чихний гаралтай гавал тархины эмгэг

Чихний гаралтай гавал тархины хүндрэл

НАСС-308 Ж.Урандэлгэр

• Оршил:

• Дунд чихний урэвсэл хэвлэл мэдээллийн хүндрэл зэрэгцээ бүтэц дунд чихний хавцал нь салст нь тараах халдварын үр дүнд гарч байна. Ер нь дунд чихний зай яс нь зэрэгцээ бүтцийн тусгаарлагдсан байна. preantibiotic эрин хүндрэлийн үед ихэвчлэн цочмог урэвсэл хэвлэл мэдээллийн дагалаа. антибиотик болсноор энэ нь архаг урэвсэл хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэл нь хүндрэл үүсгэж байна.

• Эдгээр хүндрэлийн тохиолдол эрс хүчтэй антибиотик цагаас хойш буурч байгаа нь хэдийгээр амжилт боловч хүндрэлээс шалтгаалсан өвчлөл, нас баралтын одоо ч гэсэн маш өндөр байна.

Дунд чихний үрэвслийн ХҮНДРЭЛ

Чамархайн

-mastoditis-petrositis

-facial paralysis-labyrinthitis

Гавал тархины

-extradural abscess-Subdural abscess

-Meningitis-Brain abscess

-Laterial sinus thrombophlebitis-Otitic hydrocephalus

Дээ

шурагш

доош

Үрэвсэл хаашаа тархвал ямар

хүндрэл болох вэ?

Дунд чихнээс халдвар тархах зам:

1. Венийн судыг дамжин тархана.

2. Хэвийн анатомийн бүтцийн зай завсраар тархана.

3. Үрэвлийн улмаас шимэгдсэн зай завсраар нэвтрэн тахана.

4. Зууван цонхоор нэвтэрч болно.

5. Захын артерийн судасны зайгаар дамжин тархинд шууд тархана.

Хүндрэхэд нөлөөлөх хүчин зүйлс

• Өвчтөний биеийн ерөнхий байдал болон дархлаа

тогтолцооны байдал.

• Бактерийн шинж чанар болон хоруу чанар

• Дунд чихний үрэвслийг дутуу эмчлэх

1.Extradural abscess /тархины хатуу бүрхүүлийн гадна/

• Тодорхойлолт:– гавлын яс болон тархины хатуу хальсны

хооронд байгаа үрэвслийн шингэн.

– Гэмтсэн тархины хальс нь мөхлөг үүссэн, эрүүл биш өнгөө өөрчилсөн байдаг.

1.Extradural abscess /тархины хатуу бүрхүүлийн гадна/

• Эмнэл зүйн шинж тэмдэг:– Толгой задрах гэж байгаа юм шиг хүчтэй

өвдөх–Чих өвдөнө–Халуурах–Биеийн ерөнхий байдал тайван бус–Чихнээс булаг гарсан–Магадгүй шинж тэмдэггүй байж болно.

1.Extradural abscess /тархины хатуу бүрхүүлийн гадна/

• Оношлогоо:–CT болон MRI-аар оношийг бататгана.

• CT нь буглааны хэмжээ дунд чихний эмгэгийг харуулна• MRI нь тархины хатуу хальсны үрэвсэлийг

харуулна.

1.Extradural abscess /тархины хатуу бүрхүүлийн гадна/

• Эмчилгээ:–Нянгийн эсрэг эмчилгээ /өргөн хүрээний

антибиотик/

–Мэс заслын аргаар , аль болох эрт хийх

2.Subdural abscess /тархины хатуу бүрхүүлийн доор/

• Тодорхойлолт: • Тархины хатуу хальс болон тоглог бүрхэвчийн

хооронд байгаа үрэвслийн шингэн.

• Нэн ховор тохиолдно.

• Менингитийн шинж тэмдэг илэрнэ бас толгой өвдөнө

2.Subdural abscess /тархины хатуу бүрхүүлийн доор/

• Эмнэл зүйн шинж тэмдэг: • Менингитийн шинж тэмдэг илэрнэ бас толгой өвдөнө.• Таталт өгнө• Саажилт• Сонсголын алдагдал• Харааны талбай өөрчлөгдөнө.

