(1) hari̇ta bi̇lgi̇si̇ ve ölçek, hari̇ta çeşi̇tleri̇

HARİTAYeryüzünün tamamının veya bir kısmının kuşbakışı görünüşünün ölçekli olarak küçültülerek düzlem üzerine çizimine harita denir.

Bu çizimin harita olabilmesi için

KUŞBAKIŞI ÇİZİLMİŞ OLMASI

ÖLÇEKLİ OLMASI

BİR DÜZLEME AKTARILMIŞ OLMASI

KUŞBAKIŞI ÇİZİLMİŞ OLMASI

ÖLÇEKLİ OLMASI

BİR DÜZLEME AKTARILMIŞ OLMASI

PİRİ REİSİN HARİTASINA RUS’LAR DA ŞAŞIRDI !

• Uydu fotoğrafı kadar kusursuz... `Bunlar uydu fotoğrafları kadar kusursuz` diyen Rus uzmanlar, Antarktika ve takımada çizimlerine ise akıl sır erdiremedi.Rus uzmanlar, ünlü Osmanlı denizcisi ve alimi Piri Reis`in yaklaşık 500 yıl önce hazırladığı haritasının dünyanın uydudan çekilen fotoğrafları kadar eksiksiz ve mükemmel olduğunu söyledi. Piri Reis`e geniş yer ayıran Komsomolskaya Pravda gazetesi, onun haritasından yola çıkarak 10 binyıl önce Antarktika`da insanların yaşadığını yazdı. Gazete, haritada Şili kıyıları, And Dağları ve Afrika`nın o döneme kadar eşi görülmemiş şekilde ayrıntılı haritasının yer aldığını belirterek,`Türk amiralin haritasında, keşfinden 300 yıl önce Antarktika ile ancak 1958`de bulunan takımadalar da var` ifadesini kullandı.

TÜRK HARİTACILARI

• 1076 yılında KAŞGARLI MAHMUD (El Kaşgari) "Divanü-Lügat-it-Türk" (Türkçe sözlük) isimli bir yapıtında bir dünya haritası çizmiştir

• PİRİ REİS

• ??

İZOHİPS YÖNTEMİDeniz seviyesinden itibaren aynı yükseklikteki noktaların birleştirilmesiyle elde edilen eğrilere izohips eğrileri,bu yöntemle çizilen haritalara da izohips haritası denir.

İZOHİPS YÖNTEMİİzohipslerle, hem yükselti hem de eğim gösterilebilir.

Günümüzde en fazla kullanılan yöntemdir.

İZOHİPS YÖNTEMİ

KABARTMA YÖNTEMİ

Maket türü haritalarda yeryüzü şekilleri ölçekli olarak gerçeğe uygun kabartmaları yapılır ve boyanır.

KABARTMA YÖNTEMİ

Bu metot, yer şekilleri-nin gerçeğe en uygun gösterilme-sini sağlar.

KABARTMA YÖNTEMİ

Belirli yükseklikler, belirli renklerle gösterilir.

0-200 m………………...Yeşil 200-500 m…………………..Açık Yeşil 500-1000 m………………….Sarı 1000-1500 m……………………Turuncu 1500-2000 m……………………Açık Kahverengi 2000 m ve yukarısı………...Koyu Kahverengi

Denizler ve göller ise mavi renkle gösterilir. Derinliğin az olduğu yerler açık mavi, fazla olduğu yerler ise koyu mavi ile gösterilir.

RENKLENDİRME YÖNTEMİ

RENKLENDİRME YÖNTEMİ

RENKLENDİRME YÖNTEMİ

GÖLGELENDİRME YÖNTEMİ

Güneş ışınlarının yer şekilleri üzerine 45 açı ile geldiği kabul edilerek gölgeleme yapılır.

GÖLGELENDİRME YÖNTEMİ

Bu yöntemde gölgelerin açık veya koyu oluşu arazının eğimi hakkında bilgi verir.

GÖLGELENDİRME YÖNTEMİ

Gölgelerin koyulaştığı yerlerde eğim artar, gölgelerin açık olduğu yerlerde eğim azalır.

TARAMA YÖNTEMİ Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan çizgilerle yer şekilleri gösterilir.

TARAMA YÖNTEMİ Eğimi fazla olan terlerde çizgiler kalın sık ve kısa olurken eğimi az olan yerlerde çizgiler ince,uzun ve seyrek olur.

TARAMA YÖNTEMİ

Taranmayarak boş bırakılan yerler düz alanları gösterir.

KULLANIM AMAÇLARINA GÖRE

ÖLÇEKLERİNE GÖRE HARİTALAR

HARİTALAR

KULLANIM AMACINA GÖRE HARİTALAR

ÖLÇEKLERİNEGÖRE HARİTALAR

Siyasi Haritalar

Fiziki Haritalar

Özel Haritalar

Beşeri Ve Ekonomik Haritalar

Büyük ölçekli Haritalar(Planlar ve Topografya Haritaları)

Orta Ölçekli Haritalar

Küçük Ölçekli Haritalar

Siyasi HaritalarDünya üzerindeki ülkelerin sınırlarını komşularını ülkeler içindeki idari bölünüşlerini gösteren haritalardır.Bunlara İdari Haritalar da denilmektedir.

Fiziki HaritalarYeryüzünün fiziki görünüşünü gösteren haritalardır.

