11. snf cografya tm föy 03
Post on 02-Jan-2016
215 Views
Preview:
TRANSCRIPT
EKOSÝSTEMLERÝN ÝÞLEYÝÞÝ
EKOSÝSTEM
• Canlý ve cansýzlarýn bir arada bulunduðu bir bütündür.
Ekosistemi;
• .............................. (Hava küre)
• .............................. (Taþ küre)
• .............................. (Su küre)
• .............................. (Canlý küre)
oluþturur.
Canlı (Biyotik) Öğeler
Kimyasal Etmenler
Organik İnorganik
Fiziksel Etmenler
Cansız (Abiyotik) ÖğelerBitkiler
HayvanlarMikroorganizmalar
IşıkSıcaklıkRüzgârYağış
Su, Oksijen,Karbondioksit
vb.
Canlılar tarafından üretilen yağ,Protein, Karbonhidrat veVitamin içeren maddeler
EKOSİSTEMLER
EKOSÝSTEM VE MADDE DÖNGÜSÜ - III
D E R S H A N E L E R Ý
Adý Soyadý :...............................................................Bu k i tapçýð ýn her hakk ý sak l ýd ý r . Tüm haklar ý bry B i rey Eði t im Yay ýnc ý l ýk Pazar lama Ltd. Þt i . ’e a i t t i r . K ýsmen de o lsa a l ýn t ý yapý lamaz. Met in ve soru lar ,k i tapçýð ý yay ýmlayan þ i rket in önceden izn i o lmaksýz ýn e lekt ronik , mekanik , fo tokopi ya da herhangi b i r kay ý t s is temiy le çoðal t ý lamaz yay ýmlanamaz.
Ders anlatým föyleri öðrenci tarafýndan dersten sonra tekrar çalýþýlmalýdýr.
1
11.
Sýn
ýf
2011-2012 - 11. Sýnýf DAF - COÐRAFYA (TM) - 03
B Ý R E Y D E R S H A N E L E R Ý S I N I F Ý Ç Ý D E R S A N L A T I M F Ö Y Ü
Ders Adý Bölüm DAF No.
COÐRAFYA TTMM 03Konu EKOSÝSTEM VE MADDE DÖNGÜSÜ - I I I
A. SU EKOSÝSTEMÝNÝN DOÐAL SÝSTEMLERÝN ÝÞLEYÝÞÝNE ETKÝSÝ
1. KARASAL SU EKOSÝSTEMÝ
B. Göl Ekosistemi
Göl
• Dýþarýya akýþý olan göllerin sularý tatlý olduðu için biyoçeþitlilik fazladýr.
Örnek:
• Beyþehir • Eðirdir gölleri gibi
• Dýþarýya akýþý olmayan göllerin sularý tatlý olmadýðý için biyoçeþitlilik azdýr.
Örnek:
• Burdur • Acýgöl • Tuz Gölü gibi
A. Akarsu Ekosistemi
Þelale Bulanýk Akarsu Akarsu Aðzý
• Akarsular, ekosistemlerin önemli bir parçasýný meydana getirir. Akarsular birçok bitki ve hayvan türü için yaþam alaný
oluþturur.
• Akarsularda biyoçeþitliliðin en fazla olduðu yerler aðýz kýsýmlarýdýr.
• Bu durumun nedenleri;
• Yatak eðiminin az olmasý • Tatlý ve tuzlu sularýn birbirine karýþmasýdýr.
Biyoçeþitliliðin Az Olduðu Yerler Biyoçeþitliliðin Fazla Olduðu Yerler
Yatak eðiminin .................... olduðu Yatak eðiminin .............. olduðu
Akýþ hýzýnýn .................... olduðu Vadi tabanýnýn .................... olduðu
Sularýnýn ............................ olduðuDenize veya okyanusa döküldüðü ....................................
Karasal
AkarsuGöl
Bataklık
Denizel
OkyanusDeniz
SU EKOSİSTEMLERİ
22011-2012 - 11. Sýnýf DAF - COÐRAFYA (TM) - 03
BÝREY DERSHANELERÝ SINIF ÝÇÝ DERS ANLATIM FÖYÜ
2. DENÝZEL EKOSÝSTEMLER
• Okyanuslardaki bitki ve hayvan türlerinin çoðu güneþ ýþýnlarýnýn eriþebildi-
ði ilk 100 metrelik derinlikte yaþar.
• Okyanuslarýn derin tabanlarýnda ýþýksýz ortama uyum saðlayabilen az sayý-
da canlý bulunmaktadýr.
