कोथिंबीर marathi info

Post on 14-Dec-2015

67 Views

Category:

Documents

0 Downloads

Preview:

Click to see full reader

DESCRIPTION

free

TRANSCRIPT

को�थिं��बी�रको�थिं��बी�र (इं�ग्रजी� ना�व Coriander, हिं��दी� ना�व: धनिनाया�), शा�स्त्री�या ना�व: को�रि�अँ�ड्रम सॅ�टि व्�म. को�थिं#�बी�� अँन्ना�चा� स्व�दी व�ढवण्या�सॅ�ठी* कोच्ची� अँ#व� क्वचिचात चिशाजीव/ना खा�ल्ली� जी�त3. उदी���णा�#6, मिमसॅळ अँ#व� पो��3 या�व�त� कोच्ची� को�थिं#�बी�� चिचारूना घा�तली� जी�त3. फो�डणा� को�त�ना� उकोळत्या� त3ली�त को�थिं#�बी�� �कोत�त. क्वचिचात को�थिं#�निबी��चा� चिशाजीव/ना भा�जी��� को3 ली� जी�त3. को�थिं#�निबी��च्या� वड्या� को�त�ना� को�थिं#�बी�� व�फोव/ना घ्या�व� ली�गत3.

निवदीभा�6त को�थिं#�निबी��ली� सां�बीर अँसॅ3 म्�णात�त. (गEजी��#मध्या3 जी3वत�ना� पो�ना�त चिचारूना व�ढली3ल्या� को��दी�, निकोसॅली3ली3 ग�जी� व� नि��व� पोपोई आदीIना� सॅ��बी��� म्�णात�त. दीक्षिKणा� भा��त�तल्या� आम �ली� सॅ��बी�� म्�णात�त.)

वनस्पती�

�� वनास्पत� वर्षा�6या/ (जी�वनाको�ली - एको वर्षा6) अँसॅत3. पो�ना3 दी�ना प्रको��चा� अँसॅत�त. खा�लीचा� पो�ना3 ली��बी दी3ठी�चा�, निवर्षामदीली� व अँपो/णा6 निपोच्छा�कोQ त� (निपोसॅ�सॅ��खा�)

अँसॅ/ना त्या��चा3 तळ खा�ड�ली� व3ढणा��3 अँसॅत3, त� व�चा� पो�ना3 आखा/ड दी3ठी�चा�, अँपो/णा6 निपोच्छा�कोQ त� व खा�निडत अँसॅत�त. खा�ड पो�कोळ अँसॅत3.

फोE ली3 ली��ना, पो��ढ�� हिंको�व� गEली�बी�-जी��भाळ� अँसॅ/ना सॅ�याEक्त चा�म�कोल्पो (छत्री�सॅ��ख्या�) फोE ली�ऱ्या�त या3त�त. फोळ3 निपोवळ , ग�ली�को�� व चिशा�� अँसॅली3ली� अँसॅ/ना त� दी�ना सॅ��ख्या� भा�ग��त निवभा�गत�त. प्रत्या3को भा�ग�त

एको3 को बी� अँसॅत3. फोळ�ली� धणा� म्�णात�त.

उपयो�ग

को�थिं#�निबी��चा� पो�ना3 चाव�ली� हिंको�चिचात नितखा व स्त�भाको अँसॅ/ना उचाकोV, दी��, को�व�ळ इंत्या�दीIव� गEणाको��� अँसॅत�त, अँसॅ� आयाEवWदी�त उल्ली3खा आढळत�.

फोळ3 म/त्रीली, व�याEना�शा�, उत्ते3जीको, पोYमिZको व दी�पोको (भा/को व�ढवणा��3) आ�3त. शा/ली(पो� �त�ली व3दीना�) व �क्तV मEळव्या�ध या��व� धण्या��चा� को�ढ� दी3त�त.

अँमिध�र्षा6त3मEळ3 (अँ �लीजी\मEळ3) ��णा�ऱ्या� दी���व� पो�ना��चा� �सॅ आक्षिणा ली3पो गEणाको��� अँसॅत�. या� वनास्पत�मध्या3 अँसॅली3ल्या� सॅEग�ध� उडनाशा�ली त3ली��मEळ3 , या� वनास्पत�ली� सॅEग�ध अँसॅत�. नि�चा� व�ळली3ली�

फोळ3 म्�णाजी3 धणा3 मसॅ�ल्या��त व�पो�त�त. घा को - या�त ली���चा3 प्रम�णा जी�स्त अँसॅत3.

