ค ำน ำ - pk.ac.th · 2.2 ท าแบบทดสอบก่อนเรียน จ...

1

ค ำน ำ

ชดกจกรรมการเรยนรฟสกส ชด 2 การสะทอนของคลน เปนชดกจกรรมการเรยนรทครและนกเรยนใชรวมกน จดท าขนเพอประกอบแผนจดการเรยนรท 3 หนวยการเรยนรท 1 คลนกล กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 เรอง การสะทอนของคลน โดยใชกระบวนการสอนแบบสบเสาะหาความร 5 ขนตอน 5E เปนชดกจกรรมการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ มงเนนการจดกจกรรมการเรยนรโดยใหนกเรยนไดคด ไดเรยนรและลงมอปฏบตการทดลองดวยตนเอง นอกจากนนยงเนนการเรยนรโดยใชกระบวนการกลม ซงจะชวยสงเสรม สนบสนนและพฒนาผเรยนใหมความร ทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรและจตวทยาศาสตร

ชดกจกรรมการเรยนรฟสกส หนวยการเรยนรท 1 เรอง คลนกล มทงหมด 6 ชดดงน ชดท 1 เรอง การถายโอนพลงงานของคลนกล ชดท 2 เรอง การสะทอนของคลน ชดท 3 เรอง การหกเหของคลน ชดท 4 เรอง การแทรกสอดของคลน ชดท 5 เรอง การเลยวเบนของคลน ชดท 6 เรอง คลนนงและการสนพอง

ชดกจกรรมการเรยนรฟสกสแตละชดมแผนการจดการเรยนรเปนคมอในการฝกทกษะ ซงสอดแทรก

ในการเรยนการสอน ผจดท าหวงวา ชดกจกรรมการเรยนรฟสกส เรอง คลนกล จะเปนแนวทางหนงในการจดการเรยนร ใหกบผเรยนไดตามเจตนารมณของหลกสตร และเปนประโยชนตอการจดกระบวนการเรยนรของครในกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตรไดเปนอยางด

ธตนนท นาจาน

2

สำรบญ

เรอง หนำ

ค าชแจงการใชชดกจกรรมการเรยนรฟสกส เรอง คลนกล 3

ค าชแจงส าหรบครผสอน 4

ค าชแจงส าหรบนกเรยน 5

สาระการเรยนร 6

แนวคดหลก 7

มาตรฐานการเรยนร / ผลการเรยนร 8

จดประสงคการเรยนร 9

แบบทดสอบกอนเรยน : ชดท 2 การสะทอนของคลน 10-13

ใบความร 14-21

ใบกจกรรมท 1 เกม Kahoot ชนดของคลน 22-23

ใบกจกรรมท 2 การทดลองการสะทอนของคลนน า 24-28

ใบกจกรรมท 3 มาหมน รวมพลง พชตทกค าถาม 29-32

ใบกจกรรมท 4 EXIT TICKET ไมรไมใหออก (การสะทอนของคลน) 33

ใบงาน 34-38

แบบทดสอบหลงเรยน : ชดท 2 การสะทอนของคลน 39-41

แบบบนทกคะแนนการท ากจกรรม 42-43

บรรณานกรม 44

ภาคผนวก

เฉลยแบบทดสอบและแนวค าตอบการท ากจกรรม 45-65

ประวตผจดท า 66

3

ค ำชแจง

กำรใชชดกจกรรมกำรเรยนรฟสกส

เรอง คลนกล

กลมสำระกำรเรยนรวทยำศำสตร

ชนมธยมศกษำปท 5

1. ชดกจกรรมการเรยนรฟสกส เรอง คลนกล ชนมธยมศกษาปท 5 ประกอบดวยชดกจกรรมการเรยนรทงหมด 6 ชดดงน 1.1 ชดท 1 การถายโอนพลงงานของคลนกล 1.2 ชดท 2 การสะทอนของคลน 1.3 ชดท 3 การหกเหของคลน 1.4 ชดท 4 การแทรกสอดของคลน 1.5 ชดท 5 การเลยวเบนของคลน 1.6 ชดท 6 คลนนงและการสนพอง

2. ในชดกจกรรมการเรยนรฟสกส เรอง คลนกล แตละชดประกอบดวยสวนประกอบตางๆ ตามล าดบ ดงน 2.1 ค าชแจงการใชชดกจกรรมการเรยนรฟสกส เรอง คลนกล กลมสาระเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 2.2 ค าชแจงส าหรบครผสอน 2.3 ค าชแจงส าหรบนกเรยน 2.4 สาระการเรยนร 2.5 แนวคดหลก 2.6 มาตรฐานการเรยนร / ผลการเรยนร 2.7 จดประสงคการเรยนร 2.8 แบบทดสอบกอนเรยน 2.9 ใบความร ใบกจกรรม ใบงาน แบบฝกหด 2.10 แบบทดสอบหลงเรยน 2.11 บรรณานกรม 2.12 ภาคผนวก

4

ค ำชแจงส ำหรบครผสอน

1. ชดกจกรรมการเรยนรฟสกส เรอง คลนกล เลมน คอชดกจกรรมการเรยนรฟสกส เรอง คลนกล ชดท 2 เรอง การสะทอนของคลน ใชเปนสอการเรยนรประกอบแผนการจดการเรยนรท 3 เรอง การสะทอนของคลน หนวยการเรยนรท 1 คลนกล

2. ครควรใช ชดกจกรรมการเรยนรฟสกส เรอง คลนกล ชดนรวมกบ คมอการจดการเรยนรโดยใช ชดกจกรรมการเรยนรฟสกส คลนกล กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 ซงไดก าหนดแนวทาง รวมทงการจดกจกรรมการเรยนรรายชวโมงไวอยางมล าดบขนตอน

3. ครควรศกษาค าชแจงในการใชชดกจกรรมการเรยนรใหเขาใจกอนจดกจกรรม 4. ครตองชแจงขนตอนการเรยนโดยชดกจกรรมการเรยนรใหนกเรยนเขาใจทกคน กอนด าเนนกจกรรม

ตางๆ 5. การศกษาชดกจกรรมการเรยนรฟสกส เรอง คลนกล ชดท 2 การสะทอนของคลน ใหนกเรยนท า

แบบทดสอบกอนเรยน และ แบบทดสอบหลงเรยน จ านวน 10 ขอ 6. ครควรแนะน าเพมเตมใหนกเรยนไดปฏบตกจกรรมทงในและนอกเวลาเรยน จะท าใหผเรยนมทกษะ

และความรความเขาใจมากยงขน

ชดกจกรรมกำรเรยนรฟสกส เรอง คลนกล กบกำรจดกำรเรยนรแบบ 5E ชดกจกรรมท 2 กำรสะทอนของคลน แผนกำรจดกำรเรยนรท 3 กำรสะทอนของคลน

ขนตอนกำรจดกำรเรยนร กจกรรม เอกสำรจำกชดกจกรรมกำรเรยนร

ฟสกส เรองคลนกล ชดท 2

E1 (Engagement) ทดสอบกอนเรยน KAHOOT

แบบทดสอบกอนเรยน หนา 10-13 ใบกจกรรมท 1 หนา 22-23

E2 (Exploration) การทดลอง ใบกจกรรมท 2 หนา 24-28 E3 (Explanation) BRAIN STORMIMG ใบกจกรรมท 2 หนา 24-28

E4 (Elaboration) มาหมน เรยนรตวอยางการค านวณ

ใบกจกรรมท 3 หนา 29-32 ใบงานท 1-4 หนา 34-38

E5 (Evaluation) EXIT TiCKET ทดสอบหลงเรยน

ใบกจกรรมท 4 หนา 33 แบบทดสอบหลงเรยน หนา 39-41

5

ค ำชแจงส ำหรบนกเรยน

1. ชดกจกรรมการเรยนรฟสกส เรอง คลนกล เลมน เปนชดกจกรรมการเรยนรฟสกส เรอง คลนกล ชดท 2 การสะทอนของคลน มเนอหา และกจกรรมเกยวกบเรองของคลนกลอยางงาย

2. ขนตอนการใชชดกจกรรม 2.1 ศกษามาตรฐาน / ผลการเรยนรและจดประสงคการเรยนร 2.2 ท าแบบทดสอบกอนเรยน จ านวน 10 ขอ 2.3 ศกษาใบความรและปฏบตกจกรรมในใบกจกรรมตามล าดบ 2.4 ท าแบบทดสอบหลงเรยน จ านวน 10 ขอ

3. นกเรยนศกษาโดยใช ชดกจกรรมการเรยนรฟสกส เรอง คลนกล กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 ดวยความซอสตยและมความรบผดชอบ

4. นกเรยนใหความรวมมอในการจดการเรยนร การปฏบตงานกลม การแสดง ความคดเหนอยางเตมใจ 5. นกเรยนใชและเกบรกษาชดกจกรรมการเรยนรฟสกส เรอง คลนกล เลมนดวยความระมดระวง ไมท า