• Okyanuslarýn iki önemli görevi vardýr
• Ýklim üzerinde önemli rol oynarlar.
• Aerosolleri oluþtururlar.
Okyanus
a. Ýklim Üzerinde Önemli Rol Oynarlar
• Ekvator’daki ýsý enerjisinin okyanus akýntýlarý ile Dünya’ya daðýlmasýný saðlarlar.
Örnek:
• .................................... sýcak su akýntýsý, Meksika Körfezi’nden baþlayýp Atlas Okyanusu’nu geçerek Ýngiltere’ye ulaþýr.
C. Bataklýk Ekosistemi
• Biyolojik çeþitliliðin ve ekolojik dengenin devamlýlýðý için büyük öneme sahiptirler.
• Bataklýklarýn faydalarý;
• Bulunduðu çevrenin .............. oranýný artýrýr. • Bitki ve hayvanlar için yaþam alanýdýr.
• ............................ sularýnýn dengesini saðlar. • Sel ve taþkýnlarý azaltýr.
• Bu nedenlerden dolayý bataklýklarýn kurutulmasý biyoçeþitliliði olumsuz yönde etkiler.
3 2011-2012 - 11. Sýnýf DAF - COÐRAFYA (TM) - 03
BÝREY DERSHANELERÝ SINIF ÝÇÝ DERS ANLATIM FÖYÜ
4
b. Aerosolleri Oluþtururlar
• Okyanusta meydana gelen dalgalar sonucunda atmosfere su damlacýklarý (tuz kristalleri) fýrlatýlmaktadýr.
• Bu su damlacýklarýna aerosol denir.
Aerosollerin Ýki Önemli Görevi
................................. oluþmasýný saðlar. Havada asýlý durumda duran aerosoller yaðmurlarla top-
raða düþer. Topraða düþen aerosoller topraðýn verimini
artýrýr (Kalsiyum, magnezyum, potasyum).
Mercanlar
• Tuzlu sularda yaþayan balýklarýn yaklaþýk 1/3’ü mercan atýklarýyla beslenir.
• Mercanlar bulunduklarý denizlerdeki diðer canlý türleri için birer barýnma ve besin kaynaðýdýr.
• Bu nedenle mercanlarýn oluþturduðu resifler, denizlerin canlý çeþidi ve miktarý bakýmýndan en verimli bölgeleridir.
• Denizlerde mercanlarýn kapladýðý alanlar çok geniþ deðildir.
Uyarı: Aerosoller olmasaydý iklimler çok kurak olurdu.
2011-2012 - 11. Sýnýf DAF - COÐRAFYA (TM) - 03
BÝREY DERSHANELERÝ SINIF ÝÇÝ DERS ANLATIM FÖYÜ
B. SU DÖNGÜSÜ
• Su moleküllerinin ............................................. ve ...................................... etkisiyle ekosferdeki döngüsüne denir.
Uyarı: Su döngüsü Ekvatoral iklimde yýl boyunca kesintiye uðramadan devam eder.
Su Döngüsünün Yararlarý
1. Kayaçlarýn .................................... yolla çözünmesini saðlayarak toprak oluþumunu hýzlandýrýr.
2. Bitkilerin .................................... yapabilmesini ve topraktaki besin maddelerini kökleriyle alabilmesini saðlar.
3. Canlýlarýn .................. ihtiyacýný karþýlayarak hayatýn devamlýlýðýný saðlar.
4. ........................... olaylarýnýn oluþmasýný saðlar.
5. .................................... korur ve ekosistemin dengede kalmasýný saðlar.
Su Döngüsünde Suyun Hareket Etmesini Saðlayan Beþ Olay
1. .................................... + ....................................
2. ..............................
3. ......................
4. ....................................... (akarsu) ve yüzey sularýnýn (de-
nizler ve göller) oluþumu
5. Topraða geçiþ ve ............................................. oluþumu
Su Döngüsünün Kaynaklarý
• .............................. • Denizler • Göller
• Akarsular • Baraj Gölleri • Yer altý sularýdýr.
Su döngüsü
5 2011-2012 - 11. Sýnýf DAF - COÐRAFYA (TM) - 03
BÝREY DERSHANELERÝ SINIF ÝÇÝ DERS ANLATIM FÖYÜ
62011-2012 - 11. Sýnýf DAF - COÐRAFYA (TM) - 03
BÝREY DERSHANELERÝ SINIF ÝÇÝ DERS ANLATIM FÖYÜ
Aþaðýdaki tabloda verilen özelliklerden hangilerinin doðru hangilerinin yanlýþ olduðunu bularak uygun þekilde iþaretleyiniz.