शे�प�शा3पो/ �� पो�ली3भा�जी� इं�ग्रजी�त Dill या� ना�व�ना3 ओळखाली� जी�त3. त्या�चा3 शा�स्त्री�या ना�व Anethum graveolens आ�3.नि��व्या� ली��ना पो�ना�चा� �� भा�जी� शारि���सॅ�ठी* उपोया�ग� आ�3. �� नि^दीली�या फो/ ली3 अँसॅणा��� वनास्पत� आ�3.

या�सॅ बी�ळ�तसॅ�पो अँसॅ3�� ना�व आ�3.�� स्निस्नाग्ध,नितखा भा/को व�ढनिवणा���, उष्णा, म/त्री��धको,बीEद्धिcवध6को अँसॅEना कोफो व व�या/ना�शाको अँसॅत3. या�चा3 सॅ3वना�ना3 दी�� शा/ळ ना3त्री��ग त��ना अँनितसॅ�� या��चा� ना�शा ��त�.बी�ळ�त�णा�सॅ �� सॅ�पो पोचाना�सॅ निवडया�मध्या3 दी3त�त.

पलकोपलको एको पो�ली3भा�जी� आ�3.

पो�लीकोचा3 शा�स्त्री�या ना�व स्पिस्पना�चिसॅया� ओली3��चिसॅया� अँसॅ3 आ�3.

मध्या व आग्ना3या आचिशाया�त/ना आली3ली3 �3 झा�ड सॅ�ध��णा ३० सॅ3.म�. (१ फो/ ) उ�चा�चा3 ��त3. या�चा� आयाEष्याको�ली सॅ�ध��णा एको वर्षा6 अँसॅत�. याE��पो, अँम3रि�को3 चा� सॅ�याEक्त सॅ�स्था�ना3 आक्षिणा आचिशाया�त�ली अँना3को भा�ग��त पो�लीकोचा� ली�गवड को3 ली� जी�त3. भा��त�मध्या3 प्र�चा�ना को�ळ�पो�सॅ/ना पो�लीको�चा� ली�गवड को3 ली� जी�त3.

स्वरूप

पो�लीको�च्या� भा�जी�त जी�वनासॅत्त्व ए, बी�, सॅ� आक्षिणा इं तसॅ3चा प्र� �ना, सॅ�निडयाम, को� ल्शिल्शायाम, फोlस्फ�सॅ, क्ली�रि�ना व ली�� अँसॅत3. पो�लीको �क्त�त�ली �क्तकोणा��चा� व�ढ को�त3. पो�लीकोमध्या3 जी�स्त�त जी�स्त प्र� �ना निनाम�6णा को�णा��3 अँ �मिमना� अँ �चिसॅड अँसॅत3.

लगवड

सॅमशा�त�ष्णा कोटि बी�ध �व�म�ना�त बी����� मनि�ना3 पो�लीको�चा3 उत्पोन्ना निनाघात3.

उपयो�ग

पो�लीको�च्या� निबीया��चा� और्षाध�सॅ�ठी* उपोया�ग ��त�. पो�लीकोच्या� भा�जी�पो�सॅ/ना अँना3को पोदी�#6 तया�� को�त� या3त�त.

मे���मे���(शा�स्त्री�या ना�व: Trigonella foenum-graecum, टिoग�ना3ली� फोVनाम-ग्र�सॅम) �� ली3ग्याEमिमना�सॅ� कोE ळ�त�ली वनास्पत� आ�3. �� पो�ना3 व निबीया� (म3#�दी�णा3) या� दी�न्�� रूपो��त व�पो�ली� जी�त3. म3#�चा� पो�ना3 व म�ड आली3ली3 म3#�दी�णा3 �3 भा�जी� म्�णा/ना व�पो�ली3 जी�त�त. तसॅ3चा, म3#�दी�णा3 �3 मसॅ�ल्या�चा� पोदी�#6 म्�णा/ना व�पो�ली3 जी�त�त. कोसॅE�� म3#� ना�व�ना3 प्रचाचिलीत अँसॅली3ली� व�ळवली3ली� म3#�पो�ना3 त्या��च्या� सॅEग�ध�मEळ3 निवनिवध पोदी�#�qत व�पो�ली� जी�त�त.

