аэрхтэн 9-a

Амьсгалын эрхтний эрүүл ахуй

Хамрах хүрээ-9 анги

Биологийн багш: Д.Энхтуяа

Зургийг ажиглаад төрсөн сэтгэгдлээ бичиж харилцан

ярилцана уу.

ЗорилгоЭрүүл аж төрөхөд амьсгалын эрхтэн

хэрхэн хамааралтай вэ?

Зорилт1.Амьсгалын хөдөлгөөнийг

тодорхойлох2. Амьсгал авах ба гаргах үеийн агаарын найрлагыг

тодорхойлох3.Уушигны амьдралын

багтаамжыг тайлбарлах

4. Амьсгалын замаар тархдаг өвчний талаар

мэдэх

5.Амьсгалын эрхтний эрүүл ахуйн дүрэм

зохиох6.Уриалга гаргах

Шийдвэрлэх асуудал:

Амьсгалын хөдөлгөөн гэж юу

вэ?

Туршилт-1Багш үлээсэн

агаарын бөмбөлөгийг үзүүрээс нь доош дээш татаж ямар

хөдөлгөөн хийгдэж байгааг ажиглуулна.

2. Сурагчдыг цэх суулган амьсгал авах ба гаргах хөдөлгөөн

хийлгэнэ.

Амьсгалын хөдөлгөөн гэж юу вэ?

Амьсгал нь амьд биеийн үндсэн шинж юм. Амьсгал авах ба

гаргах үйл явцыг амьсгалын

хөдөлгөөн гэнэ.

Дадлага ажил: Агаарын найрлага тодорхойлох

Явц-Сурагч бүр гараа амандаа сайтар ойртуулан 30 секундын

хугацаанд”Би нэгэн сайн эр болж 32 цагаан лонхыг нэг

амьсгаагаар тоолъё. 1 цагаан лонх” г.м тоолно

Туршилтийн явц-Сурагч бүр өөрийн

тоолсон тоог тэмдэглэнэ.-Гарын алганд ямар

өөрчлөлт орсныг бичнэ.

Агаарын найрлага• Амьсгал авах үеийн

найрлага• Хүчилтөрөгч-20,9%• Азот-79%• Нүүрсхүчлийн хий-

0,07%• Бусад хий-0,03%

• Амьсгал гаргах үеийн найрлага

• Хүчилтөрөгч-16,3%

• Азот-79,0%• Нүүрсхүчлийн

хий-4,5%• Усны уур-0,1%• Бусад хий-0,1%

Дадлага ажил-4 Уушигны амьдралын багтааж

тодорхойлохБагаас хамгийн олон цагаан лонх тоолсон

сурагч үлээдэг бөмбөлөг үлээж хүснэгтэнд

тэмдэглэнэ.

Гүйлсэн булчирхайн үрэвсэлБидний хэлж сурснаар “ангина” гэдэг өвчин нь бие махбодод халдвар үүсгэгч орсноор үүсдэг. Энэ өвчний үүсгэгч нь олон янз байх ба ихэвчлэн стафилококк, стрептококк хэмээх нянгаар үүсгэгддэг. Уг өвчин үүсэх гадаад дотоод хүчин зүйл байдаг.•Дотоод хүчин зүйл: Шүд цоорсон, буйл үрэвссэн, архаг ханиад хүрсэн үед•Гадаад хүчин зүйл:Өвчтэй хүн ханиаж найтаах үед өвчин үүсгэгч нянгууд агаарт цацагдаж түүгээр нь амьсгалснаар халдвар дамжина.Илрэх шинж тэмдэг:Халдвар авснаас 5-7 хоногийн дараа шинж тэмдэг илэрч эхэлнэ. Эхлээд хоолой сэрвэгнэнэ, дараа нь хоолой хүчтэй өвдөж хатуу зүйл идэх буюу шингэн юм уухад хөндүүрлэнэ. Өндөр халуурах, бие суларч эвгүйрхэх, толгой өвдөх, үе мөч шархирч өвдөх зэрэг шинж тэмдгүүд илэрнэ.

