үүдэл эс болон эдийн био инжнерчлэл

Үүдэл эс болон эдийн био-инжнерчлэлүүдэл эсийн хэрэглээ

P.D

Үүдэл эс нь

•Митозоор хуваагдах•Ялгаран хөгжих•Өөрийгөө нөхөн төлжүүлэх чадвартай

P.D

Үүдэл эс дотроо хоёр хуваагддаг.

1. хөврөлийн үүдэл эс

Эр эм бэлгийн эс нийлээд үр тогтсон өндгөн эс үүсдэг. Үүдэл эсийн нэг төрөл нь энэ. Үр гэж нэрлэдэг.

2. Насанд хүрэгчдийн үүдэл эсНөгөө төрлийн үүдэл эс нь бидний биенд насан туршид хадгалагдаж байдаг. Тэр үүдэл эс ихэвчлэн чөмгөнд байдаг. P.D

Stem cell

Embryonic stem cell

Somatic stem cell

P.D

Embryonic stem cell• хүний бие үүсч эхлэх үе буюу үр хөврөлд байдаг

үүдэл эс юм.• Хүний биеийн бүх эд эрхтэнг “хүний биеийн хэдэн

зуун эсийг” үүсгэх чадвартай.• Олон төрлийн эд эрхтэн үүсгэж байхаар

генетикийн програмчлалд орсон байдаг• Цус • Яс • Арьс • Тархи P.D

Embryonic stem cellХөврөлийн үеийн үүдэл эс

Хуваагданаолширно

Ялгаран хөгжил

Эд эрхтэн үүсгэнэ

Somatic stem cell• Нас бие гүйцсэн хүний биед байх үүдэл эсүүд-

бидний биед насан туршид хадгалагддаг• Аль хэсгийн үүдэл эс вэ гэдгээс хамаарч зөвхөн

тухайн эд эрхтэний эсийг бүтээх чадвартай

• Энэ нь тухайн үүдэл эс дотоод генийн өөрчлөлтөд орсон байдгаас үүдэлтэй

• Цусны үүдэл эс-цусний эсүүд үүсэх

Adult stem cell

P.D

Эр бэлгийн

эс

Өндгөн эсҮр тогтсон

өндгөн эс Морул

Өсгөвөрлөн ургуулах

P.D

•Биеийн эрхтнүүдийг нөхөн сэргээх эмчилгээний ач холбогдолтой•Үүдэл эсээс янз бүрийн эдийг ургуулж болно. Хүүхэд чинь том болоод элэг, зүрх, уушги нь өвдлөө гэхэд хадгалуулсан хүйн артерын үүдэл эсээс тухайн эрхтэнг ургуулж болно.•Үүдэл эсийн бас нэг ид шид гэвэл удамшлын өвчнийг хүртэл эдгээх чадвартай гэж үзэж байна. Дауны синдромтой хүүхдийг ч эдгээж болох магадлалтай. Хэвлийд байхад нь үүдэл эсийг ургуулаад буцаан суулгах. Дутуу эрхтнийг ч гэсэн ургуулах боломжтой.

Үүдэл эсийг судалснаар:

P.D

Биохимич, үүдэл эс судлаач Н.Ариун

P.D

Үүдэл эсийн үүрэг нь эд эрхтэн дэх байнгын үхжиж байгаа, гэмтсэн, хөгширсөн эсүүдийг шинэ эсүүдэр нөхөн сэргээх юм .

P.D

Induced pluripotent stem cell

• Хөврөлийн үүдэл эсийн шинж чанартай боловч үр хөврөлөөс үүсдэггүй

• Өвчтөний өөрийнх нь энгийн эсээс үүдэл эс үүсдэг учраас шилжүүлэн суулгах үед дархлааны эсийн тохироо таарахгүй байх эмгэг гарахгүй.

P.D

Induced pluripotent stem cell-IPS

P.D

Induced pluripotent stem cell• Лабораторын нөхцөлд• Арьс• Өөхөн эд• Фибробласт• Дахин програмчлах• Өөрийн эсээс гарган авсан

учраас эдийн тохирооны талаар асуудалгүй

• Therapeutic cloning –с хямд• Хулганы pluripotent stem cell-

с бүх төрлийн үүдэл эсийг үүсгэх боломжтой P.D

Үүдэл эсийг эмчилгээний зорилгоор хэрэглэх нь:

• Лабораторын нөхцөлд өсгөвөрлөнө

• Нугасны гэмтэл• Түлэгдэл• Зүрхний эмгэг• Чихрийн шижин• Артрит• Плюритент үүдэл

эсийг Парксинсоны өвчин

• эмчилгээ P.D

P.D

P.D

Үүсгэвэр нь

• Үйлчлүүлэгчийн өөхөн эд• Арьс• Фибробласт эс-ийг үүдэл

болгон өөрчлөх замаар цоо шинээр ГАРГАН АВАХ

• Шавиа чөмөг• Хүйн артери-с үүдэл

эсийг ЯЛГАН АВАХ замаар

P.D

Чөмөгний үүдэл эсүүд нь цусны эсээс гадна булчин мэдрэлийн эс зэрэг өөр төрлийн эс болон ялгаран

хөгжинө.

P.D

Чөмөгний биопси• Чөмөгний биопси хийж

авсан эдээс эсийг өсгөвөрлөн хэрэгцээт үүдэл эсийг ялган авах боломжтой.

• Эс нь харьцангуй ялгаран хөгжсөн

• Лейкеми – цусны хортой хавдартай хүүхдэд эмчилгээ байхгүй гэж үздэг.

P.D

P.D

Хүйн судас – эмнэлэгийн хог хаягдал биш

• Хүүхэд төрөхдөө ээжтэйгээ хүйгээрээ холбогдсон байдаг. Хүй дотроо 2 артери 1 венийн судастай. Тэр хүйн судсаар гүйж яваа цусанд үүдэл эс ихээр агуулгаддаг. Гэтэл манайд хүүхдийг төрөнгүүт нь хүйг нь аваад хаячихдаг. Хүйн дотор байгаа үүдэл эсийг аваад хаячихаж байна гэсэн үг. Өмнө нь үүний ач холбогдлыг мэддгүй байсан ч одоо хүйнээс цусыг нь ялгаж аваад насан туршид нь хадгалж болдог болсон. Гүн хөлдөөлтийн аргаар 200-300 жил хадгалаад гэсгээхэд үүдэл эс амьд байна гэсэн үг.

P.D

P.D

Хүйн судас – эмнэлэгийн хог хаягдал биш

• Хүйн цусны банк• Хүнд эмгэгээр өвдсөн

хүмүүс хэрэглэнэ- маш их дэмжлэг

• Шилжүүлэн суулгасан хүнд илүү тохиргоо сайтай.

• Цус хандивласан хүүхэд ирээдүйд уг цусыг хэрэглэх магадлал 200,000 – 1

Анхаарал тавьсанд

баярлалаа

P.D