สญหาย เสยหายในระหวางการเรยน

6

สำระกำรเรยนร

ชดกจกรรมการเรยนรฟสกส เรอง คลนกล ชดท 2 การสะทอนของคลน กลมสาระการเรยนร

วทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 มสาระการเรยนร ดงน

ใบความร

ใบกจกรรมท 1 เกม Kahoot ชนดของคลน

ใบกจกรรมท 2 การทดลองการสะทอนของคลนน า

ใบกจกรรมท 3 มาหมน รวมพลง พชตทกค าถาม

ใบกจกรรมท 4 EXIT TICKET ไมรไมใหออก (การสะทอนของคลน)

ใบงาน

แบบฝกหด

7

แนวคดหลก

เมอคลนเคลอนทกระทบกบสงกดขวางแลวเปลยนทศทางกลบมาในตวกลางเดม ปรากฏการณน เรยกวา การสะทอน (reflection) คลนทเคลอนทไปกระทบตวกนกอนเกดการสะทอน เรยกวา คลนตกกระทบ (incident wave) สวนคลนทเคลอนทกลบมา เรยกวา คลนสะทอน

(reflected wave) โดยการสะทอนจะเปนไปตามกฎการสะทอน ซงไดวา มมตกกระทบ (θ1) เทากบ

มมสะทอนเสมอ (θ2)

ภาพท 1 การสะทอนของคลน

ทมา http://www.thaigoodview.com/node/87417

8

มำตรฐำนกำรเรยนร/ผลกำรเรยนร

สำระท 5 พลงงำน

มำตรฐำน ว 5.1 : เขาใจความสมพนธระหวางพลงงานกบการด ารงชวต การเปลยนรป

พลงงานปฏสมพนธระหวางสารและพลงงาน ผลของการใชพลงงานตอชวตและสงแวดลอม มกระบวนการสบเสาะหาความร สอสารสงทเรยนรและนาความรไปใชประโยชน

ผลกำรเรยนร

2. อธบายสมบตของคลน ไดแก การสะทอน การหกเห การแทรกสอด และการเลยวเบน

สำระท 8 ธรรมชำตของวทยำศำสตรและเทคโนโลย

มำตรฐำน ว 8.1 : ใชกระบวนการทางวทยาศาสตรและจตวทยาศาสตรในการสบเสาะ

หาความร การแกปญหา รวาปรากฏการณทางธรรมชาตทเกดขนสวนใหญมรปแบบทแนนอน สามารถอธบายและตรวจสอบได ภายใตขอมลและเครองมอทมอยในชวงเวลานนๆ เขาใจวา วทยาศาสตร เทคโนโลย สงคม และสงแวดลอมมความเกยวของสมพนธกน

9

จดประสงคกำรเรยนร

ดำนควำมร (K) นกเรยนสามารถ... 1. จ าแนกความแตกตางของทศทางคลน ลกษณะของคลนกอนการตกกระทบ และหลงจากการ

ตกกระทบสงกดขวาง หรอรอยตอของตวกลางได 2. อธบายและสรปความหมายการสะทอน เฟสของคลนสะทอน ขนอยกบลกษณะของรอยตอ

ระหวางตวกลาง และสรปกฎการสะทอนของคลนได 3. ท าการทดลองเพออธบายสมบตการสะทอนของคลนได 4. ค านวณหาปรมาณทเกยวของกบการสะทอนของคลน เมอก าหนดสถานการณมาให ดำนทกษะกระบวนกำร (P) นกเรยนมทกษะ...

1. การทดลอง 2. การวด 3. การจดกระท าและสอความหมายขอมล

ดำนคณลกษณะอนพงประสงค (A) นกเรยน...

1. เขาเรยน ปฏบตกจกรรม และสงงานตรงเวลา 2. รวมมอในการเรยน แสวงหาความร ตอบค าถาม ยอมรบความคดเหน และแสดงความคดเหน

อยางมเหตผล 3. มความซอสตยในการบนทกขอมลจากการปฏบตกจกรรม ท าแบบฝกหดและแบบทดสอบ 4. มวนยในการปฏบตกจกรรม รกษาความสะอาดหองเรยนและสถานทปฏบตกจกรรม

10

แบบทดสอบกอนเรยน ค าชแจง

1. แบบทดสอบนเปนแบบทดสอบปรนย 4 ตวเลอก

2. แบบทดสอบนมทงหมด 10 ขอ 10 คะแนน เวลา 10 นาท

3. ใหท าเครองหมายกากบาทลงชอง ก ข ค หรอ ง ลงในกระดาษค าตอบทเหนวาถกตองทสด

เพยงขอเดยว

1.

ตามรปขางบนแสดงถงคลนตกกระทบในเสนเชอก ซงปลายขางหนงของเชอกผกตดอยกบก าแพง

เมอคลนตกกระทบกบก าแพงแลวจะเกดคลนสะทอนขนจากขอตอไปน ขอใดแสดงถงคลนสะทอน

ก. ข.

ค. ง.

2. คลนน าหนาตรงเคลอนทเขากระทบผวสะทอนราบเรยบจะเกดการสะทอนขน คลนน าทสะทอนออกมามเฟสเปลยนไปกองศา

ก. 0 องศา ข. 90 องศา ค. 180 องศา ง. 270 องศา 3. ขอใดตอไปนกลาวผด

ก. การสะทอนจะตองเปนไปตามกฎการสะทอน ข. คลนหนาตรงตกกระทบแผนกนหนาตรง คลนสะทอนจะเปนคลนหนาตรง ค. คลนวงกลมตกกระทบแผนกนหนาตรง คลนสะทอนจะเปนคลนหนาตรง ง. คลนหนาตรงตกกระทบแผนกนโคงเวา คลนสะทอนจะเปนคลนวงกลมจากโฟกสของแผนกน ผวโคงเวา

11

4. การสะทอนของเชอกทปลายตรงแนน (Fixed End) คลนสะทอนจะมเฟสเปนอยางไร ก. ตรงกนขามกบเฟสของคลนตกกระทบ ข. เหมอนกบเฟสของคลนตกกระทบ

ค. เฟสตางกน 45 องศา ง. เฟสตางกน 90 องศา 5. การสะทอนทปลายอสระ (free end) คลนสะทอนจะมเฟสเปนอยางไร

ก. ตรงกนขามกบเฟสของคลนตกกระทบ ข. เหมอนกบเฟสของคลนตกกระทบ ค. เฟสตางกน 45 องศา ง. เฟสตางกน 90 องศา 6. จากรปภาพขอใดกลาวผด

ก. มมตกกระทบ = มมสะทอน ข. การสะทอนเปนสมบตเฉพาะของคลน ค. เสนแนวฉากท ามม 90 องศา กบสงกดขวาง ง. รงสตกกระทบ เสนแนวฉาก รงสสะทอนอยบนระนาบเดยวกน

7. คลนหนาตรงสะทอนจากผวสะทอนเรยบตรง จะไดคลนสะทอนมลกษณะแบบไหน

ก. หนาตรง ข. หนาโคง ค. วงกลม ง. วงร 8. คลนวงกลมสะทอนจากผวสะทอนเรยบตรง จะไดคลนสะทอนมลกษณะแบบไหน

ก. หนาตรง ข. หนาโคง ค. วงกลม วงร

9. คลนวงกลมสะทอนจากผวโคงรปพาราโบลา จะไดคลนสะทอนมลกษณะแบบไหน

ก. หนาตรง ข. หนาโคง ค. วงกลม ง. วงร

10. ขอใดตอไปนกลาวผด

ก. รงสตกกระทบคอ แนวทคลนวงเขาชนตวสะทอนกอนสะทอน

ข. รงสสะทอนคอ แนวทคลนวงออกจากตวสะทอนหลงสะทอน

ค. เสนแนวฉากคอ เสนทลากตงฉากกบเสนแนวฉาก

ง. มมสะทอนคอ วดไดจากมมทหนาคลนตกกระทบกบเสนแนวฉาก

12

ทดสอบกอนเรยน

ชอ - สกล ………………………………………………………………………………….. เลขท ………………………………..