– Халуурна /102F-ээс дээш/– Толгой өвдөнө– Тайван бус– Нойрмоглох– Хүзүү уян хатан биш– Кернегийн шинж илэрсэн

2.Subdural abscess /тархины хатуу бүрхүүлийн доор/

• Оношлогоо:–CT–MRI

2.Subdural abscess /тархины хатуу бүрхүүлийн доор/

• Эмчилгээ:– 4-р зэргийн антибиотик өндөр

тунгаар уулгана

– Хөхлөг сэртэнг нээх мэс засал хийнэ.

– Антисептик уусмалаар угаах

3.Meningitidis/ЛептоМенингит-тархины зөөлөн ба торлог бүрхэвчийн үрэвсэл/

• Тодорхойлолт: • Тархины торлог бүрхэвч ба зөөлөн хальсны

хооронд үрэвслийн шингэн хуримтлагдах.

• Нярай хүүхдэд дунд чихний цочмог үрэвсэл шалтгаан болдог. /цусаар дамжина/

• Насанд хүрэгчдэд дунд чихний архаг идээт үрэвсэл шалтгаан болно./ясны элэгдэл, уусалт/

3.Meningitidis/ЛептоМенингит-тархины зөөлөн ба торлог бүрхэвчийн үрэвсэл/

• Эмнэл зүйн шинж тэмдэг: • 2 хэлбэртэй

– Ерөнхий менингит-нугсны усанд бактер илэрнэ– Тодорхойгүй менингит-нугасны усанд бактэр илрэхгүй

• Халуурна 104F –чичирч жихүүдэс хүрнэ.• Толгой өвдөнө• Хүзүү хөшингө• Сэтгэл санаа тогтвортой бус• Дотор муухайрч бөөлжинө• Нойрмоглоно• дэмийрнэ, ухаан орж гарна• Гавлын мэдрэлийн саажилт илэрнэ, талласан байж болно.

3.Meningitidis/ЛептоМенингит-тархины зөөлөн ба торлог бүрхэвчийн үрэвсэл/

• Сорил:• хүзүү хөшүүн байгаа эсэх?

• Кернегийн сорил /хөлийн өвдөг гүйцэд тэнийхгүй/

• Брудзинскийн сорил /толгойг тонгойлгоход өвдөг нугаларна/

3.Meningitidis/ЛептоМенингит-тархины зөөлөн ба торлог бүрхэвчийн үрэвсэл/

• Оношлогоо:• Нугасны усны шинжилгээгээр:

– Булингартай– Полиморф эсийн тоо нэмэгдсэн– Уургийн хэмжээ ихэссэн– Чихэрийн агууламж их / 1.7-3ммол/л /– Хлоридын агууламж- 120ммол/л-80ммол/л

• CT эсвэл MRI-аар онош тодруулна.

3.Meningitidis/ЛептоМенингит-тархины зөөлөн ба торлог бүрхэвчийн үрэвсэл/

• эмчилгээ:• Өндөр тунгаар 4-р зэргийн антибиотик эмчилгээ• Нянгийн эсрэг DEXAMITHASONE• Нянгийн эсрэг эмчилгээ үр дүнгүй тохиолдолд 48 цагийн дотор

хэхлэг сэртэнг нээх мэс засалд оруулна.– Архаг-СМ– Цочмог- MRM эсвэл RM

4.Brain abscess/тархины буглаа/

• тодорхойлолт:• чамархайн хэсэг болон бага тархинд чихнээс халдварласан байдаг.• Хүүхдийн өвчлөлийн 25% нь дунд чихний цочмог үрэвсэл• Насанд хүрэгчдийн өвчлөлийн бараг 50% нь дунд чихний архаг

идээт үрэвслээс шалтгаалсан байдаг. /голчлон 10-30 насны хүмүүс/

4.Brain abscess/тархины буглаа/

• Эмгэг жам нь 4 үе шаттай::1. Нэвтрэн орох үе шат- ихэвчлэн шинж тэмдэггүй 2. Байрлах үе шат/нууц үе/-далд үрэвсэл үүсгэнэ. 2-3 д.х3. Томрох үе шат-шинж тэмдэг хурцадна4. Сүүлийн үе шат-буглаа хагарах-ҮХЛИЙН МЕНИНГИТ