उत्पदन

ना3पो�ळ, भा��त, पो�निकोस्त�ना, बी��गली�दी3शा, आजीWद्धिन् ना�, इंद्धिजीप्त, फ्रा�न्सॅ, स्प3ना, तEको6 स्त�ना, म���क्को� आक्षिणा चा�ना या� दी3शा��त म3#�चा3 म�ठ्या� प्रम�णा�व� उत्पो�दीना ��त3. भा��त�त ��जीस्था�ना ��ज्या�त म3#�चा3 सॅव�qत जी�स्त उत्पो�दीना ��त3.

वपर

ली�णाचा�, �सॅभा�ज्या��सॅ�ठी* व�पो�ण्या�त या3णा��3 मसॅ�ली3 तसॅ3चा व� णा3 या��मध्या3 मEख्यातv म3#�दी�ण्या�चा� व�पो� को3 ली� जी�त�. म3#� �� एरि�o�अँना तसॅ3चा इंचि#ओनिपोयाना जी3वणा�त�� व�पो�ली� जी�त3. इंचि#ओनिपोया�मध्या3 म3#�दी�णा3 �3

मधEम3��व�चा3 और्षाध म्�णा/ना व�पो�ली3 जी�त�त. को��� याहुदी� ली�को प्र#� म्�णा/ना ��शा ��शाना�च्या� (याहुदी� नाववर्षा6) पोनि�ल्या� आक्षिणा दुसॅऱ्या� ��त्री�च्या� जी3वणा�त म3#�चा� सॅम�व3शा को�त�त. अँ�ग�व� पो�जीणा�ऱ्या� आया��ना� दूध या�व3 म्�णा/ना म3#�दी�ण्या��चा� व�पो� त्या��च्या� जी3वणा�त को3 ली� जी�त�.

भा��त�या वना��मध्या3 आक्षिणा भा��त�या स्वया�पो�को घा��तली3 एको म��और्षाध ‘कोढ�पोत्ते�’ �� भा��त�या आ����तली� एको अँनिवभा�ज्या घा को अँसॅ/ना त3 एको सॅE�दी� आक्षिणा सॅ�ध3 और्षाध आ�3.पो�ह्या�तली� हिंको�व� उपोम्या�तली� कोढ�पोत्ते� व3चा/ना बी��3� को�ढणा��3 ली�को पो�नि�ली3 त्या��च्या� अँज्ञा�ना�चा� भाया�को� कोVव या3त3.         कोढ�पोत्त्या�चा3 झा�ड बीया�6पो|कोV म�ठी3 आक्षिणा भा��त�या सॅदी��रि�त वना��मध्या3 सॅ�जी सॅ�पोडत3.जी�गली�तली� कोढ�पोत्ते� जी�स्त गडदी ��ग�चा� आक्षिणा घामघाम�त सॅEग�ध अँसॅणा��� अँसॅत�,त्या�ली� निबीया� ली�गली3ल्या� सॅ�पोडत�त.या� निबीया� ग�ळ� कोरूना अँ�गणा�त ली�वल्या� निको फो�� चा��गल्या� पोcत�ना3 रुजीत�त आक्षिणा झा�ड म�ठी3 झा�ली3 निको त्या�च्या� निबीया� आजी/बी�जी/ली� पोड/ना निनात्याना3म�ना3 को� �ळ� या3ईली इंतकोV खा�लीव� मEळ3 अँसॅली3ली� झा�ड3 उगवत�त कोढ�पोत्त्या�चा3 आ��� आक्षिणा और्षाध अँशा� अँनाEर्षा�ग�ना3 उपोया�ग पो�हूया�.

१) कोढ�पोत्ते� आपोणा आ����त एको निवचिशाZ सॅE�ग�ध� चाव या�व� या�सॅ�ठी* व�पो�त� प्रत्याK�त कोढ�पोत्त्या� मध्या3 अँसॅली3ली3 त3ली �3 द्धिजीभा3व�च्या� चाव�चा� सॅ�व3दीना� व�ढवत3.त्या�मEळ3 जी3वणा रुचाको� ली�गत3.