Уушгины үрэвсэл буюу уушгины хатгааУушгины үрэвсэл нян томууны вирус , аденовирус ба мөөгөнцөрүүд үүсгэдэг. Илрэх шинж тэмдгүүд : •Огцом өндөр халуурах•Идээ цустай цэр тэй ханиалгах•Ханиалгах үед цээжээр өвдөх•Тайван үед амьсгаадах, зүрх дэлсэх•Бие сулрах, хөлрөх, толгой ба булчингаар өвдөхХаниадХаниадыг үүсгэдэг 100 гаруй төрлийн вирус байдаг. Нус гоожих, хамар битүүрэх, найтаах, халуурах, нүд загатнах, толгой өвдөх янгинах гэх мэт шинж тэмдэг илэрнэ.Амьсгалын замаар дамжин халдварлана.

Өөрийгөө шалгаарай1.Ханиадыг үүсгэдэг хэдэн төрлийн вирус байдаг вэ?а. 100 гаруй б.100 в. 502.Гүнзгий амьсгалах, ханиалгах үед цээжээр өвдөх вэ?а . ханиад б .уушгины хатгаа в . Гүйлсэн булчирхайн үрэвсэл3.Үе мөч шархиран өвдөх нь ямар өвчний үед илрэх шинж тэмдэг вэ?

Өөрийгөө шалгаарай1.Ханиадыг үүсгэдэг хэдэн төрлийн вирус байдаг

вэ?а. 100 гаруй б.100 в. 50

2.Гүнзгий амьсгалах, ханиалгах үед цээжээр өвдөх вэ?

а . ханиад б .уушгины хатгаа в . Гүйлсэн булчирхайн үрэвсэл

3.Үе мөч шархиран өвдөх нь ямар өвчний үед илрэх шинж тэмдэг вэ?

Гүйлсэн булчирхайн үрэвсэл

Эрүүл ахуйн дүрэм зохиоцгооё

Дэлхий нийтийн хүн төрөлхтөнд хандаж уриалга

гаргацгаая.

АЛЖААЛ ТАЙЛАХ ДАСГАЛ:АМЬДРАЛД УЧИРГҮЙ ЗҮЙЛ ГЭЖ ҮГҮЙ. СУРАГЧИД САНАМСАРГҮЙ БАЙДЛААР ДАРААХ ӨНГИЙГ СОНГОЖ НЭГ БАГ БОЛСОНЧ ТЭДНИЙ ХҮСЭЛ ТЭМҮҮЛЭЛ, СОНИРХОЛ НЭГ БАЙДАГ

Ногоон- Ямарч нөхцөлд дасан зохицсон, бусадтай

амархан танилцдаг ухаалаг, тансаг зүйлд

дуртай, өөртөө итгэлтэй, эрүүл мэнддээ анхаардаг,

шийдэмгий, бусдыг удирддаг

Саарал- Хүний анхаарлыг өөртөө татаж чаддаг, амьдралын эрч хүчээр

баялаг нөхөрсөг, ургуулан бодох, мөрөөдөх чадвартай,

заримдаа хувиа хичээдэг, бусдын амьдралыг

гэрэлтүүлдэг,үгийг зөв сонгож хэрэглэдэг

Цэнхэр-Өөртөө нэг их итгэлтэй бус, гэхдээ хэрэгтэй цагт маш

шийдэмгий,зоригтой, хээнцэр, донж маягийг

тааруулдаг, ухаан бодлоо илүүд үздэг

Улбар шар-Хариуцлагатай, нийцтэй, зорьсондоо

хүрэхийн тулд маш их хөдөлмөрлөдөг, өрсөлдөх

дуртай, нэг итгэсэн хүндээ эцсээ хүртэл

итгэдэг

Улаан- Сэтгэл татам хайраар дүүрэн, ихэнхдээ хөгжилтэй, хөдөлгөөнтэй,

бусадтай харилцаа тогтоохдоо сайн

Ягаан- Цаг үргэлж бүхнийг өөрийн хийж чадах хамгийн дээд боломжоор хийхийг

хүсдэг. Бусад хүмүүст туслах дуртай. Гэвч

заримдаа эсрэг бодолтой.

-Өнөөдрийн хичээлээс юуг нь амьдралдаа хэрэглэх бодол

төрсөн бэ?-Хичээлийг яаж заавал илүү

таалагдах вэ?-Өнөөдөр хамтран ажилласан

багийнхандаа хандаж юу хэлэх вэ?

-Хичээл заасан багшдаа хандаж хэлэх үг?