02 percepcja2 m

Wprowadzenie do biopsychologii IIWprowadzenie do biopsychologii IIMÓZGOWE MECHANIZMY FUNKCJI PSYCHICZNYCHMÓZGOWE MECHANIZMY FUNKCJI PSYCHICZNYCH

Integracyjne mechanizmy percepcji

Literatura obowiązkowa:Grabowska A. (1997) Percepcja wzrokowa i jej analogie do innych form percepcji. W: T. Górska, A. Grabowska, J. Zagrodzka. Mózg a zachowanie. PWN, Warszawa: 147-183.

Magdalena Senderecka

adalbert@apple.phils.uj.edu.pl

Termin dyżuru: wt 13.00-14.00, sala 320 (ZPF)

KORA V1-V5

Kora V1 – rekcja na linie o określonym położeniu

Kora V2 - analiza ruchu i głębi (grube paski),

analiza formy i kształtu (obszary międzypaskowe),

analiza barw (cienkie paski)

Kora V3 – przetwarzanie informacji o głębi i odległości,

prawdopodobnie również percepcja ruchu

Kora V4 – analiza barw i kształtu

Kora V5 (MT) – przetwarzanie informacji o ruchu

DWA STRUMIENIE PRZETWARZANIA

SYMULACJA OBRAZU TWARZY PERCYPOWANEGO PRZEZ NIEMOWLĘ

1 MIESIĄC 3 MIESIĄC

PERCEPCJA KOLORU

MECHANIZMY ROZPOZNAWANIA GŁĘBI

1. Stereoskopia (przesunięcie międzyoczne; do ok. 30 m).

2. Propriocepcja z mięśni soczewki (akomodacja).

3. Ruchy ciała (oczu, głowy; bliskie przedmioty przesuwają się szybciej).

4. Perspektywa (konwergencja linii równoległych interpretowana jest jako głębia).

5. Zasłanianie (przedmiot bliższy zasłania dalszy).

6. Doświadczenie (znając wielkość przedmiotu możemy ocenić jego odległość).

7. Cieniowanie (tekstura, światłocienie).

STEREOSKOPIA

ILUZJA KORYTARZA JAMESA GIBSONA.

ILUZJE OPTYCZNE

ILUZJE OPTYCZNE

PERCEPCJA KSZTAŁTU Z CIENI

ILUZORYCZNE KONTURY

PROCESY UWAGOWE TOP-DOWN W PERCEPCJI WZROKOWEJ

- ILUZORYCZNE KONTURY

PROCESY UWAGOWE TOP-DOWN W PERCEPCJI WZROKOWEJ

- FIGURY DWUZNACZNE

PROCESY UWAGOWE TOP-DOWN W PERCEPCJI WZROKOWEJ

- FIGURY DWUZNACZNE

PROCESY UWAGOWE TOP-DOWN W PERCEPCJI WZROKOWEJ

- FIGURY DWUZNACZNE

PROCESY UWAGOWE TOP-DOWN W PERCEPCJI WZROKOWEJ

- FIGURY DWUZNACZNE

ILUZJE OPTYCZNE – ODKSZTAŁCENIA LINII PROSTYCH

ZABURZENIA WZROKOWO-PRZESTRZENNE WYSTĘPUJĄCE PO USZKODZENIACH

RÓŻNYCH OBSZARÓW MÓZGU

1. Brak doznań percepcyjnych w określonej części pola widzenia

Występuje wskutek uszkodzenia podkorowej drogi wzrokowej (siatkówka, nerw wzrokowy, skrzyżowanie wzrokowe, pasmo wzrokowe, promienistość wzrokowa)

ZABURZENIA WZROKOWO-PRZESTRZENNE WYSTĘPUJĄCE PO USZKODZENIACH

RÓŻNYCH OBSZARÓW MÓZGU

2. Ślepota korowa + blindsight (ślepowidzenie)

Występuje wskutek obustronnego uszkodzenia obszaru V1 (kora potyliczna).

Blindsight jest skutkiem działania systemu wzgórki czworacze górne + pole przedpokrywowe pnia mózgu. Pozwala on pacjentom ze ślepotą korową na orientację w stronę bodźca oraz na rozpoznawanie jego ruchu, bez świadomości istnienia bodźca.

