4. preromanika u regionu

PREROMANIKA U REGIONU: kraj IX – po četak XI veka

• RANI FEUDALIZAM• SLOVENI TRAJNIJE NASELJAVAJU POJEDINE

DELOVE BALKANA OD VII VEKA I STVARAJU POJEDINAČNE DRŽAVICE

• SRPSKA PLEMENA SU VLAST PROŠIRILI NA PODRUČJE OD CETINE DO BOJANE I U PODRUČJE OD CETINE DO BOJANE I U UNUTRAŠNJOSTI DO KOSOVA POLJA.

• ROMANIZOVANO STANOVNIŠTVO SE POVLA ČI U PLANINE I U OKVIRE ZIDINA PRIMORSKIH GRADOVA KOJIMA UPRAVLJA VIZANTIJA.

• PRIVREDA JE PRIMITIVNA.• VLAST JE U RUKAMA RODOVSKOG STAREŠINE,

«ŽUPANA»

JEDNA OD MOGUĆIH PRETPOSTAVKI NASELJAVANJA SLOVENA

• ISTIČU SE OBLASTI ZAHUMLJANA, TRAVUNJANA, KONAVLJANA, DUKLJANA, A SRBIJA U NJIHOVOJ POZADINI POČINJE DA SE STVARA TEK U IX VEKU.

• BUGARSKA JE U TO VREME IZUZETNO VELIKA SILA• PRVI SRPSKI VLADARI SE I POMINJU VEZANO ZA

RATOVE SA BUGARIMA; KNEZ VLASTIMIR USPEŠAN, SINOVI MUTIMIR, GOJNIK I STROJIMIR JOŠ USPEŠNIJI SINOVI MUTIMIR, GOJNIK I STROJIMIR JOŠ USPEŠNIJI /852-867/

• S DRUGE STRANE VIZANTIJA PRITISKA I POKRŠTAVA SRBE 874. GODINE, TIME SE ŠIRI UTICAJ I KULTURA.

• U X VEKU, 924. GODINE, BUGARI OSVAJAJU CELU TERITORIJU /CAR SIMEON/, A VRA ĆA JE KNEZ ČASLAV /927 ILI 928-950/;

• U SASTAV DRŽAVE ULAZI TRAVUNIJA;

• TOKOM XI VEKA SRBIJA SE POVREMENO OSLANJA NA VIZANTIJU, RATUJE SA MADJARIMA, ULAZI U SASTAV SAMUILOVOG CARSTVA, A OD 1018. GODINE PONOVO JE POD VIZANTIJOM;

• U XI VEKU SEDIŠTE ŽIVOTA JE U DUKLJI, A VLADARI, POČEVŠI OD VOJISLAVA, VODE BORBE ZA OSLOBODJENJE OD VIZANTIJE.BORBE ZA OSLOBODJENJE OD VIZANTIJE.

• DRŽAVA IMA JOŠ VE ĆI ZNAČAJ ZA VREME MIHAILA /1050-1082/, KOJI JE POVEZAO I SRPSKE ZEMLJE U UNUTRAŠNJOSTI. VEŠTO KORISTI POLOŽAJ IZMEDJU CARIGRADA I RIMA, 1077. DOBIJA KRALJEVSKE OZNAKE.

• NASLEDNIK BODIN /1082-1101/ OSLANJA SE NA NORMANE, NEPRIJATELJE VIZANTIJE;

• VRHUNAC MOĆI ZETSKE DRŽAVE;• ZETI SA TRAVUNIJOM DODAJE RAŠKU I

BOSNU;• U BARU SE FORMIRA KATOLI ČKA

PREROMANIKA U REGIONU: kraj IX – po četak XI veka

• U BARU SE FORMIRA KATOLI ČKA NADBISKUPIJA;

• PORODIČNE BORBE I OSIPANJE;

• HRIŠĆANSTVO JE NEPODELJENO DO 1054. GODINE;