Özel HaritalarBelirli bir konu için özel olarak hazırlanan haritalardır

Beşeri Ve Ekonomik Haritalar

Nüfus,göç,yerleşme,dil, din,ırk,tarım,hayvancılık,Sanayi,turizm,ulaşım, madenler gibi özellikleri gösteren haritalardır

Nüfus

Tarım

Turizm

* Bütün haritalardan Uzaklık Hesaplamada

Alan Hesaplamada

Yön tayininde

Konum belirlemede yararlanılır.

Uzaklık hesaplamada

Konum belirlemede

Alan hesaplamada

* Yükseklik hesaplama

** Eğim

*** Profil çıkarma

Sadece FİZİKİ haritalardan elde edilebilir

ÖLÇEKLERİNE GÖRE HARİTALAR

Büyük Ölçekli HaritalarPlanlar

Topografya haritası

Orta Ölçekli Haritalar

Küçük Ölçekli Haritalar

Büyük Ölçekli Haritalar

Ölçeğinin paydası 200.000 den küçük olan haritalardır.

Planlar

Ölçeğinin paydası

0-20.000 arasında olan haritalardır.

Topografya haritası

Ölçeğinin paydası 20.000- 200.000 arasında olan haritalara denir.

Orta Ölçekli Haritalar Ölçeğinin paydası 200.000-500.000 arasında olan haritalar.

Küçük Ölçekli Haritalar

Ölçeğinin paydası 500.000 den büyük olan haritalar.

Ölçeğin Haritaya Etkisi

Büyük ölçekli haritaların ve küçük ölçekli haritaların özellikleri birbirinden farklıdır.

Ölçeğin Haritaya Etkisi

BÜYÜK ÖLÇEKLİ HARİTALAR

Ölç paydası 200.000den küçük olan har.

Gerçekte dar alanları gösterir.

Ayrıntı fazladır

Duvarda daha az yer kaplar

Haritalarda bozulma oranı az

İzohipsler arasındaki yükselti farkı az

Küçültme oranı az.

KÜÇÜK ÖLÇEKLİ HARİTALAR

Ölçeğin paydası 500.000 den büyük olan haritalardır.Ayrıntı az. Gerçekte geniş alanları gösterir.Küçültme oranı fazlaİzohipsler arasındaki yükselti farkı fazlaHaritalarda bozulma fazlaDuvarda daha fazla yer kaplar

Ölçeğin Haritaya EtkisiB.ÖLÇEKLİ HAR K.ÖLÇEKLİ HAR

İZDÜŞÜM YÖNTEMLERİ (PROJEKSİYON)

Haritalar çizilirken dünyanın şeklinden dolayı küresel yüzeyler düzleme aktarılma sırasında ortaya çıkan bozulmaları en aza indirmek amacıyla yapılan sistemlere denir.

PROJEKSİYON ÇEŞİTLERİ

SİLİNDİR PROJEKSİYON:Ekvator ve çevresinde kullanılır.

DÜZLEM PROJEKSİYON: Kutup ve çevresinde kullanılır.

KONİK PROJEKSİYON:Orta kuşak ve çevresinde kullanılır

DÜZLEM PROJEKSİYON

Kutup ve çevresinde kullanılır.

DÜZLEM PROJEKSİYON

SİLİNDİR PROJEKSİYON

Ekvator ve çevresinde kullanılır.

SİLİNDİR PROJEKSİYON

KONİK PROJEKSİYON

Orta kuşak ve çevresinde kullanılır.

KONİK PROJEKSİYON

SİLİNDİR

DÜZLEM

KONİK

ÖLÇEKYer şekillerinin biçimleri ve boyutları oldukları gibi aktarılmadığı için belli bir oran dahilinde küçültülmesine ölçek denir.

KROKİBir yerin kuşbakışı görünüşünün kabataslak olarak düzlem üzerine aktarılmasına denir.

ÖLÇEK ÇEŞİTLERİ

KESİR ÖLÇEK

ÇİZGİ ÖLÇEK

KESİR ÖLÇEKKüçültme oranı kesirlerle ifade edilen ve haritada en çok kullanılan ölçektir.

1/10.000, 1 :10.000 şeklinde gösterilir

NotÖlçeğin paydasıyla ölçek arasında ters orantı vardır.

Payda büyüdükçe ölçek küçülür.

Payda küçüldükçe ölçek büyür.

ÇİZGİ ÖLÇEK

Harita üzerindeki uzunlukların gerçekteki karşılığının işaretlenmiş bir doğru üzerinde gösterildiği ölçektir.

Çizgi ölçekler genelde Lejant içine konur.

ÇİZGİ ÖLÇEKHarita iki nokta arasındaki kuş uçuşu uzaklığın daha pratik olarak bulunmasını sağlar.

HARİTALAR ÇİZİLİRKEN

Kullanım amacı belirlenir.Amaca uygun başlık konur.Enlem ve boylam belirlenir.Ölçek hazırlanır.Amaca uygun bilgi ve işaretler haritaya yerleştirilir.Lejant hazırlanır.Yön oku konur.

LEJANT

Haritadaki işaretlerin ne anlama geldiğini gösteren ve haritanın sağ alt köşesine yerleştirilen kısma denir.

HARİTADA UZUNLUK HESAPLAMALARI

G.U. = H.U. X ÖLÇEĞİN PAYDASI

Uzunluk hesaplama

HARİTADA ALAN HESAPLAMALARI

G.A. = H.A. X ÖLÇEĞİN PAYDASININ KARESİ