ขอ ก ข ค ง

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

คะแนนเตม …………………………………… คะแนน

คะแนนทได …………………………………… คะแนน

13

สรปหลกกำร กฎเกณฑ เรองกำรสะทอนของคลน ( Reflection of wave )

เมอคลนเคลอนทไปสดเขตของตวกลาง หรอไปถงแนวรอยตอระหวางตวกลางทคลนเคลอนทไปกบ

ตวกลางใหมคลนนนจะสามารถสะทอนกลบมาสตวกลางเดม เรยกปรากฏการณนวา กำรสะทอน

( Reflection)

ภาพท 2 การสะทอนของคลนแสงทท าใหเหนเงาของตนไมในน า

ทมา http://www.yorkpress.co.uk/features

/features11804720.Picture_perfect_at_Nunnington_Hall/

ภาพท 3 การสะทอนของคลนเสยง

ทมา https://sites.google.com/site/nussarakanpakdee/ka-ra-sathxn-khxng-seiyng

เคยตงค าถามกบเรองธรรมดาๆ อยางเชน เราเหนภาพในกระจกไดอยางไร หรอเคยสงสย

ไหมคะวาภาพสะทอนของภเขาทสวยงามบนผนน านนเกดขนไดอยางไร

14

กำรสะทอนของคลนในเสนเชอก

เมอท าใหเกดคลนดลในเสนเชอกเคลอนทไปตามเสนเชอก กระทบผวรอยตอซงเปนปลายอสระ

(free end) หรอปลายตรง (fixed end) คลนในเสนเชอกจะสะทอนกลบ ดงตอไปน

กำรสะทอนทปลำยตรงแนน (Fixed End)

เมอคลนเคลอนทมาถงจดตรง คลนจะสงแรงในทศลงกระท าตอสงทยดเชอก โดยสงทยดเชอกนไม

เคลอนท และจะสงแรง ปฏกรยากระท าตอเชอกในทศทางตรงขาม แรงนมผลท าใหการกระจดของคลน

สะทอนอยในทศทางตรงขามกบ คลนตกกระทบ หรออาจ กลาวไดวาเฟสของคลนทสะทอนออกมา มเฟสตรง

ขาม กบคลนตกกระทบ และถาไมมการสญเสยพลงงานในขณะตกกระทบ จะไดแอมพลจดของคลนทงสอง

เทากน

ภาพท 4 การสะทอนของคลนในเสนเชอกทปลายตรงแนน

https://sumozaza98.wordpress.com/

กำรสะทอนทปลำยอสระ (free end)

เมอคลนเคลอนทมาถงปลายอสระ ซงปลายเชอกนสามารถเคลอนทไดในแนวดง จะไมท าใหเกดแรง

ปฏกรยากระท ากบเสนเชอก ท าใหการกระจดของคลนสะทอนอยในทศทางเดยว กบคลนตกกระทบ หรออาจ

กลาวไดวา คลนสะทอนมเฟสเหมอนกบคลนตกกระทบ และถาไมมการสญเสยพลงงานในขณะตกกระทบ จะ

ไดแอมพลจดของคลนทงสองเทากน

15

ภาพท 5 การสะทอนของคลนในเสนเชอกทปลายอสระ

ทมา https://sumozaza98.wordpress.com/

สรปลกษณะกำรสะทอนของคลนในเสนเชอก

1. การสะทอนทปลายตรงแนน (Fixed End) คลนสะทอนจะมเฟสตรงกนขามกบเฟสของคลนตกกระทบ

2. การสะทอนทปลายอสระ (free end) คลนสะทอนจะมเฟสเหมอนเฟสของคลนตกกระทบ

กฎกำรสะทอนของคลน

เมอคลนผวน าเคลอนทไป จะท าใหโมเลกลของน าเกดการสนขนสนลง และเมอคลนผวน าไปกระทบ

สงกดขวางหรอผวสะทอน จะเปลยนทศทางกลบสตวกลางเดม ปรากฏการณนเรยกวา การสะทอน

(reflection) คลนทเคลอนทไปกระทบสงกดขวางเรยกวา คลนตกกระทบ (incident wave) สวนคลนท

สะทอนออกมาเรยกวา คลนสะทอน (reflected wave) จากการทดลองการสะทอนของคลนผวน าเสนตรง

พบวาในการสะทอนแตละครง มมทหนาคลนตกกระทบท ากบผวสะทอน จะเทากบมมทหนาคลนสะทอนท า

กบผวสะทอนเสมอ

สามารถเขยนทศการเคลอนทของคลนตกกระทบและคลนสะทอนไดโดยมทศตงฉากกบหนาคลนตก

กระทบและหนาคลนสะทอนตามล าดบ และทต าแหนงคลนตกกระทบและคลนสะทอน ลากเสนตงฉากกบผว

สะทอน ซงเรยกวา เสนแนวฉาก (normal line) ท าใหไดมมตกกระทบและมมสะทอน

16

สรปกฎกำรสะทอนของคลน

1. รงสตกกระทบ เสนแนวฉาก รงสสะทอนอยบนระนาบเดยวกน

2. มมตกกระทบ = มมสะทอน

ภาพท 6 การสะทอนของหนาคลนตรง

ทมา https://sumozaza98.wordpress.com/category/uncategorized/

มำดนยำมศพทแตละค ำกนนะคะ

เมอ รงสตกกระทบ คอ แนวรงสตกกระทบทกระทบกบระนาบ

รงสสะทอน คอ แนวรงสสะทอนทออกจากระนาบหลงการตกกระทบ

เสนแนวฉำก คอ เสนทลากตงฉากกบตวสะทอน ณ ต าแหนงทคลนตกกระทบ

มมตกกระทบ คอ มมทรงสตกกระทบกระท ากบเสนแนวฉาก

มมสะทอน คอ มมทรงสสะทอนกระท ากบเสนแนวฉาก

17

กำรสะทอนของคลนน ำแบบตำงๆ

1. คลนหนาตรงสะทอนจากผวสะทอนเรยบตรง จะไดคลนสะทอนหนาตรง

ภาพท 7 คลนหนาตรงสะทอนจากผวสะทอนเรยบตรง ทมา http://kanchanapisek.or.th/kp9/physics/lessonplan.html

2. คลนวงกลมสะทอนจากผวสะทอนเรยบตรง จะไดคลนสะทอนวงกลมเสมอนมแหลงก าเนดเปนจด

อยทต าแหนงภาพของแสงสะทอนจากกระจกระนาบตรง

ภาพท 8 คลนวงกลมสะทอนจากผวสะทอนเรยบตรง

ทมา http://kanchanapisek.or.th/kp9/physics/lessonplan.html

3. คลนหนาตรงสะทอนจากผวสะทอนโคง จะไดคลนสะทอนวงกลม

ภาพท 9 คลนหนาตรงสะทอนจากผวสะทอนโคง

ทมา http://kanchanapisek.or.th/kp9/physics/lessonplan.html

18

4. คลนวงกลมสะทอนจากผวสะทอนโคง จะไดคลนสะทอนวงกลม

ภาพท 10 คลนวงกลมสะทอนจากผวสะทอนโคง

ทมา http://kanchanapisek.or.th/kp9/physics/lessonplan.html

5. คลนวงกลมสะทอนจากผวโคงรปพาราโบลา จะไดคลนสะทอนหนาตรง

ภาพท 11 คลนวงกลมสะทอนจากผวโคงรปพาราโบลา

ทมา http://kanchanapisek.or.th/kp9/physics/lessonplan.html

19

6. คลนหนาตรงสะทอนจากผวโคงรปพาราโบลา จะไดคลนสะทอนหนาวงกลมเสมอนมแหลงก าเนดอย

ทจดโฟกส

ภาพท 12 คลนหนาตรงสะทอนจากผวโคงรปพาราโบลา

ทมา http://kanchanapisek.or.th/kp9/physics/lessonplan.html

มำสรปกำรสะทอนของคลนน ำแบบตำงๆ กนหนอยเรว...

1. คลนหนาตรงสะทอนจากผวสะทอนเรยบตรง จะไดคลนสะทอนหนาตรง

2. คลนวงกลมสะทอนจากผวสะทอนเรยบตรง จะไดคลนสะทอนวงกลม

3. คลนหนาตรงสะทอนจากผวสะทอนโคง จะไดคลนสะทอนวงกลม

4. คลนวงกลมสะทอนจากผวสะทอนโคง จะไดคลนสะทอนวงกลม

5. คลนวงกลมสะทอนจากผวโคงรปพาราโบลา จะไดคลนสะทอนหนาตรง

6. คลนหนาตรงสะทอนจากผวโคงรปพาราโบลา จะไดคลนสะทอนหนาวงกลม

กำรสะทอนของคลนในเสนเชอกทเคลอนทระหวำงเชอกหนกกบเชอกเบำ

การสะทอนของคลนในเสนเชอกทตอกน มรอยตอของเชอก 2 เสนคอเชอกเสนใหญ(มวลมาก) และ

เชอกเสนเลก(มวลนอย) จะมพลงงานบางสวนจากคลนดลทตกกระทบ สะทอนและบางสวนจะมการ

สงผานใหเชอกเบาและเชอกหนกเชอมตดกนอย

20

การสะทอนของคลนในเสนเชอกทเคลอนทระหวางเชอกหนกกบเชอกเบา ม 2 กรณคอ

กรณท 1 คลนเคลอนทจากเชอกเบาไปยงเชอกหนก จะไดคลนสะทอนในเชอกเบามเฟสตรงกน

ขามกบคลนตกกระทบและแอมพลจดกลดลง ซงเปนไปตามกฎการอนรกษพลงงานและในเชอกหนกกจะ

เกดคลนเคลอนทในเฟสเดมแตความเรวลดลง

ภาพท 13 คลนเคลอนทจากเชอกเบาไปยงเชอกหนก

ทมา http://119.46.166.126/self_all/selfaccess10/m4/physics4_2_1/lesson3/content4_3.php