Özellikler Doðru Yanlýþ
1 Su ekosistemi karasal ve denizel olmak üzere ikiye ayrýlýr.
2 Akarsularýn akýþ hýzlarýnýn fazla olduðu yerlerde biyoçeþitlilik fazladýr.
3Dýþarýya akýþý olmayan göllerde biyoçeþitlilik fazla iken, dýþarýya akýþý olan göllerde biyoçe-þitlilik azdýr.
4 Bataklýklarýn kurutulmasý biyoçeþitliliði olumsuz yönde etkiler.
5 Akarsularda biyoçeþitliliðin en fazla olduðu yerler akarsularýn kaynak kýsýmlarýdýr.
6 Okyanuslarda derinliklere inildikçe biyoçeþitlilik artar.
7 Okyanus akýntýlarý Ekvator’daki sýcaklýðýn Dünya’ya daðýlmasýný saðlar.
8 Aerosoller dalgalarýn atmosfere fýrlattýklarý tuz kristalleridir.
9 Aerosoller olmasaydý iklim daha yaðýþlý olurdu.
10 Mercanlarda biyoçeþitlilik fazladýr.
11 Su döngüsü, güneþ enerjisi ve yer çekiminin etkisiyle oluþur.
12 Su döngüsünün asýl kaynaðýný kutuplardaki buzullar oluþturur.
13 Su döngüsünün en düzenli olduðu iklim Ekvatoral’dýr.
14 Su döngüsü kayaçlarýn fiziksel yolla çözülmesini saðlar.
Etkinlik
1. Ekosistemi oluþturan biyotik öðeler arasýnda,
I. Su
II. Bitki
III. Hayvan
IV. Protein
niceliklerinden hangileri yer alýr?
A) I ve II B) I ve III C) II ve III
D) II ve IV E) III ve IV
2. Aþaðýdaki su ekosistemlerinin hangisinde biyoçeþit-
lilik daha fazladýr?
A) Van Gölü B) Kýzýlýrmak
C) Marmara Denizi D) Büyük Okyanus
E) Hazar Denizi
3. Sularý tatlý olan göllerde biyoçeþitlilik fazladýr.
Buna göre, yukarýda numaralanmýþ olan göllerin han-
gisinde biyoçeþitlilik daha azdýr?
A) I B) II C) III D) IV E) V
4. Aþaðýda aerosollerle ilgili verilen yargýlardan hangisi
yanlýþtýr?
A) Bulutlarýn oluþmasýný saðlar.
B) Okyanuslarda meydana gelen dalgalar sonrasýnda
atmosfere fýrlatýlýrlar.
C) Okyanuslarýn tuzlu olmasýný saðlar.
D) Yaðan yaðmurlarla topraða iner.
E) Topraðýn verimini artýrýr.
5. Su moleküllerinin güneþ ve yerçekiminin etkisiyle ekos-
ferdeki döngüsüne su döngüsü denir.
Buna göre, aþaðýdaki biyom türlerinden hangisinde
su döngüsünün kesintiye uðramadan yýl boyunca de-
vam ettiði söylenebilir?
A) Kutup biyomu
B) Tropikal yaðmur ormanlarý biyomu
C) Ilýman çayýrlar biyomu
D) Savan biyomu
E) Çalýlýk biyomu
6. Aþaðýda su döngüsü ile ilgili verilen olgulardan han-
gisi diðerlerinden daha önce gerçekleþir?
A) Yüzey sularýnýn oluþmasý
B) Buharlaþma
C) Yoðunlaþma
D) Yaðýþ
E) Yer altý sularýnýn oluþmasý
7. Su döngüsünün yararlarý arasýnda,
I. Bitkilerin fotosentez yapabilmesini saðlar.
II. Kayaçlarýn kimyasal yolla çözünmesini saðlar.
III. Atmosferin oluþmasýný saðlar.
IV. Ýklim olaylarýnýn oluþmasýný saðlar.
yargýlarýndan hangileri yer almaz?
A) Yalnýz II B) Yalnýz III C) I ve III
D) II ve III E) III ve IV
8. Bataklýklarýn kurutulduðu bir yörede,
I. Biyolojik çeþitlilik artar.
II. Topraðýn verimi artar.
III. Sel ve taþkýnlar artar.
IV. Nem oraný azalýr.
durumlarýndan hangileri görülür?
