3.7 การเขียนผังงาน

Flowchart เป็นผังงานที่ใช้แสดงแนวคิด

หรือข้ันตอนการท างานของโปรแกรม และเป็น

เครื่องมือที่ช่วยให้มองเห็นภาพรวมของโปรแกรมที่

ท าให้เราเขียนโปรแกรมได้ง่ายยิ่งขึ้น เนื่องจากเรา

สามารถมองเห็นแนวคิด และทิศทางการท างานของ

โปรแกรมนั่นเอง โดยใช้สัญลักษณ์แทนค าอธิบาย ไม่

ว่าจะเป็นการใช้กรอบสี่เหลี่ยมเป็นสัญลักษณ์แทน

การประมวลผล หรือจะเป็นการใช้ลูกศรแทนทิศ

ทางการท างานของโปรแกรม

สญัลักษณ์ ชื่อสญัลักษณ์ ค าอธบิาย

เทอร์มินัล

(Terminal)

แสดงจุดเริ่ มต้นและจุดจบการ

ท างาน

การน าข้อมูลเข้าด้วยมือ

(Manual Input Symbol)

แสดงการน าข้อมูล เข้าด้วยมือ

มนุษย์ เช่น ใช้แผงแป้นอักขระหรือ

เมาส์

การรับเข้าหรือแสดงผล

(Input/Output Symbol)

แสดงการรับข้อมูลเข้าหรือแสดง

ผลลัพธ์โดยไม่ระบุชนิดของอุปกรณ์

ที่ใช้

การแสดงผล

(Display Symbol)

แสดงผลลัพธ์ในขณะประมวลผล

เช่น การแสดงผลลพัธ์ทางหน้าจอ

สญัลักษณ์ ชื่อสญัลักษณ์ ค าอธบิาย

เทปแม่เหล็ก

(Magnetic Tape Symbol)

แ ส ด ง ก า ร รั บ ข้ อ มู ล เ ข้ า ห รื อ

แสดงผลโดยใช้เทปแม่เหล็กเป็นสื่อ

จามแม่เหล็ก

(Magnetic Disk Tape)

แ ส ด ง ก า ร รั บ ข้ อ มู ล เ ข้ า ห รื อ

แสดงผลโดยใช้จานแม่เหล็กเป็นสื่อ

ดรัมแม่เหล็ก

(Magnetic Drum Symbol)

แ ส ด ง ก า ร รั บ ข้ อ มู ล เ ข้ า ห รื อ

แสดงผลโดยใช้ดรมัแม่เหล็กเป็นสื่อ

บตัรเจาะรู

(Punched Card Sybol)

แ ส ด ง ก า ร รั บ ข้ อ มู ล เ ข้ า ห รื อ

แสดงผลโดยใช้บัตรเจาะรูเป็นสื่อ

สญัลักษณ์ ชื่อสญัลักษณ์ ค าอธบิาย

เทปกระดาษเจาะรู

(Punched Tape Symbol)

แสดงการรับข้อมูลเข้าหรือแสดงผล

โดยใช้เทปกระดาษเจาะรเูป็นสื่อ

แกนแม่เหล็ก

(Core Symbol)

แสดงการรับข้อมูลเข้าหรือแสดงผล

โดยใช้แกนแม่เหล็กเป็นสื่อ

เอกสารหรือสิ่งพิมพ์

(Document Symbol)

แสดงผลลัพธ์บนกระดาษโดย

เคร่ืองพิมพ์

การเตรียม

(Preparation Symbol)

แสดงการก าหนดข้อมูลล่วงหน้า

เพื่อท างานหนึ่ง ๆ ที่มีการท างาน

ซ้ า ๆ

สญัลักษณ์ ชื่อสญัลักษณ์ ค าอธบิาย

การประมวลผล

(Process Symbol)

ปร ะ ม ว ล ผ ล ก า ร ท า ง า น ข อ ง

โปรแกรม

การตัดสินใจ

(Decision Symbol)

ตรวจสอบเงื่อนไขเพื่อเลือกการ

ท างานอย่างใดอย่างหนึ่ง

จุดต่อเนื่องในหน้าเดียวกัน

(On –page Connector

Symbol)

จุดเชื่อมต่อของแผนงาน

จุดต่อเนื่องที่อยู่คนละหน้า

(Off –page Connector

Symbol)

ขึ้นหน้าใหม่

สญัลักษณ์ ชื่อสญัลักษณ์ ค าอธบิาย

ลูกศรแสดงล าดับการ

ท างาน (Flow Line)

แสดงทิ ศทางการท างานของ

โปรแกรม

การเชื่อมโยงสื่อสาร

(Communication Link

Symbol)

แสดงการส่ งข้ อมู ลผ่ านระบบ

โทรคมนาคม เ ช่ น โทรศั พท์

โทรสาร ฯลฯ

การอธิบาย

(Comment or Annotion

Symbol)

แสดงการอธิบายส่วนใด ๆ ของผัง

งานเพิ่มเติม เพื่อให้เกิดความเข้าใจ

มากขึ้น

การรวม

(Mergr Symbol)