กรณท 2 คลนเคลอนทจากเชอกหนกไปเชอกเบา จะไดคลนสะทอนในเชอกหนกมเฟสคงเดม และ

คลนทผานผวรอยตอไปยงเชอกเบากมเฟสเดมแตความเรวเพมขน

ภาพท 14 คลนเคลอนทจากเชอกหนกไปยงเชอกเบา

ทมา http://119.46.166.126/self_all/selfaccess10/m4/physics4_2_1/lesson3/content4_3.php

21

ใบกจกรรมท 1 เกม Kahoot ชนดของคลน จดประสงค 1. ใหผเรยนฝกทกษะการท าขอสอบ และใชทบทวนความรพนฐานในเรองชนดของคลน

2. กระตนการจดจ าของขอมลใหม ท าใหผเรยนเกดความสนใจ

ค าชแจง

1. ใหนกเรยน โหลดแอพพลเคชน Kahoot หรอเขาเวบไซต kahoot.it ผานโทรศพทมอถอสมารทโฟน

2. เมอเปด kahoot จะพบกบเลข PIN ทระบบจะสมขนมา ตามดวยการใสรหส PIN และชอเลน

จากนนจะถกน าไปหนารอ เมอชอเลนของผเลนทกคนปรากฏบนหนารอแลว ครจะกดปมเรมเพอเรมเลนเกม

3. ในเกม ค าถามและตวเลอก 4 ตวเลอก จะปรากฏขนบนหนาจอหลก แตละค าตอบจะมาพรอมกบส

และรปรางทตางกน ผเรยนจะตองเลอกหนงในตวเลอกทตองการตอบ โดยเกมถกออกแบบมาเพอทผเลน

จะตองเงยหนาจากจอของตนเอง เพอมองจอรวมเปนระยะ เปนการเพมปฏกรยาทางสงคมกบทงครและเพอน

รวมชน

4. ผเรยนจะไดรบคะแนนเมอตอบค าถามถก (สงสด 1000 แตม โดยใหตามเวลาทใชกอนจะตอบ) หลง

จบแตละค าถาม ผเรยนจะเหนคะแนนของตนเอง รวมไปถงล าดบของตนเองเมอเทยบกบคนอนในหองเรยนบน

หนาจอของตนเอง รายชอผเรยนทมคะแนนมากทสด 5 อนดบแรกจะถกแสดงบนหนาจอหลกเพอกระตนการ

แขงขนระหวางผเลน

หนำจอหลกของคร

ถกจดเตรยมค ำถำม

เรอง ชนดของคลน

22

หนำจอหลกแสดง PIN

เพอใหนกเรยนกดเขำรวมเลนเกม

หนำจอหลก

แสดงค ำถำมพรอมตวเลอก

ตวอยำงหนำจอของนกเรยนในโทรศพทสมำรทโฟน

23

ใบกจกรรมท 2 กำรทดลองกำรสะทอนของคลนน ำ

จดประสงคกำรทดลอง 1. ระบไดวาเมอคลนเคลอนทไปพบสงกดขวางหรอตวกลางใหมคลนจะเกดการสะทอนกลบมายงตวกลางเดมได 2. เปรยบเทยบความแตกตางของลกษณะของคลนสะทอนของคลนน าหนาตรงและคลนน าวงกลมเมอเคลอนทไปพบสงกดขวางในลกษณะตางๆ 3. อธบายเกยวกบปรากฏการณการสะทอนของคลนได อปกรณกำรทดลอง 1. ชดถาดคลนคลนพรอมอปกรณ 1 ชด 2. หมอแปลงไฟฟาโวลตต า 1 ชด 3. น า 4. กระดาษขาว 1 แผน 5. สายไฟฟา 1 ชด

ภาพท 15 ชดถาดคลน

ทมา http://physics.ipst.ac.th/?p=1439

24

วธกำรทดลอง 1. ใสน าในถาดคลน และตอชดทดลองถาดคลนเขากบหมอแปลงไฟฟาโวลตต า 2. บดปมก าเนดคลนวงกลม 1 ปม แตะผวน า ปรบความถของมอเตอรใหปมก าเนดคลนท างาน สงเกตเงาทกระดาษขาวใตถาดคลนใหเหนภาพทชดเจนถาความถมากเกนไปจะมองเหนไมชด 3. น าสงกดขวางทมรปรางแบบวงกลม โครงพาราโบลาและหนาตรงมากนหนาคลนวงกลมสงเกตลกษณะของคลนทสะทอนบรเวณดานหนาสงกดขวางบนทกผลการสงเกต 4. เปลยนแหลงก าเนดคลนใหเปนคลนหนาตรงปรบความถของมอเตอรใหปมก าเนดคลนท างาน สงเกตเงาทกระดาษขาวใตถาดคลนใหเหนภาพทชดเจน ถาความถมากเกนไปจะมองเหนไมชด 5. น าสงกดขวางทมรปรางวงกลม โคงพาราโบลา และหนาตรงมากนคลนหนาตรงทออกจากแหลงก าเนด สงเกตลกษณะของคลนสะทอนบรเวณดานหนาสงกดขวางบนทกผลการสงเกต 6. สรปผลการทดลอง

25

ผลกำรทดลอง ภำพแสดงกำรทดลองทแหลงก ำเนดเปนคลนวงกลม

ลกษณะของสงกดขวำง ภำพทไดจำกกำรทดลอง

ผวโคงนน

ผวโคงเวำ

หนำตรง

26

ภำพแสดงกำรทดลองทแหลงก ำเนดเปนคลนหนำตรง

ลกษณะของสงกดขวำง ภำพทไดจำกกำรทดลอง

ผวโคงนน

ผวโคงเวำ

หนำตรง

สรปผลกำรทดลอง

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

27

ค ำถำมหลงกำรทดลอง

1. ลกษณะของคลนสะทอนทนกเรยนสงเกตเหนจากการใชสงกดขวางแบบตางๆไปกนการเคลอนท

ของคลนมลกษณะแตกตางกนอยางไร

ตอบ

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

2. จากการทดลองถาไมมสงกดขวางนกเรยนจะสงเกตเหนคลนสะทอนไดหรอไม

ตอบ

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

3. ลกษณะของคลนสะทอนทเกดขนกบผวสะทอนแบบตางๆของคลนหนาตรงกบคลนวงกลมมความ

แตกตางกนหรอไมอยางไร

ตอบ

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

28

ใบกจกรรมท 3 มำหมน รวมพลง พชตทกค ำถำม จดประสงค 1. เพอกระตนใหนกเรยนแสดงความคดเหนตอประเดนหรอหวขอทนกเรยนแตละกลมไดรบไป 2. ใหผเรยนฝกฝกทกษะการศกษาขอมล วเคราะหขอมล ทกษะการลงความคดเหนจากขอมล การแสดงออกและการยอมรบความคดเหนของผอน ค าชแจง

1. ครก าหนดประเดนค าถามทแตกตางกนเทากบจ านวนกลมนกเรยน แลวน าไปตดบอรดหรอฝาผนงใหระยะหางกนพอสมควร

2. แจกปากกาสตางกนใหแตละกลม 3. นกเรยนแตละกลมยนทประเดนค าถามแรก และระดมความคดเขยนค าตอบลงบนกระดาษ 4. เมอครใหสญญาณ นกเรยนทกกลมเดนทศทางตามเขมนาฬกาไปยงประเดนถดไป แลวอาน ศกษา

ขอมล วเคราะห อภปรายผลงานของกลมอนทเขยนไว และท าเครองหมายถกในหวขอแนวความคดทกลมเหนดวย รวมทงเพมเตมขอคดเหนและประเดนตางๆ จนครบทกกลม

5. ตวแทนกลมน าเสนอผลการระดมความคดประเดนสดทายทกลมศกษา 6. ทกคนรวมอภปราย และสรปแตละประเดน โดยครเปนผน าการอภปราย และใชค าถามใหเกดการ

เรยนรรวมกน และสรปผลการอภปรายของทงหอง

ภาพท 16 ตวอยางการท ากจกรรมมาหมน

ทมา http://www.krusmart.com/teaching-pedagogy-content-knowledge/

29

แนวค ำถำมทใชในกจกรรมมำหมน

1. จงพจารณาขอความตอไปนวาขอความใดถกตอง

ก. คลนสะทอนมเฟสเดยวกบคลนตกกระทบเสมอ

ข. มมตกกระทบเทากบมมสะทอนเสมอ

ค. ความถของคลนหกเหมคานอยกวาความถของคลนตกกระทบ

ง. มมทหนาคลนหกเหท ากบแนวรอยตอของตวกลางมคาเทากบมมหกเห

2. จากรป AB เปนหนาคลนตกกระทบตวกน BC AC เปนหนาคลนสะทอน มมสะทอนคอมมใด เพราะอะไร

3. ใหระบวาขอใดกลาวถกตองบางเกยวกบการสะทอนของคลน

1. เมอคลนเกดการสะทอน มมสะทอนจะเทากบมมตกกระทบเสมอ

2. คลนสะทอนทเกดจากคลนดลในเสนเชอกปลายตรง จะมเฟสตรงขามกบคลนตกกระทบ

3. เมอคลนหนาตรงเคลอนทไปกระทบกบตวสะทอนทมผวโคงเวาพาราโบลา คลนสะทอนจะมหนา

คลนเหมอนเดม

4. ขอใดกลาวผด เกยวกบการสะทอนของคลน

ก. คลนสะทอนปลายตรงจะใหเฟสตรงขาม

ข. คลนสะทอนปลายอสระจะใหเฟสเดม

ค. มมทหนาคลนตกกระทบท ากบสงกดขวางจะเทากบมมสะทอน

ง. คลนตกกระทบและคลนสะทอนจะมความยาวคลนตางกน

30

5. ถาหนาคลนของคลนตกกระทบ ท ามม 30 องศา กบเสนปกต มมสะทอนจะมคาเทาใด

6. จากรป หนาคลนเสนตรง เขากระทบตวสะทอนเสนตรง มมสะทอนมคาเทาใด

7. ขอความใดกลาวถกตอง ( อาจมค าตอบมากกวา 1 ขอ )