ZABURZENIA WZROKOWO-PRZESTRZENNE WYSTĘPUJĄCE PO USZKODZENIACH

RÓŻNYCH OBSZARÓW MÓZGU

3. Agnozje wzrokowe- zaburzenia świadomej percepcji, występujące wskutek uszkodzenia różnych obszarów w obrębie drogi brzusznej „co?” (potyliczno-skroniowej)

ZABURZENIA WZROKOWO-PRZESTRZENNE WYSTĘPUJĄCE PO USZKODZENIACH

RÓŻNYCH OBSZARÓW MÓZGU

3. Agnozje wzrokowea) agnozja kształtu (apercepcyjna) –- utrata zdolności kopiowania i rozpoznawania kształtów,- zachowana umiejętność identyfikowania koloru bodźca, ruchu i jego kierunku, orientacji linii, natężenia światła, dostosowywania uchwytu (manipulacja dłonią) do kształtu bodźca- pojawia się wskutek uszkodzenia wczesnych okolic asocjacyjnych – obszaru V2

ZABURZENIA WZROKOWO-PRZESTRZENNE WYSTĘPUJĄCE PO USZKODZENIACH

RÓŻNYCH OBSZARÓW MÓZGU

3. Agnozje wzrokowea) agnozja kształtu

ZABURZENIA WZROKOWO-PRZESTRZENNE WYSTĘPUJĄCE PO USZKODZENIACH

RÓŻNYCH OBSZARÓW MÓZGU

3. Agnozje wzrokoweb) agnozja koloru –- brak umiejętności rozpoznawania barw,- zachowana umiejętność sortowania barw według kategoriioraz dobierania barw według odcieni

(umiejętność ta jest zaburzona w przypadku achromatopsji ośrodkowej, spowodowanej uszkodzeniami w obrębie płata potylicznego)

- pojawia się wskutek uszkodzenia kory wzrokowej V4

ZABURZENIA WZROKOWO-PRZESTRZENNE WYSTĘPUJĄCE PO USZKODZENIACH

RÓŻNYCH OBSZARÓW MÓZGU

3. Agnozje wzrokoweb) agnozja koloru

ZABURZENIA WZROKOWO-PRZESTRZENNE WYSTĘPUJĄCE PO USZKODZENIACH

RÓŻNYCH OBSZARÓW MÓZGU

3. Agnozje wzrokowec) agnozja ruchu –- utrata zdolności percepcji ruchu (rzeczywistego oraz pozornego),- postrzeganie zmian położenia obiektów statycznie, nieumiejętność dostrzeżenia dynamicznego przejścia z jednej pozycji do drugiej,- pojawia się wskutek uszkodzenia kory wzrokowej V5 (MT)

ZABURZENIA WZROKOWO-PRZESTRZENNE WYSTĘPUJĄCE PO USZKODZENIACH

RÓŻNYCH OBSZARÓW MÓZGU

3. Agnozje wzrokowed) agnozja głębi –- utrata zdolności widzenia stereoskopowego - pojawia się wskutek uszkodzenia pól 18 i 37 Brodmanna w prawej półkuli

ZABURZENIA WZROKOWO-PRZESTRZENNE WYSTĘPUJĄCE PO USZKODZENIACH

RÓŻNYCH OBSZARÓW MÓZGU

3. Agnozje wzrokowee) agnozja kojarzeniowa (asocjacyjna)- utrata zdolności rozpoznawania, co przedstawiają określone kształty,- przy zachowanej zdolności ich kopiowania lub rysowania z pamięci,- pojawia się prawdopodobnie wskutek uszkodzenia pól 18, 20, 21 Brodmanna w prawej półkuli

ZABURZENIA WZROKOWO-PRZESTRZENNE WYSTĘPUJĄCE PO USZKODZENIACH

RÓŻNYCH OBSZARÓW MÓZGU

3. Agnozje wzrokowee) agnozja kojarzeniowa

(asocjacyjna)

ZABURZENIA WZROKOWO-PRZESTRZENNE WYSTĘPUJĄCE PO USZKODZENIACH

RÓŻNYCH OBSZARÓW MÓZGU

3. Agnozje wzrokowef) prozopagnozja- utrata zdolności rozpoznawania twarzy znanych osób (włącznie z twarzami osób bliskich pacjentowi, czasami również jego własną twarzą)- zazwyczaj współwystępuje z zaburzeniami rozpoznawania innych kategorii obiektów- pojawia się najczęściej wskutek obustronnego uszkodzenia dolnej kory skroniowej (pola 20, 21 Brodmanna)