२) जीEली�बी ली�गली3 अँसॅत� कोढ�पोत्त्या�च्या� त�ज्या� पो�ना��चा� �सॅ एको अँध�6 कोपो निपोली� निको पो� �तल्या� व3दीना� आक्षिणा जीEली�बी�चा3 व3ग व3ग�ना3 निनाया�त्रीणा�त या3त�त.

३) कोढ�पोत्ते� पोचाना�सॅ चा��गली� मदीत को�त� ज्या��ना� अँजी��णा�चा� सॅ��खा� त्री�सॅ ��त� ,जी3वल्या�व� अँस्वस्था व� त3,पो� �त ग�सॅ पोकोडत�.त्या��ना� जी3वल्या�व� कोढ�पोत्त्या�चा� दी�� पो�ना3 चा णा� कोरूना सॅ�धव म�ठी मिमसॅळ/ना खा�व�त.

४) कोढ�पोत्ते� �� त�रुण्या टि कोव/ना ठी3 वणा��� आ�3.निनायामिमत कोढ�पोत्ते� खा�णा��3 ली�को लीवको� म्��त��3 ��त ना���त.

५) मधEम3�� रुग्णा��ना� कोढ� पोत्त्या�चा� दी�� बी��� कोच्ची� पो�ना3.टिदीवसॅ�त/ना त�नादी� चा�व/ना खा�व�त या�ना3 �क्त�त�ली सॅ�खा�3चा3 प्रम�णा निनाया�नित्रीत ����याली� फो�� मदीत ��त3.

७) को�ली3स् 3�lली व�ढली3 अँसॅ3ली कोढ�पोत्त्या�चा� अँनाशा�पो� � व�सॅ पो�ना3 चा�व/ना खा�व�त.

८) कोढ�पोत्त्या�चा� पो�ना3 व�ळव/ना चा/णा6 कोरूना त� खा�बी�3ली त3ली�त मिमसॅळ/ना ली�व�व�त.को3 सॅ पो��ढ�3 ��त ना���त.चिशाव�या को3 सॅ��चा� गळत� कोम� ��ऊना को3 सॅ ली��बी व�ढ�याली� मदीत ��त3.

९) कोको6 ��ग�ना3 निपोड�त रुग्णा को3 म� आक्षिणा �3निडया� #3�पो� घा3त अँसॅत�ना� त्या��च्या� शा����त�ली सॅव6सॅ�म�न्या पो3शा�व� सॅEc� फो�� घा�तको पो��णा�म ��ऊना शा����चा3 भाया�को� नाEकोसॅ�ना ��त3.अँशा� रुग्णा��ना� टिदीवसॅ�त/ना त�ना व3ळ� कोढ�पोत्त्या�चा� दी�� पो�ना3 खाड�सॅ�खा� सॅ�बीत चा�व/ना खा�याली� ली�व�व�त.रुग्णा�ली� बी��चा आ��म मिमळत�.

१०) सॅदी� खा�कोल्या� सॅ��खा3 आजी�� सॅ��खा3 ��त अँसॅत�ली त� अँशा� ली�को��ना� सॅको�ळ� अँनाशा�पो� � कोढ�पोत्त्या�चा� पो�ध�� पो�ना3 चा�व/ना खा�व�त.

११) याकोQ त�च्या� आजी���त कोढ�पोत्ते� म्�णाजी3 अँमQत आ�3.को�णात्या��� प्रको��च्या� को�निवळ�तकोढ�पोत्ते� चा�व/ना खा�णा3 म्�णाजी3 अँगदी� सॅ�ध� घा�गEत� उपो�या आ�3.

१२) अँ�ग�व� सॅ��खा3 को� उठी/ना त्री�सॅ ��त अँसॅ3ली त� कोढ�पोत्त्या�चा� पो� �त/ना कोच्ची� पो�ना3 चा�व/ना खा�ल्ल्या�सॅ आक्षिणा बी��3रूना पो�ना��चा� चा णा� कोरूना ली�वल्या�सॅ खा/पोआ��म मिमळत�.