1. การสะทอนของคลนเชอกปลายอสระ เฟสไมเปลยน

2. การสะทอนของคลนเชอกปลายตรง เฟสเปลยน

3. การสะทอนของคลนน า เฟสไมเปลยน

4. คลนสะทอนมกจะมแอมพลจดลดลง

8. จากรป AB เปนเชอก มวล m มาผกตอกบเชอก มวล 50 เทาของ AB ณ จด B ขอใดถก

ก. ถาสะบดทปลาย C จะเกดคลนบางสวนเคลอนไปบน AB

ข. ถาสะบดทปลาย A คลนสะทอนในเชอก AB จะมเฟสตางกน 2π

ค. ถาสะบดทปลาย C คลนสะทอนจะเรมจากปลาย A แบบเฟสตรงกน

ง. ถาสะบดทปลาย A จะไมสามารถเกดคลนบน BC ไดเลย

31

9. ตามรปเปนภาพคลนดลในเสนเชอก เคลอนทดวยอตราเรว 3 ซม./วนาท เมอเวลา t = 0 แสดงดวย รป

ภาพใดเปนภาพคลนดลทเวลา t = 1 และ t = 1.5 วนาท

10. คลนดลหนาตรงขนาดเลกเคลอนทออกจากจด P หนาคลนจะตองท ามมกบสงกดขวาง A เทาไร คลน

ดลนนจงจะสะทอนกลบทางเดมมาทจด P ไดอก

32

ใบกจกรรมท 4 Exit Ticket ไมร ไมใหออก (กำรสะทอนของคลน) จดประสงค 1. ใหผเรยนฝกทกษะการสรปความรเพอบอกถงสงทเขาใจ และสงทไดรบจากการเรยนร 2. ใหผเรยนฝกวเคราะหความสอดคลองระหวางสงทตนเองอยากร และสงทตวเองไดร ค าชแจง 1. ใหนกเรยนเขยนสงทไดเรยนรและเขาใจในบทเรยน ซงอาจเขยนไดในหลายรปแบบ เชน อนทน แผนผงความคด แผนภาพ ความเรยงลงในบตร หรอ กระดาษส 2. เขยนสงทอยากรลงในกระดาษ มอะไรบางทอยากเรยนลงในบตร หรอกระดาษส

33

ใบงำนท 1

จงตอบค ำถำมทก ำหนดใหถกตอง

1. เชอกปลำยตรงคลนตกกระทบและคลนสะทอนเปนอยำงไร พรอมวำดรปประกอบขณะเสนเชอกเกด

กำรตกกระทบ และสะทอนกลบ

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

2. เชอกปลำยอสระคลนตกกระทบและคลนสะทอนเปนอยำงไร พรอมวำดรปประกอบขณะเสนเชอกเกด

กำรตกกระทบ และสะทอนกลบ

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

3. กฎกำรสะทอนของคลนกลำววำอยำงไร

...................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................

34

ใบงำนท 2

1. จากรปหนาคลนตอไปนจงเขยนรงส

2. จงเตมค าลงในชองวางตอไปนใหถกตองและสมบรณ

3. จากรปจงหามมระหวางรงสตกกระทบกบรงสสะทอน

35

ใบงำนท 3

1. จงอธบายคณสมบตและกฎการสะทอนของคลน

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………..................

2. คลนตอเนองเสนตรงเคลอนทเขาสสงกดขวางดงรป จงเขยนรปแสดงหนาคลนของคลนทก าลงสะทอนและ

หลงสะทอน

3. จากการทดลองปลอยคลนหนาตรงเคลอนทเขาหาโลหะคารปพาราโบลา ลกษณะของคลนทสะทอนออกมา

จะมลกษณะเปนแบบใด

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. คลนดลในเสนเชอกเคลอนทจากเสนเชอกเบาไปสเสนเชอกหนกดงรป เมอคลนในเสนเชอกเคลอนทถง

รอยตอระหวางเสนเชอกทงสอง จะเกดการเปลยนแปลงใดบาง เพราะเหตใด

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………..................

36

5. จากการสงเกตคลนผวน าในถาดคลน เมอเคลอนทถงรอยตอระหวางน าลกและน าตน คลนมการสะทอน

หรอไมอยางไร

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………..................

6. เมอคลนน าเสนตรงกระท ากบตวกดขวางปรากฏวา มมระหวางรงสตกกระทบกบรงสสะทอนของคลนน า

เทากบ 30 องศา ดงนน มมตกกระทบของคลนน าเปนเทาใด

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………...................

8. ยกตวอยางการใชประโยชนจากการสะทอนของคลน พรอมอธบายประกอบ

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………..................

37

ใบงำนท 4

จงเตมค ำตอบลงไปในชองวำงใหถกตอง

1. จากหลกการสะทอนของคลนกล ถาไมมการสญเสยพลงงานในขณะตกกระทบ แอมพลจดของคลนจะ

..................................................................

2. การสะทอนทปลายตรงแนน (Fixed End) คลนสะทอนจะมเฟส......................กบเฟสของคลนตกกระทบ

3. การสะทอนทปลายอสระ (free end) คลนสะทอนจะมเฟส..............................กบเฟสของคลนตกกระทบ

4. จากกฎการสะทอน……………………………………………………………………………………..….อยบนระนาบเดยวกน

5. จากกฎการสะทอน มมตกกระทบ …………………………… มมสะทอน

6. แนวทคลนวงเขาชนตวสะทอนกอนสะทอน คอ …………………………………………………………………………

7. รงสสะทอน คอ ..............................................................................

8. เสนแนวฉากจะตองท ามม.......................กบสงกดขวาง

9. มมตกกระทบท ามม 30 องศา กบเสนแนวฉาก ท าใหมมสะทอนท ามม.............กบสงกดขวาง

10. คลนหนาตรงสะทอนจากผวสะทอนเรยบตรง จะไดคลนสะทอนลกษณะ..........................

11. คลนวงกลมสะทอนจากผวสะทอนเรยบตรง จะไดคลนสะทอนลกษณะ.................................

12. คลนหนาตรงสะทอนจากผวสะทอนโคง จะไดคลนสะทอนลกษณะ..........................

13. คลนวงกลมสะทอนจากผวสะทอนโคง จะไดคลนสะทอนลกษณะ..........................

14. คลนวงกลมสะทอนจากผวโคงรปพาราโบลา จะไดคลนสะทอนลกษณะ..........................

15. คลนหนาตรงสะทอนจากผวโคงรปพาราโบลา จะไดคลนสะทอนลกษณะ..........................

16. คลนเคลอนทจากเชอกเบาไปยงเชอกหนก จะไดคลนสะทอนในเชอกเบามเฟส........................กบคลนตก

กระทบและแอมพลจดก...............

17. คลนเคลอนทจากเชอกหนกไปเชอกเบา จะไดคลนสะทอนในเชอกหนกมเฟส........................