ZABURZENIA WZROKOWO-PRZESTRZENNE WYSTĘPUJĄCE PO USZKODZENIACH

RÓŻNYCH OBSZARÓW MÓZGU

3. Agnozje wzrokowef) prozopagnozja

ZABURZENIA WZROKOWO-PRZESTRZENNE WYSTĘPUJĄCE PO USZKODZENIACH

RÓŻNYCH OBSZARÓW MÓZGU

4. Ataksja wzrokowa- niemożność inicjowania prawidłowych reakcji na bodźce wzrokowe, niewłaściwie układanie dłoni przy sięganiu po przedmiot - występuje wskutek uszkodzenia obszarów należącychdo drogi grzbietowej „gdzie?” (potyliczno-ciemieniowej)

ZABURZENIA WZROKOWO-PRZESTRZENNE WYSTĘPUJĄCE PO USZKODZENIACH

RÓŻNYCH OBSZARÓW MÓZGU

5. Hemineglect – zespół jednostronnego pomijania- niezauważanie obiektów znajdujących się po jednej stronie (zaburzenie to dotyczy znacznie częściej lewej strony niż prawej)

- występuje najczęściej wskutek uszkodzenia tylnej części kory ciemieniowej półkuli prawej, przy braku uszkodzeń układu wzrokowego

ZABURZENIA WZROKOWO-PRZESTRZENNE WYSTĘPUJĄCE PO USZKODZENIACH

RÓŻNYCH OBSZARÓW MÓZGU

5. Hemineglect – zespół jednostronnego pomijania

ZABURZENIA WZROKOWO-PRZESTRZENNE WYSTĘPUJĄCE PO USZKODZENIACH

RÓŻNYCH OBSZARÓW MÓZGU

5. Hemineglect – zespół jednostronnego pomijania

Eksperyment z placem katedralnym w Mediolanie:(Bisiach & Luzatti, 1978)

ZABURZENIA WZROKOWO-PRZESTRZENNE WYSTĘPUJĄCE PO USZKODZENIACH

RÓŻNYCH OBSZARÓW MÓZGU5. Hemineglect – zespół jednostronnego pomijania

Eksperyment z rysowaniem linii i rzucaniem lotkami(Halligan et al. 1991)

Test linii z dodatkami

ZABURZENIA WZROKOWO-PRZESTRZENNE WYSTĘPUJĄCE PO USZKODZENIACH

RÓŻNYCH OBSZARÓW MÓZGU5. Hemineglect – zespół jednostronnego pomijania

Line bisection: As the lines decrease in length, the tendency to bisect to the right diminishes. At very short lengths, patients (and normals) tend to bisect to the left of center.

Marshall & Halligan, 1988.Obrazki były prezentowane jeden pod drugim.

„Czy obrazki są takie same?” – Odpowiedź pacjentów: „Tak”.„W którym domu wolałbyś zamieszkać?” – Pacjenci zawsze wskazują dom bez płomieni.

ZABURZENIA WZROKOWO-PRZESTRZENNE WYSTĘPUJĄCE PO USZKODZENIACH

RÓŻNYCH OBSZARÓW MÓZGU5. Hemineglect – zespół jednostronnego pomijania

Object centered neglect. A. Patient with left hemi-neglect copies details of the right side of the tower. B. Same patientcopies the right side of the tower when it is tilted, rather than the left half of space.

Global vs focal neglect: Same patient that neglects the left side of space above (a), neglects left side of each half of the display (b) when the workspace is split in two.

Random letter cancellation task. Top, shows typical diagonal effect. Bottom, patient promised money for each item found, performance improves, but returns to baseline moments later.

Random letter cancellation task from a 40 yr-old man with widespread right hemisphere head injury.

Below, cancellation improves when letters are arranged in orderly fashion, presumably allowing for more strategic and ordered search.

Caloric stimulation. Patient was asked to imagine and name towns in France, produces only those in the east (right side of map). After cold-water stimulation to the left ear, patient names significantly more towns from both the east and west of France.

Przeszukiwanie wzrokowe

Czerwone kropki= punkty fiksacjiŻółte linie = sakady

Husain et al, Brain, 2001

JEDNA Z HIPOTEZ WYJAŚNIAJĄCYCH ZJAWISKO NEGLECTU

- PRAWA PÓŁKULA ZAJMUJE SIĘ CAŁYM POLEM WIDZENIA, NATOMIAST LEWA JEDYNIE KONTRALATERALNĄ JEGO POŁOWĄ

OBSZARY ZAANGAŻOWANE W STEROWANIE UWAGĄ TO TYLNA KORA CIEMIENIOWA ORAZ KORA PRZEDRUCHOWA

(Mesulam, 1981)

ZABURZENIA WZROKOWO-PRZESTRZENNE WYSTĘPUJĄCE PO USZKODZENIACH

RÓŻNYCH OBSZARÓW MÓZGU5. Hemineglect – zespół jednostronnego pomijania