της αρχαίας

ελληνικής τέχνης

Η μάχη της Ισσού, έργο του Φιλόξενου από την Ερέτρια (310 π.Χ), ψηφιδωτό, ρωμαϊκό αντίγραφο, Πομπηία, Εθνικό μουσείο Νάπολης

Η μάχη της Ισσού, λεπτομέρεια προηγ. εικόνας (310 π.Χ), ο Μέγας Αλέξανδρος, ρωμαϊκό αντίγραφο, ψηφιδωτό , Πομπηία, Εθνικό μουσείο Νάπολης

Η δυτική της Περγάμου άποψη του βωμού όπως είναι σήμερα στο Μουσείο του Βερολίνου

Η Εκάτη μάχεται εναντίον του

γίγαντα Κλιτία, η μορφή του

οποίου καταλήγει σε τρομακτικό

φίδι , λεπτομέρεια από

την ανατολική πλευρά της μεγάλης Ζ

Λεπτομέρεια προηγούμενης

εικόνας

Η Λητώ μάχεται με τον Τίτιο, στο κέντρο ο Απόλλωνας, ανατολική Ζ

Η Αθηνά μάχεται εναντίον του γίγαντα Αλκυονέα, η Νίκη και η Γαία, λεπτομέρεια από την ανατολική πλευρά, της μεγάλης Ζ

Ο Λαοκόων, 1ος αι. π.Χ. μουσείο Pio-Clementino, Βατικανό

Έργο των Αθηνόδωρου, Πολύδωρου και Αγήσανδρου. Ο ρωμαίος ιστορικός Πλίνιος το

θεωρούσε ως το ωραιότερο όλης της αρχαιότητας.

Ο γίγαντας Αλκυονέας λεπτομέρεια από την

ανατολική Ζ.

Η Νίκη της Σαμοθράκης, 190-180 π.Χ. μάρμαρο 245εκ. ύψος Παρίσι, Λούβρο

Η Ρέα λεπτομέρεια από την νότια Μεγάλη Ζ του βωμού της

Περγάμου. Στη στάση του σώματος και στη πτυχολογία των ενδυμάτων

θυμίζει τη Νίκη της Σαμοθράκης

Κορινθιακό κιονόκρανο, Πολύκλειτος ο νεώτερος, από τη θόλο της Επιδαύρου (350 π.Χ.), Επίδαυρος Αρχαιολογικό μουσείο

Κείμενα από το βιβλίο : Ιστορία της Τέχνης Γ΄ Ενιαίου Λυκείου Και από Βικιπαιδεία: http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9D%CE%B1%CF%8C%CF%82_%CE%91%CE%B8%CE%B7%CE%BD%CE%AC%CF%82_%CE%9D%CE%AF%CE%BA%CE%B7%CF%82 Παρουσίαση: Αλεξανδράτου Στέλλα