38

แบบทดสอบหลงเรยน

ค าชแจง

1. แบบทดสอบนเปนแบบทดสอบปรนย 4 ตวเลอก

2. แบบทดสอบนมทงหมด 10 ขอ 10 คะแนน เวลา 10 นาท

3. ใหท าเครองหมายกากบาทลงชอง ก ข ค หรอ ง ลงในกระดาษค าตอบทเหนวาถกตองทสด

เพยงขอเดยว 1. ขอใดตอไปนกลาวผด

ก. การสะทอนจะตองเปนไปตามกฎการสะทอน ข. คลนหนาตรงตกกระทบแผนกนหนาตรง คลนสะทอนจะเปนคลนหนาตรง ค. คลนวงกลมตกกระทบแผนกนหนาตรง คลนสะทอนจะเปนคลนหนาตรง ง. คลนหนาตรงตกกระทบแผนกนโคงเวา คลนสะทอนจะเปนคลนวงกลมจากโฟกสของแผนกนผว

โคงเวา 2. การสะทอนของเชอกทปลายตรงแนน (Fixed End) คลนสะทอนจะมเฟสเปนอยางไร

ก. ตรงกนขามกบเฟสของคลนตกกระทบ ข. เหมอนกบเฟสของคลนตกกระทบ ค. เฟสตางกน 45 องศา ง. เฟสตางกน 90 องศา 3. จากรปภาพขอใดกลาวผด

ก. มมตกกระทบ = มมสะทอน ข. การสะทอนเปนสมบตเฉพาะของคลน ค. เสนแนวฉากท ามม 90 องศา กบสงกดขวาง ง. รงสตกกระทบ เสนแนวฉาก รงสสะทอนอยบนระนาบเดยวกน

4. การสะทอนทปลายอสระ (free end) คลนสะทอนจะมเฟสเปนอยางไร

ก. ตรงกนขามกบเฟสของคลนตกกระทบ ข. เหมอนกบเฟสของคลนตกกระทบ ค. เฟสตางกน 45 องศา ง. เฟสตางกน 90 องศา

39

5. .ขอใดตอไปนกลาวผด ก. รงสตกกระทบคอ แนวทคลนวงเขาชนตวสะทอนกอนสะทอน ข. รงสสะทอนคอ แนวทคลนวงออกจากตวสะทอนหลงสะทอน ค. เสนแนวฉากคอ เสนทลากตงฉากกบเสนแนวฉาก ง. มมสะทอนคอ วดไดจากมมทหนาคลนตกกระทบกบเสนแนวฉาก

6. คลนวงกลมสะทอนจากผวโคงรปพาราโบลา จะไดคลนสะทอนมลกษณะแบบไหน

ก. หนาตรง ข. หนาโคง ค. วงกลม ง. วงร

7. คลนหนาตรงสะทอนจากผวสะทอนเรยบตรง จะไดคลนสะทอนมลกษณะแบบไหน ก. หนาตรง ข. หนาโคง ค. วงกลม ง. วงร

8. คลนวงกลมสะทอนจากผวสะทอนเรยบตรง จะไดคลนสะทอนมลกษณะแบบไหน

ก. หนาตรง ข. หนาโคง ค. วงกลม ง. วงร

9.

ตามรปขางบนแสดงถงคลนตกกระทบในเสนเชอก ซงปลายขางหนงของเชอกผกตดอยกบก าแพง เมอคลน

ตกกระทบกบก าแพงแลวจะเกดคลนสะทอนขนจากขอตอไปน ขอใดแสดงถงคลนสะทอน

ก. ข.

ค. ง.

10. คลนน าหนาตรงเคลอนทเขากระทบผวสะทอนราบเรยบจะเกดการสะทอนขน คลนน าทสะทอนออกมามเฟสเปลยนไปกองศา

ก. 0 องศา ข. 90 องศา ค. 180 องศา ง. 270 องศา

40

ทดสอบหลงเรยน

ชอ - สกล ………………………………………………………………………………….. เลขท ………………………………..

ขอ ก ข ค ง

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

คะแนนเตม …………………………………… คะแนน

คะแนนทได …………………………………… คะแนน

41

แบบบนทกคะแนนผลกำรใชชดกจกรรม

ค ำสง ใหนกเรยนบนทกคะแนนจากการท ากจกรรมในชดกจกรรม

ตำรำงบนทกคะแนนดำนควำมรทนกเรยนท ำได

10

42

ตำรำงแปรผลกำรประเมนคณภำพดำนควำมรจำกกำรเรยนโดยใชชดกจกรรมชดท 2

ขอปฏบตหลงเรยนโดยใชชดกจกรรม

ถาท าคะแนนไดตงแตรอยละ 75 ขนไปถอไดวาเยยมมากแตถาท าคะแนนต ากวารอยละ 75 ตองกลบไป

ทบทวนเนอหา ฝกท าแบบฝกหดซ าๆ จนกวาจะเขาใจเนอหา กอนทเราจะไปเรยนตอในชดกจกรรมชดท 3

43

บรรณำนกรม

กฎกำรสะทอนของคลน. (ออนไลน). แหลงทมา : http://reflec-reflac.blogspot.com/p/blog-

page.html. 27 กนยายน 2560.

กำรทดลองกำรสะทอนของคลนน ำ. (ออนไลน). แหลงทมา : http://physics.ipst.ac.th/?p=1439. 27 /lessonplan/lesson01.doc. 27 กนยายน 2560.

กำรสะทอนของคลนน ำแบบตำง ๆ. (ออนไลน). แหลงทมา : http://kanchanapisek.or.th/kp9/physics

กำรสะทอนของคลนในเสนเชอก. (ออนไลน). แหลงทมา : https://min555.wordpress.com . 27

กนยายน 2560.

กำรสะทอนของคลนในเสนเชอกทเคลอนทระหวำงเชอกหนกกบเชอกเบำ. (ออนไลน). แหลงทมา :

http://www.mwit.ac.th/~physics/Document/Ki/PTTSCI30202/wave_motion.pp.

27 กนยายน 2560.

นรนดร สวรตน. (2554) . กำรสะทอนของคลนกล . พมพครงท 1. กรงเทพฯ : พ.ศ.พฒนา

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย (สสวท.). (2557). คมอครรำยวชำเพมเตมฟสกส เลม 3.

กรงเทพฯ : ครสภาลาดพราว, 2548.

สมบตกำรสะทอนของคลน. (ออนไลน). แหลงทมา : https://sumozaza98.wordpress.com/2013

/02/28/สมบตการสะทอนของคลน/. 27 กนยายน 2560.

44

เฉลยแบบฝกหด แบบทดสอบกอนและหลงเรยน

45

46

ใบกจกรรมท 1 เกม Kahoot ชนดของคลน จดประสงค 1. ใหผเรยนฝกทกษะการท าขอสอบ และใชทบทวนความรพนฐานในเรองชนดของคลน

2. กระตนการจดจ าของขอมลใหม ท าใหผเรยนเกดความสนใจ

ค าชแจง

1. ใหนกเรยน โหลดแอพพลเคชน Kahoot หรอเขาเวบไซต kahoot.it ผานโทรศพทมอถอสมารทโฟน

2. เมอเปด kahoot จะพบกบเลข PIN ทระบบจะสมขนมา ตามดวยการใสรหส PIN และชอเลน

จากนนจะถกน าไปหนารอ เมอชอเลนของผเลนทกคนปรากฏบนหนารอแลว ครจะกดปมเรมเพอเรมเลนเกม

3. ในเกม ค าถามและตวเลอก 4 ตวเลอก จะปรากฏขนบนหนาจอหลก แตละค าตอบจะมาพรอมกบส

และรปรางทตางกน ผเรยนจะตองเลอกหนงในตวเลอกทตองการตอบ โดยเกมถกออกแบบมาเพอทผเลน

จะตองเงยหนาจากจอของตนเอง เพอมองจอรวมเปนระยะ เปนการเพมปฏกรยาทางสงคมกบทงครและเพอน

รวมชน

4. ผเรยนจะไดรบคะแนนเมอตอบค าถามถก (สงสด 1000 แตม โดยใหตามเวลาทใชกอนจะตอบ) หลง

จบแตละค าถาม ผเรยนจะเหนคะแนนของตนเอง รวมไปถงล าดบของตนเองเมอเทยบกบคนอนในหองเรยนบน

หนาจอของตนเอง รายชอผเรยนทมคะแนนมากทสด 5 อนดบแรกจะถกแสดงบนหนาจอหลกเพอกระตนการ

แขงขนระหวางผเลน

เฉลยค ำถำมทง 10 ขอ

47

48

49

50

ใบกจกรรมท 2 กำรทดลองกำรสะทอนของคลนน ำ

จดประสงคกำรทดลอง 1. ระบไดวาเมอคลนเคลอนทไปพบสงกดขวางหรอตวกลางใหมคลนจะเกดการสะทอนกลบมายงตวกลางเดมได 2. เปรยบเทยบความแตกตางของลกษณะของคลนสะทอนของคลนน าหนาตรงและคลนน าวงกลมเมอเคลอนทไปพบสงกดขวางในลกษณะตางๆ 3. อธบายเกยวกบปรากฏการณการสะทอนของคลนได อปกรณกำรทดลอง 1. ชดถาดคลนคลนพรอมอปกรณ 1 ชด 2. หมอแปลงไฟฟาโวลตต า 1 ชด 3. น า 4. กระดาษขาว 1 แผน 5. สายไฟฟา 1 ชด

ทมา http://physics.ipst.ac.th/?p=1439

51

วธกำรทดลอง 1. ใสน าในถาดคลน และตอชดทดลองถาดคลนเขากบหมอแปลงไฟฟาโวลตต า 2. บดปมก าเนดคลนวงกลม 1 ปม แตะผวน า ปรบความถของมอเตอรใหปมก าเนดคลนท างาน สงเกตเงาทกระดาษขาวใตถาดคลนใหเหนภาพทชดเจนถาความถมากเกนไปจะมองเหนไมชด 3. น าสงกดขวางทมรปรางแบบวงกลม โครงพาราโบลาและหนาตรงมากนหนาคลนวงกลมสงเกตลกษณะของคลนทสะทอนบรเวณดานหนาสงกดขวางบนทกผลการสงเกต 4. เปลยนแหลงก าเนดคลนใหเปนคลนหนาตรงปรบความถของมอเตอรใหปมก าเนดคลนท างาน สงเกตเงาทกระดาษขาวใตถาดคลนใหเหนภาพทชดเจน ถาความถมากเกนไปจะมองเหนไมชด 5. น าสงกดขวางทมรปรางวงกลม โคงพาราโบลา และหนาตรงมากนคลนหนาตรงทออกจากแหลงก าเนด สงเกตลกษณะของคลนสะทอนบรเวณดานหนาสงกดขวางบนทกผลการสงเกต 6. สรปผลการทดลอง

