ระบบบอกความอันตรายเมื่อเกิดไฟไหม้ของพื้นที่ต่างๆ...

ระบบจดชนอนตรายของไฟ เพอชวยการจดการไฟปา

Fire Danger Rating System

วรชย ตนพพฒน, เกษมสนต มโนมยพบลย ประยรยงค หนไชยา, นรนทร จรญรรตนพกตร

iamtanpipat@hotmail.com

สารบญร• ประวตของของระบบการจดชนอนตรายจากไฟปา• ระบบปจจบนของโลก• ประวตความเปนมาระบบของอาเซยน• ประวตความเปนมาท าไมถงท าส าหรบประเทศไทย• Fire Danger Rating System (FDRS) คอ• ระบบของอาเซยน• ระบบปจจบนของประเทศไทย• ประโยชนทสามารถน าไปใชในการควบคมและจดการไฟปา• หนงสอทไดออกไปจากกรมอทยานฯ• น าเสนอนายกรฐมาตรทท าเนยบ• Global Fire Early Warning System• Top Ten Finalists National Innovation Awards 2016• สรป

• ประวตของของระบบการจดชนอนตรายจากไฟปา– เรมทอเมรกา พ.ศ. (1919, 2456) ทแคนนาดา พ.ศ. (1925,

2468) รสเซย Nesterov Index (1949, 2492)

– ทแคนนาดาเรมตนจากการเกบขอมลการทนไฟของตนไมประจ าวน – พ.ศ. 2503 เรมเปนระบบทใชงานได– ตอมา พ.ศ. 2530 Van Wagner พฒนาระบบใหงายตอการใชงาน โดยเขาค านงและตองรกษาดงน • ขอทหนง จะตองเกบสวนส าคญของระบบเกาไวในระบบใหมเสมอคอไมมการท าใหมจากศนย

• ขอสอง ตองพฒนาใหเปนระบบทงายในการใชกวารนกอนๆ โดยการปอนคาเขาสระบบงายทสดเทาทจะท าได

• ขอสาม ระบบจะตองมรากฐานจากการทดลองและขอมลทเกบจากภาคสนามและการปฏบตงานจรง

• ประวตของของระบบการจดชนอนตรายจากไฟปา (ตอ)–Van Wagner ไดท าการพฒนาระบบใหงายตอการใชงาน โดย

• เนนย าวาระบบจะตองงายทจะใชในการค านวณ ตองใชอปกรณทธรรมดาทสดในการเกบขอมล ผใชตองไดรบการใหความรและอบรมอยางถกตอง อปกรณตองไดรบการตรวจสอบอยเปนประจ า ตองด าเนนการเกบขอมลภาคสนามอยางตอเนองไมมหยด

• ในประเทศแคนนาดาขอมลจากระบบการจดชนอนตรายจากไฟปาแคนนาดา (Canadian Forest Fire Danger Rating System, CFFDRS) เปนขอมลพนฐานหลกในการปฏบตงานประจ าวนของหนวยงานตางๆทเกยวของกบการจดการไฟปา ซงประเทศไทยกถงเวลาอนสมควรแลวทตองด าเนนตามแนวทางน

• ประวตของของระบบการจดชนอนตรายจากไฟปาของอาเซยน– เกดหมอกควนหนกมาจากเอลนโนในอาเซย ป พ.ศ. 2540-2541

(1997-1998)

– พ.ศ. 2545 (2002) อาเซยนตกลงใหม ระบบ FDRS ส าหรบอาเซยน

– พ.ศ. 2545-2548 (2002-2005) ท าการพฒนาระบบดวยความชวยเหลอจากผ เชยวชาญไฟปาประเทศแคนาดาพรอมท าการทอสอบรนและปรบระบบพรอมท าขอตกลงตางๆ

– พ.ศ. 2549 (2006) ปรบระบบเสรจสมบรณและรนระบบอยางเปนทางการ แตเปนระบบส าหรบปาพรและทงหญราเทานน ไมไดท าการศกษาปรบคาเกณฑใหสามารถใชกบปาประเภทอนได

ระบบปจจบนตางๆของโลก มชอเรยกแตกตางกนไป

Source: Wildfire Hazards, Risks, and Disasters, Ch. 11 Wildland Fire Danger Rating and Early