4.Brain abscess/тархины буглаа/

• Эмгэг жам нь 4 үе шаттай::

4.Brain abscess/тархины буглаа/

• Эмнэл зүй:Raised ICT Temporal lobe abscess Cerebellar abscess

1. Толгой өвдөх2. Дотор муухайрах

бөөлжих3. Ухамсар буурна4. Пульс багасна5. Температур

буурна6. PApilloedema

1. Хэвийн ярих чадвар алдагдах

2. Үрэвссэн талын харах чадвар буурсан

3. Гар хөлөнд саажилт үүссэн байна

4. Амтлах, уруулын хөдөлгөөн алдагдана

5. Хүүхэн хараа өөрчлөгдөнө

1. Толгой өвдөнө2. -Тухайн үрэвслийн

шингэн хурсан талд булчингийн чангарал үүснэ

3. -Dysdiadokokinesia- түрүүлгээ болон гэдэргээ харж хэвтэх

4.Brain abscess/тархины буглаа/

• Оношлогоо:• X-RAY, CT, MRI,

– эмчилгээ:• Ерөнхий:

– Өндөр зэрэглэлийн антибиотик /цефтриаксон+метронидазол+гентамицин/– Дексамитазон– Пенитон– Антибиотиктой чихний дусаалга

• Мэс заслын:– Яаралтай хийнэ – Гавлын дунд хөндийг нээж Голомтыг цэвэрлэнэ, идээг нээж гоожуур тавина– Идээ татрсан үед шарх хаана. 7-10 хоног

5.Laterial sinus thrombosis/хажуугийн хөндийн судасны бөглөрөл/

• Тодорхойлолт: Хажуугийн венийн судасны дотор хана үрэвсэн тромбоз үүсч

бөглөрөх

5.Laterial sinus thrombosis/хажуугийн хөндийн судасны бөглөрөл/

• Эмгэг физиологи:1. Тахир синусын хана

элэгдэнэ2. Захын синусын буглаа3. Гадна ханын үрэвсэл4. Ханын тромбоз5. Халдвар тархах эсвэл

хэмжээ нэмэгдэх6. Синусын люмен

бөглөрөл7. Дотор синусын буглаа8. Үрэвслийн тромбоз

тархах

5.Laterial sinus thrombosis/хажуугийн хөндийн судасны бөглөрөл/

• Эмнэлзүйн шинж: Толгой өвдөх Цус багадалт болон тураал Папиллодема Crowe-beck test-Гүрээний венийн судас дагуу эмзэглэнэ Grirsinger-ийн шинж-хөхлөг сэртэнгийн араар хавантай

Хөхлөг сэртэнгийн вен бөглөрсөн

5.Laterial sinus thrombosis/хажуугийн хөндийн судасны бөглөрөл/

• Оношлогоо: ЦДШ Тархи нугасны усны шинжилгээ Рентген Дүрслэл-харж ажиглах MRI-будагч бодистой, вен будах Чихнээс арчдас авах-антибиотик мэдрэг чанар тодорхойлох

5.Laterial sinus thrombosis/хажуугийн хөндийн судасны бөглөрөл/

• Эмчилгээ: 4-р зэргийн антибиотик хэрэглэнэ

Мэс заслын эмчилгээ: Хөхлөг сэртэн нээх

Хурц үрэвсэл-хальс гадаргууг Архаг үрэвсэл- MRM

6.Otitic hydrocephalus/тархи усжих/

Лептоменингит• Шалтгаан:– Дунд чихний үрэвсэлийн

үед халдвар үүсгэгч нян нь мэдэрлийн ширхэг, тунгалгын замаар дамжин тархины бүрхүүлд орж үрэвсүүлж улмаар менингит үүсгэнэ.

Хэнгэргэн хальсЧихний суваг

Чихний дэлбээАлх,дөш,дөрөө3 тал цагираг

дун

Гавлын хөндий

Дунд чихний үрэвсэл