52

ผลกำรทดลอง ภำพแสดงกำรทดลองทแหลงก ำเนดเปนคลนวงกลม

ลกษณะของสงกดขวำง ภำพทไดจำกกำรทดลอง

ผวโคงนน

ผวโคงเวำ

หนำตรง

53

ภำพแสดงกำรทดลองทแหลงก ำเนดเปนคลนหนำตรง

ลกษณะของสงกดขวำง ภำพทไดจำกกำรทดลอง

ผวโคงนน

ผวโคงเวำ

หนำตรง

สรปผลกำรทดลอง จากการทดลองจะเหนไดวาเมอคลนเดนทางไปพบสงกดขวางทไมสามารถทะลผานไปไดขนจะเกดการสะทอนกลบในลกษณะทมความถและความยาวคลนเทาเดม โดยทศทางของคลนอาจจะเปลยนแปลงไปจากเดมไดและหากขนมลกษณะตางกนเชน ขนวงกลมกบคลนหนาตรงลกษณะของคลนสะทอนจะแตกตางกนดวย

54

ค ำถำมหลงกำรทดลอง

1. ลกษณะของคลนสะทอนทนกเรยนสงเกตเหนจากการใชสงกดขวางแบบตางๆไปกนการเคลอนท

ของคลนมลกษณะแตกตางกนอยางไร

ตอบ แตกตางกนขนอยกบลกษณะของหนาคลนและลกษณะของผวสะทอน

2. จากการทดลองถาไมมสงกดขวางนกเรยนจะสงเกตเหนคลนสะทอนไดหรอไม

ตอบ ไมได

3. ลกษณะของคลนสะทอนทเกดขนกบผวสะทอนแบบตางๆของคลนหนาตรงกบคลนวงกลมมความ

แตกตางกนหรอไมอยางไร

ตอบ มความแตกตาง ตรงการสะทอนของคลนหนาตรงกบผวสะทอนตรงนอกนน จะท าใหไดคลนสะทอนทมลกษณะเปนคลนวงกลม

55

ใบกจกรรมท 3 มำหมน รวมพลง พชตทกค ำถำม จดประสงค 1. เพอกระตนใหนกเรยนแสดงความคดเหนตอประเดนหรอหวขอทนกเรยนแตละกลมไดรบไป 2. ใหผเรยนฝกฝกทกษะการศกษาขอมล วเคราะหขอมล ทกษะการลงความคดเหนจากขอมล การแสดงออกและการยอมรบความคดเหนของผอน ค าชแจง

1. ครก าหนดประเดนค าถามทแตกตางกนเทากบจ านวนกลมนกเรยน แลวน าไปตดบอรดหรอฝาผนงใหระยะหางกนพอสมควร

2. แจกปากกาสตางกนใหแตละกลม 3. นกเรยนแตละกลมยนทประเดนค าถามแรก และระดมความคดเขยนค าตอบลงบนกระดาษ 4. เมอครใหสญญาณ นกเรยนทกกลมเดนทศทางตามเขมนาฬกาไปยงประเดนถดไป แลวอาน ศกษา

ขอมล วเคราะห อภปรายผลงานของกลมอนทเขยนไว และท าเครองหมายถกในหวขอแนวความคดทกลมเหนดวย รวมทงเพมเตมขอคดเหนและประเดนตางๆ จนครบทกกลม

5. ตวแทนกลมน าเสนอผลการระดมความคดประเดนสดทายทกลมศกษา 6. ทกคนรวมอภปราย และสรปแตละประเดน โดยครเปนผน าการอภปราย และใชค าถามใหเกดการ

เรยนรรวมกน และสรปผลการอภปรายของทงหอง

ทมา http://www.krusmart.com/teaching-pedagogy-content-knowledge/

56

แนวค ำถำมทใชในกจกรรมมำหมน

1. จงพจารณาขอความตอไปนวาขอความใดถกตอง

ก. คลนสะทอนมเฟสเดยวกบคลนตกกระทบเสมอ

ข. มมตกกระทบเทากบมมสะทอนเสมอ

ค. ความถของคลนหกเหมคานอยกวาความถของคลนตกกระทบ

ง. มมทหนาคลนหกเหท ากบแนวรอยตอของตวกลางมคาเทากบมมหกเห

ตอบ ข. มมตกกระทบเทากบมมสะทอนเสมอ

ง. มมทหนาคลนหกเหท ากบแนวรอยตอของตวกลางมคาเทากบมมหกเห

2. จากรป AB เปนหนาคลนตกกระทบตวกน BC AC เปนหนาคลนสะทอน มมสะทอนคอมมใด เพราะอะไร

ตอบ c

3. ใหระบวาขอใดกลาวถกตองบางเกยวกบการสะทอนของคลน

1. เมอคลนเกดการสะทอน มมสะทอนจะเทากบมมตกกระทบเสมอ

2. คลนสะทอนทเกดจากคลนดลในเสนเชอกปลายตรง จะมเฟสตรงขามกบคลนตกกระทบ

3. เมอคลนหนาตรงเคลอนทไปกระทบกบตวสะทอนทมผวโคงเวาพาราโบลา คลนสะทอนจะมหนา

คลนเหมอนเดม

ตอบ 1. เมอคลนเกดการสะทอน มมสะทอนจะเทากบมมตกกระทบเสมอ

2. คลนสะทอนทเกดจากคลนดลในเสนเชอกปลายตรง จะมเฟสตรงขามกบคลนตกกระทบ

57

4. ขอใดกลาวผด เกยวกบการสะทอนของคลน

ก. คลนสะทอนปลายตรงจะใหเฟสตรงขาม

ข. คลนสะทอนปลายอสระจะใหเฟสเดม

ค. มมทหนาคลนตกกระทบท ากบสงกดขวางจะเทากบมมสะทอน

ง. คลนตกกระทบและคลนสะทอนจะมความยาวคลนตางกน

ตอบ ง. คลนตกกระทบและคลนสะทอนจะมความยาวคลนตางกน

5. ถาหนาคลนของคลนตกกระทบ ท ามม 30 องศา กบเสนปกต มมสะทอนจะมคาเทาใด

ตอบ 60 องศา

6. จากรป หนาคลนเสนตรง เขากระทบตวสะทอนเสนตรง มมสะทอนมคาเทาใด

ตอบ 60 องศา

7. ขอความใดกลาวถกตอง ( อาจมค าตอบมากกวา 1 ขอ )

1. การสะทอนของคลนเชอกปลายอสระ เฟสไมเปลยน

2. การสะทอนของคลนเชอกปลายตรง เฟสเปลยน

3. การสะทอนของคลนน า เฟสไมเปลยน

4. คลนสะทอนมกจะมแอมพลจดลดลง

ตอบ 1. การสะทอนของคลนเชอกปลายอสระ เฟสไมเปลยน

2. การสะทอนของคลนเชอกปลายตรง เฟสเปลยน

58

8. จากรป AB เปนเชอก มวล m มาผกตอกบเชอก มวล 50 เทาของ AB ณ จด B ขอใดถก

ก. ถาสะบดทปลาย C จะเกดคลนบางสวนเคลอนไปบน AB

ข. ถาสะบดทปลาย A คลนสะทอนในเชอก AB จะมเฟสตางกน 2π

ค. ถาสะบดทปลาย C คลนสะทอนจะเรมจากปลาย A แบบเฟสตรงกน

ง. ถาสะบดทปลาย A จะไมสามารถเกดคลนบน BC ไดเลย

ตอบ ก. ถาสะบดทปลาย C จะเกดคลนบางสวนเคลอนไปบน AB

9. ตามรปเปนภาพคลนดลในเสนเชอก เคลอนทดวยอตราเรว 3 ซม./วนาท เมอเวลา t = 0 แสดงดวย รป

ภาพใดเปนภาพคลนดลทเวลา t = 1 และ t = 1.5 วนาท

ตอบ รป ง และ รป จ ตามล าดบ

10. คลนดลหนาตรงขนาดเลกเคลอนทออกจากจด P หนาคลนจะตองท ามมกบสงกดขวาง A เทาไร คลน

ดลนนจงจะสะทอนกลบทางเดมมาทจด P ไดอก

ตอบ 40 องศา

59

ใบกจกรรมท 4 Exit Ticket ไมร ไมใหออก (กำรสะทอนของคลน)