Warning Systems, William J. de Groot, B. Michael Wotton, Michael D. Flannigan 2015

ระบบปจจบนตางๆของโลก มชอเรยกแตกตางกนไป (ตอ)

Source: Wildfire Hazards, Risks, and Disasters, Ch. 11 Wildland Fire Danger Rating and Early

Warning Systems, William J. de Groot, B. Michael Wotton, Michael D. Flannigan 2015

Source: Wildfire Hazards, Risks, and Disasters, Ch. 11 Wildland Fire Danger Rating and Early

Warning Systems, William J. de Groot, B. Michael Wotton, Michael D. Flannigan 2015

ระบบปจจบนตางๆของโลก มชอเรยกแตกตางกนไป (ตอ)

• ประวตความเปนมา ท าไมถงท าการศกษาและปรบคาเกณฑส าหรบประเทศไทย–1996 (2539) การศกษา FWI ครงแรกในประเทศไทย ตพมพโดยผอ. ศร อคคะอคร (ขณะอยกรมปาไม)

– เปนงาน flagship ของอาเซยนทไดรบการพฒนาส าหรบอนโดฯและมาเลฯ โดยปาไมแคนนาดา โดยหลงจากป ค.ศ. 1997-98 (2540-41) เอลนโน ทท าใหไฟไหมครงใหญทอนโดฯ ทไดเรมรางสตยาบนเมอป 1999 (2542)

–2000 (2545) ประเทศไทยลงนามในสนธสญญาหมอกควนขามแดนโดยจดใหม ระบบ FDRS ส าหรบอาเซยน

–2010 (2553) เรมท าการสอสารกบ Field & de Groot วาระบบของ ASEAN ส าหรบประเทศไทยนนไมถกตอง

–2011 (2554) Bill de Groot สง excel code ให–2012 (2555) Robert Fields ท าตย.ของจงหวดเชยงใหมใหดถงความสมพนธของขอมลดชนตางๆกบขอมลอตนยมวทยา

• ประวตความเปนมา ท าไมถงท าส าหรบประเทศไทย–2014 (2557) เรมท าการศกษาการปรบแกคาเกณฑทเหมาะสม–2014 (2557) ไดรบสนบสนนขอมลพยากรณอากาศ 7 วน จากโมเดลคณตศาสตร WRF/ROMS จากสถาบนสารสนเทศน าและการเกษตร (สสนก.)

–2015 (2558) สวนภมสารสนเทศ กรมอทยานฯ ท าการรนระบบประจ าวน น าเสนอผลทางเวปไซค และไดน าเสนอนายกรฐมนตรทท าเนยบรฐบาล ภายใตกระทรวงวทยาศาสตร

–2015 (2558) หนงสอราชการออกจากกรมอทยานฯ แจงไปยงหนวยงานราชการทเกยวของทงประเทศวาสามารถน าขอมลไปใชได

–2016 (2559) ไดรบทนพฒนาเพมเตมจากวช.– 2016 (2559) ผานเขา 10 นวตกรรมสดทายของประเทศไทยในสาขาสงคม

ส ำหรบประเทศไทยเรมชวงตนทศวรรคท 2530 เมอ พ.ศ. 2539 (1996)ไดมกำรตพมพผลงำนทำงวชำกำรโดยผอ. ศร อคคะอคร ภำยใตชอ

เรองวำ กำรจดระดบชนอนตรำยจำกไฟปำในปำเตงรง อทยำนแหงชำตดอยสเทพ-ปย (Fire danger

rating in dry

dipterocarp forest at

Doi Suthep-Pui

National Park)

• Fire Danger Rating System (FDRS) หมายถง

–ระบบทบอกวาบรเวณไหนมความอนตรายมากนอยเพยงใดถาเกดมไฟไหมขนมา โดยใชขอมลทางดานอตนยมวทยาประจ าวนเปนหลกในการค านวณหาคา ดชนความรนแรงไฟ (Fire Weather Index, FWI)

–เปนขอมลทชวยเตรยมความพรอมในการรบมอการเกดไฟปากอนทจะเกดไฟปาขน เพอชวยใหการจดการไฟปาใหมประสทธภาพมากขนกอนทปญรหาจากไฟปาจะลกลามใหญรโตเกนกวาทจะควบคม

• Fire Danger Rating System (FDRS) หมายถง (ตอ)

–ระบบทบอกชนอนตรายจากไฟปาเพอเปนตวชแนะ แนะน าเพอเปนขอมลพนฐาน ใหผมอ านาจหนาท ตดสนใจในการจดการและควบคมไฟปาไดเลอกใชวธทเหมาะสมตอพนททมล าดบชนอนตรายทแตกตางกน

–ระบบฐานขอมลทเปนสวนส าคญรในการสนบสนนระบบการจดการไฟปาใหเหมาะสมกบเหตการณมากทสด โดยไดน าเอาความรทางดานวทยาศาสตรไฟปา อตนยมวทยา มาใช

• Fire Danger Rating System (FDRS) หมายถง (ตอ)

– ระบบจดดชนคาความอนตรายของการเกดไฟปาจากขอมลภมอากาศ (Fire Weather Index System, FWIS) มองคประกอบ 6 ตว

• สามตวแรกคอ คาความชนของเชอเพลงโดยคาทสงหมายถงความชนต ามโอกาสตดไฟสง

• สามตวหลงคอคาของพฤตกรรมของไฟ คาการลกลาม คาของจ านวนเชอเพลงทพรอมทจะตดไฟ คาของความรนแรงของไฟ

15

Source: de Groot 1987

โครงสรางของระบบตนแบบของแคนนาดา

• Fire Danger Rating System (FDRS) หมายถง (ตอ)

1. Fine Fuel Moisture Code (FFMC) คาความชนของเชอเพลงชนบนสด

2. Duff Moisture Code (DMC) คาเฉลยความชนของชนลกปานกลางของเชอเพลง

3. Drought Cod (DC) คาความชนของเชอเพลงชนลางสด เปนคาทสามารถบอกวาความแหงแลวสงผลกระทบตอเชอเพลงอยางไร

• Fire Danger Rating System (FDRS) หมายถง (ตอ)

4. Initial Spread Index (ISI) คาการลกลามของไฟโดยมอทธพลของลมและ FFMC แตไมรวมปรมาณของเชอเพลง

5. Build up Index (BUI) คารวมของเชอเพลงทจะตดไฟได โดยน าคา DMC และ DC มารวมกน

6. Fire Weather Index (FWI) คาคารนแรงของไฟโดยน าคา ISI และ BUI มารวมกน เปนคาทเหมาะสม ในการบงบอกความอนตรายจากการเกดไฟ

• Fire Danger Rating System (FDRS) หมายถง (ตอ)

–โดยขอมลอากาศทจะน าเขาระบบตองเปนเวลาเทยงวน ม 4 อยาง (Van Wager, 1987, Lee et al. 2002, Amiro et

al., 2004, de Groot et al., 2006, Taylor and Alexander, 2006 and FAO, 2006) คอ

1. อณหภมอากาศ

2. ความชนสมพทธ

3. ความเรวลม และ

4.ปรมาณน าฝนภายใน 24 ชวโมงทผานมา

• ระบบของอาเซยน ทกรมอตฯมาเลเซยรนอย

http://haze.asean.org/#

• ระบบของอาเซยน ทกรมอตฯมาเลเซยรนอย

http://haze.asean.org/#

• ระบบของอาเซยน ทกรมอตฯมาเลเซยรนอย

http://haze.asean.org/fire-danger-rating-system-fdrs-for-southeast-asia/fire-weather-index-fwi/

• ระบบของอาเซยน สวนมาเลเซย มแตระบบ NRT

Source: Refinement on Fire Danger Rating System (FDRS) to Reduce Peat Fires in Malaysia By MMD & DOE 2012

• ระบบของอาเซยน สวนมาเลเซย

Source: Refinement on Fire Danger Rating System (FDRS) to Reduce Peat Fires in Malaysia By MMD & DOE 2012

• ระบบของอาเซยน สวนอนโดนเซย มระบบ NRT กบ 3 วน

Source: FDRS DEVELOPMENT FOR LAND AND FOREST FIRE PREVENTION AND MITIGATION AGENCY FOR METEOROLOGY CLIMATOLOGYL AND GEOPHYSICS 2012

