Жоспары - ksu.edu.kzksu.edu.kz/images/news/slider/2016/portfolio_2/ta_yryp_1_aza_stan... ·...

Жоспары:

Конституциялық құқық ғылымының

тақырыбы және негiзгi категориялары.

Конституциялық құқықтың пәні және әдістері.

Конституциялық-құқықтық нормалар.

Конституциялық-құқықтық институттар.

Конституциялық құқықтың қайнар көздерi.

Конституциялық құқықтық принциптер.

Конституциялық құқық

Қазақстан Республикасы

құқық жүйесi

салаларының бірі.

Конституциялық құқық нормаларымен

реттелетін қоғамдық қатынастар мемлекет

және қоғам құрылымының негізін құрайды,

сондай ақ мемлекеттік биліктің жүзеге

асуымен тікелей байланысты жүргізіледі.

Конституциялық құқықтың

пәні

Конституциялық құқық

ғылымының тақырыбы және

негiзгi категориялары.

• Конституциялық құқық құқықтық ғылымның бір саласы ретінде оқытылады. Ғылым ретінде конституциялық құқыққа өз тақырыбы, өз қайнар көздерi, оны оқып-үйренуге өзіндік бағыт-бағдар тән.

• Конституциялық құқық ғылымы конституциялық құқықтың қалыптасу, даму, қызмет ету заңдылығын зерттеуге бағытталған, конституциялық заңдылыққа сүйенетін негізгі ұғымдар мен категорияларды қалыптастырады және конституциялық құқықтың құқықтық ғылым жүйесіндегі орны мен рөлін анықтайды.

• Осындай жұмыстарды жүзеге асырудың нәтижесінде конституциялық-құқықтық қатынастар туады, өзгертіледі және тоқтатылады.

Конституциялық құқық

пәнін түсіндірудің

Теориялық

Мәні бар.

Рұқсат ету әдісі;

Тану әдісі.

Міндеттеу әдісі;

Тыйым салу әдісі;

Конституциялық-құқықтық қатынастарды реттеу үшін төмендегідей әдістер арқылы қолданылады:

Міндеттеу әдісі

мемлекеттік органға сияқты, жеке тұлғаларға да

қатысты, олардың барлық қызмет саласында

қолданылады.

Мемлекеттік органдарға, қоғамдық

құрылымдарға қатысты қолданылатын

бұл әдіс.

Тыйым салу әдісі

Қазақстан Республикасының конституциялық

құқығы демократияның шынайы көрінісі болып

табылатын рұқсат ету әдісін де кең қолданады.

Қазақстан Республикасының конституциялық

құқығы тану (танымау) әдісін де қолданады.

Мемлекет адамдардың табиғи құқығына рұқсат етiп

қана қоймайды, дәлірек айтқанда таниды.

Конституциялық құқықтық нормаларға құқықтық нормалардың

барлық белгілері тән. Оларды мемлекеттік органдар қабылдайды.

Олар қоғамдық қатынастарды ретке келтіретін құрал болып

табылады. Олар басқа да заң нормалары сияқты төмендегідей

қызмет атқарады.

Реттеушілік Қорғаушылық

Реттеуші нормаларға құқықтық қатынас мүшелерiне

субъективтік құқық беру және оларға заңдық міндеттеме

жүктеу жолымен тәртіптің белгілі бір нұсқасын

белгілейтін конституциялық-құқықтық нормалар жатады.

Конституциялық құқық өзіндік мемлекеттік-

құқықтық институтқа ие. Құқықтық норма –

құқықтық әлемнің тілі. Ал құқықтық

институт құқықтық жалпылықты, яғни,

өздерінің заңдық мазмұнының жақындығы

бойынша топтасқан құқықтық нормалар

жиынтығын білдіреді.

Әр құқықтық институт шартты түрде

конституциялық құқық саласының дербес

құқықтық нормалар тобын білдіреді.

Азаматтық институты

Сайлауқұқығының институты

Құқықтық институттар

Президенттікинституты

Құқық ғылымында құқықтың қайнар көздерi

ұғымы қалыптасқан.

Бұл орайда құқықтың

қайнар көздерi ретінде

құқық нормалары

көрініс табатын

нысандар ұғынылады.

Құқықтық нормалар

нормативтік құқықтық

актілерде белгіленеді.

Қазақстан Республикасы

Конституциясында

құқықтың қайнар

көздерiн анықтауға

қатысты бірқатар ерекше

белгілер бар.

Біріншіден, Конституцияда

құқықтың қайнар көздерi

(бастаулары) аталады. "Қазақстан

Республикасында қолданылатын

құқық Конституцияның, соған сай

келетін заңдардың, өзге де

нормативтік құқықтық актiлердiң,

халықаралық шарттардың және

өзге де Республиканың

міндеттемелерінің, сондай-ақ

Республика Конституциялық

Кеңесінің және Жоғарғы Соты

нормативтік қаулыларының

нормалары болып табылады"

Құқықтық принциптер

тәртіптің нақты ережелерін бойына жинақтамаған, бірақ

мемлекеттің, оның органдарының, азаматтардың, олардың

бірлестіктерінің, лауазымды адамдардың қызметін ұйымдастырудың

белгілі бір бағыттарын қарастыратын құқықтық нормативтік идеялар.

Конституциялық

принциптер

Конституцияда бекітілген және конституциялық құрылысты, оның

қызметін ұйымдастыру бағытын анықтайтын құқықтық нормативтік

идеялар.

Конституциялық принциптер түптеп келгенде,

Конституция қабылданар кезеңде қалыптасқан

экономикалықСаяси

Әлеуметтік

этникалық

Мемлекет Қоғам

дамуының стратегиялық

идеяларымен қамтамасыз етіледі.

Сыртқы факторларды: әлем таныған

халықаралық құқық нормаларында

назардан тыс қалдыруға болмайды.

Республика Конституциясында Қазақстан

халықаралық құқық принциптері мен

нормаларын құрметтейтіндігі атап

айтылған.

Қазақстан Республикасы Конституциясы нормаларын талдау көрсеткендей, конституциялық принциптерді

айтылу нысандарына қарай екі топқа:

1) Конституцияда айқындалған;

• 2) айқындалмаған конституциялық қағидаларды талдау аясында рәсімделген топтарға бөлінеді.

Айтылғандарға республика қызметіне негіз

болатындай принциптер мемлекеттік билікті

Заң

шығарушы

Сот

Атқарушы

тармақтарына бөлу принципі

жатады.