१३) निपोत्ते व�ढ/ना सॅको�ळ� निपोत्ते�चा� उली � ��त अँसॅ3ली त� मिम��, आली3 आक्षिणा सॅ�धव मिमसॅळ/ना कोढ�पोत्त्या�चा� पो�ना3 कोE /ना एकोत्री कोरूना खा�व3 या�ना3 निपोत्ते व�ढत ना��� आक्षिणा उली � आक्षिणा मळमळ ��त ना���.

१४) कोढ�पोत्ते� निनायामिमत सॅ3वना को3 ली� त� ड�ळ्या��चा3 निवको�� कोम� ��त�त कोढ�पोत्त्या�बीद्दली चिली��व3 निततको3 कोम�चा आ�3.

       अँसॅ� �� बीहुगEणा� आक्षिणा आ��ग्यासॅ�पोन्ना कोढ�पोत्ते� आ����त निनायामिमत ठी3 व�.कोच्ची� चा�व/ना खा� आ��ग्या प्र�प्त� ��ईलीचा या�त शा�को� ना���.

को�बी�पनको�बी� , पोत्ते�को�बी� (वनास्पत�शा�स्त्री�या ना�व : Brassica oleracea Linne ; कोE ळ: Brassicaceae ; इं�स्पिग्लीशा: Cabbage (को� बी3जी) ; हिं��दी�: बी�दी ग�भा� ;) �� एको फोळभा�जी� आ�3. पो��ढ� नि��व्या� ��ग�चा� फोळ�सॅ��खा� टिदीसॅणा��� �� फोळभा�जी� बीहुसॅ�ख्या पो�ना��चा� एको गEच्छा आ�3.

अळू� (शा�स्त्री�या ना�व : Colocasia esculenta, कोली�को3 चिशाया� एस्क्याEली� � ; इं�स्पिग्लीशा: Taro, ��� ;) �� को� दीम/ळ प्रको���त म�डणा���, अँ��चिशाए सॅE�णा कोE ळ�त�ली वनास्पत� आ�3. मEळ�त आग्ना3या आचिशाया�तली� �� वनास्पत� आत� आनिफ्राको� व आचिशाया� खा�ड��त�ली उष्णा कोटि बी�ध�या प्रदी3शा��मध्या3 सॅव6त्री आढळत3. अँळ/ बी��म��� उगवणा��� अँसॅ/ना, या�चा� पो�ना3 व को� दी खा�ण्या�जी�ग3 म�नाली3 जी�त�त.

उपयो�ग

खाद्यपद�#मेधी�ल उपयो�ग

म����ष्ट्रा�त लीग्नासॅम���भा��त या�च्या� पो�ना��चा� पो�तळ भा�जी� को�त�त. त्या� भा�जी�ली� को�कोणा�त अँळ/चा3 फोदीफोदी3 अँसॅ3 म्�णात�त. अँळ/च्या� पो�ना��व� ��बीऱ्या�च्या� ड�ळ�चा3 क्षिभाजीवली3ली3 पो�ठी आक्षिणा इंत� मसॅ�ली3 #�पो/ना पो�ना�ली� उभा� घाड� घा�ली/ना उकोडत�त. ना�त� त्या� पो�ना�च्या� वड्या� पो�डत�त. या� वड्या��ना� गEजी��तमध्या3 पो�त�� म्�णात�त. उपोव�सॅ�च्या� टिदीवशा� अँळ/चा3 को� दी उकोड/ना खा�त�त. या� को� दी��ना� अँ�व� अँसॅ3 ना��व आ�3.

भा�जी�चा� अँळ/ , वड�चा� अँळ/ आक्षिणा शा�भा3चा� अँळ/ अँसॅ3 या�चा3 त�ना मEख्या प्रको�� आ�3त.

फु' लको�बी� पो�ना3 आक्षिणा फोE लीको�बी�च्या� प्रमEखा निनार्मिम�त� व�ढ जी��दी�� त�पोम�ना आक्षिणा म�त� प्रभा�व पोडत�. पो�ना3 buds आक्षिणा पो�ना3 त्या��ना� त�पोम�ना 13-18O सॅव�6त अँनाEको/ ली, 8-10o चा��गली3 व�ढत�त. 25 ° आक्षिणा ओली�व� अँभा�व व��ली त�पोम�ना, को��ड� व��� कोमकोE वत पो�ना3 निवको�सॅ आघा�ड�. कोम�ली त�पोम�ना (एअँ� - 25-28o आक्षिणा म�त� - 22-23