จดประสงค

1. ใหผเรยนฝกทกษะการสรปความรเพอบอกถงสงทเขาใจ และสงทไดรบจากการเรยนร 2. ใหผเรยนฝกวเคราะหความสอดคลองระหวางสงทตนเองอยากร และสงทตวเองไดร ค าชแจง 1. ใหนกเรยนเขยนสงทไดเรยนรและเขาใจในบทเรยน ซงอาจเขยนไดในหลายรปแบบ เชน

อนทน แผนผงความคด แผนภาพ ความเรยงลงในบตร หรอ กระดาษส 2. เขยนสงทอยากรลงในกระดาษ มอะไรบางทอยากเรยนลงในบตร หรอกระดาษส

ตวอยาง แนวคดหลก (นกเรยน ระบเพยง 3 ขอ)

- นยามการสะทอนของคลน

- กฎการสะทอนของคลน

- แผนภาพการสะทอนของคลน

- ประเภทของการสะทอนของคลน

ตวอยาง การน าไปใชประโยชน (นกเรยน ระบเพยง 2 ขอ)

- การสะทอนของคลนชนดตางๆ เชน การเกดเสยงกอง การเกดภาพจากการสะทอนของแสงผาน

กระจก

- การสรางเครองมอ หรอกลองตางๆ โดยใชหลกการสะทอนแสง

ตวอยาง ค าถามทนกเรยนยงคงสงสย (นกเรยน ระบเพยง 1 ขอ)

- หากคลนเจอตวกลางคนละชนดกน แลวไมยอนกลบมาในตวกลางเดมจะเกดอะไรขน

- ถาผวสะทอนไมเรยบ จะยงคงใชกฎการสะทอนอธบายไดหรอไม อยางไร

60

ใบงำนท 1

จงตอบค ำถำมทก ำหนดใหถกตอง

1. เชอกปลำยตรงคลนตกกระทบและคลนสะทอนเปนอยำงไร พรอมวำดรปประกอบขณะเสนเชอกเกด

กำรตกกระทบ และสะทอนกลบ

ตอบ ถาปลายสดของตวกลางถกยดตรงไว คลนสะทอนทไดจะมเฟสเปลยนไป 180 องศาหรอมเฟสตรงกน

ขามกบคลนตกกระทบ.

2. เชอกปลำยอสระคลนตกกระทบและคลนสะทอนเปนอยำงไร พรอมวำดรปประกอบขณะเสนเชอกเกด

กำรตกกระทบ และสะทอนกลบถำ

ตอบ ปลายสดของตวกลางเปนปลายอสระ คลนสะทอนทไดจะมเฟสเดยวกบคลนตกกระทบ

3. กฎกำรสะทอนของคลนกลำววำอยำงไร

ตอบ 1. มมตกกระทบเทากบมมสะทอนเสมอ

2. รงสตกกระทบ เสนปกต รงสสะทอน อยในระนาบเดยวกน

61

ใบงำนท 2

1. จากรปหนาคลนตอไปนจงเขยนรงส

2. หมายเลขตอไปนแทนสวนใดของรปการสะทอนของคลน

ตอบ หมายเลข 1 คอ รงสตกกระทบ หมายเลข 2 คอ เสนแนวฉาก หมายเลข 3 คอ รงสสะทอน หมายเลข 4 คอ มมตกกระทบ หมายเลข 5 คอ มมสะทอน 3. จากรปจงหามมระหวางรงสตกกระทบกบรงสสะทอน ตอบ มมระหวางรงสตกกระทบกบรงสสะทอน 180 – 60 = 120 องศา

62

ใบงำนท 3

1. จงอธบายคณสมบตการสะทอนของคลน

ตอบ การสะทอนของคลนเปนปรากฏการณทส าคญประการหนงของคลน ถอไดวาเปนสมบตของคลน

อยางหนง จะเกดขนเมอคลนเคลอนทไปพบสงกดขวาง หรอเปลยนตวกลางในการเคลอนท โดยคลนท

เคลอนทไปกระทบสงกดขวางเรยกวา คลนตกกระทบ และคลนทสะทอนออกมาเรยกวาคลนสะทอน

2. จากการทดลองปลอยคลนหนาตรงเคลอนทเขาหาโลหะโคงเวารปพาราโบลา ลกษณะของคลนทสะทอน

ออกมา จะมลกษณะเปนแบบใด

ตอบ คลนสะทอนมลกษณะเปนคลนวกลม

3. คลนดลในเสนเชอกเคลอนทจากเสนเชอกเบาไปสเสนเชอกหนกดงรป เมอคลนในเสนเชอกเคลอนทถง

รอยตอระหวางเสนเชอกทงสอง จะเกดการเปลยนแปลงใดบาง เพราะเหตใด

ตอบ คลนจากเชอกเสนเลกไปยงเชอกเสนใหญ จะสะทอนกลบมเฟสตรงกนขามและแอมปลจดลดลง

4. จากการสงเกตคลนผวน าในถาดคลน เมอเคลอนทถงรอยตอระหวางน าลกและน าตน คลนมการสะทอน

หรอไมอยางไร

ตอบ ไมเกดการสะทอน แตคลนจะเกดการหกเห

5. เมอคลนน าเสนตรงกระท ากบตวกดขวางปรากฏวา มมระหวางรงสตกกระทบกบรงสสะทอนของคลนน า

เทากบ 30 องศา ดงนน มมตกกระทบของคลนน าเปนเทาใด

ตอบ 75 องศา

6. ยกตวอยางการใชประโยชนจากการสะทอนของคลน พรอมอธบายประกอบ

ตอบ การหาความลกของทะเล การหาฝงปลา การตรวจจบเรอด าน าหรอวตถทจมอยใตน า โดยสง

สญญาณเสยงโซนารออกไป แลวจบเวลาทสญญาณเสยงสะทอนกลบมา แลวจงน ามาค านวณหาความลกของ

ทะเล

63

ใบงำนท 4

จงเตมค ำตอบลงไปในชองวำงใหถกตอง

1. จากหลกการสะทอนของคลนกล ถาไมมการสญเสยพลงงานในขณะตกกระทบ

แอมพลจดของคลนจะ เทาเดม

2. การสะทอนทปลายตรงแนน (Fixed End) คลนสะทอนจะมเฟส. ตรงขาม .กบเฟสของคลนตกกระทบ

3. การสะทอนทปลายอสระ (free end) คลนสะทอนจะมเฟส เดยวกน. กบเฟสของคลนตกกระทบ

4. จากกฎการสะทอน รงสตกกระทบ เสนปกต รงสสะทอน อยบนระนาบเดยวกน

5. จากกฎการสะทอน มมตกกระทบ เทากบ มมสะทอน

6. แนวทคลนวงเขาชนตวสะทอนกอนสะทอน คอ รงสคลนตกกระทบ

7. รงสสะทอน คอ รงสของแสงทพงออกจากพนผวของวตถ

8. เสนแนวฉากจะตองท ามม 90 องศา กบสงกดขวาง

9. รงสตกกระทบท ามม 30 องศา กบเสนแนวฉาก ท าใหรงสสะทอนท ามม 60 องศา กบสงกดขวาง

10. คลนหนาตรงสะทอนจากผวสะทอนเรยบตรง จะไดคลนสะทอนลกษณะ คลนหนาตรง

11. คลนวงกลมสะทอนจากผวสะทอนเรยบตรง จะไดคลนสะทอนลกษณะ คลนวงกลม

12. คลนหนาตรงสะทอนจากผวสะทอนโคง จะไดคลนสะทอนลกษณะ คลนวงกลม

13. คลนวงกลมสะทอนจากผวสะทอนโคง จะไดคลนสะทอนลกษณะ คลนวงกลม

14. คลนวงกลมสะทอนจากผวโคงรปพาราโบลา จะไดคลนสะทอนลกษณะ คลนหนาตรง

15. คลนหนาตรงสะทอนจากผวโคงรปพาราโบลา จะไดคลนสะทอนลกษณะ คลนวงกลม

16. คลนเคลอนทจากเชอกเบาไปยงเชอกหนก จะไดคลนสะทอนในเชอกเบามเฟส ตรงขาม กบคลนตก

กระทบและแอมพลจดก ลดลง

17. คลนเคลอนทจากเชอกหนกไปเชอกเบา จะไดคลนสะทอนในเชอกหนกมเฟส เดยวกนกบคลนตกกระทบ

64

X

65

ประวตผจดท ำ

ชอ : นางสาวธตนนท นาจาน

ต าแหนง : ขาราชการคร วทยฐานะ : ช านาญการ โรงเรยนปากเกรด

วนเดอนปเกด : 28 เมษายน 2530

ทอย : บานเลขท 18/769 หม 5 ต.บางพด อ.ปากเกรด จ.นนทบร 11120

เบอรโทรศพท : 089-028-4545

อเมล : piplus@hotmail.co.th

ประวตการศกษา :

มธยมศกษา แผนการเรยนวทยาศาสตร-คณตศาสตร โรงเรยนปากเกรด (2546-

2548)

ปรญญาตร ครศาสตรบณฑต เอกฟสกส จฬาลงกรณมหาวทยาลย (2549-2553)

ปรญญาโท ศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาหลกสตรและการสอนวทยาศาสตร

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช (2554-2555)