• SAKRALNE GRADJEVINE POSEDUJU OPŠTE KARAKTERISTIKE PREROMANSKE ARHITEKTURE:

- MALE DIMENZIJE (NE PO PRAVILU),- LOŠA TEHNIKA GRADJENJA, UGLAVNOM KAMENOM,- SPOLJA RAZUDJENE SAMO PILASTRIMA I SLEPIM

ARKADICAMA ISPOD KROVA.- GRADIVO, TEHNIKA GRADJENJA I KONSTRUKCIJA:

– LOMLJENI I PRITESANI KAMEN– LOMLJENI I PRITESANI KAMEN– DEBELI ZIDOVI– SEKUNDARNA UPOTREBA SPOLIJA– KONSTRUKCIJA SVODOVA I KUPOLA ARHAI ČNA I

NEUSAVRŠENA, KUPOLE NEMAJU POSTOLJE, NI ČU DIREKTNO IZ KROVA

– POLUKRUŽNI PRESECI REBARA, TEŠKIH I DEBELIH, BEZ PROFILACIJE

– POKRIVAČ, NAJČEŠĆE, KAMENE PLOČE

– OTVORI SU MALI I USKI, ZASVEDENI, TESANI OKVIRI, VREMENOM SVE BOGATIJI, ZATVARANJE TRANZENAMA

– SPOLJA NA ZIDU SU PILASTRI I POLUKRUŽNI ARKADNI FRIZ, NEMAJU VEZE SA SVODOM

– UNUTRAŠNJOST OŽIVLJENA FRESKAMA, KAMENA OLTARSKA PREGRADA, CIBORIJUM U OLTARU I KRSTIONICAKRSTIONICA

– BOGATA KAMENA PLASTIKA, ODLI ČNO OBRADJENA: OKO PROZORA, PREGRADA, NA KRSTIONICI, CIBORIJUMU I PORTALIMA

– GLAVNI MOTIV JE PREPLET: GEOMETRIJSKI /KRUGOVI, KVADRATI/, VEGETABILNI /TRAKA SA STILIZOVANIM CVETOVIMA/, KOMBINOVANI SA MOTIVIMA PTICA, ŽIVOTINJA, GRIFONA, PETOKRAKIH ZVEZDA I KRSTOVA.

TRANZENA PROZORACRKVE SV. STJEPANADUBROVNIK

NADPROZORNIKMONOFORE SA TRANZENAMA I RIBOMU RELJEFU - PREVLAKA

TROČLANAPREPLETNA TRAKANA OLTARSKOJPREGRADI

PASJI SKOK

DEO PLOČE SAKARAKTERISTI ČNIMPREROMANSKIMRELJEFOM

ČUNJASTI RELJEF

PETOKRAKA ZVEZDA

AFRONTIRANE PTICE

UPREDENA TROČLANA TRAKA,

TROPLET NA PLOČI - PREVLAKA

RELJEF NA CRKVI SV.LOVREZADAR-XI VEK

PLUTEJI OLTARSKEPREGRADE – VALBONDONA U ISTRI

AVERS I REVERS NADPROZORNIKAPREVLAKA /MOTIV KRSTA RAZLIČITO RELJEFNOINTERPRETIRAN/

SCENA BEGSTVA U EGIPATCRKVA SV. NEDILJICEZADAR

DELE SE NA PODUŽNE I CENTRALNE GRADJEVINE:

- PODUŽNE:1. JEDNOBRODNE CRKVE SA KULOM 2. TROBRODNE BAZILIKE PRAVOUGAONE

OSNOVE SA KULOM NA ZAPADNOJ STRANI3. JEDNOBRODNE CRKVE PRAVOUGAONE

OSNOVE SA KUBETOM I SVODNIM OSNOVE SA KUBETOM I SVODNIM KONSTRUKCIJAMA;