°) ��पो��चा� व�ढ दी�म्या�ना ना��� फोक्त त्या�च्या� मजीबी/त च्या� वQc� ठी�त�, पो��तE दी3खा�ली निवपोरि�त �बी ड�क्या�व�, त्या��च्या� त्या�ना�त�च्या� फोlमWशाना प्रभा�निवत को�त3. कोम�ली त�पोम�ना म�त� आक्षिणा त्या�च्या� सॅ�मग्र� मध्या3 ��पो3 ली�गवड उशा�� ड�क्या�व� निनार्मिम�त� नि�त�व� ना���, आक्षिणा त3 स्था�पोना� अँसॅ�ली त� जीलीदी crumbling, ली��ना आ�3त.

7-10o ड�क्या�व� या3#3 शा�दी ऋत/त�ली मध्या3 �ळ/�ळ/ निवकोचिसॅत - जी�स्त पोEष्कोळ फो��दीया� आक्षिणा उन्��ळ्या�त पो3K� म�ठ्या� आको���त ग�ठील्या�व�, पो��तE उत्पोन्ना त�पोम�ना 4-5o को�ण्या�सॅ�ठी* आ� अँसॅल्या�सॅ, जीवळजीवळ ना��� व�ढत3. फोE लीको�बी� अँनितशाया #�ड प्रनित��धको आ�3 आक्षिणा ��ना� ना को�त� प्रको�शा frosts carries, पो��तE त�पोम�ना -1-5 ड्रlपो जी3व्�� ° झा�को/ ना पो�नि�जी3. #�ड जी�गरूको को�ण्या�सॅ�ठी* निवशा3र्षात: सॅ�व3दीनाशा�ली - अँगदी� 2-3o अँसॅत�ना�, त3 निनाजी\व स्पl आक्षिणा �l कोरूना पो�नि�ली3 आ�3त.

फोE लीको�बी� जी�ण्या�चा� ग�जी निवशा3र्षातv नात्री पो�र्षाको, एको लीKणा�या ग�जी दी�खावत3. त� या�ग्या बीE�शा� म�ठ्या� ड�सॅ पोरि�चाया �व�ई मध्या3 व�ढ आक्षिणा को�बी6ना ड�या ऑक्सॅ�ईड च्या� व�ढ�व पो�तळ� प्र�त्सॅ��ना दी3त3.

चवळू) -ह्या� व3ली�सॅ ली�टि नामध्या� निवगना� को� जी�ग, इं�ग्रजी�त को�ऊपो�, म��ठी�त चावळ�, सॅ�स्कोQ तमध्या� ��जीम�र्षा इंत्या�टिदी ना��व� आ�3त. ह्या� व3ली�चा� ली�गवड हिं��दुस्था�नाच्या� उष्णा भा�ग��त को�त�त. चावळ�ली� सॅ�ध��णा �लीकोV जीम�ना चा��गली� मनावत3. �� खा��पो पो�को अँसॅ/ना बीहुतकोरूना त� शा3त��त नाEसॅत� ना पो3�त��, बी�जी��सॅ��ख्या� निपोको�बी��बी� दुय्याम पो�को म्�णा/ना पो3�त�त.

चावळ�च्या� नि��व्या� व को�वळ्या� शा�ग��चा� भा�जी� को�त�त. व�ळली3ल्या� दी�ण्या�चा� ( या��ना�� चावळ्या� म्�णात�त ) पो�ठी अँ#व� ड�ळ कोरूना खा�त�त. चावळ्या��चा� उसॅळ व आम � ��त3. चावळ�चा� पो�ना� व दी�ठी या��पो�सॅ/ना एको प्रको��चा� नि��व� ��ग तया�� ��त� अँसॅ� म्�णात�त.

चावळ्या�  ग�ड अँसॅत�त. पो��तE #�ड� तE� पोणा�नि� त्या��त अँसॅत�. त्या� रूK, जीड, व #�ड अँसॅत�त. चावळ्या� सॅ��को, वQष्या, #कोव� दू� को�णा�ऱ्या�, रूचिचाको��को, अँसॅ/ना कोफो व निपोत्ते दी�र्षा��ना� ना���शा� कोरि�त�त.

top related