แสดงการน าข้อมูลตั้งแต่ 2 ชุดขึ้น

ไปมารวมเป็นชุดเดียวกัน

สญัลักษณ์ ชื่อสญัลักษณ์ ค าอธิบาย

การแยก

(Extract Symbol)

แสดงการแยกข้อมูล 1 ชุด

ออกเป็นหลาย ๆ ชุด

การรวมการแยก

()

แสดงให้เห็นถึงการได้มาของข้อมูล

ตั้งแต่ 2 ชุดขึ้นไป

การเรียง

(Sort Symbol)

แสดงการเรียงล าดับข้ อมูลให้

เป็นไปตามล าดับที่ต้องการ

หลักการเขียน Flowchart

1 Flowchart ต้องมีจดุเริ่มต้นและจุดสิ้นสุดเสมอ

2 เลือกใช้สัญลกัษณ์เพื่อสื่อความหมายให้ถูกต้อง

3

4

5

6

7

ใช้ลูกศรก าหนดทิศทางการท างานของโปรแกรมจากบนลงล่าง จากซ้ายไป

ขวา โดยเรียงตามล าดับการท างานของค าสั่ง ไม่ควรสลับการท างานขึ้นบ้าง

ลงบ้างแผนภาพทุกตัวต้องมีลูกศรเข้าและออก ยกเว้นจุดเริ่มต้นและจุดสิ้นสุดการ

ท างานเท่านั้น

ลูกศรทุกตัวต้องออกจากแผนภาพและชี้ที่แผนภาพเสมอ

ค าอธิบายในแผนภาพควรสั้น ๆ เข้าใจง่าย

ไม่ควรใช้ลูกศรชี้ไกลเกินไป หากจ าเป็นให้ใช้การเชื่อมต่อแทน

หลักการเขียน

Flowchart

การท างานแบบตามล าดับ (Sequence)

การเลือกกระท าตามเงื่อนไข (Decision)

การท าซ้ า (Loop)

ง่ายจุงเบย

การท างานแบบตามล าดับ (Sequence)

• การท างานแบบตามล าดับ (Sequence) เป็นรูปแบบการเขียน

โปรแกรมที่ง่ายที่สุด มีล าดับการท างานจากบนลงล่าง มีการท างาน

ทีละค าส่ังจนจบการท างาน มีรูปแบบการท างาน ดังรูป

เริ่มต้น

ประมวลผล

ประมวลผล

จบ

ข้ันตอนการท าฝนหลวง

เริ่มต้น

ก่อกวน

เลี้ยงให้อ้วน

โจมตี

จบ

ตัวอย่างการเขียน Flowchart การท างานแบบตามล าดับ (Sequence)

การเลือกท างานตามเงื่อนไข (Decision)

• การเลือกท างานตามเงื่อนไข (Decision) เป็นรูปแบบการเขียน

โปรแกรมที่มีทางเลือกเพื่อตัดสินใจ ซึ่งโปรแกรมจะตรวจสอบ

เงื่อนไขเพื่อเลือกทิศทางการท างานของโปรแกรม โดยเลือก

ทางเลือกใดทางเลือกหนึ่งจากสองทางเลือกเท่านั้นคือ

ท างานในทางเลอืกหนึ่งเมื่อเงื่อนไขเป็นจริง (True)

ท างานในทางเลือกหนึง่เมื่อเงื่อนไขเป็นจริง (False)

• เมื่อท างานในแต่ละทางเลือกเสร็จแล้ว โปรแกรมก็จะท างานใน

ข้ันตอนต่อไป

การเลือกท างานตามเงื่อนไข (Decision)

เริ่มต้น

ประมวลผล

ประมวลผล

จบ

ตรวจสอบเงื่อนไข

ประมวลผล

จริง เท็จ

การท าซ้ า (Loop)

การท าซ้ า (Loop) เป็นรูปแบบการเขียนโปรแกรมที่มีการท างานใน

ขั้นตอนเดิมซ้ า ๆ กันหลาย ๆ รอบ ซึ่งการท างานของโปรแกรมจะมีการ

ตรวจสอบเงื่อนไขเพื่อก าหนดให้เข้าท างานในลูป หรือออกจากลูปการท างาน

ซึ่งมีรูปแบบการท างาน ดังรูปเริ่มต้น

ประมวลผล

จบ

ตรวจสอบเงื่อนไข

ประมวลผล

จริง

ประมวลผล

เท็จ

ที่มา : คู่มืออบรมครูวิทยาศาสตร์ คณิตศาสตร์ คอมพิวเตอร์ โลก ดาราศาสตร์ และอวกาศ ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย

หนังสือเรียนรายวิชาเพิ่มเติม การเขียนโปรแกรมเบื้องต้นด้วยภาษา C บริษทซัคเซสมีเดีย

คู่มือเรียนเขียนโปรแกรมภาษา ส านักพิมพ์ IDC PREMIER