A) I ve II B) I ve III C) II ve III
D) II ve IV E) III ve IV
Deniz
I
II
III
IV
V
7
EKOSÝSTEM VE MADDE DÖNGÜSÜ - III KONU TESTÝ
2011-2012 - 11. Sýnýf DAF - COÐRAFYA (TM) - 03
Bir
eyD
ersh
anel
eri
B
irey
Der
shan
eler
i
Bir
eyD
ersh
anel
eri
Bir
eyD
ersh
anel
eri
B
irey
Der
shan
eler
i
Bir
eyD
ersh
anel
eri
B
irey
Der
shan
eler
i B
irey
Der
shan
eler
i
Bir
eyD
ersh
anel
eri
B
irey
Der
shan
eler
i
Bir
eyD
ersh
anel
eri
Bir
eyD
ersh
anel
eri
B
irey
Der
shan
eler
i
Bir
eyD
ersh
anel
eri
9. Akarsularýn yatak eðimi biyoçeþitliliði etkilemektedir.
Buna göre, aþaðýdaki yörelerin hangisindeki akarsu-
larda biyoçeþitlilik daha fazladýr?
A) Ýzmir B) Hakkari C) Artvin
D) Eskiþehir E) Elazýð
10. Karasal su ekosistemleri aþaðýdakilerin hangisinde
bir arada verilmiþtir?
A) Bataklýk - Akarsu - Deniz
B) Göl - Bataklýk - Okyanus
C) Deniz - Okyanus - Buzullar
D) Akarsu - Göl - Bataklýk
E) Akarsu - Okyanus - Deniz
11. Aþaðýdakilerden hangisi ekosistemi oluþturan kimya-
sal etmenler arasýnda yer almaz?
A) Su B) Oksijen C) Karbonhidrat
D) Protein E) Rüzgâr
12. I. Sularýnýn bulanýk olduðu
II. Yatak eðiminin az olduðu
III. Aðýz kýsmýnýn denize döküldüðü
IV. Vadi tabanýnýn dar olduðu
Yukarýdaki akarsularýn hangilerinde biyoçeþitlilik da-
ha fazladýr?
A) I ve II B) I ve III C) II ve III
D) II ve IV E) III ve IV
13. Aþaðýda aylýk ortalama sýcaklýk ve yaðýþ grafiði verilen
yörelerin hangisinde su döngüsünün yýl içinde kesin-
tiye uðradýðý söylenemez?
14.
Yukarýda numaralanmýþ yörelerin hangilerinde biyo-çeþitlilik daha fazladýr?
A) I ve II B) I ve III C) II ve III
D) III ve IV E) IV ve V
Derinlik (m)
Deniz
200
50
0
100
150
250
I
II
III
V
IV
(°C)(mm)Yağış Sıcaklık
40
30
20
10
–10
–20
–30
0
0
50
100
200
150
300
250
350
O Ş M M H T A AE E KN
(°C)(mm)Yağış Sıcaklık
40
30
20
10
–10
–20
–30
0
0
100
200
400
300
600
500
700
O Ş M M H T A AE E KN
(°C)(mm)Yağış Sıcaklık
40
30
20
10
–10
–20
–30
0
0
50
100
200
150
300
250
350
O Ş M M H T A AE E KN
A) B)
C)
E)
D)(°C)(mm)
Yağış Sıcaklık
40
30
20
10
–10
–20
–30
0
0
50
100
200
150
300
250
350
O Ş M M H T A AE E KN
(°C)(mm)Yağış Sıcaklık
20
10
0
–10
–30
–40
–50
–20
0
50
100
200
150
300
250
350
O Ş M M H T A AE E KN
8
EKOSÝSTEM VE MADDE DÖNGÜSÜ - III KONU TESTÝ
1-C 2-D 3-E 4-C 5-B 6-B 7-B 8-E 9-A 10-D 11-E 12-C 13-A 14-A
2011-2012 - 11. Sýnýf DAF - COÐRAFYA (TM) - 03
Bir
eyD
ersh
anel
eri
B
irey
Der
shan
eler
i
Bir
eyD
ersh
anel
eri
Bir
eyD
ersh
anel
eri
B
irey
Der
shan
eler
i
Bir
eyD
ersh
anel
eri
B
irey
Der
shan
eler
i B
irey
Der
shan
eler
i
Bir
eyD
ersh
anel
eri
B
irey
Der
shan
eler
i
Bir
eyD
ersh
anel
eri
Bir
eyD
ersh
anel
eri
B
irey
Der
shan
eler
i
Bir
eyD
ersh
anel
eri
top related