CENTRALNE:1. ROTONDE SA KUBETOM2. CRKVE OSNOVE SLOBODNOG KRSTA SA

KUBETOM3. TRIKONHOSI SA KUBETOM

U SRBIJI JE GLAVNI SPOMENIK CRKVA SVETIH PETRA I PAVLA KOD NOVOG PAZARA

• NAJSTARIJI DELOVI CRKVE SAGRA ðENI SU U IX VEKU, SAČUVANI SAMO U TEMELJIMA,

• OSTALI DELOVI GRA ðEVINE SU OBNOVA IZ XII STOLEĆA I KASNIJE PRERADE,

• TIP ROTONDE SA GALERIJOM,• TIP ROTONDE SA GALERIJOM,• JEZGRO CRKVE, SA KUPOLOM, JE

IZDVOJENO POMOĆU ČETIRI SNAŽNA, VEOMA ISTURENA PILASTRA,

• SPOLJNI BROD OBUHVATA CENTRALNI DEO SAMO JEDNIM DELOM DO APSIDE,

• OLTARSKI DEO ČINI SAMO JEDNA VELIKA APSIDA, POLUKRUŽNA UNUTRA I SPOLJA,

• IZNAD OBIMNOG BRODA JE NAPRAVLJENA GALERIJA SA OTVORIMA KA UNUTRAŠNJEMCENTRALNOM PROSTORU. VEOMA JE USKA, TEŠKO PROHODNA,USKA, TEŠKO PROHODNA,

• KUBE JE NEPRAVILNO, IMA TAMBUR SA PROZORIMA, POSTAVLJENO NA TROMPAMA

• SPOLJA, ISPOD KROVNOG VENCA OBRA ðEN JE FRIZ SLEPIH ARKADA

CRKVA SVETIH PETRA I PAVLA KOD NOVOG PAZARA/PETROVA CRKVA/

SAVREMENA SITUACIJA NEKADAŠNJEG KOMPLEKSASA TRASOM OBIMNOG ODBRAMBENOG ZIDA

OSNOVA SA KASNIJIM DODACIMA

KRSTIONICA

PRESEK SA OBIMNIMBRODOM I GALERIJOM

UNUTRAŠNJOSTCENTRALNOG DELA

POGLED NA KUPOLUSA TAMBUROM

OSTACI KAMENOGSTUBA U CRKVI

OSTACI GROBNICE U SEVERNOM DELU

OBNOVLJENO DRVENO STEPENIŠTE I ULAZ NA GALERIJU

OBIMNI ZID OKO KOMPLEKSA

IZGLED CRKVESA APSIDOM

SLEPE ARKADE

VRELO REKE CETINE

CRKVA SV. SPASA /X-XI vek/HRVATSKA

PANORAMA LOKALITETA “BISKUPIJA“ – KNIN

OSTACI CRKVE “STUPOVI“ – TROBRODNA BAZILIKA SA KULOM

FRAGMENTI KAMENOG RELJEFASA LOKALITETA BISKUPIJA

Crkva Svetog Križa u Ninu

Crkva Svetog Nikole u Prahuljama kod Nina

Crkva Svetog DonataNa Krku

Crkva Svetog ðorñau Splitu

Crkva Svetog DonataU Zadru

Crkva Svete Trojice u Poljudu (Split)šestolisna osnova

SVETI PETAR U PRIKU KOD OMIŠAJEDNOBRODNA CRKVA SA KUBETOM

CRKVA SV. MIHAJLA U STONU /IMALA MALO KUBE/

Crkva Svetog DjordjaPodgorica

• CRKVA SV. PETRA U BIJELOM POLJU

• KTITOR – KNEZ MIROSLAV

• DRUGA POLOVINA XII VEKA

• SAČUVAN NATPIS NA • SAČUVAN NATPIS NA PORTALU

• JEDNOBRODNA SA KULAMA I KUBETOM I SVODNIM KONSTRUKCIJAMA