• ระบบของอาเซยน สวนอนโดนเซย

Source: FDRS DEVELOPMENT FOR LAND AND FOREST FIRE PREVENTION AND MITIGATION AGENCY FOR METEOROLOGY CLIMATOLOGYL AND GEOPHYSICS 2012

• ระบบของอาเซยน สวนอนโดนเซย

Source: FDRS DEVELOPMENT FOR LAND AND FOREST FIRE PREVENTION AND MITIGATION AGENCY FOR METEOROLOGY CLIMATOLOGYL AND GEOPHYSICS 2012

ระบบของไทยปจจบน

http://www2.dnp.go.th/gis/FDRS/FDRS.htmlManomaiphiboon, K., Tanpipat, V., Nhuchaiya, P., Jaroonrattanapak, N., 2015

http://www2.dnp.go.th/gis/FDRS/FDRS.php

http://portal.dnp.go.th/ระบบของไทยปจจบน Forecasted Fire Danger Rating System

http://www2.dnp.go.th/gis/

ระบบของไทยปจจบน Forecasted Fire Danger Rating System

http://www.dnp.go.th/forestfire/firepredict/firepredict.htm

ขนตอนการประมวลผล และแสดงผล

WWWกรมอทยานฯ

ประมวลผล Website

ตรวจสอบผลลพธ

แหลงขอมลจำกภำยนอก

นรนทร จรญรตนพกตร 2016

ระบบปจจบนใชคนในกำรจดกำรตอนท ำแผนทเทำนน

ระบบของไทยปจจบน Forecasted Fire Danger Rating System

http://www2.dnp.go.th/gis/FDRS/FDRS.php

http://www2.dnp.go.th/gis/FDRS/FDRS.phphttp://haze.asean.org/fire-danger-rating-

system-fdrs-for-southeast-asia/

ขอแตกตำง

http://www2.dnp.go.th/gis/FDRS/FDRS.phphttp://haze.asean.org/fire-danger-rating-

system-fdrs-for-southeast-asia/

ขอแตกตำง

ขอมลเพอปรบปำยรำยวน-ก ำหนดเวลำคอ 9:30-10:00 น.

http://www2.dnp.go.th/gis/FDRS/FDRS.php

การน าเสนอดชนการตดไฟ (FFMC) ดชนความรนแรงไฟ (FWI) fire hotspot

จาก Terra/Aqua-MODIS และ Suomi-NPP-VIIRS และขอบเขตปาอนรกษณ ในระบบ Google Earth (ทงนสามารถน าเสนอรวมกบชนของมลอนๆท

ตองการได)

การน าเสนอดชนการตดไฟ (FFMC) รวมกบ fire hotspots จาก Terra/

Aqua-MODIS และ Suomi-NPP-VIIRS ในระบบ Google Earth

2 ตลาคม 2559

การน าเสนอดชนความรนแรงไฟ (FWI) รวมกบ fire hotspots จาก Terra/

Aqua-MODIS และ Suomi-NPP-VIIRS ในระบบ Google Earth

2 ตลาคม 2559

• ประโยชนทสามารถน าไปใชในการควบคมและจดการไฟปา

1. ชวยในการวางแผนบรหารจดการก าลงพลทมจ ากดในการควบคมไฟปา โดยให priority ล าดบความส าคญรของพนททมความเสยงในการก าหนดวางแผนการเคลอนยายก าลงพล หรอเพมลดก าลงพลในจดยทธศาสตรตางๆ ใหเหมาะสม ท าใหการควบคมไฟปามประสธภาพมากขนและสนเปลองงบประมาณนอยลง

• ประโยชนทสามารถน าไปใชในการควบคมและจดการไฟปา (ตอ)

2. ชวยในการก าหนดการจดการเชอเพลงโดยการชงเผา (การเผาตามก าหนด prescribed burning) อยางมระบบและประสทธภาพ เหมาะสมตามสภาพภมอากาศ แตทงนตองใชWRF 3 days, 7 days, 2 weeks, 3 weeks, monthly or seasonal forecast ในการรน ถงแมวาความถกตองจะนอยตามจ านวนวนทเพมขน ทงนขนอย กบความตองการขอมลในการบรหารจดการ แตคงตองมเพอการวางแผนการจดการลวงหนา ถงแมวาความถกตองจะนอยลงกตาม เตมทกคงใชผล forecast 7 วน ปจจบนใชผล 3 วนแตรนส าหรบ 2 วน

• ประโยชนทสามารถน าไปใชในการควบคมและจดการไฟปา (ตอ)

3. ชวยใหทราบถงพฤตกรรมไฟทอาจจะเกดขนในบรเวณตางๆ วาบรเวณไหน อนตรายมากนอยเทาไหรอยางไร โดยค านวนจากขอมลภมอากาศอยางงายๆ ทประชาชนทวไปสามารถเขาใจได ไมสลบซบซอน โดยทางสถานควบคมไฟปาตางๆสามารถเขามาดวาในแตละวนหรอวนรงขน บรเวณทหนวยตงอยควรปรบชปาย FWI ไวทความรนแรงระดบไหน เพอประชาสมพนธใหประชาชนในบรเวณดงกลาวรบทราบถงอนตรายถาเกดไฟขน

• ประโยชนทสามารถน าไปใชในการควบคมและจดการไฟปา (ตอ)

4. เปนขอมลบงบอกพฤตกรรมไฟคอบอกความยากงายของการตดไฟ ของเชอเพลงบรเวณนนๆ และความรนแรงเมอไฟตดขนมาแลว อยางงายๆทสามารถเชอถอได

5. ชวยใหขอมลเพอลดความเสยงอนตรายตอผเขาท าการดบไฟปาในบรเวณดงกลาว โดยมความเขาใจถงความยากงายความรนแรงของไฟนนๆ รถงวาไฟในบรเวณดงกลาวยากงายตอการเขาควบคม

• ประโยชนทสามารถน าไปใชในการควบคมและจดการไฟปา

6. ชวยใหขอมลวาตองเขาท าการควบคมไฟใหได กอนทไฟปาดงกลาวจะลกลามขามจากบรเวณทควบคมไดงายไปยงบรเวณทควบคมไดยาก เปนเหตใหไฟปาดงกลาวขยายตวจนอยเหนอความสามารถในการควบคมของชดดบไฟทเขาควบคมไฟปาดงกลาว

7. สามารถใชบอกจดหรอบรเวณทควรทจะเขาไปดบไฟนนๆ โดยสามารถก าหนดจดโจมตและควบคมไฟ ชวยให fire boss สามารถก าหนดยทธศาสตรและกลยทธในการเขาควบคมและดบไฟอยางปลอดภยและมประสทธภาพสงขน

• ประโยชนทสามารถน าไปใชในการควบคมและจดการไฟปา (ตอ)

8. สามารถใชประกอบกบชนขอมลอนๆเชน ขอมลภมประเทศ terrain ประเภทปา ปรมาณเชอเพลง ต าแหนงหมบาน เปนตน ในการพฒนาระบบชวยในการตดสนใจส าหรบการบรหารจดการและควบคมไฟปา

9. สามารถใชรวมกบประสบการณและความรของ fire boss ใหการควบคมไฟมประสทธภาพมากขนและอนตรายนอยลง

• ประโยชนทสามารถน าไปใชในการควบคมและจดการไฟปา (ตอ)

10. ชวยลดความเสยหายเมอจ าเปนทจะตองมการจดไฟ เพราะผจดไฟมขอมลวาจดแลวไฟดงกลาวแลวจะงายตอการควบคมหรอไม เชนในกรณทตองท าการจดไฟเผายอนกลบ (Backfiring, การเผากลบ) หลงจากท าแนวกนไฟเพอหยดยงไฟเสรจสมบรณ เพอหยดยงการลกลามของไฟทประเมนแลววาอาจจะลกลามใหญรโตจนเปนไฟใหญรถาปลอยทงไวใหลกลามตอไป

11. ชวยในการเขาใจภาพรวมของพฤตกรรมไฟทอาจจะเกดขนของวนนนๆ

• ประโยชนทสามารถน าไปใชในการควบคมและจดการไฟปา (ตอ)

