ปฏิบัติการปัจจัยสังคมกำหนดสุขภาพ...

สความเปนธรรมทางสขภาพชลนภา อนกล

ปฏบตการปจจยสงคมกำาหนดสขภาพ

๑๐ มถนายน ๒๕๕๘

สำานกงานสนบสนนกองทนสรางเสรมสขภาพ

ความเปนธรรมทางสขภาพ: คณคา ปรชญ

า

กรอบคดปจจยสงคมกำาหนดสขภาพA Conceptual Framework for Action on the Social Determinants of Health, Commission on Social Determinants of Health, April

2007

ปจจยเชงโครงสราง

หลกธรรมาภบาล

นโยบายเศรษฐกจโครงสรางตลาดแรงงาน

นโยบายสงคมแรงงาน ทดน ทอยอาศย

วฒนธรรม และระบบคณคา

ปจจยแวดลอมเศรษฐกจ สงคม

การเมอง

การจดลำาดบชนในสงคมโครงสรางสงคม/

การแบงชนชนทางสงคมสถานภาพทาง

เศรษฐกจสงคม

ชนชนทางสงคมเพศวถเชอชาต

การศกษา

อาชพ

รายได

ชนชน: มฐานเศรษฐกจและเขาถงทรพยากร

อำานาจ: เชอมโยงกบปจจยทางการเมอง/อำานาจตอรอง

เกยรตภม: ความมศกดศรในชมชน/สงคม

การเลอกปฏบต

ปจจยสงผาน

ความเหลอมลำาทางสขภาพและ

สขภาวะ

ปจจยเชงโครงสราง

นโยบายสาธารณะสขภาพ การศกษา

หลกประกนทางสงคม

CSDH, 2007

ปจจยสงผาน

ปจจยเศรษฐกจสงคม

ปจจยการเมอง

สถานภาพทางเศรษฐกจสงคม

โครงสรางสงคม

ชนชนทางสงคม

กระจายทรพยากรไมเทาเทยม

ความเหลอมลำาทางสงคม เศรษฐกจ และ

ผลทตกกบสขภาพ

ความเหลอมลำาของความเสยง

และความเปราะบาง ทางสขภาพ

สถานการณทางวตถ(การดำารงชวต

สภาพการทำางาน, อาหาร

สงจำาเปนพนฐาน ฯลฯ)

สถานการณทางจตใจ

พฤตกรรม

สภาวะแวดลอม

ระบบสขภาพ

ความเหลอมลำาทางสขภาพและ

สขภาวะ

ปจจยสงผาน

CSDH, 2007

ความเหลอมลำาทางสขภาพจากปจจยทางสงคม

หลกธรรมาภบาล

นโยบายเศรษฐกจโครงสรางตลาดแรงงาน

นโยบายสงคมแรงงาน ทดน ทอยอาศย

วฒนธรรม และระบบคณคา

ปจจยแวดลอมเศรษฐกจ สงคม

การเมองการจดลำาดบชนในสงคม

โครงสรางสงคม/การแบงชนชนทางสงคม

ชนชน: มฐานเศรษฐกจและเขาถงทรพยากร

อำานาจ: เชอมโยงกบปจจยทางการเมอง/อำานาจตอรอง

เกยรตภม: ความมศกดศรในชมชน/สงคม

การเลอกปฏบต

ความเหลอมลำาทางสขภาพและ

สขภาวะ

ปจจยเชงโครงสราง

ความเหลอมลำาทางสงคม เศรษฐกจ และ

ผลทตกกบสขภาพ

ความเหลอมลำาเมอความเสยงจโจม

ความเหลอมลำาเมอเปราะบางตอปญหา

ระบบสขภาพ

ปจจยสงผาน

นโยบายสาธารณะสขภาพ การศกษา

หลกประกนทางสงคม

CSDH, 2007

ทศทางหลกในการขบเคลอนนโยบายปจจยสงคมกำาหนดสขภาพ

สภาพแวดลอมในระดบโครงสรางสงคม

ระดบบนนโยบายสาธารณะ

ระดบกลางชมชน

ระดบยอยบคคล

ความรวมมอกนในภาคสวนตางๆ

การมสวนรวม&

การเสรมพลงอำานาจ

นโยบายตอการจดชวงชน เพอลดความเหลอมลำ1าจากสถานภาพของบคคล

นโยบายตอ ความเสยง ทางดานสขภาพของกลมทเสยเปรยบ

นโยบายตอ ความเปราะบางตอโรคภยไขเจบ ของกลมทเสยเปรยบ

นโยบายตอ ผไดรบผลกระทบ ทางสขภาพจากปจจยทางเศรษฐกจสงคม

“ตอกรกบทงปจจยเชงโครงสราง และ ปจจยสงผาน

ทางดานสขภาพ”

“ตรวจสอบและตดตามความเหลอมลำาทางสขภาพและสงคม”“หามาตรการเพอตอกรกบปจจยสงคมกำาหนดสขภาพ”

“บรรจความเหลอมลำาทางสขภาพเปนวาระทางสงคมและเปนนโยบายหลกแหงรฐ”