12. สามารถน ามาเปนขอมลประกอบ ในการดบไฟทางตรงวาไฟจะแรงขนาดไหน สามารถดบทางตรงไดไหม

13. สามารถน ามาเปนขอมลประกอบในทางออม วาควรทจะท าแนวกนไฟตรงบรเวณไหนถงจะเหมาะสมตามสภาพของเชอเพลงและภมอากาศ ถงจะมผลใหแนวกนไฟดงกวามประสทธภาพในการเปนแนวทชวยใหพนกงานดบไฟปาสามารถเขาดบไฟดงกลาวโดยตรง โดยเสยงอนตรายนอยทสดและไดผลในกายบยงไฟนนมากทสด

• ประโยชนทสามารถน าไปใชในการควบคมและจดการไฟปา (ตอ)

14. ใชประกอบการท า Mop-up ดวยวาบรเวณนนควรจะเฝาระวงตอหรอไมอยางไรเพราะถาคายงเสยงสงอย กตองเฝาระวงเปนพเศษ

15. จะใชไดผลมากถาสามารถ ใชแบบจ าลองพฤตกรรมไฟ เชน Behave Plus หรอ FARSITE ทปรบเปลยนแลว รวมดวย แตเทาททราบประเทศไทยยงไมม (ตดตอพดคยทงดร.ไกรสร และดร.กอบศกด แตทงคเงยบไป) เครองมอทเหมาะสมชนน ถามเวลาสามารถน าขอมลภาคสนามพฤตกรรมไฟของพแก และของเกาของพยอดมาท าการปรบโปรแกรมใหเหมาะสมกบบานเรา

• หนงสอทออกจากกรมอทยานฯ ไปยงหนวยงานทเกยวของภายนอกและภายใน

• หนงสอทออกจากกรมอทยานฯ ไปยงหนวยงานทเกยวของภายนอกและภายใน

• หนงสอทออกจากกรมอทยานฯ ไปยงหนวยงานทเกยวของภายนอกและภายใน

น าเสนอนายกประยตธ จนทรโอชา ทท าเนยบรฐบาล แถลงผลงานรฐบาล 6 เดอน 17 เมษายน พ.ศ. 2558

น าเสนอนายกประยตธ จนทรโอชา ทท าเนยบรฐบาล แถลงผลงานรฐบาล 6 เดอน 17 เมษายน พ.ศ. 2558

Source: http://www.fire.uni-freiburg.de/gwfews/index.html

คา Thresholds ใหม ไดน าเขาระบบ Global Fire EWS สวนของลมน าโขงแลว โดย Bill De Groot และ Alan Cantin, Natural Resources Canada e

Canadian Forest Service, Sault Ste. Marie, ON, Canada

สรป• ประวตของของระบบการจดชนอนตรายจากไฟปา• ระบบปจจบนของโลก• ประวตความเปนมาระบบของอาเซยน• ประวตความเปนมาท าไมถงท า• Fire Danger Rating System (FDRS) คอ• ระบบของอาเซยน• ระบบปจจบนของประเทศไทย• ประโยชนทสามารถน าไปใชในการควบคมและจดการไฟปา• หนงสอทไดออกไปจากกรมอทยานฯ• น าเสนอนายกรฐมาตรทท าเนยบ• Global Fire Early Warning System• Top Ten Finalists National Innovation Awards 2016

สรป (ตอ)ท าอยางไรจะจะสามารถน าขอมลดชนความรนแรงไฟ

(FWI) และดชนการตดไฟ (FFMC) เขามารวมใชงานรวมกบการบรหารจดการและควบคมไฟปาประจ าวนอยางมประสทธภาพ

ระบบรนประจ าวนทสวนภมสารสนเทศ กรมอทยานฯ

ทาง Global Fire Early Warning System ไดใสคาทไดปรบแตงใหมของ Upper ASEAN (ลมน าโขงตอนลาง) เขาไปในระบบของเขาเรยบรอยแลว

สรป (ตอ)ตองท าการปรบแตงคาเพมเตมกบขอมลพฤตกรรมไฟภาคสนาม ซงยงไมไดท าและเปนสวนส าคญรทตองท าเพอสามารถน าไปเชอมความสมพนธกบพฤตกรรมไฟไดอยางถกตอง

ตองสรางระบบชวยการตดสนใจในการควบคมไฟปา (Forest Fire Spatial Management and Decision Support System)