การแทรกแซงเชงนโยบาย

CSDH, 2007

การสรางการมสวนรวมทางสงคม

การใหขอมลทำาใหผคนเขาใจปญหา และมองเหนทางเลอก โอกาส และหรอการแกไขปญหา

การหารอเพอใหชมชนทไดรบผลกระทบใหขอมลเพอการวเคราะห และหรอการตดสนใจ

การเขารวมทำางานรวมกบชมชนตลอดกระบวนการเพอใหประเดนสำาคญทตองพจารณาดำารง

อยตอเนอง

การรวมมอเปนภาคทำางานรวมกบชมชนทไดรบผลกระทบในทกมตของการตดสนใจ รวมท1ง

การพฒนาขอเสนอทางเลอกในการแกไขปญหา

การเสรมพลงอำานาจทำาใหชมชนมอำานาจในการตดสนใจอยางแทจรงในเรองทกระทบตอสขภาวะตน

CSDH, 2007

การเสรมพลงอำานาจ ๕ ระดบLongwe ,1991

การจดสวสดการความตองการพ1นฐานไดรบเพยงพอ

การเขาถงทรพยากร/บรการเขาถงการศกษา ทรพยากร แหลงการเงน ฯลฯ ไดอยางเทาเทยม

การสรางจตสำานกและความตระหนกรอยางใหมเปดเผยใหเหนการเลอกปฏบตเชงโครงสรางและเชงสถาบน

การมสวนรวมและสรางการเปลยนแปลงมการตดสนใจอยางเทาเทยม

การควบคมปจเจกชนสามารถตดสนใจอยางเสร

CSDH, 2007

ขอเสนอจากคณะกรรมาธการปจจยสงคมกำาหนดสขภาพ

พฒนาสภาพเงอนไขในการดำารงชวตประจำาวนใหดข1น• ต1งแตครรภมารดา• ทอยอาศย• จางงานเปนธรรมและงานทมคณคา• สวสดการทางสงคมตลอดชวงอาย• บรการสขภาพถวนหนา

กระจายอำานาจ เงน และทรพยากร อยางเปนธรรม• ความเปนธรรมทางสขภาพในทกนโยบาย• การเงนเปนธรรม• ระบบตลาดทรบผดชอบ• ความเสมอภาคทางเพศ• ธรรมาภบาลทด

ตดตามประเมนผลการดำาเนนงาน

• สรางคน ความร และระบบตดตามประเมนผล

CSDH, 2007

ปจจยสงคมกำาหนดสขภาพ: ทอยอาศย

ปจจยสงคมกำาหนดสขภาพ: การจางงานและรายได

ปจจยสงคมกำาหนดสขภาพ: การศกษา

ปจจยสงคมกำาหนดสขภาพ: บรการสขภาพ

ทำาไมคนชายขอบจงปวย?

“ทำาไม สอง ถงอยโรงพยาบาล“ ” ?”เพราะหมอวนจฉยวาเขาเปนโรคหอบหด“ทำาไมเขาถงเปนโรคหอบหด?”

เพราะเขาหอบไมหยด มอาการโรคทางเดนหายใจ“ทำาไมเขาจงหอบไมหยด?”

เพราะเขาทำางานพนสในโรงงาน วนละ ๑๒ ชวโมง“ทำาไมเขาตองทำางานวนละ ๑๒ ชวโมง และไมมหนากากปองกนกลน”

เพราะเขาตองการคาจางทเพยงพอ นนคอคาแรงบวกโอท และไมมเหลอซ1อหนากาก

“ทำาไมเขาตองทำางานท1งทอายเพยง ๑๕ ป และไมไดเรยนหนงสอ?”เพราะพอแมเขาเปนแรงงานทยากจน ไมสามารถสงเขาเรยนตอ และรายไดไมพอจะเล1ยงครอบครว “ทำาไมพอแมเขาเปนแรงงานยากจน?”

เพราะพอแมเขาขายทดนใชหน1และยายมาเปนแรงงานในเมอง“ทำาไมพอแมเขาตองขายทดนใชหน1 และมาเปนแรงงาน?” เพราะฝนแลงทำานาไมไดผล จบแคป. ๓ หางานอนทำาไมได “ทำาไม...?”

เหมอนอยคนละโลก, เครอขายถมชองวางทางสงคม, ๒๕๕๕

สถานการณปญ

หารวมของกลมชายขอบ

ไรตวตน ถกมองขาม

ถกผลกภาระ

มความเสยงสง

ถกกดกนออกจากนโยบาย

มจตสำานกจำายอม หรอยอมจำานน

นฤมล อรโณทย, ๒๕๕๖

ความทาทาย: บรบทเชงโครงสราง

วาทกรรมเสรนยมใหมรฐชาต ความมนคงของรฐปจเจกบคคล

การเลอกปฏบต

ความขดแยงทางการเมองแบบเลอกข1ว

ความทาทาย: มตใหมของความรวมมอ

ขามภาคสวน

ขามขบวนการ

ขามรน

ขามพรมแดน

ความทาทาย: ยทธศาสตรอำานาจ

อำานาจเหนอ

อำานาจรวม

อำานาจภายใน

อวยพร เขอนแกว, ๒๕